Ontwikkelingen in de volksgezondheid: uitdagingen voor Zuid-Limburg

Ontwikkelingen in de volksgezondheid: uitdagingen voor Zuid-Limburg Conferentie Duurzame zorg 20 november 2012, Maastricht

Prof.dr. Dirk Ruwaard

Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing

Health Services Research

Focusing on Chronic Care and Ageing

1

Opbouw presentatie 1. Wat zijn de maatschappelijke uitdagingen in de zorg? 2. Hoe wordt daarop gereageerd? 3. Welke dilemma’s spelen daarbij? 4. Hoe kan Zuid-Limburg zich ontwikkelen tot een (inter-) nationaal voorbeeld voor innovaties in de zorg?



2




3

Maatschappelijke uitdagingen 1. Complexere zorgvraag vraagt om herbezinning huidige zorgaanbod



4

Maatschappelijke uitdagingen 1. Complexere zorgvraag vraagt om herbezinning huidige zorgaanbod

- wens van steeds meer vraag naar zorg op maat - belang van zelfmanagement centraler - steeds meer multimorbiditeit terwijl de zorg zich steeds verder specialiseert



5

Percentage van de bevolking zonder of met een of meer chronische ziekten

Bron: Van der Lucht & Polder, 2010



6

Demografische transitie, 1900-2050 Bron: CBS

1.000 personen

18.000

70%

16.000

60%

14.000 12.000

50%

10.000

40%

8.000 6.000

30%

4.000

20% 2.000

10%

0 1900

1920

1940

0-19 jaar

1960

1980

2000

20-64 jaar

2020

65+

2040

0% 1900

1920

1940

1960

1980

2000

2020

2040

Bron: CBS



7

Maatschappelijke uitdagingen 1. Complexere zorgvraag vraagt om herbezinning huidige zorgaanbod 2. Meer zorgvraag met stijgende zorguitgaven vraagt om keuzes in de zorg



8

Uitgavenstijging per hoofd bevolking in USD (1985-2009)

Nederland Duitsland Frankrijk Zweden Zwitserland België

Bron: OECD Health data, 2011



9

Totale zorguitgaven als % van het BBP

Bron: Taskforce Beheersing Zorguitgaven, 2012



10

Toekomstige zorguitgaven als % van het BBP en het gezinsinkomen ___________________________________________________________ Zorguitgaven 2010 2040 2040 Trend Meer/betere zorg ___________________________________________________________ Levensverwachting - mannen 78,8 82,7 87,8 - vrouwen

82,7

85,7

89,6

% BBP

13,2

22,0

30,8

% Gezinsinkomen

23,5

35,7

47,0

(tweeverdiener, 1½ modaal inkomen)

____________________________________________________________ Bron: Van der Horst, et al., 2011



11

Verwachte jaarlijkse groei in de zorguitgaven 4-5% (2007-2030) • 1,1% door demografie: - gering effect GGZ (0,2%) - gering effect gehandicaptenzorg (0,3%) - groot effect ouderenzorg (2,5%) • 2,3% door overige ontwikkelingen, waaronder med. technologie, epidemiologie, intensiveringen • >0,8% vanwege het Baumol-effect NB: excl. prijs- en loonontwikkeling Bron: Van der Lucht & Polder, 2010 Luijben & Kommer, 2010



12

Maatschappelijke uitdagingen 1. Complexere zorgvraag vraagt om herbezinning huidig zorgaanbod 2. Meer zorgvraag met stijgende zorguitgaven vraagt om keuzes in de zorg 3. Meer zorgvraag zet de arbeidsmarkt onder grote druk en vraagt om innovaties



13

Ontwikkelingen in arbeidspotentieel 2007: • 1,2 miljoen mensen werkzaam in de zorg • 800.000 arbeidsjaren 2030 op basis van vergrijzing: • 450.000 extra mensen werkzaam in de zorg • 300.000 extra arbeidsjaren • NB: beroepsbevolking krimpt met 500.000 Bron: Luijben & Kommer, 2010



14

Toekomstige zorguitgaven/werkgelegenheid in de zorg als % van het BBP, gezinsinkomen en de totale werkgelegenheid ___________________________________________________________ 2010 2040 2040 Trend Meer/betere zorg ___________________________________________________________ Levensverwachting - mannen 78,8 82,7 87,8 - vrouwen

82,7

85,7

89,6

% BBP

13,2

22,0

30,8

% Gezinsinkomen

23,5

35,7

47,0

% totale werkgelegenheid 12,8

21,8

28,8

(tweeverdiener, 1½ modaal inkomen)

____________________________________________________________ Bron: Van der Horst, et al., 2011



15

Maatschappelijke uitdagingen 1. Complexere zorgvraag vraagt om herbezinning huidige zorgaanbod 2. Meer zorgvraag met stijgende zorguitgaven vraagt om keuzes in de zorg 3. Meer zorgvraag zet de arbeidsmarkt onder grote druk en vraagt om innovaties 4. Toename chronisch zieken vraagt om sterkere benutting preventiepotentieel



16

Niveau van determinanten ongunstig Er zijn nog veel mensen die: – – – – –

roken (27%), meer dan omringende landen overmatig alcohol drinken (10-14%) te weinig bewegen (circa 50%) ongezond voedingspatroon (>50%) overgewicht (40-50%)

Trends over algemeen stabiel maar wel hoog stabiel met lichte daling van het aantal rokers Bron: Hoeijmans et al., 2010 Stivoro, 2012 VTV-2010



17

Bijdrage determinanten aan de ziektelast (DALY’s) Waaronder: • 13% door roken • 9,7% door overgewicht • 7,8% te hoge bloeddruk • 6,9% door voeding • 4,5% door overmatig alhocolgebruik • 2,7% door te hoog cholesterol → 50% ziektelast zou vermijdbaar zijn Bron: Van der Lucht & Polder, 2010 Mackenbach, 2010



18

Maatschappelijke uitdagingen 1. Complexere zorgvraag vraagt om herbezinning huidige zorgaanbod 2. Meer zorgvraag met stijgende zorguitgaven vraagt om keuzes in de zorg 3. Meer zorgvraag zet de arbeidsmarkt onder grote druk en vraagt om innovaties 4. Toename chronisch zieken vraagt om sterkere benutting preventiepotentieel 5. Zuid-Limburg verdient extra aandacht



19

Verschillen in sterfte, minder ervaren gezondheid en beroerte naar GGD-regio in Nederland (2005-2008)

Bron: www.zorgatlas.nl



20

Verschillen in het percentage rokers en personen met obesitas naar GGD-regio in Nederland (2005-2008)

Bron: www.zorgatlas.nl



21

Situatie in Zuid-Limburg • • • •

gezondheid is slechter blootstelling aan risicofactoren is hoger vergrijzing gaat sneller snellere krimp (beroeps)bevolking



22

Maatschappelijke uitdagingen 1. Complexere zorgvraag vraagt om herbezinning huidige zorgaanbod 2. Meer zorgvraag met stijgende zorguitgaven vraagt om keuzes in de zorg 3. Meer zorgvraag zet de arbeidsmarkt onder grote druk en vraagt om innovaties 4. Toename chronisch zieken vraagt om sterkere benutting preventiepotentieel 5. Zuid-Limburg verdient extra aandacht



23




24

Zorg als tikkende tijdbom



25

Een greep uit de (voorgenomen) landelijke veranderingen/verschuivingen als reactie op de uitdagingen in de zorg (Rutte I) Basispakket: • Premie ↑ (mogelijk voor 2013 ca. gelijkblijvend) • Eigen risico ↑ (van €220 in 2012 naar €350 in 2013) • Eigen bijdragen ↑ • Voorzieningen ↓ AWBZ: • PGB ↓ • Verschuivingen naar Zvw en Wmo

Bron: VWS, diverse Kamerbrieven



26

Een greep uit de (voorgenomen) landelijke veranderingen/verschuivingen als reactie op de uitdagingen in de zorg (Rutte I) • verdere doorvoering marktwerking (vrije prijzen, prestatiebekostiging, maar ook budgettering!) • van specialistische/intramurale zorg naar eenvoudige/extramurale zorg • van aanbod- naar vraaggestuurde zorg en keuzevrijheid • van professionele zorg naar zelfmanagement, zelfzorg en informele zorg • van gezond maken naar gezond houden • van individu naar populatie • van nationale naar locale overheidsverantwoordelijkheid • van black box naar transparantie (bv. richtlijnen, zorgstandaarden, kwaliteitsindicatoren, kwaliteitsinstituut) • van vaste taakinvulling naar taakherschikking • van monodisciplinaire zorg naar multidisciplinaire ketenzorg Bron: VWS, diverse Kamerbrieven



27

Regeerakkoord VVD-PvdA (29-10-2012) Drie prioriteiten: •kwaliteitsverhoging •kostenverlaging •regionale samenwerking Financiering: •€ 5 miljard bezuinigen •premie en eigen bijdrage inkomensafhankelijk •zorgtoeslag verdwijnt Verschuivingen: •concentreren dure, complexe en acute zorg •jaarlijkse groei 2-lijn/GGZ naar 2% •decentraliseren minder complexe zorg •AWBZ in huidige vorm verdwijnt: wordt landelijke romp-AWBZ voor intramurale zorg (ZZP5) en rest naar Zvw en Wmo Health Services Research


28

Structureren discussies naar vier thema’s Thema’s: 1. gepaste zorg (indicaties) 2. op de juiste plaats (substitutie) 3. door de juiste persoon (taakdifferentiatie) 4. voor de juiste prijs (transactiekosten, bureaucratisering, KEA’s) Uitgaande van het ‘Triple Aim’ concept (Berwick et al., 2008): • gezondheid populatie • kwaliteit van zorg • kostenstijging per hoofd bevolking → toename awareness: ‘less is more’’ , ‘saving lives, saving costs’ Health Services Research


29




30

Dilemma’s … en dat in een zorglandschap dat zich kenmerkt door een sterke fragmentatie in: • • • •

wetgeving (Zvw, AWBZ, Wmo, Wpg) financiering organisatie ziektespecifieke benadering

... en spanning tussen marktwerking/concurrentie en samenwerking



31

… waardoor er grote behoefte is aan: • • • • •

een geïntegreerd aanbod van innovatieve voorzieningen die kwalitatief hoogwaardige en doelmatige (preventieve) zorg bieden op basis van de behoeften van zorgvragers

Adagium:


van nazorg naar voorzorg als route naar duurzame zorg! Focusing on Chronic Care and Ageing

32




33

Zuid-Limburg als proeftuin met (inter-) nationale uitstraling •

Noodzaak is groot: – gezondheid is slechter – blootstelling aan risicofactoren is hoger – vergrijzing gaat sneller – snellere krimp (beroeps)bevolking

•

Overzichtelijk aantal zorgaanbieders: – twee dominante verzekeraars (CZ/VGZ) – drie ziekenhuizen (Orbis, Atrium, azM) – drie zorggroepen (RHZ, HOZL, Meditta) – een regionale GGD (GGD ZL) – etc.

•

Hoe vorm te geven is onderwerp van gesprek



34

Integrale zorg in Nederland •Verleden: lokale focus vanuit Maastricht UMC+ met een lange historie van transmurale zorg (disease management, hartslag Limburg, etc.) •Heden: landelijke focus voor ziektespecifieke integrale bekostiging van diabetes, COPD, vasculair risico management •Toekomst: regionale focus in plaats van nationale blauwdrukken (VWS wijst proefregio’s aan)



35

Veelbelovende ontwikkelingen elders

• Gesundes Kinzigtal (Duitsland) • Torbay NHS (Verenigd Koninkrijk) • Medicare Pioneer Accountable Care Organizations (VS)

• Blue Cross Blue Shield Alternative Quality Contract (VS)



36

Karakteristieken regionale benadering 1. Eén visie van de participanten (verzekeraars, zorgverleners/-organisaties, patiënten/cliënten) gebaseerd op ‘Triple Aim’ 2. Met als vertrekpunt regionale populatiekenmerken (gezondheid, zorggebruik, zorgbehoeften) 3. Focus op gezondheidsuitkomsten en kwaliteit van zorg in plaats van zorgproductie 4. Realiseren van een verschuiving van ‘nazorg’ naar ‘voorzorg’ (verbinden care, cure en preventie/welzijn) 5. Met afspraken over de winst/verlies (‘shared savings’; ‘shared risks’) 6. Step by step strategie (van Zvw naar AWBZ, Wmo, Wpg)

Mindset verandering is nodig: op weg naar shared value!



37

Blended value BLENDED VALUE return on investment Social return on investment

Financial return on investment Bron: http://www.enterprisingnonprofits.ca/sepurchasing/what-is-social-enterprise



38

Shared savings verwachte kosten zonder regioregie (*)

werkelijke kosten met regioregie

besparing

t = -1

t=0

t=1

t=2

t=3

jaar

(*)landelijke kostengroei gecorrigeerd voor de regiopopulatie Bron: Gruisen, 2012



39

We have a dream….......Triple Aim



40

Naast bestuurlijk ook wetenschappelijk grote uitdaging 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Maar beleid/praktijk/burger zijn aan zet Betrek wetenschap er vroegtijdig bij Zorg voor heldere vraagstellingen Start met pilots Onderscheid quick wins en lange termijn resultaten Doe aan verwachtingenmanagement (groeitraject) De ene regio is niet de andere: leer van elkaar (geen blauwdrukken)



41

Wetenschappelijke evaluatie moet antwoord geven op vragen als 1. Zijn de doelstellingen bereikt? 2. Welke bevorderende en belemmerende factoren spelen een rol?

3. Wat zijn de lessen voor de toekomst en voor andere regio’s dan wel internationaal?



42

Meten is weten Maar waarop: 1. Gezondheid van de populatie 2. Kwaliteit van de zorg 3. Ervaringen vanuit het clientenperspectief 4. Kosten Voorwaarden: • nulmeting en follow-up • zoveel mogelijk gebruikmakend van bestaande data • zoveel mogelijk gebruikmakend van koppelingsmogelijkheden



43

Op weg naar een kennisverbindende regio waar: - bestuurders - professionals

- cliënten/burgers - wetenschap

hand in hand gaan Health Services Research


44


Bruggen slaan


45

Dank voor uw aandacht

Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing



46

Ontwikkelingen in de volksgezondheid: uitdagingen voor Zuid-Limburg

Recommend Documents