Ontwikkelingen in de Schilderswijk. Een vervolg op Schildersbuurt in Perspectief

Ontwikkelingen in de Schilderswijk Een vervolg op ‘Schildersbuurt in Perspectief’

Juli 2010

COLOFON

Uitgave Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Postbus 12 652 2500 DP Den Haag

Productie Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn Productgroep Onderzoek & Integrale Vraagstukken Met medewerking van: - Dienst Stedelijke Ontwikkeling/ Beleid/ Onderzoek - Bestuursdienst - Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Informatie Henk van Andel: 070 353 5565

De teksten en cijfers van dit rapport zijn et de grootst Mogelijk zorgvuldigheid samengesteld. Toch kan het Voorkomen dat bepaalde informatie niet (geheel) juist wordt weergegeven. U kunt dan ook geen rechten ontlenen aan de teksten en cijfers uit dit rapport.

Den Haag, Juli 2010

INHOUDSOPGAVE 1

INLEIDING

-3 -

2

DEMOGRAFIE

-5 -

3

SCHOON, HEEL EN VEILIG 3.1 Politiecijfers 3.2 Hotspots 3.3 Jeugdoverlast en -criminaliteit 3.4 Oordeel bewoners

-7 -7 -8 -9 - 10

-

4

ONDERWIJZEN EN ONTPLOOIEN 4.1 Onderwijsachterstanden 4.2 Leerlingstromen 4.3 Schoolverzuim 4.4 Leerprestaties 4.5 Jeugdbelevingsonderzoek

- 13 - 13 - 14 - 14 - 14 - 16

-

5

GEZONDHEID EN SPORT 5.1 Gezondheidsachterstanden 5.2 Overgewicht 5.3 Pasgeborenen 5.4 Beoordeling eigen leven en gezondheid 5.5 Sport

- 17 - 17 - 17 - 18 - 18 - 19

-

6

PROBLEMEN ACHTER DE VOORDEUR

- 21 -

7

WERK, INBURGERING EN WIJKECONOMIE 7.1 Ontwikkeling van de werkgelegenheid 7.2 Beroepsbevolking 7.3 Uitkeringsgerechtigden 7.4 Inkomensniveau en –ontwikkeling 7.5 Aandachtsgroep van beleid 7.6 Inkomensverdeling 7.7 Armoede 7.8 Inburgering

- 23 - 23 - 25 - 26 - 26 - 27 - 27 - 28 - 29

-

8

LEEFBAAR WONEN EN GEDIFFERENTIEERD WONINGAANBOD 8.1 Ontwikkeling van de woningmarkt 8.2 WOZ-waarde en koopwoningmarkt 8.3 Oordeel bewoners

- 31 - 31 - 34 - 36

-

9

PARTICIPATIE 9.1 Burgerschapstijlen 9.2 Achterstandscores 9.3 Oordeel bewoners 9.4 Oordeel over voorzieningen

- 39 - 39 - 39 - 40 - 42

-

10 BELANGRIJKSTE PROBLEMEN VOLGENS BEWONERS

- 43 -

11 AANVULLENDE MEETINSTRUMENTEN 11.1 Leefbaarometer 11.2 Maatschappelijke index

- 45 - 45 - 47 -

12 SAMENVATTING

- 49 -1 -

BIJLAGE 1. AFBAKENI NG VAN PROBLEEMGEBIEDEN

- 51 -

BIJLAGE 2. SCHAALSCORES VAN DE VEILIGHEIDSMONITOR

- 52 -

BIJLAGE 3. DOMINANTE BURGERSCHAPSTIJLEN

- 53 -

-2 -

1

Inleiding

De Schilderswijk is een van de Haagse wijken die in aanmerking komt voor het project Krachtwijken. Niet verbazend gezien het feit dat de Schilderswijk en Transvaal al jaren worden getypeerd als de wijken met de grootste achterstand in Den Haag. Het afgelopen decennium is er al de nodige aandacht besteed aan de problemen in de Schilderswijk. Zodoende is er ook het een en ander veranderd. Niet alleen objectief, maar ook in de beleving van de bewoners. In juli 2007 is het rapport Schildersbuurt in perspectief; een inventarisatie van problemen, ontwikkelingen en oordelen van bewoners en stakeholders verschenen. Hierin is getracht aan de hand van cijfers en interviews een beeld te schetsen van de ontwikkelingen die zich in de periode 20002007 in de Schilderswijk hebben voorgedaan. De actieplannen zijn o.a. op dit rapport gebaseerd. Inmiddels zijn we ruim twee jaar verder. Vanuit het projectteam Krachtwijken is aan OIV gevraagd om de huidige stand van zaken in beeld te brengen. Met andere woorden, om een update van het rapport Schildersbuurt in perspectief te maken. In dit rapport treft u de resultaten aan. Hiervoor zijn grotendeels dezelfde bronnen gebruikt, namelijk de digitale databank Den Haag in Cijfers en de Veiligheidsmonitor. Daarnaast is dit keer ook gebruik gemaakt van Statline; omdat het CBS tegenwoordig speciaal over alle krachtwijken in Nederland gegevens publiceert. Allereerst wordt een demografische schets van de bevolking gegeven. Daarna komen de thema’s van de 5 pijlers aan bod: schoon, heel en veilig; jongeren en gezondheid (onderwijzen en ontplooien, gezondheid en sport); problemen achter de voordeur (multiprobleemgezinnen); werk, inburgering en wijkeconomie; leefbaar wonen en gedifferentieerd woningaanbod. Hieraan is het thema participatie toegevoegd. Vervolgens wordt ingegaan op de belangrijkste problemen zoals de bewoners van de Schilderswijk die ervaren. Daarna behandelen we de resultaten van twee aanvullende onderzoeken: de Leefbaarometer en de Maatschappelijke index. Deze onderzoeken proberen ieder op hun eigen manier een totaalschets van de leefsituatie in de Schilderswijk te geven. Tot slot worden de belangrijkste verschillen tussen de Schilderswijk en heel Den Haag en de belangrijkste ontwikkelingen in de Schilderswijk samengevat. Opgemerkt dient nog te worden dat alle gegevens betrekking hebben op de CBS wijk ‘Schildersbuurt’. Dit gebied komt niet geheel overeen met de viercijferige postcodegebieden 2525 en 2526 van VROM. In bijlage 1 wordt uitgelegd waarom een analyse op het schaalniveau van CBS wijken voor Den Haag het meest relevant is.

-3 -

-4 -

2

Demografie

In de Schilderswijk wonen ruim 33.000 inwoners. Het aantal inwoners is de afgelopen twee jaren iets toegenomen. Ten opzichte van de gehele Haagse bevolking wonen er in de Schilderswijk relatief veel jongeren en wat minder ouderen. De leeftijdsopbouw is de laatste jaren niet veel veranderd. Wel neemt het aandeel jongeren iets af. In de Schilderswijk wonen opvallend veel niet-westerse allochtonen (89% versus 38% in heel Den 1 Haag). Er wonen 100 verschillende nationaliteiten. Het is dus een echte multiculturele wijk. Het aandeel bewoners afkomstig uit ‘overig niet-geïndustrialiseerde landen’ neemt nog steeds toe (van 14% in 2007 naar 17% in 2009). Dit maakt het Krachtwijkenbeleid en het betrekken van de bewoners erbij er niet gemakkelijker op. Verder dient te worden opgemerkt dat de verdeling naar etniciteit er onder ouderen geheel anders uit ziet. Van de 65-plussers is 22% van Nederlandse afkomst, terwijl dat voor de gehele bevolking maar 2 9% is. Een deel van de autochtone ouderen verkeert in een zeker isolement. Tabel 2.1 Aantal inwoners naar leeftijd en etniciteit (in %) Schilderswijk

Den Haag

2001

2007

2009

2001

2007

2009

Leeftijd: - 0 t/m 19 jaar

38

36

33

22

23

23

- 20 t/m 64 jaar

56

58

60

62

63

64

6

7

7

15

14

13

Etniciteit: - Nederlands

13

10

9

58

54

52

- Turks

24

27

27

6

7

7

- Marokkaans

20

23

22

5

5

5

- Surinaams

25

21

19

10

10

10

3

3

3

2

2

2

- 65 jaar en ouder

- Antilliaans/Arubaans - Overig geïndustrialiseerd - Overig niet-geïndustrialiseerd Aantal inwoners

2

2

2

11

10

10

12

14

17

9

11

14

33.419

33.123

33.167

442.319

474.082

482.510

Bron: Den Haag in Cijfers

Het opleidingsniveau van de bewoners van de Schilderswijk is aanzienlijk lager dan van heel de Haagse bevolking. Ook hebben minder bewoners van de Schilderswijk een betaalde baan van 12 uur of meer per week. Ten opzichte van 2007 is het percentage inwoners met een lage opleiding toegenomen en met een betaalde baan van 12 uur per week of meer afgenomen.

1

2

Het gaat om bewoners van Surinaamse, Antilliaanse, Turkse, Marokkaanse afkomst en overige nietgeïndustrialiseerde landen. In 2007 was de verhouding overigens nog schever: van de 65-plussers was toen 30% van Nederlandse afkomst. Deze groep ouderen is gedaald van 605 naar 524.

-5 -

Tabel 2.2 Opleiding en betaald werk (in %) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Opleidingsniveau: Laag

52

65

64

34

38

35

Middelbaar

27

23

23

32

28

27

Hoog

21

11

13

34

33

34

Betaalde werkzaamheden: Ja, 12 uur of meer per week

55

41

45

68

55

58

8

8

5

5

7

5

37

45

40

26

36

33

-

6

10

-

2

4

Ja, 1-11 uur per week Nee Onbekend Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009

Iedere twee jaar wordt door de onderzoeksafdeling van DSO een bevolkingsprognose gemaakt. Daarbij wordt uitgegaan van de demografische ontwikkelingen van de afgelopen jaren en de door de raad geaccordeerde bouwplannen. Naar verwachting zal het inwoners in de Schilderswijk tot 2025 redelijk stabiel blijven (tussen de 32.000 en 33.000 inwoners). In onderstaande figuur is de ontwikkeling te zien. Figuur 1.1 Bevolkingsprognose 2008-2025 voor de Schilderswijk 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025


-6 -

3

Schoon, heel en veilig

Ambities • In 2011 moeten de leefbaarheid en veiligheid in de Schilderswijk op het gemiddelde niveau van de Haagse wijken (Gemiddeld Haags Peil) zijn gebracht. Dan zijn er bijvoorbeeld: o Ondergrondse containers in de wijk o Concrete samenwerkingsafspraken tussen de partijen die de straat schoonhouden o Een regiepunt en een beter meldpunt in de wijk o Meer handhavers op straat o Schone en hele straten • Het vergroten van de veiligheid door het terugdringen van criminaliteit en overlast. Dit gebeurt door het opbreken van criminele organisaties, gecombineerd met het bieden van nieuw perspectief en nazorg aan de groepsleden, ex-gedetineerden en jeugdige delinquenten. • Het verminderen van de parkeerdruk op straat door het invoeren van betaald parkeren, het tegengaan van asociaal parkeergedrag en het opknappen en in gebruik nemen van de nu leegstaande parkeergarages. Ook zal het gebruik van openbaar vervoer en de fiets gestimuleerd worden.

IJkpunten De Schilderswijk gaat de komende jaren flink vooruit en komt in de buurt van het gemiddelde van heel Den Haag in 2007. Het streven is: - vaak last hebben van de rommel op straat: gaat van 63% naar 42%; - mate van overlast: gaat van 4,4 naar 3,0; - het gevoel van onveiligheid in de eigen buurt: gaat van 49% naar 25%. Verder zal de gemeente bijdragen aan de kabinetsdoelstelling om de criminaliteit en overlast te verminderen met 25% in 2010 ten opzichte van 2002.

3.1

POLITIECIJFERS

De criminaliteit in de Schilderswijk fluctueert de laatste jaren sterk. Het totaalaantal bij de politie geregistreerde veelvoorkomende delicten daalde van 2.421 in 2003 naar 1.664 in 2006, een daling 3 van 31% . Maar in 2007 steeg het totaalaantal delicten naar 1.929 om in 2008 weer iets af te nemen tot 1.791 en in 2009 weer toe te nemen tot 1852. Vooral het aantal inbraken en diefstallen uit auto fluctueren sterk (zie figuur 3.1). De andere veelvoorkomende vormen van criminaliteit laten een veel stabieler verloop zien.

3

Het gaat om de delicten: autodiefstal, bedreiging, mishandeling, beroving op straat, (brom)fietsdiefstal, diefstal uit en van de auto, diefstal uit woningen en bedrijven, winkeldiefstal en zakkenrollerij.

-7 -

Figuur 3.1 Ontwikkeling van het aantal aangiften van veel voorkomende delicten in de Schilderswijk 900 800

Mishandeling/bedreiging

700

Autodiefstal

600

Beroving op straat

500

Diefstal uit auto 400

Diefstal uit woning

300 200

(Brom)fietsdiefstal

100

Winkeldiefstal

0

2004

2005

2006

2007

2008

Zakkenrollerij

2009

Bron: Politie Haaglanden (HKS-NSCR)

Wanneer gekeken wordt naar het aantal veel voorkomende delicten per 1.000 inwoners, dan blijkt dat er in 2009 in de Schilderswijk ongeveer evenveel delicten worden gepleegd als in heel Den Haag. Er zijn wel verschillen per delictsoort. Zo worden er bijvoorbeeld in de Schilderswijk aanzienlijk meer woninginbraken gepleegd en is er ook sprake van meer bedreiging en mishandeling. Daarentegen worden er minder fietsen gestolen. Tabel 3.1 Aantal delicten per 1.000 inwoners Schilderswijk

Den Haag

2006

2009

2006

200(

Bedreiging

4,5

4,9

3,3

3,4

Mishandeling

7,0

6,2

4,5

5,2

Autodiefstal

1,9

1,7

1,1

1,2

Beroving op straat

2,7

2,7

1,9

1,4

Bromfietsdiefstal

0,9

1,0

1,1

1,7

Diefstal uit auto

10,6

15,6

11,8

14,7

Diefstal uit bedrijf

3,0

3,0

5,4

7,2

Diefstal uit woning

14,9

15,8

7,2

7,6

Fietsdiefstal

2,1

3,2

5,8

6,4

Winkeldiefstal

0,5

0,3

3,0

3,9

Zakkenrollerij

2,1

1,4

4,2

4,2

Totaalaantal

50,2

55,8

49,2

57,1

Bron: Politie Haaglanden (HKS-NSCR)

3.2

HOTSPOTS

De Schilderswijk kende in 2007, bij aanvang van de Krachtwijkenaanpak, drie hotspots: Tenierplantsoen/Van Dijckstraat/Hobbemastraat, Van der Vennepark en Delftselaan. De probleemgebieden van het Tenierplantsoen/Van Dijckstraat/Hobbemastraat waren vooral drugsoverlast, jongerenoverlast en vervuiling. Bij het Van der Vennepark ging het om een groep jongeren die overlast gaf op het plein en in en om het Buurtpunt. Dit zorgde voor een sterk gevoel van onveiligheid bij omwonenden. Verder zorgde de aanwezigheid van een groot aantal Bulgaren voor

-8 -

overlast. Bij de Delftselaan zorgde een groep jongeren voor overlast en was er sprake van drugsoverlast. De voortgang volgens de Rapportage Hotspots 2008 ziet er als volgt uit: Tenierplantsoen/Van Dijckstraat/Hobbemastraat Door de inzet van alle partners zijn in 2008 diverse zaken gerealiseerd. De overlast van jongeren is op deze locatie verdwenen en naar elders in de wijk verplaatst. De gemelde overlast rond dealers en gebruikers is afgenomen. Daarentegen is het aantal vernielingen en vandalisme toegenomen. Van der Vennepark Het aantal meldingen van baldadigheid en aangiften van vernielingen is licht gedaald. Het aantal meldingen rond overlast van drugsgebruikers en dealers blijft minimaal. De overlast van jeugd blijft een aandachtspunt: zowel winkeliers als bewoners ervaren overlast van de jongeren. Bewoners en professionals vinden de kwaliteit van de openbare ruimte zeer matig. Delftselaan Jongeren gebruiken de voetbalkooi en de kinderspeelplaats intensief. Het aantal meldingen rond overlast van drugsgebruikers en handel in ve rdovende middelen is laag. Toch zijn er signalen dat er sprake is van dealen en dat prostituees en verslaafden de Delftselaan als doorgangsroute gebruiken. Ook de baldadigheid is toegenomen. Dit heeft te maken met het intensieve gebruik van de Delftselaan door jongeren. Volgens de professionals gedraagt een aantal jongeren zich ronduit hufterig en crimineel en zijn ze een slecht voorbeeld voor de kleinsten.

3.3

JEUGDOVERLAST EN -CRIMINALITEIT

De aanpak van jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit is door de Politie in het Meerjarenbeleidskader 2008-2011 aangemerkt als één van de speerpunten van het korpsbeleid. In het veiligheidsplan Een Veilig Den Haag is jeugd ook als prioriteit genoemd. In 2008 zijn er door de politie van bureau Hoefkade en bureau Heemstraat 221 minderjarige verdachten naar het OM doorgestuurd. Dat zijn er 8 minder dan in 2007. Een daling van 4%. Verder zijn er in 2008 vanuit Bureau Hoefkade en Bureau Heemstraat 126 jongeren naar bureau Halt doorverwezen. In 2007 waren dat er veel meer (188). Bij Halt-verwijzingen is de aandacht vooral gericht op jongeren in de leeftijd van 12 t/m 17 jaar. Personen in deze leeftijdscategorie worden, indien mogelijk, naar bureau Halt doorgestuurd. Voorwaarde is dat het om een Halt-waardig delict gaat, ofwel alle feiten die genoemd zijn in de landelijke Halt-aanwijzing (bv. geen geweldsdelicten). Een tweede voorwaarde is dat er geen sprake is van recidive. In de Schilderswijk worden door de politie vijf criminele jeugdgroepen in de gaten gehouden: Samsongroep: twee gerichte strafrechtelijke onderzoeken op de groep hebben geresulteerd in diverse aanhoudingen en veroordelingen van de groepsleden. Het SMJT is preventief ingezet. Omdat een aantal veroordeelde groepsleden hun straf erop heeft zitten, komt de groep opnieuw in beeld. Jacob van Campenplein: op deze groep is behoudens bij incidenten (nog) niet repressief gewerkt. Wel wordt veel energie gestoken in het verzamelen van informatie m.b.t. de groep. Vermeerstraat: op deze locatie wordt een gecoördineerde aanpak van de overlastgevende jeugdgroepen toegepast onder regie van de Bestuursdienst. Tegen individueel gepleegde strafbare feiten wordt vanzelfsprekend direct opgetreden. De leidende subjecten van deze groep maken ook deel uit van de criminele groep die zich ook ophoudt in de Frans Halsstraat. Frans Halsstraat: Het onderzoek naar de criminele activiteiten van deze groep loopt nog steeds. Er zijn inmiddels 15 verdachten aangehouden. Delftselaan: De groep maakt zich schuldig aan strafbare feiten als mishandeling, diefstal en overtreding van de Opiumwet. Deze feiten worden veelal buiten de locatie gepleegd. Tegen deze strafbare feiten wordt opgetreden.

-9 -

3.4

OORDEEL BEWONERS

De Veiligheidsmonitor wordt al jaren gehouden. Zodoende is de Veiligheidsmonitor een belangrijke bron om ontwikkelingen in de tijd mee te volgen. In 2008 is de vragenlijst wegens landelijke afstemming met het CBS en de Politie wel iets aangepast. Hierdoor is trendbreuk ontstaan en zijn de cijfers van 2002 t/m 2007 niet zondermeer vergelijkbaar met die van 2008 en 2009. De vragenlijst bevat een aantal vragenblokken waarbij de antwoorden omgerekend worden tot een schaalscore. Hiermee kan men kernachtig ontwikkelingen in de tijd volgen en wijken met elkaar of met het Haagse gemiddelde vergelijken. In bijlage 2 wordt aangegeven op welke vragen deze schaalscores zijn gebaseerd. Criminaliteit Op basis van de Veiligheidsmonitor zijn schaalscores berekend voor de perceptie van verloedering, overlast, dreiging en vermogensdelicten. In tabel 3.2 zijn ze weergegeven. De berekening van de schaalscores voor dreiging en overlast zijn in 2008 iets aangepast. Daardoor zijn deze cijfers slecht vergelijkbaar met die van voorgaande jaren In de periode 2002-2007 is de verloedering, overlast, dreiging en vermogensdelicten in de ogen van de bewoners van de Schilderswijk afgenomen (lagere scores). In 2008 is een einde aan deze positieve ontwikkeling gekomen; de scores zijn flink toegenomen. In 2009 namen de scores voor verkeersoverlast en dreiging verder toe. Ten opzichte van heel Den Haag scoort de Schilderswijk op al deze aspecten slechter (veel hogere scores). Tabel 3.2 Perceptie van verloedering, overlast, dreiging en vermogensdelicten Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Verloedering

5,6

5,9

5,8

4,6

4,8

4,6

Vermogensdelicten

5,9

6,8

6,8

4,0

4,3

4,2

Dreiging

2,9

2,1

2,1

Dreiging plus *

1,3 4,7

Overlast

5,1

3,9

3,0

Sociale overlast *

5,2

5,2

2,5

2,5

Verkeersoverlast *

5,8

6,2

4,5

4,5

Overige overlast *

3,3

3,3

1,9

1,9

Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009 * Nieuwe schaalscore in 2008

Figuur 3.2 Ontwikkeling van de verloedering in de buurt 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0

2002 2007 2008

Schilderswijk

Den Haag

Bron: Veiligheidsmonitor 2002, 2007 en 2008

- 10 -

Onveiligheid In de periode 2002-2007 is het percentage bewoners in de Schilderswijk dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt schommelt al jaren rond de 50%. Dit is aanzienlijk hoger dan in heel Den Haag. Figuur 3.3 laat de ontwikkelingen zien. Het rapportcijfer dat men geeft voor de veiligheid is de afgelopen twee jaar in de Schilderswijk gedaald Hetzefde geldt voor heel Den Haag . Tabel 3.3 Beoordeling van de veiligheid Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

% voelt zich wel eens onveilig in buurt

49

51

50

25

28

29

Veiligheid (rapportcijfer)

6,0

4,9

5,0

6,9

6,4

6,5


Figuur 3.3 Percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt 60% 50% 40%

2007

30%

2008

20%

2009

10% 0%

Schilderswijk

Den Haag


Criminaliteit en overlast Rommel op straat, hondenpoep en parkeeroverlast zijn vormen van overlast die volgens de bewoners uit de Schilderswijk vaak voorkomen in hun buurt (zie tabel 3.4). Wanneer we een vergelijking maken met heel Den Haag dan komen diefstal uit auto’s, beschadiging van auto’s, rommel op straat en woninginbraak veel vaker voor in de Schilderswijk dan in heel Den Haag (een verschil van 20% of meer). Andere vormen van overlast die ook vaker voorkomen (een verschil van 10% tot 20%) zijn: fietsendiefstal, bekladding van muren en gebouwen, drugsoverlast, parkeeroverlast en geluidsoverlast. Ten opzichte van 2007 zijn er een aantal opmerkelijke verschillen (zie figuur 3.4). Zo is de overlast van groepen jongeren sterk toegenomen (van 18% naar 44%). Ook ongewenste aandacht voor meisjes en vrouwen op straat nam flink toe (van 13% naar 27%). Hondenpoep komt daarentegen in de ogen van de bewoners minder vaak voor (van 60% naar 39%). Figuur 3.4 Vormen van criminaliteit en overlast die volgens bewoners vaak voorkomen (in %) 0

10

20

30

40

50

60

70

Rommel op straat Parkeeroverlast Overlast groepen jongeren Te hard rijden Woninginbraak

2007 2009

Hondenpoep Fietsendiefstal Diefstal uit auto Drugsoverlast

Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2009

- 11 -

Tabel 3.4 Vormen van overlast en criminaliteit die volgens bewoners vaak voorkomen (in %) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Hondenpoep

60

42

39

53

46

44

Parkeeroverlast

52

58

62

39

40

41

Rommel op straat

63

59

63

42

38

38

Te hard rijden

35

37

42

30

32

32

Overlast groepen jongeren

18

50

44

18

20

19

Geluidsoverlast door verkeer

26

29

30

16

19

19

36

36

19

19

Agressief rijgedrag * Beschadiging auto/diefstal vanaf auto

42

47

43

22

19

18

Fietsendiefstal

42

39

38

24

19

17

Diefstal uit auto

42

42

36

21

15

15

Bekladding muren/gebouwen

30

31

24

17

16

14

Vernieling telefooncellen-/bus -/tramhokjes

20

30

23

15

16

14

Overig geluidsoverlast

22

23

25

11

13

14

Woninginbraak

37

40

42

15

14

13

Dronken mensen op straat

18

22

20

9

10

12

38

32

11

10

Jeugdcriminaliteit * Overlast omwonenden

17

17

17

9

9

9

Ongewenst aandacht

13

28

27

4

8

9

Drugsoverlast

23

30

31

9

8

8

Mensen lastiggevallen op straat

11

19

18

5

5

6

Bedreiging

11

18

16

4

5

5

Gewelddelicten

13

17

14

4

4

5

Overlast zwervers/daklozen

11

12

13

4

4

4

6

9

10

4

4

4

12

10

12

3

3

3

Overlast horecagelegenheden Straatroof Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009 * Niet gevraagd in 2007

- 12 -

4

Onderwijzen en ontplooien

Ambities • Binnen tien jaar liggen de cijfers voor taalachterstanden, deelname aan kinderopvang en buitenschoolsopvang, schooluitval en de doorstroming naar het voortgezet onderwijs op het stedelijk gemiddelde en in 2009 zal in de Krachtwijken een dekkend aanbod van voor- en vroegschoolse educatie gerealiseerd zijn. • Het realiseren van een brede buurtschool: een multifunctionele voorziening waar kinderen tussen de 4 en 19 jaar de hele dag terecht kunnen voor onderwijs, sport, cultuur en andere activiteiten gericht op ontwikkeling en ontplooiing in brede zin. • Het realiseren van een sterk en vitaal voorzieningencluster voor brede ontwikkeling en ontplooiing. Gedacht wordt aan een campus in zowel programmatische als fysieke zin (naar voorbeeld van het Engelse Community Center), met een breed en dekkend programma (op termijn 24 uur per dag, 7 dagen per week) in aansprekende gebouwen met een aantrekkelijke openbare (verblijfs)ruimte. IJkpunten De Schilderswijk scoort komende jaren significant beter en komt in 10 jaar tijd op het Haags gemiddelde van 2005. In de Schilderswijk verliet in 2005 9,3% van de leerplichtigen voortijdig school tegenover 8,3% in heel Den Haag.

4.1

ONDERWIJSACHTERSTANDEN

De basisscholen in de Schilderswijk hebben verhoudingsgewijs veel meer leerlingen met een extra bekostiging (leerlinggewicht) dan in heel Den Haag het geval is. Dit is een indicatie voor onderwijsachterstanden. Het aandeel leerlingen met extra bekostiging in de Schilderswijk is de afgelopen jaren teruggelopen. Dit komt vooral door de invoering van het nieuwe bekostigingsstelsel waarbij alleen rekening wordt gehouden met het opleidingsniveau van de ouders en niet meer met hun afkomst (en beroep). Kinderen in groep 8 die uit de Schilderswijk komen, krijgen in vergelijking tot heel Den Haag iets vaker een individueel zorgadvies en minder vaak een advies hoger dan VBMO-TL. Het percentage dat een advies hoger dan VMBO-TL krijgt, is de laatste twee jaar in de Schilderswijk iets toegenomen. Tabel 4.1 Leerlingen met extra bekostiging en schooladviezen (in %) Schilderswijk

Den Haag

2006

2007

2008

2006

2007

2008

Leerlingen met extra bekostiging

86

79

73

41

36

31

Individueel zorgadvies

24

27

26

15

17

15

Hoger advies dan VBMO-TL

19

22

24

43

45

48

Bron: adviezen: Bovo, bewerking OIV voorjaar (van kinderen woonachtig in de Schilderswijk)

De voorschool is een samenwerkingsverband tussen een peuterspeelzaal en een basisschool (groep 1 en 2) die in aanmerking komt voor het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid (GOA), waarbij beide werken met hetzelfde VVE-programma. De doelstelling van de Haagse voorschool is het bieden van een effectief programma aan 2,5 tot 6 jarigen met een gemiddeld leerlinggewicht van minimaal 0,25 teneinde (taal-)achterstanden in groep 3 van het basisonderwijs te voorkomen of te verkleinen. In de Schilderswijk zit de helft van de peuters en het merendeel van de kleuters op de voorschool. Dit is veel meer dan in heel Den Haag. Het aandeel deelnemende peuters is de afgelopen jaren toegenomen, terwijl het aandeel kleuters ongeveer gelijk is gebleven.

- 13 -

Tabel 4.2 Deelname aan voorschool door kinderen uit de wijk (in %) Schilderswijk

Den Haag

2006

2007

2008

2006

2007

2008

Peuters

52

56

71

24

27

36

Kleuters

82

78

81

38

39

40

Bron: GBA & Civision, bewerking OIV

4.2

LEERLINGSTROMEN

In de Schilderswijk is sprake van een zogenaamde ‘witte vlucht’ in het basisonderwijs. Meer dan de helft van de autochtone kinderen gaan buiten de eigen wijk naar school, terwijl driekwart van de allochtone kinderen in de eigen wijk naar school gaat. Tabel 4.3 Wijk waar kinderen uit de Schilderswijk naar de basisschool gaan (schooljaar 2005/06; in %) Wijk waar basisschool staat

Autochtoon

Allochtoon

Totaal

45

75

74

7

8

8

Centrum

20

7

7

Overige wijken of buiten Den Haag

30

10

11

200

4467

4709

Schilderswijk Transvaal

Totaal aantal kinderen Bron: Civision

4.3

SCHOOLVERZUIM

Bij schoolverzuim wordt een onderscheid gemaakt tussen absoluut verzuim en relatief verzuim. Bij absoluut verzuim gaat het om kinderen in de leerplichtige leeftijd die niet staan ingeschreven bij een school. Bij relatief verzuim gaat het om leerplichtige kinderen die gedurende langere tijd, zonder reden niet op school verschijnen. Het absoluut schoolverzuim van leerplichtigen die in de Schilderswijk wonen, fluctueert nogal. In het schooljaar 2004/2005 was een daling waar te nemen, maar in het school jaar 2005/2006 is het absoluut verzuim weer flink gestegen. Het percentage is nu meer dan twee keer zo hoog als het Haagse gemiddelde. Het relatief verzuim van leerplichtigen uit de Schilderswijk is de laatste jaren continu iets toegenomen. Het percentage ligt ruim boven het niveau van heel Den Haag. Tabel 4.4 Schoolverzuim en schoolverlaters (per schooljaar; in % van totaal leerplichtigen) Schilderswijk

Den Haag

2003/2004

2004/2005

2005/2006

2005/2006

Absoluut verzuim

1,0%

0,6%

1,2%

0,5%

Relatief verzuim

4,7%

5,2%

5,8%

3,2%

Bron: Civision

4.4

LEERPRESTATIES

In 2008 gaat 46% van de schoolgaande jeugd uit de Schilderswijk naar het voortgezet onderwijs, 33% volgt middelbaar beroepsonderwijs en 21% hoger onderwijs. Dit laatste percentage ligt onder het aandeel van heel Den Haag. Ten opzichte van 2006 zijn de cijfers nauwelijks veranderd.

- 14 -

Tabel 4.5 Verdeling van leerlingen in het voortgezet onderwijs naar schoolsoort (in %) Schilderswijk

Den Haag

2006

2007

2008

2006

2007

2008

Voortgezet onderwijs

48

48

46

42

41

40

Middelbaar beroepsonderwijs

33

33

33

23

24

24

Hoger onderwijs

19

19

21

35

35

36

4.330

4.450

4.420

53.480

54.120

55.310

Totaal aantal kinderen

Bron: CBS Outcomemonitor * Voor de krachtwijk Schilderswijk hanteert het CBS de postcode-indeling van VROM (zie ook bijlage 1)

Om het onderwijsniveau van kinderen nog beter te kunnen vergelijken, wordt in tabel 4.2 gekeken e naar de schoolsoort die kinderen in het 3 leerjaar van het voortgezet onderwijs volgen. In 2008 zit 78% van de leerlingen uit de Schilderswijk op het VMBO, in heel Den Haag ligt dat percentage lager: 57%. Ten opzichte van 2006 zijn de cijfers iets in positieve zin veranderd. Het aandeel leerlingen op havo/vwo is met 3% punt toegenomen e

Tabel 4.5 Leerlingen in het 3 leerjaar van het voortgezet onderwijs naar schoolsoort (in%) Schilderswijk

Den Haag

2006

2007

2008

2006

2007

2008

Vmbo basis - of kaderberoeps

60

53

55

36

36

33

Vmbo theoretisch of gemengd

20

23

23

23

23

24

Havo

15

19

16

23

24

24

Vwo

4

5

6

17

17

19

470

490

450

4.830

4.750

4.790

Totaal aantal kinderen in leerjaar 3


Circa 90% van alle examenkandidaten slaagt voor z’n examen. In de Schilderswijk is dat niet anders. Per jaar zijn er kleine fluctuaties te zien. Tabel 4.7 Examenresultaten van examenkandidaten in het vo ortgezet onderwijs (in %) Schilderswijk

Den Haag

2006

2007

2008

2006

2007

2008

% geslaagd

91%

86%

89%

90%

90%

91%

Totaal aantal examenkandidaten

440

410

440

4320

4330

4510

Bron: CBS Outcomemonitor * Voor de krachtwijk Schilderswijk hanteert het CBS de postcodeindeling van VROM (zie ook bijlage 1)

In oktober 2007 waren er 310 schoolverlaters in de Schilderswijk. Hiervan hadden er 230 geen startkwalificatie, ofwel 73%. Dat is aanzienlijk hoger dan voor heel Den Haag. Ten opzichte van 2006 is in de Schilderswijk het aantal schoolverlaters zonder startkwalificaties toegenomen, maar relatief gezien met 3 procentpunt afgenomen, vergelijkbaar met heel Den Haag. De intensieve aanpak van de casemanagers is hier wellicht debet aan.

- 15 -

Tabel 4.8 Schoolverlaters zonder startkwalificatie (in %) Schilderswijk*

Aantal jongeren tot 23 jaar

Den Haag

2006

2007

2006

2007

3.150

3.240

30.850

31.170

Aantal schoolverlaters

250

310

2.980

3.030

% schoolverlaters van totaal

8%

10%

10%

10%

190

230

1.880

1.850

% schoolverlaters zonder startkwalificatie van schoolverlaters

76%

73%

63%

61%

% schoolverlaters zonder startkwalificatie van jongeren tot 23 jaar

6%

7%

6%

6%

Aantal schoolverlaters zonder startkwalificatie


4.5

JEUGDBELEVINGSONDERZOEK

Eind 2008 is een groot onderzoek onder bijna 3000 Haagse jongeren van 12 tot met 17 jarigen gehouden. Aan deze jongeren is gevraagd naar hun mening, houding en gedrag als het gaat om zaken als school, seksualiteit, criminaliteit, roken, drinken en drugsgebruik. Uit het onderzoek wordt duidelijk hoe jongeren over deze zaken denken, hoe ze denken dat hun ouders er over denken en hoe ze zich in de praktijk gedragen. Het onderzoek is gebaseerd op de scholierenenquête van Communities that Care (CtC). CtC gaat er van uit dat jongeren te maken hebben met risicofactoren en beschermende factoren in hun omgeving. Risicofactoren kunnen leiden tot probleemgedrag, beschermende factoren kunnen een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van de jongeren. De domeinen waar naar gekeken is zijn gezin: school, vriendengroep en wijk. In het onderzoek is speciale aandacht besteed aan de Krachtwijken. De Schilderswijk wijkt qua achtergrondvariabelen op een aantal punten af van het gemiddelde van Den Haag. Zeer weinig jongeren geven aan dat zij de Nederlandse etniciteit hebben. Vergeleken met het gemiddelde van Den Haag wonen er in de Schilderswijk veel jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf. Hiermee samen hangt het relatief hoge percentage jongeren met een niet Nederlandse taalachtergrond. Verder geven relatief veel jongeren aan dat beide ouders werkloos zijn. Zeer weinig jongeren uit de Schilderswijk geven aan dat zij in de afgelopen vier weken alcohol dronken. Ook het percentage jongeren dat aangeeft dat zij recent sigaretten rookten of softdrugs gebruikten, ligt lager dan gemiddeld. De ouders van de jongeren in de Schilderswijk hebben opvallend vaak een negatieve houding ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik, net als de jongeren zelf. De jongeren hebben minder vaak omgang met vrienden die alcohol- en drugs gebruiken. Ook beginnen zij pas op relatief late leeftijd (of helemaal niet) met het drinken van alcohol en/of het gebruiken van drugs. Een groter percentage jongeren uit de Schilderbuurt dan gemiddeld in Den Haag is de afgelopen 12 maanden wel eens de klas uitgestuurd. Het percentage jongeren dat aangeeft wel eens onveilig gevreeën te hebben of niet uitsluit dit te (gaan) doen is in de Schilderswijk lager dan gemiddeld. Jongeren in de Schilderswijk geven aan dat er weinig organisatie is in hun wijk en dat wapens en harddrugs relatief makkelijk te verkrijgen zijn. Dit is ongunstig. Aandachtspunten hiernaast zijn dat de jongeren uit deze wijk relatief weinig aansluiting bij de wijk ervaren en dat normen ten aanzien van drugsgebruik, geweld of criminaliteit ontbreken of dat hier onduidelijkheid over bestaat. De score op de factor die meet in hoeverre jongeren beschikken over duidelijke normen omtrent wenselijk gedrag is bijna opmerkelijk gunstig. Geconcludeerd wordt dat de woonomgeving van de jongeren (binding met de wijk, organisatie in de wijk, verkrijgbaarheid drugs en wapens, heersende waarden en normen) een risico vormt voor de jongeren in de Schilderswijk. Gunstig is dat jongeren uit de Schilderswijk weinig roken en drinken. - 16 -

5

Gezondheid en sport

Ambities • Voor alle Haagse krachtwijken geldt de ambitie om te bevorderen dat bewoners in de toekomst even gezond zijn als de gemiddelde inwoner van Den Haag. Dit gebeurt door in brede zin sportbeoefening, een actieve levensstijl en een gezonde leefomgeving te stimuleren.

IJkpunten Bewoners van de Schilderswijk komen op het gemiddelde rapportcijfer van Den Haag dan wel op het percentage personen dat in Den Haag zijn gezondheid met een 7 of hoger beoordeelt. De stand in 2007 was: - Den Haag: 7,6 gemiddeld en 83% 7 of hoger - Schilderswijk: 7,4 gemiddeld en 82% 7 of hoger

5.1

GEZONDHEIDSACHTERSTANDEN

Uit onderzoek van de GGD blijkt dat de gezondheid van bewoners in achterstandswijken achter blijft bij die van bewoners in de betere wijken. Hiervoor is het project “Achterstand moet wijken” gestart.

5.2

OVERGEWICHT

Veel bewoners van de Schilderswijk hebben last van overgewicht. Wanneer alle 33 Haagse wijken (exclusief VINEX-wijken) geordend worden naar de mate waarin overgewicht op basis van de Body e Mass Index (BMI), dan komt de Schilderswijk op de 3 plaats (zie Gezondheidmonitor 2006). Wereldwijd is het voorkomen van overgewicht de afgelopen dertig jaar zeer sterk toegenomen, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Overgewicht kan leiden tot hart -en vaatziekten, hoge bloeddruk en suikerziekte, en mensen met overgewicht hebben ook vaker psychosociale problemen. De verwachting is dat dit zal leiden tot een flinke kostenstijging van de gezondheidszorg en verlies van arbeidsproductiviteit en eigen welbevinden. Omdat overgewicht meer in de grote steden voorkomt, is overgewicht destijds als doelstelling opgenomen in de sociale pijler van het beleidskader voor het Grotestedenbeleid 2005-2009 (onderdeel Gezond en Wel in de stad). In dat kader is bij de GGD Den Haag een projectleider Overgewicht Jeugd aangesteld en wordt ook de ontwikkeling van overgewicht bij Haagse kinderen van 3-16 jaar gevolgd. In 2007 was er bij een kwart van de kinderen uit de Schilderswijk (28%) sprake van overgewicht. Dat is aanzienlijk hoger dan het Haagse gemiddelde (16%). Verder is in figuur 5.1 te zien dat het percentage de laatste jaren langzaam is toegenomen.

- 17 -

Figuur 5.1 Percentage 3-16 jarigen met overgewicht in de Schilderswijk 35 30 25 20 15 10 5 0 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Bron: GGD, 1999-2007

5.3

PASGEBORENEN

In de Schilderswijk heeft 20% van de pas geborenen een extra zorgbehoefte en is 13% te licht voor de zwangerschapsduur. Ten opzichte van heel Den Haag scoort de Schilderwijk iets negatiever. Ten opzichte van 2006 zijn er in 2007 weinig veranderingen te zien. Wel is het aandeel baby’s dat te licht is voor de zwangerschapsduur, iets toegenomen. Tabel 5.1 Gezondheid van pasgeborenen (in %) Schilderswijk*

Den Haag

2006

2007

2006

2007

Pasgeborenen met extra zorgbehoefte

20

20

18

18

Te licht voor de zwangerschapsduur

10

13

11

12

Zwangerschapsduur < 37 weken

10

6

7

7

Gewicht < 2500 gram

8

8

6

6

Apgarscore < 7

2

2

1

1

IC-opname

4

3

3

3

460

470

5900

6150

Aantal pasgeborenen

Bron: CBS Outcomemonitor * Voor de krachtwijk Schilderswijk hanteert het CBS de postcodeindeling van VROM

5.4

BEOORDELING EIGEN LEVEN EN GEZONDHEID

Uit de Veiligheidsmonitor komt naar voren dat bewoners van de Schilderswijk voor hun eigen gezondheid en hun eigen leven een lager rapportcijfer geven dan de bewoners van heel Den Haag. Verder zien we dat de cijfers na een daling in 2008 weer op het niveau van 2007 zijn teruggekeerd. Tabel 5.2 Beoordeling van diverse aspecten Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2008

Eigen leven (rapportcijfer)

7,5

7,1

7,4

-

-

7,7

Eigen gezondheid (rapportcijfer)

7,4

7,0

7,4

7,6

-

7,7


In 2008 is er een grote gezondheidsenquête uitgezet onder de Haagse bevolking. Het onderzoek heeft veel gegevens over de gezondheidsituatie van Hagenaars en hun leefstijl opgeleverd. Het is de bedoeling dat dit onderzoek periodiek herhaald gaat worden.

- 18 -

Uit het onderzoek komt ook naar voren dat relatief veel bewoners van de Schilderswijk hun gezondheid als matig of slecht ervaren (42%); slechter dan in de andere Krachtwijken en heel Den Haag. Ook hebben ze vaker last van diabetes en hun luchtwegen. Obesitas komt ook vaker voor. Relatief veel bewoners worden sterk belemmerd door hun chronische ziekte. Opvallend is dat bewoners van de Schilderswijk minder roken en overmatig alcohol gebruiken. Ze bewegen echter minder (voldoen minder vaak aan de beweegnorm). Tabel 5. 3. Samenvatting Gezondheidsenquête in 2008 (in %) Schilderswijk

Krachtwijken

Den Haag

Ervaren gezondheid (matig of slecht)

42

33

20

Minimaal 1 chronische ziekte of aandoening

65

62

58

- Diabetes

17

12

8

- Astma, chron. bronchitis, longemfyseem , CARA/COPD

17

13

11

- Hoge bloeddruk

18

19

18

Belemmerd door chronische ziekte (sterk)*

40

31

22

Belemmerd door chronische ziekte (licht) *

42

47

45

ADL minimaal 1 beperking (dag. activiteiten) (55-plus)

35

22

15

HDA minimaal 1 beperking (huish. activiteiten) (55-plus)

36

30

22

Beperking in het gehoor (55-plus)

22

15

9

Beperking in het zien (55-plus)

38

21

12

Hoog risico op depressie of angststoornis

21

19

9

Medicijngebruik voor angst, depressie, spanning of stress

16

14

9

53

54

47

33

36

34

21

18

13

25

29

28

Overmatig alcoholgebruik

3

6

11

Cannabisgebruik in afgelopen 4 weken (16-54 jaar)

4

4

5

44

47

58

Lichamelijke en psychische gezondheid

2

Overgewicht (BMI >=25 kg/m ) 2

2

Matig overgewicht (BMI >=25 kg/ m en BMI<30 kg/ m ) 2

Obesitas (BMI >=30 kg/ m ) Leefstijl Roken

Beweging (voldoen aan beweegnorm) * Percentage van de mensen met een chronische ziekte of aandoening

5.5

SPORT

Uit de stadsenquête komt naar voren dat de bewoners van de Krachtwijken die in stadsdeel Centrum liggen - waar de Schilderswijk er een van is - minder vaak en minder intensief sporten dan de gemiddelde Hagenaar. Het afgelopen jaar is het aandeel intensieve sporters iets toegenomen.

- 19 -

Figuur 5.2 Sportdeelname naar frequentie 70 60 50 incidenteel 40

onregelmatig

30

regelmatig intensief

20 10 0 Krachtwijken Centrum Krachtwijken Centrum 2008 2009

Den Haag 2008

Den Haag 2009

Bron: Stadsenquête 2008 en 2009

- 20 -

6

Problemen achter de voordeur

Ambitie • Gezinnen die overlast veroorzaken of zich asociaal gedragen worden aangepakt. Ouders worden geholpen met de problemen die zij hebben (werkloosheid, schulden, normvervaging, verwaarlozing en gezondheidsproblemen). Het jongerenprogramma zal een gedeelte van de gezinsproblemen kunnen ondervangen door de kinderen uit deze gezinnen intensief te begeleiden, maar er zullen altijd gezinnen overblijven waar een extra interventie noodzakelijk is. Het uiteindelijke resultaat zal zijn dat de situatie in multiprobleemgezinnen normaliseert en dat reguliere partijen de zorg weer kunnen oppakken. De betrokken gezinnen hebben allemaal een hulptraject doorlopen. Over vier jaar zijn deze gezinnen in een traject om uit de gevarenzone en overlast te komen. • Naast deze multiprobleemgezinnen zullen de komende vier jaar 1400 (deels overlastgevende) gezinnen geholpen worden met hun hulpvraag waarbij samenwerking tussen de diverse instanties gestimuleerd wordt.

Stand van zaken Over het aantal multiprobleemgezinnen zijn nog weinig cijfers bekend. In de Krachtwijken is op 1 maart 2009 gestart met huisbezoeken. Deze worden afgelegd door het promotieteam van Den Haag Opmaat. Eerst wordt telefonisch contact gelegd met de (potentiële) cliënt om na te gaan of die op de hoogte is van sociale regelingen en er ook gebruik van maakt. In het telefoongesprek wordt gevraagd naar de woon- en leefomstandigheden, financiële situatie, gezondheid en dergelijke. Op basis daarvan wordt besloten of een huisbezoek nodig is. In onderstaande figuur is het aantal binnengekomen meldingen in 2009 weergegeven en de daaruit volgende aanpak: multidisciplinaire aanpak (MDA) of sociaal casemanagement (SCM). Het gaat om alle krachtwijken. Figuur 6.1 Aantal meldingen in de Krachtwijken via meldcode in 2009 120 100 80 Aantal meldingen MDA

60

Aantal medlingen SCM

40 20 0 januari februari maart

april

mei

juni

- 21 -

- 22 -

7

Werk, inburgering en wijkeconomie

Ambities • Voor alle krachtwijken geldt de ambitie om de arbeidsparticipatie in de krachtwijken te vergroten. Dat gebeurt door afspraken te maken over structurele samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en onderwijs. • De werkloosheid in de krachtwijken terugbrengen tot het Haagse gemiddelde in 2018 en het bijstandsbestand in die tijd te halveren. • Door het realiseren van bedrijfsverzamelgebouwen in de wijken en op deze manier minimaal 1000 nieuwe arbeidsplaatsen te creëren, dragen partijen bij aan de wijkgerichte economie en mogelijkheden voor startende ondernemers. De corporaties investeren risicodragend in realisatie, beheer en exploitatie van de bedrijfsverzamelgebouwen en het ondernemershuis. • Doel is om per business case en per wijk in overleg met de betrokken partners een optimale organisatievorm voor de beoogde ontwikkelingen in te stellen. Voor de Schilderswijk zal het voertuig zorgen voor dwarsverbanden tussen de onderdelen van de business cases en het wijkactieplan. • Schilderswijk (en Transvaal) beter aansluiten op de lijn 11-zone, de barrièrewerking van de tramrails opheffen, de openbare ruimte kwalitatief verbeteren en de ontwikkelingskansen van de lijn 11-zone optimaal benutten. De Schilderswijk moet met zijn gezicht aan de markt komen te liggen. • De ambitie voor het onderdeel Economie luidt: bloeiende winkelstraten die er goed uitzien (beluifeling), met een gedifferentieerd aanbod en functionerende winkeliersverenigingen. Verder het creëren van voldoende mogelijkheden voor kleine bedrijfjes, al dan niet aan huis. De balie van de Kamer van Koophandel (Vaillantlaan 154) wordt omgevormd tot een ondernemershuis. • Een geïntegreerde en samenhangende communicatieaanpak ontwikkelen voor de Schilderswijk, waarbij alle partijen die in en/of met de wijk(bewoners) communiceren, nauwer samenwerken. Dit moet leiden tot een effectievere en efficiëntere manier van communiceren, zowel intern als extern. Onderdeel van de aanpak is een imagocampagne, bedoeld om de wijk een positievere uitstraling te geven. • Door het inburgeringsaanbod een meer inspirerend imago te geven, wordt getracht meer oud- en nieuwkomers te bereiken. Dit gebeurt door een meer veelzijdig en uitdagend programma te organiseren en maatschappelijke stages op te nemen.

IJkpunten In 2010 is van alle inburgeringstrajecten 80% duaal.

7.1

ONTWIKKELING VAN DE WERKGELEGENHEID

De werkgelegenheid wordt uitgedrukt in het aantal in de wijk werkzame personen (wp). Hierbij gaat het om de arbeidsplaatsen die aanwezig zijn in de Schilderswijk. Dit is geen werkgelegenheid specifiek voor mensen uit de Schilderswijk. Het aantal werkzame personen of arbeidsplaatsen in de Schilderswijk zegt niets over de locatie waar mensen uit de Schilderswijk werken. De laatste twee jaar is het aantal bedrijfs vestigingen in de Schilderswijk flink toegenomen (plus 76%). Ook het aantal werkzame personen is flink gegroeid (plus 37%). In Den Haag is het aantal vestigingen en het aantal werkzame personen ook toegenomen, maar minder sterk (resp. 29% en 9%).

- 23 -

Figuur 7.1 Ontwikkeling van het aantal vestigingen en werkzame personen (geïndexeerd, 2006=100) 200 180

aantal vestigingen in Schilderswijk

160

aantal werkzame personen in Schilderswijk

140

aantal vestigingen in Den Haag 120 aantal werkzame personen in Den Haag

100 80 2006

2007

2008

Bron: Werkgelegenheidsregister Haaglanden

De sterke toename in de werkgelegenheid in de Schilderswijk zit vooral in de sectoren bouwnijverheid, zakelijke dienstverlening en gezondheids- en welzijnszorg. Tabel 7.1 Aantal werkzame personen naar sector Sector

Schilderswijk

Den Haag

2006

2007

2008

2006

2007

2008

124

165

265

1.241

1.514

2.073

Visserij

357

284

287

Winning van delfstoffen

255

287

314

8.647

8.126

8.624

275

295

281

Landbouw/jacht/bosbouw

Industrie

93

97

97

Nutsbedrijven Bouwnijverheid

169

208

512

7.587

8.828

10.741

Handel & Reparatie

461

522

563

29.877

30.569

32.751

91

130

139

9.851

10.251

11.179

113

108

130

19.650

19.935

20.186

22

21

35

10.671

10.084

9.834

Zakelijke dienstverlening

315

837

883

37.667

41.227

46.064

Openbaar bestuur & Overheid

374

399

355

50.952

50.729

50.833

Onderwijs

669

640

683

13.936

14.869

14.999

Gezondheids - en welzijnszorg

760

911

909

33.966

36.166

37.009

Cultuur en overinge dienstvelening

316

222

249

16.903

17.136

18.180

1.420

1.938

2.169

65

53

57

243.320

252.291

265.581

Horeca Vervoer/opslag/communicatie Financiele instellingen

Internationale gemeenschapsorganen Onbekend Totaal

3.507

4.260

4.820


- 24 -

De opbouw van de werkgelegenheid in de Schilderswijk wijkt af van heel Den Haag. De werk gelegenheid wordt hier minder sterk gedomineerd door het openbaar bestuur. In de Schilderswijk zijn daarentegen de sectoren bouwnijverheid, gezondheids - en welzijnszorg en onderwijs sterker vertegenwoordigd. Figuur 7.2 Aantal werkzame personen naar branche 100% Cultuur en overige dienstvelening 90%

Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs

80%

Openbaar bestuur & Overheid 70%

Zakelijke dienstverlening Financiele instellingen

60%

Vervoer/opslag/communicatie 50%

Horeca Handel & Reparatie

40%

Bouwnijverheid

30%

Nutsbedrijven

20%

Industrie Winning van delfstoffen

10%

Visserij 0%

Landbouw/jacht/bosbouw Schilderswijk 2006

Schilderswijk 2007

Schilderswijk 2008

Den Haag 2008


7.2

BEROEPSBEVOLKING

De potentiële beroepsbevolking (iedereen van 15 tot 65 jaar) in de Schilderswijk is de afgelopen 10 jaren gestaag toegenomen (van 21.200 naar 22.800). De verwachting is dat de potentiële beroepsbevolking na 2015 langzaam gaat dalen. Figuur 7.3 Ontwikkeling van de potentiële beroepsbevolking in de Schilderswijk 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 1999 2001 2003 2005 2007

2009

totale bevolking

2011

2013

2015 2017 2019 2021 2023 2025

potentiële beroepsbevolking

Bron: GBA en Bevolkingsprognose Den Haag 2008-2025, bewerking Afd. Onderzoek

- 25 -

7.3

UITKERINGSGERECHTIGDEN

Het percentage bijstandsgerechtigden is de afgelopen twee jaren in de Schilderswijk afgenomen van 17,7% naar 13,2% van de potentiële beroepsbevolking. Het percentage is bijna drie keer zo hoog als in heel Den Haag. Het aandeel niet -werkende werkzoekenden op de potentiële beroepsbevolking nam in de periode 2006-2008 in de Schilderswijk af, evenals het aandeel langdurige werkzoekenden. Beide cijfers zijn aanzienlijk hoger dan die voor heel Den Haag. De gevolgen van de recessie zijn nog niet goed te zien. De werkloosheid in heel Den Haag daalde tot november 2008 om vanaf december toe te nemen. De ontwikkeling van het aantal bijstands gerechtigden laat een zelfde beeld zien, alleen bereikte dat in januari 2009 het laagste punt. Tabel 7. 2 Aantal bijstandsgerechtigden (op 31-12) en niet-werkende werkzoekenden (in %) Schilderswijk

Den Haag

2006

2008

2006

2008

% Bijstandsgerechtigden (WBB)

17,7

13,2

6,8

4,7

% WBB langer dan 3 jaar

11,2

8,8

3,8

-

18,8

12,1

8,7

5,5

5,8

4,5

2,3

2,1

% Niet-werkende werkzoekenden (NWW) % NWW langer dan 3 jaar Bron: SZW en CWI (Den Haag in cijfers)

Het percentage inwoners van de Schilderswijk dat een werkloosheidsuitkering heeft, afgezet tegen de potentiële beroepsbevolking, is de afgelopen twee jaar niet veranderd. Het ligt iets hoger dan voor heel Den Haag. Hetzelfde geldt voor het percentage dat een arbeidsongeschiktheidsuitkering heeft. Tabel 7. 3 Aantal werkloosheids - en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen (in % van de potentiële beroepsbevolking) Schilderswijk*

Den Haag

2007

2008

2007

2008

Werkloosheid

2

2

2

1

Arbeidsongeschiktheid

9

9

7

7

Bron: CBS Outcomemonitor * Voor de krachtwijk Schilderswijk hanteert het CBS de postcodeindeling van VROM

7.4

INKOMENSNIVEAU EN –ONTWIKKELING

Uit het Regionaal Inkomensonderzoek (RIO) blijkt dat het gemiddeld besteedbaar particulier huishoudensinkomen in 2006 in de Schilderswijk € 21.500 was. Voor heel Den Haag bedroeg dat € 28.900. Om de inkomensontwikkelingen te volgen over de periode vanaf 1998 moet gebruik gemaakt worden van indices, aangezien tussentijds enkele definitieveranderingen in de gebruikte inkomensbegrippen zijn doorgevoerd door het CBS. Zowel het gemiddeld besteedbaar als het gestandaardiseerde huishoudensinkomen in de Schilderswijk kenmerken zich de laatste jaren door een dalende trend, en blijven daarmee steeds verder achter bij de gemiddelde inkomens in Den Haag. Bij het gestandaardiseerde inkomen wordt rekening gehouden met de schaalvoordelen die het gevolg zijn van het voeren van een gemeenschappelijke huishouding. Het wordt daarom ook wel ‘koopkrachtinkomen’ genoemd.

- 26 -

Tabel 7. 4 Ontwikkeling van huishoudensinkomen in de Schilderswijk Index besteedbaar huishoudensinkomen (Den Haag =100)

Index gestandaardiseerd huishoudensinkomen (Den Haag =100)

1998

75,2

-

2000

81,5

73,7

2002

78,8

70,7

2004

74,3

68,7

2006

74,4

68,4

Bron: CBS, RIO

7.5

AANDACHTSGROEP VAN BELEID

Binnen het volkshuisvestingsbeleid wordt een specifiek inkomensbegrip gehanteerd, waarmee de ‘aandachtsgroep van beleid’ wordt onderscheiden van ‘de rest’. Deze aandachtsgroep bestaat uit huishoudens met een lager inkomen waarvoor de overheid en de woningcorporaties een speciale verantwoordelijkheid hebben. In 2006 waren er in Den Haag ruim 91 duizend huishoudens die behoorden tot de aandachtsgroep (43% van het totaal aantal Haagse huishoudens). In de Schilderswijk behoorden 8.600 huishoudens tot de aandachtsgroep (74% van het totaal aantal huishoudens in de Schilderswijk). Het aandeel huishoudens dat tot de aandachtsgroep behoort is daarmee in de Schilderswijk beduidend hoger dan in Den Haag als geheel. Bovendien neemt het aandeel sinds 2002 toe. Tabel 7. 5 Huishoudens die tot aandachtsgroep van beleid behoren % Huishoudens behorend tot aandachtsgroep

Aantal huishoudens behorend tot aandachtsgroep

Schilderswijk

Den Haag

Schilderswijk

Den Haag

1998

75,2

43,1

8.800

89.600

2000

66,0

38,8

8.240

81.990

2002

64,5

35,2

8.040

76.330

2004

69,8

38,2

8.120

82.230

2006

73,7

42,5

8.600

91.220

Bron: CBS, RIO

7.6

INKOMENSVERDELING

Een inkomensverdeling wordt gemaakt met de landelijke inkomensverdeling als uitgangspunt. Er wordt daarbij meestal gebruik gemaakt van een indeling naar lage, midden- en hoge inkomens. Tot de particuliere huishoudens met een laag inkomen worden huishoudens gerekend met een inkomen dat behoort tot de laagste vier decielen van de landelijke inkomensverdeling. Het besteedbaar huishoudensinkomen van deze huishoudens lag in 2006 beneden € 23.200. Het inkomen van huishoudens behorend tot de categorie ‘middeninkomen’ (het vijfde t/m achtste deciel van de landelijke inkomensverdeling) lag tussen € 23.200 en € 42.600. Particuliere huishoudens behorend tot de categorie ‘hoog inkomen’ (de twee hoogste decielen van de landelijke inkomensverdeling) hadden de beschikking over een besteedbaar inkomen van € 42.600 of hoger. Terwijl in Den Haag de helft van de particuliere huishoudens in de categorie laag inkomen valt, behoort in de Schilderswijk tweederde van de huishoudens tot deze categorie. Ongeveer een kwart van de huishoudens in de Schilderswijk behoort tot de categorie huishoudens met een middeninkomen; in Den Haag als geheel valt een derde van de huishoudens in deze categorie. In de Schilderswijk wonen relatief weinig huishoudens met een hoog inkomen.

- 27 -

Tabel 7. 6 Inkomensverdeling van huishoudens % hh. laag inkomen

% hh. middeninkomen

% hh. hoog inkomen

aantal hh. laag inkomen

aantal hh. middeninkomen

aantal hh. hoog inkomen

1998

68,5

23,6

7,9

8.700

3.000

1.000

2000

68,9

22,7

8,4

8.600

2.840

1.050

2002

65,2

27,5

7,2

8.130

3.430

900

2004

69,5

25,4

5,2

8.080

2.950

600

2008

67,0

27,0

6,3

7.750

3.150

730

1998

51,8

33,2

14,9

107.600

69.000

31.000

2000

51,5

32,8

15,7

108.650

69.340

33.100

2002

49,5

34,4

16,2

107.270

74.490

35.010

2004

50,0

34,1

16,0

107.480

73.290

34.320

2008

49,3

33,8

17,0

105.380

72.200

36.260

Schilderswijk

Den Haag

Bron: CBS, RIO

7.7

ARMOEDE

Uit tabel 7.6 is al het lage inkomensniveau in de Schilderswijk naar voren gekomen. Ruim 40% van de huishoudens kan gerekend worden tot de minima; ruim twee keer zo veel als in heel Den Haag. Het aantal minima met een Ooievaarspas is ook relatief hoog, evenals het aantal minima dat gebruik maakt gebruik van bijzondere bijstand. Ook hebben relatief veel oudere minima een bijdrage uit het Fonds voor Ouderen. Ten opzichte van 2006 is het aandeel minima met bijzonderde bijstand toegenomen en het aandeel met een Ooievaarspas afgenomen. Deze ontwikkeling is ook in heel Den Haag te zien. Tabel 7.7 Percentage minima onder huishoudens en bereik voorzieningen voor minima Schilderswijk

Den Haag

2006

2008

2006

2008

% minimum inkomen onder huishoudens

43

43

16

15

% minima met Ooievaarspas

74

65

68

56

% minima met bijzondere bijstand

40

57

31

50

% minima 65 jaar en ouder met bijdragen uit Fonds voor Ouderen

78

77

63

71

Bron: SZW Armoede monitor (minima maximaal 105% van minimum loon)

In 2008 behoorde 9% van de bewoners van 18 jaar en ouder in de Schilderswijk tot de groep wanbetalers van zorgverzekeringen. Dit is 4 procentpunt meer dan in heel Den Haag. Ten opzichte van 2007 is het percentage fors toegenomen, evenals in heel Den Haag. Tabel 7. 8 Percentage wanbetalers zorgverzekeringen onder bewoners van 18 jaar en ouder Schilderswijk*

% Wanbetalers Aantal wanbetalers

Den Haag

2007

2008

2007

2008

4

9

2

5

700

1.780

8.370

19.550

Bron: CBS Outcomemonitor * Voor de krachtwijk Schilderswijk hanteert het CBS de postcode-indeling van VROM

- 28 -

7.8

INBURGERING

In 2009 is gestart met een kwaliteitsimpuls inburgering. Deze impuls was noodzakelijk om inburgering voldoende aantrekkelijk te maken voor de groep die valt onder vrijwillige inburgering. Ten opzichte van de jaarplanning (2009) bedraagt de realisatiegraad in het eerste half jaar 74%. De verwachting is dat in het derde kwartaal een sterke toename zal plaatsvinden van het aantal trajecten. Tabel 7. 9 Aantal inburgeringstrajecten in de Schilderswijk 2008

2009 (t/m 19 juni)

Wet inburgering (verplicht)

368

165

Regeling vrijwillige inburgering (RVI)

143

30

Inburgeraars met bijstandsuitkering

104

51

Totaal

615

246

Bron: SZW

- 29 -

- 30 -

8

Leefbaar wonen en gedifferentieerd woningaanbod

Ambities • De Schilderswijk is een woonwijk met vooral sociale huurwoningen. Ambitie is de woningdifferentiatie te vergroten en de positie van de wijk te verbeteren voor huidige en toekomstige bewoners. Dit gebeurt onder meer door verbetering van het uiterlijk van de zogenaamde trespa-gevels uit de jaren tachtig en door een bescheiden sloopnieuwbouwprogramma. • De openbare ruimte is deels sleets geworden en deels chaotische ingericht. Deze wordt opnieuw ontworpen volgens strakke regels en ingericht op residentieniveau. Een aantal pleinen functioneert onvoldoende. Ook hier is een herinrichting nodig met aanpak van bijbehorende straatwanden. IJkpunten De Schilderswijk scoort de komende jaren significant beter en komt in 10 jaar op het gemiddelde van Den Haag in 2007. Het algemeen oordeel over de eigen buurt was in de Schilderswijk 5,8 en in heel Den Haag 7,1.

8.1

ONTWIKKELING VAN DE WONINGMARKT

In de Schilderswijk staan ruim 12.000 woningen. De laatste jaren hebben er geen grote mutaties in de woningvoorraad meer plaatsgevonden. De meest ingrijpende veranderingen vonden in de jaren 80 en de 1e helft van de jaren 90 plaats. Begin jaren negentig was nog ruim 30% van de woningen een particuliere huurwoning. Inmiddels is dat gedaald naar 7%. Het eigenwoningbezit is toegenomen tot 18% van de voorraad en ruim 70% van de woningen is een sociale huurwoning. Het merendeel van de woningen in de Schilderswijk is een meergezinswoning. Slechts 12% is een eengezinswoning. Echter vergeleken met Transvaal, Zuid-West en Stationsbuurt heeft de Schilderswijk het hoogste aandeel eengezinswoningen. Door de stadsvernieuwing in de jaren 80 en 90 is de Schilderswijk geen wijk met kleine woningen meer. De laatste jaren is vooral het aandeel woningen van 100 tot 140 m² toegenomen. Wat opvalt, is dat de Schilderswijk een hoge gemiddelde woningbezetting heeft van 2,8. Dat is ruim meer dan het Haagse gemiddelde van 2,1.

- 31 -

Tabel 8.1 Ontwikkeling van de woningvoorraad 1999

2001

2003

2005

2007

2009

11458

11808

11808

11867

11.932

12.034

Index woningvoorraad (1999=100)

100

103

103

104

104

105

Toevoegingen totaal

453

0

116

73

61

-

Onttrekkingen totaal

4

130

110

0

8

-

212187

215570

226156

230330

232265

234677

100

102

107

109

109

111

Toevoegingen totaal

2532

1997

3464

2332

2527

-

Onttrekkingen totaal

211

1328

752

1437

2088

-

% eigenaar-bewoner

10

13

15

16

17

18

% particulier

19

18

10

9

9

7

% toegelaten instelling

64

67

73

72

71

72

8

2

2

2

3

2

% eigenaar-bewoner

35

38

42

43

44

45

% particulier

22

22

19

18

17

17

% toegelaten instelling

37

37

36

35

34

34

6

4

3

4

5

4

% eengezinswoning

9

11

11

11

12

12

% meergezinswoning

91

89

89

89

88

88

0

0

0

0

0

0

% eengezinswoning

14

15

19

20

20

22

% meergezinswoning

85

84

81

80

79

78

1

1

1

1

1

1

Woningvoorraad Schilderswijk CBS woningvoorraad per 1/1

Den Haag CBS woningvoorraad per 1/1 Index woningvoorraad (1999=100)

Eigendom (in % van de voorraad) Schilderswijk

% eigendom nog onbekend Den Haag

% eigendom nog niet bepaald Type woning (in % van de voorraad) Schilderswijk

% overige woning Den Haag

% overige woning Bron: OZB-bestand

- 32 -

Tabel 8.2 Ontwikkeling van de woningvoorraad (vervolg) 1999

2001

2003

2005

2007

2009

% voor 1915

21

18

17

17

17

16

% 1916 t/m 1930

11

11

11

11

11

11

% 1931 t/m 1944

2

2

2

2

2

2

% 1945 t/m 1959

0

0

0

0

0

0

% 1960 t/m 1970

0

0

0

0

0

0

Bouwjaar (in % van de voorraad) Schilderswijk

% 1971 t/m 1980

7

7

7

7

7

7

% 1981 t/m 1990

23

23

22

22

22

21

% 1991 t/m 2000

33

39

39

39

39

38

% 2001 en later Den Haag

0

0

1

3

3

5

% voor 1915

15

15

14

14

14

14

% 1916 t/m 1930

21

20

19

18

17

17

%1931 t/m 1944

12

12

12

12

11

11

% 1945 t/m 1959

17

17

16

15

15

14

% 1960 t/m 1970

9

9

8

8

8

8

% 1971 t/m 1980

7

7

6

6

6

6

% 1981 t/m 1990

10

10

10

9

9

9

% 1991 t/m 2000

8

10

12

11

11

11

% 2001 en later

0

0

4

6

8

10

% bruto vloeroppervlakte < 50 m²

3

3

3

3

3

3

% bruto vloeroppervlakte 50-59 m²

8

7

7

6

6

7

% bruto vloeroppervlakte 60-69 m² % bruto vloeroppervlakte 70-79 m²

10 19

10 19

10 19

10 19

10 18

9 18

Bruto vloeroppervlakte Schilderswijk

bruto vloeroppervlakte 80-89 m²

19

18

18

18

18

18


15

15

15

15

15

15


22

26

26

27

27

28


1

2

2

2

2

3

% bruto vloeroppervlakte > 179 m²

0

0

1

1

1

1

4

4

4

4

3

4

Den Haag %bruto vloeroppervlakte < 50 m² % bruto vloeroppervlakte 50-59 m²

6

6

6

6

5

5


13

13

12

11

11

10


17

17

16

16

15

15


16

16

15

15

15

15


10

11

11

11

11

10


20

21

22

23

24

24

% bruto vloeroppervlakte 140-179 m² % bruto vloeroppervlakte > 179 m²

6 6

6 6

8 6

8 7

9 7

9 7

Schilderswijk

2,9

2,8

2,8

2,8

2,8

2,8

Den Haag

2,1

2,1

2,1

2,1

2,1

2,1

Gemiddelde woningbezetting

Bron: OZB-bestand

- 33 -

8.2

WOZ-WAARDE EN KOOPWONINGMARKT

WOZ-waarde De gemiddelde WOZ-waarde van de woningen in de Schilderswijk ligt met name bij de eengezinswoningen een stuk lager dan de gemiddelde WOZ-waarde in Den Haag. De WOZ-waarden in de Schilderswijk zijn langzamer gestegen dan in heel Den Haag. Tabel 8.3 Ontwikkeling van de gemiddelde WOZ-waarde van de woningen prijspeil 1999

prijspeil 2003

prijspeil 2005

prijspeil 2007

prijspeil 2008

Schilderswijk eengezinswoningen

92.343

156.074

159.551

167.763

176.976

meergezinswoningen

63.351

107.737

110.086

114.861

119.083

alle woningen

66.563

113.362

115.840

121.012

126.271

Index gemiddelde WOZ-waarde (prijspeil 1999=100) eengezinswoningen

100

169

173

182

192

meergezinswoningen

100

170

174

181

188

alle woningen

100

170

174

182

190

eengezinswoningen

203.813

316.480

344.442

374.670

389.734

meergezinswoningen

78.606

129.650

140.139

154.183

162.167

102.501

167.608

182.117

200.961

211.672

Index gemiddelde WOZ-waarde (prijspeil 1999=100) eengezinswoningen

100

155

169

184

191

meergezinswoningen

100

165

178

196

206

alle woningen

100

164

178

196

207

Den Haag

alle woningen

Bron: OZB bestand, GBD

Koopwoningmarkt De gemiddelde verkoopprijzen van de woningen in de Schilderswijk liggen een stuk lager dan in heel Den Haag. Dat geldt tevens voor de m²-prijs. In 2008 zijn in Den Haag de gemiddelde verkoopprijzen voor een- en meergezinswoningen gestegen. In de Schilderswijk is daarentegen de prijs van meergezinswoningen gelijk gebleven en de prijs van eengezinswoningen gedaald. Het aantal jaarlijks verkochte eengezinswoningen in de Schilderswijk is echter gering (35 in 2008). De mutatiegraad van de koopsector is in de Schilderswijk met 7% vergelijkbaar met Den Haag.

- 34 -

Tabel 8.4 Ontwikkeling verkoopprijs koopwoningen (exclusief nieuwbouw) 1999

2001

2003

2005

2007

2008

94.626

150.368

163.357

176.329

172.680

163.869

aantal verkochte eengezinswoningen

17

49

37

35

39

35

gem. verkoopprijs meergezinswoning

65.306

94.248

128.355

132.647

131.358

131.174

86

114

83

115

115

123

70.146

111.119

139.148

142.839

141.570

138.416

103

163

120

150

154

158

255.544

328.345

348.421

379.786

429.522

444.186

aantal verkochte eengezinswoningen

1.113

1.226

1.341

1.378

1.635

1.526

gem. verkoopprijs meergezinswoning

94.484

127.483

143.009

161.280

179.911

185.941

aantal verkochte meergezinswoningen

6.549

6.841

6.136

6.048

6.302

5.792

117.880

158.009

179.850

201.827

231.330

239.792

7.662

8.067

7477

7.426

7.937

7.318

100

159

173

186

182

173

100

128

136

149

168

174

100

144

197

203

201

201

100

135

151

171

190

197

M²-prijs verkochte eengezinswoning

907

1.373

1.468

1.443

1.600

1.620

M²-prijs verkochte meergezinswoning

761

1.124

1.364

1.472

1.385

1.439

M²-prijs alle verkochte woningen

785

1.199

1.396

1.465

1.439

1.479

1.483

1.941

2.094

2.229

2.525

2.648

985

1.355

1.546

1.689

2.002

2.015

1.057

1.444

1.644

1.789

2.121

2.157

9

10

7

8

8

7

10

10

8

8

8

7

Gemiddelde verkoopprijs Schilderswijk gem. verkoopprijs eengezinswoning

aantal verkochte meergezinswoningen gem. verkoopprijs alle woningen aantal verkochte woningen Den Haag gem. verkoopprijs eengezinswoning

gem. verkoopprijs alle woningen aantal verkochte woningen Index verkoopprijs eengezinswoningen Schilderswijk Den Haag Index verkoopprijs meergezinswoningen Schilderswijk Den Haag Gemiddelde m2 prijs verkochte woningen Schilderswijk

Den Haag M²-prijs verkochte eengezinswoning M²-prijs verkochte meergezinswoning M²-prijs alle verkochte woningen Mutatiegraad koopsector (%) Schilderswijk Den Haag Bron: OZB bestand, GBD

- 35 -

8.3

OORDEEL BEWONERS

Waardering van de woning In onderstaande tabel worden het rapportcijfer en de schaalscore voor de waardering van de woning weergegeven. Hieruit komt naar voren dat de bewoners van de Schilderswijk het afgelopen jaar hun eigen woning minder zijn waarderen (lagere scores). Tabel 8.5 Beoordeling van de woning (% eens) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

-

38

37

-

-

70

Indeling van mijn woning is geschikt

84

65

51

88

-

77

De woning ademt een goede sfeer

78

70

53

89

-

79

Mijn woning is te klein

25

22

24

17

-

19

Mijn woning is slecht onderhouden

15

19

15

12

-

13

Woning (schaalscore)

6,9

6,5

-

7,3

-

-

Woning (rapportcijfer)

7,3

7,1

6,9

7,6

-

7,5

Het is prettig wonen in deze buurt

Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009 * Alleen in de Krachtwijken gevraagd

In vergelijking tot voorgaande jaren is men vooral minder te spreken over de indeling en de sfeer van de woning. In onderstaande figuur is de ontwikkeling goed te zien. Figuur 8.3 Beoordeling van de woning in de Schilderswijk (% mee eens) 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Het is prettig wonen in deze buurt Indeling van mijn woning is geschikt De woning ademt een goede sfeer Mijn woning is te klein Mijn woning is slecht onderhouden 2007

2008

2009


Waardering van de woonomgeving De bewoners van de Schilderswijk geven gemiddeld een 6,0 voor hun woonomgeving. In heel Den Haag schommelt het rapportcijfer al jaren rond een 7. De schaalscore voor de beoordeling van de woonomgeving is de afgelopen jaren geleidelijk aan toegenomen van 4,5 in 2002 naar 5,8 in 2007, maar daalde weer in 2008 naar 5, 2. Nieuw in 2008 zijn de rapportcijfers voor de leefbaarheid en het schoonhouden van de buurt. Voor de leefbaarheid geven de bewoners van de Schilderswijk een 6,0. Dit cijfer ligt een stuk onder het Haagse gemiddelde. Ook voor het schoonhouden geeft men een onvoldoende (5,7); iets hoger dan in 2008 maar nog steeds onder het gemiddelde voor heel Den Haag.

- 36 -

Tabel 8.6 Beoordeling van de buurt (rapportcijfer) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008**

2009

Woonomgeving (schaalscore)

5,8

5,2

-

7,1

7,0

-

Woonomgeving (rapportcijfer)

6,2

6,0

6,1

7,1

7,1

7,1

Leefbaarheid (rapportcijfer)*

5,9

6,0

7,0

7,0

Schoonhouden (rapportcijfer)*

5,3

5,7

-

6,4

Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009 * Nieuw vanaf 2008 ** alleen in Krachtwijken gevraagd

Kijken we naar de aspecten die ten grondslag liggen aan de schaalscore voor de woonomgeving dan blijkt dat de bewoners van de Schilderswijk veel minder tevreden zijn over de verlichting en het onderhoud van de openbare weg en het groen dan in heel Den Haag. Ook over de voorzieningen voor jongeren zijn ze niet te spreken, maar daarin staan ze niet alleen. In heel Den Haag is men daar ontevreden over. De totale score voor de Schilderswijk is dan ook lager dan voor heel Den Haag (resp. 5,2 en 5,7). Tabel 8.7 Oordeel over diverse aspecten van de woonomgeving (% mee eens) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Wegen/pleintjes zijn goed onderhouden

53

44

47

63

58

60

plantsoenen en parken zijn goed onderhouden

55

43

40

66

61

61

Buiten is het goed verlicht

75

54

55

81

68

69

Er zijn goede speelplekken voor kinderen

59

53

50

56

48

48

Er zijn goede voorzieningen voor jongeren

34

24

22

28

17

17

5,1

5,2

5,6

5,7

Schaalscore kwaliteit buurtvoorzieningen Bron: Veiligheidsmonitor 2007 en 2008

Ten opzichte van 2007 zijn de bewoners van de Schilderswijk aanmerkelijk minder tevreden over de verlichting, het onderhouden van de openbare weg en het groen en de voorzieningen voor jongeren. Deze daling is ook voor heel Den Haag te zien, maar is daar minder groot. Figuur 8.4 Beoordeling van diverse aspecten van de woonomgeving in de Schilderswijk (% mee eens) 0

10

20

30

40

50

60

70

80

Wegen/pleintjes zijn goed onderhouden plantsoenen en parken zijn goed onderhouden Buiten is het goed verlicht Er zijn goede speelplekken voor kinderen Er zijn goede voorzieningen voor jongeren 2007

2008

2009


- 37 -

Het aantal bewoners dat vindt dat de buurt achteruit gaat (32%), is groter dan de groep die vindt dat de buurt vooruit gaat (22%). De verhouding tussen het aantal bewoners dat vindt dat de buurt in de afgelopen jaren achteruit is gegaan versus vooruit is gegaan (saldo), fluctueert van jaar tot jaar. Iets minder mensen vinden dat de buurt achteruit gaat. Het oordeel van de bewoners van de Schilderswijk wijkt niet veel af van heel Den Haag. Tabel 8.8 Beoordeling van de woonomgeving en buurt (in %) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Wijk gaat vooruit (% mee eens)

21

24

24

19

17

17

Wijk gaat achteruit (% mee eens)

37

30

27

32

24

22

Saldo ontwikkeling (% vooruit - % achteruit) *

-16

-6

-3

-13

-7

-5

Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009 * In 2008 en 2009 is de categorie ‘geen antwoord’ buiten beschouwing gelaten

- 38 -

9

Participatie

9.1

BURGERSCHAPSTIJLEN

Uit onderzoek van Motivaction voor de Commissie Toekomst Overheidscommunicatie (2001) en de WRR (2005) is gebleken dat de Nederlandse bevolking kan worden opgedeeld in vier segmenten met een eigen burgerschapsstijl. Daarmee wordt bedoeld dat ze een specifieke houding hebben ten opzichte van de samenleving, de overheid en de politiek. In de Schilderswijk zijn de pragmatici en buitenstaanders oververtegenwoordigd. Buitenstaanders zijn geen sociale netwerkers en gaan niet makkelijk contacten aan met mensen in diverse maatschappelijke groepen. Men is sterk lokaal georiënteerd en heeft met name contacten met mensen in de directe woonomgeving en op het werk. De maatschappelijke betrokkenheid van dit segment is laag. Criminaliteit wordt zowel landelijk als lokaal als belangrijkste probleemgebied gezien. Om de veiligheid in de eigen buurt te verbeteren wordt door dit segment relatief vaak het aanbrengen van verlichting genoemd. De buitenstaander is passief ingesteld, het gebruik van voorzieningen zowel binnen als ook buiten de eigen gemeente is laag. Dit segment laat zich echter graag entertainen. De participatie aan het verenigingsleven is laag. Men staat negatief tegenover maatschappelijke verplichtingen en de participatie binnen de eigen buurt is laag. Ook heeft dit segment weinig behoefte om te participeren in beleid. De betrokkenheid en actieve inzet binnen de eigen gemeente is laag. Om de buitenstaander bij de buurt te betrekken kan de gemeente hen feesten laten organiseren. Vaker dan de andere segmenten geeft de buitenstaander aan zich hier actief voor te willen inzetten. Pragmatici zijn assertief en hebben weinig moeite contacten te leggen met anderen; het zijn echte sociale netwerkers. Problemen met betrekking tot werkloosheid en economie zien zij vaker als belangrijkste probleem in Nederland. Om de eigen buurt te verbeteren geven zij vaker aan dat er meer gedaan moet worden om bewoners te betrekken bij veranderingen in de buurt. Ook verbeteringen gericht op de verkeersproblemen zijn voor hen belangrijk. Het gebruik van voorzieningen is gemiddeld tot hoog. In het verenigingsleven is men in vergelijking met de andere segmenten vaker lid van een sportclub of een internetforum. Indien dit segment onbetaald werk doet voor anderen, is dit vooral voor vrienden. De pragmatici zijn op afstand betrokken bij het overheidsbeleid. Men is politiek betrokken als hun eigen belang in het geding is. Pragmatici zijn bij de plannen van de overheid en de gemeente te betrekken indien zij hierover zelf kunnen mee beslissen. De gemeente kan de pragmatici bij de buurt betrekken door hen organisatorische activiteiten te laten uitvoeren. Het verlenen van zorgtaken spreekt dit segment duidelijk minder aan. Motivaction waarschuwt dat de typering voor wijken met veel niet-westerse allochtonen minder valide is. Wel blijkt uit hun onderzoek dat veel niet-westerse allochtonen van de eerste generatie tot de buitenstaanders gerekend kunnen worden en van tweede generatie tot de pragmatici. Dit spoort met de gevonden dominante burgerschapsstijlen in de Schilderswijk. In bijlage 4 wordt een overzicht gegeven van de dominante burgerschapstijlen per 5-cijferig postcodegebied.

9.2

ACHTERSTANDSCORES

Sinds 1996 worden in Den Haag achterstandscores berekend. Deze scores worden gebruikt voor de verdeling van de subsidies aan de bewonersorganisaties. Wijken met een grote achterstand krijgen verhoudingsgewijs meer subsidie. Ook worden de achterstandscores bij het gezondheidsbeleid gebruikt. Er is namelijk een sterk verband tussen gezondheid en het wonen in achterstandswijken (zie ook hoofdstuk 5 over gezondheid). De achterstandscores worden bepaald op basis van 5 indicatoren: het percentage niet-westerse allochtonen, het percentage werklozen dat langer dan 3 jaar werkzoekend is, het gemiddelde inkomen, de gemiddelde WOZ-waarde en het percentage inwoners dat in de afgelopen 3 jaar is verhuisd. De Schilderswijk scoort vooral op de indicatoren aantal niet-westerse allochtonen en langdurig werkzoekende werklozen bovengemiddeld (zie tabel 9.1).

- 39 -

In de periode 1996-2005 behoorde de Schilderswijk samen met Trans vaal tot categorie 1: wijken met de hoogste achterstand. Omdat er relatief weinig verhuisbewegingen zijn (ondergemiddeld), is heeft de Schilderswijk in 2006 haar eerste positie als wijk met de grootste achterstand moeten afstaan aan Transvaal. En in 2008 is de Schilderswijk ook gepasseerd door Moerwijk. Ze staat nu op de derde plaats. Tabel 9.1 Achterstandsscore van de Schilderswijk en scores op onderliggende vijf factoren 2005

2006

2007

2008

2009

15,8

16,2

15,6

13,6

12,9

Rangorde (t.o.v. alle Haagse wijken)

1

2

2

3

3

Klasse

1

1

2

2

2

Scores op de afzonderlijke indicatoren (in afwijking van Haagse gemiddelde): % Niet-westerse allochtonen

4,8

4,7

4,6

4,5

4,4

% Langer dan 3 jaar werkzoekend

4,5

4,8

4,5

3,3

2,8

Gemiddeld inkomen

1,6

1,6

1,6

1,5

1,5

Gemiddelde WOZ-waarde

0,9

1,0

1,0

1,1

1,1

% Verhuisd in afgelopen 3 jaar

-0,6

-0,5

-0,7

-0,7

-0,6

Achterstandsscore


Figuur 9.1 Ontwikkeling van de achterstandscore van de Schilderswijk 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 2005

2006

2007

2008

2009


9.3

OORDEEL BEWONERS

Als het gaat over de betrokkenheid bij de buurt en de wijze waarop bewoners met elkaar omgaan, dan valt vooral op dat bewoners van de Schilderswijk ten opzichte van heel Den Haag minder vaak vinden dat de mensen die er wonen het goed getroffen hebben, graag in de buurt wonen en zich thuis voelen bij de mensen die in de buurt wonen. Ook zijn ze minder tevreden over de samenstelling van de bevolking en vinden zij vaker dat mensen niet op een prettige manier met elkaar omgaan.

- 40 -

Tabel 9.2 Oordeel over buurt en wijze waarop de mensen met elkaar omgaan (% mee eens) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Als het maar enigszins kan ga ik verhuizen *

31

42

39

17

-

19

Als je hier woont, hebt je het goed getroffen *

41

24

18

69

-

54

De mensen blijven hier graag wonen *

51

33

26

73

-

55

Het is vervelend om hier te wonen *

18

29

26

8

-

9

De mensen kennen elkaar nauwelijks **

43

41

34

40

40

38

De mensen hier gaan op een prettige manier met elkaar om **

58

37

39

75

56

57

Deze buurt is gezellig met veel saamhorigheid **

35

27

31

44

36

35

Ik voel me thuis bij de mensen die hier wonen **

48

38

35

64

54

54

Ik heb veel contacten met andere buurtbewoners ***

-

34

33

-

32

31

Ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling ***

-

38

32

-

60

58

Leefbaarheid *

5,8

5,2

7,1

-

Sociale cohesie **

5,3

4,6

5,9

5,5

-

4,8

-

5,6

Sociale leefkwaliteit ***

5,1

5,6

Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009 * deze 4 items zijn gebruikt voor de schaalscore ‘evaluatie van de buurt’ ** deze 4 items zijn gebruikt voor de schaalscore ‘sociale cohesie’ *** deze 2 items zijn samen met bovengenoemde vier items gebruikt voor de schaalscore ‘sociale leefkwaliteit’

Ten opzichte van 2007 valt de beoordeling van de buurt op de meeste aspecten negatiever uit. Minder bewoners zijn het eens met de stellingen ‘als je hier woont, heb je het goed getroffen’ en ‘de mensen blijven hier graag wonen’. Maar vooral het percentage bewoners dat vindt dat mensen op een prettige manier met elkaar omgaan, is gedaald. Figuur 9.3 Betrokkenheid bij de buurt en de wijze waarop bewoners met elkaar omgaan 0

10

20

30

40

50

60

70

Als het maar enigszins kan, ga ik verhuizen Als je hier woont, heb je het goed getroffen De mensen blijven hier graag wonen Het is vervelend om hier te wonen De mensen kennen elkaar nauwelijks Mensen gaan op prettige manier met elkaar om Deze buurt is gezellig met veel saamhorigheid Ik voel me thuis bij de mensen die hier wonen

2007

2008

2009


Als het gaat om de mate waarin burgers het afgelopen jaar zich actief hebben ingezet voor de verbetering van hun buurt, zijn er geen grote verschillen te constateren tussen de Schilderswijk en de rest van Den Haag. Het aandeel actieve bewoners is het afgelopen jaar teruggelopen. - 41 -

Tabel 9. 3 Betrokkenheid bij de buurt (% ja) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Afgelopen jaar actief geweest om buurt te verbeteren

23

15

18

22

15

16

Medeverantwoordelijk voor eigen buurt*

77

85

Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009 * in 2008 en 2009 niet gevraagd

9.4

OORDEEL OVER VOORZIENINGEN

In de Veiligheidsmonitor is gevraagd wat bewoners vinden van een aantal belangrijke buurtvoorzieningen. Het meest tevreden zijn de bewoners van de Schilderswijk over het openbaar vervoer en winkels voor dagelijkse boodschappen. Het minst tevreden zijn ze over de voorzieningen voor jongeren en parkeergelegenheid. Dit oordeel komt in grote lijnen overeen met andere Hagenaars. Tabel 9. 4 Tevredenheid met voorzieningen (in %) Schilderswijk

Den Haag

Openbaar vervoer

77

82

Winkels voor dagelijkse boodschappen

73

82

Basisonderwijs

52

43

Straatverlichting

51

68

Onderhoud wegen en fietspaden

48

60

Speelmogelijkheden voor kinderen

41

39

Groenvoorzieningen

33

61

Voorzieningen voor jongeren

23

17

Parkeergelegenheid

13

33

Bron: Veiligheidsmonitor 2009

- 42 -

10

Belangrijkste problemen volgens bewoners

In de Veiligheidsmonitor worden twee vragen gesteld om te achterhalen wat volgens de bewoners de belangrijkste problemen van de buurt zijn. Enerzijds wordt gevraagd wat de belangrijkste vorm van criminaliteit en overlast is, anderzijds worden een aantal algemene problemen genoemd en gevraagd welk van deze het belangrijkste is. Woninginbraak is de belangrijkste vorm van criminaliteit en overlast; 24% van de bewoners van de Schilderswijk ziet dit als het belangrijkste probleem. Direct daarna komen overlast door jongeren en parkeerproblemen. Verder worden ook vaak vernieling auto’s, rommel op straat, drugsoverlast en diefstal uit auto’s als het belangrijkste probleem genoemd (door 10% of meer) Tabel 10.1 De 10 belangrijkste vormen van criminaliteit en overlast in de buurt (in %) Schilderswijk

Den Haag

2007

2008

2009

2007

2008

2009

Inbraak woningen

7

20

24

5

10

11

Overlast jongeren

21

27

23

12

15

5

Parkeerproblemen

16

17

22

21

19

22

Rommel op straat

27

11

14

21

16

15

Drugsoverlast

10

10

12

4

3

3

4

13

11

3

8

7

16

11

6

5

Vernieling auto’s Jeugdcriminaliteit Te hard rijden

6

5

10

12

12

15

Diefstal uit auto

6

10

7

4

6

6

17

7

6

23

20

18

Hondenpoep Bron: Veiligheidsmonitor 2007, 2008 en 2009

In vergelijking met 2007 worden rommel op straat en hondenpoep in 2008 minder vaak als de belangrijkste problemen genoemd. Inbraak wordt daarentegen veel vaker genoemd. Ook vernieling van en diefstal uit auto’s worden iets vaker genoemd. Figuur 10.1 laat deze verschuivingen goed zien. Figuur 10.1 Belangrijkste vormen van criminaliteit en overlast volgens bewoners van de Schilderswijk (in %) 0

5

10

15

20

25

30

Woninginbraak Overlast groepen jongeren Parkeeroverlast Rommel op straat Drugsoverlast Beschadiging auto/diefstal vanaf auto

2007 2008 2009

Te hard rijden Diefstal uit auto Hondenpoep Agressief rijgedrag


- 43 -

Als een aantal algemene problemen aan bewoners voorgelegd worden, dan worden het grofvuil ophalen en het schoonhouden van de buurt genoemd als problemen die het eerste aangepakt zouden moeten worden. Respectievelijk 85% en 81% van de bewoners van de Schilderswijk ziet dit als het eerste, tweede of derde belangrijkste probleem. Tabel 10.2 Problemen die het eerst aangepakt zouden moeten worden (in %) Schilderswijk

Den Haag

Grofvuil ophalen

85

93

Schoonhouden van de buurt met bezems en veegwagens

81

91

Controle op onderhoud en illegale bewoning van woningen

72

76

Parkeer problematiek

78

75

Stimuleren van het buurtgevoel, normen en waarden en saamhorigheid

68

67


Aanpak gemeente In het verleden werd bij de Veiligheidsmonitor aan de respondenten gevraagd wat in het afgelopen jaar de beste actie van de gemeente voor de buurt was. Daaruit kwamen steevast dezelfde onderwerpen naar voren. Bij de laatste meting is daarom voor zes onderwerpen gevraagd of men het eens of oneens is met de stelling dat de gemeente het afgelopen twee jaar veel aandacht aan betreffend onderwerp heeft besteed. De antwoorden zijn terug te vinden in tabel 10.3. Hieruit komt naar voren dat het merendeel van de bewoners van de Schilderswijk waardering heeft voor genoemde acties, maar vooral voor het vegen van straten en het legen van prullenbakken. Tabel 10.3 Belangrijkste actie van de gemeente in de afgelopen twee jaar (% mee eens) Schilderswijk

Den Haag

Schoonheid: vegen en legen prullenbakken

78

89

Buurt/straat opgeknapt of verbeterd

73

75

Meer/beter onderhoud groenvoorzieningen

70

74

Verkeersveiligheid: drempels en 30 km-zone

71

72

Opknappen/onderhoud/renovatie huizen

69

71

Nieuwbouw

62

42


- 44 -

11

Aanvullende meetinstrumenten

11.1

LEEFBAAROMETER

Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) heeft naar aanleiding van vragen uit de samenleving de Leefbaarometer ontwikkeld. Zo hebben zowel burgers (in het kader van het Burgerplatform) als de gemeenten (in het kader van Grotestedenbeleid) behoefte aan een landelijk dekkende leefbaarheidsmonitor geuit, een leefbaarheidsmonitor waarmee het ontstaan van problemen in een vroeg stadium ontdekt kan worden. De Leefbaarometer komt tegemoet aan deze vraag. Het meetinstrument brengt de leefbaarheidssituatie én leefbaarheidsontwikkeling van buurten en wijken in heel Nederland in kaart, op het voor leefbaarheid relevante lage ruimtelijke schaalniveau. De Leefbaarometer biedt hiermee de mogelijkheid om pro-actief te handelen en problemen tijdig aan te pakken. Zo lokaliseert het instrument niet alleen de bestaande hotspots, maar ook gebieden waar op dit moment nog geen sprake is van ernstige leefbaarheidsproblemen, maar die wel in een neerwaartse spiraal dreigen te komen. Daarbij gaat het niet alleen om grotere (al dan niet toekomstige) probleemgebieden, maar ook kleinere gebiedjes in overwegend goede buurten, of gebiedjes die door officiële wijkgrenzen doorsneden worden. Dit kan omdat voor de Leefbaarometer zoveel mogelijk op 6 cijferig postcodeniveau gegevens zijn verzameld. Met behulp van de Leefbaarometer kan ook een eerste diagnose gesteld worden over de aard van de problematiek. Dit kan met behulp van de “uitklapmodule”. Het algemene leefbaarheidscijfer kan namelijk uitgeklapt worden naar zes onderliggende dimensies: woningvoorraad, publieke ruimte, voorzieningenniveau, bevolkingssamenstelling, sociaal klimaat en veiligheid. In figuur 11.1 wordt de leefbaarheid van de Schilderswijk getoond. Deze wordt in vergelijking tot andere gebieden in Nederland als negatief getypeerd. Figuur 11.1. Leefbaarheid op 6-cijferig postcodeniveau in 2008 i.v.m. het gemiddelde van Nederland

Bron: Leefbaarometer VROM

- 45 -

In tabel 11.1 wordt de ‘diagnose’ aangeven. De scores op de zes onderliggende dimensies zijn aangegeven. Het gaat dan om de afwijking ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Transvaal scoort op alle zes dimensies negatief, met uitzondering van voorzieningen. Tabel 11.1. Leefbaarometer-score schilderswijk (afwijking t.o.v. het landelijke gemiddelde in 2008)


Figuur 11.2 laat de ontwikkeling van de leefbaarheid in de periode 2006-2008 zien. Voor de ‘witte gebieden’ zijn onvoldoende gegevens beschikbaar om uitspraken over de ontwikkeling te doen. De gebieden waar wel iets over valt te zeggen, hebben een (beperkte) positieve ontwikkeling doorgemaakt (groen). Figuur 11.2 Ontwikkeling leefbaarheid op 6-cijferig postcodeniveau in de periode 2006-2008


- 46 -

11.2

MAATSCHAPPELIJKE INDEX

Sociale kwaliteit is een ingewikkeld begrip dat niet zo gemakkelijk te meten is. Er is binnen het gemeentelijk apparaat wel behoefte om de verschillende aspecten van sociale kwaliteit te meten en te volgen in de tijd. Daarom is in navolging van de gemeente Rotterdam, die de Sociale Index heeft ontwikkeld, gezocht naar een aantal criteria, die een beeld moeten geven van hoe het op sociaal gebied gesteld is met een wijk. Hierbij zijn vier aspecten te onderscheiden: (persoonlijke) capaciteiten, leefomgeving, meedoen (participatie) en sociale binding. Bij capaciteiten gaat het om vragen als hoe hoog de opleiding is en of hij/zij het Nederlands goed beheerst. Verder komen in het onderzoek vragen aan de orde over gezondheid van de ondervraagden, of het schoon is op straat, of er voldoende voorzieningen zijn en of zij discriminatie ervaren. Maar we willen ook weten hoe het staat met de sociale contacten onderling, of men zich inzet voor de buurt met vrijwilligerswerk en er met 4 plezier woont. Samen levert dat uiteindelijk één totaalscore op: de maatschappelijke index . De maatschappelijke index is dus opgebouwd uit vier aspecten ofwel domeinen: • Capaciteit: dit is een voorwaardenscheppend aspect. Het gaat om de persoonlijke voorwaarden die nodig zijn om in de samenleving te kunnen participeren. Hieronder vallen de volgende thema's: voldoende taalbeheersing, voldoende inkomen, een goede gezondheid en voldoende opleiding. • Leefomgeving: dit is ook een voorwaardenscheppend aspect. Het gaat om de vraag of de leefomgeving stimuleert tot meedoen of belemmerend werkt. Onder dit aspect vallen de volgende thema's: ontbreken van discriminatie, passend zijn van de huisvesting, aanwezig zijn van adequate voorzieningen en het ontbreken van vervuiling en overlast. • Participatie: dit betreft de kern van de maatschappelijke index: het is belangrijk dat iedereen meedoet in de samenleving (gedragsaspect). Onder dit aspect vallen de volgende thema's: werkzoekenden, schoolgaande jeugd, voldoende sociale contacten, deelname aan sociale en culturele activiteiten en sociaal maatschappelijke inzet. • Sociale binding: bij dit aspect gaat het om het gevoel van de bewoners bij hun buurt. Of bewoners zich thuis voelen in hun buurt (ervaren binding) en of ze lang in de buurt wonen (mutaties). De maatschappelijke index is een benchmark voor Haagse wijken. Deze zijn dus onderling met elkaar te vergelijken, met het gemiddelde van Den Haag en het stadsdeel waartoe de wijk behoort. Men kan daaruit echter niet opmaken of er progressie dan wel regressie in een wijk is. Alle cijfers in de maatschappelijke index zijn herberekend tot een rapportcijfer. Om te laten zien hoe een wijk het doet op een bepaald onderdeel is steeds Den Haag als vergelijking genomen, en is de gemiddelde waarde voor Den Haag meestal vertaald naar een zes. Een wijk zal een zeven of meer hebben als die beter scoort dan Den Haag of een vijf of minder als die slechter scoort. Uit figuur 11.3 komt naar voren dat de Schilderswijk op alle fronten ver onder het Haagse gemiddelde scoort. Het is dan ook niet voor niets een aandachtswijk. Een paar aspecten vallen op door hun extreem lage score. Dat zijn ‘weinig criminaliteit/onveiligheid’ (juist veel), ‘deelname sport en cultuur’ (weinig) en ‘voldoende taalbeheersing’ (veel inburgeraars). Daarentegen scoort ‘stabiele bevolking’ (aantal verhuizingen) en ‘passende huisvesting’ relatief goed. Ze zijn vergelijkbaar met het Haagse gemiddelde.

4

Ongeveer 70% van de data van de maatschappelijke index is gebaseerd op de enquêtes (Veiligheidsmonitor en Stadsenquête), 30% komt uit registraties.

- 47 -

Figuur 11.3 Maatschappelijke index voor de Schilderswijk

A1. Voldoende opleiding 8 D4. Inzet voor de buurt A2. Goede gezondheid 6

D3. Ervaren binding

A3. Voldoende inkomen

4

D2. Samenstelling bevolking

A4. Voldoende taalbeheersing 2

D1. Stabiele bevolking

0

B1. Passende huisvesting

C4. Voldoende sociale contacten

B2. Kwaliteit woonomgeving

C3. Sociaal maatschappelijke inzet

B3. Weinig vervuiling/overlast

C2. Deelname sport en cultuur

B4. Weinig criminaliteit/onveiligheid

C1. Kansen op werk

wijk

stadsdeel

stad

Bron: Maatschappelijke index, juni 2009, bewerking OIV

In tabel 11.2 worden de onderliggende scores van de radarplot weergegeven. Tabel 11.2 Schaalscores op de 12 dimensies van de maatschappelijke index Schilderswijk

Stadsdeel Centrum

Den Haag

A1. Voldoende opleiding

4,5

5,0

6,0

A2. Goede gezondheid

5,1

5,2

6,0

A3. Voldoende inkomen

3,1

4,8

6,0

A4. Voldoende taalbeheersing

0,5

3,3

6,0

B1. Passende huisvesting

4,4

5,5

6,0

B2. Kwaliteit woonomgeving

3,4

4,9

5,9

B3. Weinig vervuiling/overlast

2,0

3,2

6,0

B4. Weinig criminaliteit/onveiligheid

1,3

3,0

6,0

C1. Kansen op werk

2,9

4,7

6,0

C2. Deelname sport en cultuur

1,6

3,8

6,0

C3. Sociaal maatschappelijke inzet

3,4

4,7

6,0

C4. Voldoende sociale contacten

4,3

4,2

6,0

D1. Stabiele bevolking

6,4

5,6

6,0

D2. Samenstelling bevolking

2,1

3,6

6,0

D3. Ervaren binding

4,5

5,1

6,0

D4. Inzet voor de buurt

4,4

5,9

6,0

Bron: Maatschappelijke index, juni 2009, bewerking OIV

- 48 -

12

Samenvatting

Hieronder worden de belangrijkste uitkomsten van deze kwantitatieve analyse samengevat. Verschillen tussen Schilderswijk en heel Den Haag Wanneer we cijfers voor de Schilderswijk vergelijken met die voor heel Den Haag dan kunnen we de Schilderswijk als volgt typeren: Demografie: veel jongeren veel niet-westerse allochtonen laag opgeleid Schoon, heel en veilig: meer criminaliteit en overlast in beleving van burgers meer geregistreerd aantal woninginbraken, bedreigingen en mishandelingen (per 1.000 inwoners) meer onveiligheidsgevoelens grotere perceptie van verloedering grotere perceptie van dreiging en kans om slachtoffer te worden van vermogensdelicten Onderwijzen en ontplooien: veel kinderen op basisscholen met extra bekostiging (meer achterstand) veel deelnemende peuters en kleuters aan de voorschool witte vlucht in het basisonderwijs hoger schoolverzuim lagere schooladviezen veel voortijdig schoolverlaters Gezondheid en sport: negatievere perceptie eigen leven en gezondheid lagere sportdeelname vaker overgewicht (vooral bij kinderen) meer pasgeborenen met extra zorgbehoefte Werk , inburgering en wijkeconomie: weinig betaald werk meer (langdurig) werkzoekende werklozen meer (langdurige) bijstandsontvangers laag inkomen veel minima Leefbaar wonen en gedifferentieerd woningaanbod: weinig eengezinswoningen veel sociale huurwoningen lagere WOZ-waarden 2 lagere verkoopprijs (ook in m ) koopwoningen lagere beoordeling van woning en omgeving negatiever oordeel over de ontwikkeling van de buurt Participatie: hoge achterstandscore weinig sociale cohesie

- 49 -

Ontwikkelingen Kijken we naar de ontwikkelingen die zich in de afgelopen twee jaren in de Schilderswijk hebben voorgedaan, zoals uit de cijfers naar voren komt, dan zijn de belangrijkste: Demografie: toename aantal bewoners afkomstig uit ‘overige niet-geïndustrialiseerde’ landen School, heel en veilig: toename geregistreerde criminaliteit (vooral diefstal uit auto en woninginbraken) lichte verbetering bij hotspots toename perceptie van verloedering van de buurt toename perceptie van dreiging en vermogensdelicten meer overlast parkeren, groepen jongeren en ongewenste aandacht voor vrouwen op straat Onderwijzen en ontplooien: toename deelname aan voorschool door peuters toename aantal VSV’ers Gezondheid en sport: afname beoordeling eigen gezondheid Werken en inkomen: toename van de werkgelegenheid (aantal vestigingen en arbeidsplaatsen) afname van het aantal bijstandsgerechtigden en niet-werkende werkzoekenden Leefbaar wonen en gedifferentieerd woningaanbod: lagere beoordeling van de woonomgeving afname van het aandeel bewoners dat vindt dat de buurt achteruit gaat Participatie: afname perceptie van leefbaarheid en sociale cohesie

Aandachtspunten De bewoners van de Schilderswijk zijn niet erg tevreden over de voorzieningen voor jongeren en parkeergelegenheid. Als aan hen wordt gevraagd wat er de komende jaren verbeterd moet worden in hun buurt dan noemen zij als eerste het grofvuil ophalen en het schoonhouden van de buurt.

Stand ijkpunten Als we kijken naar de voortgang in de Schilderswijk volgens de ijkpunten, dan ziet het er niet goed uit. Geen van de ijkpunten ontwikkelt zich in de goede richting. Indicator

Uitgangswaarde

Streefwaarde

Huidige stand

63%

42%

62%

4,4

3,3

5,2*

Gevoel van onveiligheid

49%

25%

52%

Aantal VSV’ers

9,3%

8,3%

7%**

Beoordeling eigen gezondheid % 7 of hoger rapportcijfer

77% 7,4

83% 7,6

66% 7,0

-

80%

5,8

7,1

Vaak last hebben van rommel op straat Mate van overlast

Percentage duale inburgeringstrajecten Algemeen oordeel over de buurt

5,2

* In 2008 is deze indicator opgesplitst in sociale overlast, verkeersoverlast en overige overlast (resp. 5,2, 6,2 en 3,3) ** Dit cijfer is indicatief omdat het een andere bron betreft (CBS-outcomemonitor)

- 50 -

Bijlage 1. Afbakening van probleemgebieden De cijfers en analyses hebben betrekking op CBS-wijken. Dit schaalniveau is voor Den Haag het meest beleidsrelevant en op dit schaalniveau zijn ook de meeste statistische data beschikbaar. De viercijferige postcodegebieden pakken in Den Haag zeer ongelukkig uit. Naar verluidt was Den Haag de eerste gemeente waar de postcodes werden geïntroduceerd en werd voor de gebiedsafbakening de looproute van de postbode gevolgd. Dat deze gebiedsafbakening niet voor elk beleidsveld even relevant is mag duidelijk zijn. Bijgevoegde kaart geeft aan waar de CBS-wijken en de postcodegebieden van de aandachtswijken elkaar overlappen en waar er verschillen zijn: de delen van CBS wijken die buiten een aandachtpostcode vallen en andersom de delen van aandachtpostcodegebieden die buiten een geanalyseerde CBS wijk vallen.

- 51 -

Bijlage 2. Schaalscores van de Veiligheidsmonitor De vragenlijst bevat een aantal vragenblokken waarbij de antwoorden omgerekend worden tot een schaalscore. Hiermee kan men kernachtig ontwikkelingen in de tijd volgen en wijken met elkaar of met het Haagse gemiddelde te vergelijken. Hieronder wordt aangegeven uit welke vragen de schaalscores zijn opgebouwd. Oordeel over de woning: de indeling van de woning waarin ik woon, is geschikt de woning waarin ik woon, is te klein de woning waarin ik woon, is slecht onderhouden de woning waarin ik woon, ademt een slechte sfeer Algemene oordeel over de buurt: de mensen in de buurt blijven hier graag wonen het is vervelend om in deze buurt te wonen als het enigszins mogelijk is, ga ik uit deze buurt verhuizen als je in deze buurt woont heb je het goed getroffen Sociale cohesie: de mensen in deze buurt kennen elkaar nauwelijks de mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om ik woon in een gezellige buurt war veel saamhorigheid is ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen Overlast in de buurt: geluidsoverlast overlast van jongeren overlast van omwonenden Verloederingen van de woonomgeving hondenpoep rommel op straat vernieling tramhokjes graffiti Vermogensdelicten: fietsendiefstal diefstal uit auto beschadiging van auto woninginbraak Dreiging: drugsoverlast dronken mensen op straat geweldsdelicten tasjesroof bedreiging lastiggevallen worden op straat

- 52 -

Bijlage 3. Dominante burgerschapstijlen Uit het Mentality-onderzoek van Motivaction blijkt dat de Nederlandse samenleving bestaat uit een achttal consistente sociale milieus met overeenkomstige waardenprofielen. Deze sociale milieus zijn niet gedefinieerd op basis van sociale klassen of socio-economische variabelen, maar op basis van persoonlijke opvattingen, waarden en normen die aan de leefstijl van mensen ten grondslag liggen. Elk milieu kent een eigen leefstijl en consumptiepatroon. De waardenpatronen van elk sociaal milieu komen tot uiting in concreet gedrag, bijvoorbeeld op het gebied van voeding, media, politiek, mobiliteit, het geven aan goede doelen, financiën, wonen, houding ten opzichte van reclame, het gebruik van nieuwe technologieën, het kopen van specifieke producten en de loyaliteit aan merken. De milieugroepen zijn intern homogeen en onderling sterk onderscheidend. In de afgelopen jaren heeft de methodiek van milieusegmentatie zich bewezen als praktisch inzetbaar op het gebied van marketing en communicatie. Hieronder worden de vier meest voorkomende waardenprofielen in de Schilderswijk getypeerd, waarbij tevens wordt aangegeven tot welke burgerschapsstijl ze behoren. Daarna wordt het dominante waardenprofiel per vijfcijferig postcodegebied in beeld gebracht. Gemaksgeoriënteerden (buitenstaanders) De impulsieve en passieve consument die in de eerste plaats streeft naar een onbezorgd, plezierig en comfortabel leven. Ambities: materiële rijkdom, vrij zijn en gemakkelijk leven, vermaak Maatschappij en politiek: weinig interesse, verlangen naar erkenning en waardering Leefstijl: impulsief, gericht op het hier en nu, informeel, materialistisch en consumptiegericht, vermaaken ervaringsgericht, hechten aan uiterlijk vertoon Werken en presteren: weinig ambitie, geen vastigheid of verantwoordelijkheid Sociale relaties: individualistisch, gezinsideaal Sociodemografie: meer vrouwen dan mannen, minder ouderen, meer laagopgeleiden, meer lage inkomens Moderne burgerij (buitenstaanders) De conformistische, statusgevoelige burgerij die het evenwicht zoekt tussen traditie en moderne waarden als consumeren en genieten. Ambities: balans vinden tussen traditionele normen en waarden en verandering, gezin als hoeksteen van de samenleving, status en aanzien verwerven Maatschappij en politiek: verlangen naar autoriteit en regels, verlangen naar erkenning en waardering Leefstijl: conformistisch en risicomijdend, regelmatig leven, consumptie- en vermaakgericht, materialistisch en statusgevoelig, technologieminded Werken en presteren: zekerheid, inkomen én uitdaging Sociale relaties: gezin en familie staan centraal, traditionele rolverdeling Sociodemografie: evenveel mannen als vrouwen, alle leeftijden, relatief laagopgeleid, alle inkomensniveaus

- 53 -

Opwaarts mobielen (pragmatici) De carrièregerichte individualisten met een uitgesproken fascinatie voor sociale status, nieuwe technologie, risico en spanning. Ambities: carrière maken, sociale status verwerven, vrij zijn van traditie en plichten Maatschappij en politiek : open staan voor vernieuwing en verandering, internationale oriëntatie, verlangen naar erkenning en waardering Leefstijl: materialistisch en statusgevoelig, consumptie- en vermaakgericht, technologie-minded, impulsief en avontuurlijk, vrijheid behouden Werken en presteren: centrale drijfveer, verschaft identiteit en status, inkomensverbetering Sociale relaties: individualistisch, traditionele rolverdeling, oriëntatie op gelijkgestemden Sociodemografie: meer mannen dan vrouwen, relatief veel jongeren, alle opleidingsniveaus, alle inkomensniveaus Postmoderne hedonisten (pragmatici) De pioniers van de beleveniscultuur, waarin experiment en het breken met morele en sociale conventies doelen op zichzelf zijn geworden. Ambities: vrij zijn, leven in het hier en nu, nieuwe ervaringen opdoen, onafhankelijk zijn Maatschappij en politiek : weinig betrokken, tolerant, gelijke kansen Leefstijl: impulsief, avontuurlijk, vrijblijvend, kunst en (populaire) cultuur, ervaringsgericht Werken en presteren: geen centrale rol, ondergeschikt aan privé Sociale relaties: individualistisch, vrienden belangrijker dan familie Sociodemografie: evenveel mannen als vrouwen, meer jongeren, meer hoogopgeleiden, alle inkomensniveaus

- 54 -

Postcodegebied 2525 Schilderswijk-West/ Groente- en fruitmarkt De dominante burgerschapsstijlen zijn pragmatici (opwaartsmobielen en postmoderne hedonisten) en buitenstaanders (gemaksgeöriënteerden en moderne burgerij).

2525B 2525P

2525A 2525C 2525R

2525E

2525N

2525G 2525S 2525T

2525J 2525H

2525V 2525X

2525L

2525Z

2525K

2525W

Copyright Wegener DM Nederland BV - 2005

Legenda Mentality milieus Moderne Burgerij Nieuwe Conservatieven Traditionele Burgerij Gemaksgeorienteerden Postmoderne Hedonisten Kosmopolieten Postmaterialisten Opwaarts mobielen Nederland Water Nederland Hoofdrivieren

0

100 m

- 55 -

Postcodegebied 2526 Schilderswijk-Noord De dominante burgerschapsstijlen zijn pragmatici (opwaarts mobielen en postmoderne hedonisten) en buitenstaanders (gemaksgeöriënteerden en moderne burgerij).

2526P

2526S 2526K 2526T

2526J

2526N 2526L 2526M 2526R

2526C 2526D 2526V

2526H 2526E

2526B

2526G 2526A

2526W 2526X

Copyright Wegener DM Nederland BV - 2005

Legenda Mentality milieus Moderne Burgerij Nieuwe Conservatieven Traditionele Burgerij Gemaksgeorienteerden Postmoderne Hedonisten Kosmopolieten Postmaterialisten Opwaarts mobielen Nederland Water Nederland Hoofdrivieren

0

100 m

- 56 -

Ontwikkelingen in de Schilderswijk. Een vervolg op Schildersbuurt in Perspectief

Recommend Documents