48
Ontwikkeling van nieuwe doelgroep voor een oud probleem
RSI of CANS; het vraagt (nog steeds) om aandacht Tekst: Sanne van der Poel
Twintig jaar geleden had RSI (repetitive strain injury) een enorme belangstelling in de media. Die aandacht is de laatste jaren enorm verzwakt. Terwijl het aantal mensen met RSI juist is toegenomen. Sterker nog: er ontwikkelt zich een nieuwe doelgroep. Kinderen en jongeren die niet meer achter hun game, mobiele telefoon of computer weg te slepen zijn. Om grip te krijgen op RSI pleit de RSI-vereniging voor meer aandacht. Meer aandacht vanuit de overheid, meer aandacht voor elkaar en meer aandacht voor jezelf. Repetitive strain injury
bandwerkers en schoonmakers. RSI leidt
Repetitive strain injury, sinds een aantal
niet zelden tot beperkingen of parti-
jaar ook CANS (complaints of arm, neck
cipatieproblemen en gaat tevens vaak
and/or shoulder) genoemd, is een klach-
gepaard met erg veel pijn.
tensyndroom aan nek, bovenrug, schouder, boven- en onderarm, elleboog, pols
De RSI-vereniging
of hand of een combinatie hiervan. De
De laatste twintig jaar is het compu-
klachten worden meestal voorafgegaan
tergebruik in Nederland drastisch toe-
door activiteiten met herhaalde bewegin-
genomen. Vanaf het begin kregen veel
gen of een statische houding van één of
mensen daardoor last van RSI-klachten.
meer van de genoemde lichaamsdelen.
Dit heeft onder grote belangstelling van
In Nederland hebben meer dan 3 miljoen
de media geleid tot de oprichting van de
werkende mensen last van RSI-klachten.
RSI-vereniging. De RSI-vereniging is een
Veel daarvan zijn beeldschermwerkers
landelijke, onafhankelijke vereniging die
maar de aandoening komt daarnaast heel
zich op vele manieren inzet voor mensen
veel voor bij kappers, musici, lopende
met RSI.
49
TIPS 1. Neem de RSI-patiënt serieus, heb aandacht voor de klacht en de persoon achter de klacht. 2. De RSI-vereniging heeft veel kennis in huis waar de behandelaar wat aan zou kunnen hebben. Maar daarom gebruik van deze kennis bij het inhoudelijk verdiepen in RSI. Neem hiervoor contact op met de vereniging. 3. Overleg met RSI-deskundigen wanneer u RSI-patiënten in de praktijk krijgt, maar hier zelf weinig ervaring mee hebt. De RSI-vereniging heeft contactgegevens van bijvoorbeeld artsen en therapeuten die gespecialiseerd zijn in RSI en bereid zijn hun kennis te delen. 4. Er wordt nog te weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan op het gebied van RSI en de resultaten worden veel
Een belangrijk doel van de vereniging is
in deze tijd staan weinig bedrijven hier
te weinig gebundeld. Er liggen interes-
het in contact brengen van lotgenoten.
open voor. De 1400 leden die de vereni-
sante onderzoeksvragen om op te pak-
Daarnaast geeft de vereniging voorlich-
ging telt, betalen lidmaatschapsgeld en
ken. Zoals de vraag wat de echte reden
ting en informatie over RSI en voert ze
er zijn vrijwilligers actief.
is dat mensen RSI krijgen. Is het de con-
overleg met onder meer de overheid,
Er zal met andere riemen geroeid moeten
stante repeterende beweging of is het
werkgevers, scholen en behandelaars.
worden. Een mogelijkheid zou zijn om te
meer de emotie? Daar zou duidelijkheid in moeten komen want pas dan kunnen
‘Het probleem lijkt steeds groter te worden,
behandelaars veel gerichter werken. 5. Uit onderzoek van Marjon van Eijsden
maar RSI is inmiddels ‘uit’’
(revalidatiearts) en Ans Samama-Polak (Mensendiecktherapeute) blijkt wel dat het karakter van de patiënt een grote rol speelt bij het ontstaan van de
De vereniging telt nu zo’n veertienhon-
fuseren met andere patiëntenverenigin-
klachten. Werknemers zijn volgens hen
derd leden en wordt geadviseerd door
gen die ook zijn gericht op aandoenin-
over het algemeen té perfectionistisch.
een adviesraad met expertise vanuit
gen van het bewegingsapparaat (zoals
Of het zijn mensen die bang zijn voor
diverse invalshoeken.
BurnOut of Fibromyalgie) om zo te krach-
pijn waardoor ze bepaalde activiteiten
ten te kunnen bundelen.
gaan vermijden. Het aanhouden van de
Bekostiging
fysieke klachten zorgt bij veel patiën-
Zoals vele patiëntenverenigingen heeft
ten ook voor psychische klachten. Wie
de RSI-vereniging het financieel niet
De integrale behandeling van RSI
te perfectionistisch is, heeft baat bij
gemakkelijk. De vereniging krijgt nog
Deskundigen pleiten al jaren voor meer
begeleiding door een psycholoog en wie
nauwelijks subsidie, dus moet omkijken
onderzoek naar de oorzaak van RSI en
angstig is, kan goed geholpen worden
naar andere manieren van financiering.
gerelateerd daaraan naar de effectiviteit
met cognitieve gedragstherapie, aldus
Voorzichtig wordt geprobeerd middels
van behandelingen. Uit ervaring blijkt
de onderzoeksters (Maastricht, 2010).
sponsoring geld binnen te krijgen, maar
dat RSI wordt veroorzaakt door een com-
50
binatie van lichamelijke en psychische
een belangrijk antwoord op deze vraag
factoren. De RSI-vereniging adviseert
lijkt. Hollander: “Vroeger was er de Telex.
Aandachtspunten bij lichamelijk onderzoek
dan ook een integrale aanpak tijdens de
In alle rust en aandacht werd die gelezen
• een hoge spanning van de nek-/
(preventieve) behandeling, gericht op alle
en na een paar dagen via de post beant-
schouderspieren en vaak ook van
aspecten die een rol spelen bij het ont-
woord. Toen kwam de fax en gingen
staan en in stand blijven van de klachten.
mensen elkaar onmiddellijk bellen met
de onderarmspieren. • pijnlijke punten bij het aanraken tussen de schouderbladen, op de
‘De RSI-vereniging verwacht de komende tien jaar een grote toename van RSI bij kinderen en jongeren’
schouderspier, rond de schouder en op de rugzijde van de onderarm. • vaak een stram verlopende polsbeweging. • heel vaak een verminderd elastisch gewrichtskapsel van het schoudergewricht. • een prikkelbare grote zenuwstreng in de arm bij rek.
De zogenaamde gedragsgeoriënteerde
de vraag of de fax was aangekomen en
revalidatie richt zich op het verbete-
dat ze graag een reactie wilden. En nu
ren van de (werk)houding, het uitvoeren
is er e-mail en wordt er vaak binnen een
• soms een verminderd vermogen
van spierversterkende oefeningen, het
dag antwoord verwacht. Mensen in het
tot het uitvoeren van (heel) fijne
toepassen van pauzes, pijnmanagement,
werkzame leven zitten soms de hele dag
motorische bewegingen.
verbeteren van ergonomie en eventuele
achter een scherm. Ze stellen een vraag
ondersteuning van hulpmiddelen.
en verwachten meteen een antwoord te
Daarnaast is het van belang om aandacht
krijgen. Dat verhoogt enorm de druk in
te hebben voor de spanningen in het
de maatschappij. Bovendien geeft het
lichaam en voor de invloed van stress en
onvoldoende ruimte om even rustig na te
werkdruk. Dus RSI-patiënten te leren zich
denken over het probleem dat naar voren
meer bewust te zijn van hun lichaam, te
wordt geschoven.” Dit heeft waarschijn-
leren ontspannen en te leren hun grenzen
lijk niet alleen invloed op RSI-klachten,
aan te geven.
maar ook op aandoeningen als depressie
• minder goede doorbloeding van de arm bij heffen van die arm.
en Burn Out.
Van telex naar e-mail Opvallend is dat er nauwelijks iemand
Twee miljard euro besparen
van 80 of 60 jaar oud is die vroeger
Jaarlijks gaan 340.000 tot 675.000 werk-
RSI heeft gehad. De RSI-vereniging zou
nemers naar de dokter met werkgerela-
graag onderzoeken hoe het komt dat
teerde klachten aan arm, nek of schouder.
deze generatie de term RSI weinig zegt.
RSI kost de maatschappij 2 miljard euro
Logischerwijs komt dat omdat er toen
per jaar, blijkt uit een onderzoek van
minder apparaten waren, en als die
TNO. Vreemd genoeg is er nu vanuit de
er waren werden ze minder gebruikt.
overheid nog maar weinig aandacht voor
Vroeger was er de typemachine, maar
de RSI-problematiek. Hollander denkt dat
die beweging was minder monotoon
dit komt omdat er twintig jaar geleden
dan de muis. Willem Hollander, voorzit-
uit het niets opeens heel veel aandacht
(bron: Jip Driehuizen & Carien Karsten
ter van de RSI-vereniging, denkt dat de
was voor dit probleem en er echt sprake
in “Omgaan met RSI; hoe je voorkomt
steeds groter wordende prestatiedruk
was van een hype. En dat terwijl het toen
dat het chronisch wordt” (2002)).
51
Herken RSI op basis van de volgende criteria • de klachten zijn langer dan zes weken aanwezig. • er is sprake van pijn of onaangename, diffuse gevoelens, dove gevoelens of tintelingen op in ieder geval meer dan een van de volgende locaties: een bepaald plekje tussen de schouderbladen, in de schouderspier, rond het schoudergewricht, rond de elleboog (links, rechts of beide), in de onderarm (rugzijde, voorzijde of beide), in de pols of in een of meerdere vingers. • de klachten verergeren snel door fijne bewegingen en lang in dezelfde houding zitten. Het meest genoemd zijn: computerwerk en autorijden. Vaak verergert de pijn
eigenlijk een relatief klein probleem was.
op de gevaren van te lang gebruik; met
Hollander: “Nu lijkt het probleem steeds
name bij kinderen en jongeren. Helaas
groter te worden, maar is RSI inmiddels
wordt hier nog niets mee gedaan van-
• de klachten worden geprovoceerd
‘uit’.”
uit de industrie. Vertegenwoordigers
bij krachtzetten met de handen
in Nederland verschuilen zich volgens
na de activiteit.
(wringen, tillen).
Kinderen en jongeren met RSI
Hollander onder de uitleg dat de appa-
• klachten kunnen zich manifesteren
De RSI-vereniging verwacht de komende
raten in het buitenland worden gemaakt
in gespannen omstandigheden (bij
tien jaar een nog grotere toename van
en de producenten moeilijk te bereiken
stress).
RSI-klachten bij kinderen en jongeren. De
of over te halen zijn. Men is er blijkbaar
• klachten ontstaan vaak tijdens of
oorzaak hiervan is het veelvuldig gebruik
onvoldoende van overtuigd dat RSI bij
juist na een periode van toewijding
van games, mobiele telefoons en compu-
jongeren een groot probleem kan wor-
aan een bepaalde taak, bij drukte
ters. Des te meer auto’s des te meer ver-
den. RSI wordt, niet zozeer door artsen of
en/of stress.
keersongelukken. Des te meer apparaten
behandelaars, maar door de maatschap-
des te groter wordt het RSI-probleem.
pij zelf nog steeds onvoldoende serieus
Hollander: “je hoeft geen expert te zijn
genomen.
om deze conclusie te trekken als je
De RSI-vereniging is ervan overtuigd dat
vandaag de dag om je heen kijkt en ziet
als er vanuit de overheid meer aandacht
hoeveel kinderen met hun mobieltje of
voor preventie komt, er minder ziektever-
game in de handen bezig zijn.”
zuim zal zijn wat uiteindelijk veel geld kan besparen. De waarschuwing in de
Waarschuwing in de bijsluiter
bijsluiter als voorbeeld nemend: de over-
De RSI-vereniging pleit daarom bijvoor-
heid zou fabrikanten kunnen verplich-
beeld voor een waarschuwing in de bij-
ten de risico’s van gebruik bij jongeren
sluiter van apparatuur als games, mobie-
te melden. Dan wordt het veel sterker
(bron: Jip Driehuizen & Carien Karsten
le telefoons en computers. De fabrikant
gedragen. De overheid zou verschillende
in “Omgaan met RSI; hoe je voorkomt
zou bij zo’n apparaat kunnen attenderen
patiëntenverenigingen kunnen stimule-
dat het chronisch wordt” (2002)).
53
Naast onze vertrouwde diensten en services voor ICT implementaties en -beheer biedt Comvio: Online diensten van Comvio: Met afstand de grootste! Met Server Based Computing wordt uw administratie beheerd vanaf een centrale server van Comvio. Uw administratie is zo veilig, goedkoop en vanaf verschillende locaties (praktijk, sublocaties en thuis) bereikbaar en beschikbaar. Deze dienst is verkrijgbaar vanaf € 20,50 ex BTW per maand.
De voordelen • • • • • • • • • •
Onafhankelijk Server Based Computing zonder kinderziekten Hosting van zowel uw beroeps applicatie als MS-Office of zelfs Open Office Uw gegevens staan in een centrale en veilige omgeving Updates, back-up, onderhoud en beheer doet Comvio voor u U bent niet gebonden aan een vaste werkplek Dure investeringen zijn verleden tijd Vakkundige, adequate en snelle support Aansluiting Vecozo en ZorgMail, Uzi register en Abacus Alle pakketten: Intramed, RAAM, Fysio Road Map, FIS-i, Fysiologic, Medikad, Health software, Prosoftware en Het Gezonde Net
Dit betekent • • • • • •
Groot gemak Super veilig Communicatie met overige zorgverleners in 1e en 2e lijn Nooit meer verlies van data Tijd-en kosten besparend Dagelijks meer dan 3.000 tevreden gebruikers actief
Online demonstratie op aanvraag! Comvio b.v. | Postbus 150 | 6940 AB Didam Telefoon: 0316 29 42 42 | Fax: 0316 29 41 00 E-mail:
[email protected] | Web: www. Comvio.nl
ren en ondersteunen om veel preventie-
veel mensen met overgewicht, veel men-
ver te werken.
sen verzorgen zichzelf slecht en bewegen te weinig. Dit heeft grotendeels met zelf-
Voorlichting in de media
bewustzijn te maken en met hoe men in
De overheid zou volgens Hollander in de
het leven staat. Veel mensen hebben te
voorlichting een veel actievere rol kunnen
weinig echte aandacht voor zichzelf. Door
spelen. “Ze zouden bijvoorbeeld samen
camouflage middels kleding en make-up
met patiëntenorganisaties en de publieke
besteden ze aandacht aan hun uiterlijk.
De RSI-vereniging zet zich op vele
omroep een programma kunnen opzetten
Maar ze zijn zich te weinig bewust van
fronten in voor de RSI-patiënt. De
en sponsoren wat op regelmatige basis
het feit dat ze iets aan hun lijf moeten
vereniging beschikt over een zeer uit-
een gezondheidsprobleem (waaronder
doen. En deze groep mensen denkt op
gebreide, informatieve website.
RSI) of bepaalde aandoening onder de
het werk niet aan een goede zithouding.
aandacht brengt. Een voorlichtend en
Daarnaast geeft de vereniging vier
informatief programma wat ook het lijden
Aandacht voor elkaar
keer per jaar een informatief blad
van de patiënt laat zien.
Meer zelfbewustzijn en aandacht voor je
uit, Magazine Handvat, geschreven
Mooie voorbeelden waarbij ze dat wél
lichaam en geest lijken belangrijk in het
door vrijwilligers. Naast een jaarlijkse
doen zijn bijvoorbeeld de anti rook en
terugdringen van RSI. Maar Hollander
themadag, bieden ze verschillende
diabetes campagnes of programma’s
is er ook van overtuigd dat we het ziek-
mogelijkheden voor lotgenoten om
als Ingang Oost, waarbij mensen op
teverzuim kunnen verminderen door
elkaar te vinden en antwoorden te krij-
de eerste hulp worden gefilmd. Maar
simpelweg aardiger voor elkaar te zijn,
gen op vragen. Zoals de RSI-lijn waar ervaringsdeskundigen telefonisch ant-
‘Aandacht voor elkaar: Iemand die zich goed voelt wordt minder snel ziek dan iemand die dat niet is’
woord geven op diverse vragen. Ook voor het uitwisselen van ervaringen of tips kunnen mensen hier terecht. De RSI-lijn is voor mensen met RSIklachten en voor hun directe omgeving zoals partners, familie en vrienden.
de overheid moet hiervoor eerst gelo-
meer aandacht voor elkaar te hebben en
Daarnaast is er het RSI-forum om van
ven in de ernst van RSI, de aandoening
elkaar serieuzer te nemen, met name op
gedachte te wisselen.
serieus nemen en beseffen dat het de
de werkvloer. “Daarbij moet ik denken
maatschappij 2 miljard euro per jaar kan
aan de ouderwetse typekamers waar
besparen.”
tien dames bij elkaar brieven aan het typen waren. Daar zag je een stuk col-
Te weinig aandacht voor onszelf
legialiteit en kameraadschap. Een goede
Uiteraard is niet alleen de overheid ver-
werkomgeving is van belang voor prettig
antwoordelijk voor het terugdringen van
en gezond werken. Dit is belangrijk voor
aandoeningen als RSI. “Aandoeningen
ieders gezondheid en algemeen welbe-
als RSI creëren we ook wel een beetje
vinden. Iemand die zich goed voelt wordt
zelf. Deze generatie is zichzelf een beetje
minder snel ziek dan iemand die dat niet
aan het verloederen”, aldus Hollander.
is”, concludeert Hollander. j
Vorige generaties waren zich in moeilijkere omstandigheden veel meer bewust dat het lichaam belangrijk was. Het gemiddelde straatbeeld in Nederland laat nu wat anders zien. Er zijn veel te
Doorlezen?
55
