Harmonische architectuur
Beeldkwaliteitsplan Groote Scheere
‘ONTWIKKELEN VANUIT DE HISTORIE’ www.landgoeddegrootescheere.nl
BELEEF HET ZELF… op de Groote Scheere
Inhoud 1 inleiding 4
2
2 Ontwikkelen vanuit de historie
8
3 Conclusies en richtlijnen voor de ontwikkelingen
28
4 Suggesties & richtlijnen te ontwikkelen kavels
40
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Aanleiding
Leeswijzer
In aanvulling op het bestemmingsplan dat voor de nieuw-
In hoofdstuk 1 beginnen we met een korte inleiding van het
bouwlocaties op De Groote Scheere is opgesteld, ligt nu het
landgoed De Groote Scheere en haar omgeving. In hoofdstuk
beeldkwaliteitsplan voor u. De Groote Scheere is een zeer oud
twee volgt een uitgebreidere rondgang over enkele erven en
en omvangrijk landgoed. Door de bouw van enkele nieuwe
nieuwbouwlocaties om inzicht te verkrijgen in de historische,
woningen wordt de toekomst van dit landgoed veilig gesteld
architectonische karakteristieken van De Groote Scheere.
en haar karakteristieken versterkt. Dit beeldkwaliteitsplan
Vervolgens worden in hoofdstuk drie op basis van de conclu-
is voornamelijk bedoeld om potentiële kopers en bouwers
sies uit het voorgaandehoofdstuk richtlijnen opgesteld ten
inzicht te verschaffen in het hoe en waarom van deze eigen-
behoeve van de in hoofdstuk vier nader uitgewerkte nieuwe
schappen die het landgoed maken tot wat zij is en een beeld
en vernieuwde huiskavels.
te geven in welke context. Hierdoor kunnen diverse ontwerpbeslissingen genomen worden vanuit kennis en begripsgevoel voor de ruimtelijke kwaliteiten van De Groote Scheere. Binnen de voorgestelde vuistregels is veel vrijheid mogelijk. Daarom worden de ontwerpen overlegd met de eigenaar van De Groote Scheere, c.q. diens adviseurs. Dit gaat vooraf aan het normale traject voor de omgevingsvergunning. Als de ontwerpen voldoen aan de geest van het beeldkwaliteitsplan zal de welstandscommissie geen problemen opleveren.
de groote scheere
3
Hoofdstuk 1
Inleiding
verleden circa 200 jaar geleden, was het landschap natuurlijk en organisch ingedeeld. Meer dan nu werd het landschap gedomineerd door boerenerven. Er waren meer dan 40 erven. De
DE GROOTE SCHEERE Beeldkwaliteitsplan ter bebouwing van een aantal nieuwe / hernieuwde huisplaatsen
gebouwen bestonden uit houten bouwwerken voorzien van rieten of strooien daken. Alleen de adellijke (weerbare) huizen waren van (bak)steen met riet. De daken waren redelijk steil ten behoeve van de water-
Historie landgoed De Groote Scheere De Groote Scheere is een zeer oud en omvangrijk landgoed. Zie onder meer ‘Kroniek van een Landgoed’ van H.D. Minderhoud uit 2008 of Landgoed De Groote Scheere, uitgave van Overijssels Particulier Grondbezit uit 2002. Het landgoed
Klassiek en modern gecombineerd
bestaat uit circa 800 hectare en beschikt over prachtige
4
de groote scheere
landschapstypen waaronder enkele grote en kleine essen,
dichtheid en houdbaarheid. Pas later konden boeren, of de
twee beekdalen en een jonger ontginningslandschap. Dit alles
eigenaren van grote landgoederen zich veel duurdere pannen
is gevleid op een zacht glooiende bodem. Ook zijn er talrijke
veroorloven en werden de daken soms flauwhellender. De
grillige oude lanen, bomen en singels aanwezig die een be-
meeste boerderijen op De Groote Scheere zijn laat 19e eeuws
langrijk kenmerk van het landgoed vormen. In het (Saksische)
of vroeg 20e eeuws.
Beeldkwaliteitsplan
Daktype In het landschap zijn de daken van de gebouwen het meest opvallende, karakteristieke aspect. Het daktype dat het meeste bijdraagt aan de sfeer van het landgoed is het steile rieten dak. Dit daktype geeft een sfeer en waardigheid waar het landgoed zich mee onderscheid en die sterk genoeg is om met moderne elementen te worden gecombineerd en hier heel geschikt voor is. Het steile rieten daktype kan op verschillende manieren worden toegepast. Voor versterking van het beeld is het gewenst
Afbeelding 1. Een steil dak met riet en pannen
een zadeldak te gebruiken met aan beide kopgevels een afwolving. De afwolving mag wisselend zijn van maat, maar is op De Groote Scheere altijd zeer steil. De kopgevels met zichtbare nokhoogte zijn de meest sprekende gevels. Belangrijk is dat op elk erf tenminste één ‘pronk’-gevel aanwezig is.
Pronkgevel De kopgevel, met de meeste allure, draagt luiken in landgoedkleuren. Het oerprincipe dat voor deze nieuwe en vernieuwde erven wordt gehanteerd is dat het hoofdgebouw een duidelijk gezicht heeft en liefst uniek is. Met een dergelijke gevel onderscheiden de woongebouwen zich van schuren. Ze hebben één gevel met een gezicht dat meteen herkenbaar is als woonplek, en verder schuren met een ingetogener karakter waardoor duidelijk onderscheid heerst tussen beide. Het woord ‘pronkgevel’ is in het kader van de wat ingetogen architectuur op De Groote Scheere misschien wat zwaar, het zou ook ‘mooie gevel’ of ‘woongevel’ kunnen zijn, maar het woord dekt de lading sterker.
Afbeelding 2. Pronkgevel met karakteristieke, functionerende luiken
de groote scheere
5
6
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Twee vernieuwde woonplaatsen Een speciaal daartoe ontwikkeld bestemmingsplan maakt het mogelijk om op twee plaatsen woningen te herbouwen waar in het verleden hoeven zijn afgebroken. Dit betreft de zogenaamde ‘Wilhelminahoeve’ aan de Es en de ‘Bijenkorf’ aan de Holthonerweg. In de geest van het bovenstaande (ontwikkelen vanuit de historie) wordt er op deze plaatsen voorgestaan de afgebroken bebouwing min of meer te herbouwen waarbij het oorspronkelijke model als leidraad wordt gehanteerd, evenals de situering van de woning. Betreffende de Wilhelminahoeve is het mogelijk om deze te splitsen in meerdere eenheden met een maximum van vier om zo het
Afbeelding 4. Uitzicht vanaf het toekomstige kamphuis
gewenste volume te bereiken. Naast de Wilhelminahoeve,
Zeven nieuwe woonplaatsen
aan de Holthonerweg, kan er conform het bestemmingsplan
Naast de twee herbouwlocaties is er de mogelijkheid om op
nog een tweede (zelfstandige) woning worden gebouwd, die
een zevental plaatsen nieuwe woningbouwkavels met erf
het uiterlijk kan aannemen van een bijgebouw.
te realiseren waarvan één plaats met twee woonhuizen. De eigenaar van het landgoed heeft echter besloten om in eerste instantie vier locaties in de markt te zetten. Dit zijn het ‘het Kamphuis’, ‘het Boshuis’, ‘de Bosrand’ en ‘Veenema’s berg’. Zie de overzichtstekening op de volgende pagina voor de locaties van de kavels. Op beide kavels is het mogelijk om nieuwe ‘hoofdgebouwen’ van 750 m³ te realiseren met bijgebouwen met een oppervlakte van 100 m².
Vier percelen plaats voor 6 tot 9 woningen Het gaat in totaal dus om vier nieuwe percelen met in totaal zes tot negen nieuwe woningen. In de toekomst worden welAfbeelding 3. Uitzicht op de es vanaf de voormalige Wilhelminahoeve
licht meer kavels in de markt gezet. de groote scheere
7
Hoofdstuk 2
Ontwikkelen vanuit de historie
Een ommetje over De Groote Scheere Om de bestaande, historisch gegroeide bebouwing beter te
Hiernaast staat het overzicht van het “Ommetje over De
leren kennen en inzicht te krijgen in de bestaande karakteris-
Groote Scheere”. In de omgeving zijn er nog meer hoeves en
tieken die de inspiratie vormen voor zowel de te herbouwen
boerderijen aanwezig die als voorbeeld kunnen dienen. Zo is
kavels als de geheel nieuwe, volgt er een overzicht van de be-
er, net in de provincie Drenthe, aan de noordoostzijde nog de
staande bebouwing. Elke woning wordt tekstueel en visueel
“Drenthehoeve” die bereikbaar is via de Scheiddijk. Aan de
toegelicht.
noordwestzijde is er de ‘Krim’ en de boerderijen “de Morgen” “de Middag” en “de Avond”, Maar als inspiratiebron voor de
Beginnend bij Pannenkoekenboerderij De Ganzenhoeve,
vier nieuwe erven volstaat het hierna volgende “Ommetje”.
vervolgens richting de Eindhoeve zuidwest, waarna het Scheersche veld volgt (noordwest) en als laatst naar de overkant van de Rijksweg (zuidoost). Het overzicht bestaat uit een totaal van 12 erven (a t/m m) en de vier nieuwe kavels. oftewel een “Ommetje over De Groote Scheere”.
8
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Afbeelding 5. Kaart ligging erven en route ‘ommetje’
de groote scheere
9
A. Ganzenhoeve
B. De Klumpe
Een mooi voorbeeld van een basistype middennegentiende-
Een fraai voorbeeld van een vroeg negentiende-eeuwse forse
eeuwse forse boerderij met dito bijgebouw. Geheel rieten dak,
boerderij. In goede staat van onderhoud. Daktype: rieten kap,
steiler dan 45º. Voorkant richting het westen met het op De
steiler dan 45º met dakpannen onderaan de deel (de deale),
Groote Scheere zeer veel voorkomende principe van de grote
daarachter een grote dwarsgeplaatste schuur met een flau-
middenkamer met een samenstel van voordeur en twee
wer pannendak dan het woonhuis en deels houten gevels.
ramen (met luiken) als blikvanger. Aan weerszijden kleine
De woning heeft een typisch Groote Scheere gevel op het zuid-
ramen, opmerkelijk zijn de kleine ijzeren boograampjes voor
oosten met een zeer nette woonkamer en hal. Er zijn zeer oude
de kelder (onder de opkamer) en knechtenkamer (daarboven).
snoeilindes aanwezig. Het bakhuis is fors en de deelgevel is
Merk de snoeilindes en de haag vóór de gevel op.
karakteristiek. In het rieten dak is aan de zuidzijde een forse dakkapel aanwezig.
Bestemming: Horeca en wonen Bestemming: Wonen
Afbeelding 6. Ganzenhoeve
10
de groote scheere
Afbeelding 7. De Klumpe
Beeldkwaliteitsplan
Afbeelding 8. De Klumpe, pronkgevel met leilindes
Afbeelding 9. De Klumpe, interieur
Afbeelding 10. De Klumpe, dakkappel
Afbeelding 11. De Klumpe, schuur met dwarsrit
de groote scheere
11
C. Eindhoeve Een fraai gelegen ensemble bestaand uit een zeer lange, grote boerderij met dwarsgeplaatste schuur, houten gevels en rieten kap. Dit is bijzonder want de schuren bestaan grotendeels uit pannendaken. De pronkgevel is gericht op het zuidwesten. Deze gevel is (later) opgehoogd in metselwerk tot twee verdiepingen, waardoor wolfseind klein is. Het riet is vervangen door rode pannen. Er is een karakteristieke haag vóór de woning aanwezig.
12
de groote scheere
Bestemming: Wonen
Afbeelding 13. Eindhoeve
Afbeelding 12. Eindhoeve
Afbeelding 14. Eindhoeve
Beeldkwaliteitsplan
1. Veenema’s berg
met een brede opening naar het zuidwesten aan de zijde van de openbare weg, afbeelding 11, en een magische opening
Zuidoostelijk van de Eindhoeve prachtig gelegen aan een zo-
naar het noordoosten, afbeelding 12. (Voor de voorgestane
genaamde eenmanses (verhoogd land omringd door singels),
ontwikkeling van de kavels zie pagina 41 hoofdstuk 6)
D. De Schans Een grote boerderij waarvan in de tweede helft van de twintigste eeuw gebouwen zijn vernieuwd. Bestaand uit een apart staand woonhuis gericht naar het zuidwesten. De woning heeft een geheel rieten kap (minder steil dan 45º) De raamverhoudingen zijn niet authentiek. Bestemming: Agrarisch
Afbeelding 15. Veenema’s berg
Afbeelding 16. Veenema’s berg
Afbeelding 17. De Schans
de groote scheere
13
E. Vakantiewoning Een kleine charmante boerderij in gebruik als vakantiewoning. Bestaand uit een karakteristieke lage schuur met deels stenen, deels houten gevels en een rood pannendak. Conform het bestemmingsplan kan deze woning model staan voor de nieuw te realiseren bijgebouwen. De goothoogte is drie meter en een nokhoogte van vijf. De boerderij heeft op de kopgevels houten toppen en een smalle pronkgevel naar het noordoosten gericht. Bestemming: Wonen Afbeelding 18. Vakantiewoning
Afbeelding 19. Vakantiewoning Afbeelding 20. Schuur bij de vakantiewoning
14
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
F. Jachtopzienerswoning Een vrijstaand woonhuis met een zadeldak van grijze pannen en een merkwaardige erkerachtige, platgedekte aanbouw. Noch de hoofdvorm, noch de geveluitwerking is een voorbeeld. De karakteristieke oudere dwarsgeplaatste schuur erachter is wel interessant door zijn met rode pannen gedekte kapvorm, gevelindeling en houten gevelbekleding op het bovendeel van de hoge gevel. Aan drie kanten laag aanzet en één hoge gevel. Afbeelding 21. Jachtopzienerswoning
Bestemming: Wonen
Afbeelding 22. Schuur bij de jachtopzienerswoning
de groote scheere
15
G. Asscheboer Een monumentaal gesitueerde, verbouwde middennegentiende-eeuwse boerderij met een karakteristieke, evenwijdig teruggeplaatste kapschuur. De veranderingen aan de boerderij betreffen het vervangen van riet door grijze pannen, het ophogen van het hout van de noordwest gerichte gevel ten behoeve van drie slaapkamerramen en het vervangen van de voordeur door een raam, waardoor deze nu 5,5-assig is geworden. Daarmee heeft deze woonhuis-boerderij een heel eigen, gestroomlijnd karakter gekregen. De schuur vertoont het kenmerkende beeld van een houten gevel op de 1e verdie-
Afbeelding 23. Asscheboer, pronkgevel
ping. Bestemming: Wonen
Afbeelding 24. Schuur bij Asscheboer, achterzijde
16
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
H. Ooievaarsnest
Er was toen al een plat aangebouwde uitbreiding. Verder zijn twee evenwijdig geplaatste schuren gedekt met pannen
Deze in agrarische functie zijnde grote boerderij behoort tot
waarneembaar. Deze zijn gesloopt en vervangen door grotere
een groep overeenkomstige boerderijen aan de es die tussen
dwarsgeplaatste exemplaren. Hoewel de huidige, zuidgerich-
1880 en 1890 zijn gerealiseerd, meestal ter vervanging van
te verbouwde pronkgevel nog wel enige charme vertoont, is
oudere exemplaren. De overeenkomstige boerderijen zijn de
deze toch niet voorbeeldig voor de nieuwe projecten.
Oranjehoeve, Emmahoeve en de verdwenen Wilhelminahoeve. In het recentere verleden is het Ooievaarsnest ingrijpend
Bestemming: Agrarisch
verbouwd, waardoor een heel ander voorhuis is ontstaan. Op een oude luchtfoto uit omstreeks 1960 is te zien dat ook deze boerderij de karakteristieken van De Groote Scheere bezat met, in het centrum het samenstel, twee ramen-deur en een rieten dak met pannen onderstukken.
Afbeelding 26. Het ensemble van het Ooievaarsnest van afstand
Afbeelding 25. Oude luchtfoto van het Ooievaarsnest
Afbeelding 27. Ooievaarsnest, de verbouwde pronkgevel
de groote scheere
17
2. Wilhelminahoeve
Deze schuur is een juweeltje van historische, agrarische architectuur. Bij de Oranjehoeve staat een dergelijke schuur met
Van de in 1967 gesloopte oude boerderij is nog een overzichts-
een iets complexere vorm. Voor de ontwikkeling van de kavels
foto bewaard waaruit kan worden afgeleid dat dit bouwwerk
zie pagina 38, hoofdstuk 6.
qua bouwprincipe inderdaad aansloot bij de overige onder ‘i’ genoemde boerderijen. Gelet op het nog aanwezige bakhuis en de grote bomen, was de hoofdrichting naar het noordwesten. Aan de noordoostzijde stond het bakhuis, aan de zuidoostzijde een grote, evenwijdige schuur en erachter de (vermoedelijk oudere) nog bestaande dwarsgeplaatste schuur van grenen gebinten en vrijwel complete bekleding met riet (ook de wanden).
Afbeelding 29. oude foto van de inmiddels gesloopte boerderij
Afbeelding 28. Wilhelminahoeve, bestaande schuur en erfbeplanting
18
de groote scheere
Afbeelding 30. Enkele bomen herinneren aan voormalige erf
Beeldkwaliteitsplan
i. Emmahoeve
Wel is het dak nog geheel van riet (op pannen aan ondervlakken na) en is de deelgevel gaaf. Losstaand aan de noordoost-
Qua hoofdgebouw (boerderij) is dit in 1884 vernieuwde erf
zijde is een grotere veel nieuwere schuur aanwezig. Het erf
vergelijkbaar met de Oranjehoeve. De tijd ná de bouw is er
loopt in zijn laatste jaren van zijn agrarische bestemming,
echter anders mee om gegaan. Zo heeft de zuidoost gerichte
daarna zal de Emmahoeve vermoedelijk een zuivere woonbe-
pronkgevel een in het riet ingedekte dubbele dakkapel met
stemming krijgen en kunnen de schuren verkleind /aangepast
gevelverhoging gekregen en is er aan de zuidwestzijde een
worden c.q. mogelijk verdeeld over andere/nieuwe erven
lange, niet fraaie met grijze pannen gedekte schuur tegenaan
waar sprake is van te weinig bijgebouwen volgens bestem-
gebouwd (ca 1950).
mingsplan. De Emmahoeve wordt aan de zuid- en westzijde begeleid door fraaie boomgroepen. Bestemming: Agrarisch
Afbeelding 31. Pronkgevel
Afbeelding 32. Achterzijde met aangebouwde schuur
de groote scheere
19
J. Oranjehoeve Dit erf uit (waarschijnlijk) 1884 vormt met het mooie hoofd-
De rieten, historische schuur op de zuidwesthoek van het ter-
gebouw en keur aan eveneens authentieke bijgebouwen,
rein (zie ook kavel 1) is beeldschoon in hoofdvorm en afwer-
bijeenstaand in een omringend ensemble, wel het hoogtepunt
king, het is jammer dat aan de noordwestzijde daaraan een
van de agrarische bebouwing op De Groote Scheere. De noor-
lage pannen gedekte schuur is gebouwd (±1950).
delijke oriëntatie is nog geheel authentiek, evenals het rieten
Op het erf staan aan de zuidwestkant, langs de oude weg,
dak (van het voorhuis). Op de deel (de deale) is riet vervangen
absolute toppers van oude eiken. Alles bijeengenomen een
door grijze pannen, maar de deelgevel zelf is klokgaaf. De
zeer kostbaar, inspirerend erf.
parallel aangebouwde lagere schuur aan de westzijde met rode pannen en afwolvingen past in het ensemble, evenals
Bestemming: Wonen
het (nogal vervallen) bakhuis aan de oostzijde.
Afbeelding 33. Karakteristieke pronkgevel
20
de groote scheere
Afbeelding 34. Fraaie schuur
Beeldkwaliteitsplan
Afbeelding 35. Bijzondere uitbouw met karakteristieke relicten
Afbeelding 36. Achterzijde van de schuren
Afbeelding 37. Zeer oude eiken op het erf
Afbeelding 38. Het erfensemble
de groote scheere
21
3. Bijenkorf De oorspronkelijke boerderij op deze plek is in de jaren
De parallel opgestelde vrijstaande oorspronkelijke schuur
zeventig van de vorige eeuw afgebrand en niet herbouwd.
bevond zich zuidwestelijk van het hoofdgebouw. Een latere,
Blijkens oude foto’s ervan kan het type boerderij vergelijkbaar
grotere schuur aan de noordwestzijde stond daar weer vóór.
genoemd worden met het viertal (thans drietal) aan de Es,
Aan de plek van de nog steeds bestaande kastanjeboom kan
doch wel wat kleiner/smaller. Zo zijn er naast het kenmer-
de oorspronkelijke positie van de boerderij afgeleid worden.
kende samenstel van twee ramen met deur géén zijramen. De
Voor een nadere uitwerking van de voorgestane ontwikkeling
ruimtes aldaar kregen licht door kleine ramen in de zijgevels.
kavels zie pagina 40, hoofdstuk 6.
De fraaie, zuidoostelijk gerichte Deelgevel presenteerde zich aan de openbare weg. Het gehele dak was van riet, behalve een westelijk gedeelte van de deel.
Afbeelding 39. Kastanjeboom en uitzicht vanaf het erf
22
de groote scheere
Afbeelding 40. Historische foto Bijenkorf met kastanje op het erf
Beeldkwaliteitsplan
4. Kamphuis Een landschappelijk prachtig gelegen eenmanses waar zover bekend nog nooit een boerderij heeft gestaan. Op de noordwesthoek komen verschillende landschapstypen bij elkaar, waardoor daar een boeiend landschapsmoment heerst, niet in het minst door de vijver. Het huis en de uitwerking van het erf moeten op de noordwestpunt van de es komen en zeer bescheiden en ingetogen van karakter zijn om de landelijke schoonheid niet te verstoren maar juist te verdiepen. De toegang kan worden ontsloten via de bestaande slootweg, om het naaldbosje heen. Voor meer informatie over de voorgestane ontwikkeling van
Afbeelding 42. Natuur in de ‘achtertuin’ van hert Kamphuis
de kavel, zie pagina 42, hoofdstuk 6
Afbeelding 41. Zicht vanaf toekomstige Kamphuis
de groote scheere
23
K. Raesfelthoeve
een rieten hoed. Werkelijk een fraai specimen van landelijke bouwkunst en in goede staat. Aan de zuidoostzijde staat
Deze te koop staande boerderij doet zijn naam onbedoeld
nog, dwars, een grote nieuwere schuur met flauw hellende
eer aan, sinds de N34 aangelegd in 1956 dat het landgoed
pannendaken. Enkele bomen sieren het erf, dat verder aan
doorkruist en met zijn thans drukke verkeer vrij dicht langs
de oost- en noordzijde wordt omzoomd door het bos van het
deze hoeve ‘raast’. Ondanks dat misschien een negatief punt
Landhuis.
is, is het een prachtig erf met de pronkgevel van de boerderij stralend op het zuidwesten gericht. Deze gevel verraadt weer
Bestemming: Wonen
precies dezelfde kenmerken als de rond 1885 gebouwde boerderijen aan de es, echter is deze boerderij opgehoogd in hout en is een 1 verdieping voorzien van niet erg passende ramen. Vroeger liep het wolfseind door tot op het metselwerk, nu niet meer. Het hoofdgebouw is nog geheel voorzien van een rieten dak met zeer lage zijgevels. Het pièce de résistance, aan de westzijde, is een parallel staande oude grote schuur met zwarte houten gevels, een gedeelte rode pannen en daarop Afbeelding 44. Erfensemble van de Reasfeldthoeve
Afbeelding 43. Pronkgevel
24
de groote scheere
Afbeelding 45. Schuur met dwarsrit, gedekt met riet en pannen
Beeldkwaliteitsplan
L. Bentinckhoeve Deze boerderij is het dichtst bij het landhuis gelegen. De boerderij is in 1899 ‘omgedraaid’ opdat de oostgerichte, nieuwe pronkgevel zichtbaar werd vanuit het landhuis. Dit is dan ook een relatief pontificale gevel geworden in twee bouwlagen met ingezwikte (klok-achtige) gevelbeëindiging bij het dak (en sobere kroonlijst). Het voorhuis is ook smaller gemaakt dan de Deel en heeft daarmee statige, hoge zijgevels, meer als een ‘huis’, dat als een architectonisch gaaf specimen zichtbaar was vanuit het landhuis, alles afgedekt met grijze oude holle pannen. Aan de zuidzijde werden later grote schuren
Afbeelding 47. Overgang woonhuis - stal
gebouwd. Op de zuidoosthoek van het voorhuis prijkt een zeer oude mooie Esdoorn. Het erf heeft tot op heden nog een agrarische functie. Bestemming: Agrarisch
Afbeelding 46. Pronkgevel
Afbeelding 48. Bentinckhoeve
de groote scheere
25
Afbeelding 49. Entree richting het boshuis
26
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
5. Boshuis Dit is een geheel nieuwe bouwplek ten zuiden aan de rand van een zelfstandig bosperceel, bereikbaar via een charmant gebogen weggetje. Het uitzicht, pal zuid, in een door bomenrijen c.q. houtwallen omringd terrein is riant. Bij het toekomstige huis staat een forse zomereik. Voor de voorgestane ontwikkeling zie pagina 48, hoofdstuk 6.
Afbeelding 50. Weids uitzicht vanuit de woonlocatie
Afbeelding 51. Zicht langs de bosrand
de groote scheere
27
Hoofdstuk 3
Conclusies en richtlijnen voor de ontwikkelingen
Conclusies rondgang Groote Scheere
28
de groote scheere
Het ommetje Groote Scheere heeft vooral gezorgd voor aan-
Op nevenstaande kaart zijn de bezochte erven groen omcir-
wijzingen over hoe de nieuwe en vernieuwde erven vormge-
keld. De nok-richting van de hoofdgebouwen met pronk-
geven moeten worden vanuit historisch perspectief, zodanig
gevels zijn aangegeven door een rode T. De dwarsbalk van
dat deze passen op De Groote Scheere en haar ruimtelijke
de T is de pronkgevel. De conclusies volgen op de volgende
eigenschappen versterken en verduidelijken.
pagina’s.
Beeldkwaliteitsplan
Afbeelding 52. Conclusies op kaart
de groote scheere
29
Afbeelding 53. Historische kaart 1900
30
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Erfensemble •
•
•
•
Een en ander lijkt bepaald te zijn op een vrije, misschien
De erven lijken zonder een systematische opzet te zijn
door een bepaald moment of situatie geïnspireerde aan-
verdeeld over het terrein. Er lijkt voorkeur te bestaan voor
leiding. Het resultaat is een volstrekt landelijk, ‘natuur-
het onverwachte. Wel is te zien dat er in een soort kring
lijk’ en visueel ondoorgrondelijk en daardoor blijvend,
om de es is gebouwd, vooral aan de noordoostzijde. De
boeiend resultaat. Kijkend op een oude kaart, bijvoor-
zuid- en westzijde zijn relatief leeg.
beeld die van 1900 zoals hiernaast weergegeven, is er te
Een apart groepje vormen de vier boerderijen, Ganze-
ontdekken dat de wegenstructuur op heel veel plaatsen
hoeve, Bijenkorf, Raesfeldthoeve en Bentinckhoeve - door-
toen behoorlijk anders was. Te zien is dat de Deeldeur
kruist door de N34. het ‘dorp’ Holthone lijkt te bestaan uit
vaker op de weg is gericht of de weg langs de zijkant van
de oostelijke es-bebouwing en dit groepje van vier.
de boerderij loopt. De pronkgevel is vaak te zien vanaf
In de nokrichting of oriëntatie van de pronkgevel lijkt
een afstand, vanaf een andere weg, wat verderop.
geen enkel systeem te bestaan. Alle richtingen komen voor en er is geen diepere logica te bespeuren in bijvoorbeeld de relatie van de pronkgevel tot de weg, de toerit ,
Beplanting •
De erven zijn zonder uitzondering begeleid door boom-
de oriëntatie op de zon of het veld. Soms zijn praktische
beplanting. Soms is een bosrand in de buurt die op de
overwegingen herkenbaar, zoals de deeldeur gericht op
achtergrond van het erf een belangrijke (beschuttende)
de weg en de pronkgevel dus er tegenover, maar bij de
werking uitoefent. Ook komen hagen en houtwallen
Ganzehoeve en de Asscheboer is dit weer niet het geval.
voor om de erven, later ook kleinschalig naaldbos.
Afbeelding 54. Erfensemble en beplanting
de groote scheere
31
Hoofdgebouw •
Voor de pronkgevel komen vaak knotlindes voor, of deze
•
•
voor deze geve komt voor. Deze beplanting geeft extra
bouw, met uitzondering van de Oranjehoeve. •
De boerderijen hebben vrijwel zonder uitzondering rieten
De gevels van de bijgebouwen zijn deels metselwerk, deels hout. Het dak, vaak flauwer hellend dan 45º.
•
Door gebruik van karakteristieke ontwerpaspecten is een
steiler dan 45º. Bij de deel komt gehele of gedeeltelijke
gevel hoger (2 lagen) met een houten bovendeel voorzien
(onderzijde) pannenbekleding voor. Gevels bestaan door-
van luiken om de zolder te bereiken.
gaans uit metselwerk met ophogingen in hout, meestal
•
Het hout bij schuren is normaal zwarte afgewerkt.
groen geverfd.
•
Rond het midden van de vorige eeuw zijn op verscheidene
In de rieten daken van de hoofdgebouwen komen, inge-
plaatsen lage, met gemetselde pannen gedekte, schuren
dekte, dakkapellen voor.
gebouwd. Vast tegen de oude bouwmassa van boerderij
In de pronkgevel is het samenstel “twee ramen-deur”
of schuur aan, met kilkepers. Dit tast de sterke vorm van
sterk aanwezig in het centrum van de gevel, namelijk
de gebouwen aan en levert technisch ongebruikelijke
van de woon-haardhal/zaal. De Klumpe heeft hiervan in
situaties op, bij het landelijk bouwen (kilgoten zijn erg
het interieur nog een gaaf voorbeeld. (zie pag. 4)
kwetsbaar).
Daken hebben altijd overstekken om onderliggend gevelwerk te beschermen.
•
De bijgebouwen zijn doorgaans lager dan de hoofdgebouwen. Ze staan parallel aan, of dwars op het hoofdge-
daken, of deze in elk geval gehad. Dakhellingen zijn
•
•
nu zuid/ of noordwaarts is gericht. Ook een haag parallel waarde en betekenis aan de pronkgevel. •
Bijgebouw
De oppervlaktemaat van de boerderijen is ongeveer rond
Detaillering •
Sommige (oudere) boerderijen hebben nog echte func-
de 300 m² (12 – 13m breed bij 20-25 m lang) en de inhoud
tionele luiken zoals de Ganzehoeve, de Klumpe met de
2000-2500 m³.
kenmerkende kleuren, oranjerood en geel. Bij overige boerderijen zijn ‘namaak’ luiken op de gevel aangebracht die niet kunnen sluiten. Hierdoor wordt wel bereikt dat de gebouwen zich duidelijk presenteren als onderdeel van het landgoed De Groote Scheere.
32
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Richtlijnen voor nieuwe ontwikkelingen Voor de te herbouwen erven, de Wilhelminahoeve en de Bijenkorf, lijkt het raadzaam om de oude oriëntatie van de boerderijen opnieuw te hanteren. Voor nieuwe erven is er de vrijheid om de in deze situatie beste oriëntatie te kiezen, op basis van een aantal nu geldende argumenten als: uitzicht, bezonning, relatie bestaande landschapselementen en de relatie met de openbare weg.
De meer ondergeschikte en lagere bijgebouwen kunnen allerlei vormen krijgen. Bijvoorbeeld in verschillende mate van openheid, als open kapschuur maar wel samengesteld van vorm zoals een haakvorm. De lagere bijgebouwen kunnen, mits gekoppeld aan het hoofdgebouw, eventueel een deel van het woonprogramma bevatten. De bijgebouwen kunnen zonder probleem grote glaspuien bevatten, mits ingetogen vormgegeven. In de hoofdgebouwen is het ook omgelijk om grote glaspuien op te nemen met bijvoorbeeld onopvallende kozijnen. Echter niet in de pronkgevel die in zijn opzet een sterk
Voor de bouw van de hoofdgebouwen en schuren kan mede
aspect van traditie in zich behoort te dragen en en dient uit
op basis van het bestemmingsplan, het volgende gelden.
te stralen. Zo kunnen traditionele vormen en moderne grote
Er zijn geen ‘regels’ uit het verleden voor de bouw van de
glaspuien harmonisch worden verenigd.
hoofdgebouwen en schuren. Er kunnen wel regels op basis van het bestemmingsplan gelden. Het doel van alle bebouwing op De Groote Scheere, oud en nieuw, is om een ‘familie van gebouwen’ te laten ontstaan. Met gebouwen en erf die eenzelfde taal spreken. De rieten daken op de hoofdgebouwen spelen daar een belangrijke rol in, evenals de vrije situering van de pronkgevel en nokrichting, boombeplanting, erfgrensbeplanting en de vorm van de toegangsweg. De inhoud van de nieuwe gebouwen is beduidend kleiner dan die van de oude boerderijen. Toch zou het mooi zijn als de pronkgevels van de nieuwe gebouwen over een zekere breedte en statuur beschikken net als de oude boerderijen. Dit betekent dat de diepte van de woningen aanmerkelijk kleiner wordt, alsof de deel er vanaf is gesneden. de groote scheere
33
Hoofdgebouw Gevelindeling
Dakvorm en bedekking
Het woonhuis is in principe rietgedekt. De gevels bestaan
Het bovendeel van de pronkgevel kan eventueel in hout
hoofdzakelijk uit metselwerk. De pronkgevel staat op een
worden uitgevoerd, dit geldt ook de achtergevel. De overige
strategische plek met een beëindiging in de vorm van een steil
gevels kunnen grote glaspuien bevatten, mits ingetogen
wolfdak. Deze gemetselde gevel (in eigentijds metselwerk)
vormgegeven. Volgens het bestemmingsplan mag de nok
bevat harmonisch geproportioneerde gevelopeningen, die
maximaal tien meter hoog zijn. Dit is voldoende voor een vrij
modern van detaillering kunnen zijn en in een uniek ge-
steil rieten dak bij een gebouw tot een breedte van ongeveer
velritme worden gegroepeerd. Ze moeten voorzien zijn van
twaalf meter. De goothoogte (dakvoet) mag 6 m zijn. Dit is
functionele luiken met de kleuren van het landgoed. Het
gunstig bij het toepassen van een wolfseind want met de
samenspel van de karakteristieke combinatie van twee ramen
eigenlijke goothoogte van het hoofddak is 2,5 à 3,5 meter
en een deur komt er in voor.
voldoende. Het moet niet meer zijn vanwege het steil-dak uitgangspunt en de landelijke sfeer, die bij een rondom hoge dakvoet veloren gaat. Op het dak kunnen in het riet ingedekt, bescheiden dakkapellen worden gebouwd. Dit laat de vrij steile helling toe.
Afbeelding 55. Pronkgevel bij verschillende breedte’s
34
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Bijgebouw Maatvoering en afmetingen
Dakvorm en bedekking
De hoofdgebouwen zijn gemiddeld 750 tot 1.000 m³ groot.
De bijgebouwen mogen volgens bestemmingsplan een
Uitzondering hierop is de Wilhelminahoeve die 1.500 m groot
goothoogte hebben van 3 m en een nokhoogte van 5 meter.
mag zijn of uit vier kleinere woningen mag bestaan. Bij een
Dit strookt dus prachtig met het esthetisch en principieel
gemiddelde ‘doorsnede’ van een hoofdgebouw van tien meter
uitgangspunt zoals eerder toegelicht. Namelijk dat er vanzelf
breed, een dakvoet van 3 meter en nok van tien meter hoog,
flauwe daken ontstaan die ongeschikt zijn voor riet. Aange-
ontstaat een inhoud per m van 65 m . Bij een eis van 750 m³
zien golfplaten niet toegelaten worden zijn dakpannen het
kan dit dus een kleine twaalf meter lang zijn (als er een flinke
aangewezen materiaal.
3
2
3
afwolving is) of ruim vijftien meter bij 1000 m³. Dit zijn plezierige maten, die een begane grond genereren van 120 tot 150
Maatvoering en afmetingen
m² binnenmaats vloeroppervlak. De dakhelling is dan ca. 52°
Bij een doorsnede van 10 meter breed, een goothoogte van
Binnen dit beeldkwaliteitsplan is de regel voor de daken van
2,50 meter en een nok van 5 meter hoog, ontstaat een hel-
hoofdgebouwen tussen 47 en 55°, de onderste dakgedeeltes
ling van ca. 25°. Voor pannen is wel het minimum 20°, het
kunnen minder steil zijn, tot bijv. 45°. Deze onderste dakge-
beeldkwaliteitsplan hanteert als regel hellingen tussen 25° en
deeltes kunnen ook voorzien worden van dakpannen, zodat
40°. Dit laatste alleen bij smallere gebouwen waar de hoogte
er een rieten ‘hoed’ ontstaat. Om de pronkgevel meer allure
van 5 meter maatgevend blijft. De gevels zijn bij voorkeur van
te geven is een grotere breedte dan 10m. nodig. De woning
zwart houten planken waarbij grote deur- of raamopeningen
wordt dan korter.
mogelijk zijn.
Afbeelding 56. Bijgebouw
de groote scheere
35
Afbeelding 57. Bestaand karakteristiek erf
36
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Erf en tuinaanleg Raamwerk van het landschap
Derde orde
Met een goede inrichting van het erf neemt de natuurwaarde
Beplanting in sier- of moestuin kleedt het erf af. De soorten-
voor De Groote Scheere toe en wordt de hoofdstructuur van
keuze is hier vaak divers en er komen voornamelijk sier- of
het landschap versterkt. De groenstructuur vormt het raam-
nutsplanten voor. Het formaat is kleiner dan de beplanting
werk van het landschap. Voor het maken van een duidelijk
van de eerste en tweede orde en is soms seizoensgebonden.
onderscheid in maatregelen voor verschillende soorten planten, wordt deze in drie ordes verdeeld.
Voorkeur plantsoorten per orde Voor de Eerste orde wordt op De Groote Scheere vooral aan
Eerste orde
eiken en essen gedacht, ook lindes (bij de Pronkgevel knotlin-
De beplanting van de eerste orde schermt het erf af en sluit
des) zijn gepast.
aan op het landschap van De Groote Scheere. Deze hogere beplanting is herkenbaar op enige afstand. Daarnaast vormt
Voor de Tweede orde passen beuken- en taxushagen bij de
het de hoofdstructuur van het erf en is het door zijn omvang,
woonerven, meidoornhagen bij de afgebakende veldjes. Mei-
opbouw, verschillende leeftijdsfases en plantensoorten van
doorn kan ook erg mooi zijn als ongesnoeide boom, evenals
waarde voor de ecologie. Bomen groeien hoog boven de be-
rode esdoorn als een rood accent. Hortensia’s passen perfect
bouwing uit daarnaast leven ze vaak langer dan de mens die
in deze tweede orde aanleg.
ze heeft geplant. Het karakter van De Groote Scheere wordt dan ook voor een belangrijk deel bepaald door de aanwezige
Voor de Derde orde worden nog nadere suggesties uitgewerkt.
bomen, boomgroepen en singels.
Een kleine geometrische buxustuin met rozen of andere sierplanten in de vakken kan erg fraai staan vóór de Pronkgevel.
Tweede orde De beplanting van de tweede orde is voornamelijk beleefbaar voor de bewoners en directe buren. Deze beplanting sluit aan op de beplanting van de eerste orde. Struiken en hagen aan de rand van kavels spelen hierin een belangrijke rol.
de groote scheere
37
38
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Samenvatting ontwerprichting Begrip voor ruimtelijke kwaliteit
De goothoogte is 2,50 m voor de langsgevels waarbij hogere
Alle ontwerpbeslissingen moeten genomen worden vanuit
gedeelten zijn toegestaan voor hoge puien. De goothoogte
kennis en begripsgevoel voor de ruimtelijke kwaliteiten van
is 5,50 meter voor de kopgevels met wolfseinden, met een
De Groote Scheere. Van kopers of opdrachtgevers wordt
maximum van zes meter. Dakkapellen zijn aangekapt, kennen
verwacht dat zij zich in de materie verdiepen, zodat geen
geen platte dakdelen, en zijn ondergeschikt ten opzichte van
onredelijke of onmogelijke zaken verlangd worden van de
het dakvlak als geheel. De nokhoogte is tussen de negen en
ontwerpers en bouwers.
tien meter met een maximum van elf meter bij grote volumes. Dakhelling zijn tussen de 47° en 55°.
Alle ontwerpen dienen voor goedkeuring overlegd te worden met de eigenaar van De Groote Scheere, c.q. diens adviseurs.
Vuistregels bijgebouwen
Dit gaat vooraf aan het normale traject voor de omgevings-
Als vuistregels voor de bijgebouwen geldt: niet te brede, maar
vergunning. Als de ontwerpen voldoen aan de geest van het
langwerpige volumes, maximaal zes meter breed. Goothoogte
beeldkwaliteitsplan zal de welstandscommissie geen proble-
2,50 m, nok vijf meter met een maximum van 5,5 (plaatselijk
men opleveren.
kan de goothoogte 3 meter en maximaal 3,30 meter zijn, bij grote puien of deuren. Het dak wordt dan aangekapt. Materi-
Vuistregels hoofdgebouwen
aalgebruik is zwart houten planken en pannen daken.
Als vuistregels voor maatvoering en uitmonstering van de hoofdgebouwen geldt: Het heeft een pronkgevel die zichtbaar
Vuistregels erven en tuininrichting
is vanaf het openbare deel van het landgoed. Deze pronkge-
Als vuistregels voor de erven en tuinen geldt dat het geen boe-
vel bevat de trits twee ramen en een deur. Deze deur behoeft
renerven behoeven te lijken want het gaat om woonhuizen met
niet noodzakelijk de voordeur te zijn. Op deze gevel komen de
erven en tuinen. Ze moeten wel in de sfeer van het hoofdzakelijk
kenmerkende luiken voor. De breedte van de pronkgevel is bij
agrarische landgoed passen. Beplantingssoorten moeten pas-
voorkeur twaalf meter met een minimum van tien meter.
sen in het traditionele spectrum zoals beukenhagen, beperkt taxus, meidoorn, beperkt buxus (siertuin), geen laurierkers of coniferen en beperkt toepassen van rododendrons.
de groote scheere
39
Hoofdstuk 4
Uitzicht op het Ooievaarsnest
Suggesties & richtlijnen te ontwikkelen kavels
Zoals geconstateerd tijdens het “ommetje” ligt de oude hoeve noord-noordwest gericht, uitkijkend op het ‘Ooievaarsnest’. Nu is het Ooievaarsnest - nog geheel agrarisch –behoorlijk verbouwd maar door het royale struweel nog steeds acceptabel als centrum van het uitzicht.
Herbouw op oude plek De boerderij kan dus herbouwd worden min of meer op de oude plek met de natuurlijke, orthogonale relatie met het nog bestaande bakhuis. De pronkgevel staat dan noordwest en kan nog net gezien worden vanaf de weg om de es. Met de
Wilhelminahoeve
historische kapschuur ontstaat op deze manier een ordelijke, harmonische relatie.
Afbeelding 58. Wilhelminahoeve
40
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Herstel voormalige toerit De toegangsweg kan hersteld worden volgens de oude toestand op de kaart van 1901-1911, die vóór de pronkgevel langs liep. Bij een inhoud van 1.500 m³ en een gevelbreedte van 12 meter kan de herbouwde hoeve circa 20 meter diep worden. Dat komt een eind in de richting van de oorspronkelijke maat met een footprint van 240 m².
Dakvorm en maatvoering In verband met meer licht en beter gebruik van de verdieping kan ten opzichte van de oorspronkelijke hoeve, het wolfseind ingekort worden en extra verdiepingsramen worden aangebracht, aangevuld met de karakteristieke houten gevel. Deze begint dan op circa vier meter hoogte en de verdiepingsvloer op ongeveer 3,20 meter hoogte. Deze vier meter kan ook de voet zijn van de rieten hoed aan de zijgevels, terwijl de pannen op 2,50 meter (goot)hoogte beginnen. De voet van het wolfseind zit dan op ca 5,50 meter hoogte. Dakkapellen aan de zijgevels zitten nog juist in het riet. Zie de schetsen op de voorgaande pagina voor de pronkgevel en zijgevel.
Afbeelding 59. Wilhelminahoeve
de groote scheere
41
Afbeelding 60. Bestaand bijgebouw
42
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Bijgebouwen, oud en nieuw
Beplanting
De bestaande schuur wordt in de oppervlakte van de toege-
De oorspronkelijke majestueuze bomen dienen uiteraard
stane bijgebouwen van 100 m² niet meegeteld. Er kan dus
gehandhaafd te blijven. Het latere ‘opschot’ sinds de sloop in
nog een bijgebouw gerealiseerd worden, minus de opper-
1967 kan naar wens gedund worden. Een haag aan de noord-
vlakte van het bakhuisje. Dit bijgebouw kan een mooie plek
oostzijde kan het erf beschermen tegen koude wind. Echter
krijgen op de zuidoosthoek van de kavel. Afbeelding 25 op
een gedeeltelijke haag aan de zuidwestzijde tussen de schuur
pagina 18 laat zien waar vroeger de schuur naast de boerderij
en de boerderij kan het erfgevoel, de beschutting ervan en het
stond. Het herstellen van deze schuur betekent dat de nieuwe
praktische gebruik verbeteren. Al is de relatie met de es ook
boerderij aan die zijde, met nu mooi uitzicht, geen ramen meer
veel waard. Tenslotte zal aan de noordzijde een houtwal goed
kan hebben. Wat problematisch wordt bij indeling tot drie à
functioneren als erfscheiding, die door de oude schuur goed-
vier kleine eenheden. Als dit gebeurt, kan het gebouw het best
deels aan de zuidzijde wordt verzorgd.
dwars verdeeld worden. Bij drie eenheden zijn er dan twee kopwoningen en een tussenwoning, die aan twee kanten bezonning en uitzicht heeft.
Afbeelding 62. Karakteristieke schuur
Afbeelding 63. 61. Het voormalige bakhuis
de groote scheere
43
De Bijenkorf Verloren erf vindt potentie
Historisch verantwoorde positionering
Deze nu enigszins ‘verloren’ aan de Holthonerweg gelegen
De positionering van de herbouwde ‘Bijenkorf’ zou in elk
kavel biedt een grote potentie voor de Groot Scheere. Aan de
geval in dezelfde richting gezocht moeten worden maar kan
noordoostzijde is er een bosrand die de plek tegen noordoos-
wel opschuiven richting zuidwest, waar vroeger de schuur
ten wind beschermt.
stond. Dit in verband met de mogelijkheid voor een tweede woning op dit erf. Deze komt dan meer op de rechterkant
Afwijkende afmetingen
van de kavel. Een noordwest gerichte pronkgevel zorgt voor
Deze boerderij is wat smaller dan zijn tijdgenoten. De hier
een prachtig uitzicht maar vraagt wel meer aandacht vanuit
beoogde ‘herbouw’ moet met een huis van 750 m³ worden
het ontwerp. De tweede woning dient het karakter van een
gebouwd. Bij een nog voor de pronkgevel nèt acceptabele
bijgebouw aan te nemen van 750 m³, een ‘verbouwde schuur’
breedte van tien meter en een nok van negen meter zou de
om zo te zeggen.
lengte circa 12,50 meter kunnen worden.
Afbeelding 64. De Bijenkorf
44
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Materiaalgebruik bepaalt karakter In hoofdstuk 2 zijn een flink aantal mooie schuren gezien die de architectuur van een schuur/huis van 750m3 kunnen inspireren. Qua materiaalgebruik valt te denken aan zwarte houten gevels, een rode pannenrand, een rieten hoed. Grote raampartijen tussen het zwarte hout. Voor deze ‘schuur’ gelden de bouwhoogtes van de hoofdgebouwen. Dus een goothoogte van maximaal zes meter en een nokhoogte van tien meter.
Bestaande kastanjeboom als spil Bij het verschuiven zuidwest van de ‘oude’ hoeve Bijenkorf moet wel gelet worden op de relatie met de oude kastanjeboom - die komt dan waarschijnlijk te ver van de nieuwe Bijenkorf af te staan om er nog echt bij te horen. Wellicht is het beter om bij deze hoeve nieuwe bomen te planten. Bijvoorbeeld knotlindes en een nieuwe kastanjeboom en de oude kastanje te zien als centrumboom voor het gehele erf. De woningen kunnen een eigen oprit krijgen en hebben de mogelijkheid om te beschikken over eigen bijgebouwen. Deze kunnen deels tussen de twee woningen worden gesitueerd, bij de Bijenkorf evenwijdig eraan zoals vroeger en bij de andere woning bijvoorbeeld aan de oostzijde, schuin tegen de bosrand. De kastanjeboom kan daartussen staan.
Afbeelding 65. De Bijenkorf
de groote scheere
45
Veenema´s berg Een uitgebalanceerd ensemble
Een boerderij waar de deel niet bestaat
De fraaie ‘boskamer’ die de entourage vormt voor dit nieuwe
De woonkant van het huis moet in relatie staan met de opening
erf heeft een ‘venster’ naar het noorden en één open kant naar
in de bosrand. Dit is te bereiken door een breed, ondiep huis te
het west-zuidwesten. De hoofdrichting van de ‘kamer’ is oost-
realiseren zodat veel ramen aan de beide hoofdgevels het uit-
noordoost naar west-zuidwest. De landweg passeert de ’kamer’
zicht genieten en het hoofdwoonvertrek zowel vóór als achter
enigszins scheef op deze hoofdrichting. Het beste en ruimtelijk
aan de gevel ligt. Zo kan het gebouw als het ware het voorhuis
meest uitgebalanceerde beeld wordt verkregen als het hoofd-
worden van een boerderij, waar de deel niet van bestaat, met
gebouw zich voegt naar de hoofdrichting van de ‘kamer’ met
aan de voorgevel wellicht de sfeer van de vergelijkbaar geori-
de pronkgevel naar de open kant (west-zuidwest).
ënteerde Eindhoeve. De schuur zou links achter moeten staan, aan de noordzijde. Als variant op de Eindhoeve, zou dit huis wel een geheel rieten dak kunnen hebben.
Afbeelding 66. Kavel 2 Veenema´s
46
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Gezichtsbedrog van niveau De wanden van de kamer worden gevormd door singels en bos. Hierdoor zijn de zijgevels van het huis minder belangrijk. Tevens is het hierdoor niet goed ervaarbaar dat het huis ondiep is. De hoofdgevels, vóór en achter, bepalen dus het beeld en vormen de basiswoonkwaliteit. En wel dat van een zeer hoog niveau.
Afbeelding 67. Kavel 2 Veenema´s
de groote scheere
47
De Bosrand Richting het landhuis
Exterieur beïnvloed interieur
Het lichtgebogen weggetje langs de bosrand zorgt voor
Net als “Veenema’s Berg” is ook hier sprake van een duidelijk
een prachtige benadering van deze nieuwe woonplek. De
door bosranden en houtwallen gedefinieerde landschappelij-
mooiste keuze zou zijn om de pronkgevel van dit huis schuin
ke ruimte. Met de lange zijden is deze ruimte precies noordzuid
op de voorkant van de kavel te leggen, aan de noordzijde. De
gericht, en zo ‘voelt’ ook het uitzicht het meest logisch. Het
exacte gerichtheid van deze gevel op het landhuis pleit daar
moge dan ook duidelijk zijn dat deze woning gericht moet zijn
ook voor. In dat opzicht is er een parallel te trekken met de
op het zuiden, op het vorstelijke uitzicht en de zon. Als ook
Bentinckhoeve die in 1899 speciaal werd omgedraaid om zijn
deze woning niet zo diep, maar breed ontworpen wordt, zou
pronkgevel aan de kant van het landhuis te krijgen.
het hoofdwoonvertrek zich kunnen bevinden aan de westzijde van het pand, met ramen zowel aan de pronkgevel, de westgevel als de zuidgevel. De keuken en bijgebouwen kunnen een plek vinden aan de zuidoostzijde. De hal en eventueel werkkamer kunnen aan de noordoostzijde.
Afbeelding 68. Kavel 2 De Bosrand
48
de groote scheere
Beeldkwaliteitsplan
Verbijzondering in vorm en materiaal Het gehele pand zou, zoals de Bentinckhoeve, gemetseld kunnen worden met een paarsbruine baksteen. Het huis kan worden gedekt met uitsluitend grijze pannen en dit als strikte uitzondering op het rieten dak principe. Zowel de voor- als achtergevel zouden uit twee verdiepingen kunnen bestaan met aan de pronkgevel zelfs ingezwikte beëindigingen. Wanneer namelijk de beide zijgevels iets lager worden is dit mogelijk. Bijvoorbeeld anderhalve bouwlaag met lage ramen op de verdieping, Bij een maatvoering van twaalf meter breed en tien meter diep wat ongeveer leidt tot 750 m³, zou zelfs de nok parallel aan de pronkgevel kunnen komen te liggen. Hierdoor ontstaat er een afwijkend type binnen de familie met een model zoals het bij schuren voorkomt.
Afbeelding 69. Het Boshuis
de groote scheere
49
Colofon
In opdracht van: ASR-Vastgoed
Concept vormgeving
Contact
WHSPR Grafisch ontwerp
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Daan van Beuningen, de rentmeester van de Groote Scheere:
Tekst en afbeeldingen Harmonische Architectuur en Eelerwoude
50
de groote scheere
Tel:
Tel: 030 - 2573446
E-mail:
[email protected]
Nabewerking DTP en fotografie
Website:
www.landgoeddegrootescheere.nl
Eelerwoude
Beeldkwaliteitsplan
Harmonische Architectuur
Eelerwoude
Voorsterweg 139
Mossendamsdwarsweg 3
6971 KD Voorstonden
7470 AB, Goor
0575 476370
0547 285063
[email protected]
[email protected]
de groote scheere
51
www.landgoeddegrootescheere.nl
