KRACHT VANUIT DE BASIS

ikc het leeuwarder model_ikc het leeuwarder model 24-11-13 14:26 Pagina 1

IKC's in Leeuwarden:

KRACHT VANUIT DE BASIS



De Kinderkoepel: eerste IKC in Leeuwarden

Visie voor kinderen tot dertien jaar

Hans Greidanus is directeur-bestuurder van PCBO Leeuwarden e.o. Het eerste IKC in

OPTIMALE ONTWIKKELINGSKANSEN

Leeuwarden is één van ‘zijn’ scholen. ‘De Kinderkoepel’ heeft 325 kinderen en een team

Het Integraal Kindcentrum (IKC) is een compleet concept voor speel-, leer- en ontwikkelings-

van in totaal 35 medewerkers: leidinggevenden, leerkrachten, pedagogische medewerkers,

mogelijkheden voor kinderen van nul tot dertien jaar. Leeuwarden loopt hiermee voorop

cultuur- en sportcoaches. Er zijn al vergevorderde plannen om in 2014 een tweede IKC te

in Nederland. Het streven is om in 2025 tien IKC’s te hebben. De gemeente Leeuwarden

openen.

wil hiermee een doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen bevorderen. In een IKC werken basisscholen, kinderopvang, speelleergroepen en buitenschoolse opvang nauw samen. Ook met partners in sport, cultuur en zorg. Het motto is: één organisatie, één visie, één

“Het PCBO in Leeuwarden is als eerste begonnen met een IKC, in samenwer-

bestuur, één locatie.

king met Stichting Kinderopvang Leeuwarden en Sinne Peuterspeelzalen. De Kinderkoepel zit in de wijk Oud-Oost, één van de aandachtswijken in de stad.

Leeuwarden is een gemeente met 108.000 inwoners. De gemeente telt bijna 13.000 kinderen

De directeur onderwijs van dit IKC is ook directeur van het geheel. Eén van de

in de leeftijd van nul tot dertien jaar en 46 basisscholen (waarvan vijf voor speciaal onderwijs).

adjunct-directeuren is afkomstig uit de kinderopvang en verantwoordelijk

Het eerste IKC is in september 2013 geopend. Eén van de succesfactoren van ‘het Leeuwarder

voor kinderen tot en met 6 jaar.

model’ is het brede draagvlak. Iedereen vindt dat die IKC’s er moeten komen: politiek, be-

Het bijzondere van een IKC is dat leerkrachten, pedagogisch medewerkers,

stuur, de ambtelijke organisatie en het veld zelf. Andere succesfactoren zijn: goed overleg

cultuur- en sportcoaches vanuit een doorgaande lijn werken, zodat kinderen

en korte lijnen. De gemeente voert een zachte regie; het initiatief komt bij de scholen zelf

zich binnen en buiten onderwijstijd optimaal kunnen ontwikkelen. Ze krijgen

vandaan.

de ruimte om hun talenten te ontdekken en te versterken. Een IKC is goed voor alle kinderen, zeker ook voor kinderen die minder kans-

Elk IKC heeft een eigen profiel. De IKC’s zijn zelf verantwoordelijk voor organisatie, doel-

rijk zijn. Al op jonge leeftijd kan worden ingespeeld op hun ontwikkeling. In

stellingen en resultaat. De gemeente ondersteunt dit door de ontwikkelingen rond het

samenwerking met andere partners binnen en rond de school kunnen we er

IKC te stimuleren en waar mogelijk te faciliteren.

voor kinderen en hun ouders of verzorgers zijn.” Definitie IKC Een IKC is een voorziening voor kinderen van 0- 13 jaar waar kinderopvang en onderwijs Meer weten?

naadloos in elkaar overlopen. Tien voordelen op een rij:

Hanny Voskuylen, aanjager IKC’s gemeente Leeuwarden:

• • • • • • • • • •

[email protected], 058-233 28 02 / 06-43365547 Colofon Het Leeuwarder Model is een uitgave van de gemeente Leeuwarden, sector Jeugd Onderwijs en Cultuur Oldehoofsterkerkhof 2 8900 JA Leeuwarden November 2013

één doorgaande lijn van 0 tot 13 jaar; één pedagogisch concept met één dagarrangement (van 7.30 tot 19.30 uur); aansluiting in de zorg voor 0-13 jaar; één aanbod voor ouders; één leiding over alle werksoorten; integrale financieringsstructuur; één samenhangend ontwikkelen volgsysteem efficiënt gebruik van middelen (ruimten, materialen); meer samenhang in de wijk. één denominatie, bij voorkeur in één gebouw


Klaar voor de toekomst: integraal jeugdbeleid

van sport, cultuur, welzijn en taalstimulering is jaarlijks in totaal €750.000 beschikbaar.

Leeuwarden heeft momenteel tien brede scholen, waar onderwijs, opvang, sport, cultuur

Met dit bedrag worden onder meer de cultuur- en sportcoaches en de verlengde leertijd-

en zorg worden aangeboden en zoveel mogelijk op elkaar worden afgestemd, zij het vanuit

projecten gefinancierd.

verschillende organisaties. Nu is het tijd om de volgende stap te zetten. De vorming van Budget brede scholen/ IKC ‘s

2013

2014

2015

onderwijs is snel te leggen, doordat alle partijen aanwezig zijn die zich inzetten voor de

brede scholen aanjager

80.000

80.000

80.000

ontwikkeling en het welzijn van kinderen.

coördinatie

100.000

100.000

0

activiteiten

80.000

80.000

50.000

totaal

260.000

260.000

130.000

IKC’s heeft veel raakvlakken met de transitie jeugdzorg en passend onderwijs. Daarmee zijn de IKC’s ook op de toekomst gericht. De verbinding tussen IKCs, jeugdzorg en passend

Drie pijlers als basis De visie van de gemeente Leeuwarden voor het IKC rust op drie pijlers: Pijler 1: gemeentelijk beleid (brede scholen/ kinderopvang/ huisvesting); Pijler 2: samenwerking tussen alle betrokkenen;

flankerende budgetten

Pijler 3: financiële faciliteiten.

taalstimulering

100.000

110.000

110.000

combinatiefuncties

585.000

585.000

585.000

Pijler 1: gemeentelijk beleid

VGO

56.000

56.000

56.000

VAN BREDE SCHOLEN NAAR IKC

totaal

741.000

751.000

751.000

Het gemeentelijk beleid voor IKC’s is vastgelegd in de beleidskaders: Brede Scholen, Harmonisatie Kinderopvang, Onderwijshuisvesting en in het beleid voor Cultuur en

Huisvesting

Sport. In de afgelopen jaren is er niet alleen hard gewerkt aan de harmonisatie van peuter-

In het Beleidskader ‘Onderwijshuisvesting in nieuwe tijden’ is aangegeven dat het roer

speelzaalwerk, voor-/ vroegschoolse educatie en kinderopvang, maar ook aan de totstand-

omgaat in het Leeuwarder onderwijshuisvestingsland. Schoolbesturen en organisaties

koming van brede scholen en huisvestingsbeleid dat de ontwikkeling van brede scholen

zijn zelf aan zet. De gemeente neemt de investeringskosten voor de nieuwbouw en/ of

en IKC’s bevordert.

het aanpassen van een gebouw voor haar rekening, inclusief voorzieningen voor nul- tot vierjarigen. Hiervoor is tot en met 2017 een bedrag van € 12,8 miljoen euro beschikbaar.

Harmonisatie kinderopvang geslaagd De zogeheten ‘Harmonisatie’ had als doel de ontwikkelingskansen van kinderen van 0-4 jaar

Samen met de schoolbesturen wordt vooraf de capaciteit van een gebouw bepaald, ver-

te vergroten door peuterspeelzalen en kinderopvangorganisaties samen te voegen. In

deeld in een onderwijsdeel en een kinderopvangdeel. Dit is noodzakelijk omdat bij groei

Leeuwarden hebben alle peuters van 2,5 tot vier jaar recht op opvang voor minimaal

of wijziging in gebruik van het onderwijsdeel, het kinderopvangdeel vaak in het gedrang

twee dagdelen van drie uur, 40 weken per jaar. De kinderopvang (speelleergroepen)

komt. Met de schoolbesturen is afgesproken dat bij groei van het aantal leerlingen het

wordt uitgevoerd door zeven organisaties. Ruim 300 pedagogisch medewerkers zijn ge-

schooldeel wordt uitgebreid. Dit wordt vastgelegd in een overeenkomst. De schoolbesturen

schoold in het voor- en vroegschoolse educatieprogramma (VVE) Uk en Puk. Dit pro-

sluiten een huurovereenkomst af met kinderopvangorganisaties voor beheer, onderhoud

gramma is ontwikkeld voor kinderen die een achterstand in hun ontwikkeling hebben,

en de exploitatie van het gebouw. Zij betalen een bedrag per vierkante meter, op basis

maar in Leeuwarden kunnen alle kinderen van het programma profiteren.

van de stichtingskosten van het gebouw. Specifieke verbouw- of aanpassingskosten betalen zij direct aan de opdrachtgever van een project, zijnde het schoolbestuur.


Pijler 3: financiële faciliteiten

EERST VISIE DAN STENEN De gemeente stimuleert de totstandkoming van IKC’s via structurele en incidentele middelen voor kinderopvang, onderwijs, sport, cultuur, welzijn en zorg. Naast geoormerkt geld zet de gemeente voor 25 procent van de totale kosten eigen geld in. Kernbegrippen bij de inzet van middelen zijn: eigen bijdrage organisaties, creatief zoeken naar oplossingen, bundelen van middelen en gerichte inzet. Kinderopvang Alle ouders met peuters in de leeftijd van 2,5 tot vier jaar komen in aanmerking voor kinderopvang (speelleergroepen). Zij kunnen hiervoor gebruik maken van een toeslag via de Wet Kinderopvang. Wanneer een kind (taal)achterstand heeft, kan het worden aangemerkt als doelgroepkind. In dat geval zijn er mogelijkheden voor extra opvang en VVE. Voor ouders van deze kinderen geldt een lagere ouderbijdrage; deze kinderen hebben recht op minimaal 10 uur VVE per week. Voor ouders die niet in aanmerking komen voor de Kinderopvangof VVE-toeslag, hanteert Leeuwarden de Kostwinnerstoeslag. Deze kinderen hebben recht op 6 uur opvang per week. Budget VVE

2013

2014

2015

toeslag VVE

350.000

350.000

350.000

kostwinnerstoeslag

400.000

400.000

400.000

scholing Uk & Puk

300.000

35.000

35.000

taaltrainingen

80.000

100.000

100.000

ouderbeleid

35.000

35.000

35.000

borging kwaliteit

55.000

55.000

55.000

toeleiding

30.000

30.000

30.000

1.252.013

1.005.000

975.000

Brede scholen De gemeente stimuleert (brede) scholen om zich door te ontwikkelen tot IKC’s. Voor de coördinatie en organisatie van activiteiten voor brede scholen en het stimuleren van de ontwikkeling van IKC ‘s is in 2013 in totaal €260.000 beschikbaar. Voor 2014 geldt hetzelfde bedrag. Dit wordt in 2015 afgebouwd naar €130.000. Voor programma’s in het kader


De Harmonisatie-operatie heeft een positief resultaat opgeleverd. 1550 peuters van 2,5 tot vier jaar maken gebruik van kinderopvang: dat is ruim 90 procent van het totaal aantal peuters in Leeuwarden. Van deze 1550 peuters gaat 88 procent naar speelleergroepen en 12 procent naar gastouderopvang. Kinderopvang is voor iedereen toegankelijk. Ook wordt er veel aandacht besteed aan de versterking van de kwaliteit van de professionals en de doorgaande lijn met het onderwijs. Brede scholen brengen breed aanbod De tien brede scholen bieden kinderen extra ontwikkelingskansen door programma’s op het gebied van sociale ontwikkeling, sport, kunst en cultuur. Ook zijn goede resultaten behaald met de ‘verlengde schooldag’, waarbij kinderen extra lessen krijgen in taal-, rekenen studievaardigheden. Dit aanbod wordt opgezet en aangestuurd door twee brede-schoolcoördinatoren in samenwerking met organisaties voor opvang, onderwijs en welzijn. In het Beleidskader Brede Scholen (2011) is de ambitie uitgesproken om in iedere wijk een brede school te starten. Het IKC wordt als de volgende stap gezien in de brede-schoolontwikkeling, maar dit gaat in de praktijk sneller dan was voorzien. Verschillende scholen kiezen ervoor om zich direct te richten op het opzetten van een IKC. Onderwijshuisvesting kent geen blauwdruk De gemeente Leeuwarden wil verantwoordelijkheden zoveel mogelijk neerleggen bij de partijen die voor de uitvoering verantwoordelijk zijn. Dat geldt ook voor de planning van (onderwijs)voorzieningen. Het is aan de schoolbesturen om de IKC’s uit te werken, samen met de partners die zij daarbij willen betrekken. Hierdoor ontstaat niet alleen een breed draagvlak voor IKC’s, maar ook een visie op maatschappelijk ondernemerschap. IKC’s hebben immers gebouwen of combinaties daarvan nodig om een integraal programma te kunnen herbergen. De schoolbesturen primair onderwijs hebben van de gemeente de uitnodiging gekregen om samen met een toekomstplan te komen, en daarin de spreiding van IKC’s in de gemeente te schetsen, inclusief een planning qua realisatie. Er bestaat geen blauwdruk voor de ontwikkeling van IKC’s; de uitwerking kan per school verschillen. Elk plan wordt getoetst aan de gemeentelijke uitgangspunten zoals die zijn neergelegd in gemeentelijk beleid. Dit leidt tot een meerjarig (investerings)plan dat zo nodig jaarlijks wordt bijgesteld.


Rol gemeente: visie ontwikkelen, faciliteren, aanjagen, adviseren

‘Kansen voor kinderen vergroten’

De gemeente voert een zachte regie. Zij nodigt schoolbesturen uit om met een plan te

Thea Koster is wethouder Jeugd en Onderwijs Leeuwarden: “Het initiatief

komen voor de realisatie van IKC’s in Leeuwarden. Om dit te ondersteunen, organiseert

voor de Integrale Kind Centra in Leeuwarden ligt vooral bij de betrokkenen

de gemeente bijvoorbeeld Masterclasses voor bestuurders van scholen en kinderopvang-

zelf. De gemeente faciliteert. Dat is misschien wel de belangrijkste reden

organisaties, waarin zij zich kunnen voorbereiden op alles wat er nodig is om een IKC te

waarom het Leeuwarder model zo succesvol is. De gemeenteraad staat daar

realiseren. Ook is er een speciale ‘aanjager’ aangesteld die de scholen en partnerorganisaties

ook helemaal achter. Een voorbeeld hiervan is dat de gemeente ervoor heeft

adviseert en ondersteunt in visieontwikkeling en uitvoering.

gekozen om alle pedagogische medewerkers van kinderdagverblijven en peuterspeelzalen te scholen in het voor- en vroegschoolse educatieprogramma

Rol scholen:

Uk & Puk. Een breed ontwikkelingsprogramma, met als doel de kansen van

visie ontwikkelen, organiseren, realiseren, eindverantwoordelijkheid dragen

alle Leeuwarder kinderen te vergroten, zodat

De gemeente legt niets op, de scholen komen zelf met een plan voor de realisatie van IKC’s,

ze op de basisschool betere leerresultaten be-

inclusief planning, verdeling over de stad en profiel. De schoolbesturen ontwikkelen

halen. Het programma richt zich op taal, reke-

samen met de betrokken partnerorganisaties een visie voor een eigen IKC, maken op basis

nen, motoriek en sociaal-emotionele

daarvan een uitvoeringsplan en leggen dat aan de gemeente voor.

ontwikkeling. Het is enorm belangrijk dat we kinderen tot dertien jaar de best mogelijke

Rol kinderopvangorganisaties:

kansen bieden. In die levensfase wordt de basis

organiseren, kwaliteit borgen, afstemmen doorgaande lijn

gelegd voor de ontwikkeling en het latere suc-

De kinderopvangorganisaties sluiten zich aan bij scholen die een IKC willen worden, en

ces van kinderen. Daar zetten we ons in Leeu-

maken samen met hen een plan voor het IKC. De kinderopvangorganisaties bewaken de

warden met z’n allen hard voor in.”

eigen kwaliteit. De gemeente heeft voor medewerkers in de kinderopvang de scholing VVE geregeld en gefinancierd. De organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor borging VVE zoals nascholing en behoud kwaliteit uitvoering.

Pijler 2: samenwerking tussen alle betrokkenen

ZACHTE REGIE, VEEL EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID Rol organisaties voor sport, cultuur en zorg:

IKC’s kunnen alleen tot stand komen in samenwerking tussen gemeente, scholen en andere

organiseren, afstemmen, stimuleren, inspireren

betrokken partijen. In co-creatie dus. Maar ieder heeft een eigen rol. In Leeuwarden is er

De organisaties voor sport en cultuur werken met zogeheten ‘combinatiefunctionarissen’

van alle kanten de bereidheid om in gesprek te gaan en te kijken wat er mogelijk is, vanuit

die ervoor zorgen dat kinderen binnen- en buitenschools in aanraking komen met ver-

de gezamenlijke doelstelling om kinderen de beste ontwikkelingskansen te bieden. Dit

schillende sporten en een gevarieerd cultuuraanbod. Dit aanbod sluit zoveel mogelijk

gebeurt bijvoorbeeld maandelijks in het LEJA-overleg (Leeuwarden Educatie- en Jeugd-

aan op de thema’s waar kinderen op school mee bezig zijn. De cultuurcoaches zijn aan-

Agenda); een platform waar gemeente, schoolbesturen, jeugdgezondheidszorg, kinder-

gesteld in alle basisscholen in Leeuwarden, de combinatiefunctionarissen sport zijn werk-

opvang- en welzijnsorganisaties met elkaar overleggen. Hieronder worden de verschillende

zaam in alle achterstandswijken.

rollen op hoofdlijnen toegelicht.


KRACHT VANUIT DE BASIS

Recommend Documents