ONTHAALBROCHURE Medische Beeldvorming Campus Aalst, Ninove
OLV Ziekenhuis Campus Aalst Moorselbaan 164 9300 Aalst T. 053 72 41 11 F. 053 72 45 86 Campus Asse Bloklaan 5 1730 Asse T. 02 300 61 11 F. 02 300 63 00 Campus Ninove Biezenstraat 2 9400 Ninove T. 054 31 21 11 F. 054 31 21 21
Inhoud
2
Voorwoord ...................................................................................................................................................... 4 WELKOM ............................................................................................................................................................. 4 DOELSTELLINGEN ................................................................................................................................................ 5
VOORSTELLING VAN DE DIENST MEDISCHE BEELDVORMING ............................... 6 KENNISMAKING EN SITUERING ............................................................................................................................ 6 Campus aalst ................................................................................................................................................... 6 Campus Ninove ............................................................................................................................................... 7 VOORSTELLING VAN DE VERSCHILLENDE ONDERDELEN VAN DE MEDISCHE BEELDVORMING. .......................... 10 Campus Aalst ................................................................................................................................................ 10 Campus Ninove ............................................................................................................................................. 15 ORGANIGRAM .................................................................................................................................................... 16 Medisch team ................................................................................................................................................ 16 Verpleegkundig team/ Technologen ............................................................................................................. 17 Medisch secretariaat ..................................................................................................................................... 17 Informatica .................................................................................................................................................... 18 ORGANISATIE VAN DE MEDISCHE BEELDVORMING: ........................................................................................... 19 Campus Aalst ................................................................................................................................................ 19 Campus Ninove ............................................................................................................................................. 29
ENKELE NUTTIGE TELEFOONNUMMERS ............................................................... 30 VERWACHTINGEN EN CONCRETE AFSPRAKEN ..................................................... 31 VERWACHTINGEN NAAR STUDENTEN VERPLEGING ............................................................................................ 31 VERWACHTINGEN NAAR STUDENTEN MEDISCHE BEELDVORMING...................................................................... 32 Algemeen ....................................................................................................................................................... 32 Uurrooster..................................................................................................................................................... 32 Onregelmatige prestaties .............................................................................................................................. 32 CONCRETE AFSPRAKEN VAN HET ZIEKENHUIS MET STUDENTEN......................................................................... 33 Badge ............................................................................................................................................................ 33 Kleedruimte ................................................................................................................................................... 33 Opvang in het ziekenhuis .............................................................................................................................. 34 Maaltijden ..................................................................................................................................................... 34 Eindwerken en trajectstages ......................................................................................................................... 34 VERWACHTINGEN NAAR ALLE (NIEUWE) MEDEWERKERS OP EEN DIENST MEDISCHE BEELDVORMING .............. 35 Basisattitude op de medische beeldvorming: ................................................................................................ 35 Methodiek voor het verwerken van een aanvraag: ....................................................................................... 35 Verloop van een onderzoek ........................................................................................................................... 35 Basisprincipes bij het nemen van een foto op conventionele radiologie: ..................................................... 36
BASISBEGINSELEN VAN DE RADIOLOGIE ............................................................ 37 Historiek ........................................................................................................................................................ 37 De Röntgenbuis ............................................................................................................................................. 38 Het principe van Röntgendiagnose ............................................................................................................... 39 CR en DR ...................................................................................................................................................... 41 Echografie ..................................................................................................................................................... 42 Botdensitometrie ........................................................................................................................................... 43 Mammografie ................................................................................................................................................ 43 De MRI .......................................................................................................................................................... 43 De spiraal CT scan ....................................................................................................................................... 45 MRI en CT scan............................................................................................................................................. 46 Overzicht CT versus MR ............................................................................................................................... 46 3D lab............................................................................................................................................................ 47 Fusie van SPECT en CT: Nucleaire Geneeskunde....................................................................................... 48 Algemene tendens: niet invasieve diagnostiek ............................................................................................. 48 Virtuele Colonoscopie ................................................................................................................................... 49
CONTRAST ............................................................................................................ 50 Wat zijn contrastmiddelen? ........................................................................................................................... 50 Soorten contrastmiddelen.............................................................................................................................. 50 Contrastallergie ............................................................................................................................................ 51 Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 2 van 56
3
RADIOPROTECTIE ................................................................................................ 52 Basisnormen .................................................................................................................................................. 52 Fanc .............................................................................................................................................................. 52 Dosimetrie ..................................................................................................................................................... 53 Dosislimieten................................................................................................................................................. 53 De dosimeter ................................................................................................................................................. 54 Beschermingsmaatregelen ............................................................................................................................ 54 De relatie tussen zwangeren en röntgenstraling ........................................................................................... 54
INTERN REGLEMENT ............................................................................................ 55 BESLUIT ............................................................................................................... 56
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 3 van 56
4
Voorwoord
Welkom Van harte welkom op onze afdeling medische beeldvorming. Wij stellen het op prijs dat je op onze afdeling wilt komen werken, of als student dat je interesse toont voor de Medische Beeldvorming. Voor studenten verpleging is de radiologie en de medische beeldvorming een tak in de geneeskunde die maar weinig aan bod komt in de opleiding. Probeer dan ook om zoveel mogelijk uit deze stage te halen en aarzel vooral niet om te allen tijde vragen te stellen. De afdeling Medische Beeldvorming, ook wel Radiologie genoemd, vervult in ons ziekenhuis een belangrijke rol bij de diagnosestelling. Dit gebeurt onder andere door het maken van diverse soorten röntgenfoto’s. Ook vindt er diagnosestelling plaats door middel van echografie (geluidsgolven), DSA (digitale substractie angiografie), CT (computer tomografie) en MRI (magnetische resonantie). Medische beeldvorming kan ook een rol spelen in curatieve geneeskunde, denken we vb. aan het verrichten van allerlei puncties, zoals een pleurapunctie, behandelen pseudo – aneurysma, stentplaatsing,… De radiologie wordt sinds enkele jaren gekenmerkt door spectaculaire technologische (r)evoluties waarbij men steeds meer details van het menselijk lichaam op een eenvoudige en nietinvasieve manier in beeld kan brengen. Dit geldt vooral voor de geavanceerde technieken zoals CT (computer tomografie) en MRI (magnetic resonance imaging), en leidt tot een betere en meer vroegtijdige detectie van allerlei ziekten en afwijkingen. Ook de mogelijkheden voor beeldverwerking en driedimensionale weergave zijn drastisch toegenomen, wat een betere inschatting van de precieze ligging en uitbreiding van bepaalde letsels toelaat. Op de campus Aalst werken ongeveer 50 medewerkers, voornamelijk in de functie van verpleegkundige, technoloog, zorgkundige of administratief medewerker. Er zijn 11 stafleden radiologen, aangevuld met residenten en assistenten. 9 Radiologen voor Aalst, 3 radiologen van Aalst werken afwisselend in Aalst en in Ninove, en 2 radiologen werken vast in Asse De bedoeling van deze introductiebrochure is niet om alle onderzoeken tot in het kleinste detail uit te leggen, maar om jou een duidelijk en volledig overzicht te geven van de werking en van de visie van onze afdeling en van wat er verwacht wordt van de verschillende medewerkers.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 4 van 56
Voor de omschrijving van de verschillende onderzoeken verwijzen we naar de verschillende procedureboeken die op PC beschikbaar zijn.
5
De procedureboeken zijn terug te vinden op het intranet van het ziekenhuis: OLV Connect.
Doelstellingen De dienst Medische beeldvorming biedt een ruim pakket aan onderzoeken, onderzoekstechnieken en behandelingen aan. Zowel de patiënt als de aanvragende arts is er "klant". Voor de patiënt is hoffelijkheid en een efficiënt verloop van het onderzoek zeer belangrijk, m.a.w. een aanvaardbare wachttijd, het juiste onderzoek en voldoende en eenvoudige informatie i.v.m. het onderzoek. Voor zowel de patiënt als voor de aanvragende geneesheer speelt de "tijdsfactor" een heel belangrijke rol. Voor de aanvragende geneesheer is het belangrijk dat zijn aangevraagde onderzoeken van een kwalitatief hoog niveau zijn, om een correcte diagnose te kunnen stellen. Het door hem gevraagde onderzoek moet ook binnen een aanvaardbare tijdspanne kunnen uitgevoerd worden. In een steeds sneller wordende maatschappij willen patiënten snel en efficiënt bediend worden. Als mensen een dagje vrijaf moeten nemen om naar het ziekenhuis te gaan, willen ze daar niet de hele dag doorbrengen. Ook voor gehospitaliseerde patiënten is het belangrijk om de doorlooptijd zo kort mogelijk te houden (tijd vertrek kamer – aankomst kamer). Patiënten moeten heel dikwijls nuchter zijn, er zit bezoek op de kamer,… Het is dus van het allergrootste belang, en daar kan je als ziekenhuis zeker een verschil maken, dat mensen op een vlotte en snelle manier bediend worden. We wensen je een aangename en leerrijke Inscholing/stageperiode toe.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 5 van 56
6
Voorstelling van de dienst medische beeldvorming Kennismaking en Situering Campus aalst De Medische beeldvorming is gelegen op de gelijkvloerse verdieping van het ziekenhuis, vlak boven de dienst Spoedgevallen. Er is ook een directe verbinding van de dienst Spoedgevallen met de Medische Beeldvorming. Deze is gelegen middenin de dienst Radiologie, dicht bij de (toekomstige) spoedzaal. De dienst medische beeldvorming is een zeer grote afdeling binnen het ziekenhuis. en bevat diverse onderdelen: - RX zalen: zaal 13,2,7 en zaal 15 - Mammografie (zaal 11) - Echografie: zaal 8,9 en 10 - MR 1.5T en MR 3T (zaal 3 en 4) - CT (zaal5) - 3D lab - SPECT CT (zaal16) - Medisch secretariaat: het secretariaat is eigenlijk een aparte dienst binnen de Medische beeldvorming, met een eigen hoofd, eigen regels, eigen uurroosters,… Patiënten op onze afdeling worden doorverwezen vanuit interne en externe verwijzers. Interne verwijzers kunnen ambulante patiënten doorverwijzen vanuit spoedgevallen of vanuit de verschillende poliklinieken, of ze kunnen ziekenhuispatiënten doorverwijzen vanuit de verpleegafdelingen. Externe verwijzers verwijzen hun patiënten vanuit hun privé-praktijk.
Schematische plattegronden campus Aalst
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 6 van 56
7
Campus Ninove De medische beeldvorming in Ninove bestaat uit volgende modaliteiten: - RX: zaal 1 - CT - Echo en mammografie - Dexa: toestel voor botdensitometrie - Medisch secretariaat en is gelegen naast de verschillende poliklinieken, achteraan het medisch centrum. Het team in Ninove bestaat uit een aantal vaste techniekers (7 personeelsleden). Het secretariaat wordt bestaft met 2 secretaressen op maandag, dinsdag en donderdag, en één secretaresse op woensdag en vrijdag. Zij helpen mee de patiënten voor echo onderzoeken klaar te leggen. De artsen zijn hoofdzakelijk vast bestaft door Dr. Boelaert, Dr. Van Hover en Dr. Bladt.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 7 van 56
8
Schematische plattegronden campus Aalst – Medische beeldvorming
Campus Aalst geplande toestand na alle verbouwingen
onthaal ziekenhuispatienten
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 8 van 56
9
Campus Aalst
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 9 van 56
10
Voorstelling van de verschillende onderdelen van de Medische Beeldvorming. Campus Aalst Het oude gedeelte van de dienst Medische beeldvorming, de conventionele radiologie, is onderverdeeld in meerdere zalen rond een centrale kamer, ook klare kamer genoemd. In het midden van deze centrale kamer staat het eiland, waarop allerlei algemene informatie ligt, zoals uurroosters, werkverdeling,…Aan dit eiland worden ook de meer informele gesprekken gehouden en kan men met collega’s en artsen van gedachten wisselen. Het plannetje op de voorgaande twee bladzijden geeft een beeld van hoe het er vanaf mei – juni 2011 zal uitzien, na de verbouwing. Zaal 13 In zaal 13 staat een digitale teletafel type C boog POLYSTAR (DR-Fluorospot) van het merk Siemens. Dit is onze zaal voor interventionele radiologie angiozaal. Hier gebeuren de onderzoeken door middel van DSA. (digitale substractieangiografie) In de voormiddag gebeuren hier gastro-intestinale onderzoeken, zoals vb. het ERCP (endoscopische retrograde cholangio- pancreaticografie), en het plaatsen van een colonstent. Aansluitend vinden er dan de angio-onderzoeken plaats. Er staat een digitale teletafel (alleen DR – digitaal –niet op cassette) met C-boog. Deze C-boog zorgt ervoor dat de patiënt niet hoeft te draaien. De RX buis draait rond de patiënt. Zowel ambulante als gehospitaliseerde patiënten worden hier geholpen. Ambulante patiënten worden meestal opgenomen in dagkliniek voor het onderzoek, bvb de angiografie. Voor deze zaal staan dagelijks één of twee verpleegkundigen ter beschikking. Eén radioloog is dagelijks verantwoordelijk voor de uitvoering en de opvolging van de angiozaal. Hij zit aan het protocoleerstation van zaal 13. Hij is ook verantwoordelijk voor zaal 2 & 15. Zaal 2 Hier staat een digitale teletafel met beeldversterker (CR en DR) ICONOS Siemens.
Fluorospot van het merk
In zaal 2 worden voornamelijk gehospitaliseerde patiënten geholpen die voor klassieke radiologie komen. Hier wordt het programma van de gehospitaliseerde patiënten afgewerkt of deze van de polikliniek. Zowel klein als groot skelet kan hier genomen worden. Er staat een digitale teletafel, die zowel met DR als met CR (met cassetten) beelden kan maken. De DR techniek wordt alleen gebruikt voor het maken van opnames bij contrastonderzoeken. Er hangt ook een losse lamp, voor het maken van klein skeletopnamen of moeilijk te positioneren patiënten. Er staat ook een toestel voor het nemen van de Full Spine / Full Leg en télé opname van de schedel. Dagelijks staan er voor deze zaal twee verpleegkundigen. De radioloog in de klare kamer met de “piloot” functie is vooral verantwoordelijk voor deze zaal. De “piloot” zit centraal in de klare kamer.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 10 van 56
11 Zaal 15 In zaal 15 staat, net als in zaal 2, een digitale teletafel met beeldversterker (CR en DR) ICONOS Fluorospot van het merk Siemens, een iets ouder model dan in zaal 2. Op zaal 15 komen, tijdens de kantooruren, ambulante patiënten voor klein en groot skelet opnamen, alsook onderzoeken met contraststof. Ambulante patiënten die, hetzij van de verschillende poliklinieken komen, hetzij gestuurd werden door de huisarts. Net als op zaal 2, staat er hier een digitale teletafel. De DR techniek wordt alleen gebruikt voor het maken van opnames bij contrastonderzoeken. In deze zaal is geen losse lamp, maar de röntgenbuis van de teletafel kan wel 90-180° gedraaid worden en zo gebruikt worden als losse lamp. Eén verpleegkundige is verantwoordelijk voor zaal 15. De radioloog in de klare kamer aan zaal 13 is verantwoordelijk voor deze zaal. Zaal 7 In zaal 7 staat een digitale zaal van Siemens, de Luminos DFR. Zaal 7, of de spoedzaal, is voorzien om vooral spoed te voorzien van een snelle service. Hier gebeuren ook onderzoeken van het klein en groot skelet in combinatie met echografie en pediatrische onderzoeken. Voor deze zaal is dagelijks één verpleegkundige ter beschikking. Het is dan ook dikwijls noodzakelijk om hier hulp te bieden voor de goede zorg voor de patiënt. Deze zaal wordt ook door de nachtverpleegkundige gebruikt. De radioloog in de klare kamer met de “piloot” functie is verantwoordelijk voor deze zaal.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 11 van 56
12 Mammografie (zaal 11) Op mammografie staat een mammotoestel van GE. De mammografie wordt bediend door één verpleegster, die ook de echo’s klaarlegt van de mammo, en assisteert op echografie waar nodig. De radioloog verantwoordelijk voor de mammografie zit op echografie (echo 1) en doet daar ook de echo borsten en de diagnostische puncties van de borst. Bij een punctie van de borst (corebiopsie) laat de radioloog zich assisteren door een verpleegkundige of medisch beeldvormer van de conventionele radiologie. Op de mammografie kan ook een punctie gebeuren: de vacuümbioptie of de vacorabioptie. Echo zaal 8, 9 en 10 Echo 1: GE Logic E9 van het merk GE Echo 2: GE Logic E9 van het merk GE Echo 3: GE Logic E9 van het merk GE Mobiel echotoestel op echo 3: Aloka van het merk Aloka Echo 8, 9 en 10 worden bediend door 2 of 3 radiologen die ondersteund worden door een zorgkundige en de verpleegkundige van mammografie, die instaan voor de organisatie en het vlotte verloop van de onderzoeken. Hier worden zowel ambulante als gehospitaliseerde patiënten geholpen. MR (zaal 3 en 4) MR 1: MRI 1,5T SIGNA HDXT van het merk GE Healthcare. MR 2: MRI 3T SIGNA HDXT van het merk GE Healthcare. Op de MR-scan worden zowel ambulante als gehospitaliseerde patiënten geholpen. Het MR programma loopt dagelijks volgens een vast stramien, met vaste afspraken voor bepaalde onderzoeken. Er wordt tijd voorzien voor gehospitaliseerde patiënten op woensdagnamiddag, en op vrijdagnamiddag, Gezien de alsmaar verhoogde werkdruk en het toenemend aantal MR aanvragen, is er een tweede MR toestel gekomen in het najaar van 2008. De bestaffing van de MR voorziet dagelijks 2 tot 3 verpleegkundigen per MR. Eén verpleegkundige scant, en één of twee verpleegkundigen staan in voor de omloopfunctie ( mensen binnenzetten, infusen prikken, voorraden aanvullen, administratie,afspraken geven,…) Eén technieker zit aan de telefoon en doet de administratie. Er zijn twee radiologen verantwoordelijk voor MR, die continue ondersteuning kunnen geven.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 12 van 56
13 CT (zaal 5) Onze CT is een 64 Slice dual source definition flash van het merk Siemens. Op de CT-scan worden zowel ambulante als gehospitaliseerde patiënten geholpen. Voor de gehospitaliseerde patiënten is er dagelijks een bepaalde ruimte binnen de agenda vrijgehouden. CT scan is ook een eerste lijnsonderzoek, wat maakt dat er veel patiënten van spoedgevallen tussen komen. Bovendien kunnen er ook tot 8 CT TPS onderzoeken gebeuren per dag. Deze worden gepland in de TPS agenda en op het einde van de dag overgeboekt naar de CT agenda Op CT staan er dagelijks 4 verpleegkundigen ter beschikking. 3D LAB Het 3D lab van CT is recent vernieuwd en is van het merk VITREA. Het 3D lab van MR werkt met software van advanced windows. Hier worden 3D reconstructies gemaakt van CT en MR angiobeelden, zoals onderste ledematen, Circulus van Willis, A Renalis, aorta, coronaire CT, en Thoracic Outlet syndroom. De reconstructies van CT van de campus Ninove worden ook gedaan door Aalst. Op MR moeten alle techniekers de 3D verwerking kennen, op CT werkt men met een vast team voor de reconstructies op de VITREA. SPECT CT (zaal 16) Wordt huidig niet meer gebruikt door Medische Beeldvorming. Op nucleaire geneeskunde staat een SPECT CT van het merk Siemens. Mobiele röntgen toestellen Toestellen van de firma Agfa: DX D100 Dit zijn full DR toestellen met flat panel dedectoren. Protocolleerstations Onze protocolleerstations en het PACS netwerk zijn van het merk Agfa, IMPAX. Aan de protocolleerstations, de zogenaamde werkstations, zitten de radiologen verslagen te maken van onderzoeken die zijn doorgestuurd door verpleegkundigen/technologen. De radiologen zien de beelden na oproep uit het PACS systeem (zie hoofdstuk informatica) op schermen met een zeer hoge resolutie. De aanvragen worden digitaal bekeken op PC, nadat ze eerst zijn ingescand op het secretariaat. Via spraakherkenning worden de protocols van de onderzoeken onmiddellijk gemaakt en verbeterd. Nadien worden de protocols dan getekend door de radioloog en opgestuurd naar de aanvragende arts. Huisartsen die gebruik kunnen maken van Mediweb/Medibridge kunnen de beelden op de computer bekijken. In het ziekenhuis kijken de artsen naar de foto’s via Impax en vitrea. Voor de conventionele radiologie zitten de radiologen heel dicht bij de zalen, zodat er directe interactie mogelijk is. Via een centraal omroepsysteem in alle zalen is het mogelijk om te allen tijde een radioloog om te roepen voor advies of hulp bij het maken van de beelden of bij het uitvoeren van bepaalde procedures. Readers Centraal in de klare kamer, en in zaal 15, staat een CR Reader DX-G van het merk Agfa om CR cassetten uit te lezen.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 13 van 56
14 Printers Alleen RX opnames Tele-opnames (ware grootte) worden nog meegegeven op film. Informatica Volgende programma’s worden gebruikt op de Medische beeldvorming: Dit is een heel summiere en onvolledige beschrijving. RIS (KWS): UZ Leuven heeft de voorbije decennia het Klinisch WerkStation (KWS) ontwikkeld, een informaticasysteem voor het geïnformatiseerd beheer van zijn patiëntendossiers. Een elektronisch patiëntendossier is een absolute vereiste om een ziekenhuisbeleid rond gestructureerde, veilige en kwaliteitsvolle patiëntenzorg uit te bouwen. Dankzij het nieuwe medisch samenwerkingsverband nexuz health zal het KWS van UZ Leuven vanaf nu gebruikt worden door andere ziekenhuispartners. Dit zal resulteren in acht ziekenhuizen die nauw samenwerken met één medisch dossier per patiënt en met dezelfde kwaliteits- en veiligheidsondersteunende elektronische systemen. Het OLV Ziekenhuis is één van de 8 partners die hieraan deelneemt. SAP: Programma om patiënten in te schrijven in het ziekenhuis. PACS Agfa Impax: Patient Archiving and Communication System Deze zorgt voor de distributie, de opslag en vieuwing van alle mogelijke medische beelden volgens de DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) standaard.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 14 van 56
15
Campus Ninove Zaal 1 Op zaal 1 werkt dagelijks één verpleegkundige/ technoloog, van 8 tot 17u. Er staat een teletafel met beeldversterker en CR systeem, geen DR, type Polydoros van Siemens. Zowel groot- als klein skelet, als contractonderzoeken, worden op deze zaal gedaan. En zowel ambulante als gehospitaliseerde patiënten. Zaal1b Sinds november 2014 staat er een teletafel van siemens : Luminos (Full DR)
CT Op CT werkt dagelijks één verpleegkundige/ technoloog, van 8 tot 17u. Er staat een spiraal CT 16 slice type Somatom van Siemens. Zowel ambulante als binnenhuispatiënten worden er afgehandeld. De persoon die CT doet, doet meestal ook de botdensitometrie onderzoeken. Botdensitometrie - Dexa Deze wordt meestal gedaan door de persoon die op CT staat. Mammografie/ Echografie De mammografie/ echografie wordt bestaft door 1 verpleegkundige/ technoloog, van 8 tot 17u. Er staat een Essential senograaf van de firma GE. Bij hoge werkdruk voert de verpleegkundige/ technoloog de mammografie uit, laat de patiënt zich vervolgens opnieuw aankleden, en laat haar in de wachtzaal wachten. Iemand van het secretariaat, ofwel een secretaresse ofwel een verpleegkundige/ technoloog, zal dan de echografieën klaarleggen.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 15 van 56
16
Organigram Medisch team De eindverantwoordelijkheid en het medisch beleid zijn in handen van de radiologen:
-
Diensthoofd: Dr. E. Kersschot Stafleden: Dr. P. Leyman Dr. P. Vanhoenacker Dr. Ph. Simons Dr. L. Van Hoe Dr. I. Boelaert Dr. Ph. Van Hover Dr. O. Bladt Dr. R. Van Heste Dr. P.Aerts DR.F.Claus
-
Residenten Assistenten
-
Dr. E. Jolie: alleen Campus Asse
Dr. Kersschot
Dr. Leyman
Dr. Vanhoenacker
Dr Simons
Dr. Van Hoe
Dr. Boelaert
Dr. Van Hover
Dr. Bladt
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 16 van 56
17
DE WERKVERDELING VAN DE ARTSEN WORDT GEDAAN DOOR DR. LEYMAN EN LIGT TER CONSULTATIE OP HET EILAND IN DE KLARE KAMER. De normale dagbezetting ziet eruit als volgt: - 2 of 3 radiologen op Conventionele radiologie - 1 radiologen op Mammo – echo Mammo - 2 radiologen op CT - 2 radiologen op MR - 1 à 2 radiologen op echografie - 1 à 2 radiologen in Ninove
Verpleegkundig team/ Technologen Campus Aalst Het verpleegkundig team wordt geleid door een hoofdverpleegkundige, samen met een adjunct hoofdverpleegkundige. -
-
Hoofdverpleegkundige: M. De Neef Mentoren: o RX : Annelies Cockmartin, Annick Rombaut o CT : Kathleen Van Gijseghem en Elsemiek Van der Elst o MR : Gorik Buys, Cindy Goubert Materiaalverantwoordelijke: Johan Huylebroeck Referentieverpleegkundige borstkliniek: ? Referentieverpleegkundige Ziekenhuishygiëne: Johan Huylebroeck
Campus Ninove Het verpleegkundig team in Ninove wordt eveneens geleid door M. De Neef.
Medisch secretariaat Er werken medische secretaressen en één hoofdsecretaresse (K. Van Wassenhove) op de campussen Aalst en Ninove. Eén van de hoofdtaken van het secretariaat is het verzorgen van de ambulante balie en het verzorgen van de opnamebalie. Andere taken uit te voeren door het secretariaat zijn onder meer het verzorgen van alle telefoonverkeer, nalezen van medische verslagen, verzorgen van interne en externe post, tarificatieverwerking, klachtenbehandeling, enz…
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 17 van 56
18
Informatica De dagdagelijkse leiding en coördinatie van het PACS/IT gebeuren op de dienst Medische Beeldvorming staat onder verantwoordelijkheid van Stefan Standaert en Marc de Galan, dit in nauwe samenwerking met het IT departement. Het PACS ( Patient Archiving and Communication System)zorgt voor de distributie, de opslag en vieuwing van alle mogelijke medische beelden volgens de DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) standaard. Deze beelden kunnen vervolgens simultaan op diverse plaatsen worden bekeken en bewerkt. Huisartsen bekijken de beelden via mediweb/ medibridge, specialisten van het ziekenhuis bekijken de beelden via Impax Agfa en Vitrea. Daar de beelden 24H/24H toegankelijk moeten zijn intra-/extra muros, wordt er ook een permanente wachtdienst voorzien. (inlichtingen Stefan Standaert en Marc de Galan: tel. 1604 of 8967
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 18 van 56
19
Organisatie van de Medische beeldvorming: Campus Aalst Dagindeling en verantwoordelijkheden op Conventionele RX
Afkortingen
Omschrijving
Startuur
Pauze Van
Pauze Tot
einduur
Duur shift
7v
vroegdienst
7u
13u
13u30
15u30
8u
RXJ
gewone dienst
8u
13u
14u
17u
8u
G
gewone dienst
8u
13u
14u
17u
8u
AW
avondwacht
13u
19u
19u15
21u
7u45
G op echo
gewone dienst
8u
17u
8u
A op echo
Avondwacht op echo
9u
18u
8u
N
nachtdienst
21u
7u
10u
Vm
vroegdienst weekend
7u
13u
6u
Am
Avonddienst weekend
13u
19u
19u15
21u
7u45
9u
13u
14u
18u
8u
G weekend aantal WE = 1/4 ongeveer 1 Aw, per week
-
De “vroege” = “7v”, en begint om 7u, neemt de telefoon over van de nachtdienst, bijzonderheden worden gerapporteerd. Vervolgens gaat de vroege de thoraxen aan bed nemen op CCU.
-
De vroege werkt de rest van de dag op zaal 7 en werkt verder het programma af.
-
RXJ houdt o o o o o o o
-
Op mammografie werkt 1 “mammomeisje” van 8u tot 17u .
-
Op echo en mammo werkt dagelijks 1 zorgkundige en één verpleegkundige. Eén gewone shift van 8u tot 17u en één late shift van 9u tot 18u. De zorgkundigen op echo leggen patiënten klaar, doen de voor- en nazorg van een onderzoek en de administratie. Het is de arts die het onderzoek zelf uitvoert. De puncties worden uitgevoerd door de verpleegkundige van de mammografie.
de bieper bij vanaf 8u en is verantwoordelijk voor volgende zaken: Naar CV gaan Cassettes ontsmetten en eventueel reinigen (buitenkant) zo nodig helpen bij puncties op echografie Helpen andere zalen (1214 bellen) en aflossen voor onderbreking Werkpakjes wegleggen (zie takenkalender) Medicatie wegzetten Keuken opruimen
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 19 van 56
20
Middagpauzes : -
zaal 2 : lossen elkaar af. zaal 7(V): gaat eten van 12u30 tot 13u00 en worden op zaal 2 afgelost door de verpleegkundige van zaal 15. echo: de G gaat eten van 12u tot 13.00u, de A eet tussen 13u en 14u. zaal 15: gaat eten om 13.00 u. Om 12u gaat zaal 15 dicht, zodat zaal 15 zaal 2 kan overnemen om 12u30, wanneer de vroegdienst en RXJ gaan eten.
Tussen 12.00u en 14.00u wordt er op 1 zaal gewerkt.
zet de telefoon van de zaal die niet werkt over naar deze die wel werkt ( *60 + nummer intikken van de zaal en inhaken / om terug vrij te maken * 64 en inhaken ) Bij het nemen van de ochtend of namiddagpauze moet men er voor zorgen dat ofwel zaal 2 ofwel zaal 15 open blijft. Men moet elkaar verwittigen wanneer men gaat pauzeren zodanig dat er steeds controle is over de 2 zalen. Indien afwijkingen nodig zijn, Marc verwittigen (bv bij hoge werkdruk). Het nemen van pauze is afhankelijk van de werkdruk en mag niet ten koste gaan van wachtende patiënten. -
De “Aw1” neemt om 13u de zoemer over van de RXJ . -
thoraxen aan bed. ( zo vroeg mogelijk de thorax aanvragen van IZ voor de volgende dag meebrengen NA te controleren of de aanvraag in orde is ) reeds volle linnenzakken en vuilniszakken wegbrengen. aflossen op zalen voor namiddagpauze. tussendoor apotheek weg zetten ,opruimen ,vuile vaat naar de keuken brengen, de vuilzak uit de keuken wegbrengen en de keuken opruimen. Zalen opruimen, cassettes klaarleggen voor de nachtdienst. -
-
De “Aw2” begint om 13.00u op zaal 2 en neemt de zoemer over tot 14.00u. is "flexibel" in drukke avondwachten. Verloop van avondwacht
Tussen 17.00u en 21u verzekeren de Aw1 en de Aw2 de permanentie. Er wordt gewerkt op zaal 7; De AW1 verzekert de wachtdienst (thorax aan bed, telefoons, enz) en helpt waar nodig Om 17u50 gaat iemand de echo aflossen en spreekt met de radioloog de verdere organisatie af (afhankelijk van de werkdruk) In de avondwacht is er in een rustpauze voorzien van 15’. Het uur waarop gegeten wordt is afhankelijk van de werkdruk (aanbod, cfr. gezond verstand) en mag niet ten koste gaan van wachtende patiënten Invoeren van de aanvragen (binnenhuis) voor de dag nadien gebeurt deels door het secretariaat, deels door de avondwacht (beschikbare tijd?) nadat alle zalen in orde zijn gebracht. De resterende aanvragen worden verder afgewerkt en gecontroleerd door de nachtdienst. Taken nachtdienst : Wachtzalen o Tv’s afzetten --- ’s morgens terug opzetten o Tijdschriften ordenen o Lichten doven o Tegen 6u30 verlichting aan zetten Alle lokalen en gangen die ‘nachts niet courant gebruikt worden: lichten doven o Kleedkamers, zalen, oud gedeelte, burelen dokters, CT, MR,….)
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 20 van 56
21
-
Afgewerkte aanvragen ophalen in de zalen (Ook Ct en MR) en in de back office in het “teklasseren” bakje leggen Regelmatig de brievenbus ledigen en nieuwe aanvragen receptioneren en plannen Alle “buitendeuren” die vast kunnen : sluiten en op slot doen Aanvragen nakijken op dubbels en eventueel samenvoegen Controleren dat de aanvragen in de juiste kaft(zaal) steken Controle boekingen van de opgenomen patiënten in ultragenda Echo’s afzetten en linnen verschonen, ’s morgens terug opzetten Ct afzetten en ’s morgens opzetten + check-up (check-up moet gedaan zijn tegen 6u … vanaf dan komt de poetsvrouw) CT- wacht: o concreet zeggen voor welk onderzoek ze moeten komen en wat de klinische gegevens zijn. Zo nodig de patiënt laten voorbereiden. Actief vragen naar nuchter zijn, contrast allergie en/of nefroprotectie o zorgen dat het CT toestel aanstaat tegen dat de collega er is o Zo mogelijk de aanvraag al receptioneren en stickers afdrukken (via SAP) Bobby’s en mobiel echotoestel : o bij niet gebruik constant in het stopcontact steken ook de 2 batterijen van de cassetten in de laders steken o aanvullen met beschermhoezen voor cassettes en handschoenen Lijsten maken voor “thorax aan bed” voor de vroegdienst Alle zalen moeten tegen 7 uur startensklaar zijn: toestellen aan, licht in de kleedkamers aan, cassetten verdelen op zaal 2 en zaal 15 Ochtendtoer “thoraxen aan bed” op IZ Er voor zorgen dat tegen 6u30 al het nachtwerk gedaan is (uitgezonderd spoedonderzoeken) zodat je dan beschikbaar bent voor de inschrijving(balie) van de eerste patiënten die zich aanmelden voor CT en MR (secretariaat start om 7u) Nachtboek invullen
Taken van " de groenen bol": vervangt Marc voor de organisatie op RX - tijdens zijn of haar afwezigheid 's morgens controleren of alle zalen kunnen starten ( reorganisatie bij afwezigheden) Lezen en opvolgen van de "NACHTBOEK" (checklist!!) coördineert de werking van de zalen bij onvoorziene omstandigheden ( vb panne) dit in overleg met Dr. Boelaert of de verantwoordelijke radioloog. coördineert bij problemen tijdens de pauzes (indien nodig) brengt verslag uit bij Marc ( indien nodig)
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 21 van 56
22
Dagindeling en verantwoordelijkheden op CT
De verschillende shiften: taakverdeling Vroege functie
Begint om 07u00 en stopt om 14u30 met middagpauze 30’ tss 12u en13u. Voorbereidingen voor de start van de G functie: Slangetjes en spuiten van de vorige dag wegdoen Contrastpomp installeren Gastrografine vernieuwen CT opstarten: controle check up op SPECT-CT, nucleaire Alle PC ’ s opstarten: controle Stempels klaarzetten Datum in registratieboek noteren RIS en Ultra agenda opstarten ‘Deleten’ twee opgenomen patiënten opbellen aanvragen sorteren Beginnen scannen, De patiënt wordt correct gepositioneerd en gefixeerd, pomp bedienen Administratieve taken van de G functie van 7u tot 8u Taken van de G1 functie van 7u tot 8u
G functie
Begint om 08u00 en stopt om 17u00, middagpauze van 12u tot 13u De telefoons worden op een correcte manier afgehandeld. De tarificatie is in orde. De aanvragen zijn administratief in orde: welk onderzoek bij welke indicatie, overleg met artsen. Ultra agenda invullen. Werken met het RIS: F8 functie, invoeren en wijzigen van de aanvraag. Organisatie van de afdeling. Reconstrueren: Dual Source reconstructies, ook 3D. MMWP: standaard reconstructies, ook 3D. Assisteren in de zaal: De patiënt wordt correct gepositioneerd en gefixeerd, contrast toedienen. apotheekvoorschriften klaarmaken voor de volgende dag. apotheekvoorschriften van de dag afstempelen, invullen en laten tekenen op regelmatige basis, niet laten wachten tot het einde van de werkdag. Liefst voor 12uur, de eerste reeks afwerken, zo betere levering van de apotheek.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 22 van 56
23
G1 functie
Begint om 09u00 en stopt om 18u. Middagpauze 13u tot 14u. Patiënten uit de wachtzaal halen. De patiënt wordt correct voorbereid. (oraal contrast geven, prikken van het intraveneus infuus). Eventueel assisteren in de zaal en bij de administratie Inlichten van de patiënt Anamnese afnemen bij de patiënt (nuchter, reeds geopereerd, allergieën) Anamnese bij CT angio harten: apart invulformulier Namiddagtaak van 14u tot15u =Materiaal aanvullen: Kast aan de prikstoel, Kast met gastrografine voorraad , Flessen water aanvullen, Lege bakken ordenen, Kast sas (met reservemateriaal) aanvullen, Mapjes voor externe artsen, Punctiekar aanvullen, Medicatiekast aanvullen, Linnenzak wegbrengen, Kasten zaal aanvullen, Colonografiekar in orde maken, Contrast aanvullen, Prikkar aanvullen, Lavementkan bijvullen, Spuiten en slangetjes voor de volgende dag klaarmaken Na de namiddagtaak vanaf 15u .terug G1-functie Tussen 17 en 18u doet hij/zij de taken van de G, die om 17u stopt.
De Avondfunctie
Begint om 14u tot 20u. De avond is van wacht van 20u00 tot 07u00 Taken overnemen van de vroege Reconstructies van de SPECT CT doen van de voorbije dag. Taken van de G en de G1 tussen 18 en 20u Op het einde van de shift is de zaal in orde, ook tussen de onderzoeken is er een zekere orde, organisatie op de zaal, de zaal wekt een rustige indruk op patiënten: Handdoek vernieuwen in de zaal, Pomp vernieuwen, Bureau opruimen, Ultra agenda afsluiten en volgende dag afdrukken, Voorschriften nakijken en eventueel afwerken, Aanvragen van afgewerkte onderzoeken meenemen naar de klare kamer, Vuile tassen meenemen naar de keuken, CT en computers afsluiten. (MMWP – MMWP Flash afsluiten)
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 23 van 56
24
Organisatie tijdens de pauzes Voormiddagpauze De vroege gaat om 10u15 pauzeren. Ondertussen doet de G de vroege zijn taken. De G1 de taken van de G en van de G1. De G gaat om 10u30 pauzeren. De vroege en de G1 verdelen de taken van de G. De G1 gaat om 10u45 pauzeren. De G neemt de taken van de G1 over.
Middagpauze De avond neemt de functie van de vroege over om 14u. De vroege doet de taken van de G en de G1 over. Na de middagpauze doet de G1 de aanvulling en de G de taken van de G en de G1 tot 15u. Om 14u30 gaat de vroege naar huis.
Namiddagpauze Om 15u gaat de G in pauze. De G1 de taken van de G en van de G1. De A gaat om 15u15 pauzeren. Ondertussen doet de G de A zijn taken. De G1 gaat om 15u30 pauzeren. De G neemt de taken van de G1 over.
Organisatie van de wachten Er zijn 6 personen die meedraaien in het wachtsysteem. In de praktijk betekent dit dat ieder van die 6 personen om de 6 weken, vrijdag, zaterdag en/of zondag van wacht is. Afh. van de bezetting verlengen of verkorten de WE’s tov elkaar. De andere 5 weken is deze persoon 1 maal per week van wacht. Voorbeeldschema: Week 1 , vrijdag, zaterdag en/ of zondag Week 2 donderdag Week 3 woensdag Week 4 dinsdag Week 5 maandag De wachtdienst start in de weekdagen vanaf 20u tot en met de volgende morgen 7u. In het weekend start de wachtdienst vanaf vrijdagavond 20u tem maandagochtend 7u. Bereikbaarheid van persoon van wachtdienst CT: In de eerste plaats via de Semafoon van Ct-wacht Tel vanuit het ziekenhuis: 15/0525 ( verkort extern nummer ) Voluit GSM nummer: 0473/63.22.66 Indien de collega niet in bezit is van de semafoon, zal hij/zij opgebeld worden via haar/zijn persoonlijk toestel. De persoon van wacht krijgt via de Ct-werklijst te weten wanneer hij/zij van wacht is. De semafoon-gsm wordt op Ct bewaard en wordt door de betreffende collega van wacht meegenomen naar huis. Hij/zij zal worden opgeroepen, wanneer er een dringende Ct moet gebeuren, door een collega van de conventionele radiologie. De persoon met wachtdienst moet binnen de 30’ na de oproep, bij normale weersomstandigheden, in het ziekenhuis aanwezig zijn. De wachtdienstlijst wordt steeds doorgegeven aan de klare kamer en aan het hoofd van het secretariaat Kathleen. Deze geeft ze verder door aan : De personeelsdienst De receptie van het ziekenhuis De hoofdverpleegkundige Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 24 van 56
25
Het invoeren van de wachtlijst CT in het centrale wachtsysteem ( medische beeldvorming ) gebeurt door Kathleen. Vanaf dat ogenblik kan deze wachtlijst worden geraadpleegd in heel het ziekenhuis Deze lijst wordt op volgende plaatsen uitgehangen: De klare kamer van de medische beeldvorming De ad valvas muur in de keuken van de medische beeldvorming Op Ct zelf Hierop worden eventuele wijzigingen aangebracht ivm telefoonnummer wachtdienst of wijzigingen persoon van wacht. Eventuele wijzigingen van wachtdienst worden ook steeds doorgegeven aan Kathleen. Zonder enig tegenbericht wordt het verkort nummer ( 15/0525 ) gebruikt. Eventueel gepresteerde uren kunnen achteraf worden gerecupereerd.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 25 van 56
26
Dagindeling en verantwoordelijkheden op MR
Verantwoordelijkheden MR 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Materiaalbeheer: aanvullen kasten + apotheek, voldoende middelen Onderhoud: planning, overdracht naar techniekers, feedback Procedures: opvolgen, aanpassen, communiceren (blaadjes), veiligheidsprocedures (Raf) Wachttijden + Ultragenda: opvolgen wachttijden alsook binnenhuis patiënten en opvullen van lege plaatsen. Statistieken aantal patiënten bijhouden Opleiding: stagaires, nieuwe collega’s opleidingsplan maken (Raf) Teamwork: opvolging, initiatief, shiften opvolgen (pauze, drinken, omloop) Administratie: orde , boek, contrasten, afspraken opvolgen (fouten, te laat, afwezig, opname) Kwaliteitscontrole: problemen doorgeven, oplossingen voorstellen. Overleg met Dr. Vanhoenacker Lessen: iniatief , opleidingen aw. Mark Vds
De vroege shift (V) Vooral bij het scannen, dus tijdens de vroege en de late shiften, is het van groot belang dat de werkorganisatie vastligt, dat men werkt volgens een vast stramien
Eén persoon verzorgt de vroege shift. Deze shift begint om 7u00 en eindigt om 13u00. Deze persoon heeft geen pauze. Bij aanvang van de vroege shift moeten volgende zaken gebeuren: o leidingen purgeren, natriumspuiten optrekken o pomp klaarzetten o TV opzetten Scannen 1.5 T tijdens de vroege o Patiënt gaan halen uit de wachtzaal o Informatie geven en veiligheidsinstructies (zie hoger veiligheidsmaatregelen) o Patiënt en onderzoek selecteren o Patiënt op de scantafel leggen, voorbereiding (zie hoger algemeen) o Coil aanleggen en positioneren o Start scan o Eventueel contrast geven o Nakijken of de volgende patiënt in de kleedkamer zit. Tussen 7u en 9u moet je zelf de patiënten binnenzetten, want de G1 begint om 9u. o Onderzoeken afwerken en reconstructies aw maken (MIP, MPR, …) Voor het beëindigen van de shift dient de overdracht te gebeuren naar de G: o Eventuele dringende binnenhuispatiënten briefen, o Eventuele planning anesthesie, o Laatste onderzoek volledig afwerken, inclusief doorsturen
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 26 van 56
27
De vroege shift 1 (V1)
Een persoon verzorgt de vroege 1 shift. Deze begint om 7u00 en eindigt om 15u00. Deze persoon heeft pauze van 12u30 tot 13u00. Bij aanvang van de vroege 1 shift moeten volgende zaken gebeuren: o Helpen bij de voorbereidingen: pomp, leidingen o pomp klaarzetten o TV opzetten Scannen 3 T tijdens de vroege: o Patiënt gaan halen uit de wachtzaal o Informatie geven en veiligheidsinstructies (zie hoger veiligheidsmaatregelen) o Patiënt en onderzoek selecteren o Patiënt op de scantafel leggen, voorbereiding (zie hoger algemeen) o Coil aanleggen en positioneren o Start scan o Eventueel contrast geven o Nakijken of de volgende patiënt in de kleedkamer zit. Tussen 7u en 9u moet je zelf de patiënten binnenzetten, want de G1 begint om 9u. o Onderzoeken afwerken en reconstructies aw maken (MIP, MPR, …) Voor het beëindigen van de shift dient de overdracht te gebeuren naar de avondwacht(en) en naar de G1, indien er slechts 1 avondwacht is.: o Eventuele dringende binnenhuispatiënten briefen, o Laatste onderzoek volledig afwerken, inclusief doorsturen
De avondwachten (A)
Eén of twee personen verzorgen de late shift. Zij beginnen allebei om 13u30 en stoppen om 22u00. Zij hebben pauze van 16u30 tot 17u. Als er twee avondwachten zijn: o avondwacht 1.5T begint met scannen op 1.5T. o avondwacht 3T begint met scannen op 3T. Voor het beëindigen van de shift o zalen opruimen o TV uitzetten o kleedhokjes nakijken o contrastvoorschriften controleren
De G telefonie (Gt)
De G telefonie zit in het midden van de MR omgeving, en zorgt voor het algemene overzicht. Eén persoon zorgt voor de G telefonie. Hij begint om 8u00 en stopt om 17u00. Hij heeft pauze van 12u00 tot 13u00. Een overzicht van zijn taken: o telefonie: afspraken, opbellen binnenhuispatiënten o administratie ( boek plakken, contrast voorschrijven) o toegekomen aanvragen verdelen over de beide toestellen o omloop indien telefoon rustig, aanvullen kast en apotheek o aanvullen contrastvoorschriften indien nodig o nakijken van aanvragen binnenhuis, sorteren, in volgorde van dringendheid leggen en eventueel boeken in Ultragenda. o Opvolgen Ultragenda: gaten vullen!!
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 27 van 56
28
De omloop (G1)
Eén persoon zorgt voor de G1-omloop. Hij begint om 9u00 en stopt om 18u00. Hij heeft pauze van 13u00 tot 14u00. Een overzicht van zijn taken: o Patiënten uit de wachtzaal halen. o Screening vragenlijst: Anamnese afnemen bij de patiënt o Informatie geven en veiligheidsinstructies o op tijd binnenzetten van patiënten voor beide toestellen. o Patiënten aanprikken indien nodig (zie protocols), correct voorbereiden o Eventueel assisteren in de zaal en bij de administratie o Materiaal aanvullen: aanvullen kast contrasten aanvullen apotheek halen uit klare kamer o Als je tijd over hebt, eventueel reconstructies aw maken o aflos tijdens middagpauzes: de G1 lost de vroege1 af van 12u30 tot 13u
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 28 van 56
29
Campus Ninove Dagindeling en verantwoordelijkheden -
Het team in Ninove bestaat uit een aantal vaste techniekers (7 personeelsleden). Het secretariaat wordt bestaft met 2 secretaressen op maandag, dinsdag en donderdag, en één secretaresse op woensdag en vrijdag. Zij helpen mee de patiënten voor echo onderzoeken klaar te leggen. Op woensdag en vrijdag is er een verpleegkundige/ technoloog extra geboekt voor secretariaatswerk. Er is dus in principe altijd een bestaffing van 2 mensen op het secretariaat.
-
Iedereen werkt in principe van 8 tot 17u. Op maandag, dinsdag en donderdag werken er 4 verpleegkundigen/ technologen. Op woensdag en vrijdag werken er 5 verpleegkundigen/ technologen
-
o
Maandag, dinsdag en donderdag: CT/Dexa: 1 verpleegkundige/ technologen Echo mammografie: 1 verpleegkundige/ technologen Conventionele RX: 2 verpleegkundigen/ technologen 1 verpleegkundige werkt vast op zaal 1, de andere verpleegkundige werkt in een omloopfunctie en springt bij waar nodig.
o
Woensdag en vrijdag: 1 verpleegkundige/ technoloog extra voor het secretariaat. Rest idem
De middagpauze wordt georganiseerd tussen 12 en 14u, in onderling overleg. De vaste regeling gaat als volgt: o
o
o
-
Indien met 4 techniekers: 2 personen gaan eten van 12 tot 13u 2 personen gaan eten van 13 tot 14u Indien met 5 techniekers: 2 personen gaan eten van 12 tot 13u 1 persoon gaat eten van 12u30 tot 13u30 2 personen gaan eten van 13 tot 14u Secretariaat: 1 persoon gaat eten van 12u tot 13u 1 persoon gaat eten van 13u tot 14u
De artsen zijn hoofdzakelijk vast bestaft door Dr. Boelaert, Dr. Van Hover en Dr. Bladt.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 29 van 56
30
Enkele nuttige telefoonnummers Radiologen Afspraken dr. Kersschot E. dr. Leyman P. dr. Van Hoenacker P. dr. Simons Ph. dr. Van Hoe L. dr. Boelaert I. dr. Van Hover Ph. dr. Bladt dr. Van Heste dr. Aerts d. Claus
Wacht verpleging RX CT
4924 4923 4925 4926 4928 4927 4929 4958 8910 8906 8915 1214 15/525
Secretariaat Onthaal RX Postverwerking RX Tarificatie RX FAX
RX afspraken MR afspraken CT afspraken
4253 4164 4406
Protocol RX algemeen protocol MR1-protocol MR2-protocol
4886 4818 4165
Echo protocol CT protocol
4131 4800
Zalen 4053-4753 4754 4311 (72)4123
Verantwoordelijken Van Wassenhove K., secr
4757
De Neef Marc, Hvpk
4141
Klare Kamer Zaal 1 – angio Zaal 2 – ZHP Zaal 7 – thorax/klein bot Zaal 14 – contrast Zaal 15 – AMB Echo MR CT
4257 4258 4259 4262 4263 4758 4131 4038 4261
PACS Standaert St. Marc de Galan
1604 - 4759 8967
Materiaalbeheer MBV Johan
4930
Campus Asse RX CT
6257 6395
M.C. Ninove
CIPT dispatch
RX CT
1957
2010 2015
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 30 van 56
31
Verwachtingen en concrete afspraken Verwachtingen naar studenten verpleging Als student verpleging is het belangrijk dat je tijdens de stageperioden zoveel mogelijk onderzoeken en behandelingen bijwoont, om naar jouw toekomstige patiënten een correct beeld en informatie te kunnen geven van de onderzoeken die zij moeten krijgen. Een stage op de medische beeldvorming is een uitgelezen kans om zeer veel verschillende soorten onderzoeken bij te wonen. Bij te wonen, maar ook beleven; wat is het voor een patiënt om een RX clysma te krijgen, of een arteriografie? Hoe ingrijpend zijn deze onderzoeken. Wat kunnen de mensen verwachten? Foto’s laten nemen, het liggen op een koude, harde tafel in een voor veel mensen te koude zaal. Welke voorbereidingen zijn er nodig voor welk onderzoek? Deze stage is voor jou dé kans om dat allemaal te zien en mee te maken. Het is dus in de eerste plaats een kijkstage. Anders dan je totnogtoe wellicht gewoon was, ligt de nadruk nu niet op het doen en het meehelpen, maar vooral op het zien en ervaren van onderzoeken. Anderzijds verwachten wij van jou, dat je, als laatstejaarsstudent, je eigen leerproces in handen neemt en dat je de doelstellingen die je voorop hebt gesteld, zelf ter harte neemt. Je werkt altijd onder toezicht van een verpleegkundige. Het nemen van foto’s is een C handeling in de lijst van de verpleegtechnische handelingen en is in principe voorbehouden aan verpleegkundigen. Respecteer het beroepsgeheim en geef nooit diagnoses aan patiënten, noch aan kennissen, buren,… Zorg voor je radioprotectie: Draag je dosimeter op een correcte manier. Als je in de scopie moet staan , draag beschermende kledij. Blijf zoveel mogelijk achter het loden glas tijdens het onderzoek. Mogelijke taken voor jou als student: Patiënten afroepen in de gang en of wachtzalen, met achternaam en voornaam. Begeleiden naar de kleedkamer, identiteit controleren. Uitleg geven over het onderzoek en informeren naar mogelijke zwangerschap. Begeleiden naar de onderzoekskamer. Help bejaarde of hulpbehoevende patiënten zich aan – en uitkleden, met de nodige discretie en geduld. Voorzichtig met juwelen, prothesen of andere bezittingen van de patiënt zodat deze niet verloren gaan. Vergeet ze na het onderzoek niet terug te geven. Gebruik geen verkleinnaampjes. Patiënten helpen positineren. Verpleegkundige handelingen: Venapunctie. Steriel materiaal klaarleggen, aangeven. Sonderen. Toedienen van clysma. Plaatsen van maagsonde. Dossiers van de ene naar de andere zaal dragen. Wat er als student verpleging zeker niet van je verwacht wordt: Foto’s nemen. Tarificatie.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 31 van 56
32
Verwachtingen naar studenten medische beeldvorming Algemeen De verwachtingen die gesteld worden naar studenten in de medische beeldvorming zijn uiteraard van een heel andere orde. De stage is immers de praktische voorbereiding op het beroep “Technoloog in de medische beeldvorming”. Het is een belangrijk onderdeel van de opleiding voor de medische beeldvormer. Het aangeleerde wordt toegepast en er wordt nieuwe, meer praktisch gerichte kennis verworven. De student heeft een doorgedreven opleiding genoten in de stralingsfysica, de stralingsbiologie, de medische beeldvormingstechnologie, de toegepaste radioprotectie, de radiofarmacologie en de onderzoeksmethodologie. Hij heeft eveneens de theoretische en praktische kennis ivm patiëntenbegeleiding - en communicatie, EHBO, ziekenhuishygiëne en zorgtechnieken gekregen en moet deze nu toetsen aan de praktijk. Anders dan bij de studenten verpleging moeten studenten in de medische beeldvorming begeleid worden naar het zelfstandig functioneren als beroepsbeoefenaar. Streef enerzijds vooral naar kennis in de diepte, leer zelfstandig bepaalde standaard onderzoeken uitvoeren, om dan geleidelijk aan verder uit te diepen in de breedte. Ook van hen, verwachten we dat ze hun eigen leerproces in handen nemen en dat ze de doelstellingen die ze voorop hebben gesteld, zelf ter harte nemen. Dagelijks peilen bij de verpleegkundig technoloog naar wat verwacht wordt van jou als student.
Uurrooster De student medische beeldvorming werkt in principe dagdiensten, van 8u tot 16u30, met een half uur middagpauze, in samenspraak met de verpleegkundig technoloog waar je die dag bijstaat.
Onregelmatige prestaties Je presteert in principe 1 late en 1 vroege of late in het weekend, in overleg met de mentoren
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 32 van 56
33
Concrete afspraken van het ziekenhuis met studenten Om van jullie stage een aangename en vooral leerrijke ervaring te maken willen wij een aantal afspraken meegeven. Wij streven in het ziekenhuis continue naar verbetering en willen als opleidingscentrum zorgen voor een kwalitatief hoogstaande begeleiding. In dit kader zijn 2 begeleidingsverpleegkundigen (Els Geeroms en Greet Van Nieuwenhove) actief in het ziekenhuis. Indien jullie opmerkingen of problemen hebben, op zoek zijn naar informatie of gewoon een gesprek in alle vertrouwen willen, aarzel zeker niet om ons te contacteren. Jullie kunnen ons bereiken achteraan de F-blok op de tweede verdieping ( verlengde van de gang geriatrie D2). We zijn telefonisch te bereiken op het nummer 053/72.45.03 of via E-mail: mailto:
[email protected]
Badge Het ziekenhuis voorziet badges voor studenten die minstens 1 week stage lopen in het ziekenhuis. Er moet een waarborg betaald worden van 25 euro. Met de badge heb je toegang tot: - de personeelsparking op de Moorselbaan (voorbij de lichten van de ondergrondse bezoekersparking), - de fietsenstalling thv de Keienberg (gebouw J achteraan de gang links), - de kleedkamers van de studentengang op de 1ste verdieping van Sint Augustinusschool thv Leopoldlaan, - studententarief in het restaurant indien je badge opgeladen is ( hoe je de badge moet opladen kan je in bijlage terugvinden) De badge kan je bekomen als volgt: Meld je aan aan de kassa in de inkomhal van het ziekenhuis en geef aan dat je student bent, geef je school door en de begin-en einddatum van de stage. De kassa is open van 8.30u tot 16.30u tijdens weekdagen. Daar betaal je een waarborg van 25 euro voor de badge. Met dit betalingsbewijs ga je naar de personeelsdienst (X-1, uit de bezoekerslift naar links) en daar kan je aan het onthaal de badge in ontvangst nemen. Aan het einde van de stage kan je de waarborg terugkrijgen door de badge samen met het betalingsbewijs terug af te leveren aan de kassa. Op dat moment krijg je ook het restbedrag terug van de som die je hebt opgeladen voor het restaurant. Vergeet dit niet te vermelden!
Kleedruimte De kleedruimtes voor studenten en docenten bevinden zich in de gebouwen van het Sint Augustinus Instituut. De ingang bevindt zich thv de Leopoldlaan. Op de eerste verdieping is een deur met badge controle. Dames, heren en docenten hebben een aparte kleedruimte. Jullie kiezen elke stage een vrij kastje. Dit kunnen jullie afsluiten met een (breed) hangslot. Het hangslot dienen jullie zelf mee te brengen. Gelieve het kleedkastje na elke stageperiode opnieuw vrij te maken. Denk aan de collega die na jou komt en hou het kastje proper. Er is ook een ontspanningsruimte voorzien met mogelijkheid tot PC gebruik en het nuttigen van een maaltijd. Je kan er je eigen lunchpakket of broodje (’t dolfijntje) eten. Er worden geen warme maaltijden in de ontspanningsruimte toegelaten uit het restaurant (behalve belegd broodje). Gelieve deze ruimte proper te houden. Je mag in je stage-uniform naar het restaurant de maaltijd nuttigen. In de gang is een prikbord voorzien waarop regelmatig aankondigingen of informatie zullen verspreid worden. Ook de studenten mogen van dit prikbord gebruik maken.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 33 van 56
34
Opvang in het ziekenhuis De meeste studenten starten de stage op maandagmorgen. Het onthaal gebeurt op het vierde verdiep in zaal GUERNICA (blok X4 vergaderzalen rechts van restaurant). U gaat rechtstreeks naar de vergaderzaal en volgt de pijlen op het vierde verdiep (‘onthaal studenten’) Bij twijfel of er op jouw 1ste stagedag een onthaal voorzien wordt, gelieve met ons contact op te nemen. Jullie worden verwacht om 8 uur op X4 vergaderzaal Guernica. Bij het binnenkomen tekenen jullie het aanwezigheidsregister. Er kan ook tijd vrijgemaakt worden om praktische problemen met kastjes, badges, ed. te melden, en er zullen een aantal variapunten behandeld worden. Hierna worden de studenten door de begeleidingsverpleegkundigen naar de afdeling gebracht. Er wordt aan de studenten ook nog een rondleiding in het ziekenhuis aangeboden, deze gaat door in de namiddag om 13.30u – afspraak op het gelijkvloers thv labo.
Maaltijden Als student kan je de maaltijd gebruiken in de studentenruimte (in de studentengang) of in het restaurant. Elke dag heb je een ruim en gevarieerd aanbod met verse dagsoep, twee dagschotels, een vegetarische maaltijd, een saladebuffet, een uitgebreid gamma van belegde en niet-belegde broodjes en een assortiment desserten. Uitgezonderd de broodjes dienen de maaltijden gebruikt te worden in het restaurant. Warme maaltijden zijn s’avonds niet beschikbaar. Het dragen van beroepskledij in het personeelsrestaurant is toegelaten, op voorwaarde dat deze onberispelijk is op het vlak van hygiëne. Betaling gebeurt aan één van de kassa’s. Het opladen van de studentenbadge vergemakkelijkt de betaling aan de kassa en geeft je ook recht op studententarief. Na de maaltijd wordt er gevraagd om je dienblad in de afruimzone op de afruimband te plaatsen en je afval ervan te verwijderen. Er wordt ook gevraagd om het bestek naast het bord te leggen. Het dienblad passeert immers aan een magneet die het bestek automatisch opneemt. Het restaurant is open alle weekdagen van 7u30 tot 9u30, van 11u45 tot 14u15 en van 16u30 tot 19u30. In de weekends gaat het restaurant pas open om 8u30. Bij de ingang van het restaurant op X4 en in het oude gebouw op de 4de verdieping staan automaten met dranken en versnaperingen.
Eindwerken en trajectstages Indien er derdejaars studenten zijn die voor hun eindwerk een stage willen regelen of bepaalde mensen willen ontmoeten en dingen willen bijwonen kan je altijd contact opnemen met één van de begeleidingsverpleegkundigen. Ook allerlei trajectstages zijn bespreekbaar in verschillende disciplines. Contacteer ons gerust, dan doen wij het nodige om je op weg te helpen.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 34 van 56
35
Verwachtingen naar alle (nieuwe) medewerkers op een dienst Medische Beeldvorming Basisattitude op de medische beeldvorming: -
-
-
Iedere verpleegkundige / medische beeldvormer, is verantwoordelijk voor de zaal die hij of zij krijgt toegewezen: Aanvragen administratief in orde; Voor en nazorg; Het onderzoek zelf; Tarificatie; Orde in de zaal; Telefoon; Permanentie in de zaal. De voor – en nazorg voor een patiënt zijn van even groot belang als het onderzoek zelf. Het comfort van de patiënt is zeer belangrijk. Het is uiteraard belangrijk dat een patiënt tevreden huiswaarts keert, of naar zijn kamer terugkeert, na een bezoek aan onze afdeling. Ook voor een vlotte afhandeling van het onderzoek, is de medewerking van de patiënt onontbeerlijk. Vriendelijke opvang van de patiënt ( correct behandelen ), met aandacht voor de leeftijd, het opleidingsniveau, de sociale klasse en de religieuze overtuiging van ieder mens. Eerbiedig het beroepsgeheim. Geen diagnoses meedelen.
Methodiek voor het verwerken van een aanvraag: -
aandachtig lezen van de aanvraag (zowel voor- als achterkant) aanvraag controleren of administratief in orde (stempel, handtekening…) aanvraag correleren met klinische informatie (+anamnese) bepalen strategie - procedure
!!!!!!!afwijkingen op standaardprocedure steeds vermelden bij opmerkingen in KWS !!!!!!!!!!
Verloop van een onderzoek -
-
Roep de juiste patiënt met naam en voornaam en spreek de patiënt aan met mijnheer of mevrouw. De patiënt naar de kleedkamer begeleiden en richtlijnen geven bij het omkleden. Doe bij vrouwelijke patiënten op RX en CT navraag op eventuele zwangerschap. Bij mogelijke zwangerschap of bij zwangerschap: de radioloog verwittigen. Hij beslist of het onderzoek mag doorgaan of hij contacteert de aanvragende arts. Technische voorbereiding van de onderzoekskamer: (eventueel vóór het binnenroepen van een patiënt, of tijdens het omkleden van een patiënt) contraststoffen voorbereiden; steriele materialen voorbereiden; de tafel voorbereiden, in de juiste stand zetten, ev. scopiescherm en of pedaal klaarzetten. Voorbereiding van de patiënt: patiënt geruststellen en uitleg geven; ev. fysiek voorbereiden op het onderzoek( infuus prikken, lavement toedienen,…
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 35 van 56
36 -
Voor patiënten die voor een MR-onderzoek komen: vragenlijst ingevuld? contrastanamnese; toedienen van contraststoffen (oraal, rectaal, iv.), medicatie voorbereiden en toedienen; - Positioneren van de patiënt op de onderzoekstafel. Eventueel hulpmiddelen gebruiken om de patiënt op de tafel te leggen. Bij magere mensen eventueel een zachte matras onderleggen. De patiënt verwittigen bij het bewegen van de onderzoekstafel. Fysieke hulp vragen bij het installeren van zware immobiele patiënten. (ergonomie) - Verdere zorgen in de onderzoekskamer: observatie van de patiënt ( contrastallergie ); dokter eventueel helpen bij het steriel aankleden; patiënt fixeren in een bepaalde positie tijdens de opnames; onderzoeken volgen; foto's nemen; foto’s beoordelen op kwaliteit. - Nazorg onderzoek: - Patiënt opnieuw installeren in rolstoel of bed. Een patiënt moet comfortabel geïnstalleerd terug kunnen keren naar zijn of haar afdeling, met aandacht voor infusen, houding, verbanden, drains, onderleggers - Patiënt laten afhalen door de afdeling, eventuele bijzonderheden melden aan de verpleging - Tarificatie en administratieve afhandeling van het onderzoek.
Basisprincipes bij het nemen van een foto op conventionele radiologie: -
-
-
-
Verwijderen kledij!!! - gevaar voor vals positieve beelden (knoppen, plooien,…) - beter en gemakkelijker blind positioneren - betere kwaliteit van de beelden ALARA : (zie ook hoofdstuk over radioprotectie) - blind centreren - correcties bij de patiënt (correct en vriendelijk!) - centrage lampje: eerst centreren, dan ev scopie geven - afdiafragmeren Controle van het bekomen beeld Indien het initiële beeld niet voldoet : - Kijk naar EI - Juiste techniek gebruikt: éénpunts, - tweepuntstechniek, zijn de initiële parameters aangepast (kV, mAs en zwarting), juiste cel gebruikt, juiste positionering, AP, PA, Juiste maat van cassette Indien dit allemaal gebeurd is en er toch nog een kwalitatief slecht beeld is : QC verwittigen Enkel kleine aanpassingen doen. Grote afwijkingen wijzen altijd op een verkeerde techniek
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 36 van 56
37
Basisbeginselen van de Radiologie (H.Rigauts, Stralingsbescherming, Brugge, pp85)
Historiek
De röntgenstralen werden toevallig ontdekt door de wetenschapper Wilhelm Conrad Röntgen. (1845-1923) toen die in 1895 experimenteerde met elektrische ladingen in verdunde gassen. Bij het aanbrengen van een elektrisch veld in zo’n glazen buis (gevuld met een verdund gas) zag W.C. Röntgen dat er een vonk oversprong tussen de beide elektroden van de buis. Er is dus overdracht van lichtenergie tussen de twee elektrische polen in de kathodebuis, ondanks de afwezigheid van een fysische verbinding (geen draadje) tussen de beide polen. Wanneer W.C. Röntgen de druk in de kathodebuis van 750mmHg verlaagde tot 5 mmHg, ontstond er een blauwachtige vonk tussen de beide polen. Bij een nog verdere verlaging van de druk (naar vacuüm toe) kon hij geen vonk meer zien overspringen. Toch moest diezelfde energie aanwezig zijn, alleen was de frequentie van dit elektromagnetisch verschijnsel gedaald van zichtbaar blauw licht naar niet zichtbare “straling”. Bij toevallige experimenten van W.C. Röntgen waarbij de kathodebuis in de nabijheid stond van een cyaanzuurscherm, zag hij dat die plaat oplichtte tijdens elektrische ontladingen in de kathodebuis. Het was duidelijk dat het oplichten van de plaat gebeurde door de straling afkomstig uit de kathodebuis, doch deze straling was geen zichtbare straling, geen zichtbaar licht. Deze onbekende straling had bovendien een bijzonder doordringingvermogen. Zij was in staat om door een hand of vingers heen het skelet af te beelden op het cyaanzuurscherm. Hieruit besloot W.C. Röntgen dat er door de elektrische ontladingen in de kathodebuis (onder zeer lage druk of vacuüm), niet zichtbare vonken oversprongen die een onbekende straling genereerden. Deze onbekende straling was verantwoordelijk voor het oplichten van de plaat met cyaanzuur. Hij noemde die onbekende straling de “X-straling”. Later werden zowel de X-stralen als de glazen buis naar hem vernoemd. In de geneeskunde heeft men dankbaar gebruik gemaakt van deze straling. Hieruit groeide een aparte specialiteit; de radiologie. Later, vanaf de jaren 1970, deden ook niet stralingstechnieken hun intrede als diagnostisch middel. Vanaf dan spreekt men van Radiologie – Medische beeldvorming.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 37 van 56
38
De Röntgenbuis Vacuüm
De kV regelt de snelheid, de kracht waarmee de elektronen naar de Anode vliegen De mAs regelt de hoeveelheid stralen en wordt gegenereerd in de kathode
KNAP = kathode negatief en anode positief
Een röntgenbuis is vergelijkbaar met een uit de kluit gewassen lamp. Zoals elke klassieke gloeilamp heeft ook zij een anode (positieve pool) en een kathode(negatieve pool). In tegenstelling tot een gloeilamp waar de anode en de kathode verbonden zijn dmv een wolframdraad, is er in een röntgenbuis geen fysieke verbinding tussen de anode en de kathode. De anode en de kathode bevinden zich in een vacuüm. Door de kathode laten we een laagspanning stromen.(mAs) Daardoor wordt de gloeidraad die in de kathode zit, opgewarmd tot een temperatuur van 2000 tot 3000°C. Deze hoge temperaturen van de kathode doen elektronen uit haar oppervlak treden.(= ionisatie effect) Hoe hoger de temperatuur, hoe meer elektronen er op het niveau van de kathode zullen gevormd worden.
WANNEER MEN NU EEN SPANNINGSVERSCHIL AANLEGT TUSSEN DE ANODE EN DE KATHODE VAN DE RÖNTGENBUIS, DAN ZULLEN DE ELEKTRONEN (GEVORMD IN DE KATHODE) AANGETROKKEN WORDEN DOOR DE ANODE. HOE HOGER HET SPANNINGSVERSCHIL (KV), HOE HOGER DE SNELHEID VAN DE ELEKTRONEN IN DE RÖNTGENBUIS. Op niveau van de anode botsen de elektronen. Hier wordt hun bewegingsenergie omgezet in twee andere energievormen. De belangrijkste is de warmte – energie, de overige energie is elektromagnetische energie met zeer korte golflengte, de zgn. X-stralen. Het is uiteraard enkel deze laatste vorm van energie die van nut is voor de radiologie. Men gebruikt dus slechts 1 tot 10 % van de energie die geleverd wordt in een röntgenbuis. (zie afbeelding 1) De persoon die het röntgentoestel bediend, kan zelf de eigenschappen van de röntgenstralen aanpassen. Dit gebeurt met zowel de laagspanning (mAs) als de hoogspanning (kV).
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 38 van 56
39
Met de laagspanning bepaalt men de stralingsdosis, of de hoeveelheid stralen die er gevormd worden. (= de mAs knop) Bovendien speelt de tijd dat men de kathode warm maakt, dus de tijdspanne dat er elektronen gevormd worden, de stralingsduur, eveneens een grote rol in de dosis. Hoe langer deze tijd, hoe hoger de dosis. ( = mAs product) Het mAs product geeft dus de hoeveelheid stralen weer die gevormd worden gedurende een bepaalde tijd wat een indicatie is voor de toegediende stralingsdosis. De hoogspanning aangelegd tussen de anode en de kathode bepaalt de snelheid waarmee de elektronen bewegen. (= de kV knop) Hoe hoger de spanning, hoe groter de snelheid, en hoe hoger de kinetische energie, de kracht, die er vrijkomt. De hoogspanning is alzo een maat voor de penetratiediepte van de Röntgenstralen. Hoe hoger de hoogspanning, hoe beter de penetratie.
Bij gebruik van de éénpuntstechniek dient enkel de kilovoltage (kV) ingevuld te worden, maw de kwaliteit of het penetratievermogen van de Röntgenstraal. Een belichtingscel, aangebracht tussen de patiënt en de film zal automatisch de hoeveelheid stralen (mAs) bepalen die nodig zijn voor een exacte belichting van de film Bij gebruik van de tweepuntstechniek moeten we zowel de kV als de mAs ingeven, en is er geen belichtingscel.
Het principe van Röntgendiagnose Röntgenstralen worden, wanneer ze invallen op een materie of op een patiënt, geheel of gedeeltelijk geabsorbeerd door die materie. Dit is afhankelijk van het gewicht van de elementen waaruit de weefsels bestaan. De mate waarin verschillende materies, of in de radiodiagnostiek de verschillende weefsels in het menselijk lichaam, de röntgenstralen absorberen, laat toe om beelden te maken van de verschillende organen. Hoe “zwaarder” de materie, of hoe lager ze staan in de tabel van Mendelejev, hoe meer absorptie. (zie afbeelding 2) Wit is te zien daar waar veel absorptie is van de weefsels en er dus weinig stralen terecht komen op de film. (vb “zware” elementen bot, metaal)
De eerste foto: Van de hand van de vrouw van Röntgen
Zwart is te zien daar waar weinig of geen absorptie is van weefsels en waar dus veel stralen terecht komen op de film. (vb “lichte elementen” lucht) De verzwakte röntgenstralen die nog door een patiënt zijn geraakt, vallen dan op een detector. (klassieke film of Röntgendetector)
Het principe van Röntgendiagnose = de absorptieverschillen in de verschillende weefsels.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
registratie
van
de
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 39 van 56
40
Afbeelding 1
Afbeelding 2
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 40 van 56
41
CR en DR In de conventionele radiologie in het OLV wordt momenteel, sinds 2003, volledig filmloos gewerkt. Alle beelden worden digitaal verwerkt en opgeslagen door middel van het PACS systeem. Bij de klassieke radiologische onderzoeken gebruiken we zowel CR - als DR - beeldvormende technieken. CT en MR zijn al gedigitaliseerd sinds 2001. Het DR systeem bestaat sinds 2002. systeem ingevoerd, en in 2006 ten slotte is ook de mammografie gedigitaliseerd.
In 2003 werd het CR
CR= computed radiography met behulp van fosforplaten en een uitleesysteem. DR= Direct Radiography: Ofwel met behulp van een digitale detector en een beeldversterker. Ofwel met behulp van een flatpaneldetector, zonder beeldversterker. Dit toestel is een DR Direct Radiography toestel, dit wil zeggen dat er onmiddellijk een digitaal beeld wordt gemaakt ter hoogte van het toestel zelf zonder gebruik van filmcassettes of fosforcassettes. In het analoge tijdperk werd de röntgenfilm belicht en vervolgens ontwikkeld. De straling kwam uit de röntgenbuis, ging door het diafragma, door de patiënt en kwam onmiddellijk op de film terecht. Eventueel gemaakte belichtingsfouten waren onmiddellijk duidelijk: te hoge dosis betekende een overbelichte film, te lage dosis betekende een onderbelichte film. Deze fouten konden niet meer aangepast worden en betekenden dan ook vaak dat de opname opnieuw gemaakt moest worden. Tegenwoordig, in het digitale tijdperk, wordt een fosforplaat of een digitale detector belicht. Deze plaat wordt uitgelezen waarbij het analoge signaal omgezet wordt in een digitaal signaal. Vervolgens wordt dit signaal gecodeerd naar een bereik aan grijstinten. Hiermee ontstaat een veel bredere belichtingsspeelruimte. Concreet betekent dit: ook bij onder- en overbelichting kan met pre- en postprocessing een visueel goede opname geproduceerd worden.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 41 van 56
42
Echografie Een echografietoestel bestaat uit een transducer en een computer. De transducer, een echosonde, zendt ultrahoge geluidsgolven uit en ontvangt de weerkaatsingen door de verschillende weefsels. De echosonde werkt gepulst d.w.z. zij zendt een tijdje geluidsgolven uit, stopt even met uitzenden en luistert dan een tijdje naar de weerkaatsingen van de geluidsgolven. Deze afwisseling van zenden en ontvangen gebeurt meerdere malen per seconde. Gel zorgt ervoor dat de geluidsgolven geproduceerd door de echosonde optimaal in het menselijk lichaam geraken. Een computer reconstrueert beelden uit de gegevens die terugkaatsen op de transducer. Het echografiebeeld is een dynamisch (beweeglijk) beeld. Men heeft dus geen statische momentopname van het menselijk lichaam zoals met conventionele RX, CT en MRI, maar men heeft een real time zicht op het orgaan dat men bekijkt. De voordelen van echografie zijn dat het geen röntgenstralen gebruikt, het is een vlot toegankelijke methode (men kan aan bed gaan met een echotoestel) en het is goedkoop. Het onderzoek is dynamisch en men kan metingen van de bloeddoorstroming maken. Doppler en duplex)
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 42 van 56
43
Botdensitometrie Botdensitometrie of meting van de botdichtheid (DXA of DEXA) is een vorm van röntgentechnologie die gebruikt wordt om graad van verkalking van het bot te meten en is op dit ogenblik de standaardprocedure, ook voor het bekomen van de terugbetaling door het ziekenfonds van bepaald medicatie die toegediend wordt bij mensen met osteoporose of botontkalking. De botdensitometrie wodrt uitgevoerd met een heel lage dosis röntgenstralen.
Mammografie De mammografie werkt met röntgenstraling met een heel lage energie en hoge dosis. Zo worden gedetailleerde en contrastrijke opnames van de borstklier verkregen. Dit voor het vroegtijdig opsporen van tumoren en cysten in de borst. Bij onzekerheid over de diagnose kan men een bijkomende echografie, MR onderzoek of punctie doen. We doen screeningmammografieën en diagnostische mammografieën. Screening- mammografieën worden gedaan bij vrouwen tussen de 50 en 69 jaar, zuiver preventief, bij vrouwen die geen klachten hebben, voor de vroegtijdige opsporing van borstkanker. Diagnostische mammografieën worden uitgevoerd bij vrouwen die wel klachten of recente veranderingen aan de borst hebben. De diagnostische wordt altijd uitgevoerd in combinatie met een echografie.
De MRI
Duplex
Deze onderzoeksmethode maakt gebruik van magnetische velden en elektromagnetische pulsen die door de patiënt gezonden worden. Het MRI toestel is een zeer sterke magneet waarin de patiënt gaat liggen. Omwille van de sterke magneetkrachten zullen de waterstofatomen van de patiënt die in het MRI toestel gaat liggen zich allemaal naar het magneetveld richten. Wanneer men nu de parallelle oriëntatie van de waterstof atomen tijdelijk verstoort, door er een radiogolf door te sturen (dit wordt door de patiënt ervaren als een kloppend geluid in het toestel) dan worden Duplexde waterstofatomen gedesoriënteerd. Bij het stopzetten van de radiogolf, gaan ze zich vervolgens opnieuw heroriënteren, parallel met het magneetveld van het MRI toestel. De verschillende deeltjes zenden hierdoor een elektrisch signaal uit (= radiofrequente golven). Het is dit signaal dat door een antenne wordt opgevangen en nadien omgezet in een beeld door de PC. De tijd die het duurt opdat de waterstofmagneetjes zich terug in de rij gaan zetten, zich gaan heroriënteren, verschilt van weefsel tot weefsel. De MRI computer zal meten hoe lang de verschillende waterstofatomen in de verschillende weefsels erover doen om van de willekeurig (gedesoriënteerde) toestand te komen. De enorme hoeveelheid metingen wordt in een krachtige computer verwerkt tot een 3-dimensionaal plaatje. Aangezien allerlei soorten weefsel verschillende waterstofdichtheden hebben, kunnen dan details van de anatomie worden waargenomen. Bloed is bijvoorbeeld te onderscheiden van vet en van orgaanweefsel. Het voordeel van MRI is dat het toestel geen röntgenstralen gebruikt en dus niet stralen belastend is. Bovendien geeft het een uitstekend, superieur weefseldetail voor hersenpathologie en weke delen pathologie in vergelijking met andere onderzoeksmethoden. Het nadeel van MRI is dat het een dure onderzoeksmethode is en dat het niet toegankelijk is voor mensen met een pacemaker, pijnpomp of metalen in het lichaam (daar metaal reageert op het magnetisch veld, kan loskomen of beschadigd geraken.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 43 van 56
44
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 44 van 56
45
De spiraal CT scan De CT scan is een röntgentoestel dat dwarse doorsneden doorheen om het even welk lichaamsdeel kan maken. Het gebruikt hiervoor röntgenstralen. Met de introductie van de CT scan in 1972 was het voor het eerst mogelijk om direct in de patiënt te kijken met behulp van röntgenstralen. De CT scan bestaat ruwweg uit een röntgenbuis, een detectorenrij en een computer. De patiënt ligt op een CT tafel. Deze tafel beweegt doorheen de “Gantry” (grote vierkante doos waarin de RX buis en de detectoren zitten.). Tijdens het nemen van de CT doorsneden draaien in de Gantry de röntgenbuis en de detectoren volledig (360°) rond de patiënt, onder continue straling, terwijl de tafel continue mee verplaatst. Tijdens het maken van de CT-beelden draait de Röntgenbuis om het lichaam heen. De tegenoverliggende detectoren registreren de hoeveelheid doorgelaten stralen en geven dit door aan de computer Deze computer kan van de gegevens van de detectoren een dwarsdoorsnede van het lichaam reconstrueren.
Momenteel staat er bij ons een Dual Source 64 slice CT. Deze CT scan beschikt over 2 RX buizen en 2 detectorenrijen met 64 rijen cellen om informatie te detecteren. De ‘’dual source CT scanner” is bijzonder snel. Daardoor is het mogelijk om bewegende organen zoals de coronairen van het hart weer te geven. In het 3D lab kunnen deze beelden dan gereconstrueerd worden tot 3D beelden.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 45 van 56
46
MRI en CT scan Hoewel de beelden van een MRI-onderzoek in eerste instantie lijken op die van een CT scanner zijn er toch grote verschillen. Een CT-scanner meet de absorptie van röntgenstraling. Vooral het dichte calcium in botten valt daardoor sterk op. Een MRI-scanner meet het voorkomen van één element, vaak is dat waterstof, en zal dus vooral de weke delen mooi in beeld brengen. Een MRI-scanner stelt de patiënt niet bloot aan de ioniserende straling van CT-scanners. CT en MRI vullen elkaar aan, ze kunnen elkaar niet compleet vervangen.
MRI Schedel
CT schedel
Overzicht CT versus MR Waar is MR goed in
Waar is MR slecht in
Waar is CT goed in
Waar is CT slecht in
Beste contrast
Bot
bot
Ioniserende stralen
Weke delen
Lucht
Long – hart
Weke delen
Beweging
Buikorganen
Contrast nodig
claustrofobie
3D info
Iodiumallergie
Metingen duren langer
zeer snel
Relatief duur
Relatief goedkoop
Wachttijden lang
Wachttijden kort
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 46 van 56
47
3D lab In het 3D lab worden beeldreconstructies gemaakt van beelden die gemaakt zijn met CT of MRI, zoals onderste ledematen, Circulus van Willis, A renalis, aorta, coronaire CT, en Thoracic outlet syndroom. Een 3D programma stapelt de aparte doorsneden doorheen een patiënt terug op om zo tot een driedimensionale reconstructie te komen.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 47 van 56
48
Fusie van SPECT en CT: Nucleaire Geneeskunde Een SPECT-scan is een 3-dimensionale diagnostische techniek waarbij gebruik wordt gemaakt van radioactief gelabelde stoffen. Door een stof te kiezen die zich selectief in bepaalde weefsels of organen ophoopt, kan een afbeelding worden verkregen van de verdeling van de radioactieve isotoop in het lichaam. SPECT is een afkorting van Single Photon Emission Computed Tomography Een radioactieve isotoop wordt in het lichaam gespoten en verzamelt zich vooral in een bepaald orgaan, bv. de lever. Nu wordt er een fotondetector boven de lever gehouden die gammastraling opvangt die ontstaat bij het verval van een kern van de isotoop. Het belang van SPECT ligt dan ook vooral in het feit dat het soms mogelijk is isotopen en verbindingen te gebruiken die selectief in bepaalde afwijkingen worden opgenomen die op andere wijze niet zichtbaar zijn te maken. Ook laat SPECT het functioneren (fysiologie) van organen zien, terwijl CT en MRI vooral gericht zijn op het in beeld brengen van de anatomie. Bij SPECT-onderzoek heeft de opname van merkstoffen door tumoren een hoge specificiteit, maar de anatomische resolutie is slecht Door SPECT- en CT-technieken te combineren, heb je een hogere resoluties, om alzo tumoren echt goed te lokaliseren Onze SPECT CT staat op nucleaire geneeskunde en wordt bediend door de mensen van de nucleaire geneeskunde.
Algemene tendens: niet invasieve diagnostiek Dankzij de nieuwste technieken in de medische beeldvorming, is het meer en meer mogelijk om operaties te vervangen door niet invasieve diagnostiek. Voorbeelden:
MR Hart Coronaire CT-angiografie Virtuele colonoscopie CT coronairen met 3D reconstructie
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 48 van 56
49
Virtuele Colonoscopie De virtuele colonoscopie is een onderzoek waarbij men virtueel door de dikdarm wandelt zonder endoscoop. De sensitiviteit van de virtuele colonoscopie bedraagt om en bij de 95% voor poliepen met een diameter van 10 mm of meer. De verkregen datasets van elk 400 à 500 beelden stuurt de arts door naar de radioloog voor evaluatie. De radioloog kan erdoor navigeren en eventuele wand onregelmatigheden detecteren. Daarnaast kan hij de beelden virtueel opensnijden. Tenslotte worden de beelden ook in 2D bekeken omdat sommige discrete wandverdikkingen op te sporen zijn die met 3D nauwelijks te zien zijn.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 49 van 56
50
Contrast Wat zijn contrastmiddelen? Op een röntgenfoto zijn natuurlijke contrasten zichtbaar. Als we in de radiodiagnostiek spreken van contrast, bedoelen we de zwartingverschillen die te zien zijn op de foto. Een dergelijk zwartingverschil ontstaat doordat de röntgenstraling in het lichaam van de patiënt in verschillende mate wordt geabsorbeerd. Bot absorbeert veel straling, er komt dus weinig straling terecht op de film en tekent dus wit af. Het onderscheidt zich van spieren, darmen, nieren en bloedvaten (de weke delen). Deze absorberen minder straling, er komt meer straling terecht op de film en deze tekenen zich af in grijswaarden op een foto. Tussen de verschillende weke delen is er echter weinig absorptieverschil, waardoor deze weefsels op de opnamen moeilijk van elkaar zijn te onderscheiden. Om bepaalde delen toch zichtbaar te maken (bvb een darm of een bloedvat), om contrast te geven t.o.v. de omliggende weefsels, gebruikt de radioloog contrastmiddelen.
Soorten contrastmiddelen Er zijn verschillende soorten contrastmiddel die we gebruiken in de radiologie. Een belangrijke verdeling is die in negatieve en positieve contrastmiddelen. Negatieve contrastmiddelen hebben een zeer geringe dichtheid en een laag atoomnummer, waardoor zij weinig röntgenstraling absorberen. Negatieve contrastmiddelen zijn gassen zoals lucht, zuurstof en kooldioxide. Deze contrastmiddelen gebruiken we bijvoorbeeld bij röntgenonderzoek van gewrichten, dikke darm. Positieve contrastmiddelen kenmerken zich door een hoog atoomnummer en meestal door een grote dichtheid, waardoor zij veel röntgenstralen absorberen. Deze groep positieve contrastmiddelen zijn weer onder te verdelen in bariumsuspensies en jodiumhoudende contrastmiddelen. De bariumhoudende contrastmiddelen worden vooral gebruikt voor röntgenonderzoek van het spijsverteringsstelsel (slokdarm, maag, darmen). Deze worden zowel oraal als anaal gegeven. De jodiumhoudende contrastmiddelen gebruiken we onder anderen bij röntgenonderzoek van hartvaatstelsel, urinewegen, galwegen, gewrichten, eierstokken en baarmoeder, traanwegen en speekselklieren. Niet jodiumhoudende contrastmiddelen (Gadolineum) zijn contrastmiddelen die gebruikt worden op MRI.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 50 van 56
51
Contrastallergie In uitzonderlijke gevallen kan er een allergische reactie optreden bij het injecteren van contrastmiddel in de bloedbaan. Vooral de oudere jodiumhoudende contrastmiddelen hadden dit risico. Bij de nieuwere middelen is dit veel minder het geval en niet jodiumhoudende contrastmiddelen, zoals die voor de MRI worden gebruikt, geven eigenlijk nooit reacties. Een contrastreactie komt door een allergie voor één of meer bestandsdelen van dit middel en treedt vrij snel na het inspuiten op. Afhankelijk van de aard en ernst van de allergie kan de reactie zich op meerdere manieren uiten. De lichte reacties kenmerken zich vaak door nausea, jeuk, hoofdpijn en de vorming van urticaria. Matige reacties laten vaak ernstiger vormen zien van deze symptomen met daarbij ook braken, hypotensie en tachycardie. In uitzonderlijke gevallen komen er ernstige reacties voor waarbij hartritmestoornissen en ademhalingsproblemen kunnen optreden. Bij een lichte of matige reactie wordt de patiënt na het onderzoek eventueel op een brancard gelegd en nog enige tijd op de Medische beeldvorming geobserveerd. Bij een matige reactie wordt er eventueel medicatie gegeven. Bij een ernstige reactie wordt de patiënt gehospitaliseerd op spoedgevallen of op intensieve zorgen. Op het intranet en in de verschillende procedureboeken van de zalen vind je de procedure terug van contrast, wat je moet geven bij allergie, hoe patiënten die al eens gereageerd hebben, gepremediceerd moeten worden,…
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 51 van 56
52
Radioprotectie Basisnormen Onder « basisnormen », verstaat men de fundamentele regels die nageleefd moeten worden ter bescherming tegen de gevaren van ioniserende stralingen, of nog, de basisprincipes van stralingsbescherming. Als de ioniserende stralingen gunstig kunnen zijn, bijvoorbeeld in de medische radiologie, brengen ze ook gevaren mee. Het risico hangt af van de ontvangen dosis. Bij hoge dosissen, kunnen de gevolgen van straling zeer erg zijn: brandwonden, stralingsziekte. Dergelijke zware gevallen komen nooit voor onder een zekere dosisdrempel. Er moet dus alles gedaan worden opdat niemand een dosis ioniserende stralingen zou krijgen die deze drempel overschrijdt. Bij lagere dosissen vreest men vooral voor de verschijning van later optredende effecten zoals tumoren en genetische effecten Het risico van optreden van deze late effecten hangt ook af van de ontvangen dosis: het wordt steeds kleiner naarmate de ontvangen dosis vermindert. Spijtig genoeg, kon men nooit een drempel voorop stellen, wat betekent dat zelfs een zeer kleine dosis stralingen in theorie kanker zou kunnen veroorzaken (maar met een zeer laag risico!). Men moet zich dus beschermen tegen de ioniserende stralingen maar men mag ook niet overdrijven: Ze kunnen ons leven redden (radiologie, radiotherapie), en bovendien zijn wij allen permanent blootgesteld aan een natuurlijke straling komende van de aarde en de zon, natuurlijke straling tegen dewelke het menselijk lichaam zich heeft leren verdedigen. Ook zijn de risico's, bij gelijke dosis, zeer verschillend naargelang de leeftijd: Kinderen en foetussen of embryo's lopen de grootste risico's. Daar alle stralingen schadelijk kunnen zijn maar tevens noodzakelijk (in de geneeskunde bijvoorbeeld) of onvermijdelijk (hogere natuurlijke straling in sommige régio's), is de reglementering gebaseerd op drie basisprincipes, over dewelke een internationale consensus bestaat: Het principe van de rechtvaardiging van de handelingen: de voordelen moeten groter zijn dan de nadelen Het principe van de optimalisatie van de bescherming. ALARA principe
Dosis as low as reasonable achievable of elke blootstelling dient zo laag als redelijker wijze mogelijk te worden gehouden. -
Maximale informatie bieden met een minimum aan opnamen. Steeds blind centreren dmv het centragelampje. Diafragmeren waar mogelijk. Scopie beperken tot een minimum Intermittent scopie geven Pulsscopie zo laag als mogelijk (3pscont.) Cassetteformaat zo klein mogelijk nemen. FFA met losse lamp ± 1 meter
Individuele dosisbeperking: max. 20mSv./ 12 glijdende maanden · DOSIMETRIE
Fanc Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) is een openbare instelling met rechtspersoonlijkheid (instelling van openbaar nut van categorie C) die werd opgericht door de wet van 15 april 1994 betreffende de bescherming van de bevolking en van het leefmilieu tegen de uit ioniserende stralingen voortspruitende gevaren en betreffende het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle. Dit statuut geeft aan het Agentschap de onafhankelijkheid die onontbeerlijk is bij het onpartijdig uitoefenen van haar verantwoordelijkheid tegenover de maatschappij.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 52 van 56
53
Klasse
effectieve dosis (mSv)
voorbeeld
0
0-1
echo, MRI
1
<1
RX thorax , RX extremiteiten , RX bekken
2
1-5
IVP, RX LWZ , CT Hoofd-hals , Nucleaire geneeskunde
3
5-10
CT Thorax of abdomen , Isotopen hart
4
>10
Sommige nucleaire onderzoeken (vb PET)
Dosimetrie De personeelsleden welke uit hoofde van hun werkzaamheden kunnen blootgesteld worden aan ioniserende straling zijn door de wetgever verplicht om tijdens hun werkzaamheden een dosimeter te dragen. Dus alle verpleegkundigen, technologen, secretaressen, studenten, … die op een dienst Medische beeldvorming tewerkgesteld zijn, moeten een dosimeter dragen. Om de individuele dosis te bepalen wordt aan de beroepshalve blootgestelde personen een individuele dosimeter bezorgd. De dosimeter bestaat uit een houder, waar detectoren en schermen in aanwezig zijn. De detectoren registreren de straling waaraan de betrokkene is blootgesteld; de schermen of filters dienen om een idee te krijgen over de aard en de energie van de stralingen. De dosimetrie heeft tot doel na te gaan of de wettelijke limieten niet werden overschreden. Eveneens wordt er nagegaan of er geen hogere dosis dan verwacht werd opgelopen. Indien dit het geval is, moet nagegaan worden welke abnormale situaties hier eventueel de oorzaak van waren. Vb. dosimeter in de zaal laten vallen en een tijdje laten liggen. Bij een mogelijk incident is het de bedoeling om, door middel van de dosimetrie, een zo nauwkeurig mogelijke evaluatie uit te voeren van de opgelopen dosis, teneinde de impact op de persoon te evalueren.
Dosislimieten. Een van de basisprincipes van de stralingsbescherming is het waken over het naleven van de vooropgestelde dosislimieten. Deze limieten werden bepaald om een zo laag mogelijk, maar aanvaardbaar risico op stralingseffecten te bekomen. Onderstaande tabel geeft de dosislimieten aan welke in de Belgische Wetgeving zijn opgenomen. De opgegeven waarden zijn deze voor 12 glijdende maanden. Dus de dosis moet geleidelijk aan worden opgelopen, en niet bvb in één maand.
Categorie
Totale lichaam
Beroepshalve blootgestelde werknemers (inbegrepen vrouwen die kinderen 20 mSv kunnen voortbrengen ) Het publiek
1 mSv / jaar
Delen van het lichaam 500 mSv voor handen, polsen, voeten, enkels en huid 150 mSv voor voor de ooglens 50 mSv voor handen, polsen, voeten, enkels en huid 15 mSv voor de ooglens 1 mSv ter hoogte van het abdomen tijdens hun zwangerschap
Zwangere vrouwen Vrouwen tijdens borstvoeding
niet werken met open bronnen.
Leerlingen en studenten van 18 jaar en 20 mSv ouder In het kader van hun studies Document-id: OLVZ-21938b29-23
500 mSv voor handen, polsen, voeten, enkels en huid 150 mSv voor de ooglens Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 53 van 56
54
Leerlingen en studenten tussen 16 en 6 mSv / jaar 18 jaar in het kader van hun studies
150 mSv voor handen, polsen, voeten, enkels en huid 50 mSv voor de ooglens
De dosimeter De dosimeter is een persoonlijke dosimeter en moet ter hoogte van de borst gedragen worden. Deze dosimeter is strikt persoonlijk, heeft een uniek nummer per personeelslid en mag dus niet onderling door verschillende personeelsleden gedragen worden. Op het einde van het jaar wordt er een bestralingstabel opgemaakt met de vermelding van de maandelijks ontvangen stralingsdosis. Elke individuele bestralingstabel wordt jaarlijks aan het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid overgemaakt. Deze tabellen worden er 30 jaar bewaard. Bij het jaarlijks medisch onderzoek bespreekt de arbeidsgeneesheer met u de resultaten
Beschermingsmaatregelen -
Afstand: Hoe groter de afstand tot de stralingsbron, hoe kleiner de dosis Draag altijd beschermende kledij als je in de omgeving van de directe stralenbundel bent. Zoveel mogelijk achter het loden glas staan tijdens de scopie of de opnames. Bij kinderen moet het cassetteformaat aangepast worden aan de leeftijd en de grootte van het kind Altijd zoveel mogelijk diafragmeren Gebruik van pulsscopie, scopie en opnamen zoveel mogelijk beperken, alleen die opnames nemen die noodzakelijk zijn voor een diagnose Eventueel opslaan van scopiebeelden, in plaats van een opname te maken (vooral bij contrastonderzoeken) gebruik van gonadenbescherming
De relatie tussen zwangeren en röntgenstraling Het ongeboren kind is door zijn snelle ontwikkeling gevoeliger voor straling dan volwassenen en kinderen. Bestraling van kinderen in de moederschoot is te mijden tenzij dit door omstandigheden niet te vermijden is, bvb omwille van ernstige gezondheidsproblemen bij de moeder. Door gepaste maatregelen( loodschorten, beperking van de opnames, hoge kV gebruiken) wordt blootstelling van het ongeboren kind dan tot het minimum beperkt.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 54 van 56
55
Intern reglement Aansluitend bij het arbeidsreglement gelden volgende afspraken voor de dienst Medische Beeldvorming: 1. Confidentiële gegevens mogen niet doorgegeven worden aan derden. Het opzoeken· van vertrouwelijke gegevens van personen die niet onder uw takenpakket vallen, · wordt gezien als een schending van het beroepsgeheim en wordt als een zware· fout beschouwd (cfr art. 50 van het arbeidsreglement) 2. Dienstnota’s (vb. afspraken gemaakt rond werking, enz.….) worden door iedereen gelezen en moeten uiteraard worden nageleefd 3. Internet en e-mail zijn niet toegelaten tijdens het werk, tenzij mits uitdrukkelijke en voorafgaandelijk toestemming van de dienstverantwoordelijke. 4. Begin - en eindduur van de voorziene uurregeling dienen te worden gerespecteerd Bij te laat komen, worden de niet-gepresteerde uren bij voorkeur ingehaald
dezelfde
dag
5. Bij te laat komen of afwezigheid dient de verantwoordelijke zo snel mogelijk op de hoogte te worden gebracht 6.
Telefoongesprekken voor privé-doeleinden tijdens de werkuren kunnen hoogdringendheid. Het gebruik van persoonlijke GSM in de zalen is niet toegelaten
enkel
bij
7. De pauzes dienen strikt te worden gerespecteerd, mogen niet ten koste zijn van het werk op de zalen, of van de wachttijden van de patiënten. De 15 minuten in voor - en namiddagstiften mogen niet worden verlengd of overschreden. 8. Binnen de kantooruren mogen koude schotels genuttigd worden in de dienstkeuken 9. Roken is enkel toegestaan tijdens de voorziene pauzes in het daartoe voorziene lokaal, dus niet op dienst 10. – koffie of water drinken in de zaal mag mits dit discreet gebeurt en de bekertjes/tassen opgeruimd worden - traktaties worden enkel georganiseerd in de keuken 11. Op het einde van de werkdag is iedereen verantwoordelijk voor de orde en netheid in de zaal waarin hij/zij heeft gewerkt 21.02.2011
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 55 van 56
56
BESLUIT Voor onze nieuwe medewerkers hopen we dat jouw inscholingsperiode aangenaam kan verlopen, zodanig dat je, dag per dag en zaal per zaal, de dingen kan leren. Het te leren pakket lijkt in het begin heel groot, vooral dan voor verpleegkundigen die hier pas beginnen, maar met de juiste begeleiding en wat tijd en geduld, komen we al heel ver. De ervaring leert ons dat de meeste mensen na zes maanden leertijd overal de basis mee hebben en in het dagelijks functioneren al goed meekunnen, inclusief de wachtdiensten. Voor onze studenten verpleging hopen we dat deze stage je een goede algemene indruk kan geven van wat er zoal gebeurd op een dienst medische beeldvorming, zodanig dat je later je patiënten degelijk kan inlichten, gedeeltelijk op basis van de praktische ervaringen die je hier hebt opgedaan. Voor studenten in de medische beeldvorming hopen we dat deze stage leerrijk is geweest, dat je het geleerde aan de praktijk hebt kunnen toetsen en dat je praktische beroepservaring hebt kunnen opdoen.
Document-id: OLVZ-21938b29-23
Goedgekeurd op: 19/11/2014 15:23 Pagina 56 van 56