ONTDEK én BESCHERM. historisch eiland in de Vlist SPECIAAL VOOR U

FL

ET C H E

R

ONTDEK én BESCHERM

AL A I C SPE R U VOO

BIJ

•

H O T EL S!

AAN

EDING • I B

2 | 2013

historisch eiland in de Vlist

EVEN BUITEN LEIDEN: VOGELEN & CHILLEN IN DE OOSTVLIETPOLDER | DE STAD UIT! 3 ROUTES OM NU TE FIETSEN | NALATEN: GELD VOOR DE TOEKOMST | ZILT LAND OP VOORNE: HELP MEE DE OMMELOOP TE VERWERVEN | WE GAAN SAMENWONEN IN DELFT

ASN Ideaalsparen: 1,8%* rente

00 En help 10a.0 n a ouderenje uit! een dag

Spaar uw vakantiegeld en bezorg eenzame ouderen een heerlijk dagje uit! ASN Ideaalsparen is goed voor mens, dier en klimaat. En u krijgt 1,8%* rente, zonder beperkende voorwaarden. Bijvoorbeeld over uw vakantiegeld. Open nu een rekening ASN Ideaalsparen of stort ten minste € 1000 op een bestaande rekening, dan steunt de ASN Bank namens u het Nationaal Ouderenfonds. Zo helpt u om eenzame ouderen een onvergetelijk dagje uit te bezorgen. Hoe méér Ideaalspaarders, des te méér uitstapjes. Op asnbank.nl houden we de score bij: het streven is om straks 10.000 eenzame ouderen blij te maken. Doet u mee? Kijk op asnbank.nl of bel gratis 0800-0380 (ma/vr).

Ga nu ASN Ideaalsparen en steun het Nationaal Ouderenfonds.

*Variabele rente per 15 mei 2013. Wijzigingen voorbehouden. Zie de actievoorwaarden op asnbank.nl. De ASN Bank is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en heeft een vergunning van de Nederlandsche Bank N.V. Op tegoeden van klanten bij de ASN Bank is het wettelijke depositogarantiestelsel van toepassing.

SOCIAL MEDIA

INHOUDSOPGAVE

Vind ons op Facebook, Twitter en YouTube

4 Aanwinst: de Koeneschans 6 Veldnieuws 8 Nalaten voor de toekomst 10 Dunea 12 Op pad door de Oostvlietpolder

www.zhl.nl/volg-ons

14 Flora: koninginnenkruid

De schippers van de Sophia zijn klaar voor het seizoen.

15 Sponsornieuws 16 Samenwerken in het Meisjeshuis Fiets de stad uit!

Huub Slingerland

Extra

Floris Scheplitz

Jan Alewijn Dijkhuizen

Onze vrijwilligers vrijwi zijn actief in de natuur én op Facebook. Heeft u altijd al vrijwilliger willen worden? Kijk en praat eerst eens mee op hun Facebookpagina: www.facebook.com/vrijwilligersZHL. Zo krijgt u een goed beeld van alle klussen die vrijwilligers opknappen.

Provinciale Vrijwilligersdag - Ondanks het slechte weer kwamen er ruim 200 vrijwilligers!

Werken in de natuur is bepaald geen straf .

VOORWOORD

Natuur is van onschatbare waarde. Nederlanders weten overal een (virtueel) prijskaartje aan te hangen. Maatschappelijke Kosten-Batenanalyses en nieuwe verdienmodellen zijn in de voorjaarsmode. Het is goed dat natuur op waarde wordt geschat, maar soms schiet het door.

NIET TE KOOP De verkoop van natuurgronden vind ik daar een voorbeeld van. Veilingsites waar natuurterreinen te koop zijn, dat getuigt van weinig duurzaamheid en rentmeesterschap. Natuur is van niemand en feitelijk dus niet te koop.

ONZE MISSIE Maar wat doen we als er te weinig financiële middelen zijn? Je moet dan

met pijn in het hart op organisatiekosten bezuinigen en hier en daar je ambities verlagen. Dat kost arbeidsplaatsen. Geen fijne boodschap. Desondanks is de missie van het Zuid-Hollands Landschap na een kleine 80 jaar nog glashelder: zoveel mogelijk natuur en landschap veiligstellen en mensen er van laten genieten. U maakt dat als donateur en/of vrijwilliger juist in deze tijden daadwerkelijk mogelijk.

DANK Dat uw betrokkenheid groot is, blijkt uit de vele constructieve reacties op onze enquête. Waarvoor dank! In 1934 zijn we begonnen met enkele vrijwilligers die zelf natuur aankochten. Tijden keren deels terug en wat goed is moet je behouden… niet in de etalage zetten!

Jan van Dam, Het Dok

Voorjaarsuitverkoop?

Michiel Houtzagers Directeur Zuid-Hollands Landschap [email protected] @Houtzagers

Ruim 3.900 Beschermers vulden de enquête in! Benieuwd naar de volledige uitslag? Kijk op www.zhl.nl/enquete

Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2013

3

tekst: Idde Lammers

UNIEKE AANWINST

Parel van Waterlinie veroverd ‘Klein maar fijn’ is van toepassing op de Koeneschans, de nieuwste aanwinst van het Zuid-Hollands Landschap. Jan van Dijk neemt u mee naar het schiereilandje in de Vlist waar een historisch stukje van de Oude Hollandse Waterlinie lang verborgen lag.

“Menig fietser die langs het veenriviertje de Vlist van Haastrecht naar Schoonhoven rijdt, zal zich afgevraagd hebben wat dat voor een rond eilandje is”, zegt Jan van Dijk van het ZuidHollands Landschap als hij over het water van de Vlist wijst. “Als je afstapt en het ‘goed’ verstopte informatiepaneel aan de Slangeweg vindt, dan lees je dat het de Koeneschans heet en dat het schiereilandje een restant is van de Oude Hollandse Waterlinie.” Koene soldaten verbleven hier in de zeventiende eeuw. Vanaf de schans bewaakten ze de Franse Kade, de OostVlisterdijk en de Slangeweg die alle bij de Koeneschans uitkwamen en uitkomen.

4


STRATEGISCH Het was een strategisch gekozen plek daar in de Vlist. Zeker tijdens oorlogsdreiging. Dan werd het veenweidelandschap rondom de belangrijke handelssteden in het westen van Holland onder water gezet. Zo werden vijandige legers gedwongen om, wilden ze het land binnendringen, over verhoogde dijken en kades te gaan. Over de Slangeweg bijvoorbeeld. Daar werden ze warm onthaald door de soldaten op de Koeneschans. Die konden zich verschuilen achter de aarden wallen op het schanseilandje. En op de schans stond ook nog eens geschut. Zie daar maar voorbij te komen.

RESTANTEN De wallen zijn in de negentiende eeuw afgegraven. Besef van waardevol cultuurhistorisch erfgoed was er toen amper. Op andere plekken zijn schansen en bijzondere onderdelen van de Oude Hollandse Waterlinie zelfs helemaal verdwenen, mede door de ontwikkeling van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in de negentiende eeuw. De laatste restanten van de oude linie in het landelijke gebied zijn, naast de Koeneschans, de Wierickerschans in de gemeente Bodegraven, het Schansbosch bij Linschoten en de vestingstad Schoonhoven.

GROTE WAARDE “De Koeneschans is vanuit cultuurhistorisch oogpunt van grote waarde”, vertelt Van Dijk. “Vandaar dat we er samen met het Erfgoedhuis Zuid-Holland en Landschapsbeheer Zuid-Holland alles aan gedaan hebben om deze schans voor de toekomst veilig te stellen. Begin dit jaar kwam het project ineens in een stroomversnelling. We konden met de eigenaar tot overeenstemming komen over aankoop.

ACTIE Met een giftenactie onder Beschermers en omwonenden willen de samenwerkende organisaties het project financieel rond zien te krijgen (zie kader). Het is de bedoeling om de Koeneschans te herstellen en meer beleving mee te geven. Daarnaast gaat het ook om het verbeteren van de samenhang tussen de verschillende cultuurhistorische elementen langs de Vlist, zoals het historisch Gemaal de Hooge Boezem in Haastrecht, de Molen achter Haastrecht, de voormalige molenlocaties en de Koeneschans. Marc Laman van Erfgoedhuis ZuidHolland: “We overwegen de aarden wallen weer op te bouwen die vroeger deel uitmaakten van de schans. Archeologisch onderzoek zal waarschijnlijk uitwijzen waar de wallen precies gelegen hebben. Ook hopen we de fundamenten te vinden van een stenen huisje dat ooit op het schiereiland heeft gestaan.”

Daar ligt het Wanneer nneer u van Haastrecht naar Schoonhoven fietst, ziet u het schiereilandje ereilandje liggen. Met een kano o kunt u er langs varen. Vanaf de hoek Westt Vlisterdijk / Franse Kade in Vli Vlist ist (postcode 2855) is de Koeneschans goed d te overzien. En wie dan toch fiets fiets of auto aan de kant gezet heeft: Café é de Vlist, Franse Kade 8 in Vlist is vlakbij (open: woens- t/m zaterdag vanaf af 11.00 uur, zondag vanaf 10.00 0 uur, op feestdagen gesloten).

Harry Bunk

Zo’n kans om deze cultuurhistorische parel in het landschap te redden, konden we niet laten lopen.”

WILGEN RONDOM

Zuid-Hollands Landschap, Erfgoedhuis Zuid-Holland en Landschapsbeheer ZuidHolland streven ernaar dat de Koeneschans in 2014 hersteld wordt

STEUN DE KOENESCHANS Jan van Dijk: “De Koeneschans is een uniek stuk cultuur, natuur en historie in één. Dat moet hersteld worden en behouden blijven. ZuidHollands Landschap, Erfgoedhuis Zuid-Holland en Landschapsbeheer Zuid-Holland streven ernaar dat de Koeneschans in 2014 hersteld wordt en dat er het een en ander te beleven is voor kanoërs, fietsers en wandelaars. Over de exacte inrichting en de toekomstige functie overleggen we met de omwonenden en ondernemers uit de streek.” Naast het Streekfonds Krimpenerwaard zijn Stichting Het Groene Hart, een wandelorganisatie en een historische vereniging bij het project betrokken. Het behoud van de Koeneschans past binnen het provinciale beleid om de Erfgoedlijnen te verwerken. Ook de provincie betaalt daarom mee aan de planvorming voor de inrichting. Om de aankoop van de Koeneschans

te financieren, is € 25.000,- nodig. Uw bijdrage is hiervoor van groot belang. Uw gift kunt u aan het Streekfonds Krimpenerwaard overmaken via rekeningnummer: 1200.66.661 o.v.v. Koeneschans. Via www.zhl.nl/koeneschans houden we u op p de hoogte. g

Idde Lammers

De wilgen die het schiereiland omzomen moeten regelmatig worden geknot. “Daar gaan we samen met onze vrijwilligers mee aan de slag”, aldus Aletta van Zijden van Landschapsbeheer Zuid-Holland. “Zo versterken alle samenwerkende partijen elkaar en dragen we gezamenlijk bij aan het behoud van dit unieke stukje ZuidHolland.”


5

VELDNIEUWS

MÉÉR VEER NAAR SOPHIAPOLDER

Midden in de rivier De Noord bij Dordrecht ligt het natuureiland Sophiapolder, beheerd door het Zuid illige Hollands Landschap. De vrijw schippers van het veerbootje Sophia de zetten u graag over. Goed nieuws: Kijk id! ebre dienstregeling is flink uitg voor de actuele vaartijden op www.zhl.nl/sophiapolder

PICKNICKEN OP HUYS TE WARMONT Noteer vast in uw agenda: 14 september! Op Landgoed Huys te Warmont gebeurt dan iets speciaals! U krijgt alle gelegenheid het prachtige landgoed te beleven, want samen met onze partners Erfgoedhuis Zuid-Holland en Landschapsbeheer Zuid-Holland verwelkomen wij u graag in en rond Huys te Warmont. Houdt u de website en het komende nummer van dit tijdschrift in de gaten? U vindt er het uitgebreide programma voor een heerlijke dag.

Nat gras, veel vogels

Even opladen

Op een aantal graslandpercelen in de Krimpenerwaard liet het ZuidHollands Landschap recentelijk het (regen)water royaal toe waardoor er plassen op het land stonden. Het resultaat? Alleen al in polder Hoek telde een vrijwilliger op een ‘natte maandag’ grutto’s, tureluurs, bonte strandlopers, bontbekplevieren en kieviten.

Dankzij de Nationale Postcode Loterij heeft het Zuid-Hollands Landschap bij bezoekerscentrum Tenellaplas fietsoplaadpunten geïnstalleerd. Gebruik is gratis en in de tussentijd kunt u even wandelen, Tenellaplas bezoeken en een kopje koffie of thee nuttigen. Een vrijwillige bijdrage voor het opladen of parkeren is achter te laten in de nieuwe honesty box.

Nieuwsbrief Ontvang elke maand de leukste excursies, wandelen fietsroutes, natuurnieuwtjes en de n Beschermervoordelen B per p mail. Meld u aan via www.zhl.nl/nieuwsbrief w

3

70

40

11 4

Voordeel

- Mede dankzij de vele vrijwilligers leiden veel Zuid-Hollandse steden en dorpen in cultuurhistorisch opzicht een bloeiend bestaan. In dit boekje leest u over al die vrijwilligers die ooit zeiden ‘Als niemand anders het doet, dan doe ik het zelf wel’. Via de link www.zhl.nl/voordeel kunt u het boekje bestellen. Beschermers van het Zuid-Hollands Landschap krijgen dit boekje voor € 10,(inclusief verzendkosten!) thuis.

elijks naar in de natuur te beleven is kijken dag Kinderen die willen weten wat er leuk het hoe tor Lodewijk Hoekstra laat zien Green-kids bij RTL Telekids. Presenta ls kijken, voge estjes vangen, fossielen hakken, is om naar buiten te gaan. Waterbe rcross, speu de is . Nieuw onderdeel dit seizoen tuinieren… er komt van alles aan bod kids.nl eenw.gr ww uitgevoerd moeten worden. Op een fietscross waarbij opdrachten . land -Hol Zuid in e natuurliefhebbers, óók vlakbij zijn activiteiten te vinden voor jong vrijdag 17.05 uur, Green-Kids op RTL 8, maandag t/m zaterdag 10.10 uur, zondag 9.00 uur.

6


Green-kids in actie in de Slikken van Voorne

John Sarneel

Green-kids nog avontuurlijker

Groen doet ze goed

Rob Doolaard

Meer dan 65% van de Zuid-Hollandse kinderen woont in de stad; 2 tot 3 uur per dag besteden ze aan televisie, computer en smartphone. Tijd die ze níet buiten zijn. Het programma ‘Groen doet goed’ stimuleert kinderen en hun opvoeders om meer gebruik te maken van natuuren recreatiegebieden in Zuid-Holland. Het programma begint met activiteiten dichtbij: natuurbeleving thuis, in de achtertuin, op school en in de wijk. Het is een groot opgezet samenwerkingsverband waarin ook het Zuid-Hollands Landschap een rol speelt. Wilt u meer weten, heeft u tips voor belevingsactiviteiten om Zuid-Hollandse kinderen weer te verbinden met de natuur? Neem contact op met Daan Bleichrodt ([email protected]).

VACATURE

Het Zuid-Hollands Bureau voor Toerisme heeft vier fraaie fietsroutes samengesteld die u kennis laten maken met schitterend erfgoed in de provincie. U mag kiezen: Het Eiland van Dordt (36 km), Van Schoonhoven naar Gouda (50 km), Leiden en de Bollenstreek (45 km), Van Delft naar Delfshaven (42,5 km). Alle vier de routes zijn eenvoudig te downloaden (en te printen) via www.zhl.nl/routes

ARK Natuurontwikkeling is eigenaar van de Zeetoren en organiseert hier vandaan allerlei natuuractiviteiten. ARK zoekt vrijwillige gastheren en –vrouwen voor de Zeetoren. Iets voor u? Neem per e-mail contact op met Joost de Kurver of Ineke van Dort, medewerkers van de Zeetoren: [email protected]

SCHAPEN TEGEN DUINDOORNS

BUITENSPORT & NATUURBEHEER

©Sian Cox/123rf.com

Op initiatief van de Nationale Postcode Loterij brengt PostNL samen met Stichting Natuurbeelden een postzegelserie uit met 36 Nederlandse zoogdieren. Van adder tot zeehond, u kunt alle zegels verzamelen. Zie www.postnl.nl/zoogdieren .n

Zo’n 35.000 Nederlanders doen aan geocaching. Dat is een buitensport waarbij je een GPS-ontvanger of telefoon gebruikt om een cache (verstopplaats, ‘schat’) te vinden. Veel geocachers komen graag in de natuur en daarom werkt het Zuid-Holland Landschap met hen samen. Want je kunt gaan schat zoeken, maar je kunt ook snoeihout of zwerfvuil als schat gaan zoeken én het opruimen! Wilt u meer weten over geocaching en deze mooie combinatie van buitensport en natuurbeheer? Ga naar www.geocaching.com en zoek op GC42HZQ.

De Van Dixhoorndriehoek is overged ragen aan het Zuid-Hollands Landschap. Het natuurgebied tussen de oude bou levard van Hoek van Holland en het strand is door duindoorns overwoekerd. Ond er andere een schaapskudde gaat meehelpen het gebied weer open en aantrekkelij k te maken.

Allround Reclame

Joost de Kurver

ZIN IN FIETSEN?


7

NALATENSCHAP

Onze natuur

in de toekomst Ook de generaties na ons moeten van de natuur kunnen genieten. Dat spreekt voor zich. Maar die wens uitspreken is makkelijker dan hem daadwerkelijk uitvoeren. Daar is inzet

waarop ook u uw steentje bij kunt dragen.

8


foto’s: Idde Lammers

en geld voor nodig, veel geld. Er is een bijzondere manier

Ook volgende generaties moeten rust en ruimte vinden in de natuur

Met steun van betrokken vrijwilligers en Beschermers werkt het Zuid-Hollands Landschap hard aan het behoud van natuur, landschappen en cultuurhistorie. Een bijzondere en persoonlijke manier van steunen is mogelijk via uw nalatenschap. Veel mensen zijn in de veronderstelling dat je over een groot vermogen moet beschikken om na te kunnen laten aan een goed doel. Dit is echter beslist niet zo. Elke nalatenschap, of het nu om geld of goederen gaat, is welkom. Elke bijdrage is waardevol en stelt ons in staat om de natuur en cultuurlandschappen te beschermen.

STEENTJE BIJDRAGEN De hoogte van het bedrag dat u eventueel nalaat is niet echt van belang. Een steen of een steentje, elke bijdrage helpt! Het Zuid-Hollands Landschap beheert een groeiend aantal natuurgebieden en kan door deze steun blijven werken aan een duurzame omgeving waar mens, dier en natuur

samen kunnen bestaan. Dat is voor volgende generaties van levensbelang.

VRAGEN Stil staan bij het moment dat u er niet meer bent en nadenken over een testament, dat zijn lastige onderwerpen. Maar het is een geruststellend idee om te weten dat uw wensen zijn vastgelegd en alles van te voren goed is geregeld. In onze nieuwe brochure leest u meer over nalaten aan het Zuid-Hollands Landschap. Eveline Blok is onze contactpersoon en kan uw vragen beantwoorden. “Mensen die tijdens hun leven volop van de landschappen en cultuurhistorische gebieden genieten, vinden het belangrijk om ook daarna nog iets voor de natuur te betekenen. Zodat toekomstige generaties ook van onze prachtige provincie kunnen blijven genieten.”

Informatie -

EVENWICHT De natuur in Zuid-Holland staat onder druk. Er is nog maar zes procent natuur over in onze provincie. Het Zuid-Hollands Landschap streeft naar een duurzaam en kwalitatief evenwicht tussen mens en natuur. Dat evenwicht ontstaat niet vanzelf, we zetten ons actief in om dit streven te realiseren. En dat blijven we doen.

-

Wilt u meer informatie? Eveline Blok beantwoordt graag al uw vragen. U bereikt haar telefonisch via (010) 272 22 22 of per e-mail [email protected]. In dit magazine vindt u een antwoordkaart waarmee u vrijblijvend meer informatie Nalaten aan het Zuid-Holla nds Land schap opvraagt of kosteloos onze nieuwe brochure ‘Nalaten aan het Zuid-Hollands Landschap’ aanvraagt. Geef de nat uur een toe komst

Wist u dat… … we met uw steun de schaarse natuur kunnen beschermen en het Zuid-Hollands erfgoed een toekomst kunnen bieden? … het Zuid-Hollands Landschap, als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI), is vrijgesteld van het betalen van erfbelasting? Dit betekent dat uw nalatenschap volledig ten goede komt aan de natuur. … u vrijblijvend onze nieuwe brochure over nalaten kunt opvragen? Vult u de antwoordkaart bij dit tijdschrift in, dan sturen we u de brochure kosteloos toe. … over dit onderwerp meer informatie te vinden is op www.zhl.nl/nalaten? … ook in deze editie van het tijdschrift (zie pagina 15) weer te lezen is welke giften het Zuid-Hollands Landschap heeft mogen ontvangen?


9

Duinen klaar voor het broedseizoen In het duin zijn de werkzaamheden van afgelopen winter afgerond. De rijplaten op het fietspad de Ganzenhoek zijn weggehaald en het pad is schoongeveegd. Na alle drukte is er nu weer rust in het gebied.

Soorten in Beeld

Majestueuze schoonheid De krooneend (Netta rufina) is een bijzondere verschijning in Meijendel. Ze zijn te vinden op de infiltratieplassen van Dunea. Dat zegt veel over de waterkwaliteit, want de krooneend is een kritische vogel met een verfijnde smaak. Ze eten graag kranswieren en die groeien alleen in schoon water. Ook slakjes en insecten staan op het menu. Opvallend is vooral het mannetje met zijn mooie, ronde, roodbruine kop en koraalrode snavel. In de zomer verliest hij zijn kleur, maar in de herfst is hij weer in vol ornaat te bewonderen. De kleuren van het vrouwtje zijn gedekt, maar zij heeft een mooie tekening met een tipje rood aan de snavel.

Vooral de laatste zes jaar is het aantal krooneenden in Meijendel toegenomen. Dat is bijzonder, want als broedvogel komt de krooneend in Nederland maar weinig voor. Vorig jaar liep het aantal wat terug. Maar dit voorjaar rekenen we weer op een heleboel nieuwe kroonkuikens in Meijendel.

Nieuw waterspel bij DeTapuit

10


De renovatie aan de winningen in Meijendel is nog niet klaar. De komende vier jaar is Dunea hier nog mee bezig. Dit voorjaar besteden we aan de voorbereiding van die werkzaamheden en het aanvragen van vergunningen, zodat we er in het najaar mee verder kunnen gaan. In de tussentijd is het rustig in het duin. En dat is ook nodig voor de dieren en vogels, want het broedseizoen is weer begonnen!

Openingstijden van De Tapuit zijn van 1 maart tot 1 november Dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 uur tot 16.00 uur, zondags van 10.00 uur tot 17.00 uur, maandags gesloten. Telefoonnummer (070) 357 74 70, of e-mail [email protected]. Volg De Tapuit ook via twitter @detapuit. Adres: Meijendelseweg 40, Wassenaar

Een bezoek aan De Tapuit is een aantrekkelijke start voor een ontdekkingstocht naar duin en water. Binnen ontdekt u hoe Dunea drinkwater maakt en wat er nodig is om dit bij u thuis te bezorgen. Best interessant, maar het blijft een droog verhaal. In het bezoekerscentrum zijn weinig mogelijkheden voor gespetter... Maar buiten mag er natuurlijk uitgebreid met water gespeeld worden en dat kan dan ook binnenkort. Naast het bezoekerscentrum, tussen De Tapuit en het terras van de naastgelegen pannenkoekenboerderij Meyendel, komt een waterspeeltoestel. Hier kan vooral de jeugd zelf met het water van Dunea aan de slag: samen werken aan water, van bron tot kraan. Met een handpomp kunnen de kinderen hier straks de miniwatertoren van Meijendel vullen. Vanuit die watertoren stroomt het water via een systeem van pijpen naar diverse tappunten. Zonder mensen aan de pomp is er geen water en alleen door vakkundig samenwerken bij de kleppen, bereikt de juiste hoeveelheid water vanuit de toren elk tappunt.

Afgelopen winter is Dunea druk geweest met natuurherstelprojecten en vernieuwing van waterwinningen. In de Elleboogsprang, Kijfhoek en Bierlap is een groot paraboolduincomplex in ere hersteld. Ooit is daar voor de waterwinning een deel afgegraven. Dat is nu opgevuld met zand, zodat de natuur hier weer haar eigen gang kan gaan. Dat zand was afkomstig van een andere ingreep: in de Vinkenhoek en het Meeuwenduin is het duin afgeplagd, de toplaag is afgegraven. Het afplaggen geeft ruimte voor het spel van zand, wind en water; een natuurlijk dynamisch proces. Zo herstelt het natuurlijke duinreliëf zich en krijgen dier en plant weer een kans.

Fietsverhuur De laatste details worden nu uitgewerkt en besproken. Dan is er nog een paar maanden nodig om het geheel te vervaardigen en dan kan het spel hopelijk deze zomer in gebruik worden genomen. Als in het najaar de vorst invalt, is het helaas tijdelijk uit met de pret. Zolang de R in de maand zit, wordt het spel namelijk afgekoppeld, net als onze openbare tapkraan. Gelukkig zijn er in dat seizoen weer andere manieren om water te beleven, zoals regen, sneeuw en ijs. Dit nieuwe waterspel wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van Stadsgewest Haaglanden.

Meijendel, een van de drie natuurgebieden die Dunea beheert, kent vele vormen van recreatie, zoals bijvoorbeeld wandelen, fietsen en paardrijden. Maar nu is een combinatie ook mogelijk. Per 2 april staan er in De Tapuit, het bezoekerscentrum van Dunea drie herenfietsen en zeven damesfietsen klaar om verhuurd te worden. Prijs € 9,50 per fiets. Op deze manier kunt u meer ontdekken van Meijendel dan alleen via de uitgezette wandelroutes in het natuurgebied. Als onderpand vraagt Dunea een kopie van uw ID. Ook komen er op zeer korte termijn kinderzitjes, die u mee kunt huren. Dunea least deze fietsen van Du Nord.

Bijzonder duingebied één dag open voor publiek

Kom naar de Kikkervalleien Dunea stelt een keer per jaar de Kikkervalleien in Meijendel open voor publiek. Normaal is dit gebied afgesloten, maar op zondag 30 juni van 11.00 uur tot 15.00 uur bent u welkom om de duinvalleien te bezichtigen.

Vochtige duinvalleien De grondwaterstand in de vochtige duinvalleien is heel wisselend en de kwaliteit van het water is bijzonder goed. Het is de kraamkamer van het duin als het gaat om amfibieën zoals de rugstreeppad, boomkikker en kamsalamander. Karakteristieke duinvogelsoorten als de graspieper, roodborsttapuit en tapuit komen er weer voor. En niet te vergeten zeldzame libellen, vlinder- en keversoorten.

Ook hier hoopt Dunea weer parnassia en verschillende orchideeën terug te krijgen. Op verzoek kunnen experts van Dunea u tijdens de open dag meer vertellen over de werkzaamheden in dit duingebied.

Open dag In de kikkervalleien vindt u uw weg langs een uitgezette wandelroute met informatiebordjes. De route is onverhard en dus ongeschikt voor rolstoelen of kinderwagens en stevig schoeisel is aan te raden. Honden zijn niet toegestaan. Meer informatie vindt u op www.dunea.nl.

Natuurontwikkeling Het naastgelegen gebied, de Helmduinen, is in ontwikkeling. Het is nu nog een zandvlakte, maar het wordt straks net zo mooi als de Kikkervalleien.

Activiteiten vanuit De Tapuit, bezoekerscentrum Dunea

Workshop voor kinderen: “tekenen in het wild” Zaterdag 22 juni van 10.00 uur tot 12.00 uur 24 uur Natuur Op pad met de duinwachter en daarna tekenen/ schilderen wat je allemaal hebt gezien en beleefd. Voor kinderen van 6 tot 12 jaar. Vrijdag 5 juli / vrijdag 6 september Zomeravondexcursie door Meijendel in combina-

Een nieuwe pannenkoekenboerderij Dit is het ontwerp van de nieuw te bouwen pannenkoekenboerderij in Meijendel. Met dank aan u, want u heeft meegedacht bij het bepalen van de sfeer en uitstraling. Het ontwerp biedt nieuwe kansen voor verbetering van de service en de logistiek. Dunea hecht als pandeigenaar grote waarde aan een goede, duurzaam gebouwde horecagelegenheid met voldoende capaciteit. Er komen jaarlijks immers ruim 1 miljoen recreanten in Meijendel die er genieten van de rust en ruimte. De exploitanten van de pannenkoekenboerderij en Dunea zijn blij met dit resultaat. Komend najaar starten grond- en bouwwerkzaamheden. Uiteraard wordt gezorgd voor een tijdelijke horecafaciliteit. Tot die tijd is de pannenkoekenboerderij Meyendel gewoon geopend.

tie met een gezellige pasta avond op het terras van de pannenkoekenboerderij Meyendel. Zondag 30 juni van 11.00 uur tot 15.00 uur Open dag Kikkervalleien in Meijendel. Bijzonder duingebied één dag open voor publiek. Speciaal voor deze dag is in de Kikkervalleien een wandelroute uitgezet en kunnen bezoekers hun weg zoeken langs informatiebordjes. Medewerkers van Dunea geven uitleg. Zondag 21 april, 19 mei, 30 juni, 28 juli, 25 augustus en 22 september Leuke GPS tocht voor gezinnen door de duinen van Meijendel. Vertrek tussen 10-13.00 uur. 15 september Natuurfeestdag in Meijendel! De zesde editie van de natuurfeestdag in de vallei van Meijendel. Kinderen en volwassenen kunnen vanaf 11.00 uur op verschillende manieren kennis maken met de prachtige natuur middenin de Randstad. Voor jong en oud is er van alles te beleven: van bomen klimmen en hutten bouwen tot excursies en speurtochten. Ook is er een informatiemarkt. De toegang is gratis. Een dag om niet te missen.

Colofon Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn, Bart van Engeldorp Gastelaars en Johanneke van der Veer (eindredactie) Foto’s en illustraties: Dunea Beeldbank. Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk. Dunea, Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer www.dunea.nl, (088) 347 47 47

Kijk voor meer informatie, aanmelden en het actuele excursie aanbod op www.dunea.nl/duinen


11

OP PAD MET...

Voorjaar in ‘t Vogelhoff “Zie je die kievit? Die is vast aan het broeden. Een paar dagen geleden zag ik een mannetjeskievit op die plek een nestkuiltje uitkrabben. En die grutto daar; die heeft het ook flink te pakken! Schitterend hè, dat geluid.”

Wie van ’t Vogelhof wil genieten kan er terecht met de verrekijker, weidevogels genoeg. Of gewoon in het gebied relaxen? Om echt te chillen vindt u er zelfs loungebanken. Het is half april als Maarten Laming, assistentregiobeheerder kuststreek van het Zuid-Hollands Landschap, ons meeneemt naar het splinternieuwe natuuren recreatiegebied ‘t Vogelhoff in Leiden. Om ons heen scheren grutto’s, kieviten en scholeksters. Op een paaltje zit een tureluur zenuwachtig te roepen en kijk: pal voor ons staan de eerste boterbloemen in bloei. Een paar honderd meter verderop racen automobilisten over de A4, maar in de polder heerst het geluid van de voorjaarsvogels. Grut-ogrut-o-grut! Tepiet, tepiet, tepiet!

GENIETEN Voordat het Zuid-Hollands Landschap de polder in beheer kreeg, was het gebied afgesloten. Laming: “Wij stellen het open. Het is het belangrijk dat zo veel mogelijk mensen kunnen genieten van onze terreinen. De natuur in gaan is goed voor je gezondheid en zorgt voor ontspanning. Bovendien, daar ben ik van overtuigd, zorgt openstelling ervoor dat

12


‘t Vogelhoff een beetje van de bezoekers wordt. En waar je van houdt, daar strijd je voor. Belangrijk hoor. Er liggen immers nog steeds plannen voor een bedrijventerrein.”

LAPPENDEKEN Het Zuid-Hollands Landschap beheert sinds vorig jaar deze polder (60 hectare) in de veel grotere Oostvlietpolder. Het weidegebied is van oudsher in trek bij weidevogels en zo te zien is dat nog steeds zo! Aan het beheer zal het niet liggen, legt Laming uit. “Met hulp van drie boeren die grond pachten, voeren we een zogeheten mozaiëkbeheer. Door de polder in gedeelten en op verschillende tijdstippen te beweiden en te maaien én tegelijkertijd te spelen met de waterstand ontstaat een lappendeken van hoger en lager gras en van drogere en nattere stukken. Daar houden weidevogels van.”

SPANNENDER Voordat de gemeente ‘t Vogelhoff overdroeg is het gebied voor bezoekers nog spannender gemaakt. Dat leverde

waterpartijen, een recreatief fietspad en nieuwe wandelpaden op. En recent hebben basisscholieren fruitboompjes geplant. “Zo beleef je de natuur vlak bij de stad op een heel intense manier. Straks komen de kinderen met hun ouders hier appels en peren plukken. En we werken samen met een imker uit de regio.”

STEEDS MOOIER Deze ochtend is het prettig onrustig in de polder. Tepiet! Er zijn drie scholeksters neergestreken. De heren zijn het duidelijk niet met elkaar eens. Met de snavel naar de grond draaien ze luid tepietend om elkaar heen. De polder zit vol vogelgeluiden, maar oogt nog wat kaal. Op de net vergraven oevers steken de eerste grassprieten uit de grond. “Misschien dit jaar al, maar zeker volgend jaar verwacht ik hier zwanenbloemen en veel boterbloemen, paardenbloemen. Hopelijk zien we ook pinksterbloemen. En natuurlijk komen er kikkers en libellen. Hazen zijn er nu al volop. Het wordt hier met het jaar mooier!”

Idde Lamers

KOM HET BELEVEN ‘t Vogelhoff ligt ten zuiden van Leiden, in een gedeelte van de Oostvlietpolder. Het nieuwe natuurgebied is prima bereikbaar. Aan het fietspad langs de Vliet zijn twee ingangen, aan de parallelweg langs de A4 is een derde. Hoofdentree ligt langs de Vlietweg (voor automobilisten met navigatiesysteem: toets 52.135227,4.475298 in.)

net als het beleefpad voor kinderen, alleen buiten het broedseizoen toegankelijk. Na het broedseizoen wordt een vogelkijkhut geplaatst waar u jaarrond terecht kunt. Het Zuid-Hollands Landschap verwelkomt u graag op een van de excursies! Zie www.zhl.nl/oostvlietpolder

Idde Lammers

Tussen Vliet en A4 lopen zowel een recreatief fietspad (hele jaar open) als een wandelpad. Dit wandelpad is,

Leiden

A44

Wassenaar

Oostvlietpolder Voorschoten

”

De foto is voorzichtig gemaakt door Marijke Langeveld. Op Facebook wordt ‘t Vogelhoff gevolgd, zeker op onze eigen pagina www.facebook.com/Rijnstreek

A4

ZoeterwoudeDorp

Leidschendam

Harry Bunk

“

Dit zijn ze dan! De eerste grutto-eieren die gevonden zijn in ‘t Vogelhoff bij Leiden.

DEZE DRIE WEIDEVOGELS ZULT U NU ZEKER ZIEN EN HOREN IN ‘T VOGELHOFF

Hoog op de poten, een warm roestbruine borst, zit vaak op een paaltje op de uitkijk, roept ook zijn eigen naam.

Zwart-witte vogel, knalrode lange rechte snavel, staat vaak in groepjes met elkaar te ‘ruziën’, geluid: tepiet tepiet tepiet!


13

tekst: Monica Wesseling

Buitelt echt door de lucht, te herkennen aan de afgeronde vleugels en het kuifje op de kop, roept zijn eigen naam.

©alycan/123rf.com

Scholekster

©Roland IJdema/123rf.com

Grutto

©Herbert Kratky/123rf.com

Kievit

FLORA

Altijd en immer

KONINGINNENKRUID Rozen verwelken, schepen vergaan. Maar ons koninginnenkruid blijft altijd bestaan. Gé Hartgespan (februari 2013)

oudroze bloemschermen, aantrekkelijk voor bijen en vlinders en allerlei andere insecten.

JULIANA Daarna kwam koningin Juliana en was er geen reden de naam te veranderen, ook al was de verjaardag voortaan op 30 april. De plant heette ook wel leverkruid, misschien om de bloemkleur, of omdat er een geneeskrachtige werking tegen leverkwalen zou zijn? Een wat laag-bij-de-grondse naam – koninginnenkruid klinkt heel wat hoogstaander. De bladeren doen aan hennepblad denken, vandaar de wetenschappelijke naam Eupatorium cannabinum.

BEATRIX

WILLEM-ALEXANDER WILHELMINA Koninginnenkruid heeft zijn naam misschien wel gekregen toen koningin Wilhelmina op de troon kwam. Zij was immers op 31 augustus jarig, en rond die datum valt het hoogtepunt van de bloei van koninginnenkruid, met royale,

Als u dit leest heeft Nederland een koning, WillemAlexander. Is er een andere zinnebeeldige plant te vinden? Wat dacht u van de statige koningskaars, of van de struise koningsvaren, Osmunda regalis? Maar koninginnenkruid blijft voor altijd bestaan.

2 | 2013

histor

H O T EL S

DING • IE

IAAL SPECOR U VO

R

F L E C HE T

J

ONTDEK én BESCHischERM eiland

BI

•

!

AANB

COLOFON

in de Vlist

older | in de Oostvlietp te VOGELEN & CHILLEN 3 routes om NU Even buiten Leiden: en in Delft | DE STAD UIT! land op Voorne: We gaan samenwon voor de toekomst | Zilt geld fietsen | Nalaten: te verwerven help mee de Ommeloop

U UITGAVE is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Jaargang 42, 2/2013 C CONTACT Nesserdijk 368 | 3063 NE Rotterdam | (010) 272 22 22 | [email protected] | www.zuidhollandslandschap.nl NIEUW ADRES Vanaf 22 juli 2013: Oude Delft 116, 2611 2 CG Delft. De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar, per gezin. Wilt W u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing bel (010) 272 22 22. Wilt u bij verhuizing gebruik maken van de PostNL verhuisservice? Opzeggen O kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober. Foto voorkant: ©Aad Schenk/fotonatura.com. Volgende nummer verschijnt eind augustus.

OPLAGE BESCHERMERADMINISTRATIE BESCHER ANDERE GIFTEN REDACTIE REDACTIONELE BEGELEIDING REDACTIE KLANKBORD VORMGEVING EN DRUK ADVERTENTIEVERKOOP

54.000 ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A Eline Decker, Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie), Tim Remmel (social media). Kees Loogman, Hans Resing. Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer. Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99 A2 | [email protected] | (023) 526 04 05 Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSCgecertificeerd papier. De folie voor de verpakking van Zuid-Hollands Landschap bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen. Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afvalstoffen.

14


tekst: Hanneke den Held

Tot 30 april van dit jaar was het duidelijk. We hadden een koningin, en er was een mooie, forse, zeg maar koninklijke plant, algemeen op voedselrijke bodem langs oevers, in vochtige ruigten en in vochtig bos: koninginnenkruid. Een echte plant des vaderlands.

De traditie bleef toen koningin Beatrix de troon besteeg. Het koninginnenkruid had zijn naam gevestigd en bleef ons land sieren. Ik plantte het in m’n tuin, ook vanwege al die insecten. Het bleek een krachtige plant die ook droge zomers moeiteloos overleefde. En toen werd het 28 januari 2013. Beatrix kondigde haar aftreden en het aantreden van haar oudste zoon aan.

NATUURLIJK VERBONDEN

SPONSORNIEUWS

ons zo ger zijn in wat we nog slagvaardi Vriend. Samen kunnen r. Doe mee, word verbindt: de natuu

©Danilo Djekovic/123rf.com

STEUN MEER NATUUR OP VOORNE ST Eenmalig krijgen wij de kans natuurgebied de Ommeloop aan te kopen. Dit terrein, bij Brielle en Oostvoorne, lag vroeger dicht bij zee. Daardoor is de grond nog steeds ziltig en zijn er bijzondere planten en vogels, zoals de prachtige watersnip, te vinden. Het Zuid-Hollands Landschap heeft al een deel van de Ommeloop in bezit. Nu kunnen we het gehele gebied kopen en zo het complete ecosysteem redden. Tot 1 juli hebben we de tijd om voldoende geld in te zamelen voor de aankoop. Met uw hulp moet dat lukken! Zie ook www.zhl.nl/ommeloop

NATUURLIJK VERBONDEN Kijk op www.zhl.nl/vriend of neem contact op met Marie-Louise Govers, (010) 272 22 34, [email protected].

erkers len voor uw medew groene voorde gementen vergaderarran bijzondere de natuur de mouwen in handen uit terrein in de buurt adopteer een s relatie uw excursies voor meer.... ...en nog veel

Structurele steun ontvangt het Zuid-Hollands Landschap van:

VAN DE BESCHERMERS HEBBEN WE AL € 75.000,0,ONTVANGEN.

Provincie Zuid-Holland Nationale Postcode Loterij

GREEN DEAL MET ZON

Roy Beusker

Collectieve Zonnepanelen werkt samen met het ZuidHollands Landschap op het gebied van zonne-energie. Dankzij deze samenwerking draagt Collectieve Zonnepanelen voor elk verkocht zonnepaneel een bedrag af aan onze stichting. Aangeboden worden zonnesystemen met Sharp zonnepanelen en Mastervolt omvormers tegen de beste prijs. Met de aankoop via www.collectievezonnepanelen.nl steunt u de natuur in Zuid-Holland!

VRIENDEN

Lions Club Rhoon heeft het zwerfvuil weer opgeruimd in het natuurgebied Klein Profijt langs de Oude Maas. De nuttige én gezellige dag werd begeleid door medewerkers van het Zuid-Hollands Landschap.

AKZO Nobel BP Raffinaderij Rotterdam dS+V Gemeente Rotterdam De Friesland Zorgverzekeraar Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V. Europe Container Terminals (ECT) Gemeente Noordwijk Gemeente Westland HD Projectrealisatie Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F. Shell

MET DANK AAN DE BANK

We ontvangen veel giften. U kunt bijvoorbeeld bij een verjaardag of jubileum aan de gasten een donatie vragen voor het Zuid-Hollands Landschap. Of de jaarlijkse bijdrage spontaan verhogen. Dit kwartaal geven we aandacht aan de volgende giften:

Folkert Jongepier van Van Lanschot en boswachter Fred Spreen onthullen het nieuwe bankje.

vA-Natuurproducties n.a.v. verkoop DVD Streekparels deel 1 De Zouweboezem Dhr. W.J. Ouwerkerk, schenking Dhr. A. Stoutjesdijk, legaat Mw. E. Frederiks, legaat

ALLE GULLE GEVERS HARTELIJK BEDANKT! Marcel de Hoog

€ 50,€ 100,€ 10.000,€ 22.700,-

Niek Koppelaar

GIFTEN EN DONATIES

275 jaar bestond Van Lanschot in 2012. In het kader van dit jubileum organiseerde de bank de actie ‘275 bankjes’. Een ervan is geplaatst in het Staelduinse Bos van het Zuid-Hollands Landschap. De nieuwe bank is onderdeel van het project Bosrandbeleving: de bosrand is opgeknapt zodat het duingrasland beter te zien is en de dichtgegroeide poel heeft zijn functie teruggekregen. Samen met de nieuwe uitkijktoren geeft het zitbankje de bezoekers gelegenheid optimaal van het bos te genieten.

Judith Lingeman (Nationale Postcode Loterij) overhandigt directeur Hank Bartelink (De12Landschappen) een cheque ter waarde van ruim 11 miljoen. De twaalf provinciale Landschappen, waar het Zuid-Hollands Landschap er één van is, zijn verheugd met deze bijdrage voor waardevolle projecten in natuur en landschap.

De belastingdienst heeft het Zuid-Hollands Landschap aangewezen als Algemeen Nut Beogende Instelling. De stichting heeft ook het CBF keurmerk. Kijk op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl


15

UITGELICHT

Samenwerken in het Meisjeshuis Vanaf de brug van de Oude Delft heeft

over hun verplichte uniform. Maar ze spraken ook over de

u zicht op het schitterende Meisjeshuis.

liefdevolle verzorging bij ziekte en de lol die ze met elkaar

Achter die gevel met de vele ramen

hadden.

(en let u ook eens op die verweerde meisjes uit 1769 links en rechts boven de monumentale

Inmiddels, we gaan met grote stappen door de

deur!) gaan ruim zes eeuwen geschiedenis schuil. Rond

geschiedenis, is het pand én in oude glorie hersteld

1390 werd hier een Zusterhuis in gebruik genomen.

én geschikt gemaakt als modern kantoor. Zo biedt het

Van 1578 tot 1950 woonden er weesmeisjes die door

Meisjeshuis binnenkort ruimte aan de medewerkers van

zusters, en later door leken (onder andere keukenmeiden,

drie organisaties: Erfgoedhuis Zuid-Holland, Zuid-Hollands

naaisters en een vrouwelijke

Landschap en Landschapsbeheer Zuid-Holland. Samen

schoolmeester) opgeleid en

zorgen zij voor beter behoud en meer beleving van natuur,

verzorgd werden. Hadden

erfgoed en landschap in de provincie Zuid-Holland, voor

de meisjes het goed? De

nu en in de toekomst. Eind juli wonen de drie organisatie

laatste generatie bewoners

samen.

uit het Meisjeshuis kwam voor het televisieprogramma Spoorloos bij elkaar. Ze klaagden over strenge straffen en mopperden

Vanaf 22 juli is dit het nieuwe bezoeken postadres van het Zuid-Hollands Landschap: Oude Delft 116, 2611 CG Delft.

ONTDEK én BESCHERM. historisch eiland in de Vlist SPECIAAL VOOR U

Recommend Documents