Ons leven en de Bron. De weg terug, van onvrede. naar innerlijke rust

Ons leven en de Bron De weg terug, van onvrede naar innerlijke rust

Ons leven en de Bron De weg terug, van onvrede naar innerlijke rust

Hans Kanis

Hans Kanis 6 april 2014 Uitgegeven in eigen beheer bij drukwerkconsultancy te Bunnik

Met dank aan Bert van der Neut, voor het ontwikkelen van de website. Jack van den Dungen, voor zijn inspirerende feedback en het beschikbaar stellen van zijn schilderij voor op de omslag.

De inhoud van dit boek kan bijdragen aan het persoonlijk leven van iedereen en aan de onderlinge verhoudingen. Daarom mag alles uit deze uitgave worden gebruikt, verspreid, gekopieerd zonder toestemming van de schrijver. De kennis uit dit boek is niet mijn kennis, maar een weergave van mijn visie op de kosmische kennis die van iedereen is.

Opgedragen aan mijn kleinkinderen, die mij zo veel leren Mijn antenne voor 'de Bron' is mede gestimuleerd door de verhalen van mijn vader over zijn grootouders. Dit heeft mij uiteindelijk veel gebracht. Zo hoop ik met mijn boek bij te dragen aan het welzijn mijn kleinkinderen. Ik wil dit boek aan jullie opdragen. Dat jullie je puurheid nooit zullen vergeten en het contact met 'de Bron' zullen behouden. Colin Margot Roos Willemijn Bas Tijn

Inhoud 1. Inleiding ...................................................................................13 Over het boek............................................................................... 13 Holistische mensvisie .............................................................. 13 De rode draad .......................................................................... 13 Over de titel: ons leven en de Bron ......................................... 14 De opbouw van het boek ........................................................ 14 Het ontstaan van het boek .......................................................... 17 Mijn motivatie ......................................................................... 17 Doel van het boek ........................................................................ 19 Doelgroep ................................................................................ 19 De aard van het boek .............................................................. 19 De basis voor mijn onderwijsproject ....................................... 20 2. Onze natuurlijke verbinding met de Kosmos ............................21 Inleiding ....................................................................................... 21 De opbouw van dit hoofdstuk ................................................. 21 Leeswijzer, een verzoek aan de lezer ...................................... 22 De ‘bewustzijnscyclus’ van een mens........................................... 23 Hoe ver reikt ons bewustzijn? ................................................. 23 De twee ‘vormen van bewustzijn’ van een mens .................... 24 Onze ware aard en ons hoger bewustzijn ............................... 25 De ontwikkeling van onze persoonlijkheid .............................. 25 Onze persoonlijkheid en ons lager bewustzijn ........................ 26 De weg terug ........................................................................... 27 De Kosmos ................................................................................... 28 Het wonder van de Kosmos..................................................... 28 Verschillende visies op ‘de kosmos’ ........................................ 30

7

De wonderbaarlijke eigenschappen van het Kosmische ‘Veld’, het Kosmisch Bewustzijn ......................................................... 30 Mens en kosmos .......................................................................... 32 De verbinding tussen mens en kosmos .................................. 32 Spirituele ervaringen ............................................................... 33 3.

Wat gebeurt er met ons als we opgroeien ...........................39 Inleiding ....................................................................................... 39 Terminologie ........................................................................... 40 Aan de lezer ............................................................................. 41 Het proces .................................................................................... 41 Inleiding ................................................................................... 41 Wat hebben we nodig in onze eerste kwetsbare, afhankelijke levensjaren? ............................................................................ 43 Wat krijgen we?....................................................................... 43 De gevolgen voor het kind: het ontstaan van onze vervormingen .......................................................................... 45 Onze aanpassingen en vervormingen .......................................... 46 Wat betekenen de vervormingen voor ons volwassen leven? ..... 55

4.

Onze ‘specificaties’ en ‘gebruiksaanwijzing’ .........................57 Inleiding ....................................................................................... 57 Het verband tussen gedrag en geluk ........................................... 58 Hoe functioneert een mens .......................................................... 60 Fysiek, het menselijk lichaam .................................................. 62 Mentaal ................................................................................... 65 Emotioneel .............................................................................. 76 Eigenschappen ........................................................................ 81

8

Gedragsmodel: de samenhang van de diverse gedragsfactoren . 82 Inleiding ................................................................................... 82 Persoon ................................................................................... 83 Situatie waarin gehandeld wordt / moet worden ................... 84 Waarneming van de situatie ................................................... 84 Primaire reactie ....................................................................... 85 Onze secundaire reactie .......................................................... 88 Onze keuzemogelijkheid .............................................................. 89 5. Hoe is het met jouw leven? ......................................................91 Inleiding ....................................................................................... 91 Jouw biografie, de rode draad in jouw leven ............................... 93 Inleiding ................................................................................... 93 Werkwijze ................................................................................ 94 Indeling biografie..................................................................... 94 Over het schrijven ................................................................... 95 Conclusies uit de biografie ...................................................... 96 Jouw hindernissen ........................................................................ 97 Aangepast gedrag .................................................................... 97 Schaduweigenschappen .......................................................... 99 Onverwerkte emoties ............................................................100 Subpersonen .........................................................................102 Ongezonde stress ..................................................................103 Voortdurend denken .............................................................104 Vaste overtuigingen ..............................................................104 (Negatief) zelfbeeld ...............................................................106 Energie...................................................................................106 Conclusies en motivatie .............................................................107 6. Mogelijkheden voor ‘de weg terug’ ........................................108

9

Inleiding .....................................................................................108 Motivatie en aanmoediging ..................................................110 Mogelijke paden voor persoonlijke groei ..............................111 De basis voor een gezond leven .................................................111 Wat is nodig of belangrijk voor een goede gezondheid? ......111 De basis voor succes: persoonlijk leiderschap ............................114 Inleiding .................................................................................114 Basisinzichten ........................................................................114 Eigenschappen om onafhankelijk te worden ........................115 Eigenschappen om wederzijds afhankelijk te kunnen zijn / overwinningen met de omgeving ..........................................116 Sharpen the saw…………………………………………………………………117 Spirituele ontwikkeling: de basis voor innerlijke vrede ..............118 Inleiding .................................................................................118 De stappen ............................................................................120 Hoe vind ik mijn optimale plek in deze wereld? .........................123 Inleiding .................................................................................123 Wie ben ik? ............................................................................124 Wat kan ik? ............................................................................124 Wat wil ik? .............................................................................124 Afstemming ...........................................................................125 Wat staat mij hierbij (nog) in de weg? ..................................125 Dealen met mijn hindernissen ...................................................126 Inleiding .................................................................................126 Ongezonde Stress en psychosomatische klachten ................126 Vaste overtuigingen, inclusief ons zelfbeeld .........................127 Voortdurend denken .............................................................131 Het pijnlichaam, ‘hart-op-slot’ en obsessies .........................132 Aangepast gedrag en schaduweigenschappen .....................133 Subpersonen .........................................................................133

10

Voorbeeld uit mijn praktijk....................................................134 Specifieke problemen ............................................................135 7. Onze relaties ..........................................................................137 Inleiding .....................................................................................137 Samenhang tussen onze relaties en onszelf...............................138 Over verwachtingen en verantwoordelijkheid ...........................139 Machtsstrijd of intimiteit ...........................................................141 Ongezonde loyaliteit naar ouders ..............................................141 Het kernkwadrant: de effecten van eigenschappen op onze relaties .......................................................................................144 Leerpunten van het kernkwadrant ........................................148 Communicatie ............................................................................149 Duidelijkheid en misverstanden ............................................149 Discussie of dialoog ...............................................................151 Geweldloze communicatie ....................................................151 Overzicht verschillen tussen dialoog en discussie .................154 8. De uitdagingen van onze tijd ..................................................154 Inleiding .....................................................................................155 De kosmische werkelijkheid .......................................................155 Verschillende visies op de kosmos? ......................................155 De grote religies ....................................................................157 De wetenschap en de kosmos ...............................................160 Hoopvolle ontwikkelingen voor het ‘dichten van de kloof’ ........160 De traditionele kloof tussen religies onderling en met de wetenschap ...........................................................................160 Het dichten van de kloof .......................................................161

11

De Bron beschrijven op een hoger abstractieniveau ............161 Lopende initiatieven op het hogere abstractieniveau ..........162 Dit boek en mijn onderwijsproject ........................................170 9.

Mijn eigen verhaal .............................................................172 De kerk van mijn jeugd ..........................................................172 Mijn antenne .........................................................................172 Mijn ouders ...........................................................................173 Mijn ervaringen met therapie en spiritualiteit ......................174 De resultaten van mijn therapie ............................................175 De resultaten van mijn spirituele zoektocht .........................177 Dit boek .................................................................................178

Aanbevolen bronnen..................................................................181

12

1. Inleiding Over het boek Holistische mensvisie In dit boek ga ik uit van een holistische mensvisie. Simpelweg gezegd, een mensbeeld dat naast een fysiek aspect, ook het mentale, emotionele en spirituele aspect in beschouwing neemt. Al die aspecten zijn nauw met elkaar verbonden. De rode draad Dit boek gaat over de kennis die ik als essentieel zie voor een leven van welzijn, een leven waarover je je tevreden voelt, ook als de omstandigheden tegen zitten. Zonder die essentiële kennis blijven we hangen in ons ego-gedrag dat voor mij staat voor gedrag vanuit een diep gevoel van onvrede, ook als de omstandigheden erg gunstig zijn. Welvaart is niet hetzelfde als welzijn. Als je niet weet wat je mist kun je denken dat het wel mee valt en dat je een goed leven hebt. Dit boek is een uitdaging voor iedereen die zijn horizon wil verbreden en een diepere, meer bevredigende dimensie wil leren kennen. En voor sommige mensen zal de uitdaging nog groter zijn als de term spiritualiteit gaat vallen. Als je door een eventueel vooroordeel over die term zou afhaken, doe je jezelf veel tekort. Wat heb je te verliezen? Ik stel dat er veel te winnen valt. Het gaat om kennis die door iedereen te ervaren is. Waarom zou je een mogelijkheid uitsluiten als je nog niet weet hoe die mogelijkheid aanvoelt? Ervaar het en maak dan een keuze.

13

Over de titel: ons leven en de Bron De essentie voor een leven met een diepere dimensie is de verbinding met de Bron. Ik schrijf dit bewust met een hoofdletter omdat ik er de Bron mee bedoel waaruit alles is ontstaan, alle planeten en sterren, alle materie, alle leven. De naam die je aan die Bron wil geven doet daar niets aan af of toe. Met deze definitie van de Bron zal het niet meer zo vreemd klinken dat het contact met deze Bron een grote impact op ons heeft. Het is dus de Bron die die ongelofelijke scheppingskracht bevat. Het is tevens de Bron van onvoorwaardelijke liefde en van alle kennis. Dat laatste kan ik niet zo één, twee, drie aantonen. Misschien helpt het als ik zeg dat de wetenschap deze bron ook heeft ontdekt en er de naam ‘het Veld van nulpuntenergie’ aan heeft gegeven. In het boek ‘het Veld’, een zoektocht naar de geheime kracht van het universum van Lynne McTaggart is verslag gemaakt van uitgebreide wetenschappelijke onderzoeken die getuigen van de bijzondere eigenschappen van dit veld. De opbouw van het boek Onze natuurlijke verbinding met de Kosmos In dit hoofdstuk introduceer ik ‘de cyclus van de mens’. Tijdens de ontwikkeling van onze persoonlijkheid raken we steeds verder af van onze ware aard. We passen ons steeds meer aan waardoor we ‘vervormingen’ ontwikkelen ten opzichte van onze ware aard. Die vervormingen gaan in ons volwassen leven de rol spelen van ‘hindernissen’ in het contact met ons Hart, onze spirituele kern. Door te kiezen

14

voor persoonlijke en spirituele ontwikkeling kunnen we dit contact weer herstellen. Het contact met ons hart is een voorwaarde om in contact te staan met de Kosmos, de Bron en zijn bijzondere eigenschappen. Het ervaren van die eigenschappen zijn spirituele ervaringen. Dit contact en deze ervaringen zijn de basis voor het ervaren van een diepe innerlijke tevredenheid over ons leven. Dit is verder niet uit te leggen, maar wel te ervaren. Dit boek geeft daar handreikingen voor. Wat gebeurt er met ons als we opgroeien In dit hoofdstuk wordt de eerste stap van de genoemde cyclus, de ontwikkeling van de persoonlijkheid beschreven. Wat gebeurt er met ons als we opgroeien in een wereld die niet ideaal is en waarin we dus van alles tekort kunnen komen. Als afhankelijk en kwetsbaar kind zijn we al snel bang niet te overleven en kan er dus al een enorme angst ontstaan, terwijl het naderhand voor niets blijkt te zijn geweest. We bouwen in deze fase een groot aantal verschillende typen ‘vervormingen’ op. De gemeenschappelijke achtergrond van al deze vervormingen is angst. We gaan dus geleidelijk aan steeds meer leven vanuit angst, de tegenpool van Liefde. Daarmee raken we dus het contact met de Bron kwijt. Onze ‘specificaties’ en ‘gebruiksaanwijzing’ In dit hoofdstuk worden alle menselijke mechanismes beschreven, inclusief de ontwikkelde ‘vervormingen’. Deze hebben allemaal invloed op ons gedrag. Aan de hand van een gedragsmodel wordt vervolgens getoond hoe deze veelheid 15

aan gedragsfactoren tezamen ons uiteindelijke gedrag bepalen. De eenvoudige stelling is vervolgens dat ons gedrag onze tevredenheid bepaalt. Hoe vaker we tevreden zijn over ons gedrag, hoe meer tevreden we zijn over ons leven. Deze inzichten kunnen ons dus houvast geven om ons gedrag te veranderen in een richting van meer succes en tevredenheid. Hoe is het met jouw leven? Uitgaande van de kennis van EEN mens, zoals geschetst in het voorgaande hoofdstuk, wordt de lezer in dit hoofdstuk uitgenodigd om te onderzoeken hoe hij er voor staat. Een zelfdiagnose dus. Met deze diagnose, en de kennis van de effecten van het contact met de Bron, kan hij kiezen of hij een traject van persoonlijke / spirituele ontwikkeling wil ingaan, waarvoor het volgende hoofdstuk handreikingen biedt. Mogelijkheden voor ’de weg terug’ In dit hoofdstuk worden diverse wegen en technieken aangereikt om ‘de weg terug’ af te leggen. Daarmee bedoel ik de weg naar wie we in wezen zijn, de pure staat zoals we op aarde gekomen zijn, de staat waarin we in contact stonden met de Bron. Onze relaties Veel relaties zijn moeizaam. Ook als je nog net ver gevorderd bent met je persoonlijke ontwikkeling zijn er mogelijkheden om te kiezen voor betere relaties. Dit hoofdstuk reikt een paar eenvoudige principes en inzichten aan, die daarbij kunnen helpen.

16

De uitdaging van onze tijd Het dichten van de kloof tussen de grote religies en filosofieën onderling en de klassieke kloof tussen geloof en wetenschap, zie ik als de grote uitdaging van onze tijd. En tot mijn vreugde ontdek ik steeds meer grote initiatieven in onze wereld die aan deze uitdaging werken. Mijn onderwijsproject (zie verderop) zie ik ook in deze lijn en ik hoop bij bestaande initiatieven te kunnen aansluiten. Mijn eigen verhaal Hier een korte schets van mijn levenservaringen, die mij sterk gemotiveerd hebben dit boek te schrijven.

Het ontstaan van het boek De motivatie om dit boek te schrijven is vooral ontstaan uit het idee dat ik zelf zo veel ‘scha en schande’ heb moeten doorstaan om een beetje wijs te worden. Ik heb zo vaak gedacht ‘had ik dit maar eerder geweten’. Zelfs toen ik al jaren in therapie was, had ik nog geen idee hoe een mens in elkaar zat en waarom ik zo veel last had van somberheid en oud zeer. Dat was voor mij de prikkel om te beslissen het zelf grondig te gaan uitzoeken. De duidelijkheid is geleidelijk aan ontstaan toen ik inzag dat therapie en religie in principe dezelfde doelstelling hebben, namelijk mensen helpen om ‘te helen’. Mijn motivatie Nu ik goed heb leren leven met mijn eigen problemen en daar veel van heb kunnen oplossen, kom ik steeds meer tot de 17

conclusie dat veel problemen onnodig zijn, of in elk geval oplosbaar. Maar daar is dan wel specifieke kennis voor nodig. Die kennis ontbreekt bij de meeste mensen. De scholen onderwijzen het niet en de kerken, die het zouden moeten onderwijzen, doen dit onvoldoende en lopen bovendien leeg. En als ouders die kennis niet bezitten kunnen zij het ook niet aan hun kinderen doorgeven. In mijn eigen leven en in mijn praktijk voor persoonlijke coaching heb ik gezien hoeveel problemen er kunnen ontstaan door gebrek aan kennis. En door die persoonlijke problemen zijn er ook zo veel problemen in relaties en in de wereld. Ik wil enkele cijfers noemen voor Nederland die voor mij schrikbarend zijn: 

    

Er zijn 1 miljoen mensen die antidepressiva slikken! en dit aantal neemt nog steeds toe! Voor ons land is dat dus ongeveer 1 op de 15 inwoners. Voor Amerika is het 1 op de 5! per jaar plegen 1600 mensen zelfmoord één op de drie huwelijken loopt uit op een scheiding er sterven 80 kinderen per jaar ten gevolge van lichamelijk geweld binnen het gezin er worden 80.000 kinderen ernstig seksueel misbruikt naar schatting is 75% van de gezinnen disfunctioneel

Deze visie en mijn eigen ervaring dat essentiële kennis ook echt kan helpen zijn voor mij een sterke motivatie geweest dit boek te schrijven.

18

Doel van het boek Doelgroep Dit boek is geschreven voor volwassen mensen. Voor iedereen die geïnteresseerd is in een leven met meer tevredenheid en succes. Voor iedereen die het gevoel heeft niet helemaal goed uit de verf te komen. Voor iedereen die regelmatig energie tekort komt en regelmatig kampt met lichamelijke kwalen. Voor mensen die graag een betere relatie willen. Kortom, voor alle mensen die graag wat meer tevredenheid over hun leven willen voelen of wat meer succes zouden willen hebben. Maar ook als je jezelf als een tevreden mens beschouwt. Binnen welke grenzen beoordeel je dat? Ben je ook blij met jezelf als het stil is, als er geen afleiding is of als je alleen bent? Wie diep van binnen echt tevreden is, heeft geen afleiding of andere mensen nodig. De aard van het boek Dit boek is absoluut geen wetenschappelijk boek. Het is geschreven vanuit mijn levenservaring en eigen leerweg en vanuit mijn ervaring als personal coach. Mijn contact met de Bron, wat ik als jong kind al van nature had, maakt dat ik de teksten met een bepaalde stelligheid heb neergeschreven. Als ‘mijn snaar gaat meetrillen’ weet ik voor mezelf dat het over iets gaat wat klopt, waar ik op kan bouwen. Wat ik ervaar is in veel boeken en bronnen terug te vinden. Dezelfde essentie, maar natuurlijk niet altijd met dezelfde formuleringen. Het

19

heeft weinig nut over formuleringen te discussiëren. Het is de ervaring die voor mij telt. Ik heb dit boek, zoals al gezegd, geschreven voor volwassenen, die daarvoor geen speciale voorkennis nodig hebben. In mijn beleving is het compleet, maar daardoor onvermijdelijk ook beperkt tot de grote lijnen. Wie de smaak te pakken krijgt heeft tal van mogelijkheden om dieper te gaan in zijn keuze voor meer kennis en ontwikkeling. De basis voor mijn onderwijsproject Omdat ik een heilig geloof heb ik de flexibiliteit van kinderen, wil ik dit boek ook gaan gebruiken als basis voor het ontwikkelen van lessen van het basis- en voortgezet onderwijs. Ik ga een project starten om deze lessen te ontwikkelen en om scholen te vinden die deze lessen als proef willen gaan onderwijzen. Ik zie dit als een grote noodzaak. De jeugd is onze toekomst. Als zij deze kennis meekrijgen op school kunnen ze het later als leraar of als ouder doorgeven aan de volgende generatie.

20

2. Onze natuurlijke verbinding met de Kosmos Inleiding De opbouw van dit hoofdstuk Met dit hoofdstuk hebben we meteen de kern te pakken van dit boek. Maar misschien denk je nu al wel: kosmos, verbinding met de kosmos, spiritualiteit. Waar gaat dit over! Daar heb ik niets mee! Het goede nieuws van dit hoofdstuk is echter dat wij als mens in de verbinding met de kosmos het mooiste kunnen ervaren wat er te ervaren is. Ik noem dat spirituele ervaringen. En het leven in verbinding met de kosmos is de basis voor een leven met diepe tevredenheid. Een diep innerlijk gevoel van tevredenheid tegenover een knagend gevoel van onvrede, dat kenmerkend is voor een leven vanuit ons ego, los van de verbinding met de kosmos. Deze innerlijke vrede is het ‘figuurlijke’ goud uit het oude verhaal van de alchemisten. Alchemisten probeerden lood om te zetten in goud. Later is dit een metafoor geworden voor het zoeken naar ‘goud’ in figuurlijke zin. Dat goud staat voor het in contact komen met de kosmos en dus voor het ervaren van spiritualiteit. Ik besef dat dit hoofdstuk het nodige geduld vraagt van de lezer. Het vereist veel tekst over de kosmos en over het bewustzijn van een mens, voor ik uiteen kan zetten hoe ‘dit goud’ binnen ons bereik kan komen. Het goud van de spirituele ervaringen en het gevoel van innerlijke vrede. 21

Leeswijzer, een verzoek aan de lezer Als je als lezer moeite voelt met deze teksten, wil ik je uitdagen om toch door te lezen. Het kan je veel brengen, je leven een geheel andere wending geven. Lees het met een open blik en denk niet te snel ‘dit begrijp ik niet’ of ‘hier ben ik het niet mee eens’. Wij zijn zo gewend kritisch te lezen, lezen met ons hoofd dus, waar we onze meningen eigenlijk al klaar hebben staan. Zijn we het eens, dan lezen we door en zijn we het oneens, dan haken we af. Op die manier komt er dus eigenlijk nooit iets binnen wat echt nieuw is. Lees het ‘met je Hart’. Als je met je hart leest, dat wil zeggen met een volledige open mind, hoef je alleen maar te voelen hoe het voelt. Geef jezelf die kans en wie weet levert dat wel hele mooie perspectieven op. Er is een grote kans dat dit boek je leven kan verrijken, dat je horizon wordt verbreed, dat het duidelijker wordt, dat je meer tevredenheid gaat voelen, dat je meer succes krijgt en dat je relaties gaan groeien. Kortom, lees het boek met nieuwsgierigheid, ga een stukje mee in mijn verhaal en gun het jezelf om te kunnen groeien. Elk stukje groei, elk stukje persoonlijke ontwikkeling is winst. Zelf heb ik een antenne voor woorden of boodschappen die ik nieuw binnenkrijg. Als het zuiver is, voel ik een soort trilling in mijn lijf en voel ik mij ontroerd. Dan wordt er blijkbaar een snaar geraakt. Deze antenne is voor mij een ander woord voor intuitië, innerlijk weten. Ik ben er van overtuigd dat iedereen zo’n snaar heeft of dat gevoel kan ontwikkelen. Wil je dat een kans geven, schakel dan ‘je denkhoofd’ eens een tijdje uit en VOEL wat de teksten met je doen. Op welke plek 22

in je lichaam voel je iets als je leest? En wat zou dat kunnen betekenen? Er komt een punt in dit boek waar enkele concrete ervaringsoefeningen worden aangereikt. Als je je daarvoor openstelt, kun je ervaringen opdoen in overeenstemming met deze teksten. Voor mij is ‘ervaren’ de belangrijkste term in dit kader. Als ik iets ervaar als reëel en waardevol, kan ik de term ‘geloven’ achterwege laten en heb ik ook geen behoefte meer aan een wetenschappelijk bewijs.

De ‘bewustzijnscyclus’ van een mens Hoe ver reikt ons bewustzijn? Voor ik iets kan zeggen over de verbinding van de mens met de kosmos, moet ik het begrip bewustzijn introduceren. Op de vraag ‘wie ben jij’ antwoorden we van nature: ‘ik ben een leraar, ik ben de moeder van Margot, ik ben een man van 80 kg, ik ben katholiek, ik ben een vrolijke vrouw, enz., enz.’. De tegenvraag kan dan zijn: maar wie was je dan toen je nog geen leraar was?, toen Margot nog niet geboren was?, enz. Blijkbaar identificeren we ons van nature met ons beroep, lijf, sociale rol, geloof, enz. Dit deel van onszelf noem ik de persoonlijkheid. Als we geboren worden hebben we deze rollen nog niet en toch zijn we dan wel degelijk ook iemand. Blijkbaar zijn we dus meer dan waar we ons als regel mee identificeren. Hoe

23

ver gaat ons bewustzijn over onszelf? Wat zijn de mogelijkheden? De twee ‘vormen van bewustzijn’ van een mens

Bovenstaand een plaatje dat de cyclus toont van ‘hoger’ naar ‘lager’ bewustzijn en weer terug. We kunnen op veel plaatsen lezen dat wij als mens meer zijn dan onze persoonlijkheid. Voor persoonlijkheid wordt ook 24

vaak de term ego gebruikt. Een mens kan zich ook verbonden voelen met zijn Hart, de zetel van de onvoorwaardelijke liefde. Ik wil deze twee ‘toestanden’ nader toelichten aan de hand van het plaatje van de ‘cyclus’. Onze ware aard en ons hoger bewustzijn Als we denken aan baby’s, denken we onmiddellijk aan mooie pure wezens. Een baby is volledig zichzelf. Als hij blij is lacht hij, zit hem iets dwars dan huilt hij, wil hij iets bereiken dan schreeuwt hij. Kinderen zijn puur en volledig zichzelf. Ik noem dat authentiek, volledig echt. Zij leven hun ‘ware aard’. In het plaatje is dat de bovenste cirkel. In die toestand is een kind ook nog volledig verbonden met zijn hart, dat staat voor liefde en vertrouwen, de buitenste ring in het plaatje. Met Hoger bewustzijn bedoel ik dat een mens beseft dat hij meer is dan zijn ego en in contact staat met zijn Hart. Als de term ‘hoger bewustzijn’ je nog te weinig zegt, heb dan even geduld. Het wordt verderop in dit hoofdstuk nader uitgelegd. De ontwikkeling van onze persoonlijkheid Als kinderen ouder worden gaat dat geleidelijk aan veranderen. Ze gaan zich aanpassen en we zeggen als volwassenen wel eens: deze leeftijd zou altijd moeten blijven. Ze zijn nu nog zo leuk, lief en spontaan. Dit proces van veranderen noem ik ‘de ontwikkeling van de persoonlijkheid of ego’. Een proces van geleidelijk aan zich steeds meer aanpassen. Ik zie deze aanpassingen als een noodzakelijke overlevingsstrategie met als doel optimaal te krijgen wat voor 25

een afhankelijk kind zo broodnodig is, met name liefde en aandacht. Onze persoonlijkheid en ons lager bewustzijn Het resultaat van dit proces is dat de aanpassingen ons gevangen houden in een kleiner bewustzijn, dat het ‘lager bewustzijn’ wordt genoemd. Dat bewustzijn houdt in dat de persoon zich volledig identificeert met zijn lichaam, zijn overtuigingen, zijn gevoelens en later zijn maatschappelijke status. Hij is gevangen in ‘de cocon’ van zijn ‘aanpassingen’. Het leven dat zich op dat niveau afspeelt kent veel onvrede en somberheid. De cijfers die ik onlangs hoorde over het gebruik van antidepressiva waren voor Nederland 1 op de 15 inwoners en voor Amerika 1 op de 5! Dat is schrikbarend. Maar behalve het slikken van chemische middelen kunnen we ook op grote schaal gedrag waarnemen wat ik 'verdovingsgedrag' noem. Permanent bezig zijn met het zoeken van afleiding en bevrediging door: muziek, TV, onze mobieltjes, eten, alcohol of drugs, kopen, enz. Allemaal op zich mooie zaken waar we natuurlijk van mogen genieten. Maar waarom mag het niet even stil zijn, waarom kunnen we niet even zonder externe prikkels? Waar komt die behoefte vandaan en wat levert het ons op? Ik zie deze ‘aanpassingen’ als ‘vervormingen’ ten opzichte van ons ware zelf. Ik zie ze tevens als ‘hindernissen’, een soort ‘muurtje’ dat de persoon afscheid van zijn hoger bewustzijn. Dit is de grijze ring in de onderste cirkel. De persoon is ‘vergeten’ dat hij meer is dan dat. Hij heeft afgeleerd te leven vanuit liefde en vertrouwen en heeft dat ingeruild voor angst 26

en wantrouwen. Ik stel dit met opzet een beetje extreem vanwege de duidelijkheid. In werkelijkheid geldt dit natuurlijk niet voor elke persoon voor 100% en zeker niet voor ieder moment uit zijn leven. De weg terug Als we onszelf en onze processen beter leren kennen, en dat is een belangrijk doel van dit boek, kunnen we gaan begrijpen dat er een weg terug is. De ‘aanpassingen’ die ons hebben geholpen in onze jeugd goed te overleven, staan ons als volwassene flink in de weg. Ze zijn dan, zoals al gezegd, de ‘hindernissen’ geworden tot ons contact met ons Hart en hebben er toe geleid dat we niet meer volledig authentiek zijn. Onze aanpassingen waren nodig omdat we afhankelijk en kwetsbaar waren. Als we volwassen zijn, zijn we sterk genoeg om zelf te zorgen voor alles wat we nodig hebben. Verderop in dit boek zal blijken wat dit betekent en wat er te winnen valt als we ons weer gaan ontwikkelen in de richting van ons authentieke zelf en naar het contact met ons Hart. Omdat beide bewustzijnstoestanden in ons volwassen leven naast elkaar voorkomen heb ik ze in onderstaand plaatje samengevoegd.

27

De Kosmos Het wonder van de Kosmos Wat is de kosmos eigenlijk en welke eigenschappen kunnen we er aan toe kennen? Dat de kosmos een groot wonder is zal niemand kunnen ontkennen. De oneindige sterrenstelsels, alle materie, alle levende wezens en vooral ook het mysterie van het ontstaan van dit alles. Mijn waarneming is echter dat veel mensen het gewoon zijn gaan vinden en geen oog meer hebben voor dit onbeschrijfelijke mysterie. Ik zal een voorbeeld geven. Als een technicus een schilderij onderzoekt om uit te zoeken of het werk b.v. wel of niet van Rembrandt is wordt de technicus geprezen om zijn knappe technieken. Tegelijkertijd is er ook aandacht voor het ‘meesterwerk’ en voor ‘de grote meester’. Toen onlangs de Nobelprijs werd uitgereikt aan de ‘ontdekker’ van het Hix-deeltje, d.w.z. het bewijs dat dit 28

deeltje ook echt blijkt te bestaan, viel mij op dat alleen de geleerde fysicus geprezen werd en dat niemand sprak over het wonder van de natuur. Voor mij is het wonder van de natuur vele, vele malen grootser dan de ‘knapheid’ van de geleerde. Als kind leerde ik de verhalen uit de Bijbel. Dat God de aarde en al wat daar in is heeft geschapen in 6 dagen. Later las ik het verhaal van de evolutietheorie van Darwin en daarna het verhaal van de ‘big bang’. Voor mij maakt dat geen enkel verschil voor de grote verwondering die ik voel voor de kosmos, de wonderlijke eigenschappen en samenstelling van de materie die allemaal uit dezelfde bouwstenen blijken te bestaan en toch zo volkomen verschillende kunnen zijn. Daarnaast de verwondering voor alles wat leeft en groeit. Ik kan er alleen maar stil van worden. Er is veel materiaal beschikbaar om in de ban te raken van het mysterie van de kosmos. Zoek eens in Youtube naar ‘kosmos’, kwantumfysica, atomen, DNA, dieren en planten. Het grote wonder van de levende wezens, vanaf de eencellige wezentjes tot aan de mens. Het wonder van de aanpassingen die tot evolutie leiden. Het wonder van het menselijk leven en het ontstaan ervan. Onze complexe DNA-cellen waarin al onze eigenschappen zijn opgeslagen. We blijken zelfs een enzym te hebben die ons DNA aftast en eventuele defecten hierin kan herstellen!

29

Met welke ogen kijken we er naar? Is het gewoon geworden of kunnen we er ook het grote mysterie in blijven zien? Iets dat al ons verstand en voorstellingsvermogen te boven gaat? Verschillende visies op ‘de kosmos’ We weten allemaal dat er nogal verschillend over ‘de kosmos’ wordt gedacht. Religies hebben elk hun eigen verhaal en noemen dat ‘geloof’. De wetenschap heeft geen boodschap aan ‘geloof’ en neemt pas iets voor waar aan als het ‘bewezen’ kan worden. Maar achter deze verschillende manieren van kijken schuilt dezelfde kosmos! Er is maar één kosmos en die gedraagt zich zoals hij zich gedraagt. Het is de taal en het zijn de beelden, die wij er ons over vormen, die van elkaar verschillen. In hoofdstuk 8 ga ik hier nader op in. De wonderbaarlijke eigenschappen van ‘het Kosmische Veld’, het Kosmisch Bewustzijn Voor de kosmos en zijn bijzondere kenmerken zijn vele namen in omloop, zoals het Al, het Absolute, God, het grote Mysterie, Eenheidsbewustzijn, Creatieve leegte, ‘het veld’, enz. In de natuurkunde wordt de term ‘veld’ gebruikt om aan te geven dat er een gebied is met bepaalde eigenschappen, die niet zichtbaar zijn. Zoals b.v. het veld van de zwaartekracht: het gebied waarin voorwerpen een aantrekkingskracht van de aarde ondervinden of een magnetisch veld: een gebied waarin sprake is van magnetische aantrekkingskracht, enz. Zo wordt ook voor de eigenschappen van de kosmos de term ‘veld’ gebruikt. Dit 30

kosmische veld, ook wel kosmisch bewustzijn genoemd, vertegenwoordigt alle (onzichtbare) eigenschappen van de kosmos. Voor alles wat zichtbaar is gebruik ik de term ‘kosmos’ en voor de onzichtbare eigenschappen van de kosmos kies ik de termen ‘kosmisch veld’ of ‘kosmisch bewustzijn’. Wat zijn nu die onzichtbare eigenschappen van de kosmos? De meest in het oog springende eigenschap is creatie. Alles wat we kunnen waarnemen is een keer ontstaan. Je zou zeggen uit het niets. Als mens kunnen we ons dat niet voorstellen. Maar als je b.v. denkt dat onze kosmos, met zijn ordening, ooit door ‘een big bang’ is ontstaan uit chaotische materie, dan kan dat zo zijn. Maar waar is dan ooit die chaotische materie uit ontstaan? Blijkbaar is er een creatief vermogen. De overige eigenschappen die ik wil onderscheiden zijn: levensenergie, liefde, kennis en wijsheid. In de paragraaf over spirituele ervaringen kom ik hier verder op terug. Ook de wetenschap heeft recent ontdekt dat de kosmos ‘iets’ heeft wat we niet kunnen zien, maar wat wel grootse eigenschappen heeft. De wetenschap (kwantumfysica) heeft hiervoor de term ‘het Veld’ geïntroduceerd. Voor mij is dit een belangrijke ontwikkeling, omdat het de klassieke kloof tussen geloof en wetenschap kan gaan dichten. In hoofdstuk 8 kom ik hier verder op terug.

31

Mens, kosmos en spiritualiteit

De verbinding tussen mens en kosmos In bovenstaand plaatje zien we dat ons Hoger bewustzijn volledig in contact staat met het kosmisch bewustzijn. Het gaat er als het ware ‘naadloos’ in over. En zoals al eerder beschreven, staat ons hoger bewustzijn voor het contact met ons liefdevolle Hart, over de grenzen van onze ‘hindernissen’ heen. Mens en Kosmos zijn sterk met elkaar verbonden. Dit is een verbinding die iedereen kan voelen. Die verbinding uit zich in de vorm van wat ik ‘spirituele ervaringen’ noem. Dat die verbinding er is, is niet zo vreemd. Alle leven is voortgekomen uit de kosmos en maakt daar deel van uit. Alle materie is onderdeel van de kosmos. Al onze voeding komt 32

voort uit de kosmos. Is het dan zo vreemd dat wij sterk verbonden zijn met die kosmos? Waarom is een kind verbonden met zijn moeder? Logisch, zeggen we. Het kind is uit die moeder voortgekomen en zij heeft hem gevoed! Op dezelfde manier kunnen we zeggen: een mens is uit de kosmos voortgekomen en wordt door de kosmos gevoed. Dat is letterlijk waar en dus niet zo vreemd dat er een sterke binding is. Verderop zal uit de beschrijving van spirituele ervaringen blijken dat bovenstaande bewering een feit is. Spirituele ervaringen De basiskennis over kosmos en spiritualiteit was vele eeuwen voorbehouden aan een klein, uitgelezen gezelschap. Ik doel hierbij op de zogenaamde esoterische kennis. Men ging er van uit dat deze kennis voor het grote publiek niet rechtstreeks te begrijpen was. In de huidige tijd, het Aquarius tijdperk, is deze kennis echter voor een groter publiek te bevatten en beschikbaar. Mijn visie en ervaring is dat spiritualiteit rechtstreeks door iedereen ervaren kan worden. Ik weet dat spiritualiteit voor veel mensen een beladen onderwerp is. Voor anderen is het vaag of zweverig. Mensen zeggen dan vaak ‘daar geloof ik niet in’ of ‘daar ben ik te nuchter voor’. Mijn reactie daarop is dat spiritualiteit niet iets is waar je in zou moeten geloven, maar dat het, zoals al eerder gezegd, iets is dat iedereen kan ervaren! En als je weet hoe mooi en vervullend dat kan zijn, dan zou iedereen naar mijn idee minstens nieuwsgierig moeten worden. Spirituele ervaringen zijn met geen enkele andere ervaring te vergelijken. Ze kunnen de omslag betekenen van lijden naar 33

vreugde, van angst naar liefde. Van een niet te stuiten onvrede naar een diepe innerlijke rust en tevredenheid. Nogmaals het verhaal van het goud van de alchemisten. Alchemisten probeerden vroeger lood om te zetten in goud. Later is dit een metafoor geworden voor het zoeken naar ‘goud’ in figuurlijke zin. Dat goud staat voor het in contact komen met de kosmos en dus voor het ervaren van spiritualiteit. Zoals gezegd staat ons Hart per definitie in sterke verbinding met de kosmos. We hebben echter alleen contact met ons Hart en toegang tot spirituele ervaringen als we uit ons ego stappen en ‘door onze hindernissen’ heen breken. Om die reden wordt in dit boek uitgebreid beschreven welke typen hindernissen we kunnen onderscheiden, hoe ze ontstaan en hoe we ermee kunnen leren dealen. In contact met het kosmisch bewustzijn kunnen we alle eigenschappen daarvan ervaren. Ik wil ze graag in de volgende vormen onderscheiden: Wijsheid, Kracht en Liefde Wijsheid De wijsheid van de kosmos kan op twee manieren tot ons komen. We kunnen een ingeving krijgen, wat we ook intuitië noemen en er kan iets op ons pad komen, een signaal, dat ons inzicht geeft over een situatie waar we mee worstelen. Innerlijk weten, intuitië: wijsheid van het Hart In contact met ons Hart en daarmee met het kosmische veld staan we in contact met de kennis en wijsheid van dat veld. 34

We kunnen dat ervaren in de vorm van ‘innerlijk weten’ of intuitië. We noemen het ook wel ‘de wijsheid van ons hart’. Ons verstand komt er niet aan te pas. Innerlijk weten kan plotseling naar boven komen. Achteraf zeggen we dan ‘diep van binnen wist ik het’. Het is een zeker weten, het is altijd zuiver. Het heeft mij nog nooit bedrogen. Signalen van de kosmos Een oplossing voor een probleem komt ook vaak binnen in een vorm die ik ‘signalen van de kosmos’ ben gaan noemen. Het beeld dat ik hierbij heb is dat ik kan communiceren met de kosmos. Als ik een probleem ervaar en het loslaat (mijn mentale verstand er van afhaal) creëer ik ruimte om een signaal uit de kosmos op te vangen. Ik ervaar regelmatig dat ik dan signalen binnenkrijg die tot een oplossing leiden. Dat kan een artikel zijn waar mijn oog op valt of een opmerking van iemand in een toevallig gesprek. Maar ook zonder het beeld van 'communicatie me de kosmos' blijft het ervaringsfeit bestaan van zinvolle signalen, nadat ik het met mijn verstand heb losgelaten. Het is eigenlijk heel vreemd dat we bij het oplossen van problemen geneigd zijn veel en diep na te denken. De Engelsman zegt dan ‘I have to do a lot of thinking’. Om de wijsheid van de kosmos te benutten zouden we moeten zeggen: ‘I have to do a lot of NOT thinking’. Door ons denken los te laten komen we in contact met ons Hart en komt de oplossing naar ons toe. Deze ‘echte’ wijsheid gaat veel verder dan ons verstand. Het is de wijsheid waarmee de kosmos doordrongen is. Daarbij

35

vergeleken is ons verstand eigenlijk niet meer dan een mechanisch hulpmiddel, zoals een computer. Ik las laatst een citaat van de beroemde fysicus uit de vorige eeuw, Albert Einstein. Dat citaat luidt als volgt: ‘De intuïtieve geest is een godsgeschenk; het rationele verstand een dienaar. We hebben een maatschappij geschapen die de dienaar vereert en het geschenk is vergeten.’ Levenskracht / energie De energie van de kosmos is te voelen in de vorm van levenskracht. Deze kracht wordt ook wel Qi of Prana genoemd. Deze kracht kan zo sterk zijn dat hij ons kan beangstigen. Ik had dat vaak gelezen en gedacht 'o.k., dat zal wel zo zijn', maar wist eigenlijk niet waar het over ging. Tijdens één van mijn Avatar-oefeningen heb ik het een keer zeer overweldigend ervaren, dat ik er bang van werd. Het idee de grenzen van mijn kracht niet te kennen, waardoor ik er schade mee zou kunnen aanrichten, gaf me een angstig gevoel. In zijn inaugurele rede maakt Mandela ook melding van deze enorme kracht. De tekst luidde als volgt: Onze diepste angst is niet dat we ontoereikend zijn. Onze diepste angst is dat we buitenmate krachtig zijn. Het is ons licht, niet onze duisternis die ons het meest bang maakt. We vragen onszelf af: ”Wie ben ik om briljant, 36

schitterend, getalenteerd en legendarisch te zijn?” Zowaar, wie ben je om dat niet te zijn? Je bent een kind van God. Jezelf klein maken dient de wereld niet. Er is niets verlichts aan krimpen zodat andere mensen om je heen zich niet onzeker gaan voelen. We zijn geboren om de glorie van God die in ons is, tot uitdrukking te brengen. Het is niet slechts in enkelen van ons aanwezig, maar in iedereen. En als we ons eigen licht laten schitteren, geven we onbewust toestemming aan andere mensen om net zo te zijn Terwijl we bevrijd worden van onze angsten, bevrijdt onze aanwezigheid automatisch de anderen. Liefde Het kosmisch veld is ook een veld van onvoorwaardelijke Liefde. Die Liefde kent geen voorwaarden en maakt dus ook geen verschil. Daarom kunnen we die Liefde voelen als een sterk gevoel van eenheid. Als we met iemand anders zijn die ook in verbinding staat met zijn hart en daarmee met de kosmos kunnen we een sterk gevoel van verbinding met die persoon voelen. We kunnen dat ook intimiteit noemen. In mijn beeld loopt die verbinding van de twee mensen via het kosmische veld. Een andere term voor de liefde van de kosmos is eenheidsbewustzijn. Het gevoel van een liefdevolle verbinding met onze medemens en de kosmos. In die

37

verbinding zijn we allemaal één, als druppels water die samen de grote zee vormen. Innerlijke vrede Het voelen van innerlijke vrede is voor mij het belangrijkste effect van het in contact zijn met ons Hart en daarmee met de kosmos. Het is het alternatief van de onvrede die we voelen als we blijven steken in ons ego. We kunnen ook zeggen dat het een gevolg is van het loslaten van onze angsten en van het accepteren dat het (goed) is zoals het is.

38

3. Wat gebeurt er met ons als we opgroeien Inleiding

De cyclus uit bovenstaand plaatje is in het vorige hoofdstuk al kort beschreven. In dit hoofdstuk ga ik verder in op het proces van de ontwikkeling van de persoonlijkheid. Over dat wat er met ons gebeurt als we opgroeien in de beperkende 39

omstandigheden in deze aardse wereld. De aanpassingen als gevolg van dit proces worden uitgebreid onderscheiden en beschreven. In de volgende hoofdstukken zullen we zien wat de gevolgen hiervan zijn voor ons leven en hoe we hier mee kunnen dealen. Terminologie In bovenstaande tekst is aangegeven hoe we tijdens de ontwikkeling van ons ego, onze persoonlijkheid, steeds verder afdwalen van onze pure, authentieke staat. De Engelse psychoanalyticus Winnicott noemt onze authentieke staat ‘real self’. De staat waarin we door deze ontwikkeling in terechtkomen noemt hij ‘false self’. Deze terminologie geeft duidelijk aan dat we van onszelf verwijderd raken. Dit blijkt ook uit de term ‘persoonlijkheid’. Dit woord is afgeleid van het Latijnse woord ‘persona’, hetgeen masker betekent. Onze persoonlijkheid is dus ons masker, waarmee we ons aan de buitenwereld laten zien. Zelf heb ik hiervoor de termen ‘vervorming’ en ‘hindernissen’ in het leven geroepen. De term ‘vervorming’ geeft aan dat we van onze pure staat zijn afgeweken en met de term ‘hindernis’ doel ik op de barrières die we daarmee hebben opgeworpen in het contact met ons hart. De termen ‘false self’, ‘vervorming’ of ‘hindernis’ beslaan het terrein wat door Jung ‘de schaduw’ is genoemd. Daar valt ook de term ‘pijnlichaam’ onder, een term die door Eckhart Tolle is geïntroduceerd.

40

Aan de lezer Ik kan me voorstellen dat de vele vormen van aanpassingen of hindernissen die in dit hoofdstuk beschreven worden bij jou als lezer erg overdreven lijken. Als je echter denkt aan de vele persoonlijke problemen en vormen van ongenoegen bij mensen en in de wereld dan is het misschien minder vreemd om te veronderstellen dat daar het een en ander onder zit. Mijn stelling is dat onze vervormingen hiervan de belangrijkste oorzaak zijn. Het grote gevolg van deze aanpassingen is dat we het contact met ons Hart dreigen te verliezen en daardoor het contact met de Bron van kracht, liefde en wijsheid. Onze natuurlijke staat van tevredenheid dreigt dan te worden tot een staat van onvrede. Kennis van onze vervormingen en het ontstaan ervan is een belangrijke schakel voor zelfkennis en daarmee voor de kans om te kiezen voor een leven van meer succes en innerlijke vrede. Er valt veel te winnen!

Het proces Inleiding Zoals al is beschreven in het voorgaande hoofdstuk is een jong kind puur. Hij is authentiek, spontaan, onbevangen en onbevooroordeeld. Deze staat wordt ook wel ‘het ware zelf’ genoemd. Verschijnselen als karma en mogelijke trauma’s uit

41

vorige levens laat ik hier voor de eenvoud buiten beschouwing. Dat gaat geleidelijk aan veranderen als het jonge kind wordt geconfronteerd met situaties die voor hem als bedreigend aanvoelen, waardoor hij zich gaat aanpassen en daarbij steeds verder verwijderd raakt van zijn zichzelf. We noemen dat het proces van de ontwikkeling van de persoonlijkheid. In mijn definitie is het begrip ‘persoonlijkheid’ synoniem met het begrip ‘ego’. Het begrip persoonlijkheid wordt vaak gezien als het karakter van een persoon. Datgene wat de persoon uniek maakt, dat wat hij is. Een sterke persoonlijkheid of sterk karakter wordt als positief gezien. Iemand die opvliegend is wordt gezien als een karakter met een hoog temperament. In het kader van dit boek wordt een andere visie op de persoonlijkheid gegeven. Onze persoonlijkheid is ons masker en dus de manier waarop we ons aan de buitenwereld presenteren. Dat impliceert dus dat we ook iets achterhouden en dus niet helemaal echt zijn. We drijven tijdens onze ontwikkeling steeds verder af van wie we in werkelijkheid zijn. We gaan van ons ‘ware zelf’ naar ons ‘valse zelf’. Het ontwikkelen van onze persoonlijkheid is ons antwoord op de beperkende omstandigheden in onze kwetsbare en afhankelijke eerste levensjaren. Het is een onvermijdelijk proces en er is dus uiteraard niets mis mee. Voor onze zelfkennis en voor onze persoonlijke ontwikkeling als 42

volwassene is het van groot belang helderheid te hebben over de effecten van dit proces. Wat hebben we nodig in onze eerste kwetsbare, afhankelijke levensjaren? Als baby en jong kind zijn we kwetsbaar en volledig afhankelijk van onze ouders. Om te kunnen leven en groeien hebben we dringend behoefte aan veiligheid, liefde, voeding en warmte. Voeding en warmte zijn het meest duidelijk. Wat onze behoefte aan liefde betreft zijn we geneigd dit te onderschatten. Toch kunnen we niet zonder het gevoel en de steeds terugkerende bevestiging dat er van ons gehouden wordt. Dat hebben we nodig om ons goed te kunnen ontwikkelen. Ik herinner me experimenten met mensaapjes, die doodgingen omdat ze verstoken werden van de moederliefde, terwijl aan alle andere basisbehoeften ruimschoots werd voldaan. Dat is een zielig verhaal, maar maakt het wel aannemelijk dat ook jonge mensjes die ouderliefde niet kunnen missen en dat er ernstige stoornissen kunnen optreden als ze die liefde onvoldoende krijgen. Wat krijgen we? We groeien allemaal op in een beperkte, aardse wereld. Geen enkele jeugd is dus ideaal. Dat geldt voor de omstandigheden en voor de ouders of opvoeders die zelf ook allemaal hun beperkingen hebben. Wat hebben ouders te bieden? Hoe zijn de ouders? Hoe gezond zijn zij? Hoeveel energie hebben ze? Hoe optimistisch zijn ze? Hebben ze voldoende 43

liefde te bieden? Hebben ze voldoende tijd en aandacht voor het kind? Kunnen ze het kind het gevoel geven dat het veilig is bij hen? Wordt het kind goed door hen verzorgd? Krijgt het ook in materieel opzicht wat hij nodig heeft? Hoe staat het met de ruimdenkendheid van de ouders en met hun eventuele frustraties? Hoe staat het met de inzichten van de ouders wat betreft opvoeding? Krijgt het kind gezonde voeding? Krijgt het kind ‘het goede voorbeeld’? Al deze factoren spelen een rol in de mate waarin het kind zich moet aanpassen om zo veel mogelijk te krijgen wat het nodig heeft en de mate waarin het kind wordt ‘geprogrammeerd’ in een richting die voor de ouders belangrijk is. Reacties van de ouder op het gedrag en de eigenschappen van het kind Hoe reageren de ouders op hun kind? Wordt hij gewaardeerd om wie hij is, of alleen als hij zich gedraagt zoals de ouders dat wensen. Krijgt het kind altijd voldoende aandacht of alleen als hij iets goeds presteert en de aandacht dus moet verdienen. Wat moet het kind doen om aandacht te krijgen? Mag het kind al zijn eigenschappen uitleven of wordt een bepaalde eigenschap door de ouders afgekeurd? De externe omstandigheden Ingrijpende gebeurtenissen kunnen hun tol eisen. De mate waarin dit het geval zal zijn hangt zeker af van de mate waarin de ouders het kind hierin ondersteunen en de gevoeligheid van het kind. Een vroegtijdig overlijden van één van de 44

ouders, te weinig financiële middelen, ziekte, een ongeluk, enz. De gevolgen voor het kind: het ontstaan van onze vervormingen Overlevingsangst Als er in ons leventje als kind niet aan onze essentiële behoeften wordt voldaan, zijn we snel bang dat niet te overleven. Onze drang om te overleven is zeer sterk en onze overlevingsangst wordt hierbij zeer effectief ingezet om te overleven. In zo’n situatie vinden er twee processen plaats a. We stoppen de angst van de bedreigende situatie weg. In mijn beeld stoppen we het achter ‘een muurtje’ en bereiken op die manier dat we de angst niet hoeven te voelen. We willen niet het risico lopen aan de angst te bezwijken! Uit onderzoek is gebleken dat deze onverwerkte emoties worden opgeslagen in de amygdala, een apart deel van onze hersenen. b. Onze (onbewuste) gedachte over de oorzaak van de gebeurtenis is primair: ‘het kan niet aan mijn ouders liggen!’ Dit moeten we wel zo stellen omdat we anders sowieso niet zouden overleven. Als onze ouders nl. tekort zouden schieten zouden we broodnodige tekorten oplopen en dus niet overleven. Er blijft dan nog maar één verklaring over: ‘het moet wel aan mezelf liggen’. ‘Er moet dus wel iets mis zijn met mij’. Dit is mijn verklaring voor het feit dat zoveel mensen een hardnekkig negatief zelfbeeld hebben, een soort stemmetje dat zich steeds kritisch uitlaat en aanspoort om extra inspanning te leveren. We zien dit terug in de theorie van het enneagram. 45

Angst om tekort te komen Ook als er voor ons geen overlevingsangst in het spel is hebben we diverse redenen om ons aan te passen. We doen dat b.v. om bij onze ouders in de gunst te vallen om maximale liefde en aandacht te krijgen.

Onze aanpassingen en vervormingen In deze paragraaf worden alle typen vervormingen beschreven: 1. Aangepast gedrag 2. Schaduweigenschappen 3. Onverwerkte emoties o Pijnlichaam o Hart op slot o Obsessies 4. Subpersonen 5. Ongezonde stress 6. Voortdurend denken 7. Vaste overtuigingen 8. Negatief zelfbeeld Aanpassen gedrag Om niet tekort te komen zijn we allemaal geneigd ons gedrag aan te passen. Ook een negatief zelfbeeld kan hiervoor een reden zijn. De basisgedachte is dan ‘ik ben niet goed genoeg’ en om dat te compenseren gaan we ons op een bepaalde manier uitsloven. In de theorie van het enneagram worden 9 typen mensen onderscheiden. Elk type heeft zijn eigen overlevingsstrategie gekozen. De gemeenschappelijke factor is dat elke strategie is 46

ingegeven door een bepaalde basisangst (negatief zelfbeeld). Zo is b.v. de basisangst van de perfectionist (enneatype 1) ‘ik ben niet goed genoeg’. Door te streven naar perfect gedrag probeert ‘de perfectionist’ te voorkomen dat hij pijnlijk geraakt wordt door kritiek op zijn gedrag of resultaten. Zijn basisovertuiging is ‘wanneer ik fouten maak, word ik niet geaccepteerd.’ De 9 typen zijn:  De perfectionist  De helper  De presteerder  De individualist  De observeerder  De loyalist  De optimist  De leider  De bemiddelaar Schaduweigenschappen Schaduweigenschappen zijn eigenschappen die een persoon bij de geboorte heeft meegekregen, maar die hij door negatieve reacties van zijn omgeving naar het onbewuste, ‘de schaduw’, heeft verbannen. We gaan geleidelijk aan vergeten dat we ze hebben en dat ze eigenlijk bij ons passen. Schaduweigenschappen zijn dus weggestopte eigenschappen. Het verbannen van een authentieke eigenschap zou je kunnen zien als een extreme vorm van het aanpassen van ons gedrag.

47

N.b. In de literatuur wordt een schaduweigenschap ook wel eens gedefinieerd als een (zogenaamde) negatieve eigenschap, zoals b.v. jaloezie. In mijn definitie zijn negatieve eigenschappen geen schaduweigenschappen, eenvoudigweg omdat ze niet verbannen zijn naar de schaduw. Negatieve eigenschappen zijn de tegenpool van positieve eigenschappen. De eigenschappen die we als kind hebben meegekregen komen ongehinderd naar buiten, tot het moment dat we gaan ontdekken wat deze eigenschappen in de interactie met onze omgeving tot gevolg hebben. Het is in dit kader niet zo vreemd dat we de eigenschappen, die door onze ouders niet met gejuich worden ontvangen wegstoppen. Door onze sterke behoefte aan liefde, aandacht, bevestiging en loyaliteit kiezen we hiervoor. Het is dus uit zelfbescherming of sterker uitgedrukt, uit overlevingsdrang. Onze ouders vertonen dit gedrag waarschijnlijk met de beste bedoelingen en om ons te beschermen. Het kan ook zijn ingegeven door onverwerkte angsten of allergieën van henzelf. Ook een eigen negatieve ervaring kan er toe leiden dat we een eigenschap verbannen naar de schaduw. Door het verdwijnen van bepaalde eigenschappen naar de schaduw zijn we in feite een onvolledig mens. Dit kan een zeer onaangenaam gevoel geven, ons benauwen waardoor we ons niet lekker in ons vel voelen. Meestal zijn we ons hiervan pas bewust in ons volwassen leven. Het gevolg kan ook zijn dat we allergisch worden voor die eigenschap bij

48

anderen of juist extra bewonderend naar anderen die die eigenschap wel hebben. Pijnlichaam Een pijnlichaam is een gevolg van een onverwerkte emotionele lading die zich heeft vastgezet in een persoon en die bij ‘aanraking’ tot plotselinge, heftige emotionele uitbarstingen kan leiden. Je kunt de emotionele uitbarsting niet meer stoppen en het lijkt wel of het een apart deel van je is, een subpersoon zou je kunnen zeggen, die het stuur heeft overgenomen. Voor iemand die dit verschijnsel niet (her)kent lijkt bovenstaande misschien overtrokken of uitzonderlijk. Wat iedereen waarschijnlijk wel herkent is het gedrag wat bij een pijnlichaam hoort. We kennen ongetwijfeld bij onszelf en andere volwassenen bepaalde gevoeligheden, die op onverwachte momenten geactiveerd kunnen worden. We hebben daar ook uitdrukkingen voor, zoals ‘wat een opgewonden standje’, ‘met hem moet je geen ruzie krijgen’, ‘hij is een lopend kruitvat’, ‘zij is licht ontvlambaar’, enz. Het gevoelige punt van nu blijkt gekoppeld te zijn aan de onverwerkte emoties, ontstaan door een traumatische situatie in onze kindertijd. Eckart Tolle heeft voor deze uiting van onverwerkte emoties de term ‘het pijnlichaam’ geïntroduceerd. In het volgende hoofdstuk wordt dit fenomeen nader uitgewerkt.

49

Obsessies Een obsessie duidt op dwangmatig gedrag. Als niet is voldaan aan een essentiële behoefte, kan dat tot gevolg hebben dat er een obsessie ontstaat om elke gelegenheid aan te grijpen dit tekort alsnog te verkrijgen. ‘Hart op slot’ Het afsluiten van de verbinding met je Hart kan ook een gevolg zijn van een ernstig tekort aan liefde in de jeugd of het verliezen van een ouder of geliefde. Contact met het hart zou de pijn van het gemis kunnen activeren. Omdat dit als bedreigend wordt ervaren wordt dit contact, evenals andere sterke emoties, gemeden. Subpersonen Subpersonen zijn delen van de persoonlijkheid die onder bepaalde omstandigheden sterk op de voorgrond kunnen treden. In ons gedrag kunnen ze plotseling het stuur overnemen, op een manier die ons zelf kan verbazen. Het ontstaan van subpersonen gaat samen met andere aanpassingen zoals b.v. het aanpassen van ons gedrag. Je zou ook kunnen zeggen dat de aanpassing ‘een eigen leven is gaan leiden’. Een voorbeeld van een subpersoon is ‘de beschermer’. Deze registreert de reacties van onze ouders op ons als kind en treedt op als een intern adviseur. Hij zet de ouderboodschappen om naar overtuigingen en vertaalt deze naar gewenst gedrag van het afhankelijke kind. Hij raadt het kind af bepaald gedrag te tonen omdat dit niet goed valt.

50

Ander gedrag dat juist wel in goede aarde valt wordt door de beschermer gestimuleerd. Ongezonde stress Stress is niet per definitie ongezond. We hebben een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Gezonde stress is de spanning die we voelen voor een examen, een optreden, een sollicitatiegesprek of andere spannende gebeurtenissen. Stress zorgt ervoor dat we extra alert kunnen reageren en geconcentreerd kunnen werken. Zodra de spannende gebeurtenis voorbij is, neemt de spanning weer af. We hebben tijd nodig om van stress te herstellen. Hoe heviger of langduriger de stress, hoe meer tijd we nodig hebben voor herstel. Als die tijd er niet is of als we de signalen negeren, is er sprake van ongezonde stress. Een negatief zelfbeeld kan ook een permanente bron van stress zijn en dus leiden tot ongezonde stress. Voortdurend denken Voortdurend, dwangmatig denken, ook als er eigenlijk niets te denken valt. Dit is een verschijnsel waar veel mensen aan lijden. Probeer je gedachten maar eens stil te zetten. De eerste gedachte die dan zeer waarschijnlijk opkomt is ‘ik mag nu niet denken’. Hoe ontstaat dit verschijnsel van ‘voortdurend denken’ en waarom noem ik dit een aanpassing of vervorming? Vanuit onze basisangst willen we geen fouten maken met het risico 51

kritiek of een afwijzing te krijgen. Dat geeft ons stress en brengt ons ertoe steeds meer controle op onszelf uit te oefenen in de vorm van voortdurend denken. Heb ik het gisteren wel goed gedaan? Ben ik voor morgen wel voldoende voorbereid om te kunnen doen wat van mij verlangd wordt? Ook nu staat er nog steeds een belangrijk risico op het spel. Want de afwijzing die we zouden kunnen krijgen zou de oude onverwerkte pijn vanuit onze jeugd opnieuw kunnen oproepen en zou de angst dat we die niet zullen overleven opnieuw de kop op kunnen steken! Angst om de controle te verliezen is dus een belangrijke reden voor ons ‘voortdurend denken’. Het verleden is voorbij en de toekomst moet nog komen! Voortdurend denken, soms zelfs ‘in cirkels’ en ook zelfs als er niets te denken valt. Waarom gunnen we ons hoofd geen rust? Het denken is een verslaving geworden. Vaste overtuigingen We bouwen onze set aan overtuigingen geleidelijk aan op vanuit diverse bronnen en gebeurtenissen. Daar is op zich natuurlijk niets mis mee. Het wordt echter wel anders als de overtuiging vast gaat zitten, alsof alles wat er van afwijkt niet goed kan zijn, en er blijkbaar lading op zit. Dan gaat het ons belemmeren en noem ik het een aanpassing of vervorming. De oorsprong van dergelijke overtuigingen kan zijn:

52

Als gevolg van angstige situaties Bedreigende situaties, waaraan geen enkel kind ontkomt, leiden er tevens toe dat we één of meerdere basisangsten ontwikkelen. Bij deze basisangsten horen vaste overtuigingen zoals ‘liefde moet je verdienen’ of ‘ik moet altijd op mijn hoede zijn’, enz. Dit zijn dus ook overtuigingen die samengaan met het aanpassen van ons gedrag. Van ouders, familie of cultuur  We nemen onze overtuigingen over van ouders, familie en cultuur. Als kind weten we niet beter dan dat dit de absolute waarheid is, de enige manier om tegen de buitenwereld aan te kijken. We zijn nog niet in staat hier kritisch naar te kijken en nemen ze gewoon over. En de overtuigingen van onze ouders zijn weer bepaald door hun familie en de cultuur waarin zij leven.  Onze ouders willen ons ook beschermen tegen alle mogelijke risico’s van de ‘grote, boze wereld’. Een liefhebbende, bezorgde ouder steekt daar veel energie in. Ze bestoken hun kind met uitspraken als ‘wees voorzichtig’, ‘dat is gevaarlijk’, ‘denk eerst goed na voor je iets doet’, enz., enz. We slaan deze uitspraken op, inclusief de lading vanuit de bezorgdheid van onze ouders. Dit geldt ook voor andere favoriete uitspraken van onze ouders, zoals b.v. ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, of ‘als je voor een dubbeltje geboren bent wordt je nooit een kwartje’.  De uitspraken en boodschappen van onze ouders worden stevig vastgelegd in onze geest. Ze zijn zo vaak

53





uitgesproken dat we er als het ware door geprogrammeerd zijn. Uit loyaliteit heb je het gevoel dat je je ouders afvalt als je een andere overtuiging zou kiezen en het is natuurlijk ook wel gemakkelijk en veilig! We zijn daarom van nature geneigd te denken dat onze opvattingen en levenswijze goed zijn. Op het moment dat we proberen een overtuiging aan te passen kunnen we merken hoe vast deze kan zitten. Dat kunnen we ook voelen als we geconfronteerd worden met mensen die er andere opvattingen en levenswijzen op na houden.

Belangrijke personen of rolmodellen Als je een persoon bewondert ben je geneigd zijn overtuigingen over te nemen. Je ziet hem als voorbeeld en wil zijn zoals hij. Hij is jouw idool, jouw rolmodel. Je stemt jouw overtuigingen over gedrag, uiterlijk, levensinstelling, enz. af op die van je idool. Er kunnen natuurlijk ook negatieve rolmodellen zijn. Iemand wiens gedrag je zo afstoot dat je denkt: ‘zo wil ik nooit zijn’. Je kiest dan juist de tegenovergestelde overtuigingen. Als gevolg van gebeurtenissen die indruk hebben gemaakt Een belangrijke gebeurtenis kan je emotioneel diep raken. Als je er blij mee bent wil je het vaker meemaken. Roept het angst of woede op dan liever nooit meer. De emoties zijn aanleiding om er goed over na te denken. Wat is jouw

54

conclusie? (= overtuiging). En wat is je beslissing? (= ook een overtuiging). Voorbeelden:  Situatie: Je besluit lid te worden van een nieuwe vereniging en beleeft daar veel plezier aan. Conclusie: dit bevalt me zeer goed Beslissing: hier blijf ik altijd lid van 

Situatie: je leest een bericht over een neergestort vliegtuig Conclusie: vliegen is gevaarlijk Beslissing: ik stap nooit meer in een vliegtuig



Situatie: je partner verbreekt onverwachts de relatie Conclusie: relaties zijn onbetrouwbaar Beslissing: ik wil dit risico nooit meer lopen

Negatief zelfbeeld Negatieve gedachten en gevoelens over onszelf. Het ontstaan van een negatief zelfbeeld is bij de overige aanpassingen reeds beschreven. Je zou het kunnen zien als een vorm van een ‘vaste overtuiging’. Gezien de hardnekkigheid van een negatief zelfbeeld wil ik het toch als een apart type vervorming onderscheiden.

Wat betekenen de vervormingen voor ons volwassen leven? Als we kijken naar het proces dan zien we dat de gemeenschappelijke factor van onze aanpassingen en vervormingen ANGST is. Angst om niet te overleven, angst om 55

tekort te komen, angst dat het niet veilig is. Daardoor is het niet zo verwonderlijk dat onze aanpassingen ons in de weg staan om contact te maken met ons Hart en daarmee met ons hoger bewustzijn en de verbinding met het kosmisch bewustzijn. De verbinding met ons Hart staat namelijk voor onvoorwaardelijke LIEFDE. En Liefde en angst zijn elkaars tegenpolen. Ze verdragen elkaar niet. Dat is dan ook de reden dat ik de menselijke aanpassingen en vervormingen HINDERNISSEN noem. Ze staan het contact met ons liefdevolle Hart in de weg. Dat betekent ook dat wat ons in onze kwetsbare kinderjaren helpt om te overleven, ons vervolgens in ons volwassen leven zeer ernstig in de weg kan staan om een optimaal leven te kunnen leiden. Dit is in mijn ogen de grootste oorzaak van het feit dat er zoveel onvrede is onder mensen. En het feit dat er te weinig kennis hierover bestaat is te zien in het verschijnsel dat er steeds meer mensen hun toevlucht zoeken bij therapeuten en persoonlijke coaches. Zie hier in een notendop de belangrijkste motivatie voor mij dit boek te schrijven en essentiële kennis hierover aan te dragen.

56

4. Onze ‘specificaties’ en ‘gebruiksaanwijzing’ Inleiding In dit hoofdstuk wordt beschreven welke mechanismes een rol spelen in het menselijk functioneren. Mijn uitgangsstelling is dat ons geluk, de mate waarin we tevreden zijn over onszelf in een bepaalde situatie, wordt bepaald door ons gedrag. Willen we werken aan meer geluk, dan moeten we dus iets doen om ons gedrag aan te passen. En hoe vaker we tevreden zijn over ons gedrag, hoe meer tevreden we zullen zijn over ons leven. Maar welke factoren bepalen ons gedrag? Het zal duidelijk zijn dat onze vervormingen, die in het vorige hoofdstuk zijn beschreven daarin een grote spelen. Vooral ook omdat we weten dat deze zich voor een groot deel ‘onder de waterspiegel’ bevinden. Vervolgens worden in dit hoofdstuk aan de hand van een ‘mensmodel’ alle mechanismes beschreven die een rol spelen in het functioneren en handelen van een mens. Daarna wordt aan de hand van een gedragsmodel geschetst hoe al deze gedragsfactoren samenwerken en uiteindelijk leiden tot het gedrag dat wij vertonen. Als we de factoren achter ons gedrag meer gaan begrijpen, hebben we dus meer mogelijkheden om onze tevredenheid te beïnvloeden. We kunnen dan zelf experimenteren met ons 57

gedrag of de suggesties volgen uit hoofdstuk 6, gericht op persoonlijke ontwikkeling in de richting van meer succes en innerlijke tevredenheid.

Het verband tussen gedrag en geluk Een mens vertoont voortdurend gedrag. Ook als hij alleen is en er niets van hem gevraagd wordt heeft hij de keus om niets te doen (is ook gedrag) of om iets te ondernemen. In gezelschap of op het werk is het duidelijk dat er permanent sprake is van actief gedrag en van een keuze in de aard van dat gedrag. Geluk is een groot woord. Wie voelt zich gelukkig en wie niet? Is het mogelijk om ons als mens op deze aarde met al haar beperkingen en ellende gelukkig te voelen? Is geluk permanent mogelijk of moeten we al blij zijn met enkele geluksmomenten in ons leven? Als kind kende ik een boekje met als titel ‘Bartje zoekt het geluk’. Dat was een spannende titel. Van mijn ouders pikte ik wel het vage signaal op dat dat een illusie was. In dit boek gebruik ik het begrip ‘geluk’ in de betekenis van ‘tevredenheid’. Als ik tevreden ben met een situatie voel ik me daar gelukkig bij. Als ik tevreden ben over mijn leven prijs ik mij gelukkig. Zoals gezegd bepaalt ons gedrag in een bepaalde situatie ons gevoel over die situatie en daarmee de mate waarin we tevreden zijn over onszelf naar aanleiding van die situatie. Hoe vaker we tevreden zijn over ons gedrag, hoe meer we 58

tevreden zijn over ons leven. De volgende vraag is dus: wat bepaalt ons gedrag en wat kunnen we doen om meer grip te krijgen op ons gedrag. We kennen allemaal wel de situatie dat we soms verbaasd staan over ons eigen gedrag. We zijn van plan iets op een bepaalde manier te doen of hebben daar een duidelijk beeld over. En als de situatie zich dan feitelijk voordoet kan het soms heel anders uitpakken. Ik geef hier een voorbeeld van mezelf in een situatie dat ik zelf verbaasd was over mijn gedrag. Het voelde of plotseling iemand anders het stuur had overgenomen. Ik sta met mijn moeder voor haar huis. Ik ben denk ik een jaar of 40. Ze ziet een kennis aankomen en vraagt mij ‘geef jij die vrouw straks wel even een hand’. Ik denk bij mezelf ‘dat hoef je mij echt niet te zeggen. Ik weet heus wel hoe het hoort’. Vervolgens zeg ik tegen mijn moeder ‘ja, natuurlijk doe ik dat’. Als de vrouw bij ons komt staan geef ik haar GEEN hand. Het is alsof ik toeschouwer ben van mezelf. Hoe kan dit? Ik was het echt van plan. De gedachte aan deze situatie blijft me lang achtervolgen. Hoe functioneren we in al die situaties, al die rollen die we tot onze taak of verantwoordelijkheid rekenen? Hoe reageren we als er onverwachts iets op ons af komt? Als we daar achteraf niet tevreden over zijn, dan zou het fijn zijn als we de factoren kennen die daar verantwoordelijk voor zijn geweest. ‘Ik kon er niets aan doen’, ‘zo ben ik nu eenmaal’ zijn veel gehoorde uitspraken. Mijn ervaring is dat als je meer kennis hebt van ‘de menselijke factoren onder waterspiegel’ in het algemeen 59

en die van jezelf in het bijzonder, je meer grip krijgt op je eigen gedrag en daarmee op de mate van tevredenheid over je leven. Mijn gedrag is dus bepalend voor de mate waarin ik mij tevreden voel over mezelf. ‘Dat heb ik goed gedaan, daar heb ik een goed gevoel over’ of ‘dit verdient geen schoonheidsprijs, ik had me beter moeten voorbereiden’. ‘Beter gedrag’ betekent meer kans op succes en op een gevoel van tevredenheid over dat gedrag. En zoals al gezegd, hoe vaker een mens tevreden is over zijn gedrag hoe meer hij tevreden is over zijn leven. Dat klinkt heel eenvoudig, maar dat is niet wat veel mensen ervaren. Het komt omdat er vele, vaak onbewuste factoren zijn die ons gedrag bepalen. Maar wat zijn dan die factoren die het gedrag van een mens bepalen? Een mens is een complex wezen en we hebben in het voorgaande hoofdstuk gezien dat we allemaal de nodige vervormingen kunnen oplopen. Voor dit complexe gebeuren wordt vaak een analogie gemaakt met een ijsberg. Het grootste deel zit onder water. In dit kader bedoelen we dan dus dat we ons niet bewust zijn van die factoren.

Hoe functioneert een mens In het hoofdstuk 2 is reeds een model getekend waarmee we een complex mens kunnen weergeven. Voor dit hoofdstuk is dit model een klein beetje aangepast.

60

Mensmodel

Zoals gezegd is een mens een complex wezen. In het voorgaande hoofdstuk hebben gezien hoe we als puur mens geleidelijk aan van onszelf zijn afgedwaald. In deze paragraaf richten we ons vooral op de factoren die voor veel mensen ‘onder de waterspiegel’ liggen. Dat betreft b.v. onze ‘vervormingen’ die in het voorgaande hoofdstuk zijn beschreven. Vervormingen, die ik hier hindernissen noem, omdat ze ons hinderen in het contact met ons Hart. De ‘grijze

61

ring’ zouden we dus kunnen zien als een soort ‘muurtje’ dat ons van ons Hart afscheidt. In deze paragraaf beschrijf ik achtereenvolgens alle menselijke aspecten van persoonlijkheid (ego) en Hart tezamen, dus inclusief de ‘hindernissen’. Fysiek, het menselijk lichaam Een mens heeft een lichaam dat ingenieus in elkaar zit. Skelet en ledematen voor de stevigheid en om onze tere organen te beschermen. Spijsvertering, ademhaling en bloedsomloop zorgen voor de voeding van al onze cellen. Essentiële functies worden gestimuleerd onder invloed van hormonen. Over ons lichaam zijn vele goede en goed leesbare boeken geschreven. Ik hoef daar in dit boek dus niet veel over te schrijven. Waar ik wel iets over wil zeggen is over onze gezondheid. Onze gezondheid In mijn jeugd maakte ik kennis met de uitspraak ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’. Vanuit mijn holistische visie op een mens, zou ik die uitspraak wat willen uitbreiden. In mijn visie hebben alle aspecten van het mens-zijn invloed op onze gezondheid. Dat geldt voor een fysieke factor, zoals b.v. stress, voor een mentale factor als b.v. ons zelfbeeld, een emotionele factor als b.v. oude emoties, die nog niet verwerkt zijn en ook de spirituele factor, het contact met ons Hart. Van die laatste factor heb ik al een aantal malen betoogd dat hij verantwoordelijk is voor ons gevoel van geluk, 62

onze innerlijke vrede. En dat geluk en tevredenheid doorwerkt op onze fysieke gezondheid is denk ik buiten discussie. Voor mij is het daarmee ook duidelijk dat al onze vervormingen een negatieve invloed kunnen hebben op onze gezondheid. In hoofdstuk 6 wil ik de belangrijkste factoren voor een gezond leven nog wat verder beschrijven. Fysieke klachten, ziektes Zoals al betoogd wordt de conditie van ons lichaam beïnvloed door alle andere aspecten van ons mens-zijn. Als ons lichaam klachten vertoond is het dus van belang te kijken naar mogelijk oorzaken. Het ontstaan van een klacht of ziekte zou als volgt kunnen ontstaan. Een vastgezette overtuiging zou kunnen leiden tot dwangmatig gedrag. Als voorbeeld: ‘ik moet deze klus vandaag afkrijgen, anders zal mijn baas een slechte indruk van mij krijgen’. Het gedrag zal vervolgens stress opleveren en als dit regelmatig voorkomt zullen onze energiecentra, onze chakra’s, daardoor te weinig energie kunnen krijgen. En als een chakra te weinig energie krijgt, kan het de corresponderende organen niet van voldoende energie voorzien en kan er in dat orgaan dus een klacht optreden. Bovenstaande tekst zal misschien bij een deskundige de nodige kritiek oproepen. Ik weet dat ik een leek ben op dit gebied, maar schrijf het toch om een beeld te geven van de samenhang van al onze menselijke aspecten.

63

Veel van dergelijke klachten en ziektes worden psychosomatische ziektes genoemd. Een van de pioniers op dit gebied is Louise Hay, die in haar boek ‘Heel je lichaam’ van een uitgebreide lijst met klachten de psychische oorzaak in kaart heet gebracht. Uitdrukkingen die duiden op het verband tussen ons gedrag en onze klachten: o ‘Het zal je dun door je broek lopen’. De uitdrukking is een beetje onsmakelijk, maar geeft wel duidelijk aan dat je last kunt krijgen van je darmen als je in een angstige, moeilijke situatie bent beland. o ‘Teveel hooi op je vork nemen, of teveel op onze nek nemen’. Als we meer doen dan we aankunnen, reageert ons lichaam met stress. We krijgen b.v. pijn in de schouders of in onze nek. o ‘Het ligt ons zwaar op de maag’. Onze maag gaat protesteren als we te lang met een probleem rondlopen. o ‘Ik heb er een zwaar hoofd in’. We krijgen een ‘zwaar hoofd’ of hoofdpijn doordat we geen uitzicht zien in een bepaalde moeilijke situatie. Invloed van onze fysieke conditie op ons gedrag In het vorige hoofdstuk is fysieke stress als ‘vervorming’ aangemerkt. Het ligt voor de hand dat stress een negatieve invloed heeft op ons gewenste gedrag. Het maakt on kribbig, minder geduldig, minder handig, enz. Behalve stress zal dit ook gelden voor alle andere fysieke klachten.

64

Mentaal Deze paragraaf geeft een beschrijving van het mentale aspect van een mens. Voor de term mentaal gebruiken we vele synoniemen: ons verstand, ons brein, ons denkvermogen, onze linker hersenhelft, onze (mentale) intelligentie, onze interne computer, enz. Achtereenvolgens wordt kort geschetst hoe ons mentale proces werkt, wat de eigenschappen en invloeden zijn van onze vaste overtuigingen en tenslotte de effecten van onze neiging tot ‘voortdurend denken’. Hoe werkt ons mentale proces? Wat gebeurt er allemaal in ons hoofd? Onderstaand een eenvoudig plaatje over de werking van ons mentale proces.

65

We hebben ons verstand nodig als er een situatie ontstaat die om een actie vraagt. Dat kan ook een impuls zijn uit ons eigen brein. Als we denken dat de vraag of de impuls duidelijk is gaan we ons geheugen na. Heb ik al eens eerder zoiets op me afgekregen? Heb ik hier al kennis over? Daarnaast komen onze overtuigingen over het betreffende onderwerp boven tafel. Wat vinden we van de situatie? Hebben we voldoende zelfvertrouwen om er goed mee om te gaan? Juichen we de situatie toe, of keuren we hem af? Deze factoren bepalen onze houding en motivatie om met de situatie om te gaan. Uiteindelijk komen we tot een conclusie, een actie. Onze vaste overtuigingen (inclusief ons zelfbeeld)en hun eigenschappen Overtuigingen horen bij mensen. We beschouwen ze als deel van onze persoonlijkheid. Ze zijn voor ons zo vanzelfsprekend geworden dat we ze niet meer ter discussie stellen en zelfs vaak niet eens meer bewust zijn: ‘dat is toch normaal …..’, ‘dat kan toch niet anders ….’, ‘zeg nou zelf ….’, enz. Onze overtuigingen helpen ons om keuzes te maken in ons leven en te laten zien waar we voor staan. We zetten onze conclusies vast in overtuigingen zodat we niet steeds opnieuw dezelfde conclusies hoeven te trekken. Zonder overtuigingen voelen we ons iemand die met alle winden

66

meewaait. Zo hebben we over veel belangrijke onderwerpen een overtuiging ontwikkeld. In deze paragraaf spreken we over vaste overtuigingen. Overtuigingen dus die vast zijn gaan zitten en een zekere lading hebben gekregen. Vaste overtuigingen worden ook wel aangeduid als beperkende overtuigingen, paradigma’s, mentale plaatjes of mindset. In hoofdstuk 3 hebben we o.a. gezien wat de achtergrond is van het ontwikkelen van deze vaste overtuigingen. We hadden ze nodig om te overleven en om ons veilig te voelen. Als we echter nader kijken naar ons gedrag blijken onze vaste overtuigingen daar een belangrijke rol in te vervullen. Naast beschermend blijken ze ook belemmerend te zijn, zowel voor onszelf als voor onze relaties. Voorbeelden van vaste overtuigingen:  onderwerp x is niet belangrijk  ze moeten ook altijd mij hebben  ik kan het vast niet (negatief zelfbeeld)  ik moet mezelf redden (subpersoon)  ik ben voor een dubbeltje geboren (negatief zelfbeeld)  ik mag een ander geen pijn doen (loyaliteit)  ik kan niet veel (negatief zelfbeeld)  ik ben niet veel waard (negatief zelfbeeld)  ik durf niet veel (negatief zelfbeeld) Onderstaand worden de diverse eigenschappen van onze vaste overtuigingen en de invloed op ons gedrag nader uitgewerkt

67

Subjectieve waarneming Vanuit ons sterke geloof in onze eigen overtuigingen en het belang wat er voor ons op het spel staat zijn we geneigd met een gekleurde bril naar de werkelijkheid te kijken. We zien graag wat we willen zien. Als twee mensen samen met vakantie zijn geweest en het weer was wisselend, zal de pessimist (achterliggende overtuiging b.v. ‘het leven gaat niet over rozen’) zeggen ‘het viel tegen, we hadden veel regen.’ De ander die een meer optimistische kijk op het leven heeft (achterliggende overtuiging ‘het leven zit vol verrassingen’) zal zeggen ‘we hebben een fijne vakantie gehad, de zon scheen regelmatig’. Zoeken naar bevestiging De neiging tot subjectieve waarneming toont aan dat we graag een bevestiging zien van datgene waarvan we overtuigd zijn. Dit kan ook verklaard worden vanuit de angst en lading die in het verleden tot die overtuiging hebben geleid. Daarom vinden we het zo fijn om om te gaan met mensen met vergelijkbare overtuigingen. Ze bevestigen ons en geven ons de zekerheid dat wij een goede kijk op het leven hebben. Ze verstrekken ons zelfvertrouwen. We zeggen dan ‘soort zoekt soort’. Als we iemand ontmoeten die anders denkt missen we die bevestiging en worden we onzeker. In plaats van naar onszelf te kijken hebben we de neiging de ander te veroordelen. Neiging tot oordelen Als we iemand ontmoeten die anders denkt of andere eigenschappen heeft, missen we de bevestiging. Dat maakt 68

ons blijkbaar onzeker en omdat we dat geen prettig gevoel vinden zeggen we ‘wat een raar mens’, ‘die is vreemd, gek, asociaal, enz.’. Die houding kan er toe leiden dat we een oordeel hebben over die ander of erger nog, die ander veroordelen. Ook het pesten van iemand anders kan o.a. vanuit deze gedachte worden verklaard. Waarom is die neiging zo groot? Met ons verstand weten we wel dat er vele wegen naar Rome zijn en dat de ander net zo veel reden heeft ons vreemd te vinden dan wij hen. Vanuit de ander gezien is het verschil in gedrag net zo groot! Een voorbeeld: mijn paradigma is dat het goed is om in het openbaar zacht te praten. Als ik iemand in het openbaar hoor schreeuwen heb ik de neiging te denken of zeggen ‘wat een schreeuwlelijk’ of ‘wat heeft die een groot ego’. Maar die ander heeft net zo veel reden om mij te veroordelen over mijn anders zijn. Mijn verklaring voor de neiging tot oordelen is dat de overtuiging blijkbaar geladen is. Het is de lading van het moment waarop de overtuiging is ontstaan. Als ik voldoende achter mezelf sta en de overtuiging past echt bij mij hoef ik niet van mijn stuk te raken als een ander een afwijkende overtuiging heeft. Sterker nog, dan zou ik het juist interessant kunnen vinden en kunnen denken of zeggen ‘hé, zo heb ik het nog nooit bekeken’ ‘Hoe ben je daar zo toe gekomen?’ Er gaan meerdere wegen naar Rome. Smaken verschillen. Achter elke opvatting, elk gedrag, elk uiterlijk vertoon zit een reden. Waarom zouden onze meningen en ons gedrag beter zijn?

69

Beperking creativiteit Vaste overtuigingen beperken onze creativiteit en onze prestaties. Als we met een probleem te maken krijgen zoeken we de oplossing binnen de kaders van onze vaste overtuigingen. Daar vinden we de oplossing meestal niet. Als dat zo zou zijn hadden we het probleem waarschijnlijk niet als probleem ervaren. Creativiteit ontstaat als je je bewust wordt van de overtuigingen die je hanteert, daar vraagtekens achter durft te zetten en/of deze durft te verruimen. Wie in staat is buiten de kaders te treden zal eerder een oplossing vinden. We noemen dat creatief, omdat het kennelijk niet zo gebruikelijk is buiten de kaders te kunnen treden. Omgekeerd kunnen we ook concluderen dat als we een hardnekkig probleem steeds opnieuw tegenkom, de kans groot is dat de oplossing ervan wordt tegengehouden door een overtuiging die misschien wel onbewust in ons hoofd zit. Als ik me bewust wordt van die overtuiging en voor een ruimere visie kies is de kans groot dat ik het probleem wel kan oplossen. Een synoniem voor creativiteit is ‘out-of-the-box-denken’. De box staat dan voor de overtuigingen die je als vast beschouwd. Als je ook buiten deze box kijkt blijken er vaak vele oplossingen te zijn. Door onze vaste overtuigingen te veranderen kunnen we nieuwe werkelijkheden creëren. Een voorbeeld uit mijn eigen jeugd: 70

Ik houd als kind van knutselen. Ook als ik ouder wordt besteed ik tegelmatig tijd aan het maken van voorwerpen. Het resultaat is echter meestal niet bevredigend. Hoe kan dat? Ik ben redelijk handig, al zeg ik het zelf. Dat kan de verklaring niet zijn. Ineens heb ik een ingeving. Ik besef plotseling wat mijn basisgedachte bij elk plan is. Mijn vastgezette overtuiging is ‘het mag geen geld kosten’. Dat is een hele oude gedachte, ontstaan vanuit mijn zuinige opvoeding en mijn kleine hoeveelheid zakgeld. Ik heb echter al lang en breed een goede baan en kan echt wel wat betalen. Als ik inzie dat dit een overtuiging is die is achterhaald, kan ik hem vervangen. Mijn nieuwe overtuiging is ‘als ik iets moois wil maken, heb ik er geld voor over de benodigde materialen te kopen en het benodigde gereedschap aan te schaffen of te huren’. Die simpele ‘switch’ heeft me sindsdien heel wat voldoening opgeleverd. Een overtuiging heeft kracht (lading) en leidt tot selffulfilling prophecy Een overtuiging heeft kracht. Elke keer als we de overtuiging ‘denken’ en nog sterker als we hem uitspreken neemt de kracht van de overtuiging toe. We gaan er dan steeds meer in geloven, we zijn er steeds meer van ‘overtuigd’ dat de overtuiging waar is. Onbewust zullen we er alles aan doen om te laten zien dat ‘het leven zo in elkaar zit’. Dit geldt zowel voor een positieve als voor een negatieve overtuiging!

71

Dit verschijnsel noemen we ‘self fulfilling prophecy’. Dat wat we bereiken is dus zeer sterk afhankelijk van onze overtuiging en veel minder van onze capaciteiten dan we zouden denken. En door het resultaat wordt de onderliggende overtuiging verder versterkt! Voorbeeld: Als iemand ooit tegen je heeft gezegd dat je onhandig bent of als je ooit de ervaring hebt opgedaan dat iets niet lukte, kan het zijn dat je de overtuiging ‘ik ben onhandig’ als vaste waarheid bent gaan beschouwen. Achteraf kan blijken dat het totaal anders is. Je was destijds misschien nog te jong of onvoldoende geïnformeerd over hetgeen je moest gaan doen. Het kan dus een beperking zijn als je nooit vraagtekens zet achter een overtuiging. Als je overtuigd bent dat iets niet lukt, of dat je daar minstens aan twijfelt, hoeveel van jouw potentieel, jouw kunnen, zet je dan in? Je hebt jouw zenuwstelsel, jouw hersenen al ingesteld op falen. En als het dan werkelijk mislukt, en die kans is groot, wordt je weer bevestigd in je eigen vooronderstelling. Het is dan ook raadzaam om je overtuigingen met zorg te kiezen. Waarom zou jij iets niet kunnen terwijl een ander het wel? En als daar al een reden voor is waarom zou die niet kunnen veranderen? Willen we onszelf een kans geven dan is aanpassing van de overtuiging een voorwaarde. Als je daarentegen grootse verwachtingen hebt, met heel je lijf en leden gelooft dat je zult slagen, je het beeld dat je slaagt al voor je ziet, al opgewonden en vol energie bent, zul 72

je jezelf veel meer inzet om je doel te bereiken De kans van slagen wordt dan vele malen groter en dat alleen maar omdat je de zaak vanuit een andere overtuiging benadert.

Een voorbeeld uit mijn coachingspraktijk Een man komt van het ene probleem in het andere. Hij heeft een eigen zaak die hij goed kan runnen. Maar toch trekt hij anderen aan, waar hij vervolgens problemen mee krijgt en ze dan weer kwijt wil, met alle problemen vandien. Na een aantal sessies komt er boven tafel dat hij een sterk negatief zelfbeeld heeft. Het zinnetje dat al tientallen jaren door zijn hoofd spookt luidt: ‘jij bent te stom om voor de duvel te dansen’. De uitspraak is afkomstig van een onderwijzer van de lagere school. Zijn schoolresultaten waren op dat moment onder de maat. Daar was echter op dat moment een reden voor, namelijk het plotseling overlijden van zijn moeder. Dit zinnetje was bij hem zo heftig binnengekomen dat hij er vast in is gaan geloven. Toen de achtergrond weer duidelijk was kreeg hij weer ruimte voor een positiever zelfbeeld. Een voorbeeld uit mijn eigen jeugd: Mijn vader en ik waren samen begonnen een boom uit de tuin te verwijderen. De takken en de stam waren geen probleem. Stukje voor stukje zagen totdat de stronk over bleef. ‘Die boomstronk krijgen we nooit uit de grond’, was vervolgens de uitspraak van mijn vader. Dat was zijn overtuiging vanuit zijn zelfbeeld. Als je dat gelooft zal dat inderdaad niet lukken. Die uitspraak van hem heeft mij dusdanig geprikkeld dat 73

ik onmiddellijk de tegenovergestelde overtuiging ontwikkelde; ’waarom zou ik dat niet kunnen?. Als een ander het kan moet ik het toch ook kunnen’. Deze overtuiging gaf mij de kracht en het doorzettingsvermogen het probleem van de stronk te klaren. Het was een hele klus, maar stap voor stap was het goed te doen. Die overtuiging van toen is me later nog heel vaak van pas gekomen! Invloed van onze overtuigingen op onze gevoelservaring (en dus op gedrag) Als onze vaste overtuiging een verwachting betreft kan het grote invloed hebben op ons gevoel en daarmee ook op ons gedrag. Een voorbeeld van een verwachting Als we b.v. de overtuiging hebben dat een verjaardagscadeau minimaal €50 hoort te zijn, voelen we ons teleurgesteld als we een cadeau krijgen van €30 euro. Iemand anders die vindt dat €20 ook prima is of iemand die het helemaal open laat kan zich zeer verheugd voelen over hetzelfde cadeau van €30! Omgekeerd kunnen we stellen dat als je je vervelend voelt over een bepaalde situatie, het nuttig is om de achterliggende overtuigingen / gedachten eens te onderzoeken en eventueel bij te stellen Ons voortdurend denken Ons verstand is een prachtig en waardevol instrument voor situaties die om een passende actie vragen en voor problemen die moeten worden opgelost. Als die situaties er niet zijn en er zich geen problemen voordoen, zou ons 74

verstand dus rust kunnen nemen. Dat geldt ook voor situaties waarin we hebben gekozen voor ontspanning. Het blijkt echter moeilijk te zijn ons denken los te laten. Voortdurend, dwangmatig denken, soms zelfs ‘in cirkels’ terwijl er eigenlijk niets te denken valt, is een ander verhaal. Het denken lijkt een verslaving geworden. We kunnen of durven het niet meer los te laten uit angst de controle te verliezen. We zijn met onze aandacht niet in het ‘hier en nu’, maar denken over gebeurtenissen uit het verleden of situaties die nog in de toekomst liggen. Let wel, ook als we er niet bewust voor kiezen over een onderwerp na te denken, gaat onze geest nog steeds continu door met gedachten. Probeer maar eens een tijdje niet te denken. De eerste gedachte zal vast en zeker zijn: ‘ik mag nu niet denken’. In het dagelijks leven zullen we het misschien niet direct als een probleem ervaren en staan we er misschien niet bij stil. Toch is het zo dat het voortdurende denken meer invloed heeft op ons welbevinden dan we beseffen. Wat zijn de gevolgen voor ons gedrag Met onze denkverslaving overschreeuwen we de stem van ons Hart. De ‘radio van onze cirkelende gedachten’ staat constant aan. Ik las eens een verhaal over een discussie tussen twee mannen over het al dan niet bestaan van God. De ene man geloofde het niet. Toen zij de andere man. Ik weet zeker dat hij wel bestaat. Ik had hem gister nog aan de telefoon en hij zei: ‘Ik bel jouw vriend iedere dag, maar hij is steeds ‘in gesprek'! 75

Emotioneel Het ‘normale’ emotionele proces Emoties zijn een spontane reactie van ons lichaam op situaties die ons bijzonder raken. Het zijn sterke gevoelens die worden opgeroepen door een gebeurtenis. Die gebeurtenis kan een voorval zijn, een opmerking van iemand, een gedachte, de omgeving, muziek, enz. Er zijn vier hoofdgroepen van emoties: blijdschap, angst, verdriet en woede Angst Als er gevaar dreigt ontstaat er angst. Angst zorgt ervoor dat ons lichaam adrenaline aanmaakt. Daardoor hebben we extra energie om te vechten of te vluchten. En als we inschatten dat vechten of vluchten te riskant is kunnen we ook nog kiezen voor ‘bevriezen’. Woede en verdriet Als ons iets naars is overkomen of als iemand ons iets erg heeft aangedaan worden we verdrietig en /of kwaad. Kwaadheid en verdriet kunnen elkaar afwisselen. Denken we aan onszelf, dan voelen we ons verdrietig en richten we onze aandacht op de ‘dader’ (eventueel God of de kosmos, als er geen menselijke dader is), dan voelen we ons kwaad. Blijdschap Blijdschap kunnen we spontaan voelen als het goed met ons gaat, we een belangrijk doel hebben bereikt of op momenten dat we ons geliefd voelen. 76

In een gezonde situatie zij onze emoties gekoppeld aan een omstandigheid die deze emoties rechtstreeks oproepen. En als die omstandigheden voorbij zijn ebben de emoties langzamerhand weer weg. Oude, onverwerkte emoties; Oude, onverwerkte emoties zijn de emoties uit het verleden die we hebben ‘weggestopt’ uit angst om de situatie niet te overleven. In ons volwassen leven kunnen ze zich op verschillende manieren uiten. Ik heb hierbij drie vormen onderscheiden: 'hart op slot', obsessies en het pijnlichaam. ‘Hart op slot’ Als we ons hart ooit ‘op slot’ hebben gezet is de verleiding groot dit zo te houden. We lopen anders het risico dat de oude pijn alsnog naar boven komt. Daar zijn we bang voor, want we hebben de achterliggende gebeurtenis tenslotte niet voor niets weggestopt. Dit betekent ook dat nieuwe, pijnlijke gebeurtenissen zo veel als mogelijk buiten de deur worden gehouden. Dat moet wel, want het toelaten van de nieuwe pijn zou onvermijdelijk ook de oude pijn naar boven doen komen. Als je hart ‘op slot zit’, zou je kunnen zeggen dat er ook sprake is van een pijnlichaam, maar met dit verschil dat de persoon de onderliggende lading niet naar buiten laat komen. Obsessies Obsessies uiten zich in obsessief gedrag. De oorzaak van de obsessie, een ernstig tekort, was moeilijk te verteren. Als de situatie is veranderd en je niet meer afhankelijk bent, vraagt 77

het om een reactie. In geval van een obsessie wil je dat tekort dwangmatig gaan inhalen. De frustratie kan zo groot zijn, dat je een onbedwingbare behoefte hebt om wraak te nemen. Een seriemoordenaar is een extreem voorbeeld hiervan. De achtergrond zou een ernstig tekort aan moederliefde kunnen zijn. De obsessie gedachte is dan ‘vrouwen deugen niet en moeten dus gestraft worden’. Het gevolg: een onbeheersbare drang om vrouwen te vermoorden. Het pijnlichaam We spreken van een pijnlichaam als de onderliggende onverwerkte pijn ons plotseling volledig in beslag kan nemen en onbedwingbaar naar buiten treedt. Als synoniem wordt ook de term ‘landmijn’ gebruikt. Gedrag vanuit een sterk , explosief pijnlichaam zie ik als de grootste oorzaak van relatieproblemen. Kennis van dit fenomeen is daarom voor mij van cruciaal belang. Pas dan kun je inzien dat het betrekking heeft op JOUW eigen pijn en als je daar de verantwoordelijkheid voor neemt, kun je stoppen met het afreageren op anderen! Een actuele gebeurtenis kan door ‘associatie’ ons doen herinneren aan die oude, heftige gebeurtenis en daardoor de onverwerkte emotie triggeren. We ervaren die sterke emotie dan alsof die betrekking heeft op de actuele gebeurtenis. Omstanders zullen echter waarnemen dat die emotie niet in verhouding is met de gebeurtenis.

78

Wie het fenomeen niet kent zal misschien denken dat er sprake is van: een hoog temperament, een driftig of agressief karakter, overgevoeligheid, een simpele frustratie. Ik zie deze vormen van gedrag of zogenaamde eigenschappen als de gevolgen van een opgebouwd pijnlichaam, ontstaan door onverwerkte, oude emoties. Deze visie geeft hoe dan ook mogelijkheden voor een oplossing. Dat het veel voorkomt blijkt wel uit de diverse uitdrukkingen als: ‘wat een opgewonden standje’, ‘een vaatje buskruit’, ‘door het lint gaan’, ‘licht ontvlambaar ‘. Het pijnlichaam heeft meerdere gevolgen voor ons gedrag: de neiging om de pijn af te reageren op anderen, de neiging om voeding te zoeken (slachtofferrol) en de neiging om een ander mee te slepen in die slachtofferrol. Neiging tot het afreageren van de pijn op anderen Een pijnlichaam kent een sterke behoefte zich af te reageren op een ander. Als iemand anders iets doet of zegt dat als associatie is gekoppeld aan het pijnlichaam, dan zal alle hevigheid zich op die ander richten in de vorm van woede. Gezien de grote lading van een pijnlichaam kan dat zeer langdurig en zeer heftig zijn. De persoon met het pijnlichaam is er absoluut van overtuigd dat die ander hem / haar ontzettend veel pijn heeft gedaan en dat de woede dus volledig gerechtvaardigd is. Blijkbaar is het uiten van kwaadheid minder erg, dan het voelen van de eigen oude pijn. 79

Neiging tot zoeken van voeding, de slachtofferrol Het pijnlichaam heeft voeding nodig. De persoon voelt zichzelf slachtoffer. Het koesteren van dit slachtoffergevoel heeft blijkbaar de voorkeur boven het voelen van de onderliggende pijn. Een slachtoffer heeft er belang bij om de oude pijn vast te houden. Ondanks de pijn / het verdriet is hij er aan gewend geraakt, ziet hij het niet zitten de oude pijn aan te gaan en profiteert hij van de aandacht die het oplevert. Het gedrag is dus gericht op bevestiging en aandacht geven van alles dat strookt met de oorzaken van zijn oude pijn. Is de pijn b.v. veroorzaakt door te weinig aandacht van zijn ouders dan zal hij alle omstandigheden benoemen en in de schijnwerpers zetten waarin de ene mens te weinig aandacht heeft voor de ander. ‘Zie je wel, niemand heeft meer aandacht voor een ander’. En dan volgt de uitspraak ‘vind je het gek dat ik me zo…. voel, kijk eens wat mij is aangedaan! Neiging een ander dusdanig te bestoken dat deze dezelfde pijn voelt Dit is in feite een andere vorm om voeding te krijgen. Als je je partner zodanig bestookt dat deze dezelfde pijn voelt, geeft dat een gevoel van verbondenheid. ‘Gedeelde smart is halve smart’, zegt een bekend spreekwoord. Het is altijd minder bedreigend dan de angst voor het voelen van de oude pijn. De ‘prijs’ van het pijnlichaam Het in stand houden van een pijnlichaam heeft een hoge prijs. Het kost veel energie om de oude pijn ‘er onder te houden’ 80

en mede door het negatieve slachtofferbeeld doet de persoon zichzelf veel tekort. Uit bovenstaande is ook overduidelijk hoe veel schade het pijnlichaam aan kan brengen aan de relaties van de persoon. Eigenschappen Authentieke eigenschappen Authentieke eigenschappen zijn kwaliteiten die we van nature hebben. We hebben de bijbehorende kennis en vaardigheden snel tot ons genomen omdat het helemaal bij ons past. Uiteraard zijn we dan ook sterk gemotiveerd met die eigenschap naar buiten te treden. Schaduweigenschappen Bij de ontwikkeling van onze persoonlijkheid stoppen we eigenschappen die ‘niet goed scoren’ weg. Dit is beschreven in hoofdstuk 2. Schaduweigenschappen kunnen effect hebben op het zelfbeeld van de persoon en op zijn reactie op anderen. Impact op zelfbeeld Een weggestopte eigenschap kan leiden tot een sterk negatief zelfbeeld. Ik heb daar sterke voorbeelden van gezien in mijn coachingspraktijk. Blijkbaar weten we onbewust dat er iets niet klopt. Hoe kunnen we blij zijn met onszelf als we maar met slechts een deel van onszelf naar buiten komen? Een manier om er achter te komen wat we hebben weggestopt is de dialoog aan te gaan met ‘het stemmetje in ons’ dat protesteert. Zie hiervoor het hoofdstuk 6.

81

Allergie voor onze schaduweigenschap bij anderen Allergieën zijn ergernissen die worden opgeroepen door een bepaald gedrag van anderen. In dit geval dus als we onze eigen schaduweigenschap bij een ander waarnemen. Met name als een ander die eigenschap wat overdrijft, kunnen we dat niet uitstaan. Het constateren van een dergelijke allergie kan dus een middel zijn om onze eigen schaduweigenschap te ontdekken.

Gedragsmodel: de samenhang van de diverse gedragsfactoren Inleiding Onderstaand gedragsmodel geeft een beeld van de complexiteit van ons gedrag en van het samenspel van de vele factoren die hierin een rol spelen. Dit is van belang vanwege de stelling dat ons gedrag ons geluk bepaalt, de mate waarin we tevreden zijn over ons zelf. Willen we meer tevreden zijn, dan moeten we ons gedrag veranderen en dan dus ook weten waar we het beet kunnen pakken. In het plaatje is het idee verwerkt van de bekende metafoor van de ijsberg. Het deel van de ijsberg boven de waterspiegel is dat wat we van onszelf kennen en het deel dat zich onder water bevindt staat dan voor de aspecten waarvan we ons niet bewust zijn.

82

Dit gedragsmodel is uitsluitend bedoeld om een beeld te geven van de complexiteit. Het is dus geenszins bedoeld als een absoluut en volledig model. Hieronder worden de diverse aspecten nader toegelicht. Persoon  Wat wil ik: Doelen, principes (vanuit ego of vanuit hoger zelf?)  Wat kan ik: kennis en vaardigheden  Eigenschappen o b.v. optimistisch, streberig, enz.  Overtuigingen o over de wereld, maatschappij, andere mensen, zijn omgeving, enz. 83



o over zichzelf Gevoeligheden, emoties

Situatie waarin gehandeld wordt / moet worden Er is altijd een aanleiding om te handelen: er is een situatie waarin je iets moet / wilt doen of op moet reageren.  In de bekende situaties, zoals in het contact met je gezin of in je werk  In nieuwe situaties die zijn gepland o Op eigen initiatief (je kunt je goed voorbereiden) o Op initiatief van anderen (je kunt je maar beperkt voorbereiden)  In onverwachte situaties (geen kans op voorbereiding) Waarneming van de situatie Een objectieve situatie komt bij ons per definitie subjectief binnen. We hebben allemaal vaste overtuigingen die onze waarnemingen beperken en vervormen. Dat zijn de filters, de lenzen, waarmee we naar de werkelijkheid kijken. Geef maar eens een boodschap door in een kring en kijk hoe die er uiteindelijk uitkomt. Dat kan volkomen onherkenbaar zijn! We zien vaak wat we willen zien en horen wat we willen horen of zijn soms ‘Oost-Indisch doof’. De factoren onder de waterspiegel zijn de belangrijkste oorzaak voor een subjectieve waarneming van de werkelijkheid. Het zijn onze filters die de waarneming beperken en vervormen. Ieder hoort wat hij wil horen en ziet wat hij wil zien: ‘dat heb ik niet gezegd! Ik weet zeker van wel! Ik heb iets heel anders gezien. Hoe kan jij dat hebben

84

waargenomen? Ik had mijn taak zo opgevat. Nee, ik heb het je heel anders uitgelegd!’ We starten een situatie dus al met een vervorming van de werkelijkheid. Ook al hebben we de juiste kennis en vaardigheden, ons handelen kan dan nog helemaal verkeerd uitpakken! Het zijn met name de elementen ‘onder de waterspiegel’ die ervoor zorgen dat we objectieve gebeurtenissen per definitie subjectief waarnemen. We kijken ‘door onze bril’ naar de werkelijkheid en vervormen die daarmee. Het glas is voor de één halfleeg (negatie paradigma) en voor de ander halfvol (positief paradigma). Wat was ik teleurgesteld zegt de één (hoge verwachting vanuit paradigma) terwijl de ander van dezelfde situatie zegt: ‘niets aan de hand, prima zo (lage of reële verwachting). Wat heeft hij mij gekwetst (pijnlichaam aangeraakt, ook al is dat absoluut niet de bedoeling van de ander). Iemand anders ervaart hetzelfde feit als volledig normaal, omdat hij dat specifieke pijnlichaam niet kent. Wat een vervelend mens zegt de één vanuit zijn allergie. De ander zegt van diezelfde persoon: prima mens, niets mis mee. We nemen dus eigenlijk niet waar, maar we interpreteren de waarnemingen vanuit onze paradigma’s, pijnlichamen en allergieën. Primaire reactie De situatie roept verschillende gedachten en gevoelens op.

85

gedachte over kennis en vaardigheden  de werkelijke kennis en vaardigheden die nodig zijn voor de situatie kunnen vertroebeld worden door het zelfbeeld van de persoon. En als ons zelfvertrouwen niet sterk genoeg is kunnen we nog zoveel kennis en vaardigheden hebben, ons gedrag (prestaties) zal dan zeker tegenvallen. We zien dit aan topsporters die een mental coach nodig blijken te hebben om hun te helpen hun zelfvertrouwen te versterken.  de gedachte veroorzaakt een gevoel dat resulteert in een bepaalde mate van zekerheid, m.a.w. hoe zeker is de persoon dat zijn kennis en vaardigheden voldoende zijn.  genoemde mate van zekerheid is één van de factoren van zijn werkhouding. aangeraakte overtuigingen De situatie kan bepaalde overtuigingen van de persoon aanraken waardoor zijn motivatie wordt beïnvloed. B.v. de opdracht gaat over een onderwerp, waarvan de persoon de overtuiging heeft dat dit een zeer belangrijk onderwerp is met als effect een hoge motivatie. Een ander voorbeeld: de opdracht wordt verstrekt buiten werktijd en de persoon heeft de overtuiging dat hij zich uitsluitend in wil zetten binnen zijn contractuele uren met als effect een lage motivatie. Het gevoel als gevolg van de overtuiging is mede bepalend voor de werkhouding van de persoon. aangeraakte emoties en gevoelens De situatie kan raken aan een zeer gevoelig punt, waardoor de opdracht met een zekere lading zal worden uitgevoerd. Dit 86

kan ook een ‘allergie’ zijn voor een persoon met wie moet worden samengewerkt. De invloed van deze lading noem ik ‘beheersing’. De beheersing is mede bepalend voor de werkhouding van de persoon. Het is de keuze tussen reactief en proactief gedrag. Dit zijn termen uit ‘persoonlijk leiderschap’ (zie hoofdstuk 6). Reactief, wil zeggen handelen vanuit de emotie, dus primair en proactief wil zeggen overdacht handelen, vanuit het besef dat je een keuze hebt en b.v. je emoties ook even de tijd kunt gunnen om te bedaren. Voorbeeld: De situatie betreft een opdracht op een gebied wat voor het gevoel van de persoon buiten zijn verantwoordelijkheid ligt. Zijn gevoeligheid ‘ik wordt altijd als voetveeg gebruikt’ wordt aangeraakt. Het effect kan dan zijn dat hij de opdracht met de nodige negatieve lading zal uitvoeren. Het kan ook zijn dat de opdracht raakt aan een gevoel dat iemand zich nooit serieus genomen voelt en dat dat nu in deze opdracht verrassend wel degelijk het geval is. De persoon zal dan de opdracht misschien met een hoge gretigheid uitvoeren Ik heb dit verschijnsel ‘beheersing genoemd.

87

Onze secundaire reactie Werkhouding / motivatie De houding waarmee de persoon de opdracht uitvoert. Zoals uit voorgaande blijkt wordt deze houding bepaald door de mate van zekerheid, het gevoel over de situatie en de beheersing van de persoon. Uiteindelijke gedrag Het uiteindelijke gedrag wordt dus naast de kennis en vaardigheden bepaalt door de houding die de persoon t.a.v. de situatie uiteindelijk aanneemt. Mate van tevredenheid over resultaat Het gevoel dat de persoon uiteindelijk zelf heeft over zijn gedrag en ook n.a.v. reacties van zijn omgeving, zal bepalen in welke mate hij daar tevreden over is . Conclusies Als we niet tevreden zijn over ons gedrag geeft dit model de nodige aanknopingspunten om de onderliggende factoren aan een nader onderzoek bloot te stellen. Door de factoren aan te passen (persoonlijke ontwikkeling) kunnen we het gevoel van tevredenheid verhogen. Zoals op vele plaatsen in dit boek naar voren komt is met name onze levenshouding de factor die de grootste invloed heeft op onze tevredenheid. Een levensinvulling vanuit het contact met onze spirituele kern (hoger zelf) blijkt een diepe innerlijke tevredenheid op te leveren, terwijl een levensinvulling vanuit onze persoonlijkheid (ons ego) nooit meer dan tijdelijk tot een beperkte tevredenheid leidt. 88

Onze keuzemogelijkheid Nu we weten wat de gevolgen zijn van onze vervormingen zal het duidelijk zijn dat we daardoor beperkt zijn in ons gedrag en dus ook in de mate waarin we gelukkig c.q. tevreden zullen zijn over ons leven. In hoofdstuk 6 zal blijken dat het absoluut mogelijk is om te groeien. In deze fase van het verhaal is het van belang te kiezen wat je voor jezelf wilt. Voel je een motivatie om te groeien, om meer vrij te worden, om meer invloed te kunnen uitoefenen op je levensgeluk? Kan ik je over de streep halen om er voor te gaan? Er is veel te winnen. Al onze vervormingen zijn gebaseerd op angst. Dat is onvrij, dat houdt ons in de greep, dat leidt tot onvrede. En als we de onvrede misschien niet voelen, zouden we eens moeten kijken wat we daar voor doen om het gevoel van onvrede er onder te houden. Als we de stap zetten om te leren dealen met onze vervormingen, de hindernissen die het contact met ons Hart blokkeren, dan zullen we ontdekken hoe veel vrijheid dat zal geven, hoeveel innerlijke rust, hoeveel meer we dan uit de verf zullen komen, hoeveel prettiger onze relaties zullen worden. Het is de keuze tussen angst en onvrede tegenover liefde en innerlijke vrede, tussen wantrouwen en vertrouwen, slachtoffer zijn of zelf het stuur in handen nemen, wijsheid van het hoofd of ook wijsheid van het hart? Onderstaand de genoemde verschillen tussen ons ego en ons Hart nog een keer op een rij:

89

Onze persoonlijkheid / ons ego (lager bewustzijn) Leven vanuit angst en controle Aangepast gedrag Op zijn hoede In verleden of toekomst Onvrede Contact met hart geblokkeerd; ‘wijsheid van het hoofd’ Dualiteitsbewustzijn Beperkt zelfbeeld Overlevingskracht Staat niet open voor spirituele ervaringen; Ademt oppervlakkig

Ons Hart (Hoger bewustzijn) Leven vanuit liefde en vertrouwen Authentiek gedrag Spontaan In ‘hier en nu’ Innerlijke vrede Contact met hart; ‘wijsheid van het Hart’ Eenheidsbewustzijn Positief zelfbeeld Levenskracht Staat open voor spirituele ervaringen; Ademt diep en rustig

90

5. Hoe is het met jouw leven? Inleiding We hebben gelezen hoe het leven van een mens er uit kan zien als hij in contact is met zijn spirituele kern en daarmee met de Liefdevolle energie van de kosmos. Vervolgens hebben we gezien hoe we daar in onze jeugd van zijn gaan afdwalen. Onze persoonlijkheid is het masker waarmee we ons aan de buitenwereld laten zien. Dat is een normale zaak in deze wereld. We moeten ons beschermen tegen mogelijke gevaren. Maar als je volwassen bent kun je de overlevingsstrategie die je als jong, kwetsbaar mens nodig had, voor een groot deel laten varen. Je hoeft niet je leven lang te blijven acteren vanuit angst en wantrouwen. Veel angst is gebaseerd op situaties die al lang niet meer bestaan. Leven vanuit liefde en vertrouwen geeft zo veel meer rust en voldoening. Als je dit te mooi lijkt om waar te zijn, wil ik je vragen nog even te wachten met je mening hierover tot je de oefeningen hebt gedaan die in dit hoofdstuk worden aangereikt. Misschien is het nieuw voor je dat je als mens veel meer bent dan je persoonlijkheid. Als je dat gaat inzien en er naar wilt kijken, zul je zien dat het nieuwe perspectieven geeft. Ook als je al kennis hebt van de spirituele dimensie van een mens kan het toch zijn dat je geholpen bent met een handreiking voor een zelfanalyse en een stap voor stap ondersteuning voor persoonlijke en spirituele ontwikkeling. 91

In het voorgaande hoofdstuk hebben we gezien hoe EEN mens functioneert en welke factoren een rol spelen in zijn gedrag. We hebben gesteld dat de mate van tevredenheid die een mens voelt over zijn gedrag uiteindelijk de mate van tevredenheid bepaalt die hij over zijn leven heeft. In dit hoofdstuk wordt jij als lezer uitgenodigd om te onderzoeken hoe jij er voor staat. Hoe staat het met jouw hindernissen? In hoeverre ervaar jij verbinding met de Kosmos? Hoe groot is jouw succes en tevredenheid? Welke factoren bepalen jouw gedrag? Je wordt uitgenodigd om de rode draad van je leven te gaan doorzien. Te ontdekken wat jouw levenslessen zijn. Wat je aan jezelf kunt ontwikkelen om meer tevredenheid te voelen over je leven, om meer tot je recht te komen. Hoe ervaar je je leven? Hoe is het met je gezondheid? En met je energie? Hoe is het met je stemming? Hoe groot is jouw wereld? Hoe groot is jouw ambitie? Hoe ervaar je je leven in termen van succes en geluk? Tenslotte wordt je uitgenodigd om je te realiseren hoe je er in zijn totaliteit voor staat. Neem op dit moment even van mij aan dat er voor iedereen veel te winnen valt. Ga er niet zo maar van uit dat jouw leven is zoals het is en ook altijd zo zal blijven. Maak je geest open, wordt nieuwsgierig, voel de motivatie om met de hulp van het volgende hoofdstuk de weg in te slaan van een ontwikkelingsproces, om weer meer te worden zoals je in wezen bent. Zoals je op deze aarde bent gekomen, voordat je je hebt aangepast aan de omstandigheden. De weg terug kan je veel moois brengen.

92

Hoe dichter je weer bij jezelf komt, hoe beter je in je vel komt. Veel mensen trekken de conclusie dat hun beperkingen aan anderen liggen of aan de omstandigheden. Dit is echter een conclusie die nooit helpt. De enige waar je invloed op hebt ben je zelf. En er valt veel te winnen! Als je weet waar de schoen wringt en ook een beeld hebt van wat er te bereiken is kun je dus de keuze maken om jezelf verder te ontwikkelen in de richting van meer succes en meer tevredenheid over je leven. In het volgende hoofdstuk wordt je daarbij verder ondersteund. Dus, kan de tevredenheid over je leven nog een duwtje gebruiken, lees dan dit hoofdstuk en stel je eigen diagnose

Jouw biografie, de rode draad in jouw leven Inleiding Ik zie het leven van een mens als een spiegel. Ieder mens creëert voor een groot deel zijn eigen leven en zijn visie op het leven. Dat wat je tegenkomt, dat wat je misschien wel zelf naar je toe hebt getrokken kan een belangrijke aanwijzing zijn voor de onderwerpen waarop jij kunt groeien. Alles wat je ooit hebt weggestopt wil een keer gezien en gehoord worden. Zo lang je het onder water houdt, blijft het aandacht vragen en je lastig vallen. Ook ziektes en fysieke klachten kunnen aanwijzingen zijn voor mogelijk noodzakelijke veranderingen in je levensstijl.

93

Het schrijven van een biografie is een praktisch middel om zicht te krijgen op je leven. Wat is de ‘rode draad’ van jouw leven. Welke situaties trek je, misschien onbewust, naar je toe? ‘Dat heb ik nu altijd’, denk je misschien af en toe of ‘waarom heb ik dit nu nooit’. Je kunt veel in je leven veranderen zoals je straks in het volgende hoofdstuk zult zien. Maar voor je zover bent is het goed te weten waar je nu staat. Wat bevalt je goed en wat absoluut niet. Werkwijze 1. ga ergens zitten waar het rustig is en laat je niet storen 2. maak het gezellig en zorg voor een goede sfeer, zodat je eenvoudiger terug kunt gaan in je herinnering en je innerlijke wereld. 3. probeer je hoofd leeg te maken voor je begint b.v. door te mediteren of een ontspanningsoefening te doen 4. bepaal van te voren hoeveel tijd je per onderdeel wilt besteden aan het schrijven 5. schrijf elk onderdeel in één keer en houd je aan de tijd 6. sluit het schrijven ook duidelijk af en laat het los. Indeling biografie 1. beschrijf het gezin waar je uit komt: vader, moeder, broer(s), zus(jes). Noem van iedereen enkele opvallende positieve en negatieve eigenschappen. 2. verdeel je leven in delen: 1-5 jaar, 6-12 jaar, 13-20 jaar, 21-38 jaar, 39-55 jaar en 56 jaar en ouder en beschrijf van elk van die periodes: a. welke gebeurtenissen zijn bijzonder belangrijk voor je geweest?

94

b. welke keuzes of beslissingen van jou zijn van grote invloed geweest; hoe nam je die beslissingen, b.v. school, opleiding, beroep, partner? c. welke personen hebben in die periode een belangrijke positieve of negatieve rol gespeeld? : wie hadden belangrijke invloed op je ontwikkeling of gevoelens, wie waren je helden, aan wie had je een hekel, wat deed je om liefde / aandacht te krijgen? d. wat waren je dromen en waarom? Wat boeide je, waar was je als je de tijd vergeten was. Denk aan situaties waarin er een golf van enthousiasme door je heen ging. e. hoe ging / ga je om met conflicten? Over het schrijven 1. Het gaat er om hoe jij de situatie beleefd hebt en niet om een objectieve beschrijving. Betrek zoveel mogelijk al je zintuigen erbij. 2. Stel jezelf bij het schrijven van belangrijke gebeurtenissen de volgende vragen: a. waar ben je op dat moment b. hoe oud ben je en hoe zie je eruit? c. wie is er bij je of wie zou er bij je moeten zijn? d. wat gebeurt er dat dit moment zo belangrijk voor je maakt? e. welke emoties gaan er door je heen? : eenzaamheid?, woede?, angst?, verwarring?, vreugde?, macht?, hulpeloosheid? f. hoe zou je deze situatie willen veranderen als je daar toe in staat zou zijn?

95

g. wat is je mentale en fysieke ervaring?: kun je helder denken of is er mist in je hoofd?, wat ruik je?, wat proef je?, wat voel je?, ben je gelukkig of bedroefd?, heb je pijn?, ben je zwak?, ben je verlamd?. h. als je op dat moment met iemand kon praten wie zou dat dan zijn? en wat zou je zeggen? i. wat zeg je tegen jezelf? j. wat heb je op dat moment het meest nodig? Conclusies uit de biografie Als je klaar bent met het schrijven, kijk dan eens of je enkele conclusies kunt trekken over ‘de rode draad’ uit jouw leven. Als je dat moeilijk vind, laat het dan ook eens lezen aan iemand die je vertrouwt. Wat zijn de punten die hem / haar opvallen? Een ander ziet dat vaak eerder of scherper dan jijzelf. In dit hoofdstuk gaat het er niet alleen om dat je meer zicht krijgt op je zelf, op je leven, maar ook dat je gemotiveerd raakt om dat wat je niet bevalt aan te pakken. Leg vervolgens de antwoorden vast op de volgende vragen:    

Kun je een duidelijke rode draad ontdekken in je biografie In hoeverre ken je ervaringen van het contact met de Kosmos: liefde, kracht, wijsheid? In hoeverre vind je jezelf succesvol? In hoeverre ben je tevreden met je leven? o Hoe voel je je over jezelf / je leven? Je kunt dit het beste testen als er stilte is en geen enkele afleiding. Hoe zit je in je vel? 96

o



 

Hoe staat het met je behoefte jezelf te verwennen / te verdoven om een gevoel van onvrede weg te werken? Dit kan zijn in de vorm van eten en drinken zonder echte noodzaak, drugs, seks om de seks, kopen zonder dat je iets nodig hebt, enz. Hoe zijn je contacten met anderen? o hoe goed sta je op eigen benen? In hoeverre ben je afhankelijk van anderen / leun je op anderen? o Hoe goed ben je in het samenwerken met anderen? Kom je tot je recht in een samenwerking, worden jouw ideeën ook gehoord? o Hoe snel erger je je aan anderen? Hoe staat het met jouw kennis en vaardigheden in alle, voor jou belangrijke levensgebieden? Vraag ook eens een goede vriend bovenstaande vragen voor jou te beantwoorden.

Jouw hindernissen Als aanvulling op je biografie wordt je In deze paragraaf uitgenodigd om per type hindernis te onderzoeken hoe die er bij jou uitzien. Met die inzichten leer je jezelf beter kennen en hopelijk levert dat motivatie op daar iets mee te gaan doen. Aangepast gedrag Om een idee te krijgen in hoeverre je jezelf bent in je gedrag zou je eens kunnen kijken naar de theorie van het enneagram. Deze gaat er van uit dat elk mens zich aanpast, uitgaande van een soort ‘basisangst’ dat hij niet goed genoeg is. Herken jij je in één of meer van de volgende 9 typen en bijbehorende basisangst en belemmerende overtuigingen? 97

Enneagram Type

Basisangst Belemmerende overtuigingen

1 Perfectionist

ik ben niet goed

  

2 Helper

ik ben zonder waarde

  

3 Presteerder

ik kan niet presteren

  

4 Individualist

in ben inadequaat

  

5 Observeerder ik weet niet genoeg; ik ben onbekwaam

  

ik moet perfect zijn; ik mag niet kwaad zijn wanneer ik fouten maak word ik niet geaccepteerd ik moet helpen ik mag zelf geen behoeften hebben wanneer ik nee zeg word ik niet geaccepteerd ik moet succesvol zijn ik mag niet falen wanneer ik mezelf ben word ik niet geaccepteerd ik moet anders zijn ik mag niet genieten van alledaagse dingen wanneer ik gewoon ben word ik niet geaccepteerd ik moet begrijpen ik mag niet emotioneel zijn wanneer ik het niet weet word ik niet geaccepteerd 98

6 Loyalist

ik ben alleen; ik overleef het niet

  

7 Optimist

ik ben incompleet

  

8 Leider

ik ben machteloos

  

9 Bemiddelaar

ik ben ongeliefd

  

ik moet veilig zijn ik mag geen risico’s nemen wanneer ik naar mezelf luister word ik niet geaccepteerd ik moet gelukkig zijn ik kan niet op anderen rekenen en bouwen wanneer ik niet vrolijk ben word ik niet geaccepteerd ik moet sterk zijn ik mag niet zacht of kwetsbaar zijn wanneer ik zwak ben word ik niet geaccepteerd ik moet tevreden zijn ik kan niet kiezen wanneer ik voor mezelf opkom word ik niet geaccepteerd

Schaduweigenschappen Een schaduweigenschap is een oorspronkelijke eigenschap die je door de omstandigheden hebt weggestopt. Ik weet uit ervaring hoeveel last je daar van kunt hebben. De kunst is om te ontdekken of dit bij jou ook het geval is.

99

Een aanwijzing voor een weggestopte eigenschap kan zijn dat je allergisch bent voor die eigenschap als een ander persoon die eigenschap laat zien. Ga eens na wie bij jou ergernis of allergie oproept en om welke eigenschap het dan gaat. Onverwerkte emoties Zoals we gezien hebben in het voorgaande hoofdstuk is er voor iedereen een grote kans dat hij de angst voor een als bedreigend voelende situatie heeft weggestopt. Omdat dit schadelijke gevolgen voor ons heeft is het van belang dit bij onszelf te gaan onderzoeken. Misschien ervaar je dat nu nog niet zo, maar je zult zien dat het als een verlichting gaat voelen als je hiermee aan de slag gaat. We hebben in het voorgaande hoofdstuk 3 varianten onderscheiden: ‘het pijnlichaam’, ‘Hart op slot’ en ‘obsessies’. Ga voor jezelf eens na in hoeverre je obsessies bij jezelf kunt waarnemen. Zie je dwangmatige handelingen bij jezelf? Moet je dingen doen van jezelf zonder duidelijke noodzaak? In hoeverre heb jij contact met je hart? Met je diepe gevoel naar jezelf en anderen? Durf je echt te voelen? Als je bang bent voor emoties in het algemeen of je best doet deze te vermijden, zou dat een aanwijzing kunnen zijn. Het pijnlichaam is met name te herkennen aan de hoge lading, die zo maar kan ontploffen. Zoals ik al eerder heb gedaan verwijs ik nogmaals naar het werk van Eckhart Tolle: ‘de kracht van het nu’ en ‘een nieuwe aarde’.

100

Een probaat middel om onverwerkte, weggestopte emoties en gevoeligheden te herkennen wordt aangereikt door de therapiemethode PRI (Past Reality Integration) ontwikkeld door de Nederlandse psychologe Ingeborg Bosch. In ons volwassen leven blijken we diverse soorten ‘afweergedrag’ te hebben ontwikkeld, om te voorkomen dat we de onderliggende angst en pijn alsnog zullen voelen. Door ons afweergedrag te gaan onderzoeken kunnen we dus op het spoor komen van de ‘weggestopte, oude emoties’. De soorten afweergedrag zijn: Angst (Als zus of zo maar niet gebeurt). Ga eens na voor welke situaties je angst kent en in hoeverre dit een reële angst is. Primaire Afweer (Ik deug niet, ben slecht, schuldig, minderwaardig enz.) De primaire afweer is dus in feite gebaseerd op een negatief zelfbeeld. We hebben dit ook al gezien bij de theorie van het enneagram. Bij de paragraaf over zelfbeeld kom ik hier verder op terug. Valse Hoop (Als ik nu heel erg mijn best ga doen, komt het misschien wel weer goed). Ook dit is een vorm van gedrag die we ook al hebben gezien vanuit de theorie van het enneagram. Daar lag het accent op onze overtuigingen. Nu gaat het om de onverwerkte emotie die er destijds toe heeft geleid dat deze overtuiging is ontstaan.

101

Valse Macht (De ander deugt niet, is slecht, schuldig, enzovoort.) Dit type gedrag is erg schadelijk voor onze relaties. Dit gedrag ontstaat als die ander iets doet of zegt waardoor, via een associatie, de oude pijn wordt aangeraakt. Voor degene die het gedrag vertoont, voelt het alsof hij absoluut gelijk heeft. De uitdaging is dus om toch eens na te gaan of het terecht en reëel is dat je zo hebt afgegeven op anderen of op een situatie. Vraag het ook eens aan een goede vriend hoe die dat ziet. Zie ook de paragraaf over het pijnlichaam in het voorgaande hoofdstuk. Ontkenning van Behoeften (Ik heb niets nodig; ik vind alles wel best; niets is urgent). Als je ontkent dat je iets nodig hebt wordt een eventueel gemis ook niet aangeraakt. Dat is een mooie manier om de oude pijn niet te voelen, maar het zal duidelijk zijn dat je jezelf met deze houding ook erg tekort doet. Het duidt minimaal op een negatief zelfbeeld. Subpersonen Subpersonen zijn delen van jezelf die ‘zo maar’ het stuur van je leven kunnen overnemen. Misschien herken je dat uit situaties, waarbij je zelf verbaasd stond over je eigen gedrag. Zoals in het voorgaande hoofdstuk uitvoerig is beschreven kunnen ze je een belangrijke aanwijzing geven over diverse soorten hindernissen: je negatieve zelfbeeld, onverwerkte emoties, vaste overtuigingen of schaduweigenschappen. Bekende subpersonen zijn ‘de saboteur’, die kan ontstaan als gevolg van een negatief zelfbeeld (‘jij mag geen succes 102

hebben, want er is iets mis met jou’) en ‘de beschermer’, (beschermende uitspraken van je ouders die je onbewust tot subpersoon hebt verheven). De vraag is nu of je eens goed wilt nagaan in hoeverre je aan het stuur van je eigen leven zit. Als je daar verbaasd over bent of niet tevreden, zou er sprake kunnen zijn van een subpersoon. Ongezonde stress Zoals al betoogd is stress een gezond mechanisme dat ons goed van pas kan komen. Ongezonde stress is een langdurige overmaat aan stress die ongezond is. Het heeft geen relatie meer met een gevaarlijke situatie die reëel is, maar met een situatie die we ten onrechte als zodanig bestempelen. Als we b.v. stressen om een opdracht op ons werk niet tijdig klaar te krijgen, kan dat duiden op een negatief zelfbeeld, een onzekere houding of een basisangst om niet goed genoeg te zijn (zie verhaal over het enneagram). In alle gevallen is het beter aan die oorzaak te werken, dan te kiezen voor stress dat zeer ongezond is voor onszelf en ons in een burn-out situatie kan brengen. ‘Ja, maar als ik niet tijdig klaar ben met mijn opdracht, maak ik een slechte beurt en wordt ik misschien ontslagen’, ‘voor mij 10 anderen’. Dat zou waar kunnen zijn, maar de vraag is of je je gezondheid op het spel wilt zetten voor deze vorm van chantage. Een betere remedie is denk ik om met je baas in

103

overleg te gaan, te laten zien wat je allemaal op je bord hebt liggen, zodat je baas zelf kan constateren wat reëel is. Voortdurend denken In het vorige hoofdstuk heb ik de achtergrond van ‘voortdurend denken’ beschreven. In hoeverre geldt dit voor jou? Gun jij je hoofd wel eens rust, b.v. na een dag hard werken? Zet jij je hoofd regelmatig stil om dan goed te kunnen voelen hoe het eigenlijk met je is. Met een hoofd dat voortdurend op volle toeren draait mis je veel belangrijke signalen. Hoe voelt het als je alleen bent en het stil is? Welke gedachten en gevoelens komen dan omhoog? Vaste overtuigingen Onderstaand zie je een reeks vragen om voor een aantal belangrijke onderwerpen eens te onderzoeken wat jouw overtuigingen eigenlijk zijn. Daarmee heb je, wat vaste overtuigingen betreft, een groot deel van je belangrijkste levensgebieden te pakken. Zelf kun je uiteraard ook de omgekeerde weg bewandelen en uitgaan van situaties waar je niet tevreden over bent en vervolgens onderzoeken welke overtuigingen daar mogelijk een rol in spelen. Wat zijn jouw vaste overtuigingen en wat betekent dit voor jouw gedrag? Of andersom: hoe is jouw gedrag en wat zijn je onderliggende vaste overtuigingen? Lijst uit werkboek Louise Hay Ga je eigen opvattingen eens na over de volgende onderwerpen: 104

o o o o o o o o o o o o o o o o o o o

gezondheid de mens seksualiteit relaties geld en welvaart je zelf: pos. of neg. zelfbeeld je positie: tekort gedaan of dankbaar school succes je lichaam mannen vrouwen vriendschap liefde en intimiteit zingeving je werk mening over anderen vrijheid persoonlijke ontwikkeling

Waar komen jouw opvattingen vandaan? In hoeverre zijn ze echt van jou? Deze gedachte is afkomstig uit het boek ‘de 7 eigenschappen van effectief leiderschap’ van Stephen Covey. De achtergrond ervan is om te ontdekken in welke mate je een zelfstandig, volwassen persoon bent (geworden). In hoeverre zijn jouw overtuigingen ingegeven door de overtuigingen van anderen (ouders, vrienden, geld, werk, enz.) en / of in hoeverre sta je zelf volledig achter die overtuigingen? Je zou dus bij de antwoorden op bovenstaande vragen van Louise Hay eens kunnen nagaan in hoeverre het JOUW overtuigingen zijn.

105

(Negatief) zelfbeeld Wat drijft jou? Wat beperkt jou? Waar zit lading op? Welke gedachten en gevoelens heb je over jezelf? Wanneer komt het beste in jou naar boven? en wanneer iets slechts? Onderstaand een aantal vragen en voorbeelden die al dan niet op jou van toepassing kunnen zijn. 

   







wat is jouw beeld van jezelf: o ik ben voor een dubbeltje geboren o ik ben een prinses o anders …. hoe groot is jouw zelfvertrouwen? hoeveel houd je van jezelf? over jouw gedrag o als ik gewoon doe, doe ik al gek genoeg o anders … over jouw kwaliteiten o ik krijg alles voor elkaar! o ik ben niet zo slim o anders … over een opdracht o dit kan ik niet o ik zie wel waar het schip strandt o anders … over wat je durft o ik durf te vliegen o ik durf niet in enge ruimtes o anders … overtuigingen achter een hardnekkig probleem

Energie Hoe is het gesteld met jouw energie? Ben je daar tevreden 106

over of kan het wel beter. Ga voor jezelf eens na welke activiteiten jou energie kosten en welke je energie opleveren. Heb je een idee hoe dat komt? Welke personen geven jou energie en wie zuigen jou leeg? Denk ook daar eens over na. Wat zou je er aan kunnen doen?

Conclusies en motivatie Nu je je hindernissen één voor één onder de loep hebt genomen kun je nog eens terugkijken naar de conclusies uit jouw biografie. Wat zou je al met al als samenvatting over jezelf willen concluderen? Wat zijn de belangrijkste onderwerpen waar je iets aan zou willen veranderen? Het is belangrijk die conclusie te trekken. Probeer ze kort, concreet en duidelijk te formuleren. Het vormt de motivatie om winst te boeken. Jouw motivatie is jouw motor voor een verandering waar jij naar verlangt. Het volgende hoofdstuk zal je daarbij ondersteunen.

107

6. Mogelijkheden voor ‘de weg terug’ Inleiding

We hebben gezien hoe we ‘verdwaald’ zijn, losgeraakt zijn van wie we werkelijk zijn. Dat was onvermijdelijk. We moesten ons aanpassen om te overleven en niets te kort te 108

komen. We waren hiervoor afhankelijk van onze ouders en omgeving. Maar nu, voor ons als volwassenen, is de situatie totaal anders. Als we niet beter weten denken we misschien: ‘zo is het leven nu eenmaal’, ‘daar moeten we het blijkbaar mee doen’. De feiten laten zien dat veel mensen diep van binnen niet tevreden zijn met zichzelf. Dat lijkt misschien anders, maar waarom hebben zo veel mensen dan moeite met stilte? Waarom moet altijd een radio of TV aan of zoeken ze continu naar afleiding? Waarom zoeken zo veel mensen zo vaak naar iets wat ze eigenlijk niet nodig hebben, zoals eten, terwijl je geen honger hebt, drinken zonder dorst te hebben, seks zonder liefde, alcohol en drugs om ‘alles even te vergeten’. In mijn visie kan daar alleen maar onvrede onder zitten. Onvrede met de situatie terwijl je aan de buitenkant gezien alles hebt wat je hartje begeert. Diezelfde onvrede is in mijn visie de grote oorzaak van de vele ruzies, scheidingen en oorlogen in onze wereld. In dit hoofdstuk worden inzichten en oefeningen aangereikt om ons weer te ontwikkelen in de richting van meer succes en innerlijke vrede. Het zijn grote woorden, maar het ligt wel binnen ons bereik. Het is in feite de weg terug naar de puurheid, waarmee we ons leven op aarde begonnen zijn. Die puurheid brengt ons ook weer in contact met de Bron, en het is dat contact dat ons de rust zal geven, de innerlijke vrede, als alternatief voor de onvrede van ons ego. Het is een weg van persoonlijke of spirituele ontwikkeling. Het woord ‘ontwikkelen’ geeft dit ook mooi aan. Ontwikkelen betekent 109

in feite ‘de wikkels eraf halen’. Dus eerder iets afleren dan iets nieuws aanleren. Onze vervormingen afleren tot ons pure zelf weer tevoorschijn komt. Dan komt, zoals gezegd, ook het contact met de Bron weer verder binnen bereik. Motivatie en aanmoediging Ik hoop dat je nieuwsgierig bent naar de mogelijkheden van je eigen ontwikkeling en dat je erop vertrouwt dat er veel te winnen valt. Zoals al eerder is betoogd, zit er angst onder al onze vervormingen. Als we ons willen ontwikkelen, als we de weg terug willen gaan inzetten, komen we die onherroepelijk weer tegen. Dat is ook de reden waarom veel mensen met een boog om deze ontwikkeling heen lopen. Het is eenvoudiger om te zeggen ‘ik heb pech’, ‘dit is mij overkomen’, ‘het zit me tegen, ik heb de verkeerde baan, de verkeerde baas, de verkeerde opleiding, enz.’. De oorzaak buiten jezelf zoeken dus. Als we aan de slag gaan zullen we ontdekken dat de angst hoort bij ons verleden en dat er nooit meer angst omhoog zal komen dan we aankunnen. Dat wat ons dwars zit, blijft zich net zo lang aandienen tot we de moed hebben het te doorvoelen. Het wil gezien en gevoeld worden! Onder die angst en oude pijn zit zo veel schoonheid, dat het meer dan de moeite waard is. Ik wens je veel succes op dit pad en wil je nogmaals zeggen dat er alleen maar gewonnen kan worden. Het zal op en neer gaan, maar je komt altijd op winst uit. Het leven wordt steeds mooier en rijker. Je zult ook zien dat de invloed van anderen 110

en van de omstandigheden daar steeds minder invloed op heeft. Mogelijke paden voor persoonlijke groei Er zijn vele invalshoeken, theorieën en technieken, gericht op persoonlijke groei. Ik wil meerdere grote lijnen aanreiken die elkaar weliswaar ook voor een deel overlappen. De één zal je misschien meer aanspreken dan de ander. Op die manier hoop ik zo veel mogelijk lezers iets te kunnen bieden om een stap dichter bij zichzelf te komen met alle winstpunten vandien. De benaderingen die ik wil aanreiken zijn: a. b. c. d.

De basis voor een gezond leven De basis voor succes: persoonlijk leiderschap De basis voor innerlijke vrede: spirituele ontwikkeling Hoe vind ik mijn optimale plek in deze wereld

Wat we in alle benaderingen zullen tegenkomen zijn onze hindernissen. Daar wijd ik een aparte paragraaf aan, zodat ze allemaal uitgebreid aan de orde kunnen komen.

De basis voor een gezond leven Wat is nodig of belangrijk voor een goede gezondheid? De bekende welvaartsziekten in onze maatschappij zijn een duidelijk signaal dat er iets niet in orde is met onze leefstijl. Voorbeelden hiervan zijn diabetes, hart- en vaatziektes en dementie. Voor mij zijn de volgende factoren van belang voor

111

een goede gezondheid. Voorkomen is altijd beter dan genezen, dus wacht niet tot je gezondheidsproblemen hebt.      

Gezonde voeding Goede, volledige ademhaling Voldoende beweging Voldoende ontspanning Goede nachtrust Werken aan onze ‘vervormingen’

Onze voeding Over onze voeding wil ik nog graag iets extra’s zeggen. We leven in een maatschappij waar tijd gelijk gesteld wordt aan geld. En omdat we geld zo belangrijk zijn gaan vinden willen we minimaal tijd besteden aan onze boodschappen en het klaarmaken van voeding. Fast food, ‘een snelle hap’, snel iets opwarmen in de magnetron zijn daar voorbeelden van. De bewerkingen van ons voedsel, de toevoegingen om de houdbaarheid te verhogen, enz. hebben veel invloed op de kwaliteit. In een onderzoek naar de gezondheid van natuurvolken heeft de Amerikaan Weston Price in de vorige eeuw, duidelijke conclusies kunnen trekken en een verband kunnen leggen tussen voeding en gezondheid. De belangrijkste en eigenlijk voor de hand liggende conclusies zijn dat pure voeding het meest gezond is. Geen bewerkingen, geen toevoegingen, geen trucs om de gewassen sneller te laten groeien, geen gif om van alles en nog wat te bestrijden. Daarnaast heb ik recent kennis genomen van een onderzoek van de Amerikaanse neuroloog dr. Perlmutter, die door wetenschappelijk onderzoek heeft bewezen dat de 112

gluten in ons voedsel een verhoogde kans geven op dementie. Ik kan in dit korte bestek uiteraard geen sluitend bewijs leveren voor bovenstaande. Het enige punt wat ik hier wil maken is om het belang van goede voeding te onderstrepen. Wat hierbij voor mij een belangrijke factor is, een schrikbarende conclusie in feite, is dat de voedselindustrie niet uit is op het leveren van gezonde voedingsmiddelen, maar op het behalen van een maximale omzet. Onze gezondheidszorg Onze reguliere gezondheidszorg is gericht op het oplossen van een specifieke klacht of ziekte. Ik zie het vooral als symptoombestrijding. Het symptoom wordt bekeken en niet de gehele mens, laat staan de omstandigheden van die mens. Vervolgens worden medicijnen voorgeschreven of wordt het zieke lichaamsdeel, voor zover mogelijk, weggesneden. En als de medicijnen bijwerkingen hebben, en dat hebben ze allemaal, dan krijgen weer een extra middel erbij, enz., enz. Ik wil graag een aantal aspecten noemen die voor mij als leek op dit gebied, toch erg voor de hand liggen en een lans breken voor wat we alternatieve gezondheidszorg zijn gaan noemen. Als achtergronden daarvoor zie ik:  Het feit dat wij als mens één geheel zijn (holistisch mensbeeld)  Het feit dat wij beschikken over een sterk zelf herstellend vermogen  Het feit dat voorkomen beter is dan genezen 113



Het feit dat alternatieve geneeswijzen, zoals homeopathie, acupunctuur, chakrahealing, enz. goede resultaten opleveren

Ook hier voor mij de schrikbarende conclusie: de reguliere gezondheidszorg en de farmaceutische industrie heeft niet onze gezondheid in het vizier, maar hun eigen optimale omzet. De alternatieve gezondheidszorg levert blijkbaar te weinig geld op en wordt daarom steeds meer onder druk gezet!

De basis voor succes: persoonlijk leiderschap Inleiding Onderstaande tekst is gebaseerd op de inzichten beschreven in het boek ‘de zeven eigenschappen van effectief leiderschap’ van Stephen R. Covey. Het is het resultaat van zijn uitgebreide onderzoek van de eigenschappen van opvallend succesvolle mensen. De eerste drie eigenschappen hebben betrekking op het ‘stevig op eigen benen kunnen staan’. Hij noemt dat ‘onafhankelijk worden’. Dit is een voorwaarde om effectieve relaties aan te kunnen gaan. Dat zijn de volgende 3 eigenschappen, die hij ‘wederzijds afhankelijk’ heeft gedoopt. Wie niet stevig op eigen benen staat loopt het risico in een relatie tekort te komen. Basisinzichten Los van de zeven eigenschappen besteedt hij aandacht aan een aantal basisbegrippen. Ik wil er een paar noemen.

114

Paradigma’s Een paradigma is een synoniem voor wat ik in dit boek een ‘vaste overtuiging’ noem. We kunnen zo vast zitten in onze overtuigingen, met name als ze een zekere lading hebben, dat het goed is ze te onderzoeken en als ze niet (meer) bij ons passen, ze dan los te laten en te vervangen door een nieuwe passende overtuiging. Dat noemt hij een paradigmawissel. Wie met een nieuwe blik kan kijken, zal ander dingen zien en bereiken. De cirkel van betrokkenheid en de cirkel van invloed. Bij onderwerpen die belangrijk voor je zijn is het goed om te beseffen in welke mate je er invloed op kunt uitoefenen. Als een onderwerp je erg raakt, maar je kunt er niets aan doen dan hoort dat onderwerp wel tot jouw ‘cirkel van betrokkenheid’ en dus niet tot jouw ‘cirkel van invloed’. Het is niet zo effectief je druk te maken over iets waar je geen invloed op hebt. De boodschap is dus: verlies geen tijd en energie vanuit betrokkenheid, maar besteed je tijd en energie liever aan onderwerpen waar je wel invloed op hebt. Dat leidt tot resultaat en geeft voldoening. Eigenschappen om onafhankelijk te worden Zoals gezegd gaat het hier om stevig op eigen benen te kunnen staan. Pas dan ben je een gelijkwaardige partij in relaties met anderen. Weet wie je bent, werk aan een positief zelfbeeld weet wat je wilt bereiken.

115

Eigenschap 1: wees proactief Proactief gedrag is het tegenovergestelde van reactief gedrag. Wie reactief handelt, laat zijn leven bepalen door zijn primaire ingevingen (zijn hindernissen b.v.) en door zijn omgeving. Wie proactief handelt neemt zelf het stuur in handen. Een belangrijke gedachte hierbij is dat je beseft dat je altijd een keuze hebt. En als een situatie moeilijk te overzien is, kan het een goede gewoonte zijn om te zeggen ‘hier kom ik op terug, ik heb even tijd nodig’. Eigenschap 2: begin met het einde voor ogen Met deze eigenschap wordt benadrukt hoe belangrijk het kan zijn als je goed weet wat je wilt met je leven. Het zou toch zonde zijn als je aan het einde van je leven zou denken ‘had ik mijn leven maar anders besteed’. Covey geeft de suggestie om je voor te stellen dat je leven voorbij is en dan te bedenken hoe je graag herinnerd zou willen worden. Stel dat je die verhalen zou kunnen horen. Fantaseer daarover en gebruik het dan als basis om je leven in grote lijnen te plannen en ga vervolgens recht op je doel af. Eigenschap 3: doe belangrijke zaken het eerst Deze eigenschap betreft het effectief omgaan met je tijd. Stel prioriteiten en begin met de belangrijkste acties. Je zou het ook timemanagement kunnen noemen. Voor verdere details wil ik hier naar verwijzen. Eigenschappen om wederzijds afhankelijk te kunnen zijn / overwinningen met de omgeving

116

De volgende drie eigenschappen hebben betrekking op het samenwerken met anderen. Dit noemt hij wederzijdse afhankelijkheid. Durf afhankelijk te worden van anderen in de wetenschap dat je gelijkwaardig bent aan die ander. Het ontwikkelen van de eerste drie eigenschappen zorgt ervoor dat je in die wederzijdse afhankelijkheid er niet bij inschiet en wederzijds voordeel uit de samenwerking kunt halen. De eigenschappen zijn: Eigenschap 4: denk in termen van winnen / winnen Om effectief te kunnen samenwerken, kun je beter niet denken in termen van concurrentie (‘winnen-verliezen’), maar in termen van winnen-winnen. Denk in termen van overvloed! Wie in termen van schaarste denkt en bang is dat er niet genoeg zal zijn, zal denken dat de ander moet verliezen, zodat hijzelf kan winnen. Wees niet bang om andere mensen evenveel te gunnen als jezelf. Eigenschap 5: probeer eerst te begrijpen en dan begrepen te worden Deze eigenschap gaat over wederzijds begrip. Pas als je echt luistert, kun je de ander begrijpen. Volgens Covey komen bijna alle problemen voort uit gebrekkige communicatie. Probeer om echt, met inlevingsvermogen te luisteren naar de ander, zonder meteen zelf te willen reageren. Als je daar mee begint kun je jouw standpunt beter op die van de ander afstemmen en zal het overleg meer opleveren.

117

Eigenschap 6: werk synergetisch Synergie is een uiterst creatieve vorm van samenwerking: niet mijn of jouw manier, maar streven naar een derde en betere manier. Ga niet te snel over op het sluiten van compromissen, maar wees creatief. Probeer recht te doen aan beide standpunten en gebruik de sterke kanten van beide. In de volksmond heet synergie: ‘één plus één is drie’. Sharpen the saw Deze laatste eigenschap zou je kunnen zien als ‘het continu plegen van onderhoud’. Houd jezelf in conditie en op peil op alle aspecten van het mens-zijn: lichamelijk, mentaal, emotioneel en spiritueel. Met deze eigenschap is de cirkel rond d.w.z. kun je steeds opnieuw de andere zes ontwikkelde eigenschappen op peil houden.

Spirituele ontwikkeling: de basis voor innerlijke vrede Inleiding De weg naar innerlijke vrede is een weg die we kunnen aanduiden als een weg van spirituele ontwikkeling. Ik weet dat veel mensen een weerstand voelen tegen spiritualiteit. Dat zal te maken hebben met het beeld dat ze er bij hebben en dat misschien wel bepaald is door negatieve ervaringen met een religie of kerk. Ik wil graag nogmaals benadrukken dat spiritualiteit niet iets vaags is waar je in zou moeten geloven, maar dat het iets concreets en moois is, wat iedereen kan ervaren. Geef het een kans en als het niet zou bevallen is er niets verloren. 118

Spiritualiteit is de weg naar het contact met de Bron. Daarmee is het ook de weg naar de Liefde, de Kracht en de Wijsheid van die Bron. Het is in wezen de keuze tussen een leven vanuit angst en wantrouwen of een leven vanuit liefde en vertrouwen. In onze jeugd zijn we langzamerhand van onszelf afgedwaald en zijn we gaan leven vanuit onze angst. Die angst vormt ook de basis van al onze hindernissen in het contact met de Bron. Als we kiezen voor Liefde en vertrouwen en ons daarbij laten ondersteunen komen we weer terug bij de liefde en het vertrouwen en bij het contact met de Bron. Spirituele ontwikkeling gaat uit van een aantal basisregels. Het zijn regels die hun waarde in de praktijk bewezen hebben. Ik noem er een paar:   

Niets buiten mezelf kan mij werkelijk tevreden stellen Geluk komt niet van krijgen, maar eerder van geven Een ongetrainde geest kan niets bereiken. (zoals een ongetraind lichaam geen bijzondere prestaties kan leveren.)

Onderstaande een plaatje met bijbehorende beschrijving van de stappen die tot bovenstaande ontwikkeling kunnen leiden. De stappen zijn een verkorte samenvatting uit het boek van Gabrielle Bernstein ‘may cause miracles’.

119

De stappen 1. Word je bewust van je denken en handelen vanuit Angst Op het moment dat je merkt dat je gedrag, je gedachten over jezelf of over anderen ingegeven zijn door angst of wantrouwen besef dan dat je een keuze hebt. Zorgen, gevoelens van wraak of jaloezie, verslavingen, kortom alle gedachten en gedrag vanuit de beschreven vervormingen zijn in wezen gebaseerd op angst. 1. Wees bereid om te willen veranderen en te kiezen voor Liefde 120

Kies ervoor om te willen veranderen en kies voor Liefde. Kijk en voel met je volledige aandacht (bewustzijn) totdat de angst verdwijnt. 2. Geef je over aan de Bron Laat het vervolgens los en geef je over aan de Bron. Door die overgave zul je steun ontvangen. Stel je open voor die steun en wees alert op de signalen, die misschien wel heel subtiel zijn of totaal anders dan je zou verwachten. De steun vanuit de Bron kan ook bij je binnenkomen in de vorm van een ingeving, een intuïtieve gedachte, een ontmoeting, een tekst die ‘toevallig’ onder je ogen komt, enz. 3. Wees dankbaar Maak een keuze om met dankbaarheid in het leven te staan. Iedereen heeft iets om dankbaar voor te zijn. Dankbaarheid trekt een leven aan van overvloed. Kies je voor de aandacht voor je tegenslagen en problemen dan is dat wat je aantrekt. Dat waar je je aandacht op richt komt naar je toe. Dat is de wet van de aantrekking (the law of attraction), beschreven in het boek ‘the Secret’. 4. Werk aan vergeving Vergeef jezelf dat je geneigd was te denken en handelen vanuit angst. Vergeef ook iedereen die jou iets heeft aangedaan. Vergeving betekent NIET dat je goedpraat of vergeet wat de ander je aangedaan heeft. Het betekent WEL dat je de pijn, of mogelijk de oude onverwerkte emoties, die 121

daardoor zijn ontstaan, zover doorvoelt hebt dat de lading ervan is verdwenen. Als de lading eraf is ben je een vrij mens en kun je de ander weer ontmoeten zonder dat het ‘voorval’ er nog tussen zit. 5. Ervaar ‘wonderen’ Als je met een open Hart voor de liefde kiest, liefde omarmt als je levensdoel, zul je een leven vol wonderen ervaren. De liefdevolle benadering zal voelen als een wonder t.o.v. de benadering vanuit angst. Dat je b.v. in staat blijkt zonder oordeel te kijken naar gedrag van andersdenkende mensen. Waar liefde is, is geen ruimte voor angst.`

122

Hoe vind ik mijn optimale plek in deze wereld? Inleiding

Bovenstaand plaatje symboliseert de stappen om vast te stellen wat mijn optimale positie in mijn leven kan zijn. Het werken aan iets waar ik optimaal voldoening van mag verwachten, mijn missie in deze wereld. In het boek ‘IK’ van Remco Claasen en Mayta Braun wordt dit ‘mijn geboorterecht’ genoemd. Als je goed weet wie je bent, wat je kunt en wat je wilt en dat op elkaar afstemt heb je een optimaal uitgangspunt om je bestemming te kiezen. De enige vraag die dan overblijft is ‘wat staat mijn hierbij in de weg?’ In 123

het kader van dit boek heb ik het dan dus over onze hindernissen. Wie ben ik? Wie ben ik echt? Wie ben ik achter het masker van mijn persoonlijkheid? Wat zijn mijn levensprincipes? Levensprincipes zou je kunnen zien als onze eigen set aan ‘vaste overtuigingen’, onze eigen set aan normen en waarden. Passen die overtuigingen nog wel in mijn huidige levenssituatie of waren ze gekoppeld aan een situatie die niet meer van toepassing is? Zijn het de principes van mijn ouders, mijn cultuur, mijn vrienden, enz. of zijn het echt mijn eigen levensprincipes? Wat kan ik? Wat zijn mijn sterkste kwaliteiten? Waar ben ik van nature goed in? Wat zijn de eigenschappen waar ik complimenten over krijg en waarvan ik zelf het idee heb dat het misschien niet zo veel voorstelt. Dat gevoel heb je nu juist omdat het je talent is. Wat wil ik? Waar loop ik warm voor? Waar gaat mijn hart sneller van kloppen? Als je daar een idee van hebt, denk dan niet te snel ‘dat is heel mooi, maar voor mij vast niet haalbaar’. Als je er een goed gevoel over hebt en het heel graag wil komt het echt naar je toe. Dat is wederom de wet van de aantrekking, ‘the law of attraction’, beschreven in het boek ‘the Secret’.

124

Afstemming Zijn, kunnen en willen op elkaar afstemmen. Ik zoek nu een positie, een taak wat overeenkomt met mijn sterke wens, waar ik mijn sterkste kwaliteiten in kan zetten en in een omgeving die qua normen en waarden goed bij mij past. Wat staat mij hierbij (nog) in de weg? Het simpele antwoord op deze vraag is ‘mijn hindernissen’. Mijn hindernissen kunnen mij al in de weg staan om vast te stellen wat mijn overtuigingen, mijn levensprincipes zijn. We hebben gezien hoeveel lading er op overtuigingen kan zitten. Dat maakt het moeilijk ze zuiver vast te stellen. Ook bij het vaststellen van mijn kwaliteiten kunnen mijn hindernissen vertroebelend werken. Misschien heb ik mijn sterke kwaliteit wel naar de schaduw verbannen! Als ik b.v. weinig zelfvertrouwen heb (ook een hindernis), kan dat het ontdekken van mijn diepe wens in de weg staan. Door mijn negatieve zelfbeeld zal het misschien niet eens naar boven komen. Onze hindernissen vragen hoe dan ook om aandacht. In alle fasen van ons leven. Elke vordering op dit vlak zal ons leven verrijken. Hoe meer we onze hindernissen kunnen loslaten, hoe meer we onszelf worden en hoe meer we in contact komen met de Bron.

125

Dealen met mijn hindernissen Inleiding Hindernissen staan het contact met ons Hart in de weg en daarmee het contact met de Bron. Onze hindernissen zijn gebaseerd op angst, angst voor de oude, onverwerkte emoties die eronder zitten. We hebben angst om oude pijn te voelen en daarom wordt er ook vaak gezegd ‘de weg naar ons Hart gaat via de pijn’. Dat klinkt misschien wat eng, maar bedenk dan ook dat er heel veel te winnen valt. Alles wat in ons onbewuste is opgeslagen wil gezien en gevoeld worden. Het zal ons net zo lang achtervolgen tot het werkelijk gezien en gevoeld is. We kunnen het ook diep wegstoppen, maar dan betalen we een hoge prijs. Het wegstoppen kost ons energie, maar erger, nog het blokkeert ook het contact met ons Hart. Het doorvoelen van oude pijn blijkt veel minder dramatisch dan veel mensen denken. Elke keer dat het wordt aangeraakt hoef je het alleen maar te voelen. Maar dan wel voelen met al je aandacht. Die aandacht zal het doen smelten. Durf het te voelen en houdt het dus niet tegen. Je voelt nooit meer dan dat je aankunt. En zo gaat er elke keer een laagje af. Ongezonde Stress en psychosomatische klachten Ongezonde stress en psychosomatische klachten zijn een gevolg van vele factoren. Het is belangrijk er alert op te zijn en te onderzoeken wat er onder zit. Welke overtuiging, welke 126

gevoeligheid, welke ongewenste situatie of welke minder gezonde levenswijze. Los de oorzaken op en leef zo gezond mogelijk. Bedenk dat medicijnen vaak alleen het symptoom bestrijden. Werk daarom liever aan de oorzaak. Hak een knoop door en kies b.v. voor minder uren voor de baas en meer uren voor je gezin, zodat de stress of kwaal kan afnemen. Kijk naar je kwaadheid die je b.v. pijn in je maag veroorzaakt. Geef er uiting aan, laat het los, richt je aandacht op ander zaken, enz. Vaste overtuigingen, inclusief ons zelfbeeld Door onze vaste overtuigingen te veranderen kunnen we nieuwe werkelijkheden creëren. Het zijn met name de overtuigingen met lading die ons parten spelen. Hoe kunnen we het beste dealen met onze geladen, vaste overtuigingen. We hebben gezien dat vaste overtuigingen de nodige negatieve gevolgen hebben. Door die gevolgen concreet onder de loep te nemen en te proberen ze in gunstige zin te veranderen zullen we de oude lading op het spoor komen. Het belang dat er onder zit, de angst of pijn die er onder zit of eventueel oude kwaadheid. En zoals geldt voor alle hindernissen, alle opgespaarde lading of angst: doorvoel het zonder het tegen te willen houden en met volle aandacht en laat het dan los. Besteed geen aandacht aan de oorzaak, geef er geen woorden aan. Aandacht en woorden zouden het alleen maar sterker maken. Het hoeft alleen maar doorvoelt te worden. Steeds weer doorvoelen totdat de lading er helemaal van af is. Zie ook de tekst verderop bij ‘het pijnlichaam’. 127

Loslaten van behoefte aan bevestiging en niet meer oordelen Neem de verantwoordelijkheid voor je overtuiging en ga er volledig achter staan. Past de overtuiging eigenlijk niet bij jou, laat hem dan los. Past hij wel ga dan na waar de lading vandaan komt. Wat maakt het zo erg dat een ander op dit vlak anders denkt of handelt? Wat staat er op het spel? Welke stemmetjes komen er in je hoofd op? Welk belang komt naar boven? Het kan ook een kwestie zijn van te weinig flexibiliteit. Besef dat er meerdere wegen naar Rome zijn. Onze overtuiging, onze ‘norm’ is net zo willekeurig als de ‘norm’ van de ander. Als we verschillen van een ander is het verschil vanuit die ander gezien net zo groot als vanuit onszelf. M.a.w. de ander heeft net zoveel reden om ons af te wijzen als wij hem. Als je denkt dat jij geen last hebt van ‘oordelen’ doe dan eens de volgende oefening: ‘ervaren van je eventuele oordelen als gevolg van vaste overtuigingen’ Neem iemand in gedachten die je kent of vraag iemand deze oefening samen met jou te doen. Haal die ander zo scherp mogelijk voor je in je verbeelding of kijk elkaar aandachtig aan. Wat vindt je van zijn uiterlijk?, van zijn kleding?, van zijn gedrag?, van zijn opvattingen?, enz. Welk gevoel roept die persoon bij jou op? Kun je liefde en begrip voelen voor die ander of zit er van alles tussen. Als het laatste het geval is kun je dat als 128

‘huiswerk’ beschouwen en de achterliggende overtuigingen eens overwegen. Creativiteit en vaste overtuigingen: ‘out-of-the-boxdenken’. Vaste overtuigingen beperken onze creativiteit. Alle overtuigingen die wij over een bepaald onderwerp hebben vormen tezamen een begrenzing. Een bekende uitdrukking is: ‘out-of-the-box denken’. Daar wordt mee bedoeld dat, als je je grenzen ‘oprekt’, er veel meer mogelijk blijkt te zijn. Een voorbeeld: Kun jij een huis bouwen op een doorgaande weg? Nee, natuurlijk zeggen we spontaan en zonder twijfel. Toch ken ik er voorbeelden van. Blijkbaar heeft een creatieve architect zichzelf een keer de vraag gesteld ‘waarom zou dat niet kunnen?’ Vervolgens bedacht hij de volgende oplossing. Door te bouwen aan beide zijden van de weg en die gebouwen op een bepaalde hoogte boven de weg met elkaar te verbinden heb je de ruimte boven de doorgaande weg benut. Zeg dus niet te snel: ‘dit is niet mogelijk’. De basishouding ‘elk probleem is oplosbaar’ of ‘waarom zou dit niet kunnen’ leidt tot meer creativiteit. Het vraagstuk met de 9 stippen. De vraag bij ‘de 9 stippen’ is dan om met maximaal 4 lijnen door alle stippen te gaan, zonder de pen van het papier te halen. Probeer het maar eens. Als het je niet lukt, probeer dan eens te bedenken welke 129

onderliggende overtuigingen je hanteert bij het vinden van de oplossing.

Hint: probeer letterlijk buiten de kaders te denken. Mocht het nog niet lukken, kijk dan naar de oplossing aan het einde van dit hoofdstuk. Brainstormen Een bekend groepsproces, dat gebruik maakt van de principes van creativiteit is ‘brainstormen’. In zo’n proces wordt gezocht naar een bepaalde oplossing of naar een belangrijk idee. Het principe daarbij is dat iedereen alles mag roepen wat hem/haar te binnen schiet en dat alles wordt genoteerd (en dus niets ter discussie wordt gesteld). Dit is dus een extreem voorbeeld van denken met volledige open kaders, een maximale ‘box’ dus. Als iedereen is uitgeput in het bedenken van ideeën, wordt alles wat geroepen is nader beschouwd en gerangschikt op relevantie. In de 130

praktijk blijkt vaak dat het beste idee een idee is wat op voorhand vreemd leek en bij een ‘beperkte box’ dus nooit naar boven was gekomen. Werken met affirmaties: een manier om een vaste overtuiging te veranderen Naast bovenstaande beschreven acties kunnen we parallel daaraan ook onze oude overtuiging omzetten naar een nieuwe, meer gewenste overtuiging. Een probaat middel hiervoor is het werken met affirmaties. Zoals we in onze jeugd geprogrammeerd zijn door onze ouders of door onszelf zo kunnen we onszelf, ook deprogrammeren door een nieuwe passende overtuiging vast te stellen en ons die regelmatig inprenten. Je ouders of een leraar hebben misschien ooit tegen je gezegd: ‘wat ben jij stom’. Zo’n uitspraak kan er diep inhakken. Als volwassene weet je al lang dat je absoluut niet dom bent en vele capaciteiten hebt, maar toch kan dat stemmetje er nog steeds zitten en je onzeker maken of faalangst bezorgen. Nuttige affirmaties in zo’n geval kunnen zijn: ‘ik heb een helder verstand’ , ‘ik heb vele capaciteiten’ of ‘ik heel goed in .....’. Door deze met grote letters op te schrijven en op te hangen op een plek waar je ze dagelijks meerdere keren tegen komt, kan de oude pijnlijke overtuiging geleidelijk aan plaats maken voor de nieuwe, verruimende, meer reële overtuiging die past bij de mens die je werkelijk bent. Voortdurend denken Als we ons bewust worden van ons voortdurend denken, is de 131

eerste stap om er voor kiezen dat denkhoofd eens af en toe rust te gunnen. Die rust is niet alleen goed voor onze energie, maar geeft ons ook de kans beter te voelen hoe het met ons is, onze vermoeidheid, eventuele stress en schept ook ruimte om signalen uit de kosmos binnen te krijgen. Een aantal suggesties:  Ga eens mediteren,  Neem wat meer rust en ontspanning,  Ga wandelen in de natuur,  Als bovenstaande suggesties niet helpen: onderzoek dan eens wat je zo moeilijk vindt om los te laten en werk daaraan. Het pijnlichaam, ‘hart-op-slot’ en obsessies Deze drie vormen hebben gemeen dat er een oude, onverwerkte emoties onder zitten. Als we onze onderliggende emoties verwerken krijgen we weer toegang tot onze levenskracht. Hoe kunnen we dit doen. Hoe kunnen we onze angst voor de oude pijn overwinnen en er op vertrouwen dat we deze pijn als volwassenen wel aan kunnen. Als kind hebben het immers ervaren als levensbedreigend. Voor dit proces heb ik veel geleerd van Eckhart Tolle en zijn vrouw Kim Eng. Het centrale thema van hen is: ‘Resist nothing; what you resist persist’ (zie ‘aanbevolen bronnen’). Het principe is dat de onderliggende pijn pas gaat verdwijnen als hij is gevoeld. Hoe harder we hem zouden wegdrukken, 132

hoe vaster hij zich gaat zetten. Pas als wij hem durven doorvoelen, verdwijnt hij. Hij wil gehoord / gezien worden! Vanuit volledige acceptatie en een liefdevolle benadering kan de oude pijn geleidelijk aan worden losgelaten en transformeren. Daarbij is het van groot belang er geen woorden aan te geven. Stop met het oprakelen van de verhalen die er onder zitten. Woorden geven het energie! Beperk je tot het voelen van de pijn. Het komt nooit langer en heviger dan je aankunt. Elke keer verdwijnt er een laagje tot het op een bepaald moment helemaal is verdwenen. Aangepast gedrag en schaduweigenschappen Ons aangepast gedrag en onze schaduweigenschappen zijn een gevolg van onderliggende overtuigingen en vooral ook van ons zelfbeeld. Door die te onderzoeken en te vervangen door passende overtuigingen en een reëel zelfbeeld, zullen we steeds meer afscheid kunnen nemen van ons aangepast gedrag en onze schaduweigenschappen weer naar ‘het licht’ kunnen halen. Daarmee worden we dus steeds meer wie we werkelijk zijn. Subpersonen In de voorgaande hoofdstukken is beschreven wat subpersonen zijn, hoe ze kunnen ontstaan en hoe je ze kunt ontdekken. Om er mee te leren dealen is de techniek van de ‘voice dialogue’ zeer geschikt. Elke subpersoon heeft zijn eigen energie en kennis. Dat klinkt misschien vreemd, maar het 133

blijkt zo te zijn. Door een dialoog aan te gaan met jouw subpersoon kan er veel nieuwe informatie over dit deel van jezelf boven water komen. De gedachte achter deze techniek is om in overleg te komen met de subpersoon. Ook hier geldt weer het principe dat de subpersoon gehoord en gezien wil worden. Hoe harder je hem zou bestrijden, hoe steviger hij zich zal ingraven. Behandel hem dus met respect en ga in overleg. Laat hem vertellen wanneer en waarom hij is ontstaan, wat hij van jou vindt, hoe hij zijn rol ziet. Overtuig hem dat jij en de omstandigheden dusdanig veranderd zijn, dat hij niet meer nodig is en bedank hem voor zijn goede zorgen. Voorbeeld uit mijn praktijk Vanuit mijn praktijk wil ik een voorbeeld beschrijven van een schaduweigenschap die heeft geleid tot een sterke subpersoon. Een jonge vrouw komt met een probleem dat ze als volgt beschrijft: ‘ ik heb het gevoel dat ik in een harnas zit en heb geen idee wat daar onder zit. Het gaat eigenlijk perfect met mij. Ik heb een lieve vriend, lieve ouders, een goede baan, enz. Waarom voel ik me niet vrij en happy?’ Als we aan de slag gaan met een ‘voice-dialogue’ met het ‘harnas’ (subpersoon), blijkt al snel wat er onder zit. Het harnas geeft duidelijk aan wat er in zijn ogen mis is met haar. Ze is haar spontaniteit kwijtgeraakt! (Bijzonder om steeds weer te zien dat een subpersoon 134

zo veel weet waar de persoon zich zelf niet bewust van is.) Haar spontaniteit was haar in haar jeugd door haar moeder afgeleerd. Die eigenschap is daardoor naar de schaduw verbannen en dus een schaduweigenschap geworden. Door het gemis van die eigenschap had ze een sterk negatief zelfbeeld ontwikkeld. Zo negatief, dat ze nooit kon geloven dat haar vriend van haar kon houden en ook had ze de vaste overtuiging dat alle andere vrouwen leuker waren dan zij. Toen de oorzaak helder was geworden, konden we samen aan de slag om de verbannen eigenschap weer naar het licht te brengen, waardoor ze geleidelijk aan weer meer zichzelf werd en weer lekker in haar vel kwam te zitten. Specifieke problemen Misschien heb je een actueel probleem in gedachten of een situatie waar je niet tevreden over bent, en heb je met bovenstaande tekst nog niet voldoende idee hoe het op te lossen. Ga dan eens terug naar het gedragsmodel uit hoofdstuk 4. Wat kun je doen om verbetering te bereiken? Het is altijd verleidelijk om te denken 'het ligt aan die ander of het ligt aan de omstandigheden'. Ook al is dat misschien waar, het enige wat je kunt veranderen is jezelf. Dus kijk naar wat jij kunt veranderen. Je zult versteld staan van wat er mogelijk is. Aan de hand van het gedragsmodel kun je jezelf de volgende vragen stellen:

135



  



Wat is jouw waarneming van de situatie? Dit is per definitie subjectief. Check het daarom ook eens met iemand anders. Hoe staat het met jouw kennis en vaardigheden? Kan meer kennis je misschien verder helpen? Hoe is jouw motivatie? Wat zijn jouw overtuigingen over de situatie? Zijn die reëel? Check ook dit eens met anderen. Kun je er ook anders naar kijken?, of anders over denken? Wat zijn jouw gevoeligheden? Wat zit daar onder? Wat wordt er geraakt?

Dit onderzoek zal je altijd iets opleveren. Misschien helpt het de situatie beter aan te kunnen en in ieder geval zal het helpen meer zicht te krijgen op je eigen hindernissen. Het leren dealen met je hindernissen zal in alle gevallen de meeste winst opleveren. Oplossing vraagstuk ‘met de 9 stippen’:

136

7. Onze relaties Inleiding In hoofdstuk 5 hebben we onze eigen diagnose kunnen stellen en kunnen ontdekken hoe we er zelf voorstaan. Hoe tevreden zijn wij over ons eigen leven. In hoeverre hebben we contact met ons hart. In hoeverre wordt ons leven bepaald door onze ‘hindernissen’. In hoeverre hebben we de neiging deze af te reageren, te projecteren op onze omgeving. Hoe is het beeld dat we van onszelf hebben. In hoofdstuk 6 hebben we kunnen lezen op welke wijze we aan onszelf kunnen werken. Het zal duidelijk zijn dat dat de nodige tijd zal kosten. Maar wat doen we met onze relaties, met alle contacten die we hebben met andere mensen in de tussentijd? Mijn motivatie bij het schrijven van dit hoofdstuk is het feit dat er zo veel problemen, ruzies, en scheidingen zijn. Meer kennis en inzicht in het functioneren van een mens in zijn algemeenheid en van het functioneren van jezelf in het bijzonder, kan veel leed voorkomen. Betere mensen leiden tot betere relaties en tot een betere wereld. De grote verleiding voor iedereen, ik zeg het nog maar een keer, is om te denken dat de problemen die je ondervind aan de ander en aan de situatie liggen. Met de kennis van dit boek kun je inzien dat verantwoordelijkheid nemen voor je eigen hindernissen je verder brengt dan dat je wacht tot de ander

137

of je partner zodanig verandert dat jij niets hoeft te doen. Die ander heeft nl. dezelfde reden om te hopen dat jij verandert.

Samenhang tussen onze relaties en onszelf

138

Bovenstaand plaatje laat de samenhang zien tussen’ de toestand’ van een individu en de manier waarop hij omgaat met zijn omgeving. In het plaatje laat ik voor de duidelijkheid een ‘zwart-wit’-beeld zien. Zijn we ontevreden over onszelf dan hebben we de neiging dit af te reageren op onze omgeving of om te ‘graaien’ vanuit egoïstische motieven. Zijn we tevreden over onszelf, dan zijn we eerder geneigd om dat wat we hebben te delen met onze omgeving. Goede relaties, en daar gaat dit hoofdstuk over, vallen of staan dus met een goede relatie met jezelf. Het is het oude verhaal ‘verbeter de wereld en begin met jezelf’.

Over verwachtingen en verantwoordelijkheid Geluk en tevredenheid over je leven mag je niet verwachten van een ander. Dat is absoluut onmogelijk. Je kunt daar alleen zelf voor zorgen, zelf een fundament leggen, goede maatjes worden met jezelf. En alleen met zo’n fundament kunnen complimenten van anderen binnen komen. Zonder fundament vallen ze in een bodemloze put. Om goede relaties te hebben is het niet nodig ver gevorderd te zijn in onze persoonlijke ontwikkeling. Wat wel van belang is, is dat we voldoende zelfkennis hebben, kennis van onze gedachten en gevoelens over onszelf en van onze ‘hindernissen’. Daar hoort bij dat we daar onze volledige verantwoordelijkheid voor nemen. Met verantwoordelijkheid bedoel ik dat, als we b.v. geraakt worden of ons geïrriteerd voelen, we beseffen dat dat bij ons hoort en dat er geen 139

reden is om dat anderen kwalijk te nemen. Bij ‘verantwoordelijkheid nemen’ denk ik als eerste aan de ‘taaie’ verschijnselen als onze oordelende overtuigingen en de neiging om ons aangeraakte pijnlichaam af te reageren op onze partner. Ik wil dit nog graag demonstreren met een plaatje.

140

Hoewel reacties vanuit overtuigingen met lading of meer nog vanuit ons pijnlichaam op de loer blijven liggen, hebben we toch de keuze tussen de pijn af te reageren of de pijn te delen met onze partner.

Machtsstrijd of intimiteit Als wij geen zicht hebben op onze hindernissen leven we in feite vanuit angst. We zijn onbewust bang oude pijn te voelen. Die pijn wordt onvermijdelijk aangeraakt door anderen. Het is dan ook verleidelijk die ander er op aan te spreken dat hij of zij veranderen moet. De ander heeft echter dezelfde reden om te willen dat jij verandert. Zo kan in een relatie een machtsstrijd ontstaan. Ik heb gezien dat het boek ‘de Celestijnse beloften’ hier ook over spreekt in wat zij ‘het vierde inzicht’ noemen. Als je beide één stap maakt, nl. de verantwoordelijkheid neemt voor je eigen hindernissen, dan kun je er voor kiezen je kwetsbaarheden te delen met je partner. Dat nodigt je partner uit ook zijn of haar kwetsbaarheden met jou te delen. En in dat delen kun je een diepe intimiteit ervaren. Je staat plotseling naast elkaar in plaats van tegenover elkaar. Je hebt beide nog steeds je ‘oude pijn’, maar door die ene stap is de zaak volledig omgekeerd, van een pijnlijke, eindeloze machtsstrijd naar een positieve en vervullende intieme relatie.

Ongezonde loyaliteit naar ouders Met ongezonde loyaliteit bedoel ik dat we als volwassene bepaalde overtuigingen of een bepaalde levenswijze van onze 141

ouders vasthouden, ook als we weten dat deze niet meer bij ons passen. Het zelfde geldt voor gedrag dat ons door onze ouders is aangeleerd. Het gaat dan meestal om overtuigingen en het corresponderende gedrag die voor onze ouders van groot belang zijn en waar lading op zit. Ik zie dit verschijnsel bij veel volwassenen en denk dat we onszelf hiermee tekort doen en noem het daarom ‘ongezond’. Blijkbaar zijn we (onbewust) bang dat onze ouders dan hun oude pijn tegen kunnen komen. Als we onze eigen koers gaan varen zijn we bang dat we ze afvallen en dus niet meer loyaal naar ze te zijn. Als kind is het vanzelfsprekend dat we ons conformeren aan de overtuigingen van onze ouders. Dat is heel veilig en praktisch, omdat we onze overtuigingen dan nog niet altijd zelf kunnen vaststellen. ‘Zo de ouders zongen, piepen de jongen’, zeggen we dan. We kunnen als kind ook het gevoel hebben dat we onze ouders afvallen als we anders zouden denken. Ook dat zou ons gevoel van veiligheid kunnen schaden en dus een reden om het niet te doen. In de voorgaande hoofdstukken hebben we gezien wat de negatieve eigenschappen zijn van vaste overtuigingen, zeker als ze een bepaalde lading hebben. Vervolgens is het belang beschreven van het kiezen van overtuigingen die werkelijk bij ons passen en ook om onderliggende ladingen te verwerken. Dit geldt voor onszelf en ook voor onze ouders. Als we blijven vasthouden aan de overtuigingen van onze ouders, terwijl we er niet meer achter staan, doen we onszelf 142

tekort. Elke gedachte, elke handeling die eigenlijk niet bij ons past doet afbreuk aan een positief zelfbeeld en een goed gevoel over onszelf. Hoe meer we achter onszelf gaan staan, hoe meer we onszelf zijn, hoe beter we in ons vel komen. Het is naar mijn overtuiging een noodzaak en een kwestie van volwassenheid zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor onze overtuigingen en levensinvulling, ook als deze afwijken van die van onze ouders. Het kan, zoals gezegd, weerstand oproepen vanwege de angst om onze ouders pijn te doen. Het kan ook inderdaad pijn doen, zowel bij de kinderen als bij de ouders. Maar het is een pijn die voor beide partijen noodzakelijk is om te kunnen groeien. Door het doorknippen van wat ik noem ‘de emotionele navelstreng’ worden we vrij en kunnen we ons leven inrichten op de manier die echt bij ons past. Ook voor de ouders is het uiteindelijk beter en gezonder. Ook zij kunnen hierdoor beseffen dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun overtuigingen en voor de onderliggende argumenten. Door deze opnieuw te evalueren krijgen ook zij de kans zelf een stap te zetten. Het is in mijn visie ook uitermate belangrijk dat ouders respecteren dat hun kinderen een eigen levensinvulling kiezen. Vanuit de ouders gezien zou je kunnen zeggen: wie z’n problemen, z’n ‘hindernissen’ niet oplost geeft ze door aan zijn kinderen. De cirkel moet doorbroken worden. Als de ouders het niet doen, moeten de kinderen het doen.

143

De betreffende pijn is echter niet van het (volwassen) kind, maar van de ouder. Het is de verantwoordelijkheid van de ouder met die pijn te dealen. De nieuwe generatie heeft genoeg aan zijn eigen pijn. Anders zou elke generatie een toenemende portie pijn op zijn schouders krijgen en dat kan niet de bedoeling zijn. Wat geldt voor het loskomen van onze ouders geldt ook voor het loskomen van onze overige omgevingsfactoren: familie, vrienden, werkgever, geld. Het losmaken is uiteraard geen doel in zichzelf. Het gaat er om te ontdekken wie je werkelijk bent en wat echt bij jou past.

Het kernkwadrant: de effecten van eigenschappen op onze relaties Bij het kernkwadrant gaat het om eigenschappen. Het geeft ons zicht op de sterke eigenschappen of kwaliteiten die we hebben en de minder ontwikkelde eigenschappen. Daarnaast maakt het kernkwadrant duidelijk wat de wisselwerking is van onze eigenschappen en die van de ander. In het kernkwadrant spelen de volgende begrippen een rol: kernkwaliteit, valkuil, uitdaging en allergie. Deze begrippen hebben een duidelijke, vaste samenhang, die hieronder wordt toegelicht.

144

Kernkwaliteit Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot de kern van een persoon behoren. Het kleurt een mens, het is de specifieke sterkte waar we bij iemand direct aan denken. Een kernkwaliteit is te herkennen aan iemands bijzondere kwaliteit waarover hij zelf zegt: ‘dat kan toch iedereen?’. Een kernkwaliteit is altijd potentieel aanwezig en komt van binnenuit i.t.t. vaardigheden die van buitenaf zijn aangeleerd.

145

Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn daadkracht, zorgvuldigheid, invoelingsvermogen, flexibiliteit, enz. Hoe duidelijker het beeld dat we van onze kernkwaliteiten hebben, des te bewuster we ze kunnen laten dóórstralen in ons werk- en privéleven. Iemand met doorzettingsvermogen weet dat hij juist in kwesties, waar een lange adem nodig is, goed zal kunnen functioneren. Mocht je moeite hebben je kernkwaliteiten te onderkennen kijk dan naar je ‘allergieën’ (zie verder). Het positief tegenovergestelde gedrag is jouw kernkwaliteit! Valkuil Iedere kernkwaliteit heeft een schaduwkant, een vervorming. De vervorming ontstaat als een kernkwaliteit te ver doorschiet. De kracht van iemand wordt zijn zwakte, het wordt teveel van het goede. De vervorming van iemands kernkwaliteit is zijn valkuil. Zo kan bijvoorbeeld de kernkwaliteit ‘daadkracht’ doorschieten tot de valkuil ‘drammerigheid’ en de kwaliteit ‘flexibiliteit’ tot de valkuil ‘wispelturigheid’. De valkuil is datgene wat de betreffende persoon regelmatig als ‘label’ opgeplakt krijgt. De persoon met de kwaliteit daadkracht wordt verweten dat hij niet zo drammerig moet zijn. De valkuil en de kernkwaliteit zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, net als schaduw en licht. Uitdaging De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil. Bij de valkuil ‘drammerigheid’ bijvoorbeeld hoort de uitdaging ‘geduld’. De kernkwaliteit en de uitdaging zijn 146

elkaars aanvullende kwaliteiten. Het gaat er om de balans te vinden tussen deze twee: niet of-of, maar en-en. Wil je voorkomen dat je in je valkuil terechtkomt dan is het raadzaam om je uitdaging te ontwikkelen. Vaak ligt de moeilijkheid in het feit dat je niet in staat bent te zien hoe deze kwaliteiten samen kunnen gaan. De kwaliteiten lijken voor jou eerder tegenstellingen dan aanvullingen. Allergie Uit je kernkwaliteit is ook vaak af te leiden waar de potentiële conflicten met de omgeving te verwachten zijn, waar je allergie ligt. De conflicten hebben te maken met jouw uitdaging. Het probleem is dat we meestal allergisch blijken te zijn voor een teveel van onze uitdaging. Zo zal de daadkrachtige persoon (kernkwaliteit) geïrriteerd raken als hij door een ander geconfronteerd wordt met ‘passiviteit’. Hij is allergisch voor ‘passiviteit’ omdat passiviteit de overdrijving is van zijn uitdaging ‘geduld’. Hoe meer je door een ander met je eigen allergie geconfronteerd wordt, des te groter is de kans dat je in je valkuil terechtkomt. De persoon met de daadkracht loopt dan het risico nog harder te gaan drammen, terwijl hij de ander verwijt passief te zijn, enz. Zo kan een vicieuze cirkel ontstaan en kunnen beide personen in een uitzichtloos conflict terecht komen. Dus wat je kwetsbaar maakt is niet je valkuil, maar je allergie, want het is vooral de allergie die je in je valkuil drijft. Als je je allergie in een ander tegenkomt, ligt de valkuil op de loer. Hier geldt voor beide personen dat het ontwikkelen van de uitdaging de beste garantie is om de impasse te doorbreken. 147

Leerpunten van het kernkwadrant Het kennen van onze eigen kernkwadranten helpt ons bij onze persoonlijke ontwikkeling en bij onze relaties. 1. Zelfvertrouwen en (eigen)liefde. Het bewust inzien van onze eigen kernkwaliteiten kan ons helpen meer zelfvertrouwen te ontwikkelen. Het kan er ook toe leiden meer van onszelf te gaan houden. En houden van onszelf werkt door omdat het een voorwaarde is om van anderen te kunnen houden. 2. Voldoening. Werken met onze kernkwaliteiten kost ons minimale energie en geeft ons voldoening. Als ze onvoldoende aan bod komen in je privéleven en werk zou je daar iets aan kunnen doen. Bedenk uitgaande van je kernkwaliteiten ook welke behoeften en verlangens er achter deze kwaliteit schuil gaan. Dit geeft je aanwijzingen voor je passies. Check vervolgens of jouw passies voldoende aan bod komen in je leven. Het volgen van onze passies geeft zin aan ons leven en kan leiden tot een diepe voldoening. 3. Meer in balans. Het duidelijk krijgen van onze ‘uitdagingen’ geeft ons de mogelijkheid ons te ontwikkelen naar een meer evenwichtig mens. Het brengt ons meer in balans en helpt ons minder snel in onze valkuil te schieten en daardoor ook minder met anderen in wederzijdse allergie terecht te komen. 148

Het ontwikkelen van onze uitdaging vraagt om een echte keuze. Dit geeft ons de kracht om hindernissen op dit pad te overwinnen. 4. Effectievere samenwerking. De kennis van de kernkwadranten helpt ons om allergische relaties om te bouwen tot vruchtbare relaties met een ‘win-win’-effect. Onze allergie is de valkuil van de ander en omgekeerd is onze valkuil de allergie voor die ander! Als we beide in onze valkuil schieten roepen we beide allergie op bij de ander en zal de samenwerking stagneren. Door de situatie met de ander te bespreken en beide te streven in onze kernkwaliteit te blijven en ons bewust te zijn van onze uitdaging, kan de situatie volledig omslaan. Het ontwikkelen van onze uitdaging is hiervoor de beste garantie. Dan ontstaat er een samenwerking tussen twee mensen die elkaar niet meer ergeren maar juist genieten van elkaars aanvullende kwaliteiten.

Communicatie Duidelijkheid en misverstanden We weten allemaal dat communicatie een kunst is. Als we even niet opletten ontstaan er misverstanden. We kennen allemaal wel het ‘groepsspelletje’ om een zin door te geven in een kring. Aan het einde van de kring is de zin vaak zodanig vervormd dat degene die de zin bedacht heeft hem niet meer herkent!

149

Bovenstaand een veel gebruikte illustratie van wat er mis kan gaan in de communicatie tussen twee mensen. Het is goed om je dat te realiseren en om bij belangrijke onderwerpen de tijd te nemen en te checken of je elkaar goed begrepen hebt. Ik neem aan dat het plaatje verder voor zichzelf spreekt.

150

Discussie of dialoog Er is een groot verschil tussen een discussie en een dialoog. Een discussie is gericht op winnen. Je wilt de ander overtuigen dat jouw mening beter is dan de zijne. Dat kan belangrijk zijn als je tot een gezamenlijk standpunt moet komen, zoals b.v. in de politiek. Als dat niet het geval is, is een dialoog een veel prettiger manier van communiceren. Een dialoog gaat uit van gelijkwaardigheid en van respect. Dat is een basis voor veiligheid en dus ook voor het uitwisselen van gevoelige zaken. Daardoor kan een dialoog leiden tot vriendschap en intimiteit. Geweldloze communicatie Geweldloze communicatie is een mooie vorm van het voeren van een dialoog. Deze methode is ontwikkeld door de JoodsAmerikaanse psycholoog Marshall Rosenberg die het o.a. heeft ingezet voor vredesbesprekingen in het Midden Oosten. Bij Geweldloze Communicatie (G.C.) worden vier stappen gehanteerd. Je vertelt je verhaal aan de ander en volgt de stappen. De ander luistert en vraagt indien nodig naar alle stappen. 1. Waarneming: vertellen wat is er gebeurd o objectieve waarneming met je zintuigen: b.v. ‘Jan vertelde me gisteren dat hij kwaad was’ of ‘Jan sloeg gisteren met de vuist op tafel’ o n.b. waarneming niet vermengen met oordeel: b.v. ‘Jan was gister zomaar boos op me’; ‘zomaar’ is een oordeel en ‘boos’ is een oordeel, want misschien was hij wel gekwetst of verdrietig 151

2. Gevoel: hoe voelde dat? o welke gevoelens of emoties werden opgeroepen: b.v. ‘toen ik dat zag of hoorde voelde ik me bang of verdrietig’ o n.b. wees alert op quasi gevoelens. Quasi-gevoelens zijn gebaseerd op interpretaties en oordelen. B.v. ‘ik voel me bedreigd’ is een oordeel: ‘jij bedreigt mij’. Het echte gevoel is: ‘ik ben bang’. Of: ‘ik heb het gevoel dat je niet van me houdt’ is een quasi-gevoel o voorbeelden van gevoelens bij niet-vervulde behoeften: bang, boos, geërgerd, gespannen, verlangend, kwetsbaar, niet betrokken, opgelaten, onrustig, pijn, treurig, afkeer, verdrietig, vermoeid, verward, o voorbeelden van gevoelens bij vervulde behoeften: dankbaar, hartelijk, zelfverzekerd, vrolijk, vreedzaam, betrokken, hoopvol, opgewekt, opgewonden, gelukkig

3. Behoefte: wat zit er achter? o welke behoefte zit er achter mijn gevoel? : b.v. ‘toen jij zo hard begon te praten werd ik bang (= mijn gevoel) omdat ik dan gekwetst kan worden, terwijl ik me graag veilig wil voelen (=mijn behoefte) o n.b. onderscheid maken tussen behoefte (zuiver) en eis (laat de ander geen keuze) : b.v. ‘ik wil niet dat je hard praat’ (= eis) o voorbeelden van behoeftes: verbinding, liefde, plezier, welzijn, bescherming, eerlijkheid, autonomie, creativiteit, zingeving 152

o

vraag: ken je je basisbehoeftes?

4. Verzoek: welk verzoek past bij je behoefte? o wat kan de ander doen om aan mijn behoefte tegemoet te komen? Formuleer het verzoek duidelijk en concreet: b.v. ‘ik wil graag dat je me nu vertelt wat je vindt van mijn handelwijze in de vergadering van gisteren en wat je zou willen dat ik anders deed.’  n.b. onderscheid maken tussen verzoek en eis (bij een eis horen sancties): b.v.’ als je me nu niet onmiddellijk vertelt wat je vindt dan wil ik je nooit meer zien’

Ik zie nu dat er in mijn verhaal een vijfde stap is ontstaan. De herkomst daarvan is mij niet meer duidelijk, maar hij lijkt me te mooi om weg te laten. 5. Mededogen: is de basishouding naar jezelf en de ander voor een liefdevolle communicatie o A: ‘hoe kon ik zoiets stoms doen?’; B: ‘niemand is volmaakt, je bent te streng voor jezelf’ : geen mededogen, maar geruststelling o A: ‘ik ben op van de zenuwen vanwege de bruiloft van mijn dochter. De familie van haar vriend steekt geen hand uit en ze komen bijna dagelijks met andere ideeën’; B: ‘dus je voelt je zenuwachtig over de voorbereidingen die je wilt treffen en je zou het waarderen als de schoonfamilie zich meer bewust zou zijn van de complicaties van hun besluiteloosheid.’: B gaat begripvol naast A staan, dus met compassie. 153

Overzicht verschillen tussen dialoog en discussie Dialoog

Discussie

geweldloos = liefdevol

geweldvol = liefdeloos

geen oordeel = liefde

oordeel = geweld

vanuit ons hart: gericht op verbinding en wederzijdse behoeften (je staat naast elkaar)

vanuit ons ego: gericht op eigenbelang (je staat tegenover elkaar)

van elkaar leren, elkaar aanvullen

winnen of verliezen

zelf de verantwoordelijkheid bij de verantwoordelijkheid ander leggen nemen voor je gevoelens en behoeften sleutelwoord ‘IK’: je houd het bij jezelf

sleutelwoord ‘JIJ’: je maakt de ander verantwoordelijk

154

8. De uitdagingen van onze tijd Inleiding Dit hoofdstuk gaat over een nieuwe visie en nieuwe ontwikkelingen die bij kunnen dragen aan het dichten van de grote kloven tussen religies onderling en tussen ‘geloof en wetenschap’. De mensheid evolueert, we zijn aanbeland in het Aquarius tijdperk en misschien is de tijd wel rijp om als mensheid een nieuwe, grote stap te zetten. Het besef dat we allemaal te maken hebben met dezelfde kosmische werkelijkheid, de Bron van alle materie en leven, zou hiervoor een belangrijke sleutel kunnen zijn. Als we dat inzien, kunnen we gemakkelijker van elkaar accepteren dat alleen de taal en de beelden verschillen.

De kosmische werkelijkheid Verschillende visies op de kosmos? Wat ik in dit hoofdstuk graag wil introduceren is het idee van een ‘kosmische werkelijkheid’. Een universele term voor de Bron van alle leven en materie. Er zijn in de loop van de eeuwen door de grote religies en levensbeschouwingen vele namen gegeven aan wat ik hier ‘de Kosmische werkelijkheid’ noem, zoals God, het goddelijke, het Al, het grote Mysterie, de Bron. Ook de wetenschap, de kwantumfysica, heeft de afgelopen decennia deze Bron ontdekt en spreekt over ‘het Veld van de nulpuntsenergie’. Gezien de eigenschappen van 155

dit kosmische veld is het niet zo vreemd dat het Goddelijk wordt genoemd. Het gaat ons menselijk verstand verre te boven.

Bovenstaand plaatje symboliseert de diverse manieren waarop verschillende groeperingen naar de kosmos kijken. Ik heb hier in hoofdstuk 2 al het een en ander over gezegd. Zij drukken hun visie op de kosmos uit in hun eigen taal en hanteren daarbij hun eigen beelden. Dat leidt er toe dat er grote verschillen lijken te zijn tussen de grote religies, wetenschap en andere filosofische stromingen. In mijn visie berust dat op een groot misverstand. Er kan toch maar één kosmische werkelijkheid zijn, een werkelijkheid die 156

gewoon is zoals hij is. Het verschil in taal en beelden doet daar niets aan toe of af. Ik wil graag een vergelijking maken met de natuurkunde. Fysici hebben heel lang het licht beschouwd als een elektromagnetische golf. Later werd licht gezien als bestaand uit deeltjes, fotonen genaamd. Ik denk echter niet dat ’het licht’ zich daar iets van heeft aangetrokken! Licht is en blijft gewoon zoals het is. Over ‘de werkelijkheid’ kunnen we toch geen verschil van mening hebben? De grote religies Het woord religie is afgeleid van de Latijnse woorden 're', dat 'weer' betekent en het woord 'ligare' dat verbinden betekent. Religie betekent dus 'weer in verbinding brengen' en de gedachte achter die term is dat een religie ons weer in verbinding wil brengen met datgene waar we van nature mee verbonden zijn, maar waarvan we in de loop van de eeuwen van vervreemd zijn geraakt. En dat is precies ook de boodschap van dit boek, nl. hoe we weer in verbinding kunnen komen met de Bron. Het doel van de religies is in mijn ogen dus niet mensen te laten GELOVEN in hun heilige schrift (Bijbel, Koran, Thora, enz.), maar om mensen te laten ERVAREN wat het betekent in contact te zijn met de Bron. De heilige geschriften zijn daarvoor een middel en geen doel op zich. In onderstaand plaatje wil ik dat nog nader onderbouwen.

157

Het plaatje laat zien hoe de boodschap van de kosmische werkelijkheid bij ‘de gewone mens’ aankomt. Als ik dit b.v.

158

uitwerk voor de christelijke kerk dan zie ik daarvoor de volgende ‘routes’. De traditionele route  De mens hoort het verhaal van de dominee in een kerkdienst.  De kennis van de dominee is gebaseerd op de inhoud van de Bijbel.  De inhoud van de Bijbel, althans het nieuwe testament, is geschreven door mensen op basis van het leven van Jezus, die ze als de grote meester, het grote voorbeeld zagen.  Het leven van Jezus is een leven vanuit het contact met God. Hij werd gezien als zoon van God. In mijn visie betekent dat, dat Jezus in vol contact stond met zijn Hart en daarmee met de Kosmische werkelijkheid: de Liefde, Kracht en Wijsheid van de Bron (God). De kortere routes  In de loop van de eeuwen zijn wij als mens geëvolueerd. Er is een tijd gekomen dat ‘een gewoon mens’ zelf in staat was de Bijbel te lezen en dus niet meer afhankelijk was van de dominee.  We kunnen als mens ook rechtstreeks geïnspireerd worden door Jezus. Diverse boeken zijn door ‘channeling’ ontstaan. De schrijvers van die boeken zijn als het ware door Jezus gedicteerd.  De volgende stap die ik zie is dat we als mens ook rechtstreeks contact kunnen maken met de kosmos. Dit is het proces wat ik beschreven heb in de voorgaande 159

hoofdstukken. Omdat ik dat zelf vaak en duidelijk heb ervaren is dat voor mij gewoon een feit. De wetenschap en de kosmos De laatste decennia komt de wetenschap, de kwantumfysica, steeds dichter bij een bewijs voor de aanwezigheid van wat zij ‘het Veld’ noemen. Het wordt steeds duidelijker en waarschijnlijker en meer onderkend dat dit hetzelfde veld is als het veld van Liefde, kracht en wijsheid waarover de grote religies spreken.

Hoopvolle ontwikkelingen voor het ‘dichten van de kloof’ De traditionele kloof tussen religies onderling en met de wetenschap Religies geloven in hun eigen gelijk en lijken geen overeenkomsten te zien met andere religies. Uit deze verschillende visies zijn veel conflicten en oorlogen ontstaan. Het zelfde geldt ook voor geloof en wetenschap. Religies spreken over ‘geloven’ terwijl de wetenschap praat over zeker weten op basis van strakke en verifieerbare metingen. De recente ‘ontdekking’ van de wetenschap dat er een kosmisch veld bestaat is voor mij een hoopvolle ontdekking. Dit zou een doorbraak kunnen zijn in het dichten van de traditionele kloof tussen geloof en wetenschap.

160

Het dichten van de kloof De ‘oplossing’ waar ik op doel staat in het teken van een wereld waarin we welzijn weer belangrijker gaan vinden dan welvaart. Een wereld waarin dualiteit wordt ingeruild voor eenheid. Waar we verantwoordelijkheid gaan nemen voor onze eigen opgelopen schade en onvrede en strijd inruilen voor het delen van ervaringen met elkaar. Een wereld waarin we gezondheid weer belangrijker gaan vinden dan geld. Een wereld waarin we goed zorgen voor onze planeet Aarde, omdat we niet zonder haar kunnen. Dit is voor mij de wereld die we kunnen creëren met elkaar als we ons gezamenlijk richten op de verbinding met de Bron. De Bron beschrijven op een hoger abstractieniveau Op het hoogste niveau spelen er bij alle mensen dezelfde onderwerpen: we proberen allemaal om lijden te voorkomen, we hebben allemaal ervaring met verdriet en wanhoop, we proberen allemaal onze behoeften te vervullen, we zijn allemaal bezig om te leren over het leven. We willen allemaal vrede, liefde, veiligheid, genieten, erkend worden, enzovoort. Het contact met de Bron kan ons alles bieden wat we ons wensen. De bron is naar mijn overtuiging niet te beschrijven. Daarvoor schieten alle woorden tekort. Wat we wel kunnen beschrijven is de ervaring die wij als mens kunnen hebben in het contact met de Bron. Het is die ervaring die we met elkaar kunnen delen. Die ervaring kan niet zo veel van elkaar verschillen.

161

In mijn visie zouden de religies de stap moeten zetten om de term ‘geloven’ te vervangen door de term ‘ervaren’. Als je als religieus mens de weldaad van het contact met de Bron ervaart, is die ervaring voor jou een feit en is het woord geloven niet meer aan de orde. Andersom geredeneerd: waarom zou iemand geloven in iets wat niet concreet te ervaren is? Dat kan hooguit betrekking hebben op ‘de weg naar het contact met de Bron’. Er zijn legio wegen naar de Bron. Als we beseffen dat de ervaring met het contact met de Bron universeel is, dan is het niet meer schokkend om van elkaar te zien dat de ander daar zijn eigen pad voor kiest. Zelf kan ik goede gesprekken voeren met mensen die een grote religie aanhangen, terwijl ik zelf afstand heb genomen van de religie uit mijn jeugd en mijn ‘spirituele overtuigingen’ baseer op mijn ervaring vanuit het contact met de Bron. Het verschil in taal hoeft geen belemmering te zijn om in een gesprek te kunnen voelen dat het over dezelfde wonderbaarlijke Bron gaat en wat dat met ons kan doen. Lopende initiatieven op het hogere abstractieniveau Ik heb geen uitvoerige studie gemaakt van lopende ontwikkelingen in de zin als hierboven beschreven. Ik wil er wel een aantal noemen, die ik in grote lijnen ken en die mij inspireren en bemoedigen voor een omslag waar wij als mensheid hard aan toe zijn. 1. Initiatieven van de Dalai Lama, wereldleider van de Boeddhisten

162

2. Het centrum voor Wereld Spiritualiteit van Marc Gafni en Ken Wilber 3. Het wereldwijde Compassieproject van Karen Armstrong. 4. Het toenemend aantal praktijken voor spirituele ontwikkeling, waarbij die van Isabelle Eichhorn op mij de meeste indruk heeft gemaakt (zie aanbevolen bronnen) 5. Mijn onderwijsproject als vervolg op dit boek Van de eerstgenoemde drie wil ik een korte impressie weergeven van de betreffende websites. A Collaboration Between Science and Religion by His Holiness Tenzin Gyatso, the 14th Dalai Lama These are times when destructive emotions like anger, fear and hatred are giving rise to devastating problems throughout the world. While the daily news offers grim reminders of the destructive power of such emotions, the question we must ask is, what can we do to overcome them? Of course such disturbing emotions have always been part of the human condition - humanity has been grappling with them for thousands of years. But I believe we have a valuable opportunity to make progress in dealing with them, through a collaboration between religion and science. With this in mind, I have, since 1987, engaged in an ongoing series of dialogues with groups of scientists. Organized by the Mind & Life Institute, they have been on topics ranging from quantum physics and cosmology to compassion and 163

destructive emotions. I have found that while scientific findings offer a deeper understanding of such fields of knowledge as cosmology, it seems that Buddhist explanations can sometimes give scientists a new way to look at their own field. Our dialogue has provided benefits not just for science, but also for religion. Though Tibetans have valuable knowledge about the internal world, we have been materially backward partly because of a lack of scientific knowledge. Buddhist teachings stress the importance of understanding reality. Therefore, we should pay attention to what modern scientists have actually found through experiment and through measurement the things they have proved to be reality. At the beginning of these dialogues there were very few of us from the Buddhist side at first just myself and two translators. But recently, we have started to introduce modern science studies in our monasteries, and at our most recent science dialogue there were twenty or so Tibetan monks in the audience. The goals of the dialogue are on two levels. One is at the academic level, the expansion of knowledge. Generally speaking science has been an extraordinary tool for understanding the material world, making vast progress in our lifetime though of course there are still many things to explore. But modern science does not seem to be as advanced regarding internal experiences. In contrast, Buddhism, an ancient Indian thought, reflects a 164

deep investigation into the workings of the mind. Over the centuries many people have carried out what we might call experiments in this field and have had significant, even extraordinary, experiences as a result of practices based on their knowledge. Therefore, more discussion and joint study between scientists and Buddhists scholars on the academic level could be useful for the expansion of human knowledge. On another level, if humanity is to survive, happiness and inner peace are crucial. Otherwise the lives of our children and their children are likely to be unhappy, desperate and short. The tragedy of 11th September 2001 demonstrated that modern technology and human intelligence guided by hatred can lead to immense destruction. Material development certainly contributes towards happiness - to some extent - and a comfortableway of life. But this is not sufficient. To achieve a deeper level of happiness we cannot neglect our inner development. I feel, for example, that our sense of fundamental human values has not kept pace with powerful new developments in our material abilities. For that reason I have been encouraging scientists to examine advanced Tibetan spiritual practitioners, to see what effects of their spiritual practice might be of benefit to others, outside the religious context. One approach would be to take the help of scientists in trying to make the workings of these inner methods clear. The important point here is to increase our understanding of the world of the mind, of consciousness, and of our emotions. 165

Experiments have already been carried out that show some practitioners can achieve a state of inner peace, even when facing disturbing circumstances. The results show such people to be happier, less susceptible to destructive emotions, and more attuned to the feelings of others. These methods are not just useful, but cheap: you don't need to buy anything or make anything in a factory. You don't need a drug or an injection. The next question is how are we to share these beneficial results with people beyond those who happen to be Buddhists. This does not concern Buddhism as such or any other religious tradition - it is simply a matter of trying to make clear the potential of the human mind. Everybody, whether rich or poor, educated or uneducated, has the potential to lead a peaceful, meaningful life. We must explore as far as we can how that can be brought about. In the course of that exploration, it will become obvious that most disturbances are stimulated not by external causes but by such internal events as the arising of disturbing emotions. The best antidote to these sources of disruption will come about through enhancing our ability to handle these emotions ourselves. Eventually we need to develop an awareness that provides the ways and means to overcome negative, disturbing emotions ourselves. The spiritual methods are available, but we must make these acceptable to the mass who may not be spiritually 166

inclined. Only if we can do that will these methods have the widest of effect. This is important because science, technology, and material development cannot solve all our problems. We need to combine our material development with the inner development of such human values as compassion, tolerance, forgiveness, contentment and selfdiscipline. Center for World Spirituality, founded by Marc Gafni, Ken Wilber, Mariana Caplan and Sally Kempton The ‘Why’ of World Spirituality Below are a few preliminary thoughts I would like to share in regard to why evolving World Spirituality is an urgent need and great adventure of our time. This is not a finished essay; it is rather a set of framing insights, which have emerged through my own process of thought and in deep conversation with Ken Wilber and other leading partners. All of us are working together closely in catalyzing, articulating, and serving the emergence of an authentic World Spirituality based on integral principles that has the potential to provide a context of meaning for hundreds of millions of people. Let me begin with a bold and audacious statement: not merely a personal statement but on behalf of this an incredible group of committed leaders from around the world who are coming together to catalyze and incarnate a new movement of spirit: World Spirituality. We believe that we are being called to articulate a vision of World Spirituality that speaks compellingly to the hundreds of millions of people 167

who have moved beyond the religions or beyond exclusive identification with any one tradition. We believe that this may be one of the vital next moves in the evolution of consciousness. We believe that World Spirituality is a desperately needed integral framework in the source code of the next millennium. Before we go any further, let us state clearly and unequivocally that World Spirituality is emphatically not, in any sense or form, a World Religion. World Spirituality is more like a symphony. In the symphony there are many instruments. Each one is sacred. Each one has its unique music. Each contributes a particular texture and depth of sound to the symphony. But all of the instruments are playing music. No instrument can claim to be the music itself. Each one bows before the lord of music. Each instrument plays a unique and gorgeous sound. Each often has a unique medicine or insight. World Spirituality engages all the instruments of knowing including the ancient traditions of pre-modernity, as well as modern and post-modern wisdom streams. By ancient traditions I refer primarily to the great systems of religion and philosophy. By modern traditions I might refer, for example, to neuroscience, or to the various schools of psychology. By post-modern traditions I refer to the insights of deconstructionist writers, phenomenology, historical criticism, structuralism, ethnography and more. Each great 168

tradition has insights in a particular area. Each has a particular medicine that we need. Each also sometimes overreaches in its claim that its particular insight is the whole story. The part pretends to be a whole and needs to be rightly critiqued for its overreach. World Spirituality seeks to be in dialogue with all of the great traditions and articulate a framework in which all of the traditions have an honored place at the table and can benefit from the insights of each other woven together in a higher integral embrace. The job of World Spirituality is to try and cogently articulate a Big Picture in which a person might be able to locates himself or herself in a context of meaning and purpose.

The Charter for Compassion from Karen Armstrong Onderstaand een artikel hierover overgenomen van de website: www.luxmagazine.nl/lux Op donderdag 12 november 2009 is in een groot aantal steden over de hele wereld het Charter for Compassion gepresenteerd. In februari 2008 gaf de Britse ex-non en auteur van bestsellers Karen Armstrong het startschot voor de charter, een wereldwijd interreligieus initiatief om de mensheid compassie bij te brengen. Ze vertelt daarover in deze aflevering van LUX. Ondanks de onderlinge verschillen staat compassie centraal in 169

alle religieuze tradities, ontdekte Armstrong. Te lang is religie gegijzeld door geweld, blind geloof en fundamentalisme. Om uit deze ratrace van haat en chauvinisme te komen, houdt zij een warm pleidooi voor een nieuwe vorm van spiritualiteit. "Religion is not about believing things, religion is about doing things," aldus Armstrong. En een glimp van het goddelijke is te zien als we onze houding veranderen door compassie te praktiseren. Armstrong is een van de meest vooraanstaande onderzoekers op het gebied van religie en cultuurgeschiedenis. In 2008 ontving zij in Middelburg de prestigieuze Roosevelt Freedom of Worship Award. Armstrong veroverde het grote publiek met haar boek ‘De geschiedenis van God’ waarin zij 4000 jaar cultuurhistorie beschrijft van de drie monotheïstische godsdiensten: Jodendom, Christendom en Islam. Inmiddels heeft ze bijna twintig boeken op haar naam staan. Haar laatste boek, waar ze ten tijde van deze uitzending aan werkt, gaat over het nieuwe atheïsme zoals dat onder anderen gepraktiseerd wordt door Richard Dawkins. Het gebrek aan interesse in het heilige op zo’n grote schaal is zonder precedent in onze geschiedenis. Armstrong licht in LUX alvast een tipje van de sluier op over dit nieuwe boek.

Dit boek en mijn onderwijsproject Nu het schrijven van dit boek is afgerond ga ik starten met een onderwijsproject. Dit project past binnen het concept van de hierboven beschreven ontwikkelingen. Ik wil een groep 170

mensen om me heen verzamelen die deze doelstelling met mij delen om samen de inhoud van het boek te vertalen naar lessen voor het lager en middelbaar onderwijs. Voor mij is het essentieel dat elk kind deze essentiële basiskennis meekrijgt. Omdat veel ouders deze kennis missen heb ik gekozen voor het onderwijs. De kinderen moeten in hun volwassen leven op deze kennis kunnen terugvallen als ze ‘de weg kwijt zouden raken’ of zich hoe dan ook niet tevreden voelen met hun leven. Dit boek en mijn plannen voor een onderwijsproject gaan uit van bovenstaande ervaring van het rechtstreeks contact kunnen voelen met de Bron. Mijn streven zal zijn zoveel mogelijk aansluiting te zoeken bij bestaande initiatieven. De tijd van strijden om de juiste aanpak is voorbij. We moeten de krachten bundelen. Het doel is belangrijker dan de weg er naar toe.

171

9. Mijn eigen verhaal De kerk van mijn jeugd Als klein kind wist ik diep van binnen dat de kerk uit mijn jeugd uitspraken deed die er bij mij niet in wilden. Ik wist dat het niet waar kon zijn dat ik een slecht mens was en dat ‘zonde’ niet hetzelfde kon zijn als ‘schuld’. En aan de andere kant wist ik ook dat er iets heel moois en bijzonders schuil ging in de ‘blijde boodschap’, zoals de inhoud van de Bijbel ook wel genoemd werd. Mijn vader vertelde me dat zijn grootouders zo blij en tevreden waren dankzij hun geloof, terwijl ze hard moesten werken voor de kost en een sober leven leidden. Dat is mij altijd bijgebleven. Het klopte met mijn diepe overtuiging dat er ‘iets heel moois en belangrijks’ moest bestaan, ook al kon ik die in de kerk van mijn jeugd niet vinden. Mijn antenne Blijkbaar ben ik op aarde gekomen met een pakketje kennis. Een kleine portie inzichten, waar ik heel zeker van was. Vanuit die kennis heb ik een sterk gevoel voor wat klopt en wat niet. Dat noem ik mijn antenne, die is afgestemd op de wijsheid van de Kosmos. Die antenne functioneert als een snaar die kan resoneren. Als mijn snaar geraakt word, als hij mee gaat trillen met dat wat ik hoor of lees, weet ik dat het zuiver en oprecht is. Die trilling gaat bijna altijd gepaard met een diep gevoel van ontroering. Dat het echt klopte bleek keer op keer, waardoor ik steeds meer op mijn antenne ben gaan vertrouwen. Ik heb vaak gedacht ‘blijkbaar wist ik waar ik vandaan ben gekomen’. Een andere gedachte is dat ik als 172

klein kind een natuurlijk contact had met het kosmische veld dat alle wijsheid in zich heeft. In dit boek heb ik dat ‘de Bron’ genoemd. Mijn ouders Door mijn weerstand tegen de kerk ben ik in grote problemen gekomen. Mijn vader gaf mij het stempel ‘eigenwijs’ en dat was voor mij heel erg pijnlijk, het voelde zo oneerlijk. Ik kon daar niet tegen op als klein kind. Hoe kon ik mijn vader overtuigen dat mijn ‘antenne’ het beter wist. Ik kwam nog maar net kijken! Voor hem was de kerk en het geloof van levensbelang. De Bijbel was heilig en daar viel niet over te discussiëren. Mijn vader was altijd in touw voor de kerk. Daardoor was hij weinig thuis en als hij thuis was, was hij moe. Ik heb een echt contact met hem in die jaren erg gemist. De liefde van mijn moeder heb ik nooit kunnen voelen. Ze hield ongetwijfeld van mij, maar er is blijkbaar iets mis gegaan, waardoor die liefdesband niet tot ontwikkeling is gekomen. Dat heeft mij veel schade opgeleverd en lang achtervolgd. Voor mij was het duidelijk dat mijn moeders hart op slot zat. Vóór het huwelijk met mijn vader was ze enkele jaren verloofd geweest. Die relatie is voor haar totaal onverwacht afgebroken. Ze heeft daarna gekozen voor mijn vader, die door en door betrouwbaar was. Mijn idee is dus dat ze heeft gedacht ‘dit wil ik nooit meer meemaken’. Die pijn wil ik nooit meer voelen. Of dit allemaal klopt weet ik niet. Het heeft mij in ieder geval geholpen er mee te kunnen leven.

173

Zoals elk kind was ook ik sterk afhankelijk van de genegenheid van mijn ouders en familie. Daardoor heb ik mezelf jarenlang geforceerd het geloof toch te kunnen accepteren. Maar steeds bleek mijn antenne het te winnen. Mijn ervaringen met therapie en spiritualiteit Als ik na mijn huwelijk in Brabant verzeild raak, komen we in een protestantse kerk terecht waar ruimte is. In die katholieke omgeving is er niet de zware traditie, die kenmerkend is voor veel protestantse kerken. Mijn ‘innerlijke conflict’ krijgt wat ruimte en ik leer er mee leven. Dat verandert snel als we wegens mijn nieuwe baan gaan verhuizen naar Vianen. Daar treffen we een dominee en ouderlingen die ons het gevoel geven dat de tijd weer decennia is teruggedraaid. Daar krijg ik het zo benauwd dat ik definitief besluit me uit te laten schrijven als lid van de kerk. Intussen was ik al jaren in therapie. Ik had het benauwd, had nog geen idee wat daar onder zat, maar wist wel dat ik daar aan wilde werken. Geleidelijk aan groeide het besef dat religie en therapie in elkaars verlengde moest liggen. Therapie is gericht op heling van oude wonden en in de Bijbel wordt Jezus ‘Heiland’ genoemd, hetgeen ‘heelmaker’ betekent. Vanaf dat moment krijgt mijn zoektocht een nieuwe impuls. Ik zal niet rusten voordat mijn oude wonden zijn genezen en ik wil de link tussen therapie en religie gaan begrijpen. De term religie heb ik geleidelijk aan vervangen door de term spiritualiteit.

174

Voor mij is het een heel belangrijke stap geweest om de kerk te verlaten. Ik kwam in aanraking met oosterse filosofieën. De belangrijkste eyeopener was destijds dat het woord ‘geloven’ beter vervangen kon worden door de term ‘ervaren’. Ik ging beseffen dat ‘geloven’ het gevaar in zich heeft dat je met je verstand achter de dogma’s van een kerk gaat staan. Ervaren doe je met je gevoel. Voor mij betekende dat, dat ik me geraakt voelde. Mijn ‘antenne’, die ik in mijn jeugd al tot mijn beschikking had was mijn kompas. Door afstand te nemen van de kerk, met al zijn dogma’s kon de kern van ‘de blijde boodschap’ pas echt bij me binnen komen. Pas toen konden ook veel mooie teksten uit de Bijbel op zijn plek vallen. De resultaten van mijn therapie Na veel therapieën, ogenschijnlijk zonder resultaat, besluit ik zelf het heft in handen te nemen. Ik ga steeds meer lezen, doe trainingen voor de ontwikkeling van mijn bewustzijn en bouw op die manier geleidelijk aan een kader op. Ik krijg zicht op wat er met een kind gebeurt als hij tekort komt. Hoe zich dat in zijn lichaam vastzet en wat de gevolgen zijn, met name in zijn volwassen leven. Verantwoordelijkheid nemen Na een periode van concentratie op ‘mijn probleem’ en van de kwaadheid en verontwaardiging daar over komt er een omslag vanaf het moment dat ik zelf verantwoordelijkheid ga nemen voor mijn oude pijn. In plaats van kwaadheid te uiten ga ik mijn pijn voelen. Zoals ik van Eckhart Tolle en Kim Eng heb geleerd is ‘ervaren zonder weerstand’ de sleutel. Doorvoel de pijn, met alle liefdevolle aandacht die je in je 175

hebt. Dat wat er is wil gezien en gevoeld worden en wel, ook al klinkt dat gek, ‘met alle liefdevolle aandacht’. De oude pijn wordt door hen ‘the painbody’ genoemd en de uitspraak die ik nooit zal vergeten luidt: ‘loving your painbody to death’. Voel de pijn dus net zo lang met liefdevolle aandacht tot hij een zachte dood is gestorven. Geef vooral geen woorden aan de gebeurtenissen erachter. Door ze steeds weer te benoemen, zou je er alleen maar meer energie aan geven en de pijn dus in stand houden. Vergeving Ik lees ook in diverse boeken hoe belangrijk het is om te vergeven. Hoe kan ik mijn ouders vergeven voor de diepe pijn die ik door hen in mijn jeugd heb opgelopen. Met mijn verstand was dat niet zo moeilijk. Ik kon wel bedenken dat ze er niets aan konden doen. Ze hebben zeker hun best gedaan het zo goed mogelijk te doen. Kennelijk hadden ze niet meer in huis. Maar vergeven met mijn hoofd hielp mij niet echt. De lading van de oude pijn bleef. Inmiddels heb ik begrepen dat vergeven betekent dat je zelf verantwoordelijkheid gaat nemen voor de opgelopen pijn. Het is de pijn waar IK mee moet dealen. Zoals mijn ouders hebben moeten dealen met de pijn die zij in hun jeugd hebben opgelopen. Dat geldt ook weer voor hun ouders, enz., enz. Door die verantwoordelijkheid te nemen kon ik de lading van de oude pijn doen smelten. Pas toen kon ik ze volledig vergeven en was ik in staat weer anders naar ze te gaan kijken.

176

De resultaten van mijn spirituele zoektocht Contact met ons Hart Mijn zoektocht in de spirituele wereld levert mij het inzicht op dat alle beschadigingen die wij in onze jeugd oplopen en alle aanpassingen die we doen om maximale liefde en genegenheid te ontvangen tevens hindernissen zijn in het contact naar ons Hart. Door te leren dealen met onze hindernissen (door therapie of spirituele ontwikkeling) kunnen we het contact met ons Hart weer herstellen. En ons Hart is onze spirituele kern, de verbindende schakel naar de Bron. Contact met de Bron Ik doel op de Bron van waaruit alles is ontstaan. Het ‘kosmische veld’ dat over wonderbaarlijke eigenschappen beschikt. Alle materie, alle leven en dus ook wij als mens zijn uit deze Bron voortgekomen. Het is de Bron van Liefde, de Bron van Wijsheid en de Bron van Kracht. De Bron met vele namen, zoals God, het Al, het grote Mysterie, enz. Door het contact met deze Bron krijgen we toegang tot de spirituele ervaringen, het kunnen ervaren van die Liefde, die Kracht en die Wijsheid. Het contact met die Bron is de sleutel voor een leven met diepe voldoening, het ervaren van innerlijke rust, innerlijke vrede. Dat was het geheim van de grootouders van mijn vader. Dat is de kern van de ‘de blijde boodschap’. Zonder die verbinding blijft er binnen in ons iets knagen, een diep gevoel van onvrede. Wij zijn er als mensen een meester in dat niet te 177

voelen. Maar dan moeten we wel druk aan de slag met het zoeken naar afleiding, naar het alsmaar bezig zijn met leuke dingen, eten en drinken, vakanties, mooie dingen kopen, enz. Dit is voor mij de betekenis achter de mooie Bijbeltekst, die ik mij herinner als ‘het verhaal van Jezus bij de waterput’. Jezus ontmoet een vrouw, die haar emmers vult met water uit een put. Hij zegt tegen haar ‘van het water dat jij drinkt moet je iedere dag weer drinken, maar wie van mijn water drinkt zal nooit meer dorst krijgen’. Dit boek In dit boek komen mijn inzichten en de resultaten van mijn therapie en heling en van mijn spirituele zoektocht bij elkaar. Het contact met de Bron is het centrale thema in dit boek. Je kunt deze uitspraken lezen in verschillende boeken. Dan kun je besluiten of je deze woorden al dan niet gelooft, of je ze reëel vindt of misschien zweverig. Maar als nu blijkt dat je ze kunt ervaren? Zoals je de warmte van de zon kunt ervaren? Je hoeft je je er alleen maar voor open te stellen. Zoals je ook naar buiten moet gaan om de warmte van de zon te kunnen voelen. Dit boek is een uitnodiging om een mooie weg af te leggen. Zoals mensen kiezen voor fysieke inspanning, om een goede lichamelijke conditie te behouden, zo is de weg van de persoonlijke / spirituele ontwikkeling een weg die niet altijd gemakkelijk is, maar wel een weg die het grootste goed oplevert, het figuurlijke goud uit het oude verhaal van de alchemisten.

178

De taal Toen ik uit de kerk was gestapt heb ik lange tijd het gevoel gehad me te moeten verdedigen naar mijn vader, omdat ik wist hoe moeilijk hij dat heeft gevonden. Pas toen ik stevig achter mezelf was gaan staan, kon ik een echt gesprek met hem aangaan. Ik heb hem toen uitgelegd wat voor mij de essentie is van spiritualiteit en hoe ik aankijk tegen de Bron, enz. Hij luisterde aandachtig en zei uiteindelijk tegen mij ‘jij gebruikt andere woorden dan ik, maar eigenlijk geloven we precies hetzelfde.’ Ik was en ben nog steeds ontzettend blij met dat gesprek. Ik vond het ook heel knap van hem dat hij zo ruimdenkend was geworden en met een open mind naar mij heeft kunnen luisteren. Inmiddels heb ik een zoon die zijn weg gevonden heeft in een christelijke kerk. Hij ondervindt daar veel steun en ik ben daar ontzettend blij mee. Ook wij kunnen goed praten met elkaar, wetende dat we slechts in taal verschillen. Het dichten van de taalkloof Ik heb het boek beëindigd met een kort hoofdstuk over voor mij bemoedigende ontwikkelingen. Ontwikkelingen die aansluiten bij mijn eigen ervaring en visie dat de grote religies geen doel zijn, maar een middel. Dat hun heilige geschriften, zoals de Bijbel, de Koran, de Thora, enz. geen doel zijn, maar een middel. Dat het doel van religies en van een spiritueel leven alleen maar kan zijn om de verbinding met de Bron te kunnen ervaren. Zelfs de wetenschap, de kwantummechanica, vordert steeds meer in het waarnemen van de bijzondere verschijnselen van de Bron. Zij noemen het 179

‘het Veld’. Er komen steeds meer wetenschappers die inzien dat dit over hetzelfde veld gaat als waarvan de grote religies getuigen. Deze ontwikkelingen, die streven naar het dichten van de kloof tussen de grote religies onderling en van de klassieke kloof tussen geloof en wetenschap. Dat maakt mij blij. Dat zie ik als de grote uitdaging van onze tijd. Daar wil ik graag een bescheiden steentje aan bijdragen.

180

Aanbevolen bronnen Armstrong, Karen, Compassie, uitgeverij de Bezige Bij Bernstein, Gabrielle, May cause miracles, publisher Hay House UK ltd Bosch, Ingeborg, De herontdekking van het ware zelf, een zoektocht naar emotionele harmonie, uitgeverij L.J. Veen Bosch, Ingeborg, Illusies, uitgeverij L.J. Veen Byrne, Rhonda, the Secret, kosmos uitgevers Claassen, Remco en Braun, Mayta, Ik, gezond egocentrisme, meer effectiviteit, uitgeverij Spectrum Covey, Stephen R., De zeven eigenschappen van effectief leiderschap, uitgeverij Business Contact Eichhorn, Isabelle, www.zielenvreugde.nl Forward, Susan, Emotional Blackmail, publisher Bantam Press Gieles, Lenne Thuis, een uitnodiging om te leven vanuit je oorsprong, uitgeverij Samsara O’Hara, Nancy, je hoeft alleen maar te luisteren, uitgeverij Ankh-Hermes Hay, Louise L., je kunt je leven helen, uitgeverij DeZaak 181

van Langen, Siddhartha en van Aubel, Angela, vrij van kinderbeelden, uitgeverij Altamira-Becht Van Lippe-Biesterfeld, Irene, Leven in verbinding, uitgeverij Ankh-Hermes McTaggart, Lynne, het Veld, een zoektocht naar de geheime kracht van het universum, uitgeverij Ankh-Hermes Millman, Dan, de twaalf poorten naar de ziel, uitgeverij het Spectrum Perlmutter, David, het glutengevaar, uitgeverij Sijthoff Ray, Sondra, het geheim van een goede relatie, uitgeverij Ankh-Hermes Rosenberg, Marshall B., Geweldloze Communicatie, uitgeverij Lemniscaat Sils, Judith, Leven zonder ballast, uitgeverij Kosmos-Z&K Sterk, Fred en Swaen, Sjoerd, Emotioneel in balans, uitgeverij Kosmos-Z&K Stone, Hal & Sidra, van elkaar houden zonder jezelf te verliezen, uitgeverij De Zaak Tolle Eckhart, De kracht van het NU, uitgeverij Ankh-Hermes Tolle Eckhart, Een nieuwe aarde, uitgeverij Ankh-Hermes

182

Tolle Eckhart en Eng, Kim, ‘Resist Nothing’ (CD), www.soundstrue.com/shop Williamson, Marianne, verandering doet wonderen, uitgeverij Forum Zweig, Connie en Wolf, Steve, Omgaan met je schaduw, uitgeverij Servire

183