WEG VAN HET DENKEN! (Van ‘zijn’ naar ‘hebben’. En terug!)
Jan M. De Boo
Weg van het denken. (Van ‘zijn’ naar ‘hebben’. En terug!)
Verhandelingen waarin verschillende filosofische richtingen en spirituele stromingen convergeren, zodat inzicht wordt verkregen in de relatie tussen ‘hebben’ en ‘zijn’, de rol en ontwikkelingsmogelijkheden van de mens en diens plaats in het Geheel. Weg van het denken is tot stand gekomen in de jaren 1978 – 2012. De verschillende hoofdstukken zijn vanaf februari 2007 gepubliceerd op: www.wegvanhetdenken.nl Deel 1: De Kleine Omweg Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk
1 t/m 5 6 t/m 10 11 t/m 15
februari 2007 februari 2008 augustus 2009
Deel II: De Grote Omweg Hoofdstuk Hoofdstuk
1 t/m 5 6 t/m 10
juli juni
2010 2011
Deel III: De Terugweg Hoofdstuk
1 t/m 5
maart
2012
maart
2012
Appendix: Nadere duiding kernbegrippen
Het kopijrecht van de teksten Weg van het denken berust bij Jan M. De Boo
2
Boeken voor de Vierde Enkeling! 1. Het Laatste Klooster. (Verlichting in Chaos.) Publicatie: 2016 www.hetlaatsteklooster.nl
2. ‘Weg van het denken!’. (Van ‘zijn’ naar ‘hebben’ en terug.) Deel I: De kleine omweg. (Gevangene van het lichaam) Deel II: De grote omweg. (Gevangene van systemen) Deel III: De terugweg. (Bevrijding) Publicatie: 2007-2012
Wees!! (3900 woorden en 38 illustraties.) Publicatie: 2016 www.hetlaatsteklooster.nl
3. Voorbij de Derde Vijfhoek! (Bijles!) Publicatie: 2019 www.hetlaatsteklooster.nl
3
Inhoud
Deel I. De Kleine Omweg 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
Inleiding Proloog. Lezing van Meester Negen over de vraag: Wie ben “ik”? Bewustzijn en gewaarwording! Aandacht! Tijd, het “ik” en bewustzijn. Onzekerheid, Dood en Entropie. Het denkproces in het ‘nu’. Bewustzijn in de materie: Het ontstaan van het “ik”. Het ontstaan van begrip. Gestolde paden voor het bewustzijn. Gevangene van het lichaam. Identificatie met herkende patronen. Scheppen, vormen, vervormen. De mechanica van het ‘hebben’. Behoeften in de virtuele wereld. Het zoeken naar geluk. Epiloog: De kleine omweg.
Deel II. De Grote Omweg 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
De staat van begrip. Synergie en Bewustzijn Identificatie. De vijfhoek der waarheid. Geweld, Ordening en Geweten. ` Het “ik”: drie fases in een bol van bewustzijn. Bezit: Verworven ordeningspotentie
4
8. Macht: Spirituele Mechanica 9. De paradox van de identificatiespiraal 10. Dominante dimensies Epiloog: De Grote Omweg
Deel III De Terugweg. 1. 2. 3. 4. 5.
De verwarring van het keerpunt De weg van het de-identificeren Niets, oneindig en het Universele Bewustzijn Het samenvallen. Zicht op het ongekende. Epiloog: Weg van het denken.
Appendix: Nadere duiding kernbegrippen
5
o
Inleiding.
De mens denkt! Sterke krachten en subtiele beïnvloedingen zetten hem hier toe aan. Denken is voor zijn overleven noodzakelijk. Zijn geest is daarmee vrijwel permanent gevuld met gedachten en dus amper of nooit leeg. In een aantal filosofisch spirituele stromingen wordt in het verlengde hiervan gesteld, dat het leven van de mens te nadrukkelijk wordt gedomineerd door diens denken. De wijze van denken, waarnaar in die stromingen wordt verwezen, wordt ook wel gekwalificeerd als het ‘lagere’ denken of als het ‘denken van de persoonlijkheid’. Deze manier van denken wordt geplaatst tegenover datgene, wat wordt gekarakteriseerd met het begrip ‘hoger’ denken1. Zolang de geest van mens is gevuld met denkbeelden uit het ‘lagere’ denken, zo stellen deze stromingen, is het hem niet mogelijk contact te verkrijgen met een hogere staat van bewustzijn. Die staat van hoger bewustzijn wordt met behulp van een aantal namen gekenschetst. Verlichting, Realisatie, Leegte of Bevrijding zijn de meest voorkomende. Deze spirituele stromingen manen de mens dan ook om, anders waar dit nodig is, de geest leeg te maken en weg van dit ‘lagere’ denken te blijven. Het leegmaken van de geest blijkt echter allesbehalve eenvoudig! Wellicht komt dat ook, omdat de gebruikte begrippen niet exact omschreven zijn. Wanneer is iets ‘lager’ denken? Wanneer zou er sprake zijn van ‘hoger’ denken? Zelfs hoe denkbeelden gevormd worden is onbekend. Wat is denken überhaupt? En waarom zou er ‘hoger 1
Weg van het denken beschouwt het verschil tussen deze beide genoemde manieren van denken als fundamenteel! Dat verschil wordt in de teksten op verschillende plaatsen dan ook diepgaand uitgewerkt. Op dit punt wordt volstaan met te melden, dat daar, waar in de teksten over het ‘lagere denken’ wordt geschreven, expliciet geduid wordt op de ééndimensionale wijze van denken. Dit is de manier van denken, waarin er in het denkproces in elk moment slechts met één dimensie, aspect, facet of kenmerk wordt gewerkt. In de tijd elkaar opeenvolgende denkbeelden worden telkens door middel van één dimensie aan elkaar gekoppeld. Als er over het ‘hogere denken’ wordt geschreven, wordt er verwezen naar de méérdimensionale wijze van denken. Dit is de manier van denken, waarin er in het denkproces in elk moment met meerdere dimensies, aspecten, facetten of kenmerken tegelijk wordt gewerkt en opeenvolgende omvangrijke (in Weg van het denken gekarakteriseerd als multidimensionale) denkbeelden, met méér dimensies gelijktijdig aan elkaar worden gekoppeld.
6
denken’ kunnen zijn? Theoretische uitweidingen blijken weinig effectief! De essentie van datgene, waarnaar wordt verwezen, zal elk mens zelf moeten erváren. Hij zal zich dus moeten verdiepen in de aard en werking van zijn eigen denken en de vele daarmee verbonden processen. Alleen door de hele weg van het denken te onderzoeken verwerft de mens nader inzicht in de gehanteerde begrippen. Dan ontvouwen de mogelijkheden zich voor hem om de genoemde dominantie van het ‘lagere’ denken te verminderen. Degene, die zich daar daadwerkelijk toe zet, ervaart vervolgens zeer geleidelijk de evolutionaire weg van het denken. Het denkproces zelf gaat zich ín hem merkbaar evolueren De mens ervaart dit en bewustzijnsverruiming is zijn deel. Deze drie verschillende invalshoeken worden nader geanalyseerd en uitgewerkt. Het boek is opgebouwd uit drie delen. Deel I: De Kleine Omweg (Gevangene van het lichaam). In dit deel richten de verhandelingen zich primair op de mens als individuele entiteit. Uitvoerig wordt stilgestaan bij de vele interne en externe processen en de krachten, waaraan de mens in diens bestaan onderhevig is. Krachten die zowel óp hem als ín hem werken. Deze krachten zetten hem elk moment opnieuw aan tot het lagere, het eendimensionale denken. Daarmee ‘stolt’ het in hem werkende bewustzijn als het ware in de vorm van denkbeelden. De mens identificeert zich met de inhoud van zijn denkbeelden en verstart als het ware. Zo dwaalt hij af van de essentie van zijn bestaan en de reden van dat bestaan in het grotere geheel. Hij fixeert zichzelf als het ware voortdurend in de wereld van het ‘hebben’, een virtuele en illusoire wereld, die, zo wordt beschreven, de essentie van zijn leven sterk verschraald. De mens doet zichzelf tekort! Deel II: De Grote Omweg (Gevangene van structuren). Dit deel beschrijft de vele krachtvelden en bewegingsrichtingen in menselijke samenlevingsverbanden en ver daarbuiten. De mens wordt in dit deel nadrukkelijk bezien als lid van samenlevingsverbanden. Daarbinnen werken autonome wetmatigheden en processen. Zij versterken de krachten en identificaties, zoals die in de Kleine Omweg zijn beschreven. De mens wordt hierdoor nog sterker tot het ‘lagere’ , het eendimensionale denken van het “ik” veroordeeld. De relatie tussen zijn “ik”, zijn ziel en de werking van bewustzijn wordt uitgediept. Langdurig wordt stilgestaan bij macht, bezit en hun relatie met bewustzijn. Tenslotte wordt ook het verschijnsel synergie ontleed. De verregaande cohesie binnen groepen bewerkstelligt weliswaar synergie, maar vraagt tegelijkertijd een hoge mate van identificatie van de mens. Daardoor komt hij dieper in de wereld van het ‘hebben’ en vervreemdt hij verder van het ‘zijn’. Deel III: De Terugweg (Bevrijding). Dit deel staat met behulp van andere benaderingen nogmaals stil bij de feitelijke situatie van de mens. Diens afstand tot het ‘zijn’ is onvermijdelijk het gevolg van de krachten, zoals die
7
in de eerste twee delen zijn beschreven. Het ligt in de bedoeling van de schepping, dat elk mens hoe dan ook één wordt met het ‘zijn’. Het pad van de-identificatie, dat daarvoor gegaan moet worden, de Terugweg, wordt in dit deel uitgewerkt. Met het begrip denkbeeld wordt in ‘Weg van het denken’ geduid op al datgene, wat in de ruimste zin van het woord door het denken begrepen kan worden. Deze omschrijving impliceert daarmee een uitbreiding ten opzichte van hetgeen er gewoonlijk onder wordt verstaan. Het begrip omvat elke gedachte! Het is dus niet beperkt tot ‘ideeën’, ‘meningen’, ‘theorieën’, ‘voorstellingen in de geest’, ‘denkconstructies’ of ‘beelden die zijn gevormd in het denken’. Bezien vanuit het perspectief van ‘Weg van het denken’ wordt een grote groep denkbeelden bijvoorbeeld gevormd door ‘woorden’. Elk woord wordt geacht een zelfstandig denkbeeld te zijn. Door verschillende woorden met elkaar te combineren (tot zinnen of andere stukken tekst) worden complexere denkbeelden gebouwd. De inhoud van denkbeelden kan betrekking hebben op iets wat concreet is benoemd, variërend van minuscuul kleine entiteiten als fragmenten van een atoomkern tot iets immens als een Melkwegstelsel. De inhoud kan ook betrekking hebben op iets abstracts als een humanistische filosofie, een natuurkundige theorie of op metafysische beschouwingen van waargenomen of veronderstelde verschijnselen. In de teksten is getracht ervaringen en een aantal verschillende invalshoeken te laten convergeren. Het betreft enerzijds invalshoeken uit hedendaagse wetenschappen als psychologie, sociologie en natuurkunde. Anderzijds is geput uit het gedachtegoed van Oosterse filosofische en spirituele stromingen en leraren uit die stromingen. Van die laatste wil ik G.I. Gurdjieff en diens leerling P.D. Ouspensky (de zogenaamde Vierde Weg), J. Krishnamurti, U.G. Krishnamurti, Sri Nisargadatta Maharaj en in zijn verlengde Ramesh Balsekar (de leer van de Advaïta), Katsuki Sekida (Zen Boeddhisme), Patanjali (Raja Yoga), alsmede de Tibetaan (via boeken van Alice A. Bailey) expliciet memoreren. Het convergentiepunt, waarop de verschillende invalshoeken elkaar raken, vormt het beginpunt voor de verdere de weg van het denken.
Omwille van de toegankelijkheid is de tekst van ‘Weg van het denken’ geschreven in dialoogvorm. Het betreft dialogen tussen een niet verder gespecificeerde Zoeker en Meester Negen. De naam van die laatste vloeit voort uit de negen namen hierboven.
Support en ondersteuning. Hoewel ik in de loop der jaren met velen van gedachten heb gewisseld wil ik expliciet dank betuigen aan: drs. ir. Martin H. Ekker (1901 - 1992), in leven leraar in het Gurdjieffwerk.
8
Jan Th. van Opzeeland, Rãja-yoga leraar. Degene, die niet nader geduid wil worden, maar die mij inzicht gaf in de wetten van het bewustzijn en het meerdimensionale denken. Mijn levenspartner Pauline, die mij het vermogen bijbracht om convergerende gesprekken te voeren. Zij steunde en stimuleerde mij gedurende vele jaren, die het schrijven vergde en nam in talloze gesprekken diverse aspecten van de beschreven onderwerpen met mij door. Naast inhoudelijke vragen en opmerkingen gaf zij adviezen met betrekking tot de helderheid en onderlinge samenhang van de conceptteksten. Tenslotte. Een tekst, hoe uitgebreid ook, is in essentie niet meer dan een aaneenschakeling van een groot aantal maatschappelijk geaccepteerde, systematisch geordende, grafische symbolen. Verdieping in deze symboliek leidt bij lezers tot gedachten. De werkelijkheid, zoals deze is, kan nimmer worden weergegeven met behulp van welke set van symbolen dan ook.
Weg van het denken is uitgeprint en gelijmd (zie foto) te bestellen.
Deel I: 476 blz. Deel II: 390 blz. Deel III: 244 blz.
€ 20,€ 16,50 € 11.50
Verzendkosten
€ 2,50
e-mail:
[email protected]
9
Jan M. De Boo. maart 2012
10
