Onderzoeksvoorstel versienummer: 1.4

Onderzoeksvoorstel versienummer: 1.4 Chantal Aafjes / 0834273 / CMD4B / 10 februari 2014 Aantal paginas: 7 Aantal woorden: 2616 Aantal figuren: 16694 Kennisgebieden Concepting, Co-creatie, Design Psychology, Design Research, Experience Design, Persuasive Design en Service Design. Doelstelling Doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen waarom juist vrouwen massaal kiezen voor een andere richting dan ICT. Ook moet dit onderzoek uitwijzen wat er gedaan kan worden om meer jonge meiden tot een studie in de ICT te laten volgen en hoe de ICT wereld vrouwen kunnen behouden. Uiteindelijk zal er gekeken worden hoe door middel van pursuasive design en Co-design het imago van de ICT wereld onder jonge vrouwen verbeterd kan worden. Hoofdvraag Op welke manier kunnen vrouwen gestimuleerd worden om een ICT opleiding af te ronden? Methoden van onderzoek Interviews (laddering) Stakeholdersmap Suggistieve kaarten Timeline

Enquêtes Context mapping “The 5 whys” en/of “What if” vraag. Customer Journey

Zoektermen Vrouwen en ICT, ICT, IT, ICT opleidingen vrouwen, motivation women in ict, voordelen van vrouwen in ICT, netwerken. Geraadpleegde database HBO kennisbank

ACM Digital Library

Dit onderzoeksvoorstel bevat een zelfbedachte casus

Voor geraadpleegde bibliografie databases / vakliteratuur verwijs ik u naar de bronnenlijst www.chantalaafjes.com/medeo

1

Aanleiding Het imago van de ICT sector bij vrouwen is al jaren negatief. Dit heeft als gevolg dat veel vrouwen deze richting mijden en vrouwen die in deze sector werken, verlaten deze loopbaan eerder dan mannen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat vrouwen niet snel kiezen voor een baan in de ICT door culturele tradities en stereotype beelden over de rol van de vrouw. “ICT wordt meestal gezien als een werkterrein voor technici, die vaak weinig flatteus als ‘nerds’ worden neergezet. Zoals bekend volgen meestal mannen technische studies die hierop voorbereiden, zoals informatica, wiskunde en natuurkunde.” – Vrouwen in de ICT, Een kans voor organisaties (G. Rosiers & M. Waterman, 2013) Echter blijkt uit verschillende studies dat juist vrouwen in de ICT-sector een rendabele bijdrage heeft voor zowel de eigen financiële positie van een bedrijf als wel voor de aandeelhouders. Het is eigenaardig dat vrouwen niet voor de ICT-sector kiezen ondanks zij gemiddeld 9% meer verdienen dan vrouwen uit andere sectoren en zij ook minder risico lopen hun baan te verliezen. De vraag is dan ook of vrouwen dit wel weten en als ze dit wel weten waarom vrouwen toch voor een andere sector kiezen. (S.L. Iclaves, 2013) Na aanleiding van deze gegevens wil ik te weten komen op welke manier vrouwen gestimuleerd kunnen worden om een opleiding in de ICT te gaan volgen en hoe uitval tijdens de opleiding voorkomen kan worden, zodat meer vrouwen een ICT opleiding kunnen afronden en aan de slag kunnen in de ICT sector. Probleemstelling Er zijn verschillende pogingen gedaan om meer vrouwen te trekken naar de ICT sector, echter is het probleem nog steeds aanwezig, niet alleen in Nederland maar in Europa. Nelie Kroes, vicevoorzitter van de Europese Commissie voor de Digitale agenda heeft onderzoek gedaan naar het tekort aan vrouwen in de ICT sector: “Women active in de ICT sector” (S.L. Iclaves, 2013). Zij niet de enige die zich inzet voor meer vrouwen in de ICT sector, ook het VHTO (Vrouwen en Hoger Technisch Onderwijs), het landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek, maakt zich zorgen over te weinig vrouwen in de ICT sector. Slechts 10% van alle werknemers in de ICT sector is vrouw. Echter heeft een bedrijf genaamd ForceFive een onderzoek verricht naar vrouwen in de ICT sector en hoe zij terecht zijn gekomen in deze sector. Zij zeggen in het onderzoek het volgende: “Bijna de helft (46%) van de vrouwen heeft bewust gekozen om in de ICT te gaan werken. Ongeveer hetzelfde deel van onze respondenten geeft aan dat zij in eerste instantie er niet aan dacht om in de ICT te gaan werken maar per toeval (36%) of door interne doorgroeimogelijkheden (7%) in de ICT terecht is gekomen.” (G. Rosiers & M. Waterman, 2013). Doelstelling Doel van dit onderzoek is inzicht te krijgen waarom juist vrouwen massaal kiezen voor een andere richting dan ICT. Ook moet dit onderzoek uitwijzen wat er gedaan kan worden om meer jonge meiden tot een studie in de ICT te laten volgen en hoe de ICT wereld vrouwen kunnen behouden. Uiteindelijk zal er gekeken worden hoe door middel van pursuasive design en Co-design het imago van de ICT wereld onder jonge vrouwen verbeterd kan worden. Vraagstelling Ik wil uitzoeken hoe het imago en de cultuur van deze sector verandert kan worden zodat de sector een stuk aantrekkelijker kan worden gemaakt voor jonge meiden op de middelbare school. Hoe kunnen zij gestimuleerd worden om toch voor een technische / Beta studie te kiezen. Hoofdvraag Op welke manier kunnen vrouwen gestimuleerd worden om een ICT opleiding af te ronden? Sub-vragen • Wat is het algemene beeld van ICT onder meisjes • Op welke manier kan het imago van ICT aangepast worden? • Wat is de reden waarom meisjes geen ICT opleiding kiezen? • Wat is de reden dat meisjes alsnog de ICT-opleiding niet afronden?

2

Kennisgebieden Concepting, Co-creatie, Design Psychology, Design Research, Experience Design, Persuasive Design en Service Design. Theoretisch kader Dit onderzoek is van vele hoeken al benaderd en er is al veel onderzoek gedaan naar de reden waarom vrouwen laag vertegenwoordigd zijn in de ICT-sector. Echter wil ik dit onderzoek vanuit een andere kant benaderen. Het is hierbij belangrijk dat het onderzoek binnen een bepaald kader wordt opgezet zodat het zijn doel niet gaat missen. Ik wil dit onderzoek vanuit de design kant benaderen. De groei die service design en experience design de afgelopen jaren heeft gemaakt is groot en goed inzetbaar om te kijken naar een oplossing van dit probleem. Dit onderzoek is naar mijn inziens CMD gerelateerd omdat ik d.m.v. co-creatie wil achterhalen waar het probleem begint. Ik wil ervoor zorgen dat de “experience” en het imago van de ICT-sector verbeterd wordt ten opzichte van meisjes. Om het onderzoek verder af te kaderen ben ik mij gaan verdiepen in een aantal onderzoeken die actiepunten omschrijven wat er gedaan kan worden om meisjes te motiveren de ICT in te gaan. Via de deelvragen wil ik kijken welke drijfveren voor meisjes geactiveerd kunnen worden om ze te motiveren de opleiding te kiezen en zelfs te volbrengen. VHTO (Vrouwen in Hoger Technisch Onderwijs) Deze organisatie zet zich in om meer vrouwen in de ICT wereld te krijgen. Zij hebben veel onderzoek verricht naar dit onderwerp en hebben ook richtlijnen opgesteld om meisjes aan te trekken tot het volgen van ICT opleidingen. Het doel dat het VHTO heeft is het vergroten van participatie van zowel meisjes als vrouwen in de bètawetenschap, techniek en ICT binnen Nederland. De organisatie richt zich op verschillend onderwijs, denk hierbij aan het voortgezet onderwijs, bèta/technische en ict-opleidingen op MBO en HBO niveau maar zij richten zich ook op de arbeidsmarkt. Bron: http://www.vhto.nl/

Google Scholar Google Scholar helpt mij om ook de internationale papers en onderzoeken te vinden die inzicht kunnen geven op het probleem. Aangezien dit probleem zich wereldwijd voor doet kunnen andere onderzoeken misschien andere inzichten geven hoe zij dit probleem benaderen. Cyberella or Cinderella? What is the future of women in the knowledge society Dit boek, geschreven door Nancy J. Hafkin,Sophia Huyer, is een verzameling van essays en verschillende case studies. Elk essay beschrijft hoe de ICT mogelijkheden biedt vrouwen. De case studies uit bijv. Afrika, Azie en Latijns-Amerika, tonen aan welke mogelijkheden ICT wereldwijd heeft voor de vrouw. This is service design thinking (2011) Voor zowel Service design (3e jaar CMD) maar ook voor mijn minor (Co-Design Studio) , heb ik dit boek vaak gebruikt. Dit boek staat vol handige tools die gebruikt kunnen worden tijdens design research fase. Deze tools kunnen niet alleen gebruikt worden door designers maar ook de doelgroep kan op deze manier een hoop bijdragen aan het onderzoek. Convivial toolbox: Generative research for the front end of design (2012) De Convivial toolbox is gemaakt om met de doelgroep te gebruiken. Dit boek legt verschillende “generative” methoden, tools, en technieken uit, die de onderliggende principes weergeven om mensen te informeren en te inspireren. Economie van experiences (2011) Dit boek gaat in op de manier waarop mensen dingen beleven. Dit boek gaat niet alleen in op waardecreatie maar omschrijft ook hoe hieraan verdient kan worden. Dit is toch ook een belangrijk onderdeel voor de klant.

3

Methoden van onderzoek per deelvraag Aanpak deelvraag 1: Wat is het algemene beeld van ICT onder meisjes Ik wil bij deze vraag gaan kijken wat onder vrouwen, in de leeftijd van 15 t/m 30 jaar, het algemene beeld is over ICT. Als eerste wil ik met een aantal meisjes diepte interviews (laddering) houden en deze analyseren (kwalitatief onderzoek), na de analyse wil ik de resultaten en inzichten uit het interview gebruiken om enquêtes af te nemen bij een grotere groep (Kwantitatief onderzoek). Tijdens de diepte interviews wil een aantal service design tools inzetten om achter inzichten te komen wat het beeld is over ICT. De tools die hiervoor gebruikt kunnen worden is de assumption map, context map en suggestieve kaarten. Deze tools moeten mij helpen “insights”(Osterwalder, A. & Pigneur, Y. 2010) te verkrijgen bij deze doelgroep. Benodigdheden Notitieblok, (foto)camera, 2 audio opname apparatuur, stiften, pennen, potloden, stickers, lijm, schaar, set foto's en illustraties geselecteerd voor dit onderwerp, vragen voor interview. Respondenten Voor zowel de interviews als voor de enquêtes heb ik respondenten nodig. Ik wil een beeld krijgen hoe vrouwen over het algemeen tegen de ICT-wereld aankijken. Daarom wil ik op zoek gaan naar 10 vrouwen in verschillende leeftijden. Met deze 10 respondenten wil ik dan een diepte interview gaan afleggen. Deze vrouwen wil ik bereiken door een oproep te doen op sociale media maar ook wil ik scholen bezoeken en scholen benaderen om te vragen voor een eventuele samenwerking met betrekking tot dit onderzoek. Na de interviews wil ik de interviews analyseren om zo achter “insights” en menswaarden (Saaka, A., Sidon, C. & Blake, B.F., 2004) te komen en de interviews te koppelen aan “Basic human values” ( Zie fig. 1: Schwartz, S.H.). Met deze nieuwe inzichten wil in enquête maken en uitzenden onder ongeveer 150 respondenten.

Fig. 1: Bron: Schwartz, S.H. Basic Human Values

4

Aanpak deelvraag 2: Op welke manier kan het imago van ICT aangepast worden? Deze vraag wil ik gaan beantwoorden door eerdere resultaten uit onderzoeken door te nemen en te vergelijken. Ook wil ik te weten komen welke aanpassingen er al reeds zijn gedaan om het imago van ICT te verbeteren onder vrouwen. Wanneer de eerste resultaten van deelvraag 1 zijn beantwoord kan ik gaan kijken waar de knelpunten liggen en wil ik de inzichten beantwoorden met “The 5 whys” en/of “What if” vraag. Benodigdheden Om antwoord te krijgen op deze vraag, heb de resultaten nodig van de eerste deelvraag, om te zien waar het probleem ligt en of dit wel daadwerkelijk een knelpunt is die aandacht verdient. Verder moet ik eerdere onderzoeken doornemen en kijken wat er zoal veranderd is en welke manieren wel en niet hebben geholpen. Respondenten Voor dit deel zou ik eventueel contact kunnen leggen met iemand van het VHTO die mij verder zou kunnen helpen. Aanpak deelvraag 3: Wat is de reden waarom meisjes geen ICT opleiding kiezen? Bij deze vraag moet ik mijn doelgroep gaan verkleinen. Ik ga bij deze vraag opzoek naar meisjes in het voortgezet onderwijs die op het punt staan een vervolgstudie te gaan kiezen. Er zijn al verschillende onderzoeken gedaan naar studiekeuzes tussen jongens en meisjes. De vraag is echter hoe worden deze keuzes gemaakt? Wie zijn de stakeholders in het proces van studiekeuze bij een kind. Door middel van een stakeholdersmap wil ik inzicht krijgen wie er betrokken is tijdens dit proces. Verder wil ik d.m.v. Interviews en enquêtes erachter komen wat de reden is dat meisjes niet direct voor een ICT opleiding kiezen, ook al zijn de kansen op een baan en de doorgroei mogelijkheden groter dan in andere vakgebieden. Ook bij deze interviews wil ik gebruik maken van verschillende service design tools, zoals een customer journey en expectation map. De interviews en enquêtes moeten uiteindelijk leiden naar het ontwikkelen van persona's. Benodigdheden Notitieblok, (foto)camera, 2 audio opname apparatuur, stiften, pennen, potloden, stickers, lijm, schaar, set foto's en illustraties geselecteerd voor dit onderwerp, vragen voor interview. Respondenten Ook voor deze vraag wil ik zowel interviews als enquêtes afleggen en heb ik respondenten nodig. Daarom wil ik op zoek gaan naar 10 meisjes op het voortgezet onderwijs die op het punt staan een keuze te maken voor hun vervolg opleiding. Met deze 10 respondenten wil ik dan een diepte interview gaan afleggen en tijdens dit interview wil ik met hun een stakeholdermap opzetten om te zien wie invloed heeft op de studiekeuze, verder wil ik ook een customer journey (Desonance, 16 juni 2010) maken waarbij ik kan zien hoe zij tot een keuze komen en welke touchpoints hierbij gebruikt worden. Een expectation map moet mij meer inzicht geven in de verwachtingen die de respondenten hebben van hun vervolg opleiding. Na de interviews wil ik de interviews analyseren om zo achter “insights” en menswaarden (Saaka, A., Sidon, C. & Blake, B.F., 2004) te komen en de interviews te koppelen aan “Basic human values”. Met deze nieuwe inzichten wil ik een enquête maken en uitzenden onder ongeveer 150 respondenten. Nadat ook deze resultaten zijn geanalyseerd wil ik van de gegevens een of meerdere persona's opbouwen. Aanpak deelvraag 4: Wat is de reden dat meisjes alsnog de ICT-opleiding niet afronden? Hiervoor moet ik opzoek gaan naar ICT studenten (vrouw) die vroegtijdig de opleiding hebben verlaten. Dit moet wel vrijwillig zijn, niet door bijv. een BSA. Met deze vrouwen wil ik een diepte interview houden waarbij ik gebruik wil maken van een tijdlijn. In deze tijdlijn wil ik vragen of zij het moment van aantreden tot het moment van verlaten van de opleiding kunnen omschrijven met alle positieve en negatieve momenten van de opleiding. Hieruit wil ik een customer journey samenstellen die de pijnpunten en kansen bloot leggen. Ditzelfde wil ik ook doen bij studenten die de ICT-opleiding wel hebben afgerond. Dit moet werken als een soort controlegroep.

5

Benodigdheden Notitieblok, camera, 2 audio opname apparatuur, stiften, pennen, potloden, stickers, lijm, schaar, set foto's en illustraties geselecteerd voor dit onderwerp, vragen voor interview. Respondenten Het vinden van studenten die vroegtijdig de opleiding hebben verlaten wordt wel een klus. Ik hoop dat ik eventueel scholen kan vinden die mij willen helpen met het contracteren van deze oud-studenten. Vrouwelijke studenten die de opleiding nog volgen of deze hebben afgerond, zou ik eventueel kunnen vinden op de scholen zelf of in het bedrijfsleven. De werkwijze die ik wil gebruiken bij deze groep is hetzelfde als bij deelvraag 1 en deelvraag 4.

6

Bronnen: Boswijk, A., Peelen, E. & Olthof, S. (2011). Economie van Experiences. (3e dr.). Amsterdam: Pearson Education Benelux. Desonance. (16 juni 2010). Customer Experience mapping &. [Web log post]. Retrieved from: http://desonance.wordpress.com/2010/06/16/customer-experience-mapping/ Iclaves, S.L. (2013). Women active in the ICT sector. Geraadpleegd op 10 februari 2014 via http://bookshop.europa.eu/is-bin/INTERSHOP.enfinity/WFS/EU-Bookshop-Site/en_GB/-/EUR/ViewPublication-Start? PublicationKey=KK0113432 Osterwalder, A. & Pigneur, Y. (2010). Business Model Generation (p. 126-133). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc. Rosier, G., Waterman, M. (2013). Vrouwen in de ICT: Een kans voor organisaties. Uitgave in eigen beheer. Geraadpleegd op 10 februari 2014 via http://www.forcefive.nl/images/Publicaties/2013_08%20ForceFive%20VrouwenenICT.pdf Schwartz, S.H. (2009). Basic Human Values. Jeruzalem: The Hebrew University of Jeruzalem. Saaka, A., Sidon, C. & Blake, B.F. (2004). Laddering: A “how to Do It” Manual – with a note of Caution. Cleveland, OH: Cleveland State University. Sanders, E. B. -N & Stappers, P. J. (2012) Convivial Toolbox: Generative research for the front end of design. Amsterdam: BIS Publishers. Stickdorn, M & Schneider, J (2011) This is Service Design Thinking. (2e dr.). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. Valkenburg, M. (2006). Meisjes en ICT: een toekomst vol kansen. Tijdschrift voor informatica onderwijs, 15e jaargang 2006. nr 1. Pag 9-12. Geraadpleegd op 10 februari 2014 via http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=2722

7