Onderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten

Christine Van Broeckhoven

17-11-2012

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN.


Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium Neurogenetica, Instituut Born‐Bunge, Universiteit Antwerpen

Onderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten Onderzoek naar de genetische oorzaken van hersenziekten   

Ziekte van Alzheimer Frontotemporale dementie Ziekte van Parkinson

Doelstelling  Identificatie van genetische oorzaken en risicofactoren  Begrijpen van de biologie van het ziekteproces in de hersenen  Bijdragen tot het ontwikkelen van meer doeltreffende medicatie

en/of therapieën gericht tegen het afsterven van hersencellen

Universiteit Antwerpen

1


17-11-2012

Voorkomen van Jongdementie  Jongdementie: eerste symptomen en klinische

diagnose van dementie voor de leeftijd van 65 jaar  Personen tussen 30 en 60 jaar met de meeste patiënten tussen 45 en 60 jaar  Het juiste aantal patiënten met jongdementie is niet gekend  Europese studie berekende een voorkomen van 12.5 %  Klinisch en wetenschappelijke studies tonen ≈ 10%

 Naar schatting 3.000 tot 11.000 patiënten met

jongdementie in België

Karakteristieken van Jongdementie  Jongdementie is een zeldzame ziekte (1/10

patiënten)  Dezelfde klinische subtypes van dementie als in de 65+ groep maar in andere verhoudingen  Patiënten hebben een sneller verloop van de ziekte door de aanwezigheid van meer letsels in de hersenen  De meest frequente subtypes zijn:  Alzheimer  Frontaalkwab dementie


≈ 20 – 25 % ≈ 10 – 15%

geheugen gedrag

2


17-11-2012

JONGDEMENTIE: Erfelijke fouten

Erfelijkheid en Jongdementie  Bij jongdementie ziet men vaker meerdere

patiënten in dezelfde familie wat wijst op een genetische bijdrage tot de ziekte.  In zeldzame families wordt de ziekte doorgegeven van generatie tot generatie volgens een eenvoudige erfelijkheidspatroon = erfelijke dementie.  Erfelijke dementie < 1% van de dementiepatiënten (= zeer zeldzame ziekte).  Erfelijke fouten (= mutaties) werden gevonden in AD en FTD families.


3


17-11-2012

Eenvoudig Dominante Overerving = Ziek

I

= Mutatie

II III  Een kind van een zieke ouder heeft één kans op twee om ziek te

worden (= autosomaal dominante overerving)  Drager van een mutatie wordt ziek rond dezelfde leeftijd als de andere patiënten in de familie.

Opsporen van Genen en Mutaties 



Gen

CD

Ex 1

Ex 2

AB

Chromosoom

Ex 3

Familie

BD

AC

BC

AD

Segregatie


Klonering

Mutaties

4


17-11-2012

Belgische Alzheimer families met preseniline 1 (PSEN1) mutaties

AD/A

AD/B

Belgische familie met frontaalkwab dementie met progranuline mutatie


5


17-11-2012

Genen en Mutaties voor Jongdementie Dementie AD

FTD

Gen / Eiwit

Afkorting

Locatie

Voorkomen in families

Amyloïde voorloper eiwit

APP

21

18%

Preseniline 1

PSEN1

14

78%

Preseniline 2

PSEN2

1

4%

Progranuline

GRN

17

21%

C9orf72

9

17%

MAPT

17

4%

C9orf72 Microtubule‐geassocieerd eiwit tau

 Er zijn nog dementie genen! http://www.molgen.ua.ac.be/FTDMutations/

Mutaties en Alzheimer pathologie


6


17-11-2012

MIJN GENETISCH RISICO OP DEMENTIE?

Ik heb een familielid met jongdementie. Wat is mijn kans dat ik ook ziek word? = Ziek

 Zware familiale belasting

= Mutatie

 Eén ouder drager van erfelijke fout  50% kans op overerving mutatie 60

75

 Geen drager van mutatie  geen verhoogd risico 51

62

 Drager van mutatie  kans groot dat je zelf ziek wordt maar wanneer?

 Indien gewenst is presymptomatische diagnostiek mogelijk Voorwaarden:  Via klinisch genetisch centrum  Indien mutatie in familie gekend is  Ouder dan 18 jaar


7


17-11-2012

Medisch Genetische Diagnostiek  Symptomatische DNA test bij jongdementie patiënten: o Patiënt met een diagnose van Alzheimer of frontaalkwab

dementie o Aanvraag van de test gebeurt via de behandelende arts of een medische genetisch centrum  Presymptomatische DNA test bij familieleden van jongdementie

patiënten: o Familieleden behorende tot een familie met een gekende mutatie o Familieleden behorende tot een familie met een familiale belasting o Aanvraag via een erkend medisch genetisch centrum

NIEUWE THERAPIE: PREVENTIEVE THERAPIE


8


17-11-2012

Wetenschappelijk onderzoek is een proces van jaren  Genetisch onderzoek  celbiologisch onderzoek  ….

 farmaceutica  ….  apotheek

 Wetenschappelijk onderzoek is gericht op de patiënten van

morgen  Patiënten van vandaag nemen deel aan het klinische en basis

wetenschappelijke onderzoek  oorzaken van dementie in kaart brengen (epidemiologie)  klinische testen van experimentele medicaties (klinische trials)  sociale en economische factoren (demografische studies)

 Voor de patiënten van vandaag moeten we zorgen voor een

betere opvang en goede begeleiding van de mantelzorgers

GEN  EIWIT  ….  medicatie GEN

elke cel van ons lichaam telt 23 paar chromosomen

chromosomen bestaan uit DNA die de genetische code van genen bevatten de genen bevatten het recept voor de eiwitten

Medicatie ? Eiwitten werken samen in complexe netwerken om bepaalde taken uit te voeren


9


17-11-2012

Risicoprofiel of Erfelijke fout

Ziekteproces

Klonters Amyloïde

Tau kluwen

Foute Amyloïde

Afsterven hersencellen

Neerslaan

Amyloïde plakken

celdood

DEELNEMEN AAN HET ONDERZOEK


10


17-11-2012

Met Uw medewerking kunnen we binnen een aantal jaren andere mensen helpen! Wie komt in aanmerking voor deelname?  Patiënten, familieleden en gezonde vrijwilligers (ouder dan 18 jaar) Wat wordt er verwacht van de deelnemers?  Informatieformulier ‐ Ondertekend toestemmingsformulier  Informatie over de eigen ziektegeschiedenis  Voorkomen van dementie en hersenziekten bij de familie  Korte test van cognitie en geheugen  Een bloedafname voor DNA

Deelnemen aan onderzoek + Bezoek Departement Moleculaire Genetica


11


17-11-2012



12

Onderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten

Recommend Documents