Onderzoek vuurwerk Gemeente Amersfoort Dorien de Bruijn, Ben van de Burgwal 18 november 2014
Drie op de vier panelleden wil het afsteken van vuurwerk door inwoners beperken of verbieden. Mensen willen het vooral beperken door het in een kortere tijdsperiode toe te staan. De belangrijkste redenen om dit te beperken of te verbieden vinden mensen de kans op vuurwerkslachtoffers en angst en overlast bij mensen. Daartegenover vindt een kwart van de panelleden, relatief meer jongeren dan ouderen, dat het afsteken van vuurwerk door inwoners niet moet worden beperkt of verboden. Zij noemen als belangrijkste reden dat vuurwerk hoort bij oud en nieuw. Jongeren zijn ondervertegenwoordigd in het AmersfoortPanel. Dit terwijl jongeren relatief positief zijn over het afsteken van vuurwerk door inwoners. De uitkomsten van dit panelonderzoek vormen zodoende geen perfecte afspiegeling van de mening van alle Amersfoorters. Maar ook als de uitkomsten gewogen worden naar leeftijd, dan blijkt dat nauwelijks van invloed te zijn op de uitkomsten zoals gepresenteerd in dit rapport. Aanleiding Stadscafé de Observant is een plek waar een paar keer per jaar een informatiebijeenkomst wordt gehouden, waarbij raadsleden kennis en informatie kunnen delen met inwoners. Op 18 november staat het Stadscafé in het teken van vuurwerk. De voorbereidingsgroep (bestaand uit inwoners, raadsleden en ambtenaren van de griffie) heeft Onderzoek & Statistiek (O&S) gevraagd een onderzoek uit te voeren over dit onderwerp en de uitkomsten hiervan te presenteren tijdens het Stadscafé. Het onderzoek is uitgevoerd onder het AmersfoortPanel. Meestal komen de vragen die we aan het AmersfoortPanel stellen van beleidsafdelingen. Maar ook raadsfracties kunnen vragen stellen aan het Panel. De raad kan de informatie uit het Panel benutten bij het vormen van zijn mening over de bevraagde onderwerpen. Opzet Voor de uitvoering van het onderzoek is gebruik gemaakt van het AmersfoortPanel. In dit digitale Panel zitten momenteel bijna 4.000 Amersfoorters van 18 jaar en ouder die hebben aangegeven bereid te zijn om periodiek mee te doen aan online onderzoek. Het AmersfoortPanel vormt geen perfecte afspiegeling van alle Amersfoorters. Het telt bijvoorbeeld relatief veel maatschappelijk betrokken mensen, hoger opgeleiden en Amersfoorters van middelbare leeftijd. De uitkomsten in dit onderzoek zijn ook gewogen naar leeftijd, maar dat bleek nauwelijks van invloed te zijn op de uitkomsten. Zodoende zijn in dit rapport de ongewogen uitkomsten gepresenteerd. 1
In november 2014 hebben de leden van het AmersfoortPanel een e-mail ontvangen om deel te nemen aan het onderzoek. In totaal hebben 2403 panelleden de vragenlijst ingevuld. Dit betekent een respons van 64%.
Resultaten onderzoek 30% stak afgelopen twee jaar zelf vuurwerk af Één op de drie (30%) panelleden heeft in de afgelopen twee jaar zelf vuurwerk afgestoken tijdens oud en nieuw. Een kwart van de panelleden zegt het leuk te vinden om zelf vuurwerk af te steken (zie tabel 1). Tegelijkertijd zegt ongeveer de helft van de panelleden dit niet leuk te vinden. Dit zijn vooral mensen die zelf geen vuurwerk hebben afgestoken de afgelopen twee jaar. Tabel 1
Stellingen over vuurwerk
Ik vind het leuk om zelf vuurwerk af te steken. Ik vind het leuk om te kijken naar vuurwerk. Ik zie op tegen het vuurwerk met oud en nieuw. Ik vind dat er te veel knalvuurwerk wordt afgestoken. Bron: O&S
Helemaal eens
Mee eens
Neutraal
Niet mee eens
9% 32% 14% 43%
17% 47% 16% 25%
20% 14% 20% 14%
21% 4% 29% 10%
Helemaal niet mee eens 34% 3% 22% 8%
Ruim driekwart panelleden vindt vuurwerk kijken leuk Mensen zijn positiever over het kijken naar vuurwerk: bijna 80% vindt het leuk om hiernaar te kijken (zie tabel 1). Ook de meerderheid van de mensen die zelf geen vuurwerk heeft afgestoken de afgelopen twee jaar vindt het wel leuk om ernaar te kijken. De helft van de panelleden ziet ook niet op tegen het vuurwerk met oud en nieuw. Toch ziet één op de drie mensen hier wel tegen op. 68%: te veel knalvuurwerk afgestoken Tweederde van de panelleden vindt dat er te veel knalvuurwerk wordt afgestoken (zie tabel 1). Van de mensen die de afgelopen twee jaar zelf geen vuurwerk hebben afgestoken, vindt zelfs driekwart dat er te veel knalvuurwerk is. Maar ook de helft van de mensen die wel zelf vuurwerk afstaken, vinden dat er te veel knalvuurwerk wordt afgestoken. Drie op de vier mensen wil afsteken vuurwerk door inwoners beperken of verbieden Bijna driekwart van de panelleden vindt dat het afsteken van vuurwerk door inwoners moet worden beperkt of verboden (zie tabel 2). Een kwart van de panelleden is voor volledig verbieden, terwijl de helft vindt dat het moet worden beperkt. Daartegenover vindt eveneens een kwart van de panelleden dat het afsteken van vuurwerk door inwoners niet moet worden beperkt of verboden. Tabel 2
Moet het afsteken van vuurwerk door inwoners worden beperkt of verboden? % 25% 49% 24% 2%
Nee, niet beperken of verbieden Ja, beperken Ja, volledig verbieden Weet niet / geen mening Bron: O&S
2
Aandeel mensen dat vuurwerk wil beperken of verbieden neemt toe met leeftijd Het aandeel mensen dat het afsteken van vuurwerk door inwoners wil beperken of verbieden neemt toe met de leeftijd (zie figuur 1). Van de mensen tot en met 29 jaar wil ongeveer de helft dat het wordt beperkt of verboden. Dit aandeel neemt toe tot bijna 90% van de mensen van 70 jaar of ouder. Tegelijkertijd neemt het aandeel mensen dat het afsteken van vuurwerk door inwoners niet wil beperken of verbieden af naarmate mensen ouder zijn. Het aandeel mannen en vrouwen dat het afsteken van vuurwerk door inwoners wil beperken of verbieden is vergelijkbaar. Figuur 1
Mening over afsteken van vuurwerk door inwoners naar leeftijd
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% t/m 29 jaar
30 t/m 39 jaar
40 t/m 49 jaar
Nee, niet beperken of verbieden
50 t/m 59 jaar Ja, beperken
60 t/m 69 jaar
vanaf 70 jaar
Ja, volledig verbieden
Bron: O&S
Beperken vuurwerk vooral door kortere afsteekperiode De mensen die aangaven dat het afsteken van vuurwerk door inwoners moet worden beperkt, is gevraagd op welke manier(en) dit moet gebeuren. Tweederde wil dat het alleen in een kortere tijdsperiode wordt toegestaan (zie tabel 3). De helft wil knalvuurwerk verbieden en alleen siervuurwerk toestaan. Daarnaast wil 40% het afsteken van vuurwerk door inwoners beperken door het alleen op bepaalde plekken toe te staan. Tabel 3
Op welke manier moet het afsteken van vuurwerk door inwoners worden beperkt? % 66% 40% 49%
Alleen in een kortere tijdsperiode toestaan Alleen op bepaalde plekken toestaan Alleen siervuurwerk toestaan, knalvuurwerk verbieden Bron: O&S
Kans op vuurwerkslachtoffers belangrijke reden voor beperken of verbieden Mensen die het afsteken van vuurwerk door inwoners willen beperken of verbieden, noemen de kans op vuurwerkslachtoffers het vaakst als reden hiervoor (zie tabel 4). Ook angst en overlast bij mensen, zoals kleine kinderen en ouderen, is een veel genoemde reden om het te beperken of verbieden, gevolgd door vandalisme en angst bij dieren.
3
Tabel 4
Belangrijkste redenen voor beperken of verbieden1
Kans op vuurwerkslachtoffers Angst en overlast bij mensen (zoals kleine kinderen en ouderen) Vandalisme Angst bij dieren Geluidsoverlast Luchtvervuiling, smog Afval van vuurwerk Geld (hoge kosten) Anders
% 60% 52% 43% 38% 31% 27% 24% 12% 2%
1
Mensen mochten maximaal drie antwoorden aankruisen. Hierdoor moesten ze kiezen wat voor hen de belangrijkste redenen zijn. Bron: O&S
Niet beperken of verbieden: vuurwerk hoort bij oud en nieuw De mensen die niet willen dat het afsteken van vuurwerk door inwoners wordt beperkt of verboden, vinden dat vuurwerk hoort bij oud en nieuw (zie tabel 5). Bijna twee op de drie mensen noemt dit als belangrijkste reden om het niet te beperken of verbieden. Ruim 20% vindt dat het de eigen verantwoordelijkheid is van mensen. Één op de tien panelleden vindt dat het geen zin heeft, omdat een verbod het afsteken toch niet tegen houdt. Tabel 5
Belangrijkste reden om niet te beperken of verbieden
Vuurwerk hoort bij oud en nieuw Het is de eigen verantwoordelijkheid van mensen Het heeft geen zin, een verbod houdt het afsteken toch niet tegen Anders
% 64% 22% 10% 4%
Bron: O&S
Bij verbod vuurwerk zijn vuurwerkshows gewenst Indien het afsteken van vuurwerk door inwoners wordt verboden, dan vindt bijna 90% van de panelleden dat hier wel iets tegenover moet staan (zie tabel 6). Bijna twee op de drie mensen vinden dat er in dat geval meerdere kleine vuurwerkshows verspreid over de stad moeten plaatsvinden. Een kwart vindt dat er één grote vuurwerkshow moet zijn. Slechts 8% vindt dat er niets tegenover het verbod hoeft te staan. Tabel 6 Stel dat het afsteken van vuurwerk door inwoners wordt verboden, moet hier dan iets tegenover staan? Nee Ja, één grote vuurwerkshow Ja, meerdere kleine vuurwerkshows verspreid over de stad Anders
% 8% 25% 63% 3%
Bron: O&S
Andere alternatieven bij afsteekverbod vuurwerk door inwoners 3% van de mensen noemen een ander alternatief als het afsteken van vuurwerk door inwoners wordt verboden (zie tabel 6). Zo zeggen verscheidene van deze mensen dat er vuurwerkshows per wijk zouden moeten komen. Dit is dichtbij / bereikbaar en dan is de buurt bij elkaar. Een enkeling 4
zegt dat er plekken zouden kunnen worden aangewezen waar mensen zelf vuurwerk mogen afsteken. Tot slot lichten veel mensen hun keuze toe met het antwoord dat het niet moet worden verboden. Zij zeggen bijvoorbeeld dat vuurwerk erbij hoort of dat verbieden de kans op illegaal vuurwerk vergroot. Ruim 700 Panelleden geven extra toelichting over vuurwerk Aan het einde van de vragenlijst bestond de mogelijkheid om, als mensen dat wilden, nog een opmerking over vuurwerk te maken. Ruim 700 Panelleden hebben een reactie gegeven. Ook hierin valt de driedeling tussen beperken, volledig verbieden en niet verbieden waar te nemen. Een punt dat veelvuldig wordt genoemd, is dat de huidige regels moeten worden gehandhaafd en beter gecontroleerd. Mensen ervaren vooral overlast van het “De handhaving tegen vroegtijdig afgestoken vuurwerk en het zeer harde of illegale vroegtijdig afschieten van knalvuurwerk. Als voorbeelden van overlast noemen vuurwerk (vaak oorverdovend) mensen dat vuurwerk naar hen is gegooid of dat ze zich rot moet veel strenger. […] Het schrikken van de harde klappen. Daarnaast noemen vroegtijdige knalwerk is verscheidene mensen dat ze de jaarlijks een grote bron van afsteekperiode willen beperken “Alleen vuurwerk op oudjaar. ergernis voor veel bewoners!!” tot enkele uren rondom oud en Soms word je al 2 weken nieuw. tevoren in wijkstraatjes ‘beschoten’ met vuurwerk.” Een andere veel gehoorde opmerking is dat Amersfoort, of Nederland in het algemeen, een voorbeeld zou moeten nemen “Heel goed idee om het afsteken aan het buitenland. Deze mensen zijn positief over van vuurwerk door particulieren te de vuurwerkshows die in het buitenland worden verbieden en te vervangen door georganiseerd in plaats van het afsteken van een of meerdere vuurwerkshows. vuurwerk door inwoners. In het buitenland is dit normaal.” Daarnaast zijn er mensen die een beperking of verbod op het afsteken van vuurwerk door inwoners een vorm van betutteling vinden. Ook vindt een deel van deze mensen vuurwerk afsteken een traditie die hoort bij oud en nieuw. “Vuurwerk moet niet verboden worden, onnodige betutteling door de overheid, moeten we niet willen.”
5
