Onderzoek onder Raadsleden naar regionale samenwerking, gemeenschappelijke regelingen en herindeling 13 januari 2014
Uitgevoerd door Overheid in Nederland in opdracht van Raadslid.Nu
www.OverheidinNederland.nl
T T
O
P
T(ransparant) O(verheids) P(anel)
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
Regionale samenwerking 1. Gemeenten werken steeds meer regionaal samen. Wij vernemen graag hoe u, als raadslid, deze regionale samenwerking ervaart.
1.1 Door regionale samenwerking wordt uw gemeenteraad bij de vormgeving van gemeentelijk beleid: 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
34% 25% 17% 5% Veel belangrijker
n = 1.707
17% 1%
Belangrijker
Blijft even belangrijk
Minder belangrijk
Veel minder belangrijk
Geen idee
1.2 Door regionale samenwerking wordt uw gemeenteraad bij de controle op gemeentelijk beleid: 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
36%
21%
16%
6% Veel belangrijker
n = 1.707
21%
1% Belangrijker
Blijft even belangrijk
Minder belangrijk
Veel minder belangrijk
Geen idee
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
2 In welke mate bent u het (on-)eens met de volgende stelling?
2 ‘Uw gemeente is in staat om met de huidige middelen zelfstandig de haar toegewezen taken uit te voeren. (d.w.z. zonder samenwerking met andere gemeenten)’ 50% 40% 30% 20% 10% 0%
n = 1.707
45%
4%
18%
10%
Sterk mee eens
Mee eens
Neutraal
23% Oneens
Sterk mee oneens
0% Geen mening
2.1 Als uw gemeente moet samenwerken, gaat uw voorkeur uit naar: 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
n = 1.154
44% 31%
Per beleidsveld bepalen met welke gemeente(n) samengewerkt kan worden.
De centrumgemeenteconstr uctie (taken worden opgedragen aan een centrumgemeente).
Het zoeken van een samenwerkingsverband tussen ambtelijke organisaties (eventueel ambtelijke fusie)
Anders
16%
9%
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
2.2 ‘Het toenemend aantal gemeenschappelijke regelingen is een bedreiging voor de lokale democratie’ 50% 40%
42%
30% 26%
20% 10%
13%
16% 3%
0% Sterk mee eens n = 1.154
Mee eens
Neutraal
Oneens
Sterk mee oneens
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
Gemeenschappelijke regelingen 3. Een gemeenschappelijke regeling is een samenwerkingsverband tussen overheden, bijvoorbeeld gemeenten of provincies.
3 In hoeveel gemeenschappelijke regelingen participeert uw gemeente? 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
39% 28%
13% 0%
6%
Geen n = 1.707
1-‐5
6-‐10
11-‐15
16-‐20
8%
5%
Meer dan 20 Weet ik niet
3.1 In hoeverre bent u bekend met de inhoud van gemeenschappelijke regelingen, waarin uw gemeente participeert? 80% 60% 59%
40% 20%
Volledig mee bekend n = 1.539
29%
9%
0%
Grotendeels mee bekend
3%
Enigszins mee bekend Niet of nauwelijks mee bekend
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
3.2 Op welke manier blijft u op de hoogte van de inhoud van gemeenschappelijke regelingen? (meerdere antwoorden mogelijk) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
72% 53% 43% 23% In persoonlijk contact Via de begroting en Via met de jaarrekening van de informatievoorziening verantwoordelijke gemeente vanuit de grifWie wethouder van uw gemeente
n = 1.539
Anders
3.3 In welke mate worden, naar uw inschatting, de beleidsdoelen gehaald bij de uitvoering van gemeenschappelijke regelingen, waarin uw gemeente participeert? 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
n = 1.539
50% 4%
4% Onbekend
Enigszins/ gedeeltelijk
Grotendeels
Volledig
1%
Niet of nauwelijks
40%
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
3.4 Hoe beoordeelt u de mate, waarin de uitvoering van gemeenschappelijke regelingen de Minanciële positie van uw gemeente heeft verbeterd of verslechterd? 60% 50% 48%
40% 30% 20% 1%
0%
Sterk verbeterd Verbeterd n = 1.539
22%
22%
10%
Neutraal
Verslechterd
2%
5%
Sterk verslechterd
Niet bekend
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
4.In welke mate bent u het (on-)eens met de volgende stellingen?
4.1 ‘Doorgaans heb ik geen tijd om me te verdiepen in de (uitvoering van) gemeenschappelijke regelingen’. 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
38% 28% 23% 2% Sterk mee eens
n = 1.539
Mee eens
Neutraal
Oneens
9%
0%
Sterk mee oneens
Geen mening
4.2 ‘Ik heb onvoldoende kennis en expertise om controle uit te oefenen op de (uitvoering van) gemeenschappelijke regelingen van mijn portefeuille’. 40% 36%
30% 28%
20% 10%
2%
0%
Sterk mee eens n = 1.539
25%
Mee eens
Neutraal
Oneens
8%
0%
Sterk mee oneens
Geen mening
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
5 Vindt u deelname aan gemeenschappelijke regelingen wenselijk voor uw gemeente? 60% 57%
50% 40% 37%
30% 20% 10%
6%
0% Ja
n = 1.707
Sommige gemeenschappelijke regelingen vind ik wenselijk, en andere niet
Nee
5.1 Waarom vindt u dit wenselijk? (meerdere antwoorden mogelijk) 70% 60%
62%
50% 40%
42%
47%
30% 20% 10% 8%
0% Ze zorgen voor een Ze zorgen voor een Mijn gemeente mist efWiciënter beleid effectiever beleid voldoende ambtelijke (doelen worden bereikt (doelen worden eerder capaciteit met minder inzet van bereikt) (werknemers, middelen) materieel, kennis) voor de huidige gemeentelijke taken n = 639
Anders
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
5.2 Waarom vindt u dit niet wenselijk? (meerdere antwoorden mogelijk) 70%
63%
52%
De afstand tussen gemeentelijk bestuur en inwoners wordt te groot
11% Ze leiden tot een verlies aan invloed van mijn gemeente op de uitvoering van gemeentelijke
Ze leggen een te groot beslag op het budget van mijn gemeente
Het is voor de gemeenteraad onvoldoende mogelijk de wethouders, die belast zijn met
23%
Anders
80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
n = 101
6. In welke mate bent u het (on-)eens met de volgende stellingen?
6.1 ‘De leden van het DAGELIJKS bestuur van een gemeenschappelijke regeling hebben voldoende tijd, kennis en ervaring om gemeenschappelijke regelingen aan te sturen’ 40% 30%
34%
35%
20% 18%
10%
1%
0%
Sterk mee eens n = 1.707
Mee eens
Neutraal
Oneens
5%
6%
Sterk mee oneens
Geen mening
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
6.2 ‘De leden van het ALGEMEEN bestuur van een gemeenschappelijke regeling hebben voldoende tijd, kennis en ervaring om gemeenschappelijke regelingen aan te sturen’ 50% 40% 39%
30% 20% 10%
1%
0%
Sterk mee eens n = 1.707
24%
22%
Mee eens
Neutraal
Oneens
7%
6%
Sterk mee oneens
Geen mening
7 De gemeenteraad kan zijn invloed op gemeenschappelijke regelingen versterken door: (meerdere antwoorden mogelijk) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
61% 36%
39%
Anders
(Meer) Raadsleden in het bestuur van gemeenschappelijk e regelingen op te nemen
Een rekening-‐/ auditcommissie van raadsleden
Verplichte jaarlijkse rapportage van de gemeentelijke rekenkamer
15% Verplichte jaarlijkse ‘verantwoordingsb ijeenkomsten’
n = 1.707
38%
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
8 Is de gemeenteraad volgens u het meest invloedrijke bestuursorgaan van de gemeente? 70% 60%
65%
50% 40% 30%
31%
20% 10%
4%
0% Ja n = 1.707
Nee
Weet niet
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
Zienswijzeprocedure 9. De zienswijzeprocedure betekent, dat de gemeenteraad mag aangeven hoe men tegen een voorgenomen besluit van een gemeenschappelijke regeling aankijkt. Als gemeenteraad geeft u aan als u vóór of tegen de zienswijze bent. In welke mate bent u het (on-)eens met de volgende stelling?
9 ‘De zienswijzeprocedure bij gemeenschappelijke regelingen is een effectief sturingsinstrument voor de gemeenteraad’ 35% 30% 25%
27%
20%
26%
29%
15% 10%
13%
5%
3%
0%
Sterk mee eens n = 1.707
2% Mee eens
Neutraal
Oneens
Sterk mee oneens
Geen mening
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
9.1 Waarom vindt u de zienswijzeprocedure effectief? (meerdere antwoorden mogelijk) 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
n = 506
74% 50% 3% Het dient als richtlijn voor de De zienswijzeprocedure wordt portefeuillehouder van een serieus genomen door het gemeenschappelijke regeling Algemeen Bestuur van gemeenschappelijke regelingen9B
Anders
9.2 Waarom vindt u de zienswijzeprocedure niet effectief? (meerdere antwoorden mogelijk)
n = 721
73%
63% 44%
Anders
12% Er is geen sprake van afstemming met de andere gemeenteraden.
Er is onvoldoende expertise om tot een goede zienswijze te komen.
Er ligt teveel tijdsdruk op de besluitvorming om tot een goede zienswijze te komen.
28% De zienswijzeprocedur e is niet bindend voor het bestuur van een gemeenschappelijk
80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
Herindeling 10. Een gemeentelijke herindeling is een wijziging van de grenzen van gemeenten, waarbij grondgebied van de ene gemeente naar de andere gaat, of nieuwe gemeentes worden gevormd. In welke mate bent u het (on-)eens met de volgende stellingen?
10.1 ‘Een gemeentelijke herindeling voor mijn gemeente is alleen wenselijk als de kwaliteit en capaciteit van de gemeentelijke overheid gegarandeerd kan worden’ 50% 40%
43%
30% 20% 18%
10% 0%
Sterk mee eens n = 1.707
Mee eens
10%
9%
9%
11%
Neutraal
Oneens
Sterk mee oneens
Geen mening
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
10.2 ‘Een gemeentelijke herindeling voor mijn gemeente zie ik liever niet gebeuren’ 30% 27%
25% 20%
20%
15%
15%
17%
17%
10% 5% 4% 0% Sterk mee eens n = 1.707
Mee eens
Neutraal
Oneens
Sterk mee oneens
Geen mening
10.3 ‘Een gemeentelijke herindeling is, op termijn, onvermijdelijk voor mijn gemeente.’ 30% 25% 25%
20%
20%
15%
17%
21%
15%
10% 5%
2%
0% Sterk mee eens n = 1.707
Mee eens
Neutraal
Oneens
Sterk mee oneens
Geen mening
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.
11 Als het gaat om gemeentelijke herindeling: 60% 50%
51%
40% 30%
32%
20% 17%
10%
0%
0%
n = 1.707
Dan moet het initiatief Dan mag de provincie Dan mag de provincie altijd van de gemeenten stimuleren en stimuleren en zelf komen, niet van de faciliteren, maar niet faciliteren, en waar provincie voorschrijven nodig ook voorschrijven.
Geen mening
Raadslid.NU, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, staat voor een sterke en krachtige positie van gemeenteraden ten behoeve van het functioneren van de lokale democratie.