Onderzoek naar de vestigings- en verhuismotieven bij de Turnhoutse bevolking

Onderzoek naar de vestigings- en verhuismotieven bij de Turnhoutse bevolking

Studie uitgevoerd door het Strategisch Plan Kempen in opdracht van het stadsbestuur van Turnhout

Tony Bastijns Jef Imans

December 2005

INHOUDSTAFEL 1. Inleiding ................................................................................................. 1 1.1 1.2 1.3

Algemeen ...........................................................................................................1 Doelstelling.........................................................................................................1 Methodologie......................................................................................................2

2. Literatuuronderzoek............................................................................... 4 3. Kwalitatief onderzoek ............................................................................ 7 4. Deskresearch .........................................................................................12 4.1 Algemeen..........................................................................................................12 4.2 Doel ...............................................................................................................12 4.3 De bevolking van de stad Turnhout.....................................................................13 4.3.1 Evolutie van de bevolking ..........................................................................13 4.3.2 Samenstelling volgens leeftijd ....................................................................14 4.3.3 Samenstelling volgens burgerlijke staat.......................................................15 4.3.4 Werkzaamheidsgraad ................................................................................17 4.3.5 Werkgelegenheidsgraad ............................................................................18 4.3.6 Werkloosheidsgraad ..................................................................................19 4.3.7 Inkomen ..................................................................................................20 4.3.8 Conclusies................................................................................................21 4.4 Evolutie van de woonmarkt ................................................................................23 4.4.1 Verkoopprijs van de appartementen ...........................................................23 4.4.2 Verkoopprijs van de bouwgronden..............................................................24 4.4.3 Verkoopprijs van de woningen ...................................................................26 4.4.4 Sociale huurwoningen en sociale huurappartementen...................................27 4.4.5 Conclusies................................................................................................29 4.5 Huurkosten, aanbod en kwaliteit van de wooneenheden, 2001 ..............................30 4.5.1 Huurkost van de woningen ........................................................................30 4.5.2 Aanbod, verkoopdynamiek en kwaliteit .......................................................30 4.5.3 Conclusies................................................................................................34 4.6 Turnhout en de andere centrumsteden van Vlaanderen .........................................36 4.6.1 Inwoners .................................................................................................36 4.6.2 Groei-index ..............................................................................................36 4.6.3 Migratiesaldo............................................................................................37 4.6.4 Jonge gezinnen-index................................................................................37 4.6.5 Conclusies................................................................................................38 4.7 De Stadsmonitor van de stad Turnhout ...............................................................39

5. Analyse van de migratiestromen..........................................................41 5.1

Inleiding...........................................................................................................41 5.1.1 Doelstelling ..............................................................................................41 5.1.2 Aanpak ....................................................................................................41 5.2 Verhuizen naar Turnhout: instroom .....................................................................44 5.2.1 Steekproefsamenstelling ............................................................................44 5.2.2 Kenmerken van de inkomende gezinnen .....................................................44 5.2.3 Herkomst van de instromers ......................................................................45 5.2.4 Burgerlijke staat .......................................................................................45 5.2.5 Leeftijd van het gezinshoofd ......................................................................47 5.2.6 Gezinssituatie ...........................................................................................48 5.2.7 Huishoudtype ...........................................................................................49 5.2.8 Aantal kinderen ........................................................................................52

5.3

5.4

5.5

Verhuizen uit Turnhout: uitstroom ......................................................................53 5.3.1 Steekproefsamenstelling ............................................................................53 5.3.2 Kenmerken van de uitstromende gezinnen ..................................................53 Verschillen in- en uitstroom.................................................................................60 5.4.1 Verschillen met betrekking tot het aantal gezinnen.......................................60 5.4.2 Herkomst/Bestemming ..............................................................................60 5.4.3 Burgerlijke staat .......................................................................................63 5.4.4 Leeftijd van het gezinshoofd .....................................................................63 5.4.5 Gezinssituatie ...........................................................................................64 5.4.6 Huishoudtype ...........................................................................................64 Binnenverhuizers ...............................................................................................66 5.5.1 Steekproefsamenstelling ............................................................................66 5.5.2 Burgerlijke staat .......................................................................................67 5.5.3 Leeftijd gezinshoofd ..................................................................................67 5.5.4 Gezinssituatie ...........................................................................................68 5.5.5 Huishoudtype ...........................................................................................68

6. Verhuismotieven en woonwensen van gezinnen...................................70 6.1

Inleiding...........................................................................................................70 6.1.1 Opzet ......................................................................................................70 6.1.2 Methodologie............................................................................................70 6.1.3 Steekproefselectie.....................................................................................71 6.1.3.1 Selectie naar huishoudtype .............................................................71 6.1.3.2 Selectie naar regionale dimensie .....................................................72 6.1.3.3 Selectie van de steekproef naar tijd .................................................73 6.1.4 Ondervragingsmethode .............................................................................74 6.1.5 Structuur van de vragenlijst .......................................................................75 6.1.6 Verschillende stappen in het onderzoek.......................................................76 6.1.6.1 Samenstelling stuurgroep ...............................................................76 6.1.6.2 Trekking van de steekproef.............................................................77 6.1.6.3 Opstellen van de vragenlijst ............................................................77 6.1.6.4 Introductiebrief..............................................................................77 6.1.6.5 Enquêteurinstructie ........................................................................78 6.1.6.6 Afname van de enquêtes ................................................................78 6.1.6.7 Verwerking van de resultaten..........................................................78 6.1.6.8 Rapportering van de conclusies .......................................................79 6.2 Verhuisbeweging en profiel van de verhuizers ......................................................80 6.2.1. Inleiding .................................................................................................80 6.2.2 Profiel van de verhuizers............................................................................81 6.2.2.1 Verhuisbeweging en huishoudtype...................................................81 6.2.2.2 Verhuisbeweging en aantal kinderen................................................82 6.2.2.3 Verhuisbeweging en opleidingsniveau ..............................................82 6.2.2.4 Verhuisbeweging en beroep............................................................83 6.2.2.5 Verhuisbeweging en inkomensniveau...............................................83 6.2.2.6 Verhuisbeweging en leeftijd ............................................................85 6.2.3 Verhuisgeschiedenis en toekomstplannen....................................................86 6.2.3.1 Verhuisgeschiedenis .......................................................................86 6.2.3.2 Toekomstplannen ..........................................................................87 6.3 Profielverschuiving woning .................................................................................89 6.3.1 Eigendomsstatuut .....................................................................................89 6.3.2 Woningtype..............................................................................................90 6.3.3 De huurmarkt ...........................................................................................91 6.3.3.1 Huurprijzen voor en na verhuizen ....................................................91 6.3.3.2 Verhouding gezinsprijs en gezinsinkomen.........................................92 6.3.3.3 Huurprijzen in Turnhout ................................................................93

6.3.4 De koopmarkt...........................................................................................94 6.4 Verhuismotieven ................................................................................................95 6.4.1 Inleiding ..................................................................................................95 6.4.2 Spontane bevraging van verhuismotieven....................................................95 6.4.2.1 Verhuismotieven naar categorie ......................................................96 6.4.2.2 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de woningkenmerken ........................................................................97 6.4.2.3 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de woonomgeving .......98 6.4.2.4 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de bereikbaarheid........99 6.4.2.5 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de familiale redenen . 100 6.4.3 Systematische bevraging van familiale redenen......................................... 101 6.4.4 Systematische bevraging van woonkenmerken.......................................... 102 6.4.4.1 Grootte van de woning ................................................................ 103 6.4.4.2 Kwaliteit van de woning............................................................... 104 6.4.4.3 Comfort en uitrusting van de woning ............................................ 105 6.4.4.4 Ontbreken van garage................................................................. 106 6.4.4.5 Ontbreken van tuin, koer of terras................................................ 108 6.4.4.6 Woonkost................................................................................... 109 6.4.5 Systematische bevraging van problemen met woonomgeving..................... 110 6.4.5.1 Storende omgevingsfactoren........................................................ 110 6.4.5.2 Onaangepaste woonomgeving voor kinderen................................. 112 6.4.6 Systematische bevraging van de bereikbaarheid ....................................... 112 6.4.6.1 Bereikbaarheid van het werk........................................................ 113 6.4.6.2 Andere factoren betreffende bereikbaarheid .................................. 113 6.4.7 Gewogen belang van de bevraagde verhuismotieven................................. 114 6.4.7.1 Globale rangschikking gewogen belang ......................................... 114 6.4.7.2 Verschillen tussen verhuisbeweging .............................................. 115 6.5 Vestigingsmotieven ......................................................................................... 116 6.5.1 Inleiding ............................................................................................... 116 6.5.2 Resultaten van de open vragen ............................................................... 116 6.5.2.1 Vestigingsmotieven per categorie ................................................. 116 6.5.2.2 Spontane vestigingsmotieven met betrekking tot woningkenmerken 117 6.5.2.3 Spontane vestigingsmotieven met betrekking tot de woonomgeving 119 6.5.2.4 Spontane vestigingsmotieven met betrekking tot de bereikbaarheid. 120 6.5.3 Systematische bevraging vestigingsmotieven ............................................ 121 6.5.3.1 Per aspect.................................................................................. 121 6.5.3.2 Belangrijkste aspect .................................................................... 122 6.5.4 Prijsperceptie wonen in de binnenstad ..................................................... 122 6.5.5 Tevredenheid nieuwe woning.................................................................. 123 6.6 Troeven van een stad...................................................................................... 125

7. Conclusies en aanbevelingen ..............................................................128 7.1 7.2 7.3

Bijlagen

SWOT-analyse ............................................................................................... 128 Doelstellingen ................................................................................................ 131 Balanced Scorecard / Boordtabellen / Aanbevelingen en actiepunten................... 132 7.3.1 Opvolgen van de bevolkingsstatistieken ................................................... 132 7.3.2 Aanbod van wooneenheden proactief plannen en voorzien, beantwoordend aan de vragen en wensen van de doelgroep ............................................. 133 7.3.3 Actieplan op te stellen en op te volgen per wijk/subwijk ............................ 134 7.3.4 Sterkten die de analyse biedt behouden, gebruiken of nog versterken......... 135 7.3.5 Zwakten zoals de SWOT-analyse die biedt planmatig wegwerken ............... 136 7.3.6 Imago als woonstad opbouwen en monitoren ........................................... 137 7.3.7 Communicatie van dit imago verzorgen.................................................... 138

1. INLEIDING

1.1 Algemeen

De stad Turnhout is één van de 13 centrumsteden en wordt als dusdanig erkend door de Vlaamse Overheid. Om haar functie als centrumstad te vervullen, is het aantrekken en het behouden van jonge gezinnen voor het huidige bestuur een prioriteit. Er zijn indicaties dat de stad Turnhout, meer bepaald het gedeelte binnen de Ring, minder aantrekkelijk zou zijn voor gezinnen met kinderen, voor tweeverdieners en voor jonge echtparen die op zoek zijn naar een definitieve woonplaats. De buurgemeenten, al of niet in het Regionaal Stedelijk Gebied Turnhout, lijken een grotere aantrekkingskracht uit te oefenen op die gezinnen die een definitieve woonplaats zoeken. De kennis van deze migratiestromen en een diepgaand onderzoek naar de vestigings- en verhuismotieven moet dan ook kunnen leiden tot conclusies en aanbevelingen aan het stadsbestuur van de stad Turnhout om een beleid uit te stippelen die de kernstad als woonstad voor gezinnen herwaardeert.

1.2 Doelstelling

Het onderliggend onderzoek heeft 2 deelaspecten: -

vaststellen van de migratiestromen naar, uit en binnen Turnhout en zijn omgeving; bepalen van het profiel van de mensen die de stad verlaten en van diegenen die er in komen; onderzoek naar de vestigings- en verhuismotieven van jonge gezinnen in Turnhout; de elementen onderzoeken die steden in het algemeen, en de stad Turnhout in het bijzonder, aantrekkelijk maken om er zich te vestigen en redenen om er te vertrekken. Via diepgaande analyse zullen verbanden gezocht worden tussen deze motieven en de typologie van deze verhuizers.

De uiteindelijke doelstelling van het onderzoek is tweeërlei: -

-

eenduidige conclusies trekken, in de vorm van een sterkte- en zwakte-analyse met betrekking tot de specifieke situatie van de stad Turnhout in het aantrekken en behouden van jonge gezinnen; aanbevelingen en een actieplan voorstellen aan het stadsbestuur voor een open herwaardering van de stad Turnhout als woonstad.

1

1.3 Methodologie

Er werd geopteerd voor het vormen van een stuurgroep bestaande uit de schepen van de stad Turnhout, bevoegd voor Huisvesting, Grond- en Bouwbeleid, ambtenaren die betrokken zijn bij de materie, aangevuld door actoren en bevoorrechte getuigen uit de stad (notarissen, gezinsvereniging, makelaar). De rol van deze stuurgroep werd gedefinieerd als volgt: -

het monitoren van de voortgang van de studie; het aftoetsen van de verzamelde conclusies uit literatuur- en deskresearch; het verfijnen van de enquête; het bespreken van de conclusies.

Onze dank gaat expliciet naar deze stuurgroep die valabele input heeft gegeven. In de methodologie van dit onderzoek werd een zekere chronologische logica gevolgd: -

-

-

-

-

Een literatuuronderzoek moest toelaten een beter inzicht te krijgen in de gestelde problematiek en geven de eerste indicatoren naar vestigings- en verhuismotieven in Vlaanderen, meer specifiek naar en uit steden. Deze eerste indicatoren zullen aan de basis liggen van de uitgebreide enquête. Een kwalitatief onderzoek heeft als bedoeling om aan de hand van een gerichte vragenlijst aan bevoorrechte getuigen en actoren opinies, meningen en ideeën te formuleren die betrekking hebben op de woonproblematiek in de stad Turnhout en motieven die aan de basis kunnen liggen om al of niet in de stad te wonen. Een verder doorgedreven deskresearch brengt cijfermatige gegevens naar boven die de stad Turnhout vergelijken met zijn onmiddellijke omgeving, de andere steden in de Kempen en met de overige 12 centrumsteden wat betreft die elementen die invloed kunnen hebben op vestigingsmotieven. Aan de hand van de bevolkingscijfers werd een uitgebreide statistiek van de migratiestromen in en uit de stad Turnhout maar ook binnen de stad Turnhout opgemaakt. De periode die geanalyseerd werd, bestrijkt 1997-2004. Uiteraard geeft deze analyse een belangrijke aanvulling op de statistieken betreffende de bevolkingsevolutie omdat ze inzicht biedt in de stromen van de bewoners die zich in en uit de stad bewegen en omdat hier relaties gelegd worden tussen deze verhuisbewegingen en profielgegevens van personen en gezinnen. Een diepgaand kwantitatief onderzoek werd uitgevoerd naar de verhuismotieven en de woonwensen van gezinnen aan de hand van een enquête. Zowel objectieve factoren als subjectieve factoren werden bevraagd, gericht naar een steekproefselectie die gericht is naar de doelgroep. Zowel stadsverlaters als instromers werden bevraagd. De analyse van de enquête laat toe om allerlei kruisverbanden te zoeken tussen profielen, objectieve en subjectieve factoren om met een 95% nauwkeurigheid vast te stellen welke specifieke verhuis- en vestigingsmotieven van belang zijn, toegepast op de specifieke situatie van de stad Turnhout.

Elk hoofdstuk van deze methodologie levert deelconclusies op. Deze moeten dan aanleiding geven tot: -

de eindconclusies die gepresenteerd worden onder de vorm van een SWOT-analyse (de samenvatting van de sterke en zwakke punten die specifiek zijn voor de stad

2

-

Turnhout wat betreft de mogelijkheden om jonge gezinnen aan te trekken en/of te behouden op zijn grondgebied, meer specifiek in de zogenaamde binnenstad, binnen de Ring); het voorstellen van een specifieke doelstelling die het stadsbestuur zich kan eigen maken; het voorstellen en aanbevelen van een Balanced Scorecard (boordtabel) met specifieke actiepunten op een aantal domeinen die het bestuur kunnen toelaten om de geformuleerde doelstellingen te bereiken.

3

2. LITERATUURONDERZOEK

In het literatuuronderzoek werd vooral gestreefd naar het bekomen van volgende informatie: -

de woonpatronen, vooral in de steden en de stedelijke agglomeraties; de verandering van deze woonpatronen over de laatste tientallen jaren; eventueel het schetsen van specifieke situaties en cijfers in de centrumsteden en voornamelijk, waar beschikbaar, in Turnhout.

Bovendien dient dit literatuuronderzoek vooral voor het voorbereiden van de enquête, om de juiste vragen te stellen en de juiste relaties tussen gezinspatronen, samenstelling van de gezinnen, andere persoonsgegevens enerzijds en de verhuismotieven vast te stellen.

1.

In Stedelijke woondynamiek van de Belgische bevolking en haar gezinnen, Federaal Planbureau, D. Devogelaer, november 2002 werden de woonpatronen voor de ganse Belgische bevolking en de dynamiek – dwz concentraties en veranderingspatronen – onderzocht. D. Devogelaer stelde vast dat de woonpatronen vooral bepaald worden door: gezinsgrootte; leeftijd; inkomen; beroep; afstand tot werk of school; diploma; nationaliteit. M.a.w. de keuze van een woonst in een bepaalde fase van een individu of van een gezin wordt vooral bepaald door de voorgaande parameters. De dynamiek, de verandering in de woonpatronen, werd ook onderzocht met volgende vaststellingen: Jaarlijks verhuist er 10% van de bevolking. Dit is vooral beïnvloed door het stadium in de gezinslevenscyclus. Tussen 1970 en 2001 is er een dalende tendens waar te nemen in concentratie, dwz in de bevolkingsdichtheid. De grootte van de huishoudens bepaalt vooral het type woning. De steden kennen een concentratie van lage inkomens; er is een duidelijke relatie tussen beschikbare werkgelegenheid en woonconcentratie. Wat vooral opvalt is dat in de periode 1970-2001 de woon- en werkgemeente meer en meer verschillen. Er worden ook enkele cijfers weergegeven in deze studie: Op het grondgebied van de stad Turnhout ligt de concentratie van inwoners die een binnenlands hoger diploma hebben tussen 3% en 4,5%; wat hoger is dan deze in de omliggende gemeenten, met uitzondering van Vosselaar. Er is ook een relatief hoge concentratie van inwoners met een hoger buitenlands diploma op het grondgebied van de stad Turnhout.

4

2.

In de studie Woonkwaliteit en tevredenheid woonomgeving in Vlaanderen, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, juli 2004 wordt een analyse gemaakt aan de hand van enquêtering en aan de hand van statistieken, opgesplitst naar de gebieden zoals ze in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen zijn gedefinieerd: buitengebied; kleinstedelijk gebied; grootstedelijk gebied; structuurondersteunend gebied; regionaalstedelijk gebied; Vlaamse rand. De conclusies hieruit zijn: 1) Turnhout is een centrumstad en behoort tot een gedefinieerd regionaalstedelijk gebied. 2) Ook in deze regionaalstedelijke gebieden in de centrumsteden neemt het aantal huiseigenaars toe en bereikt 3/4de van de bevolking. Voor tweeverdieners met kinderen bereikt dit zelfs hogere percentages, m.a.w. de overgrote meerderheid van tweeverdieners met kinderen bezitten een eigen huis. 3) De tevredenheid van huiseigenaars met hun woonomgeving is groter dan bij de anderen (huurders, sociale huurders).

3.

Maatgevend is de studie Interne migraties in België: wie, waarom en naar welke gemeenten? En waarom niet naar steden?, Federaal Planbureau, D. Devogelaer, februari 2004. Hierin loopt een onderzoek gepubliceerd naar de verhuismotieven van en naar Belgische gemeenten en steden over de periode 1998-2000, met volgende conclusies: Er is in die periode (1998-2000) nog geen halt toegeroepen aan de ontvolking van de stad, maar de stadsvlucht kent wel een vermindering. De voornaamste verhuismotieven worden ingegeven door: leeftijd; levenscyclus; alleenstaanden hebben neiging om in dichtbevolkte gebieden te komen; inkomen en beschikbaar inkomen is een belangrijk verhuismotief; de voornaamste reden om te verhuizen is het al of niet aanwezig zijn van een kwalitatief woonaanbod. Enkele aanbevelingen om de stadsvlucht tegen te gaan en de verspreiding van de bevolking over de buitengebieden te verminderen waren: zorgen voor een degelijk en voldoende woonaanbod tegen haalbare prijzen in de steden; voorzien van voldoende groene stroken om de woonomgeving aangenaam te maken; kindvriendelijke buurten zijn een grote aantrekkingskracht voor gezinnen met kinderen; een sensibiliseringscampagne en zelfs een promotiecampagne zijn aangewezen; het woonbeleid moet gevoerd worden door een gerichte en gecoördineerde actie van de plaatselijke overheid; een degelijk stedelijk mobiliteitsplan maakt de steden aantrekkelijker; een herziening van de fiscale aanslagsystemen kan ondersteunend werken in een woonbeleid.

5

4.

Gebaseerd op een enquête wordt in de studie Onderzoek naar migratiebewegingen in grote steden, VUB en Mens en Ruimte, oktober 2003 geconcludeerd dat migratie, m.a.w. de som van alle verhuizingen, ingegeven wordt door beslissingen die een combinatie zijn van 9 factoren: a. de fysische omgeving waarin men wil leven; b. de sociologische omgeving waarin men wil leven; c. de grootte van de woning is een bepalende factor; d. in hoeverre dat de woonplaats een centrumfunctie heeft; e. werk en bereikbaarheid van het werk is een factor; f. de beslissing of men eigenaar of huurder wil/kan zijn; g. de verwachte loonkost; h. eventueel gedreven door een terugkeer naar eigen streek; i. de beslissing is steeds een zelfstandige beslissing.

5.

Specifieke gegevens voor Turnhout vinden we in de studie Over steden, stedelijke structuren en stadsgewesten, Federaal Planbureau, april 2004. Wat betreft Turnhout komt men tot volgende conclusies: De werkgelegenheidsgraad (hier gedefinieerd als aantal werkplaatsen per km²) is op het grondgebied van de stad Turnhout het grootst van het arrondissement Turnhout. De relatieve toename van deze werkgelegenheidsgraad tussen 1992 en 2002 is nochtans in de stad Turnhout niet de grootste van het arrondissement Turnhout. Vergeleken met het geheel van de provincie Antwerpen is in de stad Turnhout de werkgelegenheid veel meer aangeboden in de industriële sector en minder in de tertiaire en de quartaire sector. Bovendien wordt uit de gegevens van het NIS geconcludeerd dat de aangroei van de bevolking tussen 1991 en 2001 op het grondgebied van de stad Turnhout lager ligt dan in alle omliggende gemeenten; dwz dat in dat decennium wel degelijk sprake is van een stadsvlucht naar de omliggende gemeenten, zowel naar die gemeenten die behoren tot het Regionaal Stedelijk Gebied Turnhout als naar de omliggende gemeenten gedefinieerd als buitengebied (Kasterlee, Ravels, Merksplas).

6.

Conclusies uit het literatuuronderzoek Zoals gezegd diende het literatuuronderzoek van de meest recente verschenen studies en gegevens vooral om de vraagstelling en enquête naar de verhuismotieven te structuren, inhoud te geven en deze verbanden bloot te leggen die van belang kunnen zijn naar het opstellen van een beleidsplan voor Turnhout wat betreft het woonbeleid. Daarom zal de enquêtering en de analyse van de resultaten gericht zijn op volgende domeinen: verbanden tussen de individuele gezinstoestand en de keuze van de woning; de tevredenheid over de nieuwe en oude woning; de tevredenheid met de woon- en sociologische omgeving; bereikbaarheid van werk en school.

6

3. KWALITATIEF ONDERZOEK

Er werd een kwalitatief onderzoek gedaan. Dit werd uitgevoerd aan de hand van een aantal gerichte vragen aan plaatselijke actoren (makelaars, notarissen), organisatie (Gezinsbond) en in een groepsgesprek van een groep jongeren tussen 18 en 20 jaar. Het doel van dit kwalitatief onderzoek was tweeërlei: -

-

Een algemeen beeld te krijgen over verhuismotieven, aantrekkelijkheid van de stad, binnen en buiten de Ring, redenen om al of niet in de stad Turnhout (meer bepaald binnen de Ring) een woning te kiezen of de woning te verlaten. De vragenlijst van de enquête en de eventuele te zoeken verbanden nauwkeuriger en meer doelgericht op te stellen.

Wat volgt zijn samenvattingen van de antwoorden (soms tegenstrijdig weliswaar) op de voorgelegde vragen. De soms tegenstrijdige antwoorden zijn te wijten aan de perceptie die de actoren hebben over motieven die personen/gezinnen bewegen om al of niet in Turnhout te wonen.

a)

Wat zijn de belangrijkste motieven om een woonplaats te kiezen? Verschillen die per doelgroep? In het algemeen? Specifiek voor de Turnhoutse situatie? -

b)

Dichter bij het werk wonen voor 1 van de 2 partners; mobiliteit zowel in de stad als bereikbaarheid van het werk; kindvriendelijkheid van de stad of al of niet aanwezigheid van kinderen bepalen de woonplaats; een zekere streekgebondenheid kan een rol spelen; betaalbaarheid is belangrijk voor bepaalde doelgroepen (meer specifiek voor sociale huisvesting).

Waarom beslissen mensen om in een binnenstad te wonen? Waarom beslissen mensen om juist niet in een binnenstad te wonen (zowel algemeen als toegepast op de Turnhoutse situatie)? -

-

Liefst binnen de Ring op voorwaarde dat er tuin, garage en voldoende oppervlakte is, dan pas buiten de Ring om toch nog bereikbaarheid van school, bibliotheek, sport te hebben; nabijheid van de functies, interne mobiliteit; de leeftijdsgroep van 18- tot 20-jarigen (die nog niet aan de beslissing van woonkeuze toe zijn): meerderheid buiten de Ring of in het buitengebied; nabijheid van scholen is zeer belangrijk.

7

c)

Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen geweest in de voorbije jaren met betrekking tot de migratiestromen in Turnhout? Instroom? Uitstroom? Wat zijn de oorzaken die aan de basis van deze ontwikkelingen liggen? Zijn die hetzelfde voor heel de stad of zien we verschillend tussen de binnenstad en de rand van Turnhout? -

d)

Zijn er bepaalde factoren geweest die deze evolutie hebben beïnvloed? Positieve beslissingen/lessen die we kunnen trekken uit het verleden? Negatieve beslissingen/lessen die we kunnen trekken uit het verleden? -

e)

Turnhout wordt wel degelijk ervaren als een “aangename” stad. Geel en Oostende hebben een meer uitgesproken beleid wat betreft sociale huisvesting en hoe die thuishoort in de stad.

Zijn er bepaalde doelgroepen (jonge gezinnen, senioren, enz.) die zich meer specifiek in de binnenstad gevestigd hebben? -

g)

Er zijn te weinig beschikbare gronden aan betaalbare prijzen. Er is wel een groot buurtgevoel en de stad doet veel om buurtwerking te promoten. Verkaveling zal moeten samengaan met een bouwverplichting; reglementen voor onteigening en voor projectontwikkelaars liggen te zwaar. Er moeten meer bouwgronden en woningen beschikbaar komen in de binnenstad.

Zijn er hier verschillen met andere gelijkaardige steden in België? Wat maakt de Turnhoutse situatie eventueel specifiek? -

f)

Veel jonge gezinnen kiezen voor de wijk Hellegat en gaan voor nieuw ontwikkelde gebieden, aankoop van grond, liever zonder de huizen. Een eerste stap is huren van een appartement en dan trekken naar het buitengebied. Men wil toch wel degelijk meer naar de stad trekken en zoekt nieuwbouw vooral in appartementen. Er is een terugkeer naar de stad van senioren. De nabijheid van scholen, vooral kleuteronderwijs en lagere scholen, is niet optimaal.

Senioren zijn aangetrokken door het echte centrum. Jonge gezinnen zonder kinderen zoeken eerst kwalitatieve appartementen. Heel veel alleenstaanden en jonge gezinnen zonder kinderen worden aangetrokken door de binnenstad.

Zijn er bepaalde doelgroepen die de laatste jaren vertrokken zijn uit de binnenstad? Waarom is dit? Hoe ziet u deze evolutie in de toekomst? -

Men zal buiten de stad gaan enkel als er binnen de stad geen aanbod is. Jonge gezinnen vinden zelden hun gading in de binnenstad. Jongeren willen buiten de Ring. Indien men komt van buiten de regio zijn potentiële verhuizers verwonderd dat er ook aanbod is van woningen en grond buiten de Ring.

8

h)

Wat zijn de belangrijkste motieven om (eventueel per doelgroep te bekijken) in de Turnhoutse binnenstad te gaan wonen; uit de Turnhoutse binnenstad te vertrekken? -

i)

Hoe ziet u de aantrekkingskracht van Turnhout (in het algemeen/binnenstad) voor specifieke doelgroepen? Op dit moment? Hoe zou het moeten zijn – idealiter in de toekomst? -

-

j)

-

Er is een beperkt aanbod binnen de Ring, terwijl buiten de Ring een groot aanbod is. Turnhout mist een gevarieerd aanbod van huizen: karakterhuizen bijvoorbeeld waardoor men een bepaalde doelgroep mist. De stad wordt wel als kindvriendelijk ervaren; vooral door de speelpleintjes, maar is niet kindvriendelijk wat betreft veiligheid. De nabijheid van middelbaar onderwijs wordt als voldoende ervaren. Er is een tekort aan parkeergelegenheid.

Op welke manier zouden die tekorten weggewerkt kunnen worden? -

l)

De aantrekkingskracht kan verhoogd worden door het aanleggen van echte woonerven, rustige omgeving en in de onmiddellijke nabijheid van scholen en winkels. In Turnhout moet men behouden dat men er geen stadsgevoel krijgt. Aanwezigheid van cultuuraanbod in De Warande wordt positief ervaren. Er is altijd iets te doen in het centrum. De Warande heeft een groot aanbod voor de kinderen. Stratenaanleg kan beter maar moet leefbaar en praktisch blijven. Het openbaar domein kan aantrekkelijker gemaakt worden. Het “onveilig” gevoel moet vermeden worden. De mogelijkheden voor het vestigen van kleinhandel zou meer moeten vrij gelaten worden, met ingeplande verzorging (bijvoorbeeld nachtwinkels).

Wat zijn de grootste troeven en tekorten voor Turnhout als woonst? -

k)

Nabijheid van scholen is zeer belangrijk. Beschikbaarheid van geschikte woningen is belangrijk. In een bepaalde levensfase wil men toch een tuintje en een garage. In de binnenstad zijn voldoende diensten en voorzieningen.

Mogelijkheid om een parking te voorzien aan de rand van de stad met betaald vervoer naar het centrum. Meer ruimte voor speelpleinen. Netheid van de stad is OK maar het mag meer “kleurrijker”. Verkavelingen moeten gestuurd worden. Turnhout, ook de binnenstad, heeft potentieel, er is veel vraag.

Wat zijn volgens u vandaag de grootste problemen voor Turnhout om mensen aan te trekken? -

Het imago dat de stad Turnhout eigenlijk biedt, is eigenlijk niet gekend: het is tegelijkertijd een dorp en een centrum, wat als zeer positief ervaren wordt. Er moet opgelet worden dat Turnhout geen “dode” stad wordt. Er is een tekort aan “luxe, nieuwe” appartementen.

9

-

m)

Welke problemen ziet u in de nabije toekomst? Waarom? -

n)

-

Gemengde bevolking in de stad maar ook per wijk is absoluut noodzakelijk. Er treedt een veroudering op in de binnenstad, dus het is nodig om jongeren en jonge gezinnen ook in de echte kernstad aan te trekken.

Het stadsbestuur mikt vooral op het aantrekken van jonge gezinnen? Is dat positief? Waarom wel? Waarom niet? -

q)

Het Brepols-project wordt ervaren als zeer belangrijk voor Turnhout en moet met zorg behandeld worden. Te weinig werkgelegenheid in de onmiddellijke buurt is een mogelijke bedreiging, vooral de reguliere werkgelegenheid. Indien bepaalde woonerven niet gerenoveerd worden, is dat een gemiste kans. Per wijk moet men streven naar een meer gemengd aanbod. Mogelijke kansen liggen in het ontwikkelen/in het gebruik nemen van binnentuinen. Straatjes in de kern herwaarderen zijn kansen.

Welke doelgroepen zou de stad in de toekomst meer moeten aantrekken? -

p)

Indien oude appartementen niet worden afgebroken of gerenoveerd, zal de aantrekkingskracht zeer sterk dalen. Ook renovatie van arbeiderswoningen dient aangemoedigd te worden. Handel in het centrum is belangrijk voor de toekomst, indien de handel weg is verliest de stad ook een zeer groot gedeelte van zijn aantrekkelijkheid.

Hoe ziet u de ontwikkeling van Turnhout als woonstad de volgende jaren? Wat zijn voor Turnhout mogelijke kansen? Wat zijn mogelijke bedreigingen? Waar zou de stad zich vooral op moeten richten? Waarom? -

o)

Er is een verzadiging – een teveel – aan oudere appartementen.

Alle bevragingen vinden dit positief om een gemengde bevolking te hebben en/of te behouden.

Wat zou er in Turnhout moeten veranderen om meer jonge gezinnen aan te trekken? -

Mobiliteit in de stad moet verbeteren. Aanwezigheid van groen is belangrijk. Jonge gezinnen moeten een veilige omgeving ervaren. De verkeersveiligheid voor kinderen moet verhogen. Stadsbussen zijn onzinnig; belbussen zijn positief.

10

Wij willen niet nalaten om een aantal merkwaardige uitspraken letterlijk te citeren: “Indien men de binnenstad wil aantrekkelijk maken, moet de totaalkost van woning en grondprijzen lager zijn dan buiten de Ring en in het buitengebied.” “De ontwikkeling van de Melkhoek is wel degelijk bekend bij de bevolking en is zeer belangrijk voor de ontwikkeling van de stad.” “Men heeft in Turnhout geen stadsgevoel; het heeft de voordelen van een dorp en toch ook de voordelen van een centrumstad.” “Indien men Turnhout als woonstad wil ervaren, is het openbaar vervoer naar Antwerpen onvoldoende.” “De eerste kennismaking met de stad is verkeerstechnisch een ramp: men jaagt de bezoekers het centrum uit; dit geeft een gevoel van niet welkom te zijn.” “Als Turnhout zijn functie als handelsstad verliest, verliest het ook zijn aantrekkelijkheid.”

11

4. DESKRESEARCH

4.1 Algemeen

Dit deskresearch is gebaseerd op volgende bronnen: Stativaria 24, juni 2000, In- en Uitwijking in Vlaamse Steden en Gemeenten; Vlaamse Statistieken, strategisch management en surveyonderzoek; Stadsvlucht, verstedelijking en interne migraties in Vlaanderen en België (VUB, 31 december 2000); Stativaria 33, augustus 2004; Stadmonitor, Editie Turnhout, 2004; Interne migraties in België, Federaal Planbureau, februari 2004; Kenniscentrum Statistiek, Vlaamse Gemeenschap; Statistieken van makelaarsverenigingen; Stadsmonografie Turnhout, 2004; VDAB, statistieken.

4.2 Doel

De bedoeling van dit hoofdstuk is om: een aantal cijfergegevens te verzamelen over de bevolking van de stad Turnhout; de woonmarkt van de stad Turnhout in kaart te brengen en vooral te vergelijken met de andere gemeenten en steden van het arrondissement Turnhout, met nadruk enerzijds op de 3 andere steden – Geel, Mol, Herentals – en de aangrenzende gemeenten van de stad Turnhout; de demografische evolutie van de stad Turnhout te stellen ten opzichte van de andere 12 centrumsteden van Vlaanderen; uit de pas gepubliceerde Stadsmonitor van de stad Turnhout die indicatoren te halen die betrekking hebben op wonen of die betrekking hebben op redenen om in de stad te – blijven – wonen of te verhuizen.

12

4.3 De bevolking van de stad Turnhout

4.3.1 Evolutie van de bevolking

Tabel 4.1: Evolutie bevolking op het grondgebied van de stad Turnhout tussen 1989 en 2004

Jaar 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Turnhout Mannen Vrouwen 18.373 19.211 18.396 19.273 18.590 19.307 18.742 19.340 18.927 19.492 18.976 19.558 18.985 19.531 18.947 19.520 18.814 19.487 18.861 19.551 18.905 19.613 18.933 19.663 18.981 19.733 19.145 19.872 19.275 19.960 19.326 20.129

Totaal 37.584 37.669 37.897 38.082 38.419 38.534 38.516 38.467 38.301 38.412 38.518 38.596 38.714 39.017 39.235 39.455

Grafiek 4.1: Evolutie bevolking Turnhout EVOLUTIE BEVOLKING TURNHOUT 20500 20000 19500 19000

Mannen

18500

Vrouwen

18000 17500 17000 1989 1990 1991 1992 1993

1994 1995 1996

1997 1998 1999 2000 2001 2002

13

2003 2004

Grafiek 4.2: Evolutie totale bevolking Turnhout EVOLUTIE TOTALE BEVOLKING TURNHOUT 40000 39500 39000 38500 38000 37500 37000 36500 1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Tussen 1989 en 2004 is de bevolking van de stad Turnhout geëvolueerd van 37 600 naar bijna 39 500; een terugval in 1997 valt op, gevolgd door een stijgende lijn, die blijkbaar vanaf 2001 enigszins versnelt.

4.3.2 Samenstelling volgens leeftijd

Hier wordt de samenstelling van de leeftijd vergeleken met de 3 andere steden – Geel, Mol en Herentals.

Tabel 4.2: Leeftijd in detail 2004

<= 19 jaar 20-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55-64 jaar >= 65 jaar TOTAAL

Turnhout 8.110 2.685 5.380 6.247 5.568 4.523 6.942 39.455

Geel

Mol

7.134 2.215 4.560 5.741 5.096 3.856 5.842 34.444

6.936 2.024 4.152 5.337 4.782 3.648 5.477 32.356

Herentals 5.397 1.690 3.306 4.382 3.868 2.756 4.470 25.869

Geel 20,7% 6,4% 13,2% 16,7% 14,8% 11,2% 17,0% 100%

Mol 21,4% 6,3% 12,8% 16,5% 14,8% 11,3% 16,9% 100%

Herentals 20,9% 6,5% 12,8% 16,9% 15,0% 10,7% 17,3% 100%

Tabel 4.3: Relatief in detail 2004

<= 19 jaar 20-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55-64 jaar >= 65 jaar TOTAAL

Turnhout 20,6% 6,8% 13,6% 15,8% 14,1% 11,5% 17,6% 100%

14

Grafiek 4.3: Leeftijd in detail 2004 LEEFTIJD IN DETAIL 2004 9000 8000 7000 6000

Turnhout

5000

Geel

4000

Mol

3000

Herentals

2000 1000 0 <= 19 jaar

20-24 jaar

25-34 jaar

35-44 jaar

45-54 jaar

55-64 jaar

>= 65 jaar

Grafiek 4.4: Bevolking in detail 2004 BEVOLKING IN DETAIL 2004 RELATIEF

18%

20% <= 19 jaar 20-24 jaar 25-34 jaar

11%

7%

35-44 jaar 45-54 jaar 55-64 jaar

14%

14%

>= 65 jaar

16%

Relatief gezien heeft Turnhout iets minder kinderen dan de 3 andere steden; in de leeftijdscategorie 20 tot 34 is er relatief een grotere vertegenwoordiging die duidelijk afzwakt vanaf de leeftijd 35, om terug hoger te worden na de pensioensleeftijd. Dit lijkt er op te wijzen dat de stad Turnhout niet in staat is om jonge gezinnen op haar grondgebied te behouden, maar dat deze gezinnen de stad Turnhout eerder als een “tijdelijke verblijfplaats” beschouwen.

4.3.3 Samenstelling volgens burgerlijke staat

Opnieuw in vergelijking met Geel, Mol en Herentals volgt hier de samenstelling van de bevolking volgens burgerlijke staat:

15

Tabel 4.4: Burgerlijke staat

Ongehuwd Gehuwd Gescheiden Weduwe

Turnhout 16.094 17.476 3.473 2.412

Geel 13.920 16.280 2.074 2.170

Mol Herentals 12.576 10.334 15.979 12.039 1.771 1.873 2.030 1.623

Tabel 4.5: Samenstelling bevolking Turnhout

JAAR 2004

Mannen 19.326

Vrouwen 20.129

Totaal 39.455

Tabel 4.6: Burgerlijke staat relatief t.o.v. bevolking


Turnhout 40,8% 44,3% 8,8% 6,1%

Geel 40,4% 47,3% 6,0% 6,3%

Mol Herentals 38,9% 39,9% 49,4% 46,5% 5,5% 7,2% 6,3% 6,3%

Grafiek 4.5: Burgerlijke staat BURGERLIJKE STAAT 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0


Turnhout

Geel

Mol

16

Herentals

Grafiek 4.6: Burgerlijke staat Turnhout relatief BURGERLIJKE STAAT TURNHOUT RELATIEF 6% 9%

41%


44%

Opvallend is dat er op het grondgebied van de stad Turnhout relatief gezien minder gehuwde koppels wonen dan in de andere 3 steden van het arrondissement Turnhout.

4.3.4 Werkzaamheidsgraad

In de volgende tabel wordt de werkzaamheidsgraad vergeleken met de omliggende gemeenten. De werkzaamheidsgraad is hier gedefinieerd als het aandeel van de bevolking op beroepsleeftijd die werkt of een zelfstandige activiteit uitvoert.

Tabel 4.7: Werkzaamheidsgraad

Turnhout Geel Kasterlee Oud-Turnhout Vosselaar Beerse Lille Merksplas Mol Herentals

Man 75,9 75,5 77,4 75 77,9 80,3 80,5 78,5 74,9 75,8

2001 Vrouw 56,5 56,3 55,2 51,9 55,3 55,6 53,3 54,9 58,2 59,3

Totaal 66,4 66,2 66,7 63,6 66,7 68,2 67,4 67,3 66,2 63,3

Man 75,5 75,4 78,1 74,8 78,4 80,2 80,2 77,8 74,5 75,2

17

2002 Vrouw 57,3 56,9 55,5 52,9 56 56,8 54,6 55,5 59,2 58

Totaal 66,5 66,4 67,2 64 67,3 68,7 67,8 67,2 66,3 65,3

Man 74,5 74,8 78 74,8 77,7 79,1 79,1 78,2 74,1 74,2

2003 Vrouw 57,1 57,4 56,5 57,7 55,8 56,9 54,9 56,6 59 57,8

Totaal 65,9 66,3 67,5 64,9 66,9 68,2 67,4 67,9 66 65

Grafiek 4.7: Werkzaamheidsgraad

WERKZAAMHEIDSGRAAD 70 69 68 67 66 65 64 63 62 61 60

2001 2002

s al

ol

nt er e H

M

er

M

as ks pl

lle Li

Be

r se la a Vo s

-T ur ud

er se

t ou nh

le e er

l

O

Ka st

ee G

Tu

rn ho

ut

2003

Op het gebied van werkzaamheidsgraad scoort Turnhout enigszins zwakker dan de omliggende gemeenten.

4.3.5 Werkgelegenheidsgraad

De werkgelegenheidsgraad wordt gedefinieerd als de verhouding tussen het totaal aangeboden tewerkstellingsplaatsen en de beroepsbevolking.

Tabel 4.8: Werkgelegenheidsgraad


2001 Totaal 110,8 84,6 40,6 29,5 23,2 82,4 35,0 51,7 95,0 87,2

2002 Totaal 116,3 83,9 41,6 30,5 22,4 82,2 35,3 53,6 97,3 88,2

18

2003 Totaal 144,5 84,1 41,2 31,3 22,8 80,1 35,6 35,6 100,7 86,3

Grafiek 4.8: Werkgelegenheidsgraad

WERKGELEGENHEIDSGRAAD Herentals Mol Merksplas Lille 2003

Beerse

2002 2001

Vosselaar Oud-Turnhout Kasterlee Geel Turnhout 0

20

40

60

80

100

120

140

160

De stad Turnhout vervult op het gebied van aangeboden werkgelegenheid zeker zijn taak als centrumstad: de werkgelegenheidsgraad is steeds stijgend, met in 2003 een zeer hoge score van 144, 5. Omgekeerd betekent dit dat Turnhout wordt ervaren als een werkstad, terwijl deze beroepsbevolking zich eerder vestigt in de omliggende gemeenten.

4.3.6 Werkloosheidsgraad

Opnieuw in vergelijking met de omliggende gemeenten volgt hier de evolutie van de werkloosheidsgraad tussen 2001 en 2003.

Tabel 4.9: Werkloosheidsgraad


Man 6,74 4,19 2,39 2,83 2,71 2,73 2,91 2,47 6,85 5,81

2001 Vrouw 7,82 5,22 5,41 5,47 4,12 5,50 4,72 3,97 7,80 6,53

Totaal 7,27 4,69 3,84 4,13 3,41 4,09 3,78 3,19 7,25 5,95

Man 7,25 4,73 3,71 3,60 3,21 3,16 2,69 4,41 7,31 5,99

19

2002 Vrouw 7,96 5,45 6,02 5,97 4,76 4,97 4,71 4,46 8,01 6,75

Totaal 7,60 5,08 4,83 4,77 3,98 4,05 3,67 4,48 7,51 6,31

Man 7,90 4,97 3,46 3,22 3,73 3,71 3,50 5,15 7,42 6,45

2003 Vrouw 8,66 5,57 5,78 5,37 4,90 5,59 4,77 4,54 8,45 7,15

Totaal 8,28 5,26 4,59 4,28 4,31 4,63 4,11 4,86 8,01 6,85

Grafiek 4.9: Werkloosheidsgraad

WERKLOOSHEIDSGRAAD TOTAAL Herentals Mol Merksplas Lille 2003

Beerse

2002 Vosselaar

2001

Oud-Turnhout Kasterlee Geel Turnhout 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ondanks de evolutie van de aangeboden werkgelegenheid is de werkloosheidsgraad op het grondgebied van de stad Turnhout over de laatste jaren sterker gestegen dan in de omliggende gemeenten.

4.3.7 Inkomen

Wat volgt is de evolutie over 2000 tot en met 2002 van het aangegeven bruto belastbaar inkomen op jaarbasis van de burgerbevolking in de stad Turnhout, zowel in totaal als per aangifte.

Tabel 4.10: Inkomen burgerbevolking Turnhout

Turnhout Geel Kasterlee Oud-Turnhout Vosselaar Beerse Lille Merksplas

2000 In 1000 Per euro aangifte 436.319,87 22.186,47 376.369,30 24.177,06 191.775,39 24.903,38 147.657,78 26.963,38 133.203,11 28.173,10 179.626,13 25.250,43 159.328,61 23.091,28 79.516,81 24.610,87


20


% 2002/2000 Inkomen 112,6% 111,8% 110,9% 112,1% 108,8% 113,0% 112,6% 113,9%

Per aangifte 105,7% 106,4% 105,4% 107,9% 77,3% 108,1% 109,2% 108,5%

Grafiek 4.10: Inkomen in 1 000 Euro INKOMEN IN 1000 EURO Merksplas Lille Beerse 2002

Vosselaar

2001 Oud-Turnhout

2000

Kasterlee Geel Turnhout 0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Grafiek 4.11: Inkomen per aangifte INKOMEN PER AANGIFTE Merksplas Lille Beerse 2002

Vosselaar

2001 Oud-Turnhout

2000

Kasterlee Geel Turnhout 0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

Het – totaal – inkomen zoals ze blijkt uit de belastingsaangiften houdt in de stad Turnhout gelijke tred met de omliggende gemeenten – met een merkwaardige uitzondering voor Vosselaar -; het inkomen per aangifte daarentegen kent in 2002 een merkwaardige terugval. Indien men deze inkomens vergelijkt met de totale oppervlakte van de betrokken gemeenten blijt dat het inkomen per km² in Turnhout veel lager ligt dan in de omliggende gemeenten.

4.3.8 Conclusies

Uit wat voorafgaat kunnen volgende conclusies getrokken worden:

-

-

Buiten een lichte dip in 1997 kent de stad Turnhout een toename in haar bevolking, een toename die in de laatste 3 jaar licht schijnt te versnellen; dit is ook te merken in de evolutie van de bevolking in de andere centrumsteden (zie verder). De samenstelling van de bevolking – in vergelijking met de andere steden Geel, Mol, Herentals – is minder “gunstig”. Alhoewel de stad Turnhout een grote werkgelegenheid aanbiedt op zijn grondgebied ligt de werkloosheidsgraad hoger dan in de rest van het arrondissement Turnhout.

21

-

Het totaal inkomen van de bevolking van de stad Turnhout – en dus het potentieel aan opbrengsten in de opcentiemen – houdt gelijke tred met de omliggende gemeenten.

Hieruit volgt een beeld van de samenstelling van de bevolking van Turnhout:

-

-

Turnhout wordt eerder ervaren als een werkstad dan als een woonstad. De bewoning op het grondgebied wordt eerder gezien als tijdelijk, dit wil zeggen dat vanaf een leeftijd van pakweg 35 jaar men eerder de neiging heeft om te gaan wonen in de omliggende gemeenten. Turnhout heeft een centrumfunctie, zeker als werkstad, waar veel plaatselijke werkgelegenheid wordt aangeboden. Als dusdanig komen de werknemers eerder uit de aangrenzende gemeenten en van verder.

22

4.4 Evolutie van de woonmarkt

4.4.1 Verkoopprijs van de appartementen

De evolutie van de gemiddelde verkoopprijs van de appartementen in Turnhout wordt vergeleken met deze in de andere gemeenten van het arrondissement Turnhout; meer speciaal met de steden Geel, Herentals en Mol.

Tabel 4.11: Gemiddelde verkoopprijs appartementen 1996 71.462,60 66.956,46 75.954,10 65.778,79 92.751,15 66.931,25 80.894,52 77.043,35 61.664,03 81.402,04 48.091,34 79.220,42 62.882,33 87.825,13 76.003,68 74.889,95 66.063,62 286.353,25 37.845,09 61.977,57 83.976,93 76.416,50 39.662,96

Turnhout Geel Herentals Mol Beerse Kasterlee Lille Merksplas Olen Ravels Vorselaar Vosselaar Laakdal Grobbendonk Herenthout Hoogstraten Meerhout Oud-Turnhout Retie Westerlo Arendonk Balen Dessel

2000 83.995,05 81.953,60 88.681,72 82.785,51 112.347,41 119.931,25 99.157,41 86.762,73 68.831,77 74.075,70 124.256,63 95.084,93 91.097,33 97.504,79 79.291,38 129.612,60 67.767,01 311.931,13 65.278,63 97.183,90 98.647,02 70.447,89 102.049,50

2003 122.563 122.433 93.137 131.694 120.470 126.065 85.504 146.099 115.730 131.700 107.473 87.293 104.166 105.462 110.985 167.545 102.217 280.805 94.624 117.302 214.252 95.523 128.585

% Turnhout Geel Herentals Mol Beerse Kasterlee Lille Merksplas Olen Ravels Vorselaar Vosselaar Laakdal Grobbendonk Herenthout Hoogstraten Meerhout Oud-Turnhout Retie Westerlo Arendonk Balen Dessel

1996 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

2000 117,5% 122,4% 116,8% 125,9% 121,1% 179,2% 122,6% 112,6% 111,6% 91,0% 258,4% 120,0% 144,9% 111,0% 104,3% 173,1% 102,6% 108,9% 172,5% 156,8% 117,5% 92,2% 257,3%

2003 171,5% 182,9% 122,6% 200,2% 129,9% 188,3% 105,7% 189,6% 187,7% 161,8% 223,5% 110,2% 165,7% 120,1% 146,0% 223,7% 154,7% 98,1% 250,0% 189,3% 255,1% 125,0% 324,2%

Grafiek 4.12: Gemiddelde verkoopprijs appartementen

GEMIDDELDE VERKOOPPRIJS APPARTEMENTEN

1996 2000 2003

350.000,00 300.000,00 250.000,00 200.000,00 150.000,00 100.000,00 50.000,00

23

Dessel

Balen

Arendonk

Westerlo

Retie

OudTurnhout

Meerhout

Hoogstraten

Herenthout

Grobbendonk

Laakdal

Vosselaar

Vorselaar

Ravels

Olen

Merksplas

Lille

Kasterlee

Beerse

Mol

Herentals

Geel

Turnhout

0,00

De gemiddelde verkoopprijs van appartementen houdt in Turnhout gelijke tred met Geel en Mol, waarbij Herentals opvallend minder dure appartementen ter beschikking heeft. De vergelijking met de omliggende gemeenten van Turnhout is eerder diffuus.

4.4.2 Verkoopprijs van de bouwgronden

a.

Gemiddelde verkoopprijs van de bouwgronden

Tabel 4.12: Gemiddelde verkoopprijs bouwgronden 2000 71.253,06 69.243,90 64.213,12 56.519,66 65.882,42 66.397,40 52.883,14 84.091,73 54.247,37 76.025,78 67.107,07 70.094,66 39.529,68 72.673,26 44.811,09 103.656,76 42.602,82 118.958,85 74.041,80 60.842,76 54.052,59 46.417,04 38.392,11

1996 40.361,63 33.084,81 32.962,18 26.925,87 34.468,01 50.327,49 40.124,64 46.303,24 43.922,87 48.905,23 34.201,13 42.272,12 25.657,90 50.171,24 30.717,92 45.773,32 23.779,19 46.465,93 39.378,51 26.919,48 30.075,04 20.243,88 31.152,11


2003 95.980 74.456 80.002 84.796 110.207 98.614 75.247 131.029 52.979 117.808 114.023 111.583 62.828 85.385 82.382 139.344 67.187 144.490 88.033 64.043 94.814 66.890 73.955


2000 176,5% 209,3% 194,8% 209,9% 191,1% 131,9% 131,8% 181,6% 123,5% 155,5% 196,2% 165,8% 154,1% 144,9% 145,9% 226,5% 179,2% 256,0% 188,0% 226,0% 179,7% 229,3% 123,2%

1996 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

2003 237,8% 225,0% 242,7% 314,9% 319,7% 195,9% 187,5% 283,0% 120,6% 240,9% 333,4% 264,0% 244,9% 170,2% 268,2% 304,4% 282,5% 311,0% 223,6% 237,9% 315,3% 330,4% 237,4%

Grafiek 4.13: Gemiddelde verkoopprijs bouwgronden GEMIDDELDE VERKOOPPRIJS BOUWGRONDEN 160000 140000 120000 100000 80000

1996

60000

2003

2000

40000 20000

24

Dessel

Balen

Arendonk

Westerlo

Retie

-Oud Turnhout

Meerhout

Hoogstraten

Herenthout

Grobbendonk

Laakdal

Vosselaar

Vorselaar

Ravels

Olen

Merksplas

Lille

Kasterlee

Beerse

Mol

Herentals

Geel

Turnhout

0

b.

Gemiddelde verkoopprijs per m² van de bouwgronden

Tabel 4.13: Gemiddelde verkoopprijs per m² bouwgronden 1996 48,86 31,63 30,32 25,83 43,70 34,63 34,83 29,47 19,61 42,04 30,37 45,64 21,89 32,20 38,27 40,08 20,35 44,60 29,47 25,41 32,33 20,45 23,92


2000 64,84 59,80 69,16 53,68 78,64 55,95 44,11 40,57 48,17 60,95 73,30 75,71 45,89 66,76 45,84 58,83 36,59 47,72 53,15 49,32 63,90 37,81 41,98

2003 140,67 75,64 96,28 93,48 108,52 84,93 82,04 118,20 73,81 128,09 114,24 137,86 65,06 105,06 168,20 138,84 71,24 124,98 90,98 69,78 95,00 54,91 68,20


2000 132,7% 189,0% 228,1% 207,8% 180,0% 161,6% 126,6% 137,7% 245,7% 145,0% 241,3% 165,9% 209,6% 207,3% 119,8% 146,8% 179,8% 107,0% 180,3% 194,1% 197,7% 184,9% 175,5%

1996 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

2003 287,9% 239,1% 317,5% 361,9% 248,3% 245,2% 235,5% 401,1% 376,4% 304,7% 376,2% 302,1% 297,2% 326,3% 439,5% 346,4% 350,1% 280,2% 308,7% 274,6% 293,8% 268,5% 285,1%

Grafiek 4.14: Gemiddelde verkoopprijs per m² bouwgronden GEMIDDELDE VERKOOPPRIJS PER M² BOUWGRONDEN 180 160 140 120 1996

100

2000

80

2003

60 40 20 Dessel

Balen

Arendonk

Westerlo

Retie

Meerhout

-Oud Turnhout

Hoogstraten

Herenthout

Grobbendonk

Laakdal

Vosselaar

Vorselaar

Ravels

Olen

Merksplas

Lille

Kasterlee

Beerse

Mol

Herentals

Geel

Turnhout

0

Een bouwgrond op het grondgebied van de stad Turnhout is één van de duurste, uitgedrukt in Euro per m² in het hele arrondissement Turnhout. Alhoewel de totale verkoopprijs van een bouwgrond eerder op het gemiddelde ligt, betekent dit dat de gemiddelde bouwoppervlakte eerder klein is. Bovendien is het stijgingspercentage over de laatste jaren in Turnhout gemiddeld in vergelijking met de andere gemeenten, met uitzondering van Geel. Met andere woorden het aanbod van bouwgrond in Turnhout is waarschijnlijk beperkt maar wel gegeerd; voor een modaal gezin gekomen op een niveau dat onbetaalbaar wordt, en negatief is ten opzichte van de omliggende gemeenten.

25

4.4.3 Verkoopprijs van de woningen

Tabel 4.14: Gemiddelde verkoopprijs woningen 1996 65.372,47 70.272,83 67.985,10 70.797,52 79.552,55 84.038,81 72.750,60 85.154,23 70.899,11 80.016,04 73.591,41 79.095,73 66.634,20 80.190,53 70.986,49 80.520,73 63.586,80 77.292,38 75.129,44 70.682,33 67.221,76 61.887,98 65.847,51


2000 80.952,81 92.383,38 80.875,40 84.557,23 98.486,48 109.914,02 103.389,09 105.117,98 98.563,73 101.510,26 83.919,47 105.092,27 91.083,10 95.290,81 88.579,41 101.985,18 85.593,63 96.870,02 90.720,48 96.648,70 97.495,70 84.915,31 90.620,20

2003 103.261 120.014 105.168 105.569 130.672 126.358 121.464 140.379 121.110 115.369 114.941 120.933 114.870 116.164 127.634 126.101 104.897 108.765 116.208 118.556 121.808 104.917 126.041


1996 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

2000 123,8% 131,5% 119,0% 119,4% 123,8% 130,8% 142,1% 123,4% 139,0% 126,9% 114,0% 132,9% 136,7% 118,8% 124,8% 126,7% 134,6% 125,3% 120,8% 136,7% 145,0% 137,2% 137,6%

2003 158,0% 170,8% 154,7% 149,1% 164,3% 150,4% 167,0% 164,9% 170,8% 144,2% 156,2% 152,9% 172,4% 144,9% 179,8% 156,6% 165,0% 140,7% 154,7% 167,7% 181,2% 169,5% 191,4%

Grafiek 4.15: Gemiddelde verkoopprijs woningen GEMIDDELDE VERKOOPPRIJS WONINGEN 160000 140000 120000 100000

1996

80000 60000

2000 2003

40000 20000 Dessel

Arendonk

Retie

Meerhout

Herenthout

Laakdal

Vorselaar

Olen

Lille

Beerse

Herentals

Turnhout

0

De gemiddelde verkoopprijs van woningen situeert zich in Turnhout eerder op het gemiddelde van de 4 steden, en enigszins lager dan de aangrenzende gemeenten.

26

4.4.4 Sociale huurwoningen en sociale huurappartementen

Tabel 4.15: Sociale huurwoningen

1996

2000 883 160 530 399 236 245 162 89 306 150 13 70 300 8 158 150 58 62 55 262 153 0 118


2003 878 154 512 456 236 236 163 93 306 172 27 70 302 11 164 151 58 62 55 259 165 0 119

892 147 476 476 234 240 172 105 305 179 27 70 304 25 196 204 57 62 54 295 166 5 117

Grafiek 4.16: Sociale huurwoningen

SOCIALE HUURWONINGEN 1000 900 800 700 600

1996

500

2000

400

2003

300 200 100

27

Dessel

Balen

Arendonk

Westerlo

Retie

-Oud

Meerhout

Hoogstraten

Herenthout

Grobbendonk

Laakdal

Vosselaar

Vorselaar

Ravels

Olen

Merksplas

Lille

Kasterlee

Beerse

Mol

Herentals

Geel

Turnhout

0

Tabel 4.16: Sociale huurappartementen

1996

2000 225 430 179 1 15 28 0 0 0 0 68 0 47 24 115 2 21 0 0 89 6 21 0


2003 257 466 197 7 16 74 0 2 13 0 80 0 68 33 125 2 22 0 0 124 12 21 0

330 511 277 66 19 74 0 2 13 29 73 0 68 28 106 13 22 0 24 156 12 27 0

Grafiek 4.17: Sociale huurappartementen

SOCIALE APPARTEMENTEN 600

500

400 1996 2000

300

2003

200

28

Dessel

Balen

Arendonk

Westerlo

Retie

Oud-Turnhout

Meerhout

Hoogstraten

Herenthout

Grobbendonk

Laakdal

Vosselaar

Vorselaar

Ravels

Olen

Merksplas

Lille

Kasterlee

Beerse

Mol

Herentals

Geel

0

Turnhout

100

Opvallend is het hoge aantal sociale huurwoningen op het grondgebied van de stad Turnhout, ook in relatieve vergelijking met het bevolkingsaantal; zelfs als men rekening houdt met de sociale huurappartementen blijkt dat het aanbod van sociale wooneenheden in Turnhout hoger ligt dan in de gemeenten Geel, Herentals en Mol en zeker in vergelijking met de aangrenzende gemeenten.

4.4.5 Conclusies

Uit wat voorafgaat kunnen volgende conclusies getrokken worden:

-

-

Prijzen van onroerend goed zijn sinds 1996 sterk gestegen in de Kempen, en kennen bovendien een sterke stijging tussen 2000 en 2003. Deze stijging is voor bouwgronden (uitgedrukt in Euro per m²) meer uitgesproken in Turnhout dan in de andere steden van de Kempen, ook in vergelijking met de omliggende gemeenten; dit betekent dat de aankoop van bouwgrond op het grondgebied van de stad Turnhout onbetaalbaar wordt voor het modale gezin. Deze evolutie is minder uitgesproken op het gebied van de verkoopprijs van woningen. Opvallend is de grote concentratie aan sociale huurwoningen en sociale huurappartementen op het grondgebied van de stad Turnhout, ook in vergelijking met de andere steden van de Kempen, en zeer uitgesproken in vergelijking met de omliggende gemeenten. Uiteraard voert ook hier Turnhout zijn functe als centrumstad in.

29

4.5 Huurkosten, aanbod en kwaliteit van de wooneenheden, 2001

Wat volgt is een analyse van verkoop, kwaliteit etc. van woningen, appartementen en bouwgronden in Turnhout, de 3 andere steden van de Kempen (Geel, Herentals, Mol) en de aangrenzende gemeenten van Turnhout (Oud-Turnhout, Beerse, Kasterlee, Lille, Vosselaar en Merksplas).

4.5.1 Huurkost van de woningen Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Tabel 4.17: Maandelijkse huur zonder bijkomende kost Maand. huur zonder bijk. kost minder dan 247,89 euro van 247,89 tot 495,78 euro van 495,79 tot 743,67 euro van 743,68 tot 991,56 euro meer dan 991,56 onbekend TOTAAL**

Turnhout 1.605 3.610 379 65 60 141 5.860

Geel 932 1.730 175 29 29 82 2.977

Oud-Turnh. 104 323 87 22 41 22 599

Beerse Herentals 256 723 548 1.668 140 234 22 21 13 16 40 90 1.019 2.752

Mol 628 1.627 225 35 30 74 2.619

Kasterlee 302 629 106 27 16 28 1.108

Lille 226 507 91 15 3 28 870

Vosselaar Merksplas 110 194 296 258 67 57 10 11 13 11 16 23 512 554

Tabel 4.18: Maandelijkse huur zonder bijkomende kost % % minder dan 247,89 euro van 247,89 tot 495,78 euro van 495,79 tot 743,67 euro van 743,68 tot 991,56 euro meer dan 991,56 onbekend TOTAAL**

Turnhout 27,4% 61,6% 6,5% 1,1% 1,0% 2,4% 100,0%

Geel Oud-Turnh. 31,3% 17,4% 58,1% 53,9% 5,9% 14,5% 1,0% 3,7% 1,0% 6,8% 2,8% 3,7% 100,0% 100,0%

Beerse Herentals 25,1% 26,3% 53,8% 60,6% 13,7% 8,5% 2,2% 0,8% 1,3% 0,6% 3,9% 3,3% 100,0% 100,0%

Mol Kasterlee 24,0% 27,3% 62,1% 56,8% 8,6% 9,6% 1,3% 2,4% 1,1% 1,4% 2,8% 2,5% 100,0% 100,0%

Lille Vosselaar Merksplas 26,0% 21,5% 35,0% 58,3% 57,8% 46,6% 10,5% 13,1% 10,3% 1,7% 2,0% 2,0% 0,3% 2,5% 2,0% 3,2% 3,1% 4,2% 100,0% 100,0% 100,0%

Opvallend is het relatief grote aanbod van huurwoningen op het grondgebied van de stad Turnhout (indien men deze betrekt op het aantal inwoners). Bovendien is proportioneel gezien het aanbod van huurwoningen in een gemiddelde prijsklasse tussen € 250 en € 500 groter dan in de omliggende gemeenten en in de andere steden van de Kempen.

4.5.2 Aanbod, verkoopdynamiek en kwaliteit Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Verkoopsdynamiek wordt gedefinieerd als het aantal transacties dat in onroerend goed wordt gedaan. De overeenkomsten zijn de gepubliceerde akten.

30

a.

Verkopen

Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Tabel 4.19: Aantal verkochte wooneenheden Aantal verkochte wooneenheden ** (overeenkomsten) Turnhout villa's 0 woonhuizen 262 appartementen 214 TOTAAL** 476

Geel 0 117 52 169

Oud-Turnh. 0 53 2 55

Beerse 0 56 26 82

Herentals 0 122 97 219

Mol 0 141 42 183

Kasterlee 0 41 20 61

Lille 0 45 15 60

Vosselaar Merksplas 0 0 26 23 4 0 30 23

Grafiek 4.18: Verkochte woonhuizen VERKOCHTE WOONHUIZEN 300 250 200 overeenkomsten

150

gebouwen

100 50 0 Turnhout

Geel

OudTurnhout

Beerse

Herentals

Mol

Kasterlee

Lille

Vosselaar Merksplas

Zowel in woonhuizen als appartementen is er op het grondgebied van de stad Turnhout een – ook relatief – hoge dynamiek.

b.

Verkochte woonhuizen, villa’s en appartementen

Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Tabel 4.20 Verkochte woonhuizen Turnhout

Geel

Oud-Turnhout

Beerse

Herentals

Mol

Kasterlee

Lille

Vosselaar

Merksplas

Overeenkomsten

262

117

53

56

122

141

41

45

26

23

Gebouwen

269

117

56

56

124

144

42

46

26

25

Totale oppervlakte

74.950

53.005

61.802

8.176

21.682

26.101

14.910

13.435

3.980

3.456

Totale prijs (*1000)

23.929

11.896

5.967

6.321

10.484

14.280

4.767

4.949

3.273

2.650

Opp per gebouw

279

453

1.104

146

175

181

355

292

153

138

Prijs per gebouw

88.954

101.672

106.550

112.880

84.551

99.168

113.500

107.591

125.892

106.019

Tabel 4.21: Verkochte villa’s Turnhout

Geel

Oud-Turnhout

Beerse

Herentals

Mol

Kasterlee

Lille

Vosselaar

Merksplas

Overeenkomsten Gebouwen Totale oppervlakte Opp per villa Totale prijs (*1000) Prijs per villa

43

37

41

41

19

50

33

19

25

16

156.806

66.600

114.639

66.226

17.222

138.267

79.240

63.601

73.612

87.425

3.647

1.800

2.796

1.615

906

2.765

2.401

3.347

2.944

5.464

13.661 317.707

8.215 222.030

16.530 403.175

10.940 266.837

4.095 215.550

11.388 227.759

7.870 238.474

3.990 210.013

5.802 232.073

4.228 264.254

31

Tabel 4.22: Verkochte appartementen Turnhout Overeenkomsten Gebouwen

214

Geel

Oud-Turnhout 52

Beerse 2

Herentals 26

97

Mol

Kasterlee 42

20

Lille

Vosselaar 15

Merksplas

4

222

79

2

27

99

46

20

15

4

Totale prijs (*1000)

20.309

4.435

0

2.725

6.512

4.398

2.487

972

321

Prijs per appt

91.482

56.134

0

100.908

65.777

95.614

124.363

64.819

80.256

0 #DEEL/0!

Uit de verkochte woonhuizen blijkt een grote dynamiek in Turnhout, met een eerder gemiddelde prijs per woonhuis en een lager dan gemiddelde oppervlakte. Wat betreft verkochte villa’s blijkt een mindere dynamiek in Turnhout in vergelijking met andere gemeenten, maar een opvallende grote oppervlakte per villa, terwijl de gemiddelde prijs zich situeert boven die van de andere steden van de Kempen en ook boven de prijs van de omliggende gemeenten, met – niet verwonderlijk – uitzondering van Oud-Turnhout. In de verkoop van appartementen is in Turnhout een zeer grote dynamiek waarbij de prijs per appartement zich eerder op het gemiddelde stelt van de andere gemeenten.

c.

Verkochte bouwgronden

Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Tabel 4.23: Totaal aantal verkochte bouwgronden (aantal percelen) Tot. aantal verkochte bouwgr. (aantal percelen)

Turnhout Oud-Turnh. 53 36

Beerse Herentals 54 55

Mol 121

Kasterlee 70

Lille 58

Vosselaar Merksplas 24 41

In de bouwgronden is er een zeer lage verkoopsdynamiek in Turnhout, absoluut en ook relatief gezien.

d.

Begonnen gebouwen en woningen

Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Tabel 4.24: Totaal aantal begonnen gebouwen en woningen Totaal aantal begonnen gebouwen Totaal aantal begonnen woningen

Turnhout Oud-Turnh. 89 53 208 63

Beerse Herentals 70 78 121 104

Mol

Kasterlee 73 112

Lille

128 204

Kasterlee 76 120

Lille

127 208

64 73

Vosselaar Merksplas 28 35 61 35

77 86

Vosselaar Merksplas 24 47 44 47

Tabel 4.25: Totaal aantal toegestane gebouwen en woningen Totaal aantal toegestane gebouwen Totaal aantal toegestane woningen

Turnhout Oud-Turnh. 103 42 250 52

Beerse Herentals 65 70 87 104

Mol

Ook hier is er relatief gezien een lage dynamiek op het gebied van gebouwen en woningen.

32

e.

Bodembezetting en oppervlakte van de percelen

Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Onbebouwde percelen zijn die percelen die niet bebouwd zijn in goedgekeurde verkavelingen/woongebied. Niet genormaliseerde percelen zijn die percelen die geen bouwvergunning kunnen bekomen. Tabel 4.26: Bodembezetting Totaal Totaal Totaal Totaal

Turnhout Oud-Turnh. 7.735 4.645 18.959 5.366 0 0 26.694 10.011

aantal onbebouwde percelen aantal bebouwde percelen aantal niet genormaliseerde percelen aantal percelen**

Beerse 4.662 6.466 0 11.128

Herentals 7.506 11.982 0 19.488

Mol 16.977 15.008 1 31.986

Kasterlee 10.832 7.916 0 18.748

Lille 9.690 7.302 0 16.992

Vosselaar 1.964 3.899 0 5.863

Merksplas 5.521 3.432 0 8.953

Vosselaar 7.308.052 3.422.153 0 1.136.875 11.867.080 2.024

Merksplas 38.139.255 5.069.333 0 1.257.561 44.466.149 4.967

Tabel 4.27: Totale oppervlakte percelen Totale opp onbebouwde percelen Totale opp bebouwde percelen Totale opp niet genormaliseerde percelen Totale opp niet gekadastreerde oppervlakte Totale oppervlakte** Oppervlakte per perceel

Turnhout 40.755.146 11.239.629 0 3.963.154 55.957.929 2.096

Oud-Turnh. 29.732.677 6.487.708 0 2.518.541 38.738.926 3.870

Beerse 27.304.969 7.717.172 0 2.362.750 37.384.891 3.360

Herentals 32.887.534 9.797.864 0 5.823.148 48.508.546 2.489

Mol 89.330.083 17.677.643 32.469 7.084.813 114.125.008 3.568

Kasterlee 57.398.834 10.594.691 0 3.426.352 71.419.877 3.809

Lille 47.282.851 8.611.759 0 3.442.025 59.336.635 3.492

De gemiddelde oppervlakte van de percelen ligt in Turnhout met 2 100 m² laag in vergelijking met de andere steden van de Kempen en in vergelijking met de omliggende gemeenten, met uitzondering van Vosselaar.

f.

Appartementen, huizen en hoeven, oppervlakte

Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Tabel 4.28: Appartementen APPARTEMENTEN Tot. aantal bebouwde percelen betr. apptn Totaal oppervlakte betreffende appartementen Opp per appt

Turnhout Oud-Turnh. 4.271 155 321.945 45.005 75 290

Beerse 270 30.927 115

Herentals 1.148 114.101 99

Mol 1.081 143.655 133

Kasterlee 146 26.029 178

Turnhout Oud-Turnh. 11.700 4.361 5.059.621 4.916.743 432 1.127

Beerse 5.326 4.497.438 844

Herentals 8.561 5.201.783 608

Mol 11.168 10.044.048 899

Kasterlee 5.889 7.001.185 1.189

Lille 128 27.350 214

Vosselaar Merksplas 179 32 23.840 5.286 133 165

Lille 5.072 5.218.917 1.029

Vosselaar Merksplas 3.370 2.523 2.889.140 2.742.003 857 1.087

Tabel 4.29: Huizen en hoeven HUIZEN EN HOEVEN Tot. aantal bebouwde percelen betr. huizen & hoeven Totaal oppervlakte betreffende huizen en hoeven Opp per huis

Opvallend hier is een zeer kleine oppervlakte per appartement in Turnhout in vergelijking met alle andere gemeenten. Ook de gemiddelde oppervlakte per huis is in Turnhout uitzonderlijk laag.

33

g.

Kwaliteit van de woningen

Bron: Vereniging van makelaars, huurprijzen 2003 Tabel 4.30: Kwaliteit van de woningen Totaal en percentage aantal woningen (met): cv telefoon badkamer / douche tuin garage % cv telefoon badkamer / douche tuin garage

Turnhout Oud-Turnh. 12.478 3.776 13.767 4.187 16.017 4.399 10.067 4.002 9.404 3.784 Turnhout Oud-Turnh. 75,7% 83,2% 83,5% 92,3% 97,1% 97,0% 61,1% 88,2% 57,0% 83,4%

Beerse 4.405 5.073 5.593 4.971 4.724 Beerse 77,9% 89,7% 98,9% 87,9% 83,5%

Herentals 7.915 8.696 9.773 7.431 6.861 Herentals 80,3% 88,2% 99,2% 75,4% 69,6%

Mol 10.069 10.898 11.983 9.805 9.577 Mol 81,1% 87,8% 96,5% 79,0% 77,1%

Kasterlee 5.300 5.689 6.115 5.494 5.132 Kasterlee 87,1% 93,5% 100,0% 90,3% 84,3%

Lille 4.076 4.882 5.242 4.827 4.310 Lille 78,0% 93,5% 100,0% 92,4% 82,5%

Vosselaar Merksplas 2.967 2.043 3.295 2.458 3.513 2.638 3.158 2.338 3.003 2.166 Vosselaar Merksplas 82,8% 79,3% 92,0% 95,4% 98,1% 100,0% 88,2% 90,7% 83,8% 84,1%

Van alle andere steden van de Kempen en van alle omliggende gemeenten heeft Turnhout het minste percentage woningen met garage en/of tuin; het aantal woningen met centrale verwarming ligt ook hier het laagste van al deze gemeenten.

4.5.3 Conclusies

De analyse van de cijfers over het jaar 2001 geeft aanleiding tot volgende conclusies, telkens in vergelijking met de steden Geel, Mol en Herentals en in vergelijking met de aangrenzende gemeenten van de stad Turnhout:

-

-

-

De huurkost van wooneenheden is in Turnhout geconcentreerd, meer dan in andere gemeenten, in een gemiddelde tussen € 250 en € 500. Er is een zeer grote verkoopsdynamiek in woonhuizen en appartementen, opvallend hoog in vergelijking met andere gemeenten. Opvallend is de kleine oppervlakte van de verkochte woonhuizen, met een lager dan gemiddelde prijs, een zeer grote gemiddelde oppervlakte per verkochte villa tegen prijzen die, met uitzondering van Oud-Turnhout, hoger ligt dan de andere gemeenten, een hoge verkoopsdynamiek in appartementen met een gemiddelde prijs. Een zeer lage verkoopsdynamiek en dus een gebrek aan aangeboden bouwgronden. Hetzelfde geldt in het aantal begonnen en toegestane gebouwen en woningen: een zeer lage dynamiek. De bouwpercelen in Turnhout zijn veel lager dan in de andere gemeenten; de oppervlakte per appartement is uitzonderlijk laag, hetzelfde geldt voor de oppervlakte van de huizen. Opvallend is het aantal woningen dat, opnieuw in vergelijking met de andere gemeenten, geen tuin of garage heeft en bovendien het comfort van centrale verwarming niet aanbiedt.

Algemeen kan men dan ook stellen dat:

-

er wel degelijk een vraag is naar woningen op het grondgebied van de stad Turnhout, wat resulteert in een hoge verkoopsdynamiek tegen gemiddelde prijzen; de kwaliteit van de woningen (aanwezigheid van tuin en/of garage, totale oppervlakte) sluit niet aan bij wat de andere gemeenten in de Kempen aanbieden; de aanwezigheid en het aanbod van kleine appartementen opvallend is; als algemene conclusie kan gesteld worden dat het woningaanbod, zowel in huizen, appartementen als villa’s, weinig aantrekkelijk is voor jonge gezinnen, al of niet in

34

uitbreiding, maar dat de vraag wel degelijk aanwezig is. De stad lijkt daardoor meer aantrekkelijk voor alleenstaanden, “beginnende” gezinnen. Ook hier lijkt het erop dat Turnhout zich minder kan profileren als woonstad voor “modale” gezinnen met kinderen.

35

4.6 Turnhout en de andere centrumsteden van Vlaanderen

Uit de gepubliceerde Demografische Evolutie van de 13 Centrumsteden de voorbije 20 jaar, Kenniscentrum Statistiek, december 2004 halen we de volgende gegevens:

4.6.1 Inwoners

Turnhout is qua aantal inwoners met 39 235 op 1 januari 2003 de kleinste van alle 13 centrumsteden van Vlaanderen. Zoals bekend omgeven door een aantal gemeenten behorend tot het Regionaal Stedelijk Gebied (Beerse, Vosselaar en Oud-Turnhout) die relatief gezien de functie van woongebied in stedelijk weefsel overnemen. Daartegenover staat dat Turnhout als centrumstad geen directe concurrentie heeft met een aanliggende stad zoals Genk ten opzichte van Hasselt en ook centraal ligt in een gebied dat makkelijk toegankelijk is.

4.6.2 Groei-index

In deze 13 centrumsteden samen is de bevolking tussen 1983 en 1999 gedaald van 1,514 miljoen inwoners tot 1,461 miljoen inwoners. Een duidelijke stadsvlucht en een ontvolking van de centrumsteden is duidelijk merkbaar. Vanaf 1999 is er een trendbreuk en is de totale bevolking in deze 13 centrumsteden opnieuw gestegen tot 1,478 miljoen inwoners. In volgende tabel kunnen we Turnhout qua groei-index vergelijken met de andere 13 steden en met het totaal van het Vlaamse gewest.

Tabel 4.31: Groei-index t.o.v. het Vlaamse Gewest

Aalst Antwerpen Brugge Genk Gent Hasselt Kortrijk Leuven Mechelen Oostende Roeselare Sint-Niklaas Turnhout 13 steden Vlaamse Gewest

1983-1987 1987-1991 1991-1995 1995-1999 1999-2003 98,2 97,6 98,2 98,9 99,6 97,3 96,1 96,5 96,5 99,9 99,1 98 97,6 98,7 99,6 98,8 98,5 99,3 100 99,7 98,3 97,1 97 97,5 100,6 99,7 100,1 99,7 99,9 100,1 100,3 98,5 98,2 97,8 97,9 98,9 99,6 100,3 100,2 101,3 97,9 98 98,8 98,6 100,3 98,3 98,9 98,8 96,7 100 100,1 100,2 100 99,5 100,9 99,4 98,8 98,6 98,6 99,6 99,5 99,7 99,9 99 100,7 98,4 97,7 97,8 97,9 100 100 100 100 100 100

36

Turnhout heeft relatief gezien over de ganse periode beter gescoord in de groei van het aantal inwoners ten opzichte van de andere centrumsteden in Vlaanderen; pas in de laatste periode, 1999-2003, is de aangroei van de bevolking in Turnhout hoger dan in de rest van het Vlaamse Gewest.

4.6.3 Migratiesaldo

In volgende tabel wordt over de periode 1983-2002 het migratiesaldo vergeleken tussen de 13 steden en met het ganse Vlaamse Gewest.

Tabel 4.32: Migratiesaldo

Aalst Antwerpen Brugge Genk Gent Hasselt Kortrijk Leuven Mechelen Oostende Roeselare Sint-Niklaas Turnhout 13 steden Vlaamse Gewest

1983 -3,18 -2,77 -1,95 -12,89 -2,65 -5,1 -0,91 -6,07 -4,22 1,09 -2,63 0,69 -4,67 -3,1 -0,11

1987 -4,59 -7,16 -0,84 -7,05 -4,76 -0,72 -0,04 -8,03 -1,66 3,36 0,04 -2,56 -0,72 -4,17 0,14

1991 1,85 0,17 -5,17 -3,53 0,21 2,16 -0,01 2,62 3,85 8,13 3,04 -0,41 2,82 0,61 3,17

1995 -0,97 -4,9 -1,59 -2,8 -3,89 -1,65 -0,79 -2,95 -4,93 1,22 0,54 -3,91 -1,77 -3,11 1,74

1999 0,83 -3,18 2,68 -0,91 -1,32 1,18 -3,11 -5,97 -1,55 4,31 3,27 2,32 0,1 -1,07 1,24

2002 5,14 6,06 0,33 -0,36 4,61 1,92 -2,16 9,17 4,43 11,53 5,95 0,79 4,06 4,5 2,86

Turnhout scoort sinds 1987 beter dan de andere centrumsteden wat betreft het saldo tussen emigratie en immigratie, maar loopt in 2002 een achterstand op. De achterstand in 2002 zou kunnen te wijten zijn aan regularisatie.

4.6.4 Jonge gezinnen-index

De jonge gezinnen-index is een indicatie voor de aantrekkelijkheid van de steden op jonge gezinnen. De index wordt berekend door het totaal aantal personen tussen 0 en 9 jaar en tussen 29 en 39 jaar te vergelijken met het totale inwonersaantal.

37

Tabel 4.33: Jonge gezinnen-index

Aalst Antwerpen Brugge Genk Gent Hasselt Kortrijk Leuven Mechelen Oostende Roeselare Sint-Niklaas Turnhout 13 steden Vlaanderen

1981 90,1 86,8 96,1 110,2 89,9 102,2 95,3 93 90,6 86 98,7 101,1 93,6 91,9 100

1991 95,8 93,4 94,8 111,2 94,8 103,2 95,9 103,5 97,9 85,4 97,4 95,3 102 96 100

1995 96,6 94,1 94 108,7 96,9 98,6 96,1 103,5 100,3 84,9 99,9 95,4 100,6 96,5 100

1999 96,3 95,3 92,9 104,2 97,7 93,8 95,2 101,7 101,3 83,2 99 94 97,4 96,1 100

2003 96,7 101 93,3 102,2 101 90,6 94,1 104,9 103,5 83 98,6 96 98,5 98,5 100

In de jaren ’90 scoorde Turnhout beter dan de andere centrumsteden op het gebied van jonge gezinnen-index; in 2003 situeert Turnhout zich op het gemiddelde van deze steden, maar onder de jonge gezinnen-index van gans Vlaanderen.

4.6.5 Conclusies

Uit wat voorafgaat in deze vergelijking van cijfergegevens met de andere centrumsteden van Vlaanderen kunnen volgende algemene conclusies samengevat worden:

-

-

-

Als kleinste centrumstad van alle 13 centrumsteden van Vlaanderen heeft Turnhout bovendien het nadeel omringd te zijn door gemeenten met een belangrijke woonfunctie; daartegenover staat dat onmiddellijke concurrentie als centrumstad van verder afgelegen steden minder aanwezig is. Qua inwonersaantal stijgt Turnhout sinds 5 jaar sterker dan de andere centrumsteden en sterker dan het Vlaamse Gewest. Dit is vooral te wijten aan een relatief hoog migratiesaldo. Daartegenover staat dat Turnhout blijkbaar minder aantrekkelijk is voor jonge gezinnen en slechter scoort dan andere – zeer grote – centrumsteden maar wel beter dan de “kleinere” centrumsteden. De positieve trendbreuk – stoppen van de stadsvlucht en een beweging terug naar de stad sinds het begin van dit millennium – kan door Turnhout aangegrepen worden om positief in te spelen op deze dynamiek.

38

4.7 De Stadsmonitor van de stad Turnhout

In wat volgt hebben wij ons gebaseerd op een aantal conclusies die te maken hebben met wonen, woonomgeving en tevredenheid zoals die verschenen zijn in de Stadsmonitor voor Leefbare en Duurzame Vlaamse Steden, Editie Turnhout, 2004, RUG, CDO, Hogeschool Gent, HABE. Zoals bekend heeft deze Stadsmonitor een instrument van 188 indicatoren ontwikkeld waarop de steden hun strategische plannen en beleidsprogramma’s kunnen afstemmen om in hun stadsontwikkeling een leefbare en duurzame omgeving te creëren. Uit deze 188 indicatoren hebben we er een aantal genomen en de daarbij geldende conclusies, voornamelijk om – opnieuw – de uit te voeren enquête naar de verhuismotieven inhoud te geven en te accentueren op deze indicatoren die een invloed kunnen hebben op de beweegredenen om al of niet uit de stad of naar de stad te migreren. Voor de specifieke onderliggende data verwijzen we naar de Stadsmonitor.

1.

Qua tevredenheid over de speelvoorzieningen en -plekken in de buurt scoort Turnhout eerder slecht: slechts 35% van de ondervraagden zijn tevreden met het aanbod van speelvoorzieningen in de buurt.

2.

Wat betreft algemeen aanbod van sport en recreatie blijkt 70% tevreden.

3.

Over het cultureel aanbod is meer dan 90% tevreden tot zeer tevreden. Dit is beter dan de andere centrumsteden.

4.

Ook qua aanbod van restaurants/horeca en uitgaansgelegenheden is de meerderheid van de Turnhoutse bevolking eerder tevreden tot zeer tevreden. Nota kan toch genomen worden dat deze tevredenheid groter is bij de “oudere” bevolking.

5.

Op het gebied van de basiskwaliteit van de woningen scoort Turnhout eerder goed in vergelijking met de andere centrumsteden; wanneer comfort wordt uitgebreid met de aanwezigheid van een tuin scoort Turnhout opvallend slecht.

6.

In de analyse van de woonkosten is het opvallend dat in Turnhout de betaalbaarheid om eigenaar te worden van een woning sterk is gedaald, zelfs tot onder een kritische grens (d.w.z. betaalbaar voor een modaal inkomen), ook in vergelijking met de andere centrumsteden. Met andere woorden vraag en aanbod om eigenaar te worden van een woning, al of niet via de verwerving van een bouwgrond, is niet in evenwicht.

7.

Voor de indicator “Bereikbaarheid van openbaar groen” (gedefinieerd als een minimum van 2 000 m² openbaar groen binnen een straal van 400 m) blijkt dat 66% van de inwoners van het grondgebied Turnhout deze bereikbaarheid hebben, maar dat er in sommige wijken duidelijke problemen zijn (Boomgaard, Kerkhof, Station, Stokt en Kazerne).

8.

Voor de indicator “Uitrustingsniveau van de wijk” worden 6 basisvoorzieningen geanalyseerd: ° aanwezigheid van basisonderwijs; ° openbaar vervoer; ° speelruimte;

39

° ° °

jeugdruimte; buurtgroen; buurtwinkels.

Wat betreft aantrekkingskracht van een stad voor jonge gezinnen met kinderen is dit een belangrijke indicator. Turnhout scoort op deze samengestelde indicator onvoldoende. Vooral het gebrek aan de nabijheid van basisscholen, gevolgd door het gebrek aan buurtwinkels (bakker, slager, groenten en fruit, vis en zuivel, superettes) geven aan dat er in Turnhout onvoldoende spreiding van kleinhandel voor voeding is, wat de aantrekkelijkheid van de woonomgeving hypothekeert. 9.

Conclusies: De greep die we gedaan hebben uit de 188 indicatoren uit de Stadsmonitor van de stad Turnhout heeft als eerste doelstelling om deze indicatoren te gebruiken in de enquêtering gericht naar de verhuismotieven, meer specifiek naar jonge gezinnen. In het hoofdstuk waar deze enquête wordt geanalyseerd, zullen we kunnen besluiten of deze indicatoren al of niet een invloed hebben op deze verhuismotieven en beweegredenen. Indien dit wel het geval blijkt te zijn, kan een beleid ontwikkeld worden dat deze indicatoren positiever doet evalueren waardoor de aantrekkelijkheid voor jonge gezinnen kan verhogen.

40

5. ANALYSE VAN DE MIGRATIESTROMEN

5.1 Inleiding

5.1.1 Doelstelling

Vooraleer dieper in te gaan op de verhuis- en de vestigingsmotieven van de gezinnen die naar en uit Turnhout verhuisden, wordt in dit hoofdstuk de omvang van de in- en uitstroom van de bewoners van en naar Turnhout in kaart gebracht. Het betreft hier een beperkte analyse van alle verhuizers die plaats vonden in de periode 1997-2004. Dit vormt een belangrijke aanvulling op de statistieken betreffende de bevolkingsevolutie, vermits dit cijfer uitsluitend het eindsaldo geeft van de loop van de bevolking van de stad, maar geen inzicht biedt in de grote stromen van bewoners die zich in en uit de stad bewegen die, naast de natuurlijke aangroei en daling van de bevolking, dit saldo verklaren. De studie van de migratiestromen geeft een beeld van de (in)stabiliteit van de Turnhoutse bevolking, van de omvang van het ‘vluchtig’ deel van de populatie dat slechts voor korte tijd op het grondgebied verblijft. De verhuisbewegingen worden nader bekeken, maar ook de verhuizers zelf worden onder de loep genomen. Een aantal persoonsgegevens van elke verhuizer maken immers deel uit van de verhuisbestanden, wat een algemene profielschets mogelijk maakt van wie in Turnhout is komen wonen, wie de gemeente verlaat en wie er binnen de gemeente verhuisd is. Bovendien kunnen we deze drie groepen van verhuizers vergelijken. Dit geeft reeds een eerste idee van de manier waarop alleenstaanden en gezinnen een woonkeuze maken. Dit wordt in hoofdstuk 6 verder verfijnd door middel van de resultaten van de enquête bij de onlangs verhuisde gezinnen.

5.1.2 Aanpak

De dienst bevolking van de stad Turnhout bezorgde drie soorten lijsten uit het bevolkingsregister met daarin informatie over drie groepen van verhuisde personen: de instromers: verhuizers afkomstig uit een andere gemeente die Turnhout als bestemming hebben; de uitstromers: de personen die Turnhout verlieten en in een andere gemeente zijn gaan wonen; de binnenverhuizers: de personen die binnen Turnhout een nieuwe woonplaats kiezen.

41

Op basis van deze lijsten werd een bestand aangelegd met daarin per huishouden één rij. Hiervoor werden één of meerdere lijnen van verhuizers gecombineerd tot één verhuizend gezin. Indien twee volwassenen en twee kinderen op dezelfde dag ingeschreven zijn in de dienst bevolking, wordt dit beschouwd als één huishouden dat verhuist, en werd hiervoor in het migratiebestand per huishouden één lijn gecreëerd. Hierbij moeten we opmerken dat mogelijk kleine fouten kunnen optreden. Een voorbeeld hiervan is een alleenstaande die verhuist om te gaan samenwonen met een partner die al op het bestaande adres woont. Hij/zij wordt beschouwd als een alleenstaande die verhuist, niettegenstaande hij of zij na de verhuis geen alleenstaande meer is. Ondanks deze uitzonderingsgevallen zijn wij ervan overtuigd dat het op die manier opgemaakte migratiebestand per huishouden een goede weergave van de realiteit geeft. Volgende gegevens werden opgenomen in het migratiebestand per huishouden: - verhuisjaar en –datum; - nieuw adres: gemeente of land van herkomst, voor Turnhout eveneens de straat en het huisnummer. Dit laatste laat ons toe de wijk te bepalen; - oud adres: zelfde gegevens als nieuw adres; - leeftijd van het gezinshoofd (indien meerdere, leeftijd van de oudste); - burgerlijke staat: gehuwd, ongehuwd, gescheiden, weduwe(naar); - gezinssituatie: Op basis van de gegevens uit het bevolkingsregister werd de gezinssituatie bepaald vertrekkende van het aantal volwassenen en het aantal kinderen dat verhuist. Hierbij werd uitgegaan van volgende indeling: o één-persoonshuishouden zonder kinderen; o twee-persoonshuishouden zonder kinderen; o ander huishouden zonder kinderen; o één volwassene en één kind; o één volwassene en twee kinderen; o één volwassene en meer dan twee kinderen; o twee volwassenen en één kind; o twee volwassenen en twee kinderen; o twee volwassenen en meer dan twee kinderen; o ander met kinderen. - aantal kinderen per leeftijdscategorie: jonger dan 10 jaar, 10-18 jaar en ouder dan 18 jaar; - huishoudtype: indeling van de huishoudens op basis van de leeftijd van de volwassenen en het aantal kinderen. Volgende categorieën werden hier gecreëerd: o 1 jongvolwassene 18-34 jaar zonder kinderen; o 1 volwassene 35-64 jaar zonder kinderen; o 2 jongvolwassenen 18-34 jaar zonder kinderen; o 2 volwassenen 35-64 jaar zonder kinderen; o 1 bejaarde; o 2 bejaarden; o 1 jongvolwassene met kinderen; o 1 volwassene met kinderen; o 2 jongvolwassenen met kinderen; o 1 volwassene en 1 jongvolwassene met kinderen; o 1 volwassene en 1 jongvolwassene zonder kinderen; o 2 volwassenen met kinderen; o overige. De drie basisbestanden worden verwerkt op twee manieren: enerzijds naar huishoudens en anderzijds naar persoon. De meeste analyses zullen op huishoudenniveau gebeuren. Het aantal personen en hun kenmerken worden vooral gebruikt om de beweging in ‘koppen’ te berekenen

42

eerder dan in huishoudens. Een twee persoonshuishouden met twee kinderen bestaat uit vier personen, terwijl een één persoonhuishouden zonder kinderen maar uit één persoon bestaat. In de huishoudstatistieken tellen zij allebei voor één gezin, terwijl de ene uit vier koppen en de andere uit één kop bestaat. Uitgaande van deze gegevens kunnen we volgende relaties leggen wat betreft de verhuisprofielen van de instromers, uitstromers en binnenverhuizers: - jaar van verhuis: een tijdsdimensie die een evolutie in de tijd weergeeft; - herkomst en bestemming van de verhuizers, zowel per gemeente/land als per wijk (voor de Turnhoutse adressen). Voor sommige wijken zijn de aantallen te klein om significante conclusies te kunnen trekken. Deze wijkgegevens zullen in een later stadium eveneens gerelateerd worden aan een aantal socio-economische variabelen van alle inwoners van de wijk; - gezinskenmerken zoals gezinssituatie, huishoudtype, burgelijke staat, aantal kinderen en leeftijd van het gezinshoofd. In de volgende paragrafen bespreken we achtereenvolgens de vaststellingen met betrekking tot de instroom (paragraaf 2), de uitstroom (paragraaf 3), het verschil tussen in- en uitstroom (paragraaf 4) en tenslotte de vaststellingen met betrekking tot de interne verhuizingen.

43

5.2 Verhuizen naar Turnhout: instroom

5.2.1 Steekproefsamenstelling

Tijdens de registratieperiode van 1997 tot 2004 werden in Turnhout 10 523 inkomende gezinnen en 15 861 personen geregistreerd. Dit komt overeen met gemiddeld 1,5 personen per verhuizend huishouden. Volgende grafiek geeft een overzicht van het aantal gezinnen per jaar dat verhuisd is naar Turnhout.

Grafiek 5.1: Aantal instromende gezinnen in Turnhout per jaar

1450 1392

1400

1371

1353

1338

1350

1316 1284

1300 1250

1237

1232

1997

1998

1200 1150 1999

2000

2001

2002

2003

2004

We merken dat het aantal immigrerende gezinnen gestegen is van 1 237 in 1997 naar 1 284 in 2004. Dit is een stijging van 47 gezinnen of 4%. We merken dat er een beduidende stijging is geweest in 1999 en 2000. Sindsdien is het aantal instromende gezinnen hoofdzakelijk gedaald.

5.2.2 Kenmerken van de inkomende gezinnen

We analyseren de belangrijkste kenmerken van de instromende gezinnen. Achtereenvolgens bekijken we de herkomst van de instromers, hun burgerlijke staat, de leeftijd van het gezinshoofd, de gezinssituatie en het huishoudtype. Hierbij wordt enerzijds nagegaan hoe de steekproef is samengesteld naar elk van de verschillende socio-economische kenmerken, maar wordt ook onderzocht of er bepaalde evoluties in deze samenstelling te onderkennen zijn.

44

5.2.3 Herkomst van de instromers

In een eerste punt bekijken we de herkomst van de instromende gezinnen. De basis die we hiervoor gebruiken zijn alle instromers van 1997-2004. We maken een pareto-analyse voor de belangrijkste gemeenten. Hierbij worden de gemeenten gerangschikt van groot naar klein volgens de relatieve frequenties. Vervolgens worden zowel de relatieve frequenties (staafdiagram) als de cumulatieve frequenties (lijndiagram) weergegeven. Grafiek 5.2: Verdeling aantal instromende gezinnen naar gemeente van herkomst

14%

80%

12%

70% 60%

10%

50%

8%

40% 6%

% cum

30%

4%

20% 10%

0%

0%

O

ud -T ur nh o Be u t Vo e rs s e An se la t w ar er pe R n a N ve ed ls er Ka la n st d Ar erle en e M do n er ks k pl as Li lle G e Br el us se l H oo Re gs ti e tra te n R ij k Mo ev l H ors er el en ta ls

2%

De meeste immigranten zijn afkomstig van de randgemeenten. Oud-Turnhout (19%), Vosselaar (10%), Beerse (10%), Ravels (9%), Kasterlee (7%), Arendonk (6%) en Merksplas (6%) staan in de top-10. Ook Antwerpen (10%) en Nederland (9%) zijn belangrijke toeleveranciers voor nieuwe inwoners. De immigranten zijn sterk geconcentreerd: 10 gemeenten zijn goed voor maar liefst 56% van alle immigrerende huishoudens!

5.2.4 Burgerlijke staat

Volgende grafiek geeft een overzicht van het aantal verhuizende gezinnen ingedeeld volgens de burgerlijke staat op het ogenblik van verhuizen.

45

Grafiek 5.3: Aantal instromende gezinnen naar burgerlijk staat

1600 41

46

685

196

468

1997

1400 1200 1000

47

36

29

718

662

670

683

177

190

208

227

219

429

435

404

431

382

419

346

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

46

42

552

565

171

35

674

800 600 400 200

224

0

Gehuw d

Gescheiden

Ongehuw d

Weduw e(naar)

De meeste verhuizende huishoudens zijn ongehuwd (53%) of gehuwd (27%). 18% is gescheiden en 3% weduwe(naar).

Grafiek 5.4: Aantal instromende gezinnen naar burgerlijke staat

Weduw e(naa r) 3%

Ongehuw d 52%

Gehuw d 27%

Gescheiden 18%

Tabel 5.1: Evolutie aantal instromende gezinnen naar burgerlijke staat

Gehuwd Gescheiden Ongehuwd Weduwe(naar) TOTAAL

1997 100 100 100 100 100

1998 92 115 102 91 100

1999 93 104 124 89 108

2000 86 111 130 100 110

2001 92 122 120 102 109

2002 82 133 121 78 106

2003 90 128 124 63 109

Als we de evolutie sinds 1997 bekijken, merken we de sterkste procentuele stijging van het aantal gescheiden huishoudens (31%) en ongehuwden (22%). Het aantal gehuwden is afgenomen met 26% (tegenover een stijging met 3% van het totale aantal gezinnen).

46

2004 74 131 122 76 103

5.2.5 Leeftijd van het gezinshoofd

Volgende grafiek geeft het aantal verhuizende gezinnen per jaar ingedeeld naar de leeftijd van het gezinshoofd (oudste van het gezin). Grafiek 5.5: Aantal instromende gezinnen naar leeftijd gezinshoofd

1600 1400 1200 1000 800

86 84

94

75

78

169

114

90 79

106 97

102

218

209

175

148

173

85 85 96 219 213

>=60 jaar 50-59 jaar

356

306

80

71

393 377

329

386

366

318

600

40-49 jaar 30-39 jaar <30 jaar

400 603

558

634

655

1997

1998

1999

2000

573

568

583

574

2001

2002

2003

2004

200 0

Van de grootste groep verhuizende huishoudens heeft het gezinshoofd de leeftijd jonger dan 30 jaar (45%), tussen 30 en 39 jaar (25%) en tussen de 40 en 49 jaar (17%).

Grafiek 5.6: Aantal instromende gezinnen naar leeftijd gezinshoofd

>=60 jaar 50-59 jaar 7% 7% 40-49 jaar 17%

<30 jaar 44%

30-39 jaar 25%

We merken echter wel een spectaculaire stijging van het aantal oudere verhuizende huishoudens. Dit wordt duidelijk in volgende tabel.

47

Tabel 5.2: Evolutie aantal instromende gezinnen naar leeftijd gezinshoofd

<30 jaar 30-39 jaar 40-49 jaar 50-59 jaar >=60 jaar

1997 100 100 100 100 100

1998 93 108 102 104 112

1999 105 116 88 152 102

2000 109 128 104 105 107

2001 95 123 129 129 126

2002 94 120 124 136 85

2003 97 126 130 113 95

2004 95 104 126 128 101

Het aantal huishoudens tussen 50-59 jaar is met 28% gestegen en deze van 40-49 jaar met 26% ten opzichte van 1997. Met uitzondering van de huishoudens jonger dan 30 jaar (daling 5%) kenden de overige categorieën een stijging.

5.2.6 Gezinssituatie

Volgende tabel geeft een overzicht van het aantal immigrerende huishoudens per jaar per gezinssituatie.

Tabel 5.3: Aantal instromende gezinnen naar gezinssituatie

1 pers hh zonder kind 2 pers hh zonder kind Andere hh zonder kind Totaal hh zonder kind 1 volwassene 1 kind 1 volwassene 2 kind 1 volwassene +2 kind 2 volwassene 1 kind 2 volwassene 2 kind 2 volwassene +2 kind Andere met kind Totaal hh met kind TOTAAL

1997 840 213 11 1.064 48 30 7 44 32 8 4 173 1.237

1998 795 187 32 1.014 70 31 13 43 40 16 5 218 1.232

1999 923 240 10 1.173 35 25 7 45 36 12 5 165 1.338

2000 973 198 8 1.179 64 42 8 53 29 10 6 212 1.391

2001 930 183 52 1.165 58 26 11 51 38 18 4 206 1.371

2002 885 202 11 1.098 67 29 14 41 32 23 11 217 1.315

2003 883 228 5 1.116 68 44 18 54 30 14 9 237 1.353

2004 857 189 12 1.058 63 41 10 60 37 5 12 228 1.286

% 67% 15% 1% 82% 5% 3% 1% 5% 3% 0% 1% 18% 100%

De grootste groepen zijn één-persoonshuishoudens zonder kinderen (67%) en tweepersoonshuishoudens zonder kinderen (15%). De huishoudens zonder kinderen zijn goed voor 82% van de immigrerende huishoudens, deze met kinderen 18%. 8% zijn twee-persoonshuishoudens met kinderen, 9% één-persoonhuishoudens met kinderen. Wanneer we het aantal immigrerende personen nemen in plaats van het aantal huishoudens, krijgen we een gelijkaardig beeld.

48

Tabel 5.4: Aantal instromende personen naar gezinssituatie

1 pers hh zonder kind 2 pers hh zonder kind Andere hh zonder kind Totaal hh zonder kind 1 volwassene 1 kind 1 volwassene 2 kind 1 volwassene +2 kind 2 volwassene 1 kind 2 volwassene 2 kind 2 volwassene +2 kind Andere met kind Totaal hh met kind TOTAAL

1997 840 426 22 1.288 95 90 29 132 127 41 15 529 1.817

1998 796 388 64 1.248 138 92 53 128 162 83 19 675 1.923

1999 942 494 24 1.460 70 72 28 135 141 63 15 524 1.984

2000 974 397 17 1.388 123 123 34 158 116 53 23 630 2.018

2001 931 366 104 1.401 116 78 48 153 152 93 14 654 2.055

2002 885 406 22 1.313 137 88 58 123 127 124 38 695 2.008

2003 884 458 10 1.352 136 132 84 163 120 79 36 750 2.102

2004 857 379 24 1.260 126 122 42 180 148 29 48 695 1.955

Het aandeel van het aantal personen in huishoudens zonder kinderen is nu wel een stuk lager (64% i.p.v. 82%), terwijl het aandeel van huishoudens met kinderen hoger ligt (36% t.o.v. 18%). 44% van de verhuizende personen zijn alleenstaand zonder kinderen en 19% koppels zonder kinderen. 18% van de verhuizende personen zijn twee-persoonshuishoudens met kinderen, 15% éénpersoonhuishoudens met kinderen. Tot slot bekijken we ook hier de evolutie van het aantal huishoudens naar gezinstype over de jaren. Om relevante uitspraken te kunnen doen hebben we alle één-persoonshuishoudens met kinderen en alle twee-persoonshuishoudens met kinderen samengenomen.

Tabel 5.5: Evolutie instromende gezinnen naar gezinssituatie

1 pers hh zonder kind 2 pers hh zonder kind Totaal hh zonder kind 1 volwassene met kind 2 volwassene met kind Totaal hh met kind kind TOTAAL

1997 100 100 100 100 100 100 100

1998 95 98 95 134 118 126 100

1999 110 112 110 79 111 95 108

2000 116 92 111 134 111 123 112

2001 111 105 109 112 126 119 111

2002 105 95 103 129 122 125 106

2003 105 104 105 153 122 137 109

2004 102 90 99 134 130 132 104

Het totale aantal huishoudens is sinds 1997 met 4% gestegen. De huishoudentypes die beduidend meer gestegen zijn, zijn huishoudens met kinderen (+32%). In 1999 was er voor deze groep echter een dieptepunt. Ook merken we vanaf 2000 een daling van het aantal instromende samenwonende echtparen zonder kinderen.

5.2.7 Huishoudtype

49

Een andere indeling die we kunnen maken is deze naar huishoudtype. We doen dit opnieuw zowel voor het aantal immigrerende huishoudens als voor het aantal personen. Volgende tabel geeft het aantal verhuizende huishoudens in de periode 1997 tot 2004.

Tabel 5.6: Aantal instromende gezinnen naar huishoudtype

1 jongvolw 18-34j ZK 1 volw 35-64j ZK 2 jongvolw 18-34j ZK 2 volw 35-64j ZK Subtotaal 1 bejaarde 2 bejaarden Subtotaal 1 jongvolw met kind 1 volw met kind 2 jongvolw met kind 2 volw met kind Subtotaal Overige TOTAAL

1997 567 233 128 62 990 41 25 66 45 40 36 46 167 14 1.237

1998 524 238 121 51 934 39 23 62 43 74 44 53 214 22 1.232

1999 621 260 129 85 1.095 26 23 49 30 37 42 47 156 38 1.338

2000 650 281 118 59 1.108 38 19 57 60 54 40 47 201 26 1.392

2001 588 291 96 68 1.043 48 26 74 48 49 35 71 203 51 1.371

2002 543 306 116 67 1.032 36 20 56 43 71 37 54 205 23 1.316

2003 567 298 130 74 1.069 17 28 45 52 79 36 60 227 12 1.353

2004 531 294 119 51 995 33 22 55 51 62 42 58 213 23 1.286

% 41% 23% 9% 4% 77% 3% 2% 4% 4% 5% 3% 5% 17% 2% 100%

De grootste groep immigranten zijn alleenwonende jongvolwassenen (van 18 tot 34 jaar) (41%) en volwassenen (35 tot 64 jaar ) zonder kinderen (23%). De samenwonenden zonder kinderen zijn respectievelijk voor 9% en 4% verdeeld over de beide leeftijdscategorieën. De huishoudens met kinderen zijn opnieuw beduidend minder vertegenwoordigd (in totaal 17%), met als grootste groepen twee volwassenen (35 tot 64 jaar) met kinderen (5%) en één volwassene met kinderen (5%). In volgende tabel wordt opnieuw het aantal immigrerende personen in plaats van huishoudens genomen. Tabel 5.7: Aantal instromende personen naar huishoudtype


1997 567 234 256 124 1.181 41 54 95 105 107 124 170 506 35 1.817

1998 525 242 241 103 1.111 45 46 91 103 194 158 204 659 62 1.923

1999 621 261 258 170 1.310 26 56 82 76 96 146 175 493 98 1.983

2000 652 282 236 120 1.290 38 38 76 141 140 143 167 591 61 2.018

2001 588 291 192 134 1.205 48 52 100 118 134 125 265 642 108 2.055

2002 543 306 232 134 1.215 36 42 78 105 197 133 219 654 61 2.008

2003 568 298 260 148 1.274 17 66 83 131 226 124 227 708 37 2.102

2004 532 294 237 102 1.165 34 49 83 123 165 139 212 639 68 1.955

% 27% 15% 12% 5% 60% 2% 3% 4% 6% 8% 7% 11% 33% 3% 100%

De grootste groepen verhuizende personen zijn alleenstaanden van 18-34 jaar (27%) en tussen 35 en 64 jaar (15%) zonder kinderen. 18% van de personen zijn twee-oudergezinnen met kinderen en 14% één-oudergezinnen met kinderen.

50

Bekijken we de evolutie van het aantal gezinnen per huishoudtype dan krijgen we volgende tabel. Tabel 5.8: Evolutie instromende gezinnen naar huishoudtype


1997 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

1998 92 102 95 82 94 95 92 94 96 185 122 115 128 157 100

1999 110 112 101 137 111 63 92 74 67 93 117 102 93 271 108

2000 115 121 92 95 112 93 76 86 133 135 111 102 120 186 113

2001 104 125 75 110 105 117 104 112 107 123 97 154 122 364 111

2002 96 131 91 108 104 88 80 85 96 178 103 117 123 164 106

2003 100 128 102 119 108 41 112 68 116 198 100 130 136 86 109

2004 94 126 93 82 101 80 88 83 113 155 117 126 128 164 104

Volgende besluiten kunnen we hieruit trekken (enkel voor voldoende grote groepen): - een daling van alleenstaande jongvolwassenen zonder kinderen (-6%); - een sterke stijging (+26%) van alleenstaande volwassenen zonder kinderen; - daling van tweepersoonshuishoudens zonder kinderen (-7% voor 18-34 jaar en -18% voor 35-64 jaar); - daling van het aantal bejaarden (resp. -20% en -12%); - sterkste stijging in de categorie gezinnen met kinderen (+28%) en vooral de alleenstaande volwassenen met kinderen (+55%).

51

5.2.8 Aantal kinderen

Tot slot bekijken we voor de immigrerende gezinnen het aantal kinderen per huishouden. Tabel 5.9: Aantal instromende gezinnen naar aantal kinderen

0 kinderen 1 kind 2 of meer kinderen TOTAAL

1997 1.065 94 78 1.237

1998 1.015 114 103 1.232

1999 1.151 102 85 1.338

2000 1.185 117 90 1.392

2001 1.164 112 95 1.371

2002 1.099 113 104 1.316

2003 1.115 124 114 1.353

2004 1.058 129 99 1.286

% 82% 10% 8% 100%

82% van de immigrerende huishoudens heeft geen kinderen, 10% heeft één kind en de overige twee of meer kinderen.

Tabel 5.10: Evolutie aantal instromende gezinnen naar aantal kinderen


1997 100 100 100 100

1998 95 121 132 100

1999 108 109 109 108

2000 111 124 115 113

2001 109 119 122 111

2002 103 120 133 106

2003 105 132 146 109

2004 99 137 127 104

De sterkste toename merken we bij de gezinnen met kinderen (zowel één als twee kinderen, resp. 37% en 27%).

52

5.3 Verhuizen uit Turnhout: uitstroom


Van 1997 tot 2004 zijn 9 112 gezinnen geregistreerd die vertrokken zijn uit Turnhout. In totaal ging het hier over 13 770 personen, wat betekent dat elk emigrerend gezin gemiddeld uit 1,5 personen bestaat. Volgende grafiek geeft een overzicht van de evolutie van het aantal verhuizende gezinnen van 1997 tot 2004.

Grafiek 5.7: Aantal uitstromende gezinnen uit Turnhout

1250

1210 1187

1200 1142

1150 1100

1203

1112

1112 1079

1067

1050 1000 950 1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

In 2004 zijn er 136 gezinnen meer geëmigreerd dan in 1997 (+13%). Bekijken we de cijfers meer in detail, dan merken we een stijging tot 1999 (+14%), waarna het aantal uitwijkende gezinnen opnieuw gedaald is (van 1999 tot 2001; -11%) om dan terug opnieuw te stijgen van 2001 tot 2004.

5.3.2 Kenmerken van de uitstromende gezinnen

a)

Bestemming van de uitstromers

In dit punt bekijken we in welke gemeenten deze emigrerende gezinnen zijn terecht gekomen. Er wordt opnieuw een pareto-analyse uitgevoerd. De belangrijkste gemeenten worden in volgende grafiek weergegeven.

53

Grafiek 5.8: Verdeling aantal uitstromende gezinnen naar gemeente bestemming

14%

80%

12%

70% 60%

10%

50%

8%

40% 6%

% Cum

30%

4%

20% 10%

0%

0%

O ud -T u An rn h tw ou t Vo er p e ss n el a Be a r e Ka r s st e er l Ra ee Ar ve en ls do nk Ne Ge de e l rla nd M L er ille ks pl as Re tie H M Ho e re ol og nta s t ls ra te n

2%

Net zoals bij de immigratie, merken we opnieuw dat vooral de omliggende gemeenten de populairste bestemmingen zijn voor huishoudens die Turnhout verlaten. Oud-Turnhout (19%), Beerse (16%), Ravels (11%), Vosselaar (8%), Kasterlee (7%) en Merksplas (6%) staan vooraan in de lijst. Antwerpen (10%) en Nederland (5%) scoren lager dan voor de immigranten.

b)

Burgerlijke staat

Grafiek 5.9: Aantal uitstromende gezinnen naar burgerlijke staat

1400 63

1200 59

57

61

48

43

69

46

582

608

1000 800

453

520

578 543

548

544

Ongehuw d Gescheiden

600 135

177

187

400 200

Weduw e(naar)

418

388

380

170

169

334

310

187

205

219

338

331

329

2003

2004

Gehuw d

0 1997 1998

1999 2000

2001 2002

De meeste huishoudens die in Turnhout wegtrekken zijn ongehuwd (51%) of gehuwd (27%). 18% is gescheiden en 4% weduwe(naar).

54

Grafiek 5.10: Aantal uitstromende gezinnen naar burgerlijke staat

Weduw e(n aar) 4%

Gehuw d 27%

Ongehuw d 51%

Gescheiden 18%

Tabel 5.11: Evolutie aantal uitstromende gezinnen naar burgerlijke staat

1997 100 100 100 100

Gehuwd Gescheiden Ongehuwd Weduwe(naar)

1998 93 131 115 97

1999 91 139 128 107

2000 80 126 120 103

2001 74 125 121 81

2002 81 139 120 73

2003 79 152 128 117

2004 79 162 134 78

Het aantal gehuwden (-21%) en weduwe(naar)s (-22%) is sterk gedaald van 1997 tot 2004. Tegen een daling merken we een stijging van het aantal gescheiden (+62%) en alleenstaande (+34%) huishoudens.

c)

Leeftijd van het gezinshoofd

Grafiek 5.11: Aantal uitstromende gezinnen naar leeftijd gezinshoofd

1400 1200 1000 800 600

94 56 126 290

97 76 127 326

104 70 150 310

103 95

76

81

71 134

71 135

73

295

311

94

79

74

167

180

199

313

339

50-59 jaar 338

40-49 jaar 30-39 jaar <30 jaar

400 200

>=60 jaar

501

516

576

517

486

478

486

498

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

0

Bij de meeste emigrerende huishoudens was het gezinshoofd jonger dan 30 jaar (41%). De leeftijdscategorie 30 tot 39 jaar kwam voor bij 28%.

55

Grafiek 5.12: Aantal uitstromende gezinnen naar leeftijd gezinshoofd

50-59 jaar 6%

>=60 jaar 8% <30 jaar 41%

40-49 jaar 17%

30-39 jaar 28%

Tabel 5.12: Evolutie aantal uitstromende gezinnen naar leeftijd gezinshoofd

1997 100 100 100 100 100


1998 103 112 101 136 103

1999 115 107 119 125 111

2000 103 102 106 127 101

2001 97 107 107 127 81

2002 95 108 133 130 86

2003 97 117 143 141 110

2004 99 117 158 132 100

We merken een kleine daling bij de jongste huishoudens (-1%). Alle andere categorieën zijn gestegen. De sterkste stijging merken we bij de categorie 40-49 jaar (+58%, gevolgd door de groep 50-59 jaar (+32%).

d)

Gezinssituatie

Ook de huishoudens die uit Turnhout vertrekken worden ingedeeld naar gezinssituatie. Het aantal emigrerende gezinnen van 1997 tot 2004 wordt in volgende tabel weergegeven. Tabel 5.13: Aantal uitstromende gezinnen naar gezinssituatie Gezinssituatie 1 pers hh zonder kind 2 pers hh zonder kind Andere hh zonder kind Totaal hh zonder kind 1 volwassene 1 kind 1 volwassene 2 kind 1 volwassene +2 kind 2 volwassene 1 kind 2 volwassene 2 kind 2 volwassene +2 kind Andere met kind Totaal hh met kind TOTAAL

1997 731 137 2 870 45 24 5 51 48 20 4 197 1.067

1998 813 112 20 945 41 32 8 48 41 24 3 197 1.142

1999 851 175 5 1031 37 16 9 50 55 11 1 179 1.210

2000 810 125 8 943 41 24 8 52 33 7 3 168 1.111

2001 744 134 7 885 46 30 5 58 38 14 3 194 1.079

2002 765 120 2 887 69 37 11 52 38 15 3 225 1.112

2003 852 139 3 994 52 25 10 47 40 16 3 193 1.187

2004 842 132 0 974 56 23 9 78 42 18 3 229 1.203

% 70% 11% 0% 81% 5% 2% 1% 6% 3% 1% 0% 19% 100%

81% van de emigrerende huishoudens hebben geen kinderen: 70% is alleenstaand en 11% is samenwonend. De overige zijn gezinnen met kinderen. Het aantal twee-persoonshuishoudens (10%) is hoger dan de één-persoonshuishoudens (8%).

56

Tabel 5.14: Evolutie aantal uitstromende gezinnen naar gezinssituatie

1997 100 100 100 100 100 100 100

1 pers hh zonder kind 2 pers hh zonder kind Totaal hh zonder kind 1 volwassene met kind 2 volwassene met kind Totaal hh met kind kind TOTAAL

1998 111 95 109 109 94 100 107

1999 116 129 119 84 95 91 113

2000 111 96 108 99 77 85 104

2001 102 101 102 109 92 98 101

2002 105 88 102 158 88 114 104

2003 117 102 114 118 86 98 111

2004 115 95 112 119 115 116 113

De één-persoonhuishoudens met kinderen die emigreren zijn het sterkst gestegen (+19%). De twee- persoonhuishoudens zonder kinderen (-5%) het sterkst gedaald.

e)

Huishoudtype

We kunnen de emigrerende huishoudens ook indelen naar huishoudtype. Het aantal huishoudens per huishoudtype in de periode 1997 tot 2004 wordt weergegeven in volgende tabel.

Tabel 5.15: Aantal uitstromende gezinnen naar huishoudtype

1 jongvolw 18-34j ZK 1 volw 35-64j ZK 2 jongvolw 18-34j ZK 2 volw 35-64j ZK Subtotaal 1 bejaarde 2 bejaarden Subtotaal 1 jongvolw met kind 1 volw met kind 2 jongvolw met kind 2 volw met kind Subtotaal Overige Eindtotaal

1997 498 161 76 61 796 58 15 73 42 32 64 54 192 6 1.067

1998 541 191 70 59 861 65 11 76 42 38 61 52 193 12 1.142

1999 538 215 86 77 916 66 21 87 38 25 57 57 177 30 1.210

2000 524 203 66 46 839 62 15 77 46 27 52 42 167 29 1.112

2001 494 202 77 53 826 41 11 52 47 35 52 57 191 10 1.079

2002 504 216 44 57 821 39 19 58 55 61 44 63 223 10 1.112

2003 512 273 65 56 906 65 19 84 50 39 46 56 191 6 1.187

2004 515 268 70 53 906 53 11 64 49 38 60 79 226 7 1.203

% 43% 22% 6% 4% 75% 4% 1% 5% 4% 3% 5% 7% 19% 1% 100%

De grootste groep emigrerende gezinnen zijn jongvolwassenen (43%) en volwassenen (22%) zonder kinderen. De gezinnen met kinderen zijn 19% van de huishoudens, de bejaarden 5%. Indien we deze gegevens vertalen naar het aantal verhuizende personen, merken we dat 56% komt van een gezin dat kinderen (43% alleenwonend en 13% samenwonend). De bejaarden vertegenwoordigen 4% en de gezinnen met kinderen 39% van het aantal verhuizende personen. Het aantal personen dat verhuisd met een twee oudergezin met kinderen bedraagt 27%.

57

Tabel 5.15: Aantal uitstromende personen naar huishoudtype


1997 498 162 152 107 919 58 33 91 105 80 232 210 627 18 1.655

1998 545 198 139 100 982 65 22 87 110 106 216 222 654 32 1.755

1999 540 215 172 136 1.063 66 43 109 92 63 195 223 573 65 1.810

2000 524 203 131 81 939 62 30 92 110 73 172 157 512 66 1.609

2001 495 202 153 98 948 42 22 64 120 92 171 220 603 25 1.640

2002 504 216 88 108 916 39 38 77 137 156 151 243 687 25 1.705

2003 512 273 130 110 1.025 65 37 102 124 108 158 229 619 17 1.763

2004 516 268 140 100 1.024 53 22 75 120 95 204 295 714 20 1.833

2001 99 125 101 87 104 71 73 71 112 109 81 106 99 167 101

2002 101 134 58 93 103 67 127 79 131 191 69 117 116 167 104

2003 103 170 86 92 114 112 127 115 119 122 72 104 99 100 111

2004 103 166 92 87 114 91 73 88 117 119 94 146 118 117 113

Tabel 5.17: Evolutie aantal uitstromende gezinnen naar huishoudtype


1997 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

1998 109 119 92 97 108 112 73 104 100 119 95 96 101 200 107

1999 108 134 113 126 115 114 140 119 90 78 89 106 92 500 113

2000 105 126 87 75 105 107 100 105 110 84 81 78 87 483 104

Volgende conclusies kunnen we hierbij maken: - de bejaarden zijn gedaald met 12%; - de samenwonenden jongvolwassenen en volwassenen zonder kinderen zijn gedaald met resp. 8% en 13%; - de grootste stijging merken we bij de alleenstaande volwassene (+66%) en de tweeoudergezinnen met kinderen (+46%); - de alleenstaande jongvolwassenen en volwassenen met kinderen zijn gestegen met resp. 17% en 19%.

f)

Aantal kinderen

Tot slot worden de emigrerende huishoudens eveneens geanalyseerd naar aantal kinderen.

58

Tabel 5.18: Aantal uitstromende gezinnen naar aantal kinderen


1997 870 98 99 1.067

1998 941 89 112 1.142

1999 1.034 79 97 1.210

2000 944 91 77 1.112

2001 885 105 89 1.079

2002 887 122 103 1.112

2003 993 100 94 1.187

2004 974 135 94 1.203

% 81% 11% 8% 100%

81% van de huishoudens heeft geen kinderen, 11% één kind en 8% twee of meer kinderen.

Tabel 5.19: Evolutie aantal uitstromende gezinnen naar aantal kinderen


1997 100 100 100 100

1998 108 91 113 107

1999 119 81 98 113

2000 109 93 78 104

2001 102 107 90 101

2002 102 124 104 104

2003 114 102 95 111

2004 112 138 95 113

De gezinnen met één kind namen af tot 1999 (-19%), waarna deze terug toegenomen zijn. In vergelijking met 1997 zijn er in 2004 38% meer gezinnen met één kind uitgeweken uit Turnhout. De gezinnen met twee kinderen of meer zijn met 5% gedaald.

59

5.4 Verschillen in- en uitstroom

In de vorige twee paragrafen hebben we achtereenvolgens de migratiestromen bestudeerd wat betreft de gezinnen die naar Turnhout verhuisd zijn (instromers) en deze die Turnhout verlaten hebben (uitstomers). In deze paragraaf zullen wij het saldo bekijken: wat is de netto aangroei of afname indien wij het verschil tussen de immigranten en emigranten nemen. We zullen dit opnieuw indelen in het algemene verschil (en de evolutie per jaar) en de mogelijke verschillen in het migratiesaldo naar herkomst, burgerlijke staat, leeftijd van het gezinshoofd, de gezinssituatie, het huishoudtype en het aantal kinderen.

5.4.1 Verschillen met betrekking tot het aantal gezinnen

Eerst bekijken we het migratiesaldo per jaar zonder onderscheid te maken naar de verschillende subgroepen.

Grafiek 5.13: Saldo in- en uitstromende gezinnen en personen 1997-2004

Gezinnen 350 280

300

150 100

500

292

409

415

400

250 200

Personen

303

204 170

300

166 128 90

339

200

81

162

168

173 122

100

50

0

0

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Wij merken dat sinds 1997 Turnhout steeds een positief migratiesaldo heeft wat betreft het aantal huishoudens. In 2000 en 2001 merken we het grootste migratieoverschot. Van 2002 tot 2004 merken we evenwel een gestage daling. Eenzelfde tendens krijgen we als we het aantal personen beschouwen. In 2000 en 2001 merken we een sterke stijging in vergelijking met de voorgaande jaren. Vanaf 2002 is er opnieuw een daling van het overschot tussen immigrerende en emigrerende personen.

5.4.2 Herkomst/Bestemming

In dit punt bekijken we het migratiesaldo per gemeente. Ook hier hebben we het verschil gemaakt tussen het aantal immigrerende en emigrerende gezinnen van en naar de gemeente. We geven enkel de saldo voor de gemeenten waarmee Turnhout de sterkste migratiestromen heeft.

60

Grafiek 5.14: Saldo in- en uitstromende gezinnen 1997-2004 per gemeente

Oud-Turnhout Antw erpen Vosselaar Beerse Ravels Kasterlee Nederland Arendonk Merksplas Lille Geel Retie Mol -400

-300

-200

-100

0

100

200

300

Turnhout heeft beduidend meer immigranten dan emigranten van Oud-Turnhout (127), Nederland (267), Merksplas (128) en Ravels (135). Het verliest enkel gezinnen aan Antwerpen (278) en Geel (57). Niet enkel het aantal gezinnen, maar ook de soort huishoudens is van belang. We maken een onderscheid tussen gezinnen met en zonder kinderen.

Tabel 5.19: Saldo in- en uitstromende gezinnen 1997-2004 naar gezinssituatie per gemeente

Oud-Turnhout Antwerpen Beerse Vosselaar Kasterlee Ravels Arendonk Nederland Geel Lille Merksplas Retie Mol

1 pers z kind 133 -202 21 54 14 29 16 28 -23 18 54 26 -1

2 pers z kind 1 volw m kind 2 volw m kind 16 4 -51 26 0 3 7 12 -13 18 6 -29 9 3 -12 26 19 -10 7 -6 -1 34 6 20 5 1 -6 17 3 -9 32 8 -7 2 5 0 2 0 5

In bovenstaande tabel wordt het migratiesaldo opgesplitst naar huishoudtypes: alleenstaande zonder kinderen, samenwonend zonder kinderen, alleenstaanden met kinderen en samenwonenden met kinderen.

61

Als we de resultaten globaal bekijken merken we dat Turnhout vooral positieve migratiesaldo’s heeft in de eerste drie kolommen, maar beduidend negatief voor de twee-oudergezinnen met kinderen. Het verliest die vooral aan de randgemeenten. Het negatieve migratiesaldo met Antwerpen (-202) en Geel (-23) is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de alleenstaanden zonder kinderen. Voor de samenwonende koppels zonder kinderen is het migratiesaldo van Turnhout overal positief: deze huishoudens worden sterker aangetrokken dan ze afgestoten worden. Eenzelfde conclusie kunnen we trekken voor de één-oudergezinnen met kinderen. Met de meeste gemeenten (met uitzondering van Arendonk) bestaat er een positief migratiesaldo. De twee-oudergezinnen met kinderen trekken hoofdzakelijk weg uit Turnhout. Voor nagenoeg alle randgemeenten bestaat er een negatief saldo: Oud-Turnhout (-51 gezinnen), Vosselaar (-29), Beerse (-13), Kasterlee (-12) en Ravels (-10). Enkel vanuit Nederland is er een beduidend overschot aan deze categorie met gezinnen. Onderstaande tabel geeft het migratiesaldo in het aantal personen per huishoudtype weer voor de gemeenten waarmee Turnhout de grootste migratiebewegingen kent.

Tabel 5.20: Saldo in- en uitstromende personen 1997-2004 per gemeente per huishoudtype Zonder kinderen

Nederland Merksplas Ravels Retie Beerse Lille Arendonk Kasterlee Oud-Turnhout Vosselaar Geel Antwerpen TOTAAL

1 jongv

1 volw

10 23 9 13 17 7 27 12 82 42 -9 -135 98

29 31 23 13 22 14 18 7 55 25 -8 -61 168

Met kinderen

Samenw Bejaarden Alleenst Samenw

76 56 42 -5 12 22 4 10 -8 -7 4 46 252

-24 9 14 2 -4 3 -30 1 22 12 -4 -4 -3

8 18 38 17 30 5 -13 -1 13 15 5 -4 131

65 -24 -28 2 -39 -38 -14 -50 -183 -114 -25 22 -426

Andere

Totaal

7 -8 -4 4 -6 8 13 6 1 3 -3 -3 18

171 105 94 46 32 21 5 -15 -18 -24 -40 -139 238

Voor de gemeenten opgenomen in de tabel heeft Turnhout een positief migratiesaldo van 238 personen: het meest positieve saldo is er met Nederland (+171), Merksplas (+105), Ravels (+94), Retie (+46), Beerse (+32) en Lille (+21). De meest negatieve met Antwerpen (-139), Geel (-40), Vosselaar (-24), Oud-Turnhout (-18) en Kasterlee (-15). Wanneer we de gegevens nader bekijken per huishoudtype, merken we dat Turnhout voor de meeste categorieën een positief saldo heeft: samenwonenden zonder kinderen (+252), alleenstaande 35-64 jarigen zonder kinderen (+168), alleenstaanden met kinderen (+131) en alleenstaande 18-34 jarigen (+98). De belangrijkste categorie waaraan Turnhout inwoners verliest zijn de samenwonende koppels met kinderen (-426). De gemeenten waar deze inwoners vooral naar toetrekken zijn Oud-Turnhout (-183), Vosselaar (-114), en in mindere mate Kasterlee (-50), Beerse (-39), Lille (38), Geel (-25) en Merksplas (-24). Enkel met Nederland is er voor de twee-oudergezinnen met kinderen een beduidend positief saldo (+65 personen).

62


Volgende tabel geeft het verschil tussen instromende en uitstromende huishoudens naar burgerlijke staat.

Tabel 5.21: Saldo in- en uitstromende gezinnen per burgerlijke stand

Gehuwd Gescheiden Ongehuwd Weduwe(naar)

1997 50 36 99 -13

1998 41 19 45 -15

1999 55 -10 107 -22

2000 70 20 175 -15

2001 121 39 114 -1

2002 44 40 126 -7

2003 88 14 101 -40

2004 17 5 66 -11

Het meest positieve saldo vinden we bij ongehuwden (833) en gehuwden (486). De groep gehuwden heeft vanaf 1999 een positieve trend: van 55 in 1999 tot 121 in 2001. Nadien volgde er opnieuw een daling tot 17. De enige groep met een negatief saldo zijn de weduwe(naar)s (124).

5.4.4 Leeftijd van het gezinshoofd

Het verschil tussen immigrerende en emigrerende gezinnen naar leeftijd van gezinshoofd werk berekend.

Tabel 5.22: Saldo in- en uitstromende gezinnen naar leeftijd gezinshoofd


1997 102 16 43 19 -10

1998 42 3 46 2 -3

1999 58 46 -2 44 -18

2000 138 98 41 8 -5

2001 87 66 83 26 30

2002 90 53 42 29 -10

2003 97 47 39 6 -23

2004 76 -20 14 22 -9

Volgende conclusies kunnen hier worden gemaakt: - sinds 1997 is er vooral een overschot van gezinnen met leeftijd gezinshoofd tot 30 jaar (+311) en 40-49 jaar (+235); - de leeftijdscategorie vanaf 60 jaar heeft een negatief saldo (-114).

63


Tabel 5.23: Saldo in- en uitstromende gezinnen naar gezinssituatie

Gezinssituatie 1 pers hh zonder kind 2 pers hh zonder kind Andere hh zonder kind Totaal hh zonder kind 1 volwassene 1 kind 1 volwassene 2 kind 1 volwassene +2 kind 2 volwassene 1 kind 2 volwassene 2 kind 2 volwassene +2 kind Andere met kind Totaal hh met kind TOTAAL

1997 109 76 9 194 3 6 2 -7 -16 -12 0 -24 170

1998 -18 75 12 69 29 -1 5 -5 -1 -8 2 21 90

1999 72 65 5 142 -2 9 -2 -5 -19 1 4 -14 128

2000 163 73 0 236 23 18 0 1 -4 3 3 44 280

2001 186 49 45 280 12 -4 6 -7 0 4 1 12 292

2002 120 82 9 211 -2 -8 3 -11 -6 8 8 -8 203

2003 31 89 2 122 16 19 8 7 -10 -2 6 44 166

2004 15 57 12 84 7 18 1 -18 -5 -13 9 -1 83

We kunnen hierbij volgende conclusies trekken: - het aantal huishoudens zonder kinderen zijn meer in- dan uitgeweken (+1338 gezinnen). Tot 2002 was er vooral een overschot van éénpersoonshuishoudens zonder kinderen, vanaf 2003 wordt het aandeel tweepersoonshuishoudens zonder kinderen belangrijker; - het saldo van het aantal huishoudens met kinderen is met 74 gezinnen toegenomen. Dit saldo wordt vooral bepaald door het aantal éénpersoonshuishoudens met kinderen (+166). De tweepersoonsgezinnen met kinderen zijn echter gedaald (-125).

5.4.6 Huishoudtype

Tot slot wordt het saldo van de verhuizende gezinnen geanalyseerd naar huishoudtype. Tabel 5.24: Saldo in- en uitstromende gezinnen naar huishoudtype


1997 69 72 52 1 194 -17 10 -7 3 8 -28 -8 -25 8 170

1998 -17 47 51 -8 73 -26 12 -14 1 36 -17 1 21 10 90

1999 83 45 43 8 179 -40 2 -38 -8 12 -15 -10 -21 8 128

64

2000 126 78 52 13 269 -24 4 -20 14 27 -12 5 34 -3 280

2001 94 89 19 15 217 7 15 22 1 14 -17 14 12 41 292

2002 39 90 72 10 211 -3 1 -2 -12 10 -7 -9 -18 13 204

2003 55 25 65 18 163 -48 9 -39 2 40 -10 4 36 6 166

2004 16 26 49 -2 89 -20 11 -9 2 24 -18 -21 -13 16 83

De volgende vaststellingen van het aantal gezinnen kan hierbij worden gemaakt: - het aantal alleenstaande jongvolwassene (465) en volwassene (472) zonder kinderen hebben een positief saldo; - de samenwonende jongvolwassene (+403) hebben een beduidend positiever saldo dan de samenwonende volwassenen zonder kinderen (+55); - alleenstaande bejaarden zijn meer uitgeweken (-171), samenwonende bejaarden meer ingeweken (+64); - alleenstaanden met kinderen (+168) zijn meer ingeweken, samenwonenden met kinderen meer uitgeweken (-148). Tot slot wordt in de volgende tabel het saldo van het aantal huishoudens naar aantal kinderen weergegeven.

Tabel 5.25: Aantal kinderen


1997 195 -4 -21 170

1998 74 25 -9 90

1999 117 23 -12 128

2000 241 26 13 280

2001 279 7 6 292

2002 212 -9 1 204

2003 122 24 20 166

2004 84 -6 5 83

De overgrote meerderheid van het migratieoverschot is afkomstig van het aantal gezinnen zonder kinderen (+1324) of 94% van het migratieoverschot. De gezinnen met 1 kind (+86) eb 2 of meer kinderen (+3) hebben een beduidend kleiner overschot.

65

5.5 Binnenverhuizers


Een laatste groep verhuizers zijn deze die binnen de stad een andere woonplaats kiezen, de zogenaamde binnenverhuizers. Deze worden als groep apart geanalyseerd. In totaal verhuisden in de periode 1997 tot 2004 een 540-tal van deze gezinnen. De verdeling over de jaren wordt weergegeven in volgende grafiek.

Grafiek 5.15: Aantal verhuizende gezinnen binnen Turnhout

120 100

77

2000

2001

80 60

88

80

96 76

49 38

36

1997

1998

40 20 0

1999

2002

2003

2004

Het aantal binnenverhuizers ligt beduidend lager dan deze voor de immigranten en emigranten. We merken een stijging vanaf 2000. In 2004 merken we een beperkt daling. In totaal zijn er 666 personen binnen Turnhout verhuisd. De gemiddelde grootte van deze huishoudens is klein (1,2 personen per gezin). Aangezien de groep redelijk klein is, is het onmogelijk de gegevens verder op te splitsen per verhuisjaar. We zullen dan ook enkel de totalen voor de periode 1997 tot 2004 beschouwen.

66


Grafiek 5.16: Verdeling verhuizende gezinnen binnen Turnhout naar burgerlijke stand

Weduw e(na ar) 0%

Ongehuw d 52%

Gehuw d 22%

Gescheiden 26%

52% van de groep interne verhuizers was ongehuwd, 26% gescheiden en 22% gehuwd. Het aandeel gescheiden personen ligt beduidend lager dan de immigranten en emigranten (beide 18%).

5.5.3 Leeftijd gezinshoofd

Grafiek 5.17: Verdeling verhuizende gezinnen binnen Turnhout naar leeftijd gezinshoofd

50-59 jaar >=60 jaar 1% 13% 40-49 jaar 17%

<30 jaar 35%

30-39 jaar 34%

De grootste groep verhuizers binnen Turnhout bevindt zich in de leeftijdscategorie 30-39 jaar (34%) en jongeren tot 30 jaar (35%). De 40-49 jarigen (17%) en personen ouder dan 50 jaar (14%) komen minder frequent voor. Het aandeel jongeren tot 30 jaar dat immigreert (45%) of emigreert (47%) is significant hoger.

67


Grafiek 5.18: Verdeling verhuizende gezinnen binnen Turnhout naar gezinssituatie

1 volw assene met kind 8% 2 pers hh zonder kind 10%

2 volw assene met kind 8%

1 pers hh zonder kind 74%

Ook de gezinssituatie van de binnenverhuizers werd bekeken. We merken de volgende verschillen met in- en uitstromers: - de éénpersoonshuishoudens zonder kinderen (74%) zijn hoger dan bij de instromers (67%) en uitstromers (70%); - de tweepersoonshuishoudens zonder kinderen (10%) is lager bij de instromers (15%).

5.5.5 Huishoudtype

Tot slot bekijken we ook het huishoudtype van de gezinnen die binnen Turnhout verhuizen. 37% zijn alleenstaanden tussen 18 en 34 jaar zonder kinderen en 29% alleenstaande van 35-64 jaar zonder kinderen. De andere groepen zijn opnieuw een stuk kleiner in aantal.

Grafiek 5.19: Verdeling verhuizende gezinnen binnen Turnhout naar huishoudtype 1 volw met kind 4% bejaarden 1%

2 jongvolw met kind 5% 2 volw met kind 6%

1 jongvolw met kind 5%

1 jongvolw 18-34j ZK 37%

2 volw 35-64j ZK 5% 2 jongvolw 18-34j ZK 8%

1 volw 35-64j ZK 29%

68

Ook hier merken we een aantal verschillen met de in- en uitstormers: - bejaarden (1%) scoren veel lager dan bij de in- en uitstromers (beide 5%); - het aandeel alleenstaande jongvolwassenen zonder kinderen (37%) is lager dan bij de immigranten (41%) en emigranten (43%); - de alleenstaande volwassenen met kinderen (29%) scoren dan weer hoger dan bij de instromers (23%) en uitstromers (22%); - het aandeel tweepersoonshuishoudens met kinderen (11%) ligt tussen dat van de instromers (8%) en uitstromers (13%).

69

6. Verhuismotieven en woonwensen van gezinnen

6.1 Inleiding

6.1.1 Opzet

In dit hoofdstuk worden de resultaten van het kwantitatief onderzoek naar verhuizers besproken. Het opzet hierbij was op zoek te gaan naar de verhuismotieven en woonwensen van jonge gezinnen. De problematiek van stedelijke leefbaarheid heeft zowel te maken met objectieve als subjectieve factoren. Objectieve factoren zijn zowel materiële woonomgeving als, aangepastheid aan de huidige comfortstandaard (ingerichte keuken, centrale verwarming, enz.), aangepastheid aan de reële woonbehoeften, enz. Subjectieve factoren zijn de perceptie van de leefkwaliteit van de stad (lawaaihinder, overlast, enz.) Er is weinig informatie beschikbaar over de oorzaken van stadsvlucht bij gezinnen en de mogelijkheden om de trend de stad uit te vluchten om te buigen. Daarom is een duidelijk inzicht in het verhuisgedrag en de woonwensen van de jonge gezinnen die Turnhout verlaten noodzakelijk. Het onderzoek wenst een antwoord te geven op volgende vragen: -

Waarin verschillen gezinnen die de stad verlaten van de gezinnen die er zich vestigen of er blijven wonen? Wat zet gezinnen ertoe aan Turnhout te verlaten? Wat zijn hun verhuismotieven? Wat zijn woonwensen en vestigingsmotieven van gezinnen? Wat zijn de criteria die zij stellen aan een woning en een woonomgeving? Wat zijn de troeven van een stad? Wat zet gezinnen ertoe aan om in de Turnhoutse binnenstand te blijven of te komen wonen? Wat waarderen jonge gezinnen met kinderen in het aanbod van de stad?

Deze informatie moet het stadsbestuur in staat stellen haar woonbeleid bij te sturen zodat meer jonge gezinnen en tweeverdieners kunnen worden aangetrokken.

6.1.2 Methodologie

De interesse voor de stad van jongeren, alleenstaanden, bejaarden en minder begoeden is vanzelfsprekend. De aantrekkingskracht van verstedelijkte centra ligt in de bereikbaarheid van winkels en dienstverlenende instanties, in de nabijheid van werkgelegenheid, de goede verbindingen met het openbaar vervoer. Op het vlak van wonen is er de beschikbaarheid van kleine woongelegenheden (studio’s of appartementen) en het ruime aanbod van huurwoningen. Het sociale aspect lokt ook velen naar de stad: het culturele aanbod, het uitgangsleven, allerhande activiteiten enz.

70

Voor gezinnen met kinderen, voor tweeverdieners en jonge echtparen op zoek naar een definitieve woning lijkt de stad minder voordelen te bieden dan de groene randgemeenten. De studie concentreert zich voornamelijk op deze gezinnen. Wat zijn elementen in de stad die deze groep van bewoners afstoot? Welke minimumvoorwaarden stellen zij aan woning en woonomgeving? We onderzoeken de verhuismotieven (redenen waarom men de vorige woning verliet) en de vestigingsmotieven (waarom kiest men voor de nieuwe woning) van jonge gezinnen. Deze informatie wordt bekomen door een grootschalig kwantitatief onderzoek door middel van een huisenquête van overwegend jonge gezinnen die recent Turnhout verlaten hebben of er onlangs zijn ingeweken. Ook de mensen die intern in Turnhout verhuisd zijn werden ondervraagd. De bevraging moet voldoende informatie opleveren om de sterke en zwakke punten van de stad Turnhout op het vlak van wonen in kaart te brengen. Daarnaast wensen wij een beeld te krijgen van de woonwensen van jonge gezinnen. Deze informatie moet de basis zijn voor een actieplan om meer jonge gezinnen naar Turnhout aan te trekken.

6.1.3 Steekproefselectie

In eerste instantie moeten we de te bevragen doelgroep specifiëren. Hierbij zijn drie criteria van belang, met name: - het huishoudtype, waarbij de nadruk gelegd wordt op jonge echtparen en huishoudens met minderjarige kinderen; - de regio, waarbij voor uitstromende huishoudens de nadruk gelegd wordt tot diegenen die een nieuwe woonplaats zoeken in de randgemeenten van Turnhout; - in de tijd, waarbij personen die onlangs verhuisd zijn werden geselecteerd.

6.1.3.1 Selectie naar huishoudtype Bij de selectie van de steekpoef werd gebruikt gemaakt van een disproportioneel gestratificeerde steekproef, omwille van de volgende redenen: - in de populatie van alle verhuizers merken we een duidelijke oververtegenwoordiging van alleenstaanden zonder kinderen; - de doelgroepen die wij voornamelijk wensen te ondervragen zijn jonge echtparen en gezinnen met kinderen, doch deze zijn ondervertegenwoordigd in de totale populatie van verhuizers; - om een volledig beeld te krijgen van de verhuismotieven en de verschillen tussen de verschillende types huishoudens in kaart te brengen, is het evenwel van belang een (weliswaar) beperkte groep van alleenstaanden zonder kinderen en bejaarden te vragen als controlegroep. Daarom werd geopteerd om alle huishoudtypes in het onderzoek te betrekken, maar met een duidelijke oververtegenwoordiging van jonge echtparen en jonge gezinnen met kinderen. Op die manier is het mogelijk om zowel: - een grondige analyse te maken van de prioritaire doelgroep jonge gezinnen, en de resultaten verder te ventileren in functie van een aantal kenmerken van deze gezinnen (zoals bijvoorbeeld leeftijd, inkomen, aantal kinderen of opleidingsniveau); - een vergelijking te maken met andere huishoudtypes (alleenstaanden zonder kinderen en bejaarden) om relevante verschillen bloot te leggen. De huishoudtypes werden ingedeeld in vier groepen: - alleenstaanden zonder kinderen; - alleenstaanden met kinderen;

71

-

koppels zonder kinderen; koppels met kinderen.

Volgende tabel geeft een verdeling van de onderzochte steekproef naar huishoudtype.

Tabel 6.1: Verdeling steekproef naar huishoudtype

Alleenstaande zonder kinderen Alleenstaande met kinderen Koppel zonder kinderen Koppel met kinderen

Aantal 33 24 76 140

% 12% 9% 28% 51%

273

100%

TOTAAL

We merken duidelijk dat de twee-oudergezinnen met kinderen en (in mindere mate) de tweeoudergezinnen zonder kinderen (doelbewust) oververtegenwoordigd zijn in de steekproef.

6.1.3.2 Selectie naar regionale dimensie Onder de groep van stadsverlaters vinden we ook huishoudens die wegtrekken uit de eigen regio. Voor mensen die in een andere streek gaan wonen is Turnhout niet concurrentieel als woongebied. Deze gezinnen hebben verhuismotieven die met de fysieke woonomgeving en concrete woningkenmerken weinig te maken hebben, zoals bijvoorbeeld het vinden van werk in een andere regio of het terugkeren naar de streek van herkomst. Deze groep is minder relevant om informatie in te winnen omtrent de aspecten die Turnhout meer aantrekkelijk kunnen maken als woonstad. Toch is deze groep wederom van belang als controlegroep. Daarom werd ook hier geopteerd om de respondenten die Turnhout verlaten in te delen in twee groepen, met name: - gezinnen die zich gevestigd hebben in de onmiddellijke omgeving van Turnhout. De randgemeenten zijn het meest concurrentieel voor Turnhout als het op de keuze van de woning aankomt. De randgemeenten die in deze groep zijn opgenomen zijn Arendonk, Beerse, Kasterlee, Lille, Merksplas, Oud-Turnhout, Ravels en Vosselaar. Deze groep werd oververtegenwoordigd in de steekproef om verdere relaties te kunnen onderzoeken; - een beperkte groep verhuizers die buiten de regio verhuisd zijn om de resultaten te vergelijken met de directe doelgroep van het onderzoek. Voor de instromers werd bij de selectie van de steekproef geen onderverdeling gemaakt naar streek van herkomst. Deze personen hebben beslist zich in de regio Turnhout te vestigen. Het is belangrijk om te weten wat hun motieven waren om voor Turnhout te kiezen. Er wordt bij de verwerking wel onderscheid gemaakt tussen instromers die van de randgemeenten of van een ruimere regio afkomstig zijn. Ook de nieuwe woonplaats (binnen of buiten centrum) zal als segmentatiecriterium gebruikt worden. Een derde onderzochte groep zijn de interne verhuizers, mensen die binnen Turnhout verhuisd zijn. Deze doelgroep wordt in de analyses ook als een aparte subgroep beschouwd.

72

Als we -

de subgroepen naar regionale indeling beschouwen, krijgen we vijf groepen, met name: uitstromers naar een randgemeente; uitstromers naar een ruimere regio; interne verhuizers; instromers van een randgemeente; instromers van een ruimere regio.

Volgende tabel geeft de verdeling van de ondervraagde respondenten naar regionale dimensie.

Tabel 6.2: Verdeling steekproef naar verhuisbeweging

Uitstromers naar randgemeenten Uitstromers naar ruimere regio Interne verhuizers Instromers uit randgemeenten Instromers uit ruimere regio

Aantal 68 23 26 82 74

% 25% 8% 10% 30% 27%

273

100%

TOTAAL

De sterkst vertegenwoordigde subgroepen zijn de instromers (zowel uit de randgemeenten als de ruimere regio) en de uitstromers naar de randgemeenten. De uitstromers naar een ruimere regio en de interne verhuizers zijn in de eerste plaats controlegroepen.

6.1.3.3 Selectie van de steekproef naar tijd Voor de bevraging van de verhuis- en vestigingsmotieven is het van belang dat de elementen die een invloed hadden op de beslissing om te verhuizen en de keuze van de woonplaats nog niet vervaagd zijn. Daarom werden enkel personen geselecteerd die maximaal twee jaar geleden zijn verhuisd, met name verhuizers in de periode april 2003 tot en met maart 2005. Volgende tabel geeft een overzicht van het verhuisjaar van de onderzochte respondenten.

Tabel 6.3: Verdeling steekproef naar verhuisjaar

Verhuisd in 2003 Verhuisd in 2004 Verhuisd in 2005 Onbekend TOTAAL

Aantal 73 170 26 4

% 27% 62% 10% 1%

273

100%

De meeste respondenten zijn de laatste keer verhuisd in 2004 (62%) en 2003 (27%).

73

6.1.4

Ondervragingsmethode

Er werd geopteerd voor een ‘face-to-face’ bevraging van de respondenten aan huis door studenten van het departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde van de Katholieke Hogeschool Kempen Campus Turnhout. Deze huis-aan-huis-bevraging heeft belangrijke voordelen ten opzichte van een schriftelijke of telefonische enquête. Deze hebben onder meer betrekking op de antwoordresponse, de representativiteit, de lengte van de vragenlijst, toelichting van de enquêteur en het stellen van open vragen. De response is in dit onderzoek van groot belang gezien de omvang van de subpopulaties beperkt is. Bij een postenquête is de response gemiddeld kleiner dan 10%. Een non-response van 90% zou dusdanig kleine subgroepen opleveren zodat differentiatie tussen deze subgroepen niet meer mogelijk zou zijn omwille van een te beperkte statistische betrouwbaarheid. Bij een huis-aan-huis enquête ligt de response beduidend hoger. In ons onderzoek hebben we een response van meer dan 68%. Dit werd behaald door herhaalbezoeken af te leggen bij afwezigheid van de respondent. De belangrijkste redenen van non-response zijn samengevat in onderstaande tabel.

Tabel 6.4: Verdeling steekproef naar huishoudtype

Respondent behoort niet tot doelgroep Taalprobleem Foutief adres Nooit te bereiken Respondent weigert mee te werken Andere

Aantal 25 28 24 32 26 11

% 17% 19% 16% 22% 18% 8%

146

100%

TOTAAL

De belangrijkste redenen voor non-response zijn het feit dat de respondent nooit te bereiken was (ondanks het afleggen van herhaalbezoeken) en taalproblemen (bij allochtone respondenten met een onvoldoende kennis Nederlands). Er werd voor deze doelgroep een aparte vragenlijst ontworpen en door de leerkrachten N2T (Nederlands 2e Taal) bij het centrum voor basisopleiding afgenomen. Het aantal respondenten dat weigerde mee te werken was eerder beperkt. Dit kan voor een deel worden verklaard door het feit dat de geselecteerde respondenten vooraf een introductiebrief vanuit het stadsbestuur kregen toegestuurd met de vraag mee te werken aan het onderzoek. Een laatste belangrijke reden voor de non-response had te maken met de correctheid van het databestand. Zo behoorden een aantal respondenten niet tot de doelgroep. Dit was vaak te wijten aan het feit dat zij al jaren op het voormelde adres woonden, maar dit slechts onlangs hadden laten registreren. Hierdoor stonden deze personen wel op de officiële lijst van recente verhuizers, maar waren zij in realiteit al lang verhuisd. Ook waren een aantal adressen foutief (onbestaande huisnummers) of waren het andere bewoners dan deze die op de lijst vermeld stonden (en geen recente verhuizers).

74

Een tweede criterium voor de keuze van de ondervragingsmethode is de representativiteit van de resultaten. Het grootste probleem van de non-response bij een schriftelijke enquête is het fenomeen van de zelfselecterende steekproef: respondenten met een bepaald profiel sturen vaker terug dan anderen, waardoor de resultaten vertekend worden. Het aantal personen dat weigert mee te werken aan een huis-aan-huis-bevraging is eerder beperkt (in dit onderzoek slechts 26 respondenten of 6,5% van het totaal aantal geselecteerden in de steekproef). Hierdoor is een mogelijke vertekening omwille van non-response zeer beperkt, wat een positief effect heeft op de betrouwbaarheid van de resultaten. De lengte van de vragenlijst is voornamelijk een probleem voor een telefonische bevraging, waar deze zeer kort moet zijn om betrouwbare antwoorden te krijgen. Gezien de uitgebreide informatiebehoeften, zou de lengte van de vragenlijst mogelijk een negatieve invloed gehad hebben op de kwaliteit van de antwoorden (en bijgevolg ook op de betrouwbaarheid van het onderzoek) indien geopteerd zou zijn voor een telefonische bevraging. Begrippen die onduidelijk zijn of vragen die de respondent niet begrijpt kunnen bij een persoonlijke bevraging toegelicht worden. Bij een schriftelijke enquête zouden al deze verduidelijkingen in de vragenlijst zelf moeten worden opgenomen, waardoor de vragenlijst veel langer wordt. Dit heeft opnieuw een invloed op de antwoordresponse en de kwaliteit van de antwoorden. Bij een persoonlijke bevraging kunnen ook open vragen gesteld worden. Deze soort van vragen zijn belangrijk om spontane reacties van de respondent te krijgen en de belangrijkste redenen aan de weet te komen. Bij een schriftelijke enquête worden deze vragen zeer weinig beantwoord (omdat de respondent te veel moeite moet doen om deze te noteren) of worden ze aangevuld met de antwoordmogelijkheden van de daaropvolgende gesloten vragen. Bij een mondelinge bevraging worden deze vragen wel goed beantwoord en wordt de volgorde van de vragen gerespecteerd.

6.1.5

Structuur van de vragenlijst

De vragenlijst is opgebouwd uit vier delen, die in een logische volgorde werd opgebouwd. In het eerste gedeelte wordt gevraagd naar algemene informatie met betrekking tot de verhuisbeweging (wanneer, van waar naar waar), algemene motieven om te verhuizen en zich te vestigen op het nieuwe adres, het aantal jaar dat men op het vorige adres woonde en de plannen om in te toekomst opnieuw te verhuizen. Het tweede gedeelte heeft betrekking op de vorige woning en onderzoekt de verhuismotieven: waarom heeft de respondent de vorige woning en woonomgeving verlaten? Hierbij wordt eerst naar de feiten gevraagd (heeft u de woning verlaten om…) waarna gevraagd wordt hoe belangrijk dit feit de beslissing tot verhuizen mee beïnvloedde. Daarna wordt in een derde deel dieper ingegaan op de vestigingsmotieven: waarom kiest men om op die welbepaalde plaats te gaan wonen en welke criteria hebben de keuze van de nieuwe woonplaats beïnvloed. Tot slot wordt in het laatste gedeelte gevraagd naar de kenmerken van het huishouden: gezinssamenstelling, opleidingsniveau, arbeidssituatie, inkomensniveau, enz. De antwoorden op deze vragen laten toe de verhuis- en vestigingsmotieven te analyseren op het niveau van een aantal socio-economische factoren.

75

Meer specifiek is de vragenlijst als volgt opgebouwd: DEEL I: ALGEMENE INFORMATIE VERHUISBEWEGING - Tijdstip verhuizen en verhuisbeweging - Algemene motieven om het vorige adres te verlaten - Algemene motieven om zich op het huidige adres te vestigen - Aantal jaar woonachtig op het vorige adres - Toekomstige verhuisplannen DEEL 2: KENMERKEN OUD ADRES - Vroegere woonsituatie en woningtype - Globale tevredenheid vroegere woning - Verhuis omwille van familiale redenen - Verhuisredenen met betrekking tot de woning (grootte woning, woningtype, kwaliteit van de woning, comfort en uitrusting van de woning, garage en tuin, woonkosten); - Verhuisredenen met betrekking tot de woonomgeving (omgevingshinder, verwaarlozing of onveiligheid, kindvriendelijkheid van de omgeving); - Verhuisredenen omwille van slechte bereikbaarheid (woon-werkverkeer, verplaatsingskosten, nabijheid winkels en voorzieningen, afstand tot familie en vrienden, verbinding met autoweg of openbaar vervoer). DEEL 3: KENMERKEN NIEUW ADRES - Huidige woonsituatie en woningtype; - Globale tevredenheid huidige woning; - Criteria die de woningkeuze hebben beïnvloed; - De belangrijkste keuzecriteria; - Aantrekkingskracht van de (Turnhoutse) binnenstad; - Prijspercepties woningen (Turnhoutse) binnenstad. DEEL 4: IDENTIFICATIEGEGEVENS - Arbeidssituatie gezin; - Gezinssamenstelling; - Opleidingsniveau; - Leeftijd gezinshoofd; - Gemiddeld inkomen gezin;

6.1.6

Verschillende stappen in het onderzoek

6.1.6.1 Samenstelling stuurgroep Het onderzoek werd uitgevoerd onder begeleiding van een stuurgroep (zie infra), die in het kader van het kwantitatief onderzoek onder meer input gaf op volgende punten: - specificatie van de te onderzoeken populatie; - samenstelling van de vragenlijst; - bespreking en interpretatie van de eerste resultaten; - suggesties tot verdere analyses en leggen van relaties tussen verschillende variabelen.

76

6.1.6.2 Trekking van de steekproef Zoals eerder gesteld werd bij de selectie van de steekproef uitgegaan van een aantal krachtlijnen met betrekking tot de te onderzoeken populatie. Uit het bevolkingsregister werd van de verhuizers een trekking gedaan van een 400-tal respondenten, rekening houdend met de criteria zoals gesteld in paragraaf 1.2.1 ‘Selectie van de steekproef’. Deze adressen werden verdeeld over de enquêteurs die instonden voor de bevraging van de respondenten.

6.1.6.3 Opstellen van de vragenlijst De vragenlijst is het communicatiemiddel met de respondenten. Daarom was het belangrijk dat hieraan voldoende aandacht werd besteed. De verschillende bronnen die hierbij gehanteerd werden zijn: - de bevindingen van het literatuuronderzoek (zie infra); - de resultaten van de interviews en groepsdiscussies uit het kwalitatief onderzoek (zie infra); - gelijkaardige studies die reeds in andere steden werden uitgevoerd. Door gelijkaardige vragen te stellen is het mogelijk vergelijkingen te maken met de resultaten van deze onderzoeken; - de vragen en verwachtingen van de stuurgroep. Een voorlopige vragenlijst werd besproken en aangevuld door de leden van de stuurgroep. De definitieve vragenlijst werd uitgetest bij een 10-tal respondenten. Op deze manier kan worden nagegaan of de respondenten de vragen begrijpen en of zij in staat zijn er op te antwoorden. Op basis hiervan werd de vragenlijst een beetje aangepast. Tijdens de bevraging bleek dat het door taalproblemen (onvoldoende kennis van het Nederlands) moeilijk was allochtonen die onlangs waren gearriveerd in Turnhout te ondervragen. Het handelde hier vooral om asielzoekers die zich in Turnhout gevestigd hadden. De stuurgroep vond het evenwel belangrijk ook de mening van deze mensen te kennen. Uit gesprekken met enkele van deze mensen bleek dat de algemene vragenlijst voor deze groep minder aangepast was. Zo waren onder meer de vragen omwille van verhuismotieven van de vroegere woonplaats minder relevant, aangezien het voor hen vaak de eerste vestigingsplaats in België is. In de plaats daarvan werd meer naar de kenmerken en tevredenheid van de huidige woning gevraagd.

6.1.6.4 Introductiebrief Enkele dagen voor de afname van de enquêtes, werd de huishoudens die geselecteerd werden voor de steekproef een introductiebrief toegestuurd met de bedoeling de enquête voorafgaandelijk aan te kondigen en te situeren. Dit schept vertrouwen en verhoogt de responsegraad. Deze introductiebrief ging uit van het stadsbestuur van Turnhout: ze werd ondertekend door de burgemeester en secretaris, werd persoonlijk op naam verstuurd onder gesloten briefomslag met briefhoofding en –omslag van de stad Turnhout. In deze brief werd aangekondigd dat studenten van de hogeschool langs zouden komen voor een bevraging. De belangrijkste onderzoeksdoelstellingen werden toegelicht, en er werd gewezen op het belang van de resultaten om het leefklimaat in de stad te verbeteren.

77

6.1.6.5 Enquêteurinstructie De volgende stap in het onderzoek was een duidelijke briefing van de enquêteurs. Dit bestond enerzijds uit een toelichting omtrent de situering van het onderzoek (opdrachtgever, globale context van het onderzoek, de onderzoeksdoelstellingen, de manier waarop de selectie van de steekproef tot stand is gekomen). Anderzijds werd heel wat tijd besteed aan een toelichting van de vragenlijst. Zo werd er meegedeeld hoe de enquêteurs zich moeten aanmelden, de manier waarop de vragenlijst moest worden afgenomen en hoe te antwoorden op bijkomende vragen vanwege de respondenten. Het belangrijkste hierbij was de bespreking van de vragenlijst. Hierbij werd vraag per vraag overlopen op welke manier de vragen moesten worden gesteld (als open of gesloten vraag), met bijzondere aandacht voor de filtervragen die werden ingebouwd en welke invloed deze hebben op de volgorde van de vragenlijst. De enquêteurs werden er ook heel duidelijk op gewezen dat er een aantal controlevragen waren ingebouwd om na te gaan of de enquêtes wel op een goede manier werden ingevuld. Zo werden een aantal gegevens gevraagd die voor ons reeds bekend waren uit de bevolkingsregisters (zoals verhuisperiode, gezinssamenstelling, vorige woonplaats). Op elke enquête moesten de enquêteurs het nummer vermelden van de respondent die ondervraagd werd. Op die manier was het mogelijk eventuele fraude te detecteren en te elimineren.

6.1.6.6 Afname van de enquêtes De enquêtes werden afgenomen door studenten van het departement Handelswetenschappen en Bedrijfskunde van Katholieke Hogeschool Kempen, Campus Turnhout. Het betrof hier een opdracht in het kader van het practicum marketing. De enquêtes zijn aan huis afgenomen van half mei tot half juni 2005, overwegend ’s avonds en in het weekend. In totaal werden 273 bruikbare en volledig ingevulde vragenlijsten verzameld. Dit komt overeen met een foutenmarge van 5,4% Dit betekent dat het onderzoek op het niveau van de totale steekproef een betrouwbaarheid heeft van bijna 95%.

6.1.6.7 Verwerking van de resultaten De laatste stap van het onderzoek is de verwerking van de resultaten. Vooraf werden er een aantal controles uitgevoerd, namelijk: - Controle van het veldwerk: zijn de enquêtes wel en eerlijk volledig ingevuld. Dit werd onder meer gedaan door de vragen te overlopen en het checken van de antwoorden op controlevragen met de gegevens van de bevolkingsregisters. Alleen de goed ingevulde vragenlijsten werden weerhouden. - Controle op de responsegraad: in totaal werden 273 bruikbare enquêtes weerhouden, wat betekent dat het onderzoek een betrouwbaarheid heeft van bijna 95% op het vlak van de totale steekproef en meer dan 90% per relevante subgroep. - De enige uitzondering hierop is de subgroep van interne verhuizers waarbij slechts 26 respondenten werden ondervraagd. De reden hiervoor is dat er gemiddeld slechts 50 tot 80 gezinnen per jaar geregistreerd zijn die intern verhuizen. Meer dan 80% hiervan zijn alleenstaanden zonder kinderen. Dit komt voor deze subgroep neer op een foutenmarge van 13,45% en een globale betrouwbaarheid van meer dan 86%.

78

De verwerking is uitgevoerd met het statistische pakket SPSS. De gegevens werden gecodeerd en ingevoerd in een datatabel. Eerst werden er frequentietabellen getrokken van alle vragen. Hierbij wordt nagegaan hoeveel respondenten antwoord geven op een bepaalde vraag en welk percentage dit vertegenwoordigd. Daarnaast werden voor een aantal relevante segmentatievariabelen kruistabellen gemaakt, zoals onder meer voor: - relaties naar verhuisbeweging (naar een randgemeente, naar een andere gemeente, binnenverhuizers, van een randgemeente, van een andere gemeente); - verschillen tussen verlaters van het centrum en buiten het centrum; - verschillen tussen alleenstaanden zonder kinderen (controlegroep) en alleenstaanden met kinderen, koppels met en zonder kinderen; - relaties naar inkomens (aantal inkomens per gezin en netto-inkomen per gezin); - relaties naar leeftijd van het gezinshoofd; - verschillen wat betreft het opleidingsniveau; - verschillen naar gelang woontype en eigendomsstatuut. Voor elk van deze relaties werd een χ²-analyse uitgevoerd om na te gaan of de verschillen statistisch relevant zijn. Alleen de verbanden met een significantieniveau kleiner dan 5% (betrouwbaarheid van 95%) werden uiteindelijk weerhouden. De uitgebreide lijst van statistische verwerkingen voor alle relaties die werden onderzocht (zowel significante als minder significante) worden weergegeven in de bijlagen.

6.1.6.8 Rapportering van de conclusies In een laatste fase van het onderzoek worden de onderzoeksresultaten gerapporteerd. In de volgende paragrafen van dit hoofdstuk zullen deze per aspect nader toegelicht worden. Hierbij wordt steeds vertrokken van de algemene resultaten, waarna de meest relevante verschillen tussen subgroepen worden toegelicht. Volgende aspecten worden achtereenvolgens besproken: - verhuisbewegingen en profiel van de verhuizers; - profielverschuiving woning; - belangrijkste verhuismotieven om de oude woning te verlaten; - belangrijkste criteria bij de keuze van de nieuwe woonplaats; - troeven van wonen in de stad; - prijsperceptie met betrekking tot wonen in de binnenstad. Tot slot worden de belangrijkste bevindingen nog eens samengevat in het besluit van dit hoofdstuk. Deze zullen de basis vormen van de aanbevelingen ten aanzien van het stadsbestuur met betrekking tot het verhogen van de aantrekkelijkheid van het woon- en leefklimaat.

79

6.2 Verhuisbeweging en profiel van de verhuizers

6.2.1. Inleiding

In dit onderzoek is de verhuisrichting één van de belangrijkste variabelen. De verhuisbeweging– binnen, naar of uit de stad– werd als selectiecriterium gebruikt bij het afbakenen van de doelgroep. Deze verhuisbewegingen worden eveneens gekoppeld aan een aantal socioeconomische variabelen zoals huishoudtype, samenstelling van het gezin, opleidingsniveau, werksituatie en inkomen. Daarnaast is het eveneens interessant de verhuisbeweging te relateren aan de verhuisgeschiedenis (aantal jaren op vorige woning) en verhuisplannen in de nabije toekomst. Vijf groepen van verhuisde echtparen zonder kinderen en gezinnen met kinderen worden systematisch met elkaar vergeleken: - stadsverlaters die Turnhout inruilden voor een randgemeente. Hierbij wordt eveneens een onderscheid gemaakt tussen gezinnen afkomstig van binnen (centrum) en buiten de Ring; - stadsverlaters die uit Turnhout zijn weggetrokken om in een andere gemeente te gaan wonen (zowel afkomstig van binnen als buiten de Ring); - de binnenverhuizers, huishoudens die binnen Turnhout verhuisden; - de instromers die vanuit een randgemeente naar Turnhout verhuisden; - de instromers die vanuit een andere gemeente zijn ingeweken in Turnhout.

Grafiek 5.17: Verdeling steekproef verhuisrichting

Instromers uit ruimere regio 27%

Uitstromers naar randgemeente 25%

Uitstromers naar ruimere regio 8% Instromers uit randgemeente 30%

Interne verhuizers 10%

De instromers vanuit een randgemeente komen het meest frequent voor in de onderzoeksgroep (30%), gevolgd door de instromers uit een ruimere regio (27%) en de uitstromers naar een randgemeente (25%). Dit zijn de drie belangrijkste groepen in het kader van de onderzoeksdoelstellingen. De uitstromers naar een ruimere regio zijn minder relevant en werden in mindere mate geselecteerd (8%). De interne verhuizers binnen de vooropgestelde doelgroepen (gezinnen met kinderen of tweepersoonshuishoudens zonder kinderen) komen minder frequent voor waardoor zij ook beperkt vertegenwoordigd zijn in de onderzoeksgroep.

80

Bij de relaties worden de totalen per bovengenoemde subgroep op 100% gesteld, zodat significante verschillen per subgroep duidelijk worden, ongeacht de grootte van deze subgroep in de totale populatie.

6.2.2 Profiel van de verhuizers

In dit punt wordt nagegaan of er socio-economische verschillen bestaan tussen de verschillende groepen verhuizers. Achtereenvolgens wordt dit nagegaan voor het huishoudtype, het opleidingsniveau, de beroepsactiviteit en het inkomensniveau.

6.2.2.1 Verhuisbeweging en huishoudtype Onderstaande grafiek geeft een globaal overzicht van de verhuisbeweging naar huishoudtype. Daarna worden deze gegevens uitgesplitst naar onderliggende factoren.

Grafiek 5.18: Verhuisbeweging naar huishoudtype

Aankomst van elders

31%

Aankomst uit rand

20%

Blijvers

0%

53% 55%

30%

20%

Alleen met kind

30%

25%

29%

Vertrek naar Rand

27%

31%

Vertrek ruimer 0% 16%

Alleen zonder kind

13%

14%

25% 10% 8% 30%

25%

40%

60%

Koppel zonder kind

31%

80%

100%

Koppel met kind

Er zijn duidelijke verschillen in verhuisbeweging wat betreft het huishoudtype (χ²: α=0,001): - De groep alleenstaanden is bij de binnenverhuizers sterk vertegenwoordigd: 29% van de alleenstaanden heeft geen kinderen, 53% wel; - Bij de verlaters merken we het grote aantal koppels. De vertrekkers naar een ruimere regio zijn overwegend (55%) koppels zonder kinderen; - Meer dan de helft van de huishoudens uit de randgemeenten die zich in Turnhout vestigen zijn alleenstaand (20% met en 31% zonder kinderen).

81

Eenzelfde samenhang merken we met het al dan niet hebben van een partner.

Grafiek 5.19: Verhuisbeweging naar samenwonend met partner

V e rtre k n a a r R a n d

83%

V e rtre k ru im e r

17%

81%

B lijve rs

19%

50%

JA

50%

A a n ko m st u it ra n d

NEE

96%

A a n ko m st va n e ld e rs

4%

84%

0%

20%

40%

16%

60%

80%

100%

De verhuizers die aankomen uit de rand zijn vooral koppels (96%) In de volgende punten worden de alleenstaanden zonder kinderen niet in de onderzoeksgroep opgenomen. Voor elke categorie van verhuisbeweging gaan we na wat het socio-economisch profiel van deze groep verhuizers is.

6.2.2.2 Verhuisbeweging en aantal kinderen De respondenten worden ook gevraagd of ze kinderen hebben. 16% van de jonge gezinnen heeft geen kinderen, 30% één kind, 31% twee en 23% drie of meer kinderen. Er werd eveneens nagegaan of de verhuisbeweging samenhangt met het aantal kinderen. We merken kleine verschillen die echter statistisch onvoldoende significant zijn. 70% van de verhuizers naar de randgemeenten of één of twee kinderen, terwijl de grootste groep huishoudens zonder kinderen terug te vinden zijn bij de verhuizers naar een ruimere omgeving. Binnenverhuizers hebben het meeste kinderen: 47% heeft drie of meer kinderen.

6.2.2.3 Verhuisbeweging en opleidingsniveau De totale groep van de verhuisde respondenten en hun partners is redelijk hooggeschoold. 42% heeft een hoger diploma (hoger of universitair onderwijs), 28% een secundair en 30% lager of beroepsonderwijs. Het scholingsniveau is bij de verhuizers beduidend hoger dan bij de totale bevolking van Turnhout. Dit is voor een deel te verklaren door de jonge leeftijd van de verhuizers en het feit dat het onderwijsniveau van de bevolking stijgt.

82

Grafiek 5.20: Verhuisbeweging naar opleidingsniveau

Vertrek naar Rand

36%

Vertrek ruimer

19%

13%

45%

30%

57%

Lager/beroeps Blijvers

52%

30%

17%

Secundair Hoger

Aankomst uit rand

28%

Aankomst elders

24%

0%

37%

35%

25%

20%

51%

40%

60%

80%

100%

Ook al is het totale opleidingsniveau van de verhuizers hoog, toch zijn er significante verschillen vastgesteld bij een vergelijking van de vijf verhuisgroepen zoals blijkt op bovenstaande grafiek (χ²: α=0,013): - hogere opgeleiden verhuizen doorgaans verder dan lager opgeleiden. Zowel bij de vertrekkers naar verdere regio (57%) als de inwijkelingen van verder gelegen gemeenten (51%) scoort deze groep bijzonder hoog; - de grootste groep van de vertrekkers naar de randgemeenten (45%) bestaat uit hoger geschoolden. Ook de groep lager geschoolden is hier groot (36%); - de inwijkelingen van de randgemeenten hebben overwegend een secundair (37%) en hogere opleiding (35%); - de binnenverhuizers hebben het laagste opleidingsniveau: 52% lager en 30% secundair onderwijs.

6.2.2.4 Verhuisbeweging en beroep De respondenten werden eveneens gevraagd of ze betaald werk hebben. Dit is zo voor 80% van de respondenten en 85% van de partners het geval. Zij werken over het algemeen als bediende (47%), arbeider (35%) of zelfstandige (14%). Er zijn geen significante verschillen tussen de verschillende verhuisgroepen wat betreft het statuut van werkenden. De personen die geen werk hebben zijn ofwel werkloos (30%), huisvrouw of –man (28%) of gepensioneerd (23%).

6.2.2.5 Verhuisbeweging en inkomensniveau De werksituatie op niveau van het huishouden is een andere determinant voor de welvaart van het gezin. Hiervoor gaan we twee aparte parameters onderzoeken: - hoeveel inkomens uit arbeid zijn er in het gezin; - wat is het maandelijks netto-inkomen van het gezin.

83

a)

Het aantal inkomens uit werk

64% van alle ondervraagde gezinnen beschikt over twee inkomens uit arbeid. De gemiddelde grootte van de huishoudens is bijna drie personen. We kunnen dus stellen dat de verhuizende gezinnen dus niet alleen relatief hoger opgeleid zijn, maar tevens gemiddeld een westellende groep is. 26% heeft één inkomen en 10% van de verhuisde gezinnen heeft geen inkomen uit werk.

Grafiek 5.21: Verhuisbeweging naar aantal inkomens uit werk

20%

Interne verhuizer

Immigrant

9%

Emigrant

9%

0%

40%

40%

29%

62%

18%

20% Geen inkomen

73%

40%

60%

Eén inkomen

80%

100%

Twee inkomens

Bij de vertrekkers hebben gemiddeld de meeste gezinnen twee inkomens: 73% van de gezinnen die Turnhout verlaten tegenover 62% van de inwijkelingen. Deze laatste groep heeft dan weer meer éénverdieners (29% t.o.v. 18%) De binnenverhuizers hebben het laagste percentage tweeverdieners (40%) en het hoogste zonder inkomen (20%). Deze verschillen zijn statistisch significant (χ²: α=0,056).

b)

Het netto-maandinkomen

Een tweede dimensie van inkomensniveau is het netto besteedbare maandinkomen van het gezin. Deze vragen worden vaak ervaren als een inbreuk op de privacy. Toch werd de vraag beantwoord door meer dan 82% van de respondenten. In volgende grafiek ziet u hoe de inkomens van de verhuisde huishoudens zijn verdeeld.

84

Grafiek 5.22: Verdeling naar netto-maandinkomen

50%

44%

45% 40%

32%

35% 30% 25%

24%

20% 15% 10% 5% 0% < 1500

1 5 0 0 -2 5 0 0

> 2500

De verhuizende gezinnen hebben gemiddeld een hoog inkomen: 32% heeft een netto-inkomen meer dan 2 500 Euro per maand. 24% heeft een inkomen van minder dan 1 500 Euro. Het gezinsinkomen hangt nauw samen met het aantal verdieners (χ²: α=0,000). De laagste inkomenscategorie bestaat voor 28% uit gezinnen zonder inkomen uit arbeid en 34% éénverdieners. De hoogste inkomenscategorie telt 87% tweeverdieners. Net zoals het aantal inkomens per huishouden, is ook het netto-maandinkomen niet even hoog in elke verhuisgroep (χ²: α=0,089).

Grafiek 5.23: Verhuisbeweging naar netto-inkomen

100% 90% 80%

39%

29%

29%

70% 60%

24%

50% 40%

40%

> 2500 1 5 0 0 -2 5 0 0

49%

< 1500

30% 47%

20% 10%

21%

22%

E m ig ra n t

Im m ig ra n t

0% In te rn e v e rh u iz e r

De vertrekkers hebben het hoogste percentage in de hoge inkomens: 39% heeft een inkomen van meer dan 2 500 Euro. Bij de binnenverhuizers vinden we het grootste aandeel lage inkomens: 47% heeft een inkomen van minder dan 1 500 Euro. De instromers bevinden zich tussen beide vorige groepen: het aantal verhuizers met een hoger inkomen is ongeveer hetzelfde als bij de binnenverhuizers (29%), het aantal middelmatige inkomens ligt hier dan weer beduidend hoger (49% t.o.v. 24%).

6.2.2.6 Verhuisbeweging en leeftijd De leeftijdsstructuur van de onderzoeksgroep is relatief jong: 46% is tussen 25 en 34 jaar, 36% tussen de 35 en 49 jaar. De belangrijkste doelgroep van het onderzoek was dan ook jonge gezinnen. Daarnaast werd er ook een controlegroep van ‘oudere’ verhuizers ondervraagd. Op die

85

manier konden de verhuismotieven van deze subgroep apart worden onderzocht. De 50-plussers bedragen 10% van de streekproef. De relatie van de verhuisbeweging met de leeftijd geeft een significant verband (χ²: α=0,038).

Grafiek 5.24: Verhuisbeweging naar leeftijd

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

18%

23%

18% 36%

23% 17%

13% 31%

13% 10% 23%

15% 0%

36% 16% 27%

26%

18-24 JAAR Vertrek naar Rand

31%

25-34 JAAR

Vertrek ruimer

Blijvers

13%

11%

35-49 JAAR

>= 50 JAAR

Aankomst uit rand

Aankomst van elders

In de groep van jongere verhuizers (18-24 jarigen) vinden we overwegend inwijkelingen: 36% vanuit de randgemeenten en 23% van elders. 26% vertrekt naar een randgemeente. De groep 25-34 jarigen kent de meeste vertrekkers: 27% naar een randgemeente en 23% naar een andere bestemming. In de groep 35-49 jarigen merken een groot aandeel binnenverhuizers (31%). Bij de 50-plussers zijn er twee grote groepen: een eerste (36%) die uitwijkt naar een ruimere omgeving en een andere (31%) die inwijkt vanuit de randgemeenten.

6.2.3 Verhuisgeschiedenis en toekomstplannen

6.2.3.1 Verhuisgeschiedenis De verhuisgeschiedenis werd gevraagd aan de hand van de verblijfsduur op het vorige adres. Gemiddeld woonden de verhuizers een relatief korte periode in hun vorige woning. 62% woonde er maximaal 5 jaar, 21% tussen de 5 en 10 jaar en 17% meer dan 10 jaar.

86

Grafiek 5.25: Aantal jaar woonachtig op vorig adres per verhuisrichting

Interne v erhuiz er

68%

26%

5%

<= 5 jaar Immigrant

56%

21%

6-10 jaar

23%

> 10 jaar

70%

Emigrant

0%

20%

18%

40%

60%

13%

80%

100%

Niet tegenstaande de verschillen statistisch minder significant zijn (χ²: α=0,131), zijn er toch beperkte verschillen tussen de verhuisgroepen. Van de mensen die Turnhout verlaten, woonde gemiddeld 70% maximaal 5 jaar op hetzelfde adres en van de interne verhuizers 68%. Bij de immigranten is dit slechts 56%. Hier is de groep die meer dan 10 jaar in dezelfde woning verbleven 23%. Bij een verdere analyse van de groep die meer dan 10 jaar op het vorig adres woonden, merken we een significante samenhang met de vroegere woonsituatie (χ²: α=0,000). Het aandeel van huishoudens die op het vorige adres woonde bij de ouders is beduidend hoger in deze groep: 32% in de groep van meer dan 10 jaar op het vorige adres t.o.v. resp. 3% en 4%. Hieruit blijkt dat deze groep voornamelijk starters zijn op de woningmarkt.

6.2.3.2 Toekomstplannen De verhuizers werden ook gevraagd naar hun toekomstplannen met betrekking tot verhuizen. 45% antwoordt hierop positief en 39% negatief. De overige 16% weet het nog niet. De toekomstplannen hangen significant samen met de verhuisbeweging (χ²: α=0,028).

Grafiek 5.26: Toekomstige verhuisplannen per verhuisrichting

Interne verhuizer

50%

Immigrant

51%

25%

35%

32%

Emigrant 0%

10%

20%

25%

14%

51% 30%

40% JA

50%

NEE

60%

17% 70%

WEET NIET

87

80%

90%

100%

De verlaters (32%) hebben beduidend minder plannen om in de toekomst opnieuw te verhuizen dan de inwijkelingen (51%) of de binnenverhuizers (50%). De toekomstige verhuisplannen hangen ook sterk samen met het eigendomsstatuut (χ²: α=0,000) en het woningtype (χ²: α=0,019). Huurders en bewoners van appartementen hebben beduidend meer verhuisplannen dan eigenaars en bewoners van een huis. Volgende grafiek geeft weer naar waar deze gezinnen dan denken te verhuizen. Hierbij konden ze kiezen uit vier categorieën: Turnhout binnen het centrum, Turnhout buiten het centrum, een randgemeente of verder afgelegen.

Grafiek 5.27: Toekomstige gemeente naar verhuisbeweging

Interne verhuizer

78%

Immigrant

Emigrant

31%

6% 6%

0%

10%

0% 11%

14%

29%

29%

20%

TURNHOUT BINNEN RING

30%

11%

26%

59%

40%

50%

TURNHOUT BUITEN RING

60%

70%

80%

RANDGEMEENTEN

90%

100%

ELDERS

Hier blijkt eveneens een significant verband te bestaan met de verhuisrichting (χ²: α=0,005). 78% van de binnenverhuizers denkt aan een verhuis binnen de Turnhoutse binnenstad. Dit is voor de inwijkelingen slechts 31%. 55% van deze subgroep denkt eraan Turnhout opnieuw te verlaten: 29% naar een randgemeente en 26% naar verder gelegen gemeente. Dit kan erop wijzen dat Turnhout voor een belangrijke groep van inwijkelingen slechts als een tijdelijke oplossing gezien wordt. In deze laatste groep denken de starters op de woonmarkt (63%) er meer aan Turnhout te verlaten dan de andere huishoudens (50%).

88

6.3 Profielverschuiving woning

Verhuizen gaat ook vaak samen met een wijziging van eigendomstitel en/of met de keuze voor een ander type van woning. De gezinnen en jonge koppels in de onderzoeksgroep verbeteren zich meestal. Ze betrekken na de verhuis doorgaans een grotere woning en/of gaan in een eigendom wonen. Er kan gesproken worden van een opwaartse mobiliteit. De keuze voor een bepaald woningtype en eigendomstitel en de prijs die men daarvoor kan of wil betalen, verschilt naargelang de verhuisbeweging in, uit of binnen de stad plaatsvond.

6.3.1 Eigendomsstatuut

52% van de verhuisbewegingen in de onderzoeksgroep gaan gepaard met een wijziging van eigendomstitel. 32% gaat van privé-huurder naar eigenaar, 10% van eigenaar naar privéhuurder. De overige 10% was vroeger woonachtig in de ouderlijke woning en is momenteel eigenaar (6%) of huurder (4%). In de overige 48% is er geen wijziging van eigendomsstatuut. 22% blijft privé-huurder, 22% blijft eigenaar en 4% blijft sociale huurder. Er zijn ook verschillen in de wijziging van het eigendomsstatuut naargelang de verhuisbeweging (χ²: α=0,000).

Tabel 6.5: Wijziging eigendomsstatuut voor een na verhuizing

Privé-huur naar privé-huur Privé-huur naar eigendom Sociale huur naar sociale huur Ouderlijke woning naar privé -huur Ouderlijke woning naar eigendom Eigendom naar eigendom Eigendom naar privé-huur

Emigrant 26% 25% 7% 3% 6% 27%

Immigrant 22% 34% 4% 5% 5% 18%

Binnen 41% 17% 13% 8%

6%

12%

13%

8%

De binnenverhuizers blijven overwegend privé-huurder (41%). Immigranten verbeteren hun statuut vaker van privé-huurder naar eigenaar (34%). 27% van de stadsverlaters blijft in eigendomsstatuut, 26% blijft privé-huurder en 25% gaat van privé-huurder naar eigenaar. De groep die hun eigendom ruilen voor een huurcontract vinden we meer terug bij de binnenverhuizers (13%) en immigranten (12%) dan de emigranten (6%). In volgende grafiek relateren we het eigendomsstatuut met de verhuisbeweging.

89

Grafiek 6.1: Eigendomsstatuut naar verhuisbeweging

Aankomst van elders

48%

44%

Aankomst uit rand

5% 3%

70%

Blijvers

27%

26%

63%

Vertrek ruimer

11%

65%

Vertrek naar Rand

30%

62%

0%

10%

3% 0%

20%

Eigenaar

30%

4%0%

33%

40%

Privé-huurder

50%

60%

Sociale huurder

70%

80%

0%

3%2%

90%

100%

Inwonend bij ouders

We merken hierbij dat 70% van de gezinnen die aankomen uit de randgemeenten eigenaar worden van hun woning. Bij de inwijkelingen van een ruimere regio is dit slechts 48%. Zij zijn blijkbaar op zoek naar een meer tijdelijke oplossing, en denken meer te verhuizen. Het is overwegend deze groep die in belangrijke mate (61%) er aan denkt opnieuw te verhuizen (χ²: α=0,043), 32% zou dan kiezen voor een andere bestemming binnen de Ring, 27% naar een randgemeente en 29% zou terug wegtrekken uit de regio (χ²: α=0,011). Het is duidelijk dat het verwerven van een eigen woning sterk inkomensgebonden is (χ²: α=0,000). Van de huishoudens uit de inkomensklasse tot 1 500 Euro is slechts 27% eigenaar. Hier vinden we de meeste sociale huurders terug (16% van de gezinnen). Het eigenaarsstatuut neemt toe met het inkomen: 57% van de inkomensklasse tussen 1 500 en 2 500 Euro en 76% bij de gezinnen met een gemiddeld maandinkomen van meer dan 2 500 Euro.

6.3.2 Woningtype

Verandering van woningtype na adreswijziging betekent meestal een vooruitgang (de kwaliteit van de woningen niet meegerekend). De woningtypes worden doorgaans ruimer. Verschuivingen tussen woningtype vinden we voornamelijk terug tussen appartementen en huizen. De grootste groep van verhuizers kiezen voor een huis, maar woonden vroeger ook in een huis (48%). Ook hier merken we een vooruitgang in de grootte van de woningen als we het huidige type woonhuis vergelijken met het vroegere. 44% van de vroegere bewoners van een rijhuis, woont nu nog steeds in een rijhuis, terwijl 26% momenteel in halfopen en 29% in open bebouwing woont. Een tweede grote groep (29%) gaat van een appartement in een huis wonen. Bij 12% is er op het eerste gezicht een achteruitgang in de grootte van de woning: zij woonden in een huis en zijn verhuisd naar een appartement. Als we deze groep nader gaan bekijken merken we dat dit overwegend huishoudens zijn die in Turnhout zijn komen wonen (86%), vooral koppels zonder kinderen (55%), uit de leeftijdscategorieën 35-49 jaar (35%) of 50 jaar en ouder (25%). Een kwart van deze verhuizers zijn ook huishoudens die aan het begin van hun verhuiscarrière staan. Zij woonden op het vorige adres nog in bij hun ouders. Er is ook een zeer duidelijk verband tussen het woningtype op het nieuwe adres en de verhuisbeweging (χ²: α=0,000).

90

Grafiek 6.2: Woningtype naar verhuisbeweging

Vertrek naar Rand 0% Vertrek ruimer

24%

5%

33%

10%

30%

Blijvers 0% Aankomst uit rand

55%

67% 10%

0%

22%

56%

13%

Aankomst van elders

43%

10%

22%

38%

20%

30%

Appartement

29%

40%

Rijhuis

50%

60%

Halfopen bebouwing

11% 13% 21%

70%

80%

90%

100%

Open bebouwing

De huishoudens die binnen Turnhout verhuizen (67%) en die vanuit de randgemeenten inwijken (56%) wonen doorgaans in rijhuizen en (in mindere mate) in een halfopen bebouwing (22%). De inwijkelingen van een ruimere regio woonden gemiddeld in iets grotere woonhuizen (29% halfopen en 21% open bebouwing). De verlaters wonen doorgaans in de meest ruime woningen: resp. 43% (vertrek naar randgemeente) en 55% (vertrek naar een andere gemeente) kiezen voor een open bebouwing. We merken hier ook statistisch significante verschillen wat betreft beroep (χ²: α=0,002), huishoudtype (χ²: α=0,009) en inkomen (χ²: α=0,015), met name: - arbeiders wonen vooral in rijhuizen (51%) en halfopen bebouwing (36%), terwijl de meeste zelfstandigen in een open (58%) of halfopen bebouwing wonen (23%). De bedienden bevinden zich tussen beide categorieën; - 67% van de alleenstaande huishoudens met kinderen woont momenteel in een rijhuis. Koppels met kinderen halen het hoogste percentage (31%) in open bebouwing en koppels zonder kinderen in een appartement (13%); - de hogere inkomensklassen wonen meer in open bebouwing (36%), terwijl resp. 50% van de gezinnen met minder dan 1 500 Euro en 45% tussen 1 500 en 2 500 Euro in een rijhuis wonen.

6.3.3 De huurmarkt

In deze paragraaf worden enkele vragen met betrekking tot de huurprijs en de verhouding tussen de huurprijs en het gezinsbudget besproken, dit zowel voor en na het verlaten van de vorige woning.

6.3.3.1 Huurprijzen voor en na verhuizen Op basis van de huurprijs op vorig en huidig adres kunnen verschuivingen in de gemiddelde huurprijs berekend worden per verhuisgroep. Aan de hand van deze informatie kan eveneens worden nagegaan welke gezinnen een goedkopere huurwoning zochten en welke huishoudens nu net een duurdere woning zochten.

91

a)

Gemiddelde huurprijzen

De gemiddelde huurprijs op het oude adres bedroeg 454 Euro ongeacht wat de aard van de woning is. De huurprijs na de verhuis bedraagt gemiddeld 498 Euro, wat gemiddeld 44 Euro per maand is of 10% hoger ligt. Zoals al aangehaald, verbeteren de meeste verhuizers over het algemeen wat het woningtype betreft. Dit kan een deel van de hogere huisprijs verklaren.

Tabel 6.6: Gemiddelde huurprijzen voor en na verhuis

Vertrek naar randgemeente Vertrek ruimer Blijvers Aankomst uit randgemeente Aankomst ruimer

Gemiddelde huurprijs Voor verhuis Na verhuis 450 517 505 609 374 285 415 474 525 573

TOTAAL

454

498

Verschil in Euro 67 104 -89 59 48 44

% 15% 21% -24% 14% 9% 10%

Bovenstaande tabel geeft het verschil in gemiddelde huurprijs voor en na de verhuis opgedeeld voor de verschillende verhuisbewegingen. Hieruit kunnen we afleiden dat het vooral de huishoudens zijn die Turnhout verlaten voor een gemeente buiten de regio (+21%). Voor de vertrekkers naar de randgemeenten bedraagt de stijging gemiddeld 15%, voor de inwijkelingen uit de rand gemiddeld 14%. De enige verhuisgroep die gemiddeld een lagere maandelijkse huurkost heeft zijn de binnenverhuizers. Zij betalen gemiddeld 24% minder huur in vergelijking met hun oude woning.

b)

Wijzigingen in de huurprijzen

In dit punt gaan we na of er een verschil bestaat tussen gezinnen die minder of meer huur betalen op hun nieuwe woonplaats. Hiervoor werden enkel die gezinnen beschouwd die zowel voor als na de verhuis een huurwoning betrokken (n=34). 65% van de huishoudens betaalt meer, 35% betaalt minder huur op de nieuwe woonplaats. Er zijn hierbij ook duidelijke verschillen wat betreft inkomensniveau (χ²: α=0,067) en huishoudtype (χ²: α=0,099): - meer gezinnen met een laag inkomen (53%) betalen een lagere huur dan die met een gemiddeld (20%) of hoog (0%) inkomen; - alleenstaanden met kinderen (63%) betalen doorgaans een lagere huur dan koppels zonder kinderen (18%) en koppels met kinderen (25%).

6.3.3.2 Verhouding huurprijs en gezinsinkomen Een andere benadering om de ‘huurkost’ van een gezin te bekijken, is na te gaan hoeveel percent van het gezinsinkomen besteed wordt aan huuruitgaven. Deze verhouding wordt gevonden door de maandelijkse huur te delen door het gemiddelde netto-maandinkomen. 40% van de respondenten besteedt minder dan 20% van zijn netto-inkomen aan huur, 41% tussen de 20% en de 29%, en 19% meer dan 30%.

92

Er zijn opnieuw verschillen met het inkomen (χ²: α=0,008) en (in mindere mate) met het huishoudtype: - 29% van de gezinnen met een inkomen onder de 1 500 Euro besteedt meer dan 30% hiervan aan huur. 68% van de inkomens boven 2 500 Euro besteedt minder dan 20% aan huur. - 40% van de alleenstaanden met kinderen geeft meer dan 30% van zijn inkomen uit aan huur, waar dit voor de koppels met en zonder kinderen resp. 18% en 13% is. De hoge druk van de huurprijzen op het gezinsbudget vinden we ook terug in de spontane reden tot verhuizen. We merken een significante samenhang (χ²: α=0,098) tussen het percentage van het inkomen dat wordt uitgegeven aan de huur en de spontane vermelding van ‘te hoge woonkosten’ als verhuismotief. Tot slot vinden we een duidelijke samenhang (χ²: α=0,009) tussen de wijziging in de huurprijs en het percentage van de huurkost van het netto-inkomen. 67% van de respondenten met meer dan 30% van het inkomen is op zoek gegaan naar een goedkopere woning, terwijl dit voor de andere categorieën resp. 40% (huurkost tussen 20% en 29% van inkomen) en 0% is (huurkost minder dan 20% van het inkomen).

6.3.3.3 Huurprijzen in Turnhout Losgekoppeld van de studie naar verhuismotieven van individuele gezinnen, geven we hier de antwoorden op de vragen naar huurprijzen. We gaan deze cijfers bekijken voor Turnhout in vergelijking met de andere gemeenten (als geheel). Per woningtype dat door de verhuizers gehuurd werd op de privé-huurmarkt berekenen we de gemiddelde huurprijs. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen woningen binnen en buiten Turnhout.

Tabel 6.7: Huurprijzen in en buiten Turnhout

Appartement studio Rijhuis

Turnhout 449

Buiten Turnhout 440

420

406

Globaal gezien merken we dat de woningen in Turnhout gemiddeld duurder zijn dan gelijksoortige woningen buiten Turnhout. Dit geldt zeker zo voor: - een appartement in het centrum van Turnhout (477) dat beduidend duurder is dan een appartement buiten het centrum (379); - een rijhuis in het centrum (446) dat duidelijk duurder is dan een rijhuis in een randgemeente (375); - een appartement of rijhuis dat gemiddeld + 4% duurder is dan een appartement (457) of rijhuis (430) in een andere gemeente.

93

6.3.4 De koopmarkt

De eigenaars van woningen werden eveneens gevraagd welk bedrag zij maandelijks besteden aan de afbetaling van de hypothecaire lening. Alle respondenten die na de verhuizing een eigen woning bezat, werd gevraagd of hiervoor een hypothecaire lening was afgesloten. De meeste verhuizers (84%) sloten een hypothecaire lening af. Slechts bij een kleine groep (16%) was dit niet het geval. Er zijn significante verbanden tussen het afsluiten van een hypothecaire lening en het woontype (χ²: α=0,009), inkomen (χ²: α=0,005), leeftijd (χ²: α=0,000) en het feit dat men ook eigenaar was van de vorige woning (χ²: α=0,002): - kopers van een appartement (33%) sluiten minder een hypothecaire lening af dan van een huis (89%); - lagere inkomens (50%) hebben minder hypothecaire leningen dan hogere (87%); - jongeren (resp. 88% en 94%) gaan meer lenen dan 50-plussers (33%); - het aantal gezinnen met een hypothecaire lening is lager (73%) indien men vroeger reeds eigenaar was van de woning dan huurders (93%). Volgende tabel geeft de gemiddelde aflossingen per maand naargelang men Turnhout heeft verlaten of in Turnhout kwam wonen (de binnenverhuizers worden buiten beschouwing gelaten omdat deze groep statistisch te klein is om hieruit relevante conclusies te trekken).

Tabel 6.8: Gemiddelde aflossing per maand naar verhuisrichting

Emigrant Immigrant TOTAAL

Aflossing/maand 645 708 694

De gezinnen die Turnhout verlaten betalen gemiddeld 63 Euro (+ 10%) minder per maand aan de aflossing van de hypothecaire lening dan deze die in Turnhout kwamen wonen.

94

6.4 Verhuismotieven

6.4.1 Inleiding

De respondenten werden eveneens gevraagd naar de redenen waarom ze hun oude woning hebben verlaten. Deze vraagstelling werd op twee verschillende manieren uitgevoerd: - enerzijds werd bij de aanvang een open vraag gesteld om te peilen naar deze redenen. De respondenten moesten ‘top-of-mind’ een spontaan antwoord geven op deze vraag. Na deze vraag werd ook gevraagd de drie belangrijkste redenen aan te duiden; - anderzijds werden nadien de verhuismotieven systematisch ondervraagd. Hierbij werd aan alle respondenten gevraagd in welke mate deze factoren een invloed hadden op hun beslissing om te verhuizen. Deze motieven kunnen worden ingedeeld in een aantal grote groepen, met name: o familiale redenen; o redenen met de woning gerelateerd; o redenen met betrekking tot de woonomgeving; o redenen die met de bereikbaarheid te maken hebben. Deze vragen werden afzonderlijk verwerkt voor de verhuisrichting (immigrant, binnenverhuizer en emigrant) en verhuisbeweging (van waar en naar waar is men verhuisd). Voor de analyse van deze vragen worden alle respondenten weerhouden. Er zal worden nagegaan in welke mate de verhuismotieven verschillen naargelang het huishoudtype, en in welke mate de jonge gezinnen afwijken van de andere categorieën huishoudens. Ook werd de relatie gelegd met een aantal socio-economische segmentatievariabelen. In deze paragraaf zullen wij eerst de open vragen met de spontane antwoorden bespreken. Daarna gaan wij gedetailleerd in op de systematische bevraging van verhuisredenen.

6.4.2 Spontane bevraging van verhuismotieven

Bij de aanvang van de enquête werden de respondenten gevraagd wat voor hen de belangrijkste redenen waren om hun vorige woning te verlaten. Het ging hierbij om spontane antwoorden, die onmiddellijk opkwamen bij de ondervraagden. De enquêteur heeft de antwoorden onderverdeeld in categorieën die gegroepeerd werden in vier grote groepen: - woningkenmerken; - buurtkenmerken; - kenmerken met betrekking tot bereikbaarheid; - persoonlijke redenen. In de verdere bespreking van deze vraag, worden enkel de belangrijkste redenen in de verwerking opgenomen. Eerst zal het belang van de grote groepen (woning, buurt, bereikbaarheid, persoonlijk) besproken worden, waarna we per groep dieper ingaan op welke aspecten hierbij het meest aangehaald werden.

95

6.4.2.1 Verhuismotieven naar categorie Onderstaande grafiek toont het belang van de verschillende categorieën zoals ze aangehaald werden door de respondenten. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de redenen die als belangrijkste, tweede en derde belangrijkste werden aangeduid.

Grafiek 6.3: Spontane verhuismotieven per categorie

0%

10%

20%

Woningkenmerken Buurtkenmerken Kenmerken bereik Persoonlijke kenmerken

30%

40%

38% 9%

11% 17%

50% 18%

60%

70%

7%

8% 5% 3%

29%

6% 2%

0% Andere0% Belang1

Belang2

Belang3

De woningkenmerken (door 67% van de respondenten spontaan vermeld bij de drie belangrijkste redenen) zijn veruit de belangrijkste redenen om te vertrekken van vorig adres, gevolgd door persoonlijke redenen (37%). Buurtkenmerken (27%) en bereikbaarheid (25%) sluiten de rij. We merken hier belangrijke verschillen tussen huishoudens die Turnhout verlaten en die er gaan wonen wat betreft de allerbelangrijkste reden: - woningkenmerken (44% t.o.v. 37%) en buurtkenmerken (16% t.o.v. 5%) scoren beduidend hoger voor gezinnen die de stad verlaten dan voor nieuwe inwoners; - bereikbaarheid (25% t.o.v. 11%) en persoonlijke redenen (32% t.o.v. 25%) zijn redenen die eerder aangehaald worden door mensen die zich in Turnhout hebben gevestigd. Andere beduidende verschillen zijn: - huishoudens die in het centrum van Turnhout woonden en de randgemeenten verlaten de stad meer omwille van woningkenmerken. De gezinnen die van een ruimere regio immigreren is verhuizen beduidend meer omwille van de bereikbaarheid. Buurtkenmerken worden meer gegeven door ex-bewoners van Turnhout dan de rest; - alleenstaanden verhuizen meer omwille van familiale redenen. Zonder kinderen om zelfstandig te gaan wonen (10%) of samenwonen/huwelijk (16%), deze met kinderen overwegend wegens echtscheiding (35%). Samenwonenden met kinderen (47%) en zonder kinderen (37%) geven meer woonkenmerken als reden; - hogere inkomens verhuizen meer omwille van woningkenmerken (47% t.o.v. 32% en 40%). Lagere inkomens meer om familiale redenen (41% t.o.v. 27% en 26%); - jongeren verhuizen meer omwille van familiale redenen (55%), waarvan samenwonen of huwelijk (21%), zelfstandig gaan wonen (14%) of echtscheiding (7%) de belangrijkste zijn. Woningkenmerken worden meer gegeven door de leeftijdsgroepen 25-34 jaar (45%) en de vijftig-plussers (44%). Voor de andere categorieën is dit resp. 31% en 36%. Buurtredenen worden dan weer beduidend meer door respondenten ouder dan 50 gegeven (19% t.o.v. 0%, 9% en 9%).

96

6.4.2.2 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de woningkenmerken Na de algemene bespreking van de verschillende categorieën, gaan we dieper in op de specifieke redenen per groep. Eerst bekijken we de woningkenmerken.

Grafiek 6.4: Spontane verhuismotieven m.b.t. woningkenmerken

0%

2%

4%

Onvoldoende kwaliteit Geen, te kleine tuin Hoge woonkosten

Andere woning

10%

12% 3%

14%

16%

18%

2%

2% 0% 0% 1%

3%

2%

3%

3%

2% 1% 3%

1%

11%

Eigen woning Einde huurcontract

8%

10%

Woning te klein Woning te groot

6%

5% 3%

3%

1%

1%0% 1%0% Belang1

Belang2

Belang3

De te kleine woning en het willen verwerven van een eigen woning (allebei in de top 3 van 16% van de respondenten) zijn veruit de belangrijkste redenen. Andere factoren die regelmatig vermeld werden, zijn kwaliteitsproblemen met de vorige woning en de hoge woonkosten (allebei 7%). In de volgende punten worden de relevante verschillen tussen subgroepen besproken. Enkel de verbanden met een betrouwbaarheid van meer dan 95% worden vermeld. De te kleine woning wordt meer aangehaald door emigranten (32%) en interne verhuizers (16%) dan door immigranten (11%). Het zijn vooral mensen die vertrekken naar de randgemeenten (35%) en naar een andere gemeente (15%) (χ²: α=0,000). Woning te groot zijn overwegend mensen die immigreren (7%), en dan nog voornamelijk vanuit de rand (χ²: α=0,020). Het zijn bijna allemaal respondenten uit de leeftijdscategorie boven de 50 jaar (χ²: α=0,000) die een langere tijd (meer dan 10 jaar) in de vorige woning verbleven (χ²: α=0,025). Zij zitten grotendeels in de laagste inkomenscategorie (χ²: α=0,003) en hebben geen inkomen uit werk. Dit zijn waarschijnlijk gepensioneerden die de randgemeenten verlaten voor een kleinere woning in het centrum. De afwezigheid van een tuin wordt meer aangehaald door emigranten (19%) dan immigranten (3%). Zij vertrekken voornamelijk naar een andere gemeente (26%), een randgemeente (16%) of verhuizen binnen Turnhout (12%) (χ²: α=0,001). Het wordt vaker aangehaald door hoger opgeleiden (13%) dan door lagergeschoolden (3%) (χ²: α=0,049).

97

Hoge woonkosten zijn een belangrijk verhuismotief voor alleenstaanden zonder kinderen (15%) en koppels zonder kinderen (13%) (χ²: α=0,010), en huishoudens die minder dan 5 jaar op het vorige adres verbleven (11% t.o.v. 2%) (χ²: α=0,031). Het verwerven van een eigen woning wordt vooral vermeld door de leeftijdscategorie 25-34 jaar (28% t.ov. 13% voor de overige) (χ²: α=0,020) en huishoudens die minder dan 5 jaar (24%) of 10 jaar (19%) op het vorige adres woonden (t.o.v. 7% voor meer dan 10 jaar) (χ²: α=0,050). Voor de andere verhuismotieven zijn er geen statistisch relevante verschillen vastgesteld.

6.4.2.3 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de woonomgeving Verhuismotieven omwille van de woonomgeving hebben betrekking op de buurt waarin de gezinnen wonen. Globaal kunnen we stellen dat deze beduidend minder worden aangehaald (minder dan 5% van de respondenten) dan de woningkenmerken (tot 15% van de respondenten).

Grafiek 6.5: Spontane verhuismotieven m.b.t. buurtkenmerken

0% Verloedering buurt

1% 0%

0%

1%

Gebrek groen 0% Onveilige buurt

2%

5%

6%

1%

0% 1%

0%

1% 1%

0%

1%

Onvoldoende speelruimte

4%

1%

1%

Te veel lawaai Verkeersdrukte 0%

3%

0% 0% 1%

Onvoldoende parking

2%

1%

Weinig basisvoorzieningen 0%

0%

1%

0% 3%

Burenlast

1%

1%

Racisme 0% 0% Weinig gebeuren 0% 0%

0%

0%

0%

Rustiger wonen

1%

Hoge gemeentebelasting 0% 0% 0% 1%

In centrum wonen Slechte bereikbaarheid Andere mbt buurt

0%

0%

1%

0% 0% 1%

0% 0%

Belang1

Belang2

Belang3

De buurtkenmerken die het vaakst aangehaald werden zijn te veel lawaai (5%) en burenlast (3%). Onvoldoende parkeergelegenheid wordt vooral aangehaald door emigranten (10%) die overwegend naar de randgemeenten verhuizen (χ²: α=0,015). Lawaaihinder is vooral een verhuisreden voor interne verhuizers (20%) en emigranten (10%) (χ²: α=0,007). Deze groepen scoren beduidend hoger dan immigranten (2%).

98

Ook verkeersdrukte is een reden om het centrum te verlaten. Het wordt aangehaald door 9% van de vertrekkers, opnieuw overwegend naar de randgemeenten (χ²: α=0,019). Gebrek aan groen is dan weer een reden om weg te trekken naar een ruimere omgeving. Het is dan ook vooral genoemd door emigranten (9%) en interne verhuizers (8%) (χ²: α=0,015). Huishoudens met kinderen verhuizen logischerwijze meer omwille van onvoldoende speelruimte (resp. 8% en 7%) (χ²: α=0,040). Zij verhuizen allemaal naar een randgemeente. Onvoldoende basisvoorzieningen is dan weer een reden om te verhuizen voor oudere huishoudens (+50-jarigen) (χ²: α=0,038) die bijna allemaal immigreren vanuit de randgemeenten (χ²: α=0,044). Burenlast wordt beduidend meer aangehaald door emigranten (11%) en interne verhuizers (8%) (χ²: α=0,050). Zij vertrekken meestal naar een verderaf gelegen gemeente. Ook het rustig willen wonen is een motief dat vooral genoemd wordt door emigranten (9%) (χ²: α=0,044). Bewust in het centrum wonen wordt beduidend meer vernoemd door oudere huishoudens (14% van de +50-jarigen t.o.v. 1% à 3%) die voornamelijk immigreren vanuit de randgemeenten (9%) (χ²: α=0,006). Voor de overige redenen zijn geen statistisch significante verschillen vastgesteld.

6.4.2.4 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de bereikbaarheid

Grafiek 6.6: Spontane verhuismotieven m.b.t. bereikbaarheid

0%

1%

2%

3%

5%

6%

7%

7%

Te ver werk 1%

Te ver school, kribbe Te ver vrienden

4%

1%

Nieuwe job Terug streek herkomst

1% 1% 3%

8%

9%

1%

0%

10%

1% 0% 0% 0% 5%

1%

1%

0% Andere bereikbaarheid0% Belang1

Belang2

Belang3

De belangrijkste verhuismotieven met betrekking tot de bereikbaarheid zijn te ver van het werk (9%) en terug naar de streek van herkomst (7%). Andere redenen komen al veel minder voor. De afstand tot het werk wordt vernoemd door tweeverdieners (14%) en éénverdieners (8%) (χ²: α=0,027). Zij zijn meestal afkomstig van (22%) of vertrekken naar een verderaf gelegen gemeente (17%) (χ²: α=0,000).

99

Voor het terugkeren naar de streek van herkomst vinden we een gelijkaardig verband. Ook zij immigreren vooral vanuit een ruimere regio (18%) of trekken er naar toe (13%) (χ²: α=0,002). Te ver van vrienden wordt overwegend aangehaald door alleenstaanden zonder kinderen (12%) (χ²: α=0,003) die bijna allemaal in de leeftijdscategorie 18-24 jaar zitten (χ²: α=0,044).

6.4.2.5 Spontane verhuismotieven met betrekking tot de familiale redenen Een laatste groep verhuismotieven zijn deze omwille van familiale reden. De belangrijkste zijn voorgesteld in volgende grafiek.

Grafiek 6.7: Spontane verhuismotieven m.b.t. familiale redenen

0% G ezondheidsredenen

2% 2%

4%

10%

11% 4%

G escheiden W ilden kinderen 0% 1%

8%

12%

14%

1% 0%

Samenwonen, huwelijk Zelfstandig gaan wonen

6%

1%

1%

1% 0% 6%

0%

1%

O verlijden partner 0% 0% Financiële steun ouders 0%

Andere persoonlijk

6%

1% 0%

Belang1

Belang2

Belang3

Samenwonen of huwelijk (13%), andere persoonlijke redenen (zoals het starten van een eigen zaak of het overlijden van een familielid) (7%) en scheiding (6%) worden spontaan het meest aangehaald. Gezondheidsproblemen worden vooral vernoemd door +50-jarigen (14% t.o.v. 1% à 3%) (χ²: α=0,006). Samenwonen is overwegend een motief voor koppels zonder kinderen (29%) en koppels met kinderen (10%) (χ²: α=0,00). De meeste verhuizers wonen meer dan 10 jaar op hetzelfde adres (33%) (χ²: α=0,000). Dit zijn vooral beginners op de woningmarkt, die het ouderlijke huis verlaten. Koppels zonder kinderen (15%) en alleenstaanden zonder kinderen (12%) verhuizen overwegend om zelfstandig te kunnen gaan wonen (χ²: α=0,020). Zij bevinden zich in de leeftijdscategorie 18-24 jaar (28%) en 25-34 jaar (9%) (χ²: α=0,000). Een echtscheiding is een belangrijk motief voor alleenstaanden met kinderen (38%) en alleenstaanden zonder kinderen (15%) (χ²: α=0,000). Het zijn voornamelijk huishoudens met een lager opleidingsniveau (14% t.o.v. 3% en 5%).

100

Gezinnen die kinderen willen vertrekken vaker uit Turnhout (6%) dan er te komen wonen (1%). Voor de andere factoren werd geen correlatie gevonden met deze segmentatievariabelen met meer dan 95%-betrouwbaarheid.

6.4.3 Systematische bevraging van familiale redenen

Na de spontane bevraging werden de verschillende verhuismotieven systematisch bevraagd. Dit betekent dat de verschillende mogelijke motieven aan de respondent werden voorgelezen en gevraagd of dit voor hem van toepassing was. De eerste reeks van vragen betreft de verhuis omwille van familiale redenen. Volgende vraag geeft voor de totale steekproef het percentage ten opzichte van alle respondenten in het onderzoek.

Grafiek 6.8: Systematische verhuismotieven m.b.t. familiale redenen

18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Samenwonen Echtscheiding huwelijk

Alleenwonen

Partner overleden

Uitbreiding gezin

Familie wonen

Andere

De belangrijkste familiale redenen zijn samenwonen of huwelijk (15%), gezinsuitbreiding (11%) en echtscheiding (7%). Er werd eveneens nagegaan of er statistisch relevante verschillen zijn met een betrouwbaarheid van tenminste 95%. De percentages geven voor de subgroep het percentage van die redenen ten opzichte van het totaal aantal gegeven motieven. Verschillen naar huishoudtype Alleenstaanden zonder kinderen verhuizen meestal omwille van echtscheiding (35%) en alleen te gaan wonen (35%). Bij alleenstaanden met kinderen scoort echtscheiding zeer hoog (56%). Koppels zonder kinderen verhuizen vooral omwille van samenwonen of huwelijk (52%), terwijl bij koppels met kinderen gezinsuitbreiding (33%) en samenwonen of huwelijk (25%) de voornaamste verhuismotieven zijn (χ²: α=0,000). Verschillen naar inkomensniveau Lage inkomensklassen verhuizen vooral omwille van echtscheiding (27%) en samenwonen of huwelijk (21%). Voor de middelmatige en hogere inkomens zijn dit eerder huwelijk of samenwonen (resp. 31% en 35%) en gezinsuitbreiding (resp. 26% en 29%) (χ²: α=0,001).

101

Verschillen naar aantal jaar woonachtig op vorige adres Huishoudens die gemiddeld minder dan 5 jaar op het vorige adres woonden verhuizen doorgaans omwille van gezinsuitbreiding (31%) en huwelijk of samenwonen (20%). Bij de groep die reeds meer dan 10 jaar in de vorige woning leefden, is dit overwegend omwille van huwelijk of samenwonen (52%). Zij hebben vooral de ouderlijke woning verlaten om met hun partner te gaan wonen (χ²: α=0,006). Verschillen naar verhuisrichting Huishoudens die wegtrekken uit Turnhout doen dit vooral omwille van gezinsuitbreiding (33%) en huwelijk of samenwonen met partner (29%). Inwijkelingen geven huwelijk of samenwonen (30%) als eerste reden op. Bij interne verhuizers is echtscheiding (17%) dan weer de belangrijkste reden (χ²: α=0,036).

6.4.4 Systematische bevraging van woonkenmerken

Zoals hierboven aangegeven, werden de woningkenmerken in de spontane bevraging het meest aangehaald als één van de belangrijkste motieven om te verhuizen. In dit punt bekijken we eerst de algemene tevredenheid met betrekking tot de vorige woning, waarna apart wordt ingegaan op specifieke aspecten: de grootte van de woning, kwaliteit, comfort en uitrusting, tuin en garage. Bij deze laatste aspecten werd telkens gevraagd: - of dit aspect een reden was om de oude woning te verlaten. Deze vraag geeft een indicatie van hoeveel gezinnen met dat specifieke probleem te kampen had; - hoe belangrijk dit aspect meespeelde in hun beslissing hun woning te verlaten. Deze vraag geeft weer hoe storend dit aspect ervaren werd. Eerst werden de respondenten gevraagd naar de globale tevredenheid van hun woning.

Grafiek 6.9: Globale tevredenheid vorige woning

0%

5%

10%

25%

30%

35%

40%

45%

39%

Tevreden Noch tevreden/ontevreden

Zeer ontevreden

20%

32%

Zeer tevreden

Ontevreden

15%

16% 7% 6%

7 op 10 respondenten was globaal tevreden over de kwaliteit van de vorige woning: 33% zeer tevreden en 38% tevreden. Hier zijn wel significante verschillen met de verhuisrichting (χ²: α=0,100): gezinnen die Turnhout verlaten en verhuizen binnen Turnhout (64% tevreden of zeer tevreden) zijn doorgaans minder tevreden dan deze die naar Turnhout komen wonen (76%). Alle woningaspecten waarvan geweten is dat ze voor gezinnen vaak een rol spelen in de beslissing te verhuizen worden in gesloten vraagvorm aan de respondenten voorgelegd. Om

102

geen overbodige vragen te stellen aan gezinnen voor wie de aard of de toestand van vorige woning geen aanleiding gaf te verhuizen, werd eerst een filtervraag ingebouwd. Er werd gevraagd of men verhuisd is omdat de vorige woning niet meer aan hun wensen voldeed. De gezinnen die antwoordden dat woningkenmerken geen rol speelden in hun beslissing te verhuizen, krijgt geen verdere vragen over de woning zelf. De resultaten liggen in de lijn van de antwoorden op de spontane vraag naar verhuismotieven. 38% van de respondenten geeft aan dat dit het geval was. Er zijn wel significante verbanden naargelang de verhuisrichting.

Grafiek 6.10: Verhuis omwille van aard vorige woning naar verhuisrichting

50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

47%

Emigrant

34%

33%

Immigrant

Interne verhuizer

Op bovenstaande grafiek merken we dat het vooral de emigranten zijn die Turnhout verlaten omdat hun woning niet meer voldeed. ‘Verhuizen uit onvrede met de woning’ hangt ook samen met het type woonhuis (χ²: α=0,000): huishoudens op een appartement (56%) verhuizen meer uit ontevredenheid met de woning dan bewoners van een woonhuis (30%).

6.4.4.1 Grootte van de woning Wanneer uitdrukkelijk gevraagd wordt of de grootte van de vorige woning een verhuismotief was, antwoordt 30% van de huishoudens hierop positief. Voor 87% van deze respondenten was het huis te klein geworden, bij 13% te groot. We merken hierbij significante verschillen naar verhuisrichting (χ²: α=0,039) zoals blijkt uit onderstaande grafiek.

103

Grafiek 6.11: Verhuis omwille van grootte woning per verhuisrichting

40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

1% 4% 7% 35% 28% 21%

Emigrant

Immigrant Te klein

Interne verhuizer

Te groot

Huishoudens die Turnhout verlaten (35%) geven de te kleine woning meer als verhuismotief dan de inwijkelingen (21%). Deze laatste geven dan weer meer aan dat de woning te groot geworden was (7%). De interne verhuizers bevinden zich tussen de twee groepen. Huishoudens die op een appartement woonden (45%) geven de grootte van de woning meer aan als reden dan bewoners van een woonhuis (23%) (χ²: α=0,000). Een appartement was meestal te klein (98% t.o.v. 2% te groot), een woonhuis vaker te groot (30% t.o.v. 70% te klein) (χ²: α=0,001). Rijhuizen zijn vaker te klein (88% t.o.v. 12% te groot), open bebouwing vaker te groot (58% te groot t.o.v. 42% te klein) (χ²: α=0,021). Ook de aanwezigheid van kinderen heeft een invloed op de grootte van de woning als verhuismotief: 34% van de huishoudens met kinderen en 25% zonder kinderen (χ²: α=0,099). Voor gezinnen met kinderen is het huis vaker te klein (97% te klein t.o.v. 3% te groot), indien geen kinderen te groot (29% t.o.v. 71% te klein). Er zijn ook relevante verschillen met de leeftijd (χ²: α=0,014) wat betreft de grootte van de woning: bij +50-jarigen die verhuisden omwille van de grootte van de woning was deze voor 43% te groot, bij de 25-34 jarigen voor 97% te klein. De grootte van de woning speelt bij de meeste van hen mee in de beslissing te verhuizen: voor 72% van de respondenten waarbij de woninggrootte een verhuismotief was, was dit belangrijk en voor 21% enigszins belangrijk in hun beslissing. Indien de vroegere woning te klein was (resp. 73% en 21%) was dit belangrijker dan bij een te grote woning (resp. 64% en 18%). Ook een onaangepast woningtype kan een motief zijn om de woning te verlaten. Dit was het geval voor 17% van de ondervraagde huishoudens. Voor bewoners van een appartement (26%) was dit vaker het geval dan deze van een woonhuis (11%) (χ²: α=0,002). Er zijn geen relevante verschillen wat betreft het type van woonhuis (rijhuis, halfopen of open). Voor 70% van hen die dit als reden tot verhuizen aangaven was dit belangrijk, voor 27% enigszins van belang.

6.4.4.2 Kwaliteit van de woning Ook de kwaliteit van de woning kan een belangrijke reden zijn om te verhuizen. 19% van de huishoudens geven aan dat dit voor hen zo was. Voor 66% van hen was dit een belangrijke reden, voor 20% enigszins belangrijk.

104

Onderstaande tabel geeft de problemen die het meest aangehaald werden in percentage van het totaal aantal ondervraagde huishoudens.

Tabel 6.9: Meest aangehaalde tekorten woning

Vocht, schimmel Raamwerk versleten Elektrische installaties versleten Woning moeilijk te verwarmen

Abs 28 26 18 26

% 10% 10% 7% 10%

13

5%

Andere tekorten

De belangrijkste tekorten die vermeld werden zijn vocht of schimmel in de woning (10%), het raamwerk was versleten (10%) of een moeilijk te verwarmen woning (10%). We merken wel een aantal significante verschillen tussen de subgroepen. Enkel de relaties met een betrouwbaarheid van minstens 95% worden hier weergegeven. Huurders (24%) hebben vaker problemen m.b.t. de kwaliteit dan eigenaars (11%) (χ²: α=0,005). Het zijn ook die huurders die een lage huurprijs betalen die de meeste kwaliteitsproblemen hebben: 39% bij een huurprijs van minder dan 375 Euro per maand t.o.v. 16% bij meer dan 500 Euro per maand (χ²: α=0,035). Ook het inkomen geeft relevante verschillen: de lagere (<1 500 Euro) en middelmatige (1 5002 500 Euro) inkomens hebben beduidend meer kwaliteitsproblemen (24%) dan deze met een inkomen boven 2 500 Euro (9%) (χ²: α=0,035). Huishoudens met kwaliteitsproblemen blijven doorgaans niet lang in dezelfde woning: 23% van de ondervraagden die minder den 5 jaar in dezelfde woning woonden ten opzichte van 7% van die er meer dan 10 jaar woonden (χ²: α=0,028). Tot slot vinden we de meeste kwaliteitsproblemen bij respondenten die inwijken vanuit de randgemeenten (27%), er naar vertrekken (21%) of de interne verhuizers (19%) (χ²: α=0,005). Kwaliteitsproblemen zijn blijkbaar geen motief om verder weg te trekken: men zoekt een andere woning in de buurt van de vorige woonplaats.

6.4.4.3 Comfort en uitrusting van de woning Wat is de invloed van comfort en uitrusting op de beslissing om te verhuizen? Voldoende comfort betekent ‘wat vandaag als minimaal comfort wordt beschouwd’: een WC in de woning, warm stromend water, centrale verwarming, een ingerichte keuken enz. 15% van de ondervraagde huishoudens geeft aan dat het gebrek aan comfort en uitrusting een rol speelde om hun vorige woning te verlaten. Voor 50% was dit belangrijk, voor 29% enigszins belangrijk. Volgende tabel geeft aan bij hoeveel respondenten er een aantal voorzieningen ontbraken en in welke mate dit storend (*) was.

105

Tabel 6.10: Afwezigheid comfort en uitrusting en mate van storend

WC met waterspoeling Volwaardige badkamer Centrale verwarming Ingerichte keuken

Afwezig 5 11 16 16

% 2% 4% 6% 6%

Storend 60% 82% 56% 56%

Beetje storend 20% 9% 13% 25%

Niet storend 0% 0% 0% 0%

10

4%

20%

0%

0%

Andere tekorten

(*) cijfers enkel indicatief. Wegens klein aantal % statistisch niet betrouwbaar

De meest aangehaalde problemen zijn centrale verwarming en ingerichte keuken (16 keer vernoemd). Het ontbreken van een volwaardige badkamer werd als het meest storend beschouwd. Er is een duidelijke samenhang tussen het gebrek aan comfort en de kwaliteit van de woning. Wel merken we dat comfortproblemen minder frequent worden aangehaald. 56% van de huishoudens die kwaliteitsproblemen aanhaalde, antwoordt ook dat er een gebrek aan comfort was, terwijl slechts 5% van de respondenten zonder kwaliteitsproblemen comfortproblemen vermeldt (χ²: α=0,000). Ook met het aantal jaar dat men in de vorige woning verbleef is er een correlatie (χ²: α=0,044): 19% van de respondenten die er minder dan 5 jaar woonden ten opzichte van resp. 8% en 7% voor de andere categorieën. Verder merken we hierbij nog een samenhang met het inkomen (χ²: α=0,020): 27% van de lage inkomens, 15% van de middelmatige en 9% van de hogere inkomens haalt comfortproblemen aan. Tot slot is ook het eigendomsstatuut determinerend (χ²: α=0,043). 20% van de huurders en 9% van de eigenaars haalt gebrek aan comfort als verhuismotief aan.

6.4.4.4 Ontbreken van garage Het beschikken over een garage en/of parkeergelegenheid is ook een belangrijk motief om op zoek te gaan naar een andere woning. Dit werd dan ook bevraagd in de enquête. In eerste instantie werd gevraagd naar het beschikken over een garage aan de woning. 64% van de ondervraagden beschikt over een garage aan de woning. 18% van de huishoudens die niet over een garage beschikten, huurden een garage in de buurt. Voor 35% was het niet beschikken over de garage belangrijk om te vertrekken, voor 15% enigszins belangrijk. Volgende grafiek geeft een overzicht van de verdeling van de subgroep over de verschillende categorieën.

106

Grafiek 6.12: Beschikbaarheid garage vorige woning

Geen garage 32%

Garage aan woning 64%

Huurt garage 4%

32% van alle huishoudens beschikt niet over een garage. De meeste (52%) van deze huishoudens hebben geen probleem een parkeerplaats te vinden, 15% altijd, 17% en 16% soms. Voor 29% van deze huishoudens is dit een belangrijke reden om te verhuizen, voor 15% enigszins belangrijk. We merken ook hier verschillen naar de verschillende soorten respondenten. Respondenten die binnen Turnhout verhuizen (52%) of er wegtrekken (58%) hebben doorgaans minder een garage aan de woning dan de immigranten (67%). Het waren vooral de verlaters die een garage huurden (11% t.o.v. 1% immigrant en 0% binnenverhuizers) (χ²: α=0,002). We merken ook duidelijke verschillen tussen waar men woonde in Turnhout: binnen de Ring had 46% een garage (en huurde 11%), buiten de Ring had 89% een garage (en huurde niet). Dit verschil heeft ook een duidelijke weerslag op het ondervinden van problemen bij het zoeken naar een parkeerplaats zoals blijkt uit volgende grafiek.

Grafiek 6.13: Problemen met vinden parkeerplaats vorige woning

Binnen ring

19%

Buiten ring 0%

19%

29%

33%

Altijd Regelmatig

Rand

7% 0%

Elders

13% 0%

10%

Soms

13% 20%

13% 30%

40%

50%

60%

70%

80%

Het zijn vooral de huishoudens die binnen de Ring woonden die voornamelijk parkeerproblemen heeft. Dit vertaalt zich dan ook in het belang dat dit aspect had in hun beslissing om te verhuizen: binnen de Ring (39% belangrijk en 21% enigszins), de randgemeenten (21% en 7%) en elders (23% en 9%). Respondenten die minder dan 5 jaar in dezelfde woning woonde (57%) hebben gemiddeld minder een eigen garage dan deze die er langer woonde (75%) (χ²: α=0,005).

107

6.4.4.5 Ontbreken van tuin, koer of terras In dit punt gaan we na in welke mate het ontbreken van een tuin, koer of terras een reden was om te verhuizen. 61% van de respondenten had een privé-tuin aan de vorige woning. Eén vijfde van deze respondenten vond de tuin onvoldoende groot. Van degenen die geen tuin hadden, beschikte 15% over een koer en 46% over een terras. 39% van deze huishoudens beschikte niet over een buitenruimte. Als we de totale onderzoeksgroep bekijken, krijgen we volgende verdeling.

Grafiek 6.14: Beschikbaarheid buitenruimte Geen buitenruimte 20%

Tuin - voldoende groot 47%

Terras 16%

Koer 5%

Tuin - onvoldoende groot 12%

47% beschikte over een voldoende grote tuin. 12% had wel een tuin, maar vond deze onvoldoende groot. 16% kon gebruik maken over een terras en 5% over een koer. 20% van de respondenten beschikte over geen enkele buitenruimte. Hoe belangrijk was de ontevredenheid met de buitenruimte nu een reden om te verhuizen. De belangrijkheid is voor de verschillende categorieën samengevat in volgende grafiek.

Grafiek 6.15: Belangrijkheid gebrek buitenruimte in beslissing te verhuizen

Tuin - onvoldoende groot

58%

Koer

15%

46%

Terras

8%

51%

Geen buitenruimte 10%

20%

Enigszins

15%

48% 0%

Belangrijk

30% 30%

40%

50%

60%

70%

80%

De respondenten die het meeste belang hechten aan het tuinaspect zijn de huishoudens die geen buitenruimte hebben (78% belangrijk of enigszins belangrijk) en een onvoldoende grote tuin (73%). Voor deze laatste groep was het overwegend ‘belangrijk’ om te vertrekken (58% t.o.v. 48%). We merken ook een aantal belangrijke verschillen tussen de segmentatievariabelen (enkel weergegeven indien de betrouwbaarheid groter is dan 95%).

108

Mensen die de stad verlaten zijn doorgaans minder tevreden met hun tuin: slechts 49% beschikt over een privé-tuin, terwijl dat bij de immigranten 69% is (χ²: α=0,006). Bovendien zijn de tuinbezitters die Turnhout verlaten minder tevreden over de grootte van hun tuin: 64% vindt zijn tuin voldoende groot tegenover 88%. Combineren we deze twee variabelen (tuinbezit en voldoende groot) dan merken we dat slechts 32% emigranten en binnenverhuizers een voldoende grote tuin heeft, ten opzichte van 59% immigranten. Huishoudens met kinderen (70%) bezitten doorgaans meer een tuin dan huishouders zonder kinderen (46%) (χ²: α=0,000). Dit blijkt ook uit het huishoudtype, waar huishoudens met kinderen (74% en 70%) meer over een tuin beschikken dan deze zonder kinderen (45% en 47%) (χ²: α=0,001). Ook de leeftijd geeft relevante verschillen (χ²: α=0,004). Respondenten jonger dan 35 jaar (50%) bezitten beduidend minder een tuin dan deze boven 35 jaar (73%). Ten slotte hebben ook het eigendomsstatuut (83% eigenaars met tuin t.o.v. 33% huurders) (χ²: α=0,000) en het woningtype (87% van de woonhuizen en 15% van de appartementen) (χ²: α=0,000) een invloed op het beschikken over een privé-tuin.

6.4.4.6 Woonkost De woonkost is een andere mogelijke reden om te verhuizen. We hebben de ondervraagde huishoudens eveneens gevraagd of die voor hen het geval was en in welke mate dit belangrijk was in hun beslissing te verhuizen. 15% van de ondervraagde gezinnen beweert dat de woonkost een reden was om te verhuizen. Voor maar liefst 78% was dit belangrijk en 22% enigszins belangrijk om te verhuizen. We merken opnieuw een aantal verschillen tussen subgroepen in de onderzoeksgroep. Bij huishoudens die binnen Turnhout verhuizen (30%) ligt dit percentage hoger dan bij vertrekkers (14%) en nieuwkomers (14%) (χ²: α=0,088). Bij de interne verhuizers was dit zelfs voor 100% belangrijk, voor de immigranten 84% en de emigranten 58%. De woonkost is blijkbaar eerder een reden om zich in Turnhout te vestigen. Huishoudens die minder dan 5 jaar op het vorige adres woonden (19%) halen deze reden vaker aan dan die er langer woonden (resp.10% en 3%) (χ²: α=0,021), bewoners van een appartement (24%) meer dan bewoners van een woonhuis (11%) (χ²: α=0,009) en meer bij huurders (22%) dan bij eigenaars (9%) (χ²: α=0,002). Ook tussen inkomensniveau’s zijn er verschillen: lagere (22%) en midden inkomens (21%) vermelden de woonkost vaker dan hogere inkomens (8%).

109

6.4.5 Systematische bevraging van problemen met woonomgeving

Niet alleen woningkenmerken kunnen huishoudens ertoe aanzetten te verhuizen, ook de woonomgeving kan een invloed hebben op de verhuisbeslissing: wonen in een verwaarloosde buurt met leegstand en verkrotting, lawaaihinder, verkeersdrukte, geurhinder, enz. Het zijn allemaal factoren die de levenskwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. Ook een kindonvriendelijke omgeving kan jonge gezinnen ertoe aanzetten elders te gaan wonen: gebrek aan speelruimte of openbaar groen. In de vragenlijst werd een onderscheid gemaakt tussen enerzijds storende elementen in de omgeving zoals lawaai, geurhinder en luchtvervuiling, verwaarlozing en onveiligheid van de buurt en anderzijds het aspect openbaar groen en speelruimte voor de kinderen. In de analyse van de resultaten zal dit onderscheid eveneens gemaakt worden.

6.4.5.1 Storende omgevingsfactoren Vooraleer overgegaan wordt tot de specifieke vragen over omgevingshinder wordt een filtervraag gesteld die bepaalt welke vragen aan de respondent gesteld worden. Wie positief antwoordde op de vraag of hij verhuisd is omwille van problemen in de woonomgeving, kreeg hierover meer gedetailleerde vragen. De overige moesten deze vragen niet beantwoorden. 21% van alle respondenten beweerde dat hinder in de omgeving mee aan de basis lag van hun verhuizing. Er zijn even wel belangrijke verschillen wat betreft de verhuisrichting (χ²: α=0,010) zoals blijkt uit volgende grafiek.

Grafiek 6.16: Verhuis omwille storende omgevingskenmerken

35%

32%

30% 25% 20%

16%

15%

13%

10% 5% 0% Emigrant

Immigrant

Interne verhuizer

Huishoudens die uit Turnhout wegtrekken (32%) hebben beduidend meer omgevingshinder dan degenen die naar (16%) of binnen Turnhout (13%) verhuizen. Er zijn hier weinig verschillen of ze afkomstig zijn van binnen de Ring (28%) of buiten de Ring (30%). De meeste respondenten met hinder trekken naar een randgemeente (34%) of elders (26%) (χ²: α=0,035). Er zijn ook verschillen naar inkomen: hogere inkomens (13%) verhuizen minder omwille van omgevingshinder dan de andere (27%) (χ²: α=0,050).

110

a)

Lawaai, geurhinder of luchtvervuiling

Omgevingshinder is lawaaihinder, maar ook vaak stank of luchtvervuiling. De klachten over stank en luchtvervuiling komen zelden geïsoleerd voor. Ze gaan bijna steeds samen met lawaaihinder. Lawaaihinder is vaak wel de enige klacht. Onderstaande tabel geeft de correlatiecoëfficiënten tussen de verschillende vormen van omgevingshinder. We merken dat er een verband bestand met een betrouwbaarheid van meer dan 99%.

Tabel 6.11: Correlatie tussen geurhinder, luchtvervuiling en lawaai

Luchtvervuiling Lawaai

Geurhinder 0,465 0,418

Luchtvervuiling 0,388

Lawaaihinder komt bij 18% van de ondervraagde voor, geurhinder bij 7% en luchtvervuiling bij 5%. Luchtvervuiling was voor 92% (69% belangrijk en 23% enigszins belangrijk), geurhinder voor 83% (resp. 59% en 24%) en lawaai ook bij 83%(49% en 34%) mee bepalend in de beslissing te verhuizen. Wat betreft lawaaihinder is er een duidelijk verband met de verhuisbeweging (χ²: α=0,007). Mensen die Turnhout verlaten (28%) hebben beduidend meer last van lawaaihinder dan toekomers en binnenverhuizers (12%). Er zijn hierbij geen verschillen of de respondenten binnen of buiten de Ring woonden. Voor de rest zijn er geen beduidende verschillen wat betreft de geur-, lucht- of lawaaihinder. Volgende tabel geeft de belangrijkste bronnen van lawaaihinder.

Tabel 6.12: Belangrijkste bronnen van lawaaioverlast

Activiteiten Burenlawaai Cafés of drankgelegenheden Industrie Nachtlawaai uitgangsleven Verkeer Andere RESPONDENTEN

Abs 6 21 6 1 14 28 3 273

% 2% 8% 2% 0% 5% 10% 1%

Verkeersoverlast (10%) en burenlawaai (8%) zijn de belangrijkste vormen van lawaaihinder. We vinden hier enkel een significant verband met de verhuisbeweging voor de activiteiten in het centrum (χ²: α=0,050) en overlast van het uitgangsleven (χ²: α=0,020). Overlast vanwege de activiteiten in het centrum wordt door 6% van de respondenten binnen de Ring vermeld. De andere doelgroepen scoren hierop 0%. De meeste van deze mensen zijn naar een randgemeente vertrokken of verhuisd binnen Turnhout.

111

Ook het uitgaansleven brengt voor sommige huishoudens overlast mee en is een reden te verhuizen. Dit was vooral zo voor vertrekkers (10%) en binnenverhuizers (8%). Deze mensen woonden voordien zowel binnen (10%) als buiten (7%) de Ring.

b)

Verwaarlozing en onveiligheid

Ongeveer 9% van de onderzoeksgroep zegt dat verwaarlozing en onveiligheid van de buurt een rol speelde in de beslissing te verhuizen. Het gaat om 25 huishoudens. De belangrijkste vormen van problemen zijn een onveilige buurt en vandalisme/criminaliteit (allebei benoemd door 8 huishoudens). Er zijn hier ook verschillen met de verhuisbeweging: 14% van de mensen die de stad verlaten en 12% van de binnenverhuizers vernoemen dit probleem, tegenover 6% van de nieuwkomers. Voor de huishoudens die dit probleem vermeld hebben, had dit een belangrijke invloed op hun beslissing: 64% belangrijk en 32% enigszins belangrijk.

6.4.5.2 Onaangepaste woonomgeving voor kinderen De volgende vragen handelden over de geschiktheid van de woonomgeving voor kinderen, met name de aanwezigheid van openbaar groen en speelruimte voor de kinderen. Volgens 49% van de respondenten die op deze vraag moesten antwoorden was er onvoldoende groen in de buurt van de vorige woonplaats; voor 56% was er onvoldoende speelruimte. 44% van hen vond het gebrek aan groen een belangrijke reden om te verhuizen, 30% enigszins belangrijk. Onvoldoende speelruimte was voor 42% belangrijk en 18% enigszins belangrijk te verhuizen Deze vraag moest echter niet door alle huishoudens beantwoord worden. Berekenen we het percentage op basis van het totaal aantal ondervraagden, vindt 17% dat er voldoende groen en 15% dat er voldoende speelruimte is voor de kinderen. Er zijn hier enkel significante verschillen met de verhuisrichting en –beweging. Gezinnen die vroeger binnen de Ring in Turnhout woonden (24%) zijn minder van oordeel dat er voldoende groen in deze omgeving aanwezig was dan de andere groepen (van 67% tot 80%) (χ²: α=0,000). Bijgevolg merken we ook dat de tevredenheid over het groen bij de huishoudens die de stad verlaten (40%) of binnen Turnhout verhuizen (42%) beduidend lager is dan bij deze die van buiten Turnhout komen (67%) (χ²: α=0,046). Dezelfde relaties vinden we eveneens voor voldoende speelruimte voor kinderen. Opnieuw zijn het vooral gezinnen afkomstig van binnen de Ring (28% voldoende speelruimte) die het gebrek aan speelruimte ervaren (bij andere groepen heeft 53% tot 59% voldoende speelruimte) (χ²: α=0,062). De binnenverhuizers (17%) en de emigranten (40%) zijn het minder tevreden met de speelruimte in de omgeving dan de immigranten (56%) (χ²: α=0,041).

6.4.6 Systematische bevraging van de bereikbaarheid

De afstand tot het werk, diensten, winkels, school, familie en diensten kunnen de beslissing tot verhuizen eveneens beïnvloeden.

112

6.4.6.1 Bereikbaarheid van het werk Er werd gevraagd of enerzijds de bereikbaarheid en de afstand tot het werk, en anderzijds de verplaatsingskost een rol speelde te verhuizen. Deze vraag werd alleen gesteld aan de huishoudens waar ten minste één persoon werkt. Voor 21% van de ondervraagden was de moeilijke bereikbaarheid of de afstand een reden tot verhuizen. Bij 71% van hen was dit belangrijk, voor 19% enigszins belangrijk. We merken dat de afstand of bereikbaarheid naar het werk voornamelijk speelt indien men zich over een verdere afstand moet verplaatsen. We merken dat duidelijk indien we deze vraag in relatie brengen met de vorige woonplaats. Het zijn vooral respondenten die van een verdere woonplaats ingeweken zijn in Turnhout Huishoudens uit een ruimere regio die zich in Turnhout gevestigd hebben (44%) of vertrokken zijn naar een verdere gemeente (26%) halen die veel meer aan dan de andere categorieën (6% bij interne verhuizers, 14% van immigranten van de rand en 10% bij emigranten naar de rand) (χ²: α=0,000). De afstand is meer een reden voor huishoudens die immigreren (28%) dan deze die emigreren (14%) (χ²: α=0,018). Gelijkaardige resultaten krijgen we op de vraag naar de verplaatsingskost als verhuismotief, wat door 15% van de respondenten vernoemd wordt. 58% van de respondenten vond dit belangrijk en 13% enigszins belangrijk. Deze factor speelt zo dus iets minder sterk dan de bereikbaarheid of afstand tot het werk. Ook wat betreft de relaties tot de vorige woonplaats, vinden we gelijkaardige resultaten. 20% van de immigranten, 9% van de emigranten en 0% van de binnenverhuizers vermelden deze reden. De vanuit een ruimere regio ingeweken (28%) en uitgeweken respondenten (18%) vermelden de woonkost het meest (χ²: α=0,022).

6.4.6.2 Andere factoren betreffende bereikbaarheid Naast de bereikbaarheid van het werk, kunnen ook andere factoren van bereikbaarheid van belang zijn. In de vragenlijst werd gepeild naar de bereikbaarheid van winkels en voorzieningen, familie en vrienden, de verbinding met de autoweg en het openbaar vervoer. De afstand tot winkels en voorzieningen wordt aangehaald door 15% van de ondervraagden. Voor 34% was dit belangrijk, voor 19% enigszins belangrijk. De bereikbaarheid van winkels en voorzieningen is eerder een reden om te immigreren in Turnhout (23%) dan te emigreren (6%). De meeste inwijkelingen komen uit de rand (27%) en een ruimere regio (18%) (χ²: α=0,000). 26% van de huishoudens beweerde dat vrienden of familie moeilijk te bereiken waren of te veraf woonden. Bij 34% van hen speelde die een belangrijke rol in hun beslissing te verhuizen, bij 26% enigszins belangrijk. De bereikbaarheid van de familie is vooral voor huishoudens die zich verder verplaatsen een verhuismotief: immigranten (45%) en emigranten (32%) van en naar een ruimere regio (χ²: α=0,000). Deze respondenten woonden ook een relatief korte periode op de vorige woonplaats: minder dan 5 jaar (31%) of tussen 5 en 10 jaar (20%) (χ²: α=0,008). De verbinding met de autoweg (6%) werd minder aangehaald. Het beslissing werd voor 31% van hen in belangrijke en voor 23% in enigszins belangrijke mate beïnvloed. Er zijn geen relevante verschillen voor deze factor vastgesteld.

113

Voor 16% was de verbinding met het openbaar vervoer slecht. Dit was voor 28% van deze respondent belangrijk en voor 18% enigszins belangrijk om te verhuizen. Ook hier vinden we opnieuw significante verschillen naargelang de verhuisbeweging: het is meer van toepassing voor immigranten (25%) dan voor emigranten (6%) en binnenverhuizers (8%) (χ²: α=0,000). 27% van de migranten uit de rangemeenten en 22% van deze uit een ruimere regio haalden die als een verhuismotief aan.

6.4.7 Gewogen belang van de bevraagde verhuismotieven

Zoals reeds eerder gesteld werd voor de verhuismotieven omwille van woning, buurt of bereikbaarheidsredenen telkens gevraagd welke factoren van toepassing waren en in welke mate dit van belang was in de beslissing te verhuizen. Door de percentages op de twee vragen te vermenigvuldigen krijgen we telkens een gewogen gemiddelde, dat zowel rekening houdt met het aantal gezinnen dat dit als een probleem aanhaalt als met het belang deze had in de beslissing. In dit punt zullen we deze factoren rangschikken naar belang en nagaan of er verschillen zijn tussen categorieën huishoudens.

6.4.7.1 Globale rangschikking gewogen belang Volgende tabel vat de verschillende mogelijke verhuismotieven en hun belang samen. In de eerste kolom wordt weergegeven hoeveel procent van de gezinnen dat probleem heeft; de tweede voor welk percentage van die mensen dit belangrijk was te verhuizen. De laatste kolom geeft het gewogen belang. Dit is de vermenigvuldiging van de twee eerste percentages. Het geeft weer in welke mate de aangehaalde motieven een invloed hadden op de verhuisbeslissing. De aspecten werden gesorteerd op het gewogen belang, van groot naar klein.

Tabel 6.13: Gewogen belang verhuismotieven

Grootte woning Voldoende grote tuin Verbinding werk Kwaliteit woning Woonkost Geen garage Woningtype Lawaaihinder Familie veraf Onvoldoende groen Onvoldoende speelruimte voor kinderen Verplaatsingskosten werk Comfort en uitrusting woning Verwaarlozing buurt Verbinding openbaar vervoer Winkels veraf Geurhinder Luchtvervuiling Verbinding autoweg

% Probleem 30% 32% 19% 19% 14% 37% 16% 18% 25% 16% 18% 12% 14% 9% 16% 14% 7% 5% 5%

114

% Belang 70% 58% 69% 65% 76% 29% 62% 45% 32% 42% 38% 55% 44% 64% 26% 28% 50% 69% 27%

Gewogen % 21% 19% 13% 12% 11% 11% 10% 8% 8% 7% 7% 7% 6% 6% 4% 4% 4% 3% 1%

Uit deze tabel blijkt opnieuw dat de woningkenmerken zeer belangrijk zijn in de beslissing om te vertrekken: 5 van de 7 eerste redenen zijn woning gerelateerd. Enkel ‘comfort en uitrusting’ scoort een stuk lager (plaats 13). De grootte van de woning (21% gewogen belang) staat op de eerste plaats, gevolgd door een voldoende grote tuin (19%). De verbinding met het werk (13%) is de eerste niet-woning reden. Verder staan kwaliteit van de woning (12%), woonkost (11%), garage (11%) en woontype (10%) bovenaan.

6.4.7.2 Verschillen tussen verhuisbeweging In dit punt gaan we de relevante verschillen met de verhuisbeweging bekijken: de gezinnen die Turnhout verlaten of er komen wonen, waar ze vroeger woonden in Turnhout of waar ze naar toe getrokken zijn. De emigranten verlaten Turnhout hoofdzakelijk omwille van woningkenmerken en (in mindere mate buurtkenmerken). De belangrijkste motieven om naar Turnhout te komen hebben betrekking op bereikbaarheid. Als we wat dieper ingaan op de woningkenmerken vinden we volgende verschillen: - Gezinnen die Turnhout verlaten halen alle woningkenmerken veel meer aan dan deze die naar Turnhout komen. Het ontbreken van een garage (34% t.o.v. 15% van de gezinnen die vroeger buiten de Ring woonden), de woninggrootte (32% t.o.v. 18%) en een onvoldoende grote tuin (20% t.o.v. 6%). Ook de buurtkenmerken zijn redenen om Turnhout te verlaten, onder meer het ontbreken van groen (10% t.o.v. 3%), verwaarlozing (10% t.o.v. 3%) en onvoldoende speelruimte (10% t.o.v. 4%). -

Gezinnen die naar Turnhout komen geven meer bereikbaarheid als motief. Verbinding met het werk (19% t.o.v. 5% bij emigranten), de verplaatsingskost naar het werk (9% t.o.v. 2%), de familie die te veraf woonde (12% t.o.v. 2%) en de nabijheid van winkels (7% t.o.v. 0%). De nabijheid van winkels wordt vooral gegeven door mensen die inwijken vanuit de randgemeenten; verbinding met het werk en familie wordt meer aangehaald door gezinnen die van een ruimere regio immigreren.

-

Emigrerende gezinnen die vroeger binnen de Ring woonden doen dit veel meer dan deze van buiten de Ring omwille van woningkenmerken (scoren hoger op alle aspecten). . De grootste verschillen krijgen we voor het ontbreken van een voldoende grote tuin (43% t.o.v. 10%), de grootte van de woning (35% t.o.v. 19%) en het ontbreken van een garage (23% t.o.v. 5%). Het ontbreken van groen is eveneens een reden die vooral aangehaald werd door gezinnen die binnen de Ring woonden (14% t.o.v. 0%).

Tot slot merken we ook relevante verschillen op alle woningkenmerken met betrekking tot het woningtype. Appartementsbewoners halen redenen met betrekking tot de woning veel frequenter aan dan bewoners van een woonhuis. Vooral het ontbreken van een tuin (43% t.o.v. 13%) en de grootte van de woning (34% en 15%) staan hier op de eerste plaats.

115

6.5 Vestigingsmotieven

6.5.1 Inleiding

In het volgende deel van de enquête wordt nagegaan op basis van welke keuzecriteria een nieuwe woning en nieuwe woonplaats uitzoeken. Dit geeft een beeld van de woonwensen van koppels en gezinnen met kinderen die onlangs verhuisden vanuit, naar of binnen Turnhout. Ook de vestigingsmotieven werden bij de aanvang bevraagd in een open vraag. De vestigingsmotieven zijn echter moeilijker te verwoorden dan de verhuismotieven. De keuze voor een nieuwe woning is vaak het resultaat van meerdere uiteenlopen aspecten die tegen mekaar worden afgewogen: ligging, woningkenmerken, omgeving, beschikbaarheid van de woning of grond, de prijs enz. Daarna worden de mogelijke criteria om die een nieuwe woning te zoeken systematisch overlopen, en werden de respondenten gevraagd aan te duiden wat voor hen de allerbelangrijkste reden was. Tot slot werden de gezinnen die naar Turnhout verhuisd zijn een aantal vragen gesteld waarom ze zich daar gevestigd hebben. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de huishoudens die momenteel binnen en buiten de Ring wonen. Op die manier trachten we een beeld te krijgen van de prijsperceptie met betrekking tot wonen in de binnenstad. De gegevens worden opnieuw eerst globaal besproken, waarna we dieper ingaan op mogelijk relaties met de verhuisbeweging en socio-economische variabelen. Enkel de verbanden met een betrouwbaarheid van meer dan 95% worden weergegeven.

6.5.2 Resultaten van de open vragen

Bij de aanvang van de vragenlijst werden de respondenten eveneens gevraagd welke de belangrijkste redenen waren om op het nieuwe adres te gaan wonen. Dit was een open vraag waarop spontane ‘top of mind’ antwoorden moesten worden gegeven. Tot slot werd eveneens gevraagd de drie belangrijkste motieven te rangschikken. De vestigingsmotieven worden opnieuw ingedeeld in drie groepen: woningkenmerken, omgevingskenmerken en bereikbaarheid. Eerst kijken we naar het belang van elk van deze grote groepen, daarna wordt dieper ingegaan op elk van de verschillende vestigingsmotieven.

6.5.2.1 Vestigingsmotieven per categorie Volgende grafiek geeft de belangrijkste categorieën vestigingsmotieven zoals ze aangehaald zijn door de respondenten. Hierbij worden de drie belangrijkste weergegeven.

116

Grafiek 6.17: Spontane vestigingsmotieven per categorie

54%

Woningkenmerken Buurtkenmerken

16%

17%

Bereikbaarheid

17%

7% 5%

24%

9%

15%

Andere 6% 0% 0%

10%

20%

30%

40%

Belang1

50%

60%

Belang2

70%

80%

90% 100%

Belang3

De woningkenmerken (door 87% van de respondenten bij de top-drie) zijn veruit het belangrijkste motief om een nieuwe woonplaats te selecteren. De buurtkenmerken (48%) en de bereikbaarheid (29%) scoren beduidend lager. We merken we een aantal verschillen naargelang de verhuisrichting voor de belangrijkste vestigingsmotief: - woningkenmerken scoren hoger bij verhuizers binnen Turnhout (77%) dan huishoudens die Turnhout verlaten (60%) of er komen wonen (56%); - de bereikbaarheid is beduidend belangrijker voor immigranten (20%) en emigranten (18%) dan binnenverhuizers. Andere belangrijke verschillen tussen segmentatievariabelen zijn: - verhuizers die naar een ruimere regio verhuizen (32%) geven minder woningkenmerken als verhuismotief dan deze die naar een randgemeente (65%) of binnen (58%) en buiten de Ring (59%) van Turnhout zijn komen wonen. Voor de gezinnen die Turnhout ruilden voor een verder afgelegen gemeente worden vooral bereikbaarheid (42% t.o.v. 23%) en buurtkenmerken (26% t.o.v. 23% voor de randgemeenten en 18% Turnhout); - de buurt is belangrijker voor lagere inkomens (23% t.o.v. 17% en 13%), woningkenmerken minder belangrijk (46% t.o.v. 62% en 60%); - het belang van de woningkenmerken neemt af met de leeftijd (van 74% bij de groep tot 25 jaar tot 50% bij de +50-jarigen), buurtkenmerken worden belangrijker (van 11% tot 32%). De bereikbaarheid is vooral een vestigingsmotief voor de 25 tot 49 jarigen: 25% voor de 25-34-jarigen en 32% voor de 35-49-jarigen, tegenover resp. 15% jonger dan 25 en 18% ouder dan 50 jaar.

6.5.2.2 Spontane vestigingsmotieven met betrekking tot woningkenmerken In dit punt gaan we voor de woningkenmerken dieper in op de specifieke vestigingsmotieven die genoemd werden. Eerst worden de belangrijkste motieven bekeken, daarna wordt nagegaan of er verschillen zijn met enkele segmentatievariabelen.

117

Grafiek 6.18: Spontane vestigingsmotieven m.b.t. woningkenmerken

0%

5%

2%

9% 1%

5%

Toevallig vrij, gevonden Beschikbaar aanbod bouwgrond Eigendom familie Andere mbt woning

25%

3%

2% 0% 2% 12%

Betaalbaar Tijdelijke oplossing

6%

20%

2% 0%

Geschikte, recente woning Aanwezigheid tuin

15%

12%

Grotere woning Woning beter aangepast

10%

5%

1%

2% 1% 0% 5%

2% 1%

3% 1%1% 6%

1% 0%

2%0% 0% Belang1

Belang2

Belang3

De grotere woning (voor 21% van alle respondenten bij de drie belangrijkste redenen), een betaalbare woning (19%) en een geschikte of recente woning (11%) zijn de belangrijkste redenen. Andere factoren die nog regelmatig vermeld werden zijn toevallig vrij of gevonden (8%), de aanwezigheid van een tuin (8%) en de woning was eigendom van de familie (7%). In volgende punten worden de belangrijkste verschillen naar de verschillende categorieën respondenten besproken. Hierbij worden de eenpersoonshuishoudens zonder kinderen buiten beschouwing gelaten. Enkel verbanden met een betrouwbaarheid van 95% worden vermeld. Een grote of ruime woning is belangrijker voor mensen die Turnhout verlaten (39%) en binnenverhuizers (40%) dan voor de inwijkelingen (14%) (χ²: α=0,000). Deze emigranten zoeken hun nieuwe woning overwegend in de randgemeenten (48% t.o.v. 17% elders). De immigranten op zoek naar een grotere woning kiezen meer voor buiten de Ring (24%) dan erbinnen (15%) (χ²: α=0,000). Gezinnen met kinderen (29%) zijn meer op zoek naar een ruimere woning dan zonder kinderen (15%) (χ²: α=0,012). Ook met betrekking tot een geschiktere of recentere woning zijn er relevante verschillen. Dit is meer een vestigingsmotief voor emigranten (25%) dan voor immigranten of binnenverhuizers (11%) (χ²: α=0,050). Het wordt ook meer aangegeven door gezinnen met een inkomen van een inkomen van 1 500-2 500 Euro (14%) en meer dan 2 500 Euro (18%) dan bij de lagere inkomens (0%) (χ²: α=0,014). De aanwezigheid van een tuin is vooral een vestigingsreden voor emigranten (21%) en interne verhuizers (35%) dan immigranten (8%) (χ²: α=0,001). Een betaalbare woning wordt meer aangehaald door vertrekkers naar een ruimere regio (30% t.o.v. 14% naar een randgemeente) en meer door aankomers van de randgemeenten (29% t.o.v. 9% uit een ruimere regio) (χ²: α=0,021).

118

6.5.2.3 Spontane vestigingsmotieven met betrekking tot de woonomgeving Ook de buurt waar jonge echtparen en gezinnen met kinderen willen wonen kunnen een reden zijn om zich op een bepaalde plaats te vestigen. Niet zoals bij de verhuismotieven, worden deze beduidend minder vermeld dan de woningkenmerken.

Grafiek 6.19: Spontane vestigingsmotieven m.b.t. woonomgeving

0%

1%

2%

3%

4%

5%

Belang1

Belang2

6%

7%

8%

9%

10%

Sfeer in stad Aangename buurt Rustige buurt Echte woonbuurt Groen Speelruimte, kindvriendelijk Gelegen centrum Landelijk gelegen Overal dichtbij Goede ligging In dezelfde buurt blijven Andere mbt buurt Belang3

De rustige buurt (9%), gelegen in het centrum (6%), goede ligging (6%) en overal dichtbij (6%) zijn de belangrijkste motieven. Ook de aanwezigheid van groen (5%) en een kindvriendelijke buurt met speelruimte (4%) wordt meerdere malen vernoemd. Er zijn wel relevante verschillen naar gelang vooral de verhuisbeweging en in beperktere mate enkele segmentatievariabelen. De belangrijkste worden hieronder besproken. Een rustige omgeving is vooral een motief om zich buiten Turnhout (26%) te vestigen of te verhuizen binnen Turnhout (25%). Bij de mensen die naar Turnhout verhuizen is dit beduidend lager (10%) (χ²: α=0,004). In Turnhout wordt rustige omgeving vooral aangehaald door gezinnen die buiten de Ring wonen (19% t.o.v. 9%), bij de emigranten zowel in de randgemeenten (27%) als de andere gemeenten (22%). Een echte woonbuurt wordt vooral aangehaald door mensen die Turnhout verlaten (11% t.o.v. 5% intern en 1% immigrant) (χ²: α=0,002), dit zowel naar de randgemeenten (12%) als naar elders (9%). Groen en natuur is wederom een reden om in een andere gemeente te gaan wonen: 23% aangehaald door emigranten, 15% door interne verhuizers en slechts 3% door immigranten (χ²: α=0,000). De vertrekkers naar een andere gemeente (30%) scoren hier iets beter dan die naar een randgemeente (20%). Een kindvriendelijke omgeving en speelruimte is een reden om uit Turnhout te vertrekken (11%) of in Turnhout te verhuizen (10%) (χ²: α=0,046). Gezinnen met kinderen (8%) halen dit meer aan dan deze zonder kinderen (3%). Toch is deze relatie niet 95%-significant. Op de buiten of landelijk wonen is ook een reden om Turnhout te verlaten (11% emigranten t.o.v. 1% immigrant en 0% binnenverhuizers) (χ²: α=0,001). Vooral de vertrekkers naar de

119

randgemeenten (14%) geven dit als vestigingsmotief. Deze reden wordt ook meer gegeven naargelang het inkomen van het gezin stijgt: 0% bij de lagere, 4% bij de gemiddelde en 10% bij de hogere inkomens (χ²: α=0,050). Wat zijn nu de vestigingsmotieven die meer aangehaald worden om naar Turnhout te verhuizen? Een eerste belangrijk vestigingsmotief voor immigranten is de ligging in het centrum (13% immigranten t.o.v. 2% emigranten en 0% binnenverhuizers) (χ²: α=0,008). Vooral de mensen die binnen de Ring zijn gaan wonen geven dit als motief (14% t.o.v. 3% buiten de Ring) (χ²: α=0,013). Zij zijn hoofdzakelijk afkomstig van de randgemeenten (16% t.o.v. 9% van een andere gemeente) (χ²: α=0,017). Dit motief is ook leeftijdsgebonden: voor jongeren (16%) en ouderen (22%) is dit belangrijker dan voor de andere leeftijdscategorieën (resp. 5% en 7%) (χ²: α=0,027). Ook overal dichtbij trekt mensen naar Turnhout: het werd aangehaald als motief door 18% van de immigranten tegenover 5% voor de emigranten en binnenverhuizers (χ²: α=0,021). Deze mensen zijn vooral afkomstig van de randgemeenten (22% t.o.v. 13% van elders), en wonen nu zowel binnen de Ring (18%) als buiten de Ring (11%). Tot slot merken we ook verschillen voor de goede ligging: het zijn vooral huishoudens die 5-10 jaar op hetzelfde adres woonden (24% t.o.v. 9% en 7%) die dit als reden aangaven. Voor de andere vestigingsmotieven met betrekking tot de omgeving werden geen significante verschillen vastgesteld.

6.5.2.4 Spontane vestigingsmotieven met betrekking tot de bereikbaarheid

Grafiek 6.20: Spontane vestigingsmotieven m.b.t. bereikbaarheid

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

Dichtbij werk Dichtbij school Streek herkomst Dichter familie, vrienden Goede verbindingen Andere mbt bereikbaarheid

Belang1

Belang2

Belang3

Dichter bij het werk (12%) wordt veruit als belangrijkste vestigingsmotief met betrekking tot de bereikbaarheid gegeven. Terug naar de streek van herkomst (6%), dichter bij familie of vrienden (5%) en dichter bij school (4%) worden ook verschillende keren aangehaald. Er zijn weinig relevante verschillen waar te nemen. Dichter bij werk wordt meer aangehaald door tweeverdieners (18%) dan door éénverdieners (5%) (χ²: α=0,004). De percentages zijn hoger voor de emigranten en immigranten (14%) dan de binnenverhuizers (5%). De gezinnen die Turnhout verlaten vertrekken eerder naar een ruimere regio (26%) dan naar een randgemeente. De immigranten komen evenwel zowel uit de randgemeenten (12%) als elders (16%).

120

Verder is er ook een logisch verband tussen dichter bij de school of kribbe en het hebben van kinderen (χ²: α=0,050).

6.5.3 Systematische bevraging vestigingsmotieven

Naast de spontane bevraging van de vestigingsmotieven werden deze ook systematisch overlopen. Hierbij werd telkens gevraagd of dit voor het gezin van de respondent van toepassing was. Daarna werd nog eens gevraagd wat de allerbelangrijkste reden was zich op de nieuwe woonplaats te vestigen. Eerst worden de aspecten afzonderlijk overlopen en wordt nagegaan of er significante verschillen zijn met de segmentatievariabelen. Daarna worden de belangrijkste redenen besproken.

6.5.3.1 Per aspect

Grafiek 6.21: Systematische bevraging vestigingsmotieven - meerkeuzevraag

60%

Grootte van de woning

46%

Kwaliteit van de woning

41%

Comfort en uitrusting

52%

Garage en tuin

25%

Woningtype

42%

Woonkost

45%

Aangename woonomgeving

39%

Goede bereikbaarheid

10%

Andere 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

Bovenstaande grafiek heeft het procentuele aantal huishoudens dat bij de systematische bevraging dit aspect als een belangrijk keuzecriterium werden aangehaald. De grootte van de woning (60%), garage en tuin (52%) en de kwaliteit van de woning (46%) zijn alle drie woningkenmerken op de eerste drie plaatsen. Daarna komen de aangename woonomgeving (45%) en de woonkost (42%). Enkele relevante verschillen met betrekking tot subgroepen werden gevonden (met een betrouwbaarheid van 95%). Garage en tuin wordt beduidend meer gegeven voor gezinnen met kinderen (64%) dan zonder (44%) (χ²: α=0,004). Ook stijgt het belang als keuzecriterium met het inkomen: 30% van de lagere, 56% van de midden en 63% van de hogere inkomens (χ²: α=0,013). Meer stadsverlaters (70%) dan toekomers (50%) (χ²: α=0,013). De emigranten trekken zowel naar een randgemeente (68%) als elders (74%). Ook het woningtype geeft relevante verschillen. Dit is een sterker keuzecriterium voor de hogere inkomens (35% t.o.v. 9% en 11%) (χ²: α=0,000) en voor emigranten (37% t.o.v. 20% en 25%) (χ²: α=0,027).

121

De aangename woonomgeving is gerelateerd aan het inkomen: voor lagere inkomen (35%) is dit beduidend minder belangrijk dan de midden of hogere inkomenklasse (55%) (χ²: α=0,028). Tweeverdieners (58%) vinden dit een belangrijk criterium belangrijker dan éénverdieners (35%) en zonder werk (32%) (χ²: α=0,001). Het aantal werkenden in het huishouden hangt uiteraard sterk samen met het inkomen, zodat beide op hetzelfde neerkomen. Tot slot merken we een verband tussen de bereikbaarheid en het aantal werkenden. Indien beide partners mee gaan werken (49%) is dit aspect belangrijker dan indien er één (33%) of geen (22%) gezinsleden zijn die betaald werk hebben.

6.5.3.2 Belangrijkste aspect We vatten de belangrijkste vestigingsmotieven tot slot nog even samen in de vraag naar het allerbelangrijkste motief. Hierbij mochten de ondervraagden slechts één antwoord geven, met name dat hun keuze het meest beïnvloed had.

Grafiek 6.22: Systematische bevraging vestigingsmotieven – belangrijkste criterium

0%

5%

10%

15%

20%

Grootte van de woning

22% 12%

Kwaliteit van de woning Comfort en uitrusting

9% 11%

Garage en tuin Woningtype

5% 16%

Woonkost 10%

Aangename woonomgeving Goede bereikbaarheid Andere

25%

7% 8%

De grootte van de woning (22% van de gezinnen) en de woonkost (16%) zijn de belangrijkste reden is om zich te vestigen op de nieuwe woonplaats. Andere belangrijke woningkenmerken zijn de kwaliteit van de woning (12%) en de aanwezigheid van een garage en een tuin (11%). De aangename woonomgeving (10%) is de eerste niet-woning kenmerk en vinden we op de vijfde plaats.

6.5.4 Prijsperceptie wonen in de binnenstad

Welk beeld hebben jonge echtparen en gezinnen van de huur- en koopprijzen in de Turnhoutse binnenstad? En in welke mate heeft deze prijsperceptie de keuze van de verhuizers beïnvloed? In vorig punt hebben we gezien dat we woonkost het tweede belangrijkste keuzecriterium was voor de nieuwe woning.

122

We hebben daarom aan de respondenten die naar Turnhout verhuisd zijn, een aantal vragen gesteld die betrekking hebben op het verschil in woonkost tussen een woning binnen en buiten de Ring, zowel voor huishoudens die een woning huren als degenen die er een gekocht hebben. Volgende tabel geeft de resultaten weer voor de huurders. We maken hier een onderscheid tussen de mening van huishoudens die uiteindelijk binnen en buiten de Ring zijn gaan wonen.

Tabel 6.14: Prijsperceptie centrum t.o.v. buiten centrum voor huurders

Centrum goedkoper Buiten centrum goedkoper

Huurt momenteel Centrum Buiten 21% 29% 79% 71%

Zowel de huishoudens die binnen als buiten het centrum zijn gaan wonen, hebben de perceptie dat de prijzen voor een huurwoning duurder zijn dan buiten het centrum. Indien we de resultaten voor de kopers van een woning bekijken, krijgen we een meer verdeelde opinie tussen gezinnen die naar het centrum verhuisd zijn en de anderen. Tabel 6.15: Prijsperceptie centrum t.o.v. buiten centrum voor kopers

Centrum goedkoper Buiten centrum goedkoper

Kocht een woning Centrum Buiten 45% 69% 55% 31%

Gezinnen die buiten het centrum van Turnhout gekocht hebben, zijn overwegend (69% van de respondenten) van mening dat het centrum van Turnhout goedkoper had geweest. Toch hebben zij beslist om buiten het centrum te gaan wonen, zodat andere factoren (zoals woningkenmerken of de woonomgeving) hun verhuisbeslissing zullen hebben beïnvloed. Bij de centrumbewoners zijn de meningen verdeeld: ongeveer de helft (45%) vindt dat het centrum goedkoper is, de andere helft (55%) duurder. Ook hier kunnen we dezelfde opmerking maken: niettegenstaande zij van mening zijn dat de woning duurder is, zijn hebben ze er toch een eigendom gekocht. Ook hier zullen andere vestigingsmotieven de doorslag hebben gegeven. We merken hier verband met het soort woning dat men heeft gekocht: 70% van appartementbewoners zijn van oordeel dat de Turnhoutse binnenstad goedkoper is, terwijl dat voor eigenaars van een woonhuis slechts 38% is (χ²: α=0,070).

6.5.5 Tevredenheid nieuwe woning

De gezinnen werden ook gevraagd naar de tevredenheid van hun nieuwe woning. Hierbij konden zij opnieuw hun globale tevredenheid aanduiden op een vier-puntenschaal (gaande van zeer tevreden tot zeer ontevreden). De meeste respondenten zijn zeer tevreden (46%) of tevreden (36%) over hun nieuwe woning. De overige 18% is minder tevreden.

123

Grafiek 6.23: Globale tevredenheid nieuwe woning

0%

10%

20%

30%

40%

46%

Zeer tevreden 36%

Tevreden Noch tevreden, noch ontevreden

10% 7%

Ontevreden Zeer ontevreden

50%

1%

Er zijn ook belangrijke verschillen naar zowel verhuisbeweging als een aantal socio-economische kenmerken: - Emigranten (90% tevreden of zeer tevreden) zijn meer tevreden over hun nieuwe woning dan gezinnen die naar Turnhout (79%) of binnen Turnhout verhuisd zijn (70%) (χ²: α=0,006). - Immigranten uit de randgemeenten (88%) zijn meer tevreden dan deze die inwijken van een ruimere regio (70%) (χ²: α=0,001). We hebben al gezien dat de gezinnen uit een ruimere regio zijn meer verhuisd omwille van bereikbaarheidsredenen, terwijl deze van de randgemeenten meer een woning gekozen hebben omwille van de woningkenmerken. - Samenwonenden zijn doorgaans meer tevreden dan alleenstaanden, zowel deze zonder (95%) als met (81%) kinderen. Bij de alleenstaanden is deze tevredenheid lager (72% zonder en 65% met kinderen) (χ²: α=0,000). - Gezinnen met kinderen (88%) zijn meer tevreden van de nieuwe woning dan deze zonder kinderen (78%) (χ²: α=0,034). - Eigenaars van een woning (95%) zijn meer tevreden dan huurders (65%) (χ²: α=0,000). - Bewoners van een woonhuis (85%) zijn meer tevreden dan bewoners van een appartement (73%) (χ²: α=0,024). - Huishoudens die tevreden zijn hebben beduidend minder verhuisplannen (38%) dan deze die ontevreden zijn (75%) (χ²: α=0,000).

124

6.6 Troeven van een stad

In dit laatste punt zullen we de troeven van wonen in een stad bespreken. We zullen dit doen op twee verschillende niveau’s: enerzijds algemeen en anderzijds specifiek voor Turnhout. In eerste instantie werden de respondenten gevraagd wat de voordelen zouden kunnen zijn in de Turnhoutse binnenstad te wonen. De respondenten werden gevraagd in welke mate die voordelen voor hun van belang zouden zijn. Hierop kon men antwoorden met een vier punten schaal: gaande van zeer belangrijk tot helemaal niet belangrijk. Deze vraag werd aan alle respondenten gesteld, of zij nu in Turnhout wonen of niet.

Grafiek 6.24: Voordelen die binnenstad moet bieden om gezinnen aan te trekken

0%

10%

Cultureel aanbod

9%

Sportieve activiteiten

8%

Festivals/evenementen

40%

50%

60%

70%

80%

90%

55% 34% 43%

11%

44%

7%

33%

Infrastructuur kinderen

26%

Groen

27%

Schoolinfrastructuur

30%

30%

Winkels en diensten

Horeca

20%

46% 58%

31%

42% Zeer belangrijk

Belangrijk

De meeste respondenten hebben deze vraag geïnterpreteerd wat de stad voor hen zou moeten bieden om in een binnenstad te gaan wonen. Op de eerste plaats wordt de aanwezigheid van winkels en diensten (85%) en groen in de binnenstad (85%) als belangrijk beschouwd. Andere factoren die als belangrijk werden genoemd zijn schoolinfrastructuur (73%) en infrastructuur voor kinderen (72%). De activiteiten die ‘leven in een stad’ brengen zoals horeca (55%), sportvoorzieningen (51%), cultureel aanbod (44%) en festivals (40%) zijn in mindere mate essentiële voorwaarden om jonge gezinnen naar het centrum te trekken. We merken hier duidelijke verschillen naargelang het gezinnen met of zonder kinderen zijn. In volgende grafiek werd een afwijking berekend ten opzichte van de gewogen gemiddelde waarde voor elke factor. Hoe positiever de afwijking, hoe belangrijker dat aspect is voor die groep.

125

Grafiek 6.25: Voordelen die binnenstad moet bieden t.o.v. kinderen in gezin

Winkels en diensten Cultureel aanbod Nabijheid sport Horeca Organisatie festivals Infrastructuur kinderen Groen in binnenstad School

-25%

-20%

-15%

-10%

-5%

Met kinderen

0%

5%

10%

15%

20%

25%

Zonder kinderen

Er zijn duidelijk verschillen tussen huishoudens met en zonder kinderen. Huishoudens met kinderen hechten veel meer belang aan schoolinfrastructuur, groen in de binnenstad en infrastructuur voor de kinderen. Deze drie aspecten komen op de eerste plaats. Indien men meer jonge gezinnen met kinderen wil aantrekken om in het centrum van Turnhout te komen wonen, zal men hiermee zeker rekening moeten houden: het voorzien van speelruimte voor kinderen en groen zijn essentieel om deze doelgroep aan te trekken. De respondenten die in Turnhout zijn komen wonen werden een aantal vragen gesteld omtrent hun beslissing. 48% van de respondenten die in Turnhout wonen, hebben overwogen om in een andere gemeente te gaan wonen. De reden waarom men toch voor Turnhout gekozen heeft staan in volgende grafiek (open vraag).

Grafiek 6.26: Redenen om Turnhout te verkiezen boven andere gemeente

0%

5%

10%

15%

20%

Betaalbaar

30% 26%

Beschikbaar

18%

Geschikte w oning

13%

Bereikbaar

13%

Familie/vrienden

11%

Voorzieningen

7%

Sfeer

7%

Hier geboren

25%

4%

126

Het vinden van een betaalbare woning (22%), het beschikbaar of aanwezig zijn van een woning (18%), het vinden van een gepaste of geschikte woning en de bereikbaarheid (o.m. voor het werk) (13%) zijn de belangrijkste redenen waarvoor men toch voor Turnhout heeft gekozen. Tot slot werden de mensen die naar buiten het centrum van Turnhout zijn verhuisd (onwillekeurig vanwaar ze afkomstig waren) gevraagd of zij niet overwogen hebben om in het centrum te gaan wonen. 29% antwoordt hierop positief. De belangrijkste reden waarom men niet naar het centrum is getrokken is dat er geen geschikt aanbod voorhanden was.

127

7. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

7.1 SWOT-analyse

Uit al wat voorafgaat in de voorgaande hoofdstukken brengen we onder de vorm van klassieke 4 tabellen de SWOT-analyse. Deze tracht in overzichtelijke vorm de conclusies weer te geven op volgende domeinen:

-

Strengths t.o.v. Weaknesses, m.a.w. het na mekaar vermelden van de sterke punten en de zwakke punten; Opportunities t.o.v. Threats, m.a.w. kansen die zich aanbieden of die aanwezig zijn t.o.v. de bedreigingen.

Deze oplijsting moet specifiek zijn naar de kenmerken van stad Turnhout als woonstad voor jonge gezinnen. Men moet voor ogen houden dat niet de problematiek geschetst wordt maar wel de oorzaken van deze problematiek. Soms kunnen bepaalde karakteristieken zowel voorkomen in de sterke punten als in de zwakke punten, maar is het belang ervan meer of minder groot. Hetzelfde geldt voor de kansen en bedreigingen. Op dit niveau van de analyse en de conclusies wordt nog geen prioriteitstelling geboden; dit is eerder een loutere opsomming van de conclusies en het rangschikken van deze conclusies zoals ze naar boven komen in de voorgaande hoofdstukken. In de volgende fase wordt deze SWOT-analyse gefinaliseerd en kernachtiger uitgedrukt.

128

OPPORTUNITIES

THREATS

- De stadsvlucht lijkt gestopt in Vlaanderen sinds 2001 en wordt enigszins bevestigd wat betreft Turnhout

- Er is een negatief migratiesaldo voor gezinnen met kinderen met omliggende gemeenten

- De aangeboden werkgelegenheid dichtbij zou in de toekomst nog stijgen door uitbreiding van o.a. industrieterreinen

- Er is een grote aantrekkingskracht van de stad voor alleenstaanden zonder kinderen

- Er is een nog steeds stijgende vraag voor eigendomsverwerving, die zich vertaalt in een grote dynamiek van aan- en verkopen van woonhuizen, ook in de stad, en zeker in vergelijking met andere gemeenten - Er is een positief migratiesaldo voor gezinnen die nog geen kinderen hebben - Er is een stijgende verhuisdynamiek, m.a.w. er zijn meerdere keuzepunten in de levenscyclus waarbij men overweegt om ergens anders te gaan wonen - Het beschikbaar inkomen van de inwoners in de stad Turnhout laat toe om een voor hen geschikt woningaanbod te bieden - Vestigingsmotieven zijn vooral een grotere woning en een betaalbare woning

- Hoger opgeleiden en tweeverdieners trekken uit de binnenstad naar de buitenstad of naar de rand - Binnen de Ring wordt voor veel verhuizers gezien als een tijdelijke oplossing, en voor de gezinnen als een start op de woningmarkt - Verlaters van de stad doen dit om zich definitief te vestigen - Binnenverhuizers zoeken goedkopere woningen, hiervoor blijkt er genoeg aanbod - Er bestaat de perceptie dat het huren van een betere woning binnen de Ring duurder is - Verhuizers die buiten Turnhout gevestigd zijn, zijn meer tevreden over hun woning dan diegenen die geïmmigreerd zijn

- Er is de perceptie dat kopen in de binnenstad goedkoper is - Huishoudens met kinderen hechten belang aan de nabijheid van scholen, groen en speelruimte

129

In volgende tabel geven we een kernsamenvatting van deze sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. Hier wordt wel een prioriteit gegeven, die gebaseerd is op alles wat voorafgaat.

KERNSAMENVATTING SWOT

STRENGTHS / STERKTEN 1. Wonen in Turnhout, ook binnen de Ring is positief: - grote bereikbaarheid van openbaar en ander vervoer - er is geen uitgesproken negatief imago van wijken of subwijken 2. In mindere mate zijn er andere sterke punten: - groenervaring - cultuurervaring - algemene voorzieningen - sport en recreatie

WEAKNESSES / ZWAKTEN 1. Het woningaanbod is niet aangepast aan het beslissingsmoment voor jonge gezinnen met kinderen die overwegen te verhuizen: - aangeboden woningen zijn te klein - er is onvoldoende aanbod met tuin - de verwerving, vooral van bouwgronden, wordt onbetaalbaar, ook in vergelijking met alternatieven - de kwaliteit van de woningen is niet aangepast aan de wensen 2. In mindere mate zijn er volgende zwakten: - woonomgeving (lawaai, hinder) - kindvriendelijkheid (nabijheid van scholen en speelruimte) - de nabijheid van elementaire winkelvoorzieningen in sommige wijken

OPPORTUNITIES / KANSEN 1. Turnhout heeft de mogelijkheid voor het ontwikkelen van woonwijken en zich te profileren als woon- en werkstad: - er zijn woonuitbreidingsgebieden, zelfs binnen de Ring - er is een verhuisdynamiek en een verkoop/aankoopdynamiek die versterkt en zal stijgen in de toekomst 2. In mindere mate bieden zich volgende kansen: - er is een verwachte uitbreiding van de aangeboden werkgelegenheid dichtbij - Turnhout geeft het gevoel van de combinatie van een stad en een dorp - er is ruimte (zowel letterlijk als figuurlijk) om de zwakten weg te werken

THREATS / BEDREIGINGEN 1. Er is minstens de perceptie dat het nadelig is voor jonge gezinnen met kinderen om binnen de Ring te wonen: - de huurkost is niet in verhouding tot de aangeboden kwaliteit - wonen binnen de Ring wordt gezien als een tijdelijke oplossing - de aantrekkingskracht van de binnenstad voor alleenstaanden verhoogt - potentiële eigenaars ervaren verwerving als onbetaalbaar 2. In mindere mate: - er blijft een grote keuzemogelijkheid in aangrenzende gemeenten - imago en de mogelijkheden van de stad Turnhout zijn niet gekend - er is een relatief zwakke stadsbinding, eerder een regiobinding

130

7.2 Doelstellingen

Het is aan te raden dat het stadsbestuur een strategische doelstelling adopteert. Een voorstel van dergelijke tekst volgt:

Het stadsbestuur van de stad Turnhout - als enige centrumstad in de regio Kempen – heeft de doelstelling om – naast de andere functies als centrumstad – op korte, middellange en lange termijn een woonstad te zijn met een groeiend bevolkingsaantal, vooral door en voor jonge gezinnen met kinderen.

Hiertoe onderneemt zij volgende strategische acties:

1. Het frequent opvolgen van de bevolkingsstatistieken, inclusief een snelle analyse van verhuis- of vestigingsmotieven.

2. Een aanbod van wooneenheden te plannen en te realiseren, dat beantwoordt aan de vragen en wensen van de doelgroep.

3. Een actieplan op te stellen en uit te voeren op middellange en lange termijn die geformuleerde streefdoelen per wijk en eventueel per subwijk de woonfunctie behoudt, versterkt of herwaardeert.

4. De sterkten die de analyse biedt te behouden, te gebruiken of eventueel nog te versterken.

5. De zwakten die de analyse biedt planmatig weg te werken.

6. Een imago als woonstad op te bouwen en te monitoren.

7. De communicatie van dit imago te verzorgen.

Deze strategische acties worden in de volgende paragrafen in de vorm van boordtabellen (Balanced Scorecard) aanbevolen.

131

7.3 Balanced Scorecard / Boordtabellen / Aanbevelingen en actiepunten

7.3.1 Opvolgen van de bevolkingsstatistieken

Doel: Frequent en cijfermatig evalueren dat de uitgevoerde actiepunten positieve invloed hebben op de bevolkingsstatistieken.

Actie door: Voorbereiding door administratie. Opvolging door schepencollege.

Frequentie: Driemaandelijks.

Actie: - Bevolkingsstatistieken, gesplitst naar leeftijdsgroepen, burgerlijke stand. - Berekening van de jonge gezinnen-index volgens de Stadsmonitor. - Opgeven van de immigratiecijfers, liefst per gezin met plaats van herkomst. - Emigratiecijfers, liefst per gezin met aanduiding van bestemming. - Interne migratie in de stad, liefst per gezin, met aanduiding van wijk herkomst en wijk bestemming. - Aan te raden is om deze bevolkingsstatistieken aan te vullen met de analyse van regelmatige en steekproefsgewijze enquête. Deze enquête moet een 5 minuten-enquête zijn en kan gebaseerd zijn op volgende elementen: ° gebaseerd maar dan in een zeer erg ingekorte versie, op de in deze analyse gebruikte enquête; ° beperkt tot 2 bladzijden; ° mogelijkheid om deze enquête af te nemen in 5 minuten; ° steekproefsamenstelling door louter willekeurige keuze; ° afgenomen aan de balie “Domiciliëring”, aangevuld door steekproefsgewijze nazenden bij emigratie.

Noodzaak van deze opvolging ligt in het meten van deze resultaten, het bespreken hiervan en het eventueel bijsturen van de andere strategische acties.

132

7.3.2 Aanbod van wooneenheden proactief plannen en voorzien, beantwoordend aan de vragen en wensen van de doelgroep

Doel: Dit is de belangrijkste hefboom voor het bereiken van de strategische doelstellingen: jaarlijks creëren van 100 à 200 wooneenheden die specifiek gericht zijn naar de wensen van de doelgroep. Verhoging van het aanbod zal de prijsdruk verminderen.

Actie door: Globaal plan en timing door stadsbestuur. Uitvoering en feedback door administratie.

Frequentie: Opvolging naar uitvoering toe, driemaandelijks door stadsbestuur.

Actie: - Bepaling van een te realiseren aantal wooneenheden voor elk van de 10 volgende jaren. - Inventariseren van de woonuitbreidingsgebieden. - Opsplitsen van deze woonuitbreidingsgebieden in deelgebieden. - Inventariseren van woongebieden met ruimte voor bijkomende verkavelingen en invullen van deze verkavelingen. - Jaarlijks minstens één ontwikkeling starten. - Driemaandelijkse bespreking en bijsturing.

Dit is de belangrijkste hefboom die proactief kan aangepakt worden.

133

7.3.3 Actieplan op te stellen en op te volgen per wijk/subwijk

Doel: Aantrekkelijkheid van elke wijk en elke subwijk behouden of verhogen. Eén fiche per wijk/subwijk. Proactief beleid naar profilering van elke wijk/subwijk als woonkern.

Actie door: Voorbereiding door administratie. Goedkeuring door stadsbestuur. Opvolging door administratie.

Frequentie: Jaarlijkse opvolging van de acties.

Actie: - Indelen van de bestaande woongebieden in wijken en subwijken (zoals bestaand). - Opstellen van een typologie van deze woonkernen naar: ° soort woningen, omschrijving, jaar ontwikkeling van deze wijk/subwijk; ° typologie van de bewoning. - Omschrijving van de knelpunten zoals ze zich zullen voordoen binnen 5, 10, 15, 20 jaar: ° ouderdom van de woningen, mogelijke verkrotting; ° sterke punten (karakterhuizen, erfgoed); ° vergrijzende bevolking of onvoldoende gemengde bevolking. - Opsommen van de tekortkomingen als woonwijk, eventueel gebaseerd op Stadsmonitor: ° groenvoorziening; ° nabijheid van scholen; ° speelpleinen; ° winkels; ° aanwezigheid van woonerven; ° mobiliteit; ° noodzaak van renovatie. - Opstellen van een actieplan met een timing voor wegwerken van deze tekortkomingen, integreren in andere beleidsplannen.

Dit actieplan is proactief, lange termijn gericht en geeft eerder streefdoelen na die toekomstige problemen zoals verkrotting, concentratie, gebrek aan groen, gebrek aan plaatselijke voorzieningen moeten vermijden. Deze streefdoelen kunnen een leidraad zijn voor het verlenen van bouwvergunningen, eventueel het stimuleren van wijkprojecten.

134

7.3.4 Sterkten die de analyse biedt behouden, gebruiken of nog versterken

Doel: Door regelmatige analyse nagaan of over de jaren de sterkten uit de SWOT-analyse, kernsamenvatting behouden blijven.

Actie door: Rapportering door administratie. Bespreking en informatie door stadsbestuur.

Frequentie: Jaarlijks.

Actie: - De Stadsmonitor kan een goede graadmeter zijn. - Bepalen van de bronnen voor cijfermateriaal en rapportering. - Zoveel mogelijk cijfermatig: ° werkgelegenheidsgraad; ° analyse van openbaar vervoer en mobiliteit; ° samenvatting uit het volgen van de actieplannen onder 7.3.3: per wijk en eventueel per subwijk; ° behoud en eventueel creatie van groen; ° cultuurplan gericht naar jonge gezinnen; ° inventaris en toegankelijkheid van algemene voorzieningen; ° volgen van deelname aan sport en recreatie.

De gegevens uit deze rapportering kunnen gehaald worden uit de realisaties van andere beleidsplannen, jaarlijkse bundeling en bespreking laat toe om op middellange termijn de evolutie te volgen en eventueel bij te sturen.

135

7.3.5 Zwakten zoals de SWOT-analyse die biedt planmatig wegwerken

Doel: Aanbod van woningen en bouwgronden verhogen, woningen aangepast voor jonge gezinnen met kinderen, voorzien van tuinen met als doel beschikbaarheid gespreid in de tijd en invloed op de prijzen.

Actie door: Wetgevende en verbeterende acties voorbereid door stadsbestuur. Uitvoering en rapportering door administratie.


Actie: - Wetgevende acties: ° inventariseren van wetgeving en regelgeving die eventuele actie verhinderen of bemoeilijken; ° opstellen van gerichte fiscale wetgeving; ° herwaarderen en focussen van renovatiepremie (bijv. naar appartementsbouw of zelfs per wijk); ° aanpassen van bouwkundige voorschriften; ° bestuderen van mogelijkheid van bouwverplichting na verkaveling; ° regelgevende actie voor het sturen van verkavelingen. - Rapportering door administratie: ° aantal verkochte bouwgronden; ° aantal bouwvergunningen; ° samenstelling van de wooneenheden, naar grootte van de woning, al of niet met tuin/garage; ° aantal gerealiseerde renovaties. - Terugkoppeling vanuit actiepunt 7.3.3.

Belangrijk in dit actiepunt is enerzijds wegwerken na herziening van regelgeving die aangepast woningaanbod verhinderen; cijfermatige rapportering vooral gesplitst naar het soort aanbod van wooneenheden en het aantal renovaties is belangrijk om plannen per wijk bij te sturen en eventueel te versnellen.

136

7.3.6 Imago als woonstad opbouwen en monitoren

Doel: Het bepalen van het imago dat men als woonstad wil uitdragen, met nadruk op de te bereiken doelgroep, zowel binnen de stad als naar potentieel toekomstige immigranten.

Actie door: Eventueel bijgestaan door een extern bureau. Monitoring door stadsbestuur.


Actie: - Inpassen van dit imago als woonstad in een eventueel citymarketingplan. - Als thema, logo en slogan is het belangrijk een zekere logica te volgen, en niet aan overkill te doen. Een voorstel dat kan passen in de doelstellingen van de stad ligt in de 3 W’s: ° wonen; ° werken; ° winkelen. - Een dergelijk thema en imago past naar ons gevoel in de roeping die de stad Turnhout zichzelf voorbehoudt als centrumstad. - Punten van aantrekkelijkheid oplijsten. Enkele mogelijkheden: ° groene Kempen; ° speelkaartenstad; ° lichtstad; ° erfgoed; ° bereikbaarheid. - Opnemen van deze aantrekkelijkheid, gericht naar aantrekken om te komen wonen, in een citymarketingplan.

Belangrijk hierin is dat een geprojecteerd imago niet te ver ligt van de werkelijkheid.

137

7.3.7 Communicatie van dit imago verzorgen

Doel: Het bekendmaken van het imago en de mogelijkheden van wonen naar de specifieke doelgroep, eigen bevolking op momenten dat een beslissing voor vestiging of verhuis mogelijk is en naar de externe doelgroep, die eventueel overwegen om te verhuizen.

Actie door: Bijgestaan door een extern bureau, in het kader van het citymarketingplan.

Frequentie: Voortdurend, met jaarlijkse evaluatie.

Actie: - Creëren van een speciale pagina op de website van www.turnhout.be voor een sectie wonen (als markant voorbeeld kan hier de website van Genk genomen worden): ° waarom is wonen in Turnhout interessant; ° verwijzing naar ontwikkelingsplannen en vooral naar lokalisatie; ° aanduiden op plan van plaatsen van scholen en voorzieningen; ° aanduiden op plan van nieuwe ontwikkelen; ° zelfs een sectie met aanbod van woningen kan hier een plaats op vinden (zie Genk). - Ontwerpen van een brochure “Wonen in Turnhout”: ° ontwerp in het kader van het geprojecteerde imago; ° jaarlijks evalueren en herwaarderen. - Bereiken van de doelgroep: ° persoonlijk gericht naar alle inwoners die bijvoorbeeld 18 en/of 21 en/of 25 jaar worden; ° persoonlijk gericht naar alle personen die trouwen; ° persoonlijk gericht naar de gezinnen met een geboorte; ° spreiding van deze brochure naar alle ondernemingen gevestigd in het Regionaal Stedelijk Gebied Turnhout (a rato van hun aanwervingen of personeelsbestand) en deze te laten verspreiden aan nieuw aangeworven werknemers (met regelmatige controle en feedback wat betreft verspreiding).

Deze communicatie-actie is een voortdurende actie; belangrijk is dat ze gericht is naar de doelgroep op momenten dat verhuis of vestiging zou kunnen overwogen worden.

138

BIJLAGEN

LEDEN STUURGROEP

De Busser Karel

schepen Stad Turnhout

Dergent Ben

projectmanager Stedelijke Ontwikkeling Stad Turnhout

Huysmans Bart

huisvestingsambtenaar Stad Turnhout

Konings Jef

afdelingshoofd Stedelijke Ontwikkeling Stad Turnhout

Stoops Paul

dienst Bevolking Stad Turnhout

Verdick Ben

dienst Communicatie Stad Turnhout

Glenisson John

makelaar Glenisson Immobiliën

Nijs André

notaris

Vermeulen Kristin

secretaris Gezinsbond Turnhout

Bastijns Tony

adviseur Strategisch Plan Kempen

Imans Jef

coördinator Strategisch Plan Kempen

LITERATUURLIJST

-

Stedelijke woondynamiek van de Belgische bevolking en haar gezinnen, Federaal Planbureau, D. Devogelaer, november 2002

-

Woonkwaliteit en tevredenheid woonomgeving in Vlaanderen, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, juli 2004

-

Interne migraties in België: wie, waarom en naar welke gemeenten? En waarom niet naar steden?, Federaal Planbureau, D. Devogelaer, februari 2004

-

Stadsvlucht, verstedelijking en interne migraties in Vlaanderen en België, SOCO, VUB, december 2000

-

Onderzoek naar migratiebewegingen in grote steden, VUB en Mens en Ruimte, oktober 2003

-

Over steden, stedelijke structuren en stadsgewesten, Federaal Planbureau, april 2004

-

Stads(v)lucht maakt vrij, HIVA, 1998

-

Demografische Evolutie van de 13 Centrumsteden de voorbije 20 Jaar, Kenniscentrum Statistiek, december 2004

VRAGENLIJST ENQUÊTE

DEEL I: ALGEMENE INFORMATIE VERHUISBEWEGING

1.

Bent u in het voorbije jaar verhuisd? o Ja o Nee

2.

Waar woonde u voordien? Gemeente …………………………………………………………… Straat: ……………………………………… Huisnummer: …… (enkel indien Turnhout)

3.

Wat is uw huidige adres? Gemeente: ……………………………………………………….…… Straat: ……………………………………… Huisnummer: …… (enkel indien Turnhout)

4.

Waarom hebt u de vroegere woning verlaten (stellen als open vraag)? O 1. Vroegere woning te klein O 2. Vroegere woning te groot O 3. Kwaliteit woning onvoldoende O 4. Afwezigheid van tuin/te klein O 5. Te hoge woonkosten vorige woning O 6. Wilde een eigen woning O 7. Einde vorig huurcontract O 8. Andere m.b.t. woning: …… O 9.Verloedering van de buurt O 10. Onvoldoende parkeermogelijkheden O 11. Te veel lawaai O 12. Verkeersdrukte O 13. Gebrek aan groen O 14. Onveilige buurt O 15. Onvoldoende speelruimte O 16. Te weinig basisvoorzieningen (winkel, bank enz) O 17. Last van buren O 18. Racisme O 19. Er gebeurde niet veel O 20. Wilde meer rustig wonen O 21. Te hoge gemeentebelasting O 22. Wilde bewust in centrum wonen O 23. Slechte bereikbaarheid buurt O 24. Andere m.b.t. buurt: ………… O 25. Woonde te ver van werk O 26. Woonde te ver van school/kribbe/… O 27. Woonde te ver van vrienden O 28. Nieuwe job gevonden O 29. Wilde terug naar streek van herkomst/familie O 30. Andere bereikbaarheid: O 31. Omwille van gezondheid O 32. Samenwonen/huwelijk O 33. Wilde zelfstandig wonen O 34. Gescheiden O 35. Wilden kinderen O 36. Overlijden partner O 37. Financiële steun ouders O 38. Ander persoonlijk: ………….. O 39. Andere: …………………………………………………………………………………...

5.

Wat waren de belangrijkste redenen? 1ste: ………

6.

Waarom hebt u ervoor gekozen op het nieuwe adres te gaan wonen? O 1. Grote/ruime woning O 2. Woning beter aangepast O 3. Geschikte/recente/mooie woning O 4. Aanwezigheid van tuin O 5. Betaalbaar O 6. Tijdelijke oplossing O 7. Toevallig vrij/gevonden O 8. Beschikbaar aanbod bouwgrond

2e ……….

3e ……….

O 9. Eigendom van familie O 10. Andere m.b.t. woning: O 11. Sfeer/leuke stad O 12. Aangename/gezellige buurt O 13. Rustige buurt/omgeving O 14. Echte woonbuurt O 15. Groen/natuur O 16. Speelruimte/kindvriendelijk O 17. Gelegen in het centrum/stad O 18. Gelegen op buiten/landelijk/afgelegen O 19. Overal dichtbij/centraal O 20. Goede ligging O 21. Wilde in dezelfde buurt blijven wonen O 22. Andere m.b.t. buurt: ……… O 23. Dicht bij werk O 24. Dicht bij school/kribbe/… O 25. Streek van herkomst O 26. Dichter bij familie/vrienden O 27. Goede verbindingen O 28. Andere bereikbaarheid: ……… O 29 . Andere: ………………………………………………………………………………… 7.

Wat waren de belangrijkste redenen? 1ste: ………

2e ……….

8.

Hoeveel jaar woonde u op uw vorige adres ? ………………….. jaar

9.

Denkt u in de toekomst nog ooit te verhuizen? o Ja o Nee o Weet niet

3e ……….

Indien ja, naar waar? o Binnen Turnhout, binnen de ring o Binnen Turnhout, buiten de ring o Buiten Turnhout randgemeenten, welke ……………………………………………… o Buiten Turnhout andere, welke ………………………………………………………… Indien verhuis binnen dezelfde gemeente, waarom …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

DEEL II: WONINGKENMERKEN OUD ADRES

Voor we verder vragen naar de redenen waarom u eigenlijk verhuisd bent, willen we een paar vragen stellen over uw vorige woning. 10.

Met wie woonde u samen op uw oud adres (antwoorden voorlezen)? Alleen Met mijn ouders Met mijn partner/gezin Met vrienden, broers, zussen (maar zonder ouders) Andere ………………………………………………………………….

o o o o o 11.

12.

Welke soort woning betrok u op het oude adres (antwoorden voorlezen)? o Kamer of deel van een huis o Appartement of studio o Woonhuis Was dit: 0 Rijhuis 0 Halfopen bebouwing0 Open bebouwing o Ander soort woonplaats……….……………………………………………… Huurde u deze woning, was het uw eigendom (of van uw partner) of was het nog iets anders? Zelf of partner eigenaar Huurder: Was u dan 0 Privé-huurder 0 Sociale huurder Iets anders, wat? (antwoorden niet voorlezen) o Ouderlijke woning waar respondent met ouders woonde o Eigendom ouders of ouders partner o Gratis inwonend bij huurder of eigenaar o Andere: ………………………………………………………………………..

o o o

Indien u huurder was, hoe is de huurovereenkomst beëindigd? o Zelf opgezegd of niet meer verlengd o Opgezegd door verhuurder o Andere reden: …………………………………………………………………………. Indien u huurder was, wat was dan de netto maandelijkse huurprijs? ………………………… 13.

In welke mate was u tevreden over de gehele kwaliteit van uw vroegere woning? o Zeer tevreden o Tevreden o Noch tevreden, noch ontevreden o Ontevreden o Zeer ontevreden

Er zijn verschillende redenen om te verhuizen. Daarom overlopen we nu een aantal mogelijke redenen waarom u onlangs verhuisd bent. We beginnen met enkele familiale redenen. 14.

Bent u verhuisd om … ? (meerkeuzevraag/alle antwoorden overlopen) o Bij uw partner te gaan wonen of omwille van huwelijk o Naar aanleiding van een echtscheiding o Het ouderlijke huis te verlaten en alleen te gaan wonen (niet bij partner) o Omdat uw partner overleden is o Omwille van gezinsuitbreiding of geplande gezinsuitbreiding o Om bij uw familie (schoonfamilie) in te trekken o Andere familiale redenen …………………………………………………………….

A

Soort van de woning

15.

Veel mensen verhuizen omdat de woning waarin ze woonden niet meer aan hun wensen voldeed. Speelde deze reden in uw geval een rol? o Ja o Nee (ga naar B: Kwaliteit van de woning) Was de woning te klein of te groot aan het worden? o Ja Was dit dan? O Te klein o Nee (ga naar B: Kwaliteit van de woning)

O Te groot

Hoe belangrijk was deze reden in uw beslissing om weg te gaan? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk 16.

Voldeed het woningtype (kamer, appartement, rijhuis, enz.) van uw woning niet meer aan uw verwachtingen? o Ja o Nee Hoe belangrijk was deze reden in uw beslissing om weg te gaan? Belangrijk Enigszins van belang Onbelangrijk

o o o B

Kwaliteit van de woning

17.

Nu volgen enkele uitspraken over de kwaliteit van de woning (vocht, centrale verwarming, raamwerk, enz.). Veel mensen verhuizen omdat de woning waarin ze woonden niet goed in orde was. Speelde dat in uw geval een rol? o Ja o Nee (ga naar C: comfort en uitrusting van de woning)

We sommen een aantal mogelijke problemen op bij de kwaliteit van de woning. Kunt u telkens zeggen of u dit probleem in de vorige woning had? o Vocht of schimmel in de woning o Het raamwerk was versleten o De elektrische installatie was versleten o De woning was moeilijk te verwarmen o Andere tekorten ……………………………………………………………………… Hoe belangrijk waren deze redenen in uw beslissing om weg te gaan? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

C.

Comfort en uitrusting van de woning

18.

Sommige mensen verhuizen omdat het comfort en de uitrusting van de vorige woning niet beantwoordt aan de huidige normen (zoals WC in de woning, badkamer, ingerichte keuken, enz.). Speelde dat in uw geval een rol? o Ja o Nee (ga naar D: Garage en tuin) Was er in uw vroegere woning?

Indien niet aanwezig, hoe storend vond u dat? Ja

Nee

Storend

Beetje storend

WC met waterspoeling Volwaardige badkamer (ligbad of douche) Centrale verwarming Ingerichte keuken Andere tekorten ………………………… Hoe belangrijk waren deze redenen in uw beslissing om weg te gaan? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

D. Garage en tuin Veel mensen vinden het belangrijk om bij hun woning een garage en een tuin te hebben. 19.

Was er een garage bij uw vorige woning? o Ja o Nee Indien nee, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

Niet storend

Huurde u een aparte garage in de buurt van uw woning? o Ja o Nee Indien nee, hoe vaak was het voor u een probleem om een parkeerplaats te vinden in de buurt? o Altijd o Regelmatig o Soms o Nooit Hoe belangrijk waren deze redenen om weg te gaan? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk 20.

Was er een privé-tuin bij uw woning? o Ja --> Vond u die voldoende groot? o Nee --> Beschikte u dan over

O Ja O Nee O Koer O Terras O Geen van beide

Indien geen tuin of onvoldoende groot, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

E

Verhuis omwille van woonomgeving (lawaai, stank, zwerfvuil, … )

21.

We gaan nu over tot verhuisredenen met betrekking tot de woonomgeving, de buurt waar u vroeger woonde. Sommige mensen hebben last van hinder in de buurt zoals lawaai, stank, verkeersdrukte enz. Speelde hinder uit de omgeving een rol bij uw beslissing ergens anders te gaan wonen? o Ja o Nee (ga naar F: Verhuis omwille van slechte bereikbaarheid)

22.

Had u soms last van geurhinder of stank in uw buurt? Ja Nee

o o

Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk 23.

Had u soms last van luchtvervuiling in uw buurt? o Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

24.

Had u soms last van lawaai in uw buurt? o Ja o Nee Indien ja, wat was de oorzaak van het lawaai (antwoorden aflezen)? o Activiteiten of festiviteiten (kermis, markt, braderie, …) o Burenlawaai o Cafés of andere drankgelegenheden o Industrie o Nachtlawaai uitgangsleven o Verkeer o Andere ………………………………………………………………………………… Indien ja, hoe belangrijk was die lawaaihinder voor uw beslissing om te verhuizen? Belangrijk Enigszins van belang Onbelangrijk

o o o 25.

Speelde verwaarlozing of onveiligheid van de buurt een rol in uw beslissing om te verhuizen? o Ja o Nee Indien ja, welke? (antwoorden aflezen) o Leegstaande of verkrotte woningen in de buurt o Vervuilde of verwaarloosde straten o Straten zijn ’s nachts onvoldoende verlicht o Vandalisme of kleine criminaliteit in de buurt o Onveilige buurt om in te wonen Hoe belangrijk was die verwaarlozing of onveiligheid van de buurt voor uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

26.

Vond u dat er in uw vroegere buurt voldoende openbaar groen was? o Ja o Nee Indien nee, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

27.

Vond u dat er in uw vroegere buurt voldoende speelruimte was voor kinderen? o Ja o Nee Indien nee, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? Belangrijk Enigszins van belang Onbelangrijk

o o o

F

Verhuis omwille van slechte bereikbaarheid Niet alleen de woning of woonomgeving zijn van belang bij de beslissing te verhuizen. Ook afstanden spelen een rol. Volgende uitspraken gaan over de afstand die u moest afleggen om van uw vroegere woning naar familie, werk en school te gaan.

28.

De verbinding van en naar het werk voor u of uw partner was moeilijk of de afstand was te groot? o Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

29.

De verplaatsingskosten van en naar het werk waren groot? o Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

30.

Winkels en voorzieningen lagen veraf of waren moeilijk te bereiken? o Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

31.

Familie of vrienden woonden te veraf of waren moeilijk te bereiken? o Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? Belangrijk Enigszins van belang Onbelangrijk

o o o 32.

Een slechte verbinding met de autoweg? o Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? Belangrijk Enigszins van belang Onbelangrijk

o o o

33.

Een slechte verbinding met het openbaar vervoer? o Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk Een andere mogelijke reden om te verhuizen is de woonkost. Was dit voor u het geval? O Ja o Nee Indien ja, hoe belangrijk was dat bij uw beslissing om te verhuizen? Belangrijk Enigszins van belang Onbelangrijk

o o o

DEEL III: NIEUW ADRES Nu volgen enkele vragen over uw keuze om te wonen op uw nieuw adres. 34.

35.

Welke soort woning betrekt u op uw nieuw adres? o Kamer of deel van een huis o Appartement of studio o Woonhuis Was dit: 0 Rijhuis 0 Halfopen bebouwing0 Open bebouwing o Ander soort woonplaats……….……………………………………………… Bent u momenteel … ? Zelf eigenaar/partner is eigenaar Heeft u de woning o Zelf gebouwd o Gekocht o Gekregen/Geërfd o Andere………………………………………………….. o Huurder: 0 Privé-huurder 0 Sociale huurder (ga naar vraag 35) Wat is de huidige huurprijs per maand: ……… Euro o Inwonend, zonder huur te betalen o Iets anders ……………………………………………………………

o

36.

Heeft u voor de bouw, aankoop of renovatie van uw woning een hypothecaire lening afgesloten? o Ja Hoeveel bedraagt de maandelijkse aflossing van de lening?…………………….. o Nee

37.

In welke mate bent u tevreden over de gehele kwaliteit van uw nieuwe woning? Zeer tevreden Tevreden Noch tevreden, noch ontevreden Ontevreden Zeer ontevreden

o o o o o 38.

Indien u terugdenkt aan de periode dat u op zoek ging naar een andere woning. Op welke woningkenmerken hebt u toen vooral gelet? Wat vond u belangrijk? o 1. Grootte van de woning; hoeveel vertrekken: …………………………………….. o 2. Kwaliteit van de woning o 3. Comfort en uitrusting van de woning o 4. Garage en tuin o 5. Aangename woonomgeving o 6. Goede bereikbaarheid o 7. Andere ……………………………………………………………………………….. Wat was de belangrijkste reden? Nummer: ………..

39.

Indien u in de Turnhoutse binnenstad woont of zou wonen, biedt dat een aantal voordelen. We noemen een aantal voordelen op van het wonen in de stad en willen weten in welke mate deze voordelen voor u en uw huishouden van belang zijn. Zeer Niet belangrijk Belangrijk belangrijk

Helemaal niet belangrijk

Nabijheid winkels en diensten Nabijheid cultureel aanbod Nabijheid creatieve, sportieve activiteiten Aanwezigheid van horeca Organisatie van festivals, evenementen Aanwezigheid infrastructuur voor kinderen Aanwezigheid van groen in binnenstad Aanwezigheid schoolinfrastructuur in binnenstad

Indien de respondent niet in Turnhout woont: ga naar vraag 42 40.

Heeft u overwogen om in een andere gemeente te gaan wonen? o Ja o Nee Indien ja: was dan de reden u om toch voor Turnhout te kiezen (open vraag)? ……………………………………………………………………………………………………

41.

We doen een aantal uitspraken over het kiezen van een nieuwe woonplaats en vragen u in welke mate dat bepalend was voor uw keuze (Enquêteur: slechts één van de volgende reeksen vragen i.f.v. huurder/eigenaar en binnen ring/buiten ring) indien de respondent woont buiten de RING Heeft u overwogen om binnen de ring van Turnhout gaan wonen? o Ja o Nee Indien ja: was dan de reden u om toch voor een woning buiten de ring te kiezen(open vraag)? o Geen geschikt aanbod o Prijs te hoog o Andere: …………………………………………………………………………………. Enkel indien men HUURT: Waar u nu woont zijn de huurprijzen lager dan in de Turnhoutse binnenstad of je vindt er een betere woning voor dezelfde prijs. Akkoord of niet akkoord? o Akkoord o Niet akkoord Enkel indien men WONING GEKOCHT HEEFT Waar u nu woont zijn de woningen goedkoper dan in de Turnhoutse binnenstad of je vindt er een betere woning voor dezelfde prijs. Akkoord of niet akkoord? o Akkoord o Niet akkoord Enkel indien men ZELF GEBOUWD HEEFT Waar u nu woont zijn de bouwgronden goedkoper dan in de Turnhoutse binnenstad . Akkoord of niet akkoord? o Akkoord o Niet akkoord indien de respondent woont binnen de RING Enkel indien men HUURT In de Turnhoutse binnenstad zijn de huurprijzen lager dan buiten de stad of je vindt er een betere woning voor dezelfde prijs. Akkoord of niet akkoord? o Akkoord o Niet akkoord Hoe belangrijk was dat prijsverschil bij uw beslissing om in de Turnhoutse binnenstad een woning te huren? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk Enkel indien men WONING GEKOCHT HEEFT In de Turnhoutse binnenstad zijn de woningen goedkoper dan buiten de stad of je vindt er een betere woning voor dezelfde prijs. Akkoord of niet akkoord? o Akkoord o Niet akkoord

Hoe belangrijk was dat prijsverschil bij uw beslissing om in de Turnhoutse binnenstad een woning te kopen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk Enkel indien men ZELF GEBOUWD HEEFT In de Turnhoutse binnenstad zijn de bouwgronden goedkoper dan buiten de stad. Akkoord of niet akkoord? o Akkoord o Niet akkoord Hoe belangrijk was dat prijsverschil bij uw beslissing om in de Turnhoutse binnenstad een woning te kopen? o Belangrijk o Enigszins van belang o Onbelangrijk

DEEL IV: Identificatiegegevens 42.

Geslacht o Man o Vrouw

43.

Hebt u momenteel betaald werk? o Ja In welke gemeente werkt u? ………………………………………………….. o Nee Indien nee, wat doet u? o Gepensioneerd O Huisvrouw/man o Werkloos O Arbeidsongeschikt o Student O Andere ……………………………………

44.

Wat is uw beroep? o Arbeider o Zelfstandige

O Bediende O Andere ……………………………………..

45.

Woont u samen met een partner? o Ja o Nee

46.

Heeft uw partner momenteel betaald werk? o Ja In welke gemeente werkt hij/zij……………………………………………….. o Nee Indien nee, wat doet hij/zij? o Gepensioneerd O Huisvrouw/man o Werkloos O Arbeidsongeschikt o Student O Andere ……………………………………

47.

Wat is zijn/haar beroep? o Arbeider o Zelfstandige

O Bediende O Andere ……………………………………..

48.

Hoeveel kinderen wonen bij u in het gezin? …………..kinderen

49.

Wat is uw hoogst behaalde diploma? o Lager Onderwijs o Technisch Onderwijs o Hoger Onderwijs

50.

Leeftijd

o o o 51.

O Beroepsonderwijs O Algemeen Secundair Onderwijs O Universitair onderwijs

18-24 jaar 35-49 jaar 65-79 jaar

Nationaliteit O Belg

O 25-34 jaar O 50-64 jaar O +80 jaar

O Andere …………………………………………….

52.

Als u de volgende schaal van inkomens bekijkt, met welk cijfer komt het totaal beschikbare netto-inkomen van uw huishouden per maand ongeveer overeen? o < 1.000 euro per maand (40.339 BEF) o 1.000-1.499 euro per maand (40.330-60.509 BEF) o 1.500-1.999 euro per maand (60.510-80.639 BEF) o 2.000-2.500 euro per maand (80.640-108.010 BEF) o > 2.500 euro per maand o Weet niet o Geen antwoord

OPMERKINGEN …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………….……………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………………………

ANALYSE MIGRATIESTROMEN

ANALYSE TABELLEN VESTIGINGS- EN VERHUISMOTIEVEN

Onderzoek naar de vestigings- en verhuismotieven bij de Turnhoutse bevolking

Recommend Documents