Onderwijs en Zorg. Beroepen en opleidingen voor de toekomst. Zorgonderwijs in cijfers. Wat doen organisaties zelf al?

Samen Gezond in Groot Amsterdam

Beroepen en opleidingen voor de toekomst

Zorgonderwijs in cijfers

Wat doen organisaties zelf al?

Beeldvorming over onderwijs en zorg

Onderwijs en Zorg

2014 02

Inhoud Achtergrondartikelen 4 Leren is vooruitzien

6

16

20

23

24

25

29

31

32

37

Wat doen organisaties zelf al? 7 Vakschool levert direct inzetbare verpleegkundigen

10 Zorgberoepen en -opleidingen voor de toekomst

8 Diploma en scholing verplicht

16 Bacheloropleiding Nursing 2020

9 Aandacht voor seksuele diversiteit

20 Zorgonderwijs in cijfers

15 Opleiden voor de toekomst

29 Numerus fixus

18 Helpdesk mantelzorgondersteuning

34 Afstemming onderwijs en praktijk

19 Samenwerking formele en informele zorg

38 Onderwijs en Zorg binnen SIGRA

22 Trainingen cliënt- en wijkgericht werken 26 Opleiding Helpende Plus Thuiszorg

Beeldvorming over onderwijs en zorg 6 Leerlingen basisschool

27 Branchegebonden onderwijs en bij- en nascholing 28 Functiedifferentiatie oplossing voor mismatch

23 Leerling voortgezet onderwijs

33 Situationeel opleiden

24 Decaan

35 Verbeteren overdracht in verloskundige zorg

25 Hbo-student

36 Delen expertise via Online School

31 Docent 32 Starter 37 Zorgprofessional

De SIGRA Informatief is een uitgave van SIGRA (Samenwerkende Instellingen Gezondheidszorg Regio Amsterdam). De SIGRA Informatief verschijnt circa twee keer per jaar als themanummer, met meer achtergrondinformatie over een actueel onderwerp in SIGRA-verband. Hoofdredactie Saskia Schalkwijk Eindredactie Wendy Rinzema Redactieadres Maassluisstraat 574A 1062GZ Amsterdam Tel: 020 512 88 88 E-mail: [email protected] Website: www.sigra.nl Overname artikelen Overname van artikelen is toegestaan mits de bron wordt vermeld. Vormgeving Brandwave Drukwerk Brandwave Oplage 1500

Leren is vooruitzien In dit themanummer van de SIGRA Informatief over Onderwijs en Zorg wordt vooral vooruit gekeken. Soms naar morgen, vaker nog naar de verdere toekomst – tot in 2030. Dat de toekomst ongewis is, is een open deur. Toch zijn de gebundelde artikelen in dit nummer geen oefeningen in koffiedik kijken. Daarnaast kijken we ook naar het hier en nu. Wat doen organisaties nu al op het gebied van onderwijs en opleiden, inspelend op de ontwikkelingen in de zorg. De input voor deze rubriek is aangeleverd door de organisaties zelf, in reactie op onze oproep hiervoor.

etc. De zorg vraagt om een hoger opleidingsniveau, meer

En hoe denken leerlingen, docenten en zorgprofessionals over het onderwijs en de zorg.

generalisten, werknemers met helicopterview, die snel kunnen schakelen. De vraag doet zich voor of dat nu typische

Onderwijs moet goed aansluiten op de praktijk

rigoureus aangepakt. Er is een piketpaal geslagen in 2030 en

beroepsvaardigheden zijn. Moeten die competenties onderdeel

Nadenken over de toekomst van het beroepsonderwijs is

TNO heeft opdracht gekregen om een inschatting te maken van

zijn van het beroepsonderwijs of laat het algemeen vormend

nadenken over onderwijsinhoud, leerwegen, leerplannen en

de zorgvraag op dat moment, uitgaande van de nieuwe definitie

onderwijs hier steken vallen?

structuren; kortom over het onderwijsgebouw en wat zich

van gezondheidszorg. Dit vormt de basis voor het advies over de

daarbinnen afspeelt. Dat gebeurt overal en altijd, ook in de zorg.

benodigde zorgberoepen met bijbehorend opleidingscontinuüm,

‘Al doende leert men’, is de essentie van beroepsonderwijs.

En als het denken wordt omgezet in doen, dan duurt het gauw

dat vanaf 2020 zo goed mogelijk op hun taak toegeruste

Vanzelfsprekend zijn theorie en kennis belangrijk, maar pas in de

zes jaar (twee jaar voorbereiden en vier jaar als gemiddelde

studenten aflevert. Ruim op tijd begonnen, dat staat vast.

praktijk krijgt een beroep vorm. Werkgevers en praktijkopleiders investeren daarom in pas gediplomeerde, startende professionals

opleidingsduur), voordat nieuwe studenten het vernieuwde

4

onderwijsgebouw verlaten. Simpel gezegd: zorgstudenten,

Na- en bijscholing zittend personeel

en daar hoort het aanleren van algemene vaardigheden bij.

die rond deze tijd (zomer 2014) afstuderen, hebben een

Het ligt allemaal wat anders voor bij- en nascholing van ‘zittend

Wanneer vanuit de zorg louter ‘turn key’ afgestudeerden

onderwijscurriculum doorlopen, dat ruim vóór 2008 is bedacht.

personeel’ - overigens de minst passende omschrijving van

worden gevraagd - die roep lijkt wel sterker te worden - en het

Is hun kennis up to date? Dat is haast onmogelijk. Veel ruimte

zorgprofessionals (zij zijn in beweging, bedenkers zitten).

onderwijs niet óók meer algemene vaardigheden in de curricula

voor tussentijdse bijstelling is er immers niet. Werkgevers klagen

Wanneer dit themanummer verschijnt is de inventarisatie van alle

opneemt, dan hoeft er geen energie meer gestoken te worden

daar regelmatig over: “We moeten pas afgestudeerden nog van

opleidingsplannen in het kader van het regionaal Sectorplan Zorg

in de ontwikkeling van zorgrobots: die komen dan vanzelf uit het

alles bijbrengen, voordat ze echt productief zijn”. Aan de andere

afgerond. De komende twee jaar worden letterlijk duizenden

onderwijsgebouw rollen.

kant gaan studenten ervan uit dat hun diploma direct toepasbare

werknemers in de zorg na-, bij- en opgeschoold. Ongeveer de

kennis oplevert. Vaak moeten zij - teleurgesteld - deelnemen

helft van hen leert nieuwe technieken en werkmethoden aan.

De rode draad door alle transities in de zorg, nu en in de

aan een instroomklasje, waarin eerst een ‘instellingseigen

Wat opvalt is dat de andere helft vooral trainingen gaat volgen

toekomst, is dat zorgprofessionals ermee overweg kunnen. Dat ze

competentiesausje’ over hen heen wordt gegoten, voordat zij

in generieke competenties als ‘de cliënt/patiënt als (mede-)

niet schrikken van verandering, dat niks vast staat en dat studeren

aan de slag kunnen. In de Broedplaats Amsterdam-Amstelveen

regisseur’, ‘paradigmaverschuiving’, ‘zelfsturing’, ‘transmuraal

voor een beroep ook betekent: leren vooruitzien. Dat geldt voor

Innovatie Zorgberoepen en -opleidingen, wordt dit dilemma

werken’, ‘communicatieve- en samenwerkingsvaardigheden’

beroepsonderwijs en de praktijk.

Joop Looijenga Manager Arbeidsmarktbeleid SIGRA

5

Beeldvorming over Onderwijs & Zorg


Anissa Outakla, 12 jaar en Romaissa Makran, 11 jaar

Vakschool levert direct inzetbare verpleegkundigen

Leerlingen basisschool

VUmc en ROC TOP

Welke opleiding volgen jullie?

Waarom de zorg?

Wat?

Hoe?

“Groep 8 van de Linnaeusschool Amsterdam, met als doorstroom

Romaissa: “Mijn moeder werkt bij een laboratorium en neemt

In september 2013 is het VUmc samen met ROC TOP gestart met

Tijdens de opleiding hebben de leerlingen afwisselend drie weken

advies vmbo.”

bloed af bij patiënten. Daarnaast vertaald zij soms voor patiënten

een vakschool voor verpleegkundigen. Deze mbo-opleiding is een

stage en één lesweek. Ze lopen zes stages van een half jaar, op

in het ziekenhuis. Het lijkt mij heel leuk om daar te werken.”

beroepsbegeleidende leerweg (BBL-traject), waarbij de leerlingen in

verschillende afdelingen. Een daarvan is extern, bijvoorbeeld in

Wat willen jullie gaan doen?

Anissa: “Ik ben een paar jaar geleden met mijn oudere zus, die

dienst komen van het VUmc en zoveel mogelijk in de praktijk leren. De

de psychiatrie of in het buitenland, maar verder zijn alle stages bij

Romaissa: “Ik wil graag kinderarts of chirurg worden.”

inmiddels bij een GGZ-instelling werkt, naar de open dag van het

beoogde opleidingsduur is drie en een half jaar.

VUmc. Vreugdenhil: “Er is een intensieve samenwerking tussen het

Anissa: “Ik droom van een baan als verpleegkundige op een

ziekenhuis in de stad geweest. Dat bezoek heeft veel indruk op mij

kinderafdeling.”

gemaakt. Ook kijk ik graag naar medische tv-series.”

“Wij willen allebei later in het ziekenhuis werken”

onderwijs en de praktijk. Alle casuïstiek in de opleiding komt uit

Waarom?

de ziekenhuispraktijk en er geven regelmatig gastdocenten van het

Flip Derks, teammanager zorg ROC TOP: “ROC TOP kiest ervoor om

VUmc les. We hebben samen nieuwe competenties opgesteld en

Hebben jullie een goed beeld van werken in de zorg?

nauw samen te werken met leerbedrijven, zoals ziekenhuizen, om

zijn bezig met een integrale leerlijn klinisch redeneren, zowel voor

“Ja, dat denken we wel. We kennen meerdere beroepen in

de kwaliteit van de opleiding te verbeteren en wederzijds van elkaar

de theorie als voor de praktijk.”

de zorg. Zoals operatieassistent, die de chirurg helpt bij het

te leren. De vakschool is een goed voorbeeld hiervan. Het VUmc

aanbrengen van hechtingen. En een psycholoog, waar je naartoe

heeft invloed op het lesprogramma en een deel van de lessen wordt

gaat als je iets naars hebt meegemaakt. Wij hebben ook een

verzorgd door gastdocenten uit het VUmc. Op die manier kunnen

psychiatrisch verpleegkundige op school gehad die vertelde over

we de opleiding goed afstemmen op de enorme veranderingen in de

werken in de zorg. Het was interessant om te horen wat zij heeft

zorg. Inmiddels zijn we met Amsta een vakschool voor langdurige zorg

meegemaakt.”

gestart.”

“Opleiding beter afgestemd op veranderingen in zorg”

op Meer informatie vindt u en ijs erw nd l/o www.vumc.n . .nl op oct w.r ww Vreugdenhil Contactpersonen: Jettie C TOP RO rks De VUmc en Flip

Jettie Vreugdenhil, praktijkopleider VUmc: “Wij zijn met de vakschool gestart, omdat we meer invloed willen hebben op de inhoud van de opleiding. Als wij weten wanneer de leerlingen bepaalde stof aangeboden krijgen, dan weten wij ook wanneer we die kennis in de praktijk moeten activeren. Verder kunnen we er zo voor zorgen dat de stof beter aansluit op de praktijk in het ziekenhuis. De praktijklessen zijn nu echt gericht op de doelgroepen van het VUmc, zoals bijvoorbeeld acute zorg en oncologie. Op deze manier studeren er uiteindelijk bekwame verpleegkundigen af, die startklaar zijn voor het

Anissa Outa

kla

6

Romaissa Makran

werk in het VUmc, die we niet eerst nog een tijd moeten inwerken.”

7



Diploma en scholing verplicht: dat werkt goed!

Zonnehuisgroep Amstelland Wat?

Hoe?

Sinds 2013 heeft Zonnehuisgroep Amstelland een nieuw beleid

Alle gediplomeerde zorgverleners vanaf niveau 2 hebben nu

voor bekwaamheidsregistratie en scholing. De diploma-eisen zijn

minimaal één dag per jaar een dag ‘scholing en toetsplein’.

helder: iedereen die werkt in een zorgfunctie bij de organisatie

Gedurende deze dag wordt de theorie van de voorbehouden

is gediplomeerd. Dit leidt tot zorgmedewerkers met een brede

en risicovolle handelingen bijgeschoold en in theorie en

kennisbasis.

praktijk getoetst. Ook kwaliteitsscholing komt aan bod, waarbij onderwerpen als omgaan met agressie, dementie, zorg en dwang

Waarom?

en ouderenmishandeling behandeld worden. De organisatie en

Deze aanscherping is doorgevoerd om de kwaliteit van de zorg te

registratie vinden centraal plaats bij P&O. Zo is er eenduidigheid én

verbeteren. De diploma-eis en het verplicht stellen van scholingen

eenvoud in het aanbod en de aanpak: de scholing is verplicht, wordt

en toetsen lijkt misschien een zware last voor de medewerkers, maar

centraal aangeboden en lang van te voren ingepland. De bevoegd-

toch zijn zij enthousiast. Zij weten namelijk als geen ander wat het

en bekwaamheid is opgenomen in het beoordelingssysteem.

vraagt om goede zorg te kunnen leveren.

Iedere medewerker krijgt jaarlijks een beoordeling, waar ook een

“Verplichte diploma en scholing zorgt voor bevoegd en bekwaam personeel”

mogelijke salarisverhoging en bonus aan gekoppeld zijn. Heeft een medewerker de verplichte scholingen niet gevolgd of de toets niet gehaald, dan wordt diegene teruggezet in functie, totdat de verplichte scholingen wel gevolgd zijn. Zo kunnen leidinggevenden, medewerkers en cliënten er altijd vanuit gaan dat er bevoegd en bekwaam personeel aan het werk is.

Aandacht voor seksuele diversiteit in beroepsopleidingen en praktijk

Consortium Roze 50+ Wat? Het Consortium Roze 50+ wil de aandacht voor seksuele diversiteit

beroepsopleidingen of na- en bijscholingen voor zorgen welzijns-

in zorg en welzijn vergroten. In beroepsopleidingen en in zorgen

instellingen. In Amsterdam en omgeving werkt het Consortium

welzijnsorganisaties wordt hieraan nauwelijks of geen aandacht

daarbij nauw samen met Mokum Roze.

besteed. Meer aandacht voor seksuele diversiteit in opleidingen en werkpraktijk van verplegenden en verzorgenden is daarom nodig.

deelt de mening van het consortium.

Waarom?

Bij de mensen die komen solliciteren merk ik dat niet zozeer, die

Veel lesbische, homo- en biseksuele en transgender (LHBT) ouderen

voelen zich verbonden met onze doelgroep. Maar zij vertellen mij

voelen zich niet thuis in zorgcentra. Onvoldoende aansluiten bij de

wel dat er op de opleiding weinig aandacht voor was. Mensen

ervaringen, behoeften en verwachtingen van (roze) ouderen kan

discrimineren niet altijd bewust, maar doordat zij niet genoeg

leiden tot een beperking van functionele gedragingen, een verlaagd

weten over de leefstijl van onze doelgroep, gaan zij bijvoorbeeld

welbevinden en uiteindelijk een vermindering van de kwaliteit van

een gesprek over de privé-situatie eerder uit de weg. Het staat

leven. Diversiteit komt wel aan bod als het gaat om (omgaan met)

de persoonlijke band in de weg. De zorgopleiding zou naar mijn

cliënten uit andere culturen, maar aandacht voor cliënten met

mening dus zeker meer aandacht kunnen besteden aan zaken

een ‘andere’ seksuele identiteit en leefstijl is er niet of nauwelijks.

zoals het verschil tussen seksuele voorkeur en identiteit.

Informatie over LHBT-cliënten en meer bewustwording over seksuele diversiteit bij docenten, studenten en werkers in zorg en welzijn draagt bij aan professionalisering en kwaliteit, meer begrip

t u terecht Voor meer informatie kun rdinator coö , ers bij Carla Schaef groep uis neh Zon bij en opleiding a.nl. zhg rs@ Amstelland, C.Schaefe

Directeur Jan Nieuwenhuis, Gay Care Amsterdam

voor roze ouderen en aan een veilig sociaal klimaat in de zowel intra- als extramurale zorg.

“Mensen discrimineren niet altijd bewust”

m Roze 50+ is Meer over het Consortiu 50plus.nl. oze w.r ww te vinden op r seksuele Voor meer informatie ove ingen leid diversiteit in beroepsop rs, Boe an rm He bij kunt u terecht . com ail. gm 57@ ers bo herman

Hoe? Het Consortium heeft lesmaterialen rond seksuele diversiteit/roze ouderen verzameld om dit voor alle beroepsopleidingen beschikbaar te stellen. Daarnaast zijn er ervaren trainers, opleiders en roze ouderen zélf die gastlessen of workshops verzorgen voor

8

9

Zorgberoepen en -opleidingen voor de toekomst Auteur: Wendy Rinzema, SIGRA

Belangrijkste trends tussen 2012 en 2030

Belangrijkste trends tussen 2012 en 2030

Een nieuwe beroepenstructuur en een daarop afgestemd opleidingscontinuüm voor de hele zorg. Dat is het doel van de

• Toename van het aantal inwoners in alle leeftijdsgroepen,

• Toename van het aantal inwoners in alle

Adviescommissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen van Zorginstituut Nederland. Deze commissie brengt advies uit

toename van inwoners met herkomst anders dan

leeftijdsgroepen:

aan het ministerie van VWS, over de beroepen en opleidingen die nodig zijn om in de toekomst aan de zorgvraag te kunnen

Nederlandse herkomst;

• 26% toename aantal jongeren (0-19 jaar);

voldoen. Het uitgangspunt hierbij is ‘Wat hebben patiënten en burgers nodig om zo lang mogelijk in hun eigen omgeving

• Variatie bevolkingsontwikkelingen naar leeftijd en herkomst

• 40% toename aantal ouderen (65 jaar en ouder);

te kunnen blijven wonen en daar ook hun verantwoordelijkheid voor te nemen?’ Om tot dit advies te komen, maakt de

in stadsdelen;

• Toename aantal burgers met chronische aandoeningen en

commissie gebruik van verschillende bouwstenen. Een van deze bouwstenen zijn de ‘broedplaatsen’ die in 2013 door

• Toename aantal burgers met chronische aandoeningen en

multimorbiditeit;

de commissie zijn benoemd. In deze broedplaatsen in Rotterdam, Friesland en Amsterdam-Amstelveen wordt door TNO

multimorbiditeit;

• Meest voorkomende aandoeningen jongeren: hoofdpijn,

informatie verzameld om een indicatie te geven van de regionale zorgvraag in 2030.

• Meest voorkomende chronische aandoeningen jongeren:

astma en motorische problematiek;

huid- en allergieklachten, hoofdpijn en luchtwegklachten

• Meest voorkomende chronische aandoeningen

(inclusief astma/bronchitis);

volwassenen: aandoeningen van bewegingsapparaat,

• Meest voorkomende chronische aandoeningen

kanker, astma/COPD;

volwassenen; aandoeningen van bewegingsapparaat,

• Belangrijkste stijger onder volwassenen: dementie;

Broedplaats Amsterdam-Amstelveen In de broedplaats Amsterdam-Amstelveen - getrokken door Saskia Schalkwijk, directeur externe betrekkingen SIGRA - is door TNO een inschatting gemaakt van de toekomstige vraag naar zorg, bij gelijk

COPD/astma, incontinentie en diabetes mellitus;

• Toename van psychosociale problematiek in alle

• Belangrijkste stijgers volwassenen: dementie, CVA en

leeftijdscategorieën;

doorgemaakte hartinfarcten;

• Toename aantal ouderen met functioneringsproblematiek:

• Toename van psychosociale problematiek in alle

• Meest voorkomende functioneringsproblematiek:

leeftijdscategorieën;

mobiliteitsproblemen;

• Toename aantal ouderen met functioneringsproblematiek:

• Alle profielen stijgen in aantallen tussen de 40 en 45%:

• Meest voorkomende functioneringsproblematiek:

het profiel ‘lichte/matige dementie zonder fysieke

mobiliteitsproblemen, ook al aanwezig in de

problemen’ stijgt het sterkst met 45%;

leeftijdsgroepen 20-64 jaar;

• Verschuiving in samenstelling ouderen met functionerings-

• Sterkste stijgers: de profielen ‘ernstige fysieke problemen,

problematiek en multimorbiditeit: aantallen ouderen met

dat zowel in Amsterdam als in Amstelveen de toename van het

al dan niet gecombineerd met ‘lichte/matige dementie’.

lage SES daalt, aantal ouderen met midden of hoge SES

aantal inwoners in de leeftijdscategorie 65+ het grootst zal zijn. Het

• Verschuiving in samenstelling ouderen met

neemt toe.

aantal inwoners met chronische aandoeningen en multimorbiditeit

functioneringsproblematiek en multimorbiditeit: aantal

• Het aantal ouderen met multimorbiditeit is hoger dan het

neemt toe. De meest voorkomende problematiek is mobiliteit en

ouderen met lage SES stabiel, aantal ouderen met midden of

aantal ouderen met functioneringsproblemen.

lichte/matige dementie. In de kaders op de volgende pagina vindt

hoge SES neemt toe.

u een opsomming van de belangrijkste trends in Amsterdam en

• Het aantal ouderen met multimorbiditeit is hoger dan het

Amstelveen.

aantal ouderen met functioneringsproblemen.

blijvend beleid. Er zijn prognoses gemaakt van het functioneren, het voorkomen van chronische aandoeningen, psychosociale problematiek en verstandelijke beperkingen in de toekomstige bevolking van Amsterdam en Amstelveen. De resultaten laten zien

Aantal burgers met chronische aandoeningen & multimorbiditeit neemt toe

10

te vinden op De TNO-rapporten zijn erland.nl, ed utn www.zorginstitu en & oep Ber je kop onder het tsen. laa edp Bro bij en, ing Opleid

11

Lokale denktank Amsterdam-Amstelveen • Ziekenhuizen worden als laatste optie ingezet en leveren

De commissie vindt het belangrijk dat alle belanghebbenden en betrokkenen kunnen meedenken over de toekomst van de zorg

• ICT in 2030 zal een aanwinst zijn voor de zorg, maar kan niet

in ons land. Daarom wordt er ook in verschillende focusgroepen gesproken met uiteenlopende partijen zoals patiënten, professionals,

Amstelveen is zo’n focusgroep, die zich eind maart 2014 boog

over de vraag: ‘Hoe zou u het zorglandschap opnieuw inrichten in

De belangrijkste conclusie hier was dat we in 2030 een samen-

mensen met complexere zorgvragen ondersteunen, zoals dementerenden en gehandicapten. • De school functioneert als vindplaats voor zorgvragen met

Amsterdam/Amstelveen, op basis van de gepresenteerde zorgvraag

Kennisdeling tussen professionals, vrijwilligers en mantelzorgers is belangrijk

alle zorgvragen oplossen, zoals eenzaamheid. • Er ontstaan kleinschalige zorgeenheden, waarin mantelzorgers

opleiders en beleidsmakers. De lokale denktank Amsterdam-

2030?’

specialistische zorg.

betrekking tot jongeren. • De gemeente en de woningbouw moeten thuis blijven wonen

beter faciliteren.

Hoe moet het onderwijs hierop aansluiten? Vooruitlopend op het advies van de commissie, vroegen wij een aantal deelnemers van het SIGRA Overleg Opleiden en Zorg (zie kader pag. 14) hoe zij denken dat het onderwijs eruit moet zien, om aan te sluiten op de zorgvraag en zorglandschap van de toekomst.

leving hebben met veel cohesie en met een groot appel op zelfredzaamheid. Er wordt veel gebruik gemaakt van social media en andere digitale tools. Er zal een bewegend zorglandschap zijn ontwikkeld. Een geïntegreerde zorg die bestaat uit verschillende lagen, van mantelzorg tot gespecialiseerde centra voor complexe groepen en complexe zorgvragen. Verder werd er voorspeld dat mantelzorgers dan nog steeds een belangrijke rol spelen als het gaat om zorg in de buurt en dat de ondersteuning van vrijwilligers voor minder zware zorgtaken essentieel is. Er moet meer kennisdeling plaatsvinden tussen vrijwilligers, mantelzorgers en professionals. Andere punten die genoemd werden: • De zorg moet in 2030 laagdrempeliger; buurthuis is optie voor aanspreekpunt. • De huisarts, welzijnsmedewerker en wijkverpleegkundige zijn

12

Pien van Langen, 1ste Lijn Amsterdam: In het toekomstige zorglandschap is de zorg in de eerste lijn in de wijk heel belangrijk. Hiervoor heeft de zorgprofessional nieuwe competenties nodig. De belangrijkste onderdelen hierin zijn: - Je bent gast bij iemand thuis en deze persoon bepaalt mede met jou hoe de zorg eruit moet gaan zien. - Je moet kennis hebben van de sociale kaart, weten wat er in de buurt speelt, van de formele maar vooral ook van de informele zorg en weten hoe je die inzet. - Je speelt een actieve rol in de driehoek huisartsenzorg (praktijkondersteuner), sociale domein (maatschappelijk werk) en de wijkverpleegkundige zorg.

de zorgdriehoek in de buurt.

13


Opleiden voor de toekomst begint bij de medewerkers van vandaag

Brenda van der Zaag, ROC TOP De zorgopleidingen moeten leren om sneller in te spelen op veranderingen in de zorg. Ze moeten met de verschillende zorginstellingen communiceren om actueel te blijven. De zorginstellingen kunnen hun bijdrage leveren door als gastdocenten les te geven op school, waardoor de transfer van theorie en praktijk nog beter gewaarborgd wordt. Het ‘klinisch redeneren’ moet in het curriculum om de samenwerking tussen de medische disciplines en verpleegkundigen/verzorgenden te bevorderen.

Overleg Opleiden en Zorg

AMC

In het Overleg Opleiden en Zorg, dat voort-

Het AMC bouwt het operatiecentrum van de toekomst. Niet alleen

medewerker aan de eisen die het werkveld in 2020 zal stellen?’

komt uit de bestuursambitie langdurige

staat er binnenkort een geheel nieuw OK-complex, maar we denken

Tijdens het project is een andere, meer urgente, vraag centraal

ouderenzorg, werken zorgaanbieders uit de

ook na over de operatieassistenten en anesthesiemedewerkers

komen te staan: ‘Zijn onze huidige medewerkers van het

Care en onderwijsaanbieders binnen SIGRA

die in dat operatiecentrum van de toekomst werken. Het project

operatiecentrum bekwaam en bevoegd om het werk dat in 2020

samen aan een optimale afstemming van

‘Leerlandschap operatiecentrum 2020’ richt zich op de competenties

van hen wordt verwacht uit te voeren?’ De focus van het project ligt

onderwijs en praktijk. Zowel kwalitatief als

van deze medewerkers. Inmiddels zijn ook het OLVG, het Sint

dus op de huidige medewerkers.

kwantitatief.

Lucas Andreas Ziekenhuis en het Medisch Centrum Alkmaar aangesloten bij het project. De praktijkopleiders van de verschillende

Hoe?

Actuele thema’s en ontwikkelingen in de

ziekenhuizen in de regio geven samen het leerlandschap vorm voor

Het leerlandschap ontstaat in drie fasen. In de eerste fase gaan

basiszorg en het beroepsonderwijs worden

de zittende medewerkers van de verschillende operatiecentra. Zo

we samen met de zittende beroepsbeoefenaars hun competenties

gevolgd en besproken. Kansen en knelpunten

ontwikkelen de ziekenhuizen gezamenlijk een visie op opleiden,

voorzien van context. Wat moeten zij kunnen en kennen om

worden gesignaleerd en zo mogelijk met elkaar

leren en beoordelen, waarbij elk deelnemend ziekenhuis zijn eigen

kritische situaties in hun werk effectief aan te pakken? In de

opgepakt en/of ondergebracht bij lopende

‘couleur locale’ kan behouden.

tweede fase ontwerpen we een raamwerk, dat bestaat uit een

initiatieven. Concrete resultaten van dit netwerk zijn onder andere:

Joukje Stellingwerf, PuurZuid Als we kijken naar de ontwikkelingen in de zorg, dan gaan de veranderingen bijzonder snel. Een zorgprofessional moet over steeds meer competenties beschikken. Een voorbeeld hiervan is dat welzijn een steeds belangrijker onderdeel in de zorg wordt. De veranderingen hiervoor zijn nu in de opleidingen uitgezet, maar dit gaat te langzaam. We hollen achter de feiten aan. De samenwerking tussen onderwijs en praktijk moet beter, om sneller op ontwikkelingen in te spelen. Het meedenken van mensen uit de praktijk moet hiervoor meer gestructureerd worden ingezet. Verder denk ik dat de informele zorg en hoe je die inzet een belangrijk onderdeel moet worden van de opleidingen.

14

Wat?

“Gezamenlijke visie met eigen couleur locale”

gezamenlijke visie op leren, op het ontwerpen en ontwikkelen van beoordelingsvormen en op het bouwen van verschillende leerinterventies. In de laatste fase ontwikkelen de deelnemende ziekenhuizen vanuit het raamwerk een compleet leerlandschap,

- Een competentieprofiel voor

Waarom?

waarin scholing voor zittende medewerkers is vormgegeven op basis

werkbegeleiders (te downloaden op

Het zorglandschap is altijd in beweging. Technologische

van de essentiële kenmerken van het werk, nu en in de toekomst.

www.sigra.nl)

ontwikkelingen en een andere inrichting van het zorgproces zorgen

- Een inventarisatie tot het opzetten van

voor de opkomst van andere behandelmethoden en -technieken.

leer,- werkafdelingen waar hbo-v

Denk bijvoorbeeld aan de, nu nog experimentele, non-invasieve

studenten stage kunnen lopen in de

OK-zorg bij de behandeling van borst- en prostaatkanker. De

langdurige zorg.

uitdaging is om het leerlandschap mee te laten bewegen met de veranderingen in het zorglandschap. Dit kan bereikt worden door de mensen die het leerlandschap vormgeven op te leiden, zodat ze ontwerpvragen in de toekomst effectief en met zelfvertrouwen op

Meer informatie: ur S. Vroomen, Stafadvise C, AM het patiëntenzorg in nl va. c.u am n@ s.m.vroome ige und egk ple ver IC n, bbe Michael He r, en zelfstandig adviseu s.nl m.hebben@metladvie

kunnen pakken. Het project is een initiatief van het ministerie van VWS. Het AMC heeft in de regio Noord-Holland het project in eerste instantie aangegrepen om antwoord te vinden op de vraag ‘Voldoet de huidige opleiding voor operatieassistent en anesthesie-

15

Breed opgeleide en inzetbare verpleegkundigen

Bacheloropleiding Nursing 2020 Auteur: Waheeda Abdoelrahman, SIGRA Zeventien hbo-v’s, verenigd in het Landelijk Overleg Opleidingen Verpleegkunde (LOOV), werken sinds november 2013 samen aan een nieuw landelijk opleidingsprofiel voor de Bachelor Nursing. Een opleidingsprofiel dat recht doet aan het verpleegkundig beroepsprofiel, zoals dat is verschenen in 2012 én aan belangrijke ontwikkelingen in de zorg, op de arbeidsmarkt en in het hoger gezondheidszorgonderwijs. We spraken met projectleider Johan Lambregts over dit project.

Wat is de aanleiding van het project?

Waar moet de verpleegkundige van de toekomst aan

Johan Lambregts: “De gezondheidszorg in Nederland is voortdurend

voldoen?

in beweging. De rol van patiënten en zorgorganisaties verandert

“De bachelor verpleegkundige van de toekomst is op de eerste

snel, technologisch is steeds meer mogelijk en de financiering staat

plaats een deskundige zorgverlener, die alle voorkomende

onder toenemende druk. De ontwikkelingen in de zorg vragen een

patiëntproblemen in alle settings kan aanpakken. Daarnaast is hij/zij

voortdurend proactief meebewegen van de verpleegkundigen. De

een reflective practitioner, die vakliteratuur beoordeelt en bijdraagt

zeventien bacheloropleidingen verpleegkunde in Nederland bereiden

aan praktijkonderzoek. De verpleegkundige is in staat het overzicht

zich daarom gezamenlijk voor op de toekomst.”

te houden bij multiproblematiek, kan mensen ondersteunen bij zelfmanagement en veranderingen in leefstijl en kan samenwerken

Welke gevolgen heeft de kwaliteitsslag voor de

met professionals van andere disciplines. De verpleegkundige gaat

opleidingen?

zoveel mogelijk uit van zorg die evidence based is en levert een

“Het regelmatig aanpassen van opleidingsprofielen en -curricula

bijdrage aan de kwaliteit van de zorg (inclusief patiëntveiligheid) en

behoort tot de reguliere taken van onderwijsinstellingen. Het

van het terugdringen van onnodige zorg.”

bestaande opleidingsprofiel hbo-verpleegkunde dateert van 2001 en is aan vernieuwing toe. De zeventien bacheloropleidingen

Wat gaan docenten en studenten merken van de

verpleegkunde hebben zich tot taak gesteld een gezamenlijk

veranderingen?

opleidingsprofiel te ontwikkelen en hebben hun commitment

“Door de intensieve samenwerking tussen onderwijs en praktijk

vastgelegd in een convenant. Tijdens de totstandkoming van het

worden leren en werken zodanig gekoppeld dat zowel de student, de

projectplan verscheen een advies van de Verkenningscommissie

opleiding, als de zorginstellingen daar hun voordeel mee doen. Voor

hbo gezondheidszorg onder voorzitterschap van Anton

studenten wordt de opleiding wellicht wat zwaarder. Onderwerpen

Westerlaken. Dit rapport: ‘Voortrekkers in verandering’, bevat

als klinisch redeneren, preventie en praktijkproblemen krijgen meer

aanbevelingen ten aanzien van vier thema’s: een robuust

aandacht. Door de voortdurende ontwikkelingen in de samenleving

curriculum, de borging met en in de praktijk, praktijkgericht

en de zorg is het noodzakelijk dat docenten hun programma

onderzoek en focus en differentiatie. Het LOOV heeft deze

permanent hierop afstemmen. Dit vraagt om een intensievere

aanbevelingen verwerkt in het project.”

samenwerking en uitwisseling tussen praktijk en onderwijs.”

“Onderwerpen als klinisch redeneren, preventie en praktijkproblemen krijgen meer aandacht” er vindt u op Meer informatie hierov nl. 20. v20 www.loo

Johan Lambregts

Projectleider Bacheloropleiding Nursing 2020 16

17



Helpdesk met specialistische kennis over mantelzorg en mantelzorgondersteuning

Markant Wat?

Hoe?

Bij de helpdesk van het expertisecentrum mantelzorgondersteuning

Vanuit het expertisecentrum verspreiden we zoveel mogelijk de

van Markant kunnen zorgprofessionals terecht met vragen over

beschikbare kennis over mantelzorg en mantelzorgondersteuning,

mantelzorg en mantelzorgondersteuning of om een concrete casus

via de helpdesk, maar ook met voorlichtingen, trainingen en een

te bespreken. De helpdesk geeft individuele zorgprofessionals

nieuwsbrief. Het expertisecentrum verzorgt ook voorlichtingen

toegang tot specialistische kennis over mantelzorg en

en trainingen voor professionals. Bijvoorbeeld over respijtzorg,

mantelzorgondersteuning in Amsterdam.

ontsporing van mantelzorg, jonge mantelzorgers en het samenspel

“Helpdesk geeft advies en praktische informatie” Waarom? Professionals zullen vaker zorgsituaties tegenkomen waarin zij met mantelzorgers te maken krijgen. Als er dan iets mis is in de situatie, kunnen wij meedenken en advies geven over wat je in zo’n situatie kunt doen. Bijvoorbeeld als de mantelzorger

tussen professionals en mantelzorgers.

Meer informatie: 0) 886 88 00. He Markant lpdesk: (02 s: Nieuwsbrief Expertnieuw ldenme aan rg/ www.markant.o ief sbr uw nie Contactpersoon: nt Jolijn de Leeuw, Marka

Stimuleren samenwerking formele en informele zorg

SIGRA en Vrijwilligersacademie Wat?

Hoe?

SIGRA en de Vrijwilligersacademie kregen subsidie van de gemeente

SIGRA is gestart met het inventariseren van de huidige situatie

Amsterdam om in 2014 de samenwerking tussen de formele zorg

en behoeften bij de deelnemende organisaties. Er is bekeken

en vrijwilligers te stimuleren. In het project ‘Vrijwilligerswerk in de

wat de behoeften zijn voor de individuele organisaties en wat

Zorg’ kunnen organisaties van elkaar leren door kennis en ervaring

er gezamenlijk opgepakt kan worden, in samenwerking met de

te delen over onder andere de visie op informele zorg, werving en

Vrijwilligersacademie. Vervolgens heeft de Vrijwilligersacademie

behoud en deskundigheidsbevordering. Het project is bedoeld voor

aan de hand van de inventarisatie een eerste trainingsaanbod op

de vrijwilligerscoördinatoren van de verschillende zorgorganisaties

papier gezet. Tijdens een bijeenkomst in juni 2014 heeft een groep

in Amsterdam en andere medewerkers in de organisatie die zich

enthousiaste deelnemers het trainingsaanbod verder aangescherpt.

bezighouden met vrijwilligers.

Na de zomer gaan deze trainingen plaatsvinden.

“De rol van de vrijwilliger wordt groter en verandert” Waarom?

te zwaar belast is of als de communicatie met de mantelzorger

Bij goede zorg hoort ook goede zorg voor je medewerkers en

moeizaam verloopt en er geen vertrouwen is in de professionele

je vrijwilligers. Door alle transities, bezuinigingen en andere

zorg. Zorgverleners hebben ook vaak praktische vragen. Hoe de

ontwikkelingen in de zorg wordt de rol van de vrijwilliger steeds

mantelzorger een parkeervergunning aan kan vragen bijvoorbeeld

groter en verandert. Ook de rol van de zorgmedewerker en de

of hoe ze het mantelzorgcompliment of een indicatie kunnen

beroepenstructuur verandert. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar?

Meer informatie: Franka Vendrig Kim van Amsterdam en [email protected] rda ste .am van SIGRA, k.v of [email protected]

aanvragen. We kennen alle regelingen en procedures en weten welke ondersteuningsmogelijkheden er zijn.

18

19

Zorgonderwijs in cijfers Auteur: Lotte Speelman, SIGRA Terwijl er hard gewerkt wordt aan een veranderende beroepenstructuur, werken potentiële beroepskrachten zich op dit

Totaal inschrijvingen in de regio

moment in het zweet om zo snel mogelijk de arbeidsmarkt op te gaan. Komen zij straks makkelijk aan een baan? Een arbeidsmarkt is gezond als een werkzoekende makkelijk een

Toename studenten

Zorg: studenten mbo + hbo

2011

2012

2013

Sociaal-agogisch: studenten mbo + HBP

2011

2012

passende baan vindt en een werkgever niet al te moeilijk aan

Het aantal studenten aan de sociaal-agogische en zorg-opleidingen

hbo-verpleegkundige5

1743

1802

2110

Pedagogiek5

1021

0900

1140

geschikt personeel komt. De zorg staat bekend als banenmotor,

nam de afgelopen twee jaar toe. Het aantal deelnemers op hbo-

maar door ingrijpende veranderingen lijkt deze motor te haperen.

niveau stijgt harder dan op mbo-niveau. Dat past bij de verschuiving

mbo-verpleegkundige4

1515

1962

1979

0722

0722

0701

Op korte termijn althans, want de grote bulk babyboomers gaat

in het gewenste kwalificatieniveau van personeel. De vraag naar

Verzorgende3

2130

2516

2878

3043

2832

3069

nog uitstromen van de arbeidsmarkt en de zorgvraag neemt na

zorgpersoneel neemt voor wat betreft de lagere kwalificaties

2015 toe. Naast overschotten op korte termijn, ontstaan er door

de komende jaren sterk af en dat geldt ook voor agogische

Helpende2

2062

2447

2238

Culturele en Maatschappelijke vorming5 Maatschappelijk Werk en Dienstverlening*5 Sociaal Pedagogische Hulpverlening*5

2451

2485

2653

de hervormingen verschuivingen in de werkgelegenheid, die meer

kwalificaties. Dit kan, in ieder geval tijdelijk, voor overschotten

Zorghulp1

0156

0127

0084

Social Work5

0049

0036

0047

structureel van aard zijn. Ook vereist het nieuwe zorglandschap

zorgen. Zo zijn de baankansen voor zorghulp (niveau 1) en helpende

soms een andere set vaardigheden en houding van professionals.

zorg en welzijn (niveau 2) slecht. Dat is geen goed nieuws voor

Master Advanced Nursing Practice

0058

0063

0058

1817

1858

2018

Een antwoord geven op hoe ‘gezond’ de zorgarbeidsmarkt is, is

de ruim tweeduizend deelnemers aan de opleiding helpende in

Master Physician Assistant

0053

0053

0045

Sociaal-Juridische Dienstverlening*5 Sociaal-Maatschappelijk dienstverlener4

0398

0419

0486

dus lastig. Maar kijk je naar de cijfers van het onderwijs in Groot

de omgeving. Voor deze mensen worden weinig alternatieven

Totaal zorg

7669

8970

9392

Sociaal-cultureel werker4

0328

0272

0175

Amsterdam, dan valt een aantal zaken op.

op de arbeidsmarkt verwacht. Er tekent zich een maatschappelijk

Sociaal Pedagogisch werker3/4

0120

0007

vraagstuk af.

Capaciteit versus aanmeldingen leerjaar 2014/2015 Hoeveel voltijdstudenten stromen dit jaar in een lotingstudie? Tussen haakjes het aantal aanmeldingen voor de betreffende studie. WO

UvA

VU Amsterdam

Hbo

HvA

InHolland

Geneeskunde

350 (1026)

350 (710)

Verpleegkunde

350 (457)

260 (242)

Psychologie

500 (623)

400 (436)

Toegepaste psychologie

500 (1213)

Fysiotherapie

420 (766)

2013

Zorg overig

2011

2012

2013

Pedagogisch werker4

3965

4384

3651

Fysiotherapeut5

1351

1223

1221

Maatschappelijke Zorg3/4

1416

1793

1909

Oefentherapeut mensendiek5

0270

0342

0408

Totaal sociaal-agogisch

15380

15708

15849

Ergotherapeut5

0441

0470

0510

Verloskunde5

0352

0360

0373

ROC TOP, Regiocollege, Horizoncollege, Nova College,

Doktersassistent4

0486

0693

0650

Universiteit van Amsterdam en Vrije Universiteit Amsterdam.

Apothekersassistent4

0295

0311

0303

Geneeskundewo

6297

6257

6506

11096

9718

9752

0854

1083

1257

Gegevens betreffen InHolland, Hogeschool van Amsterdam, ROC van Amsterdam,

* = Inclusief deelname aan de Den Haag vestiging van InHolland Bronnen:

Psychologie

wo

Psychologie5

20

• Onderwijsgegevens DUO • OESO • Arbeid in Zorg en Welzijn 2014. Integrerend jaarrapport, Panteia

21



Laida Hamed, 19 jaar

Trainingen in integraal cliënt- en wijkgericht werken

Leerling voortgezet onderwijs

Zusters & Co Wat? Zusters & Co traint en coacht (wijk)verpleegkundigen en wijkziekenverzorgenden in het integraal cliënt- en wijkgericht werken en adviseert zorgorganisaties.

Welke opleiding volg je?

Heb je een goed beeld van werken in de zorg?

“6 vwo, Cartesius Lyceum. Ik doe mijn best om hoge cijfers te halen,

“Ik heb een maatschappelijke stage gedaan bij een huisarts, waar

Truus de Vries, wijkverpleegkundige bij Cordaan, is

om toegelaten te worden tot de opleiding geneeskunde. Ik weet dat

ik meeliep met een co-assistent. Deze stage bevestigde mij in mijn

enthousiast over de training

er een numerus fixus is en heb voor de zekerheid ook geïnformeerd

keuze voor de zorg. In het 5e jaar vwo heb ik in het ziekenhuis

naar de decentrale procedure. Naast een hoge score op je

van Leiden een beroepsoriënterende stage gevolgd bij een kennis

eindexamenlijst moet je een motivatiebrief indienen en ervaring met

die geneeskunde studeert. Zij werkte in het laboratorium en ik

het (vrijwilligers)werk aan kunnen tonen. Ik heb stage gelopen in de

mocht meelopen op de afdeling embryologie en anatomie. Met

zorg, dus gelukkig kan ik hierover vertellen.”

de mensen uit haar netwerk, zoals verpleegkundigen en een

Ervaringen met de training Excellerende wijkverpleging

“Het is fijn om nieuwe kennis op te doen, maar vooral ook om

Waarom?

ervaringen uit te wisselen met vakgenoten. Door deze training

Zusters & Co zet professionals in de zorg in beweging en laat de

heb ik bijvoorbeeld de laatste inzichten meegekregen op het

positieve kanten zien van het vak. Hierdoor worden professionals

gebied van wondzorg en COPD”.

arts-onderzoeker (chirurg) heb ik gesprekken gevoerd. Het is hard

weer enthousiast om het beste uit zichzelf en anderen te halen. Dit is goed voor cliënten die daarmee kwalitatief betere zorg krijgen en goed voor de organisatie.

Wat wil je gaan doen?

werken en psychisch zwaar, maar het geeft wel voldoening. Ik ben

Yvonne Noordenbos, wijkverzorgende bij Brentano,

“Ik wil huisarts worden of mij specialiseren als oogarts. Ik zou

niet iemand die de hele dag achter een bureau wil zitten.”

is ook positief

graag een eigen huisartsenpraktijk willen, waar ook andere

Hoe?

“Tijdens deze training leer je onder andere om breder te kijken

Bijna alle trainers, coaches en adviseurs van Zusters & Co hebben

naar de zorgvraag van de cliënt, waarbij het bevorderen van de

een achtergrond in de wijkverpleging of de gezondheidszorg en

zelfredzaamheid centraal staat. Hoe je dit in samenwerking met

bouwden een specialisme op. Daardoor zijn ze in staat professionals

vrijwilligers en mantelzorgers realiseert, bijvoorbeeld door samen

in de zorg toe te rusten met hun eigen kennis en kunde. Zusters

met het netwerk een buurtactieplan op te zetten.”

& Co ontwikkelt haar trainingen samen met vakspecialisten uit de organisatie en biedt daarmee maatwerk. Deze vakspecialisten geven ook les tijdens de trainingen, waardoor er binnen de organisatie dwarsverbanden ontstaan tussen praktijk en onderzoek. Tegelijkertijd zit Zusters & Co met directieleden en beleidsmakers om tafel. Ze koppelt hier terug wat er speelt op de werkvloer en adviseert hoe de organisatie op de juiste manier kan inspelen op actuele en toekomstige vragen en problemen.

u op de website Meer informatie vindt waaronder www.zustersenco.nl, in hun vak, s ook het filmpje ‘Meester l’, waarin stij e uw wijkverpleging nie en over tell ver n ige und wijkverpleegk sen op hun het effect van de cursus dagelijks werk. iet Torny,

Contactpersoon: Margr Zusters & Co

disciplines zijn ondergebracht zoals fysiotherapie, diëtetiek en diabetesverpleegkunde.”

“Ik wil graag met mensen werken en iets betekenen voor de maatschappij” Waarom de zorg? “Ik wil graag met mensen werken en iets betekenen voor de maatschappij. Toen ik in groep acht zat ging ik elke zondag naar de weekendschool. Ik wilde toen al arts worden. De lessen werden gegeven in het leslokaal van de UvA. Wij kregen toen ook een rondleiding in het ziekenhuis. Hechtingen aanbrengen, korte EHBOinstructie en luisteren naar studenten en patiënten over hun ervaring in het ziekenhuis. Ik vond dat reuze interessant. Om meer te weten te komen over de opleiding ben ik op social media vrienden geworden met oud-leerlingen, die geneeskunde of verpleegkunde studeren.”

Laida Hame

d

22

23



Marcel Mulders, 49 jaar

Lisette Bijma, 21 jaar.

Decaan

Hbo-student

Wat is je functie?

Hebben ze een realistisch beeld van de zorg?

Welke opleiding volg je?

Sluit de opleiding goed aan bij de praktijk?

“Ik ben docent geschiedenis (20 jaar) en decaan (7 jaar) aan het

“De praktijk wijst uit dat leerlingen zich vaak onvoldoende

“Ik studeer verpleegkunde aan de HvA (derde jaar) en volg parallel

“De werkzaamheden op de afdeling niertransplantatie tijdens mijn

Cartesius Lyceum in Amsterdam. Als decaan adviseer ik de leerlingen,

oriënteren. Bijvoorbeeld de leerlingen die aanvankelijk geneeskunde

het ‘honourstraject’ verpleegkunde.” (zie kader)

stage in het ziekenhuis kon ik goed uitvoeren, dus in die zin sluit de

maar ook de ouder(s)/verzorger(s) op het gebied van beroepen en

willen gaan doen, maar niet concreet weten wat het vak inhoudt.

opleidingen en alles wat daarmee te maken heeft. Om leerlingen

Leerlingen kunnen altijd aankloppen voor een gesprek. Ik probeer

Wat wil je gaan doen?

zich te laten oriënteren op een vervolgopleiding organiseren we

erachter te komen wat ze bezighoudt. Door vragen te stellen kun

“Ik zit nog op twee sporen. De wetenschappelijke kant vind ik

diverse activiteiten, zoals loopbaanoriëntatie tijdens de mentorlessen,

je sturen en ze helpen in hun denkproces. Een keuze maken zij

interessant. Als ik kies voor Evidence Based Practice kan ik meelopen

voorlichtingsavonden voor ouders hier op school en op het

tenslotte zelf. Zij moeten zelf onderzoeken of een beroep bij hen

op de dienst onderzoek. Dan kun je je bezighouden met hoe je

vervolgonderwijs, maatschappelijke stages en opdrachten voor de

past. Het valt op dat de leerlingen die zich in de praktijk oriënteren

nieuwe methodes binnen de zorgverlening effectief maakt. Ook zou

studiewijzer.”

een beter en reëler beeld hebben van hun vervolgopleiding of

ik wel iets in het management willen doen, maar daar heb ik nog

beroepskeuze.”

geen duidelijk beeld van.”

opleiding goed aan bij de praktijk.”

Waarom kiezen studenten voor de zorg? “Hoewel ik het niet exact kan zeggen denk ik dat één op de vijf

Waarom de zorg?

leerlingen voor een vervolgopleiding Zorg & Welzijn kiest. Ze

“Ik wil graag iets voor een ander betekenen en in het buitenland

willen vaak ‘iets goeds doen voor een ander’. Ze willen mensen

werken. Daarom solliciteerde ik in eerste instantie bij de medische

helpen en denken dan bijvoorbeeld aan een opleiding toegepaste

dienst van de landmacht. De gebieden waar de landmacht

psychologie. Ook zijn er leerlingen die gaan voor status en genoeg

gestationeerd is en de hectiek die dat werk met zich meebrengt

geld verdienen. Die willen geneeskunde studeren om (huis)arts te

boeien mij. Door bezuinigingen nemen ze echter geen nieuwe

worden.”

mensen meer aan en ben ik op zoek gegaan naar een alternatief. Ik heb uiteindelijk gekozen voor hbo-v, omdat dat aansloot bij mijn

“Leerlingen oriënteren zich vaak onvoldoende op vervolgopleiding”

profiel Cultuur en Maatschappij. Ik houd niet van eentonigheid en vind de flexibiliteit die van je gevraagd wordt in de zorg erg aantrekkelijk.”

Heb je een goed beeld van werken in de zorg?

Voor het ‘honourstra ject’ kom je in aanmerking als je aan het eind van het 1e jaar al je pu nten hebt behaald en in het 2e jaar minstens 53 studiepunten. Da arnaast wordt er verwacht dat je ku nt motiveren waarom je dit traject wenst te volgen. Het doel van dit trajec t is studenten voorbereiden op een wetenschappelijk vervolgtraject en het ontwikkelen van vaardigheden toe gespitst op het evidence based hand elen.

van de Lisette Bijma was in 2014 één Anna de r voo n rde inee om drie gen t de me Reynvaan Studentenprijs, red Sha en will inzending ‘Ouderen er ond en leid ar ma Decision Making De . ers’ rlen gve zor n ore fact facilitaire s voor het AR Studentenprijs is de prij enten stud -v beste artikel van hbo a Ann de van ma over het the het was jaar Dit . ing Lez Reynvaan king. Ma n isio Dec red Sha ma the

“Na drie jaar is het algemene beeld van werken in de zorg ‘billen wassen’ in positieve zin veranderd. Tijdens de opleiding heb ik meer inzicht gekregen in andere facetten van het vak. Bijvoorbeeld dat je kennis moet hebben van klinisch redeneren, om patiënten adequaat te kunnen helpen. Ook de stage in het ziekenhuis heeft hieraan

Marcel Mulders 24

bijgedragen.”

Lisette Bijm

a 25



Opleiding Helpende Plus Thuiszorg

Care Company Thuiszorg Wat?

Hoe?

Het Care Cursus Centrum ontwikkelde in samenwerking met Care

In de opleiding Helpende Plus Thuiszorg worden mensen

Company Thuiszorg en Calibris Contract een aanvullende opleiding

getraind om naast taakgericht werken, ook te signaleren,

voor Helpenden. Deze opleiding ‘Helpende Plus Thuiszorg’ is geschikt

observeren, rapporteren en door te verwijzen. Verder krijgen

voor zorgverleners met het diploma Helpende Zorg en Welzijn (HZW).

zij verdiepingskennis van de meest voorkomende chronische

Met deze nieuwe opleiding worden de zorgverleners omgeschoold

ziektebeelden. Het methodisch werken met het Zorgleefplan vormt

naar thuiszorgmedewerkers die meer zorgtaken aankunnen en op

de basis van de opleiding. Onderwerpen die daarnaast onder andere

een vernieuwde wijze weer inzetbaar zijn in hun vakgebied.

aan bod komen zijn: natuurlijke verouderingsprocessen, medicatie

“De Helpende dreigt het bestaansrecht te verliezen” Waarom? Door de huidige bezuinigingsplannen blijven ouderen langer thuis

aanreiken, diabetes, reanimatie, chronische longaandoeningen en incontinentie. Elk onderwerp wordt benaderd vanuit de vier thema’s van het Zorgleefplan. Om een opleiding van hoge kwaliteit aan te bieden is Care Cursus Centrum een samenwerking aangegaan met Calibris Contract. Calibris doet de ontwikkeling en borging van het opleidingsprogramma en de examinering.

wonen. De vergrijzing zal de zorgvraag thuis en de complexiteit van deze zorgvraag aanmerkelijk laten toenemen. Het opleidingsverschil tussen de Helpende Zorg en Welzijn niveau 2 en de Verzorgende Individuele Gezondheidszorg niveau 3 is groot. De huidig opgeleide Helpende dreigt het bestaansrecht te verliezen, omdat zijn takenpakket niet voldoet aan de toekomstige zorgcomplexiteit thuis. Om voor deze grote groep zorgverleners weer een bestaansrecht te creëren en de expertise van deze groep niet verloren te laten gaan, is de opleiding Helpende Plus Thuiszorg ontwikkeld.

rmatie vindt u Meer inhoudelijke info trum.nl of u cen op www.carecursus 69 37 077. – 035 r kunt bellen naa Dijk, Contactpersoon: Iris van rg iszo Thu Care Company

Branchegebonden onderwijs, bij- en nascholingen, blended learning, en maatwerktrajecten

VUmc (Amstel) Academie Wat?

Hoe?

VUmc Academie biedt een scala aan bij- en nascholingsactiviteiten

Er is een groeiende vraag naar nieuwe opleidingen voor

voor uiteenlopende beroepsgroepen in de gezondheidszorg, zoals

medewerkers in de zorgadministratie. Administratieve gegevens zijn

verpleegkundigen, artsen, secretaresses en doktersassistenten.

belangrijk voor artsen en verpleegkundigen, om goede zorg aan

Zowel inhoudelijk als op gebied van pro active nursing, persoonlijke

de patiënt te verlenen én voor de zorginstelling om te voldoen aan

ontwikkeling en communicatie, leiderschap, coaching en

de gestelde eisen en financiering van de zorg te garanderen. Wij

mindfulness. Via postacademisch onderwijs en via symposia en

spelen in op deze ontwikkelingen door opleidingen aan te bieden

congressen. Ook ontwikkelen we scholingen op maat, waarbij

voor zorgadministrateur op mbo en hbo niveau. Verder vernieuwen

de inhoud is afgestemd op de wensen en behoeftes van de

we het onderwijsaanbod ook door meer e-learning modules aan

opdrachtgever.

te bieden en gebruik te maken van blended learning. Dit laatste is

“De invloed vanuit de praktijk op het onderwijs is groot” VUmc Amstel Academie verzorgt branchegebonden opleidingstrajecten (inservice onderwijs). In samenspraak met de praktijk wordt opgeleid tot gespecialiseerd verpleegkundigen (25 opleidingen) of medisch ondersteunende medewerkers (7 opleidingen). De beroepspraktijk is leidend voor de vormgeving van de inhoud van de opleidingen, waarin de patiënt centraal staat.

Waarom? De invloed vanuit de praktijk op het onderwijs(aanbod) is groot.

een combinatie van online leren en contactonderwijs. Het voordeel hiervan is dat het onderwijs gevolgd kan worden op het moment dat het de medewerker uitkomt. Een bijkomend voordeel voor de zorginstelling is dat de verletkosten lager uitvallen.

Academie Meer informatie: VUmc ie vormen dem en VUmc Amstel Aca Medical of ool Sch samen met de Onderwijs r voo ut titu Ins Sciences het Meer . en Opleiden van VUmc van het ht rzic informatie en een ove erwijs nd l/o c.n um aanbod: www.v Kersten, Contactpersoon: Hettie s van Eil, An en ie VUmc Amstel Academ ie dem Aca VUmc

Door in te spelen op de ontwikkelingen in de zorg en de wensen van de praktijk is dat wat de zorgmedewerker vandaag leert, morgen toepasbaar in de praktijk. Een win-win situatie voor zowel de medewerker als de praktijk.

26

27


Functiedifferentiatie oplossing voor mismatch op arbeidsmarkt

Bevolkingsonderzoek Midden-West

Numerus fixus Auteur: Lotte Speelman, SIGRA Steeds meer opleidingen hanteren een numerus fixus. Deze beperkte instroom is niet alleen meer voorbehouden aan het wo, ook hbo- én mbo-opleidingen stellen deze in. Dat doen zij, omdat er door plotseling hogere instroom logistieke problemen ontstaan, om de kwaliteit van de opleiding te borgen of vanwege een tekort aan stageplaatsen. Is dit middel goed voor de arbeidsmarkt van de zorg? Deze vraag kun je alleen goed beantwoorden als je over de korte termijn heen kijkt. Wijst het

Wat?

Hoe?

In het project ‘2e pilot functiedifferentiatie’ wordt onderzocht

Het project is een samenwerking tussen drie screeningsorganisaties,

of het mogelijk is mbo’ers op te leiden tot screeningsassistent

waarbij het RIVM de opdrachtgever is. Voor het theoriedeel

Medisch Beeldvormer (MB’er), werkzaam in het bevolkings-

van de opleiding is samenwerking gezocht met Erasmus MC

Numerus fixus verpleegkunde

Lynette Menting: “We werden afgelopen jaar verrast door een

onderzoek borstkanker. Dit is een initiatief van Stichting

Zorgacademie in Rotterdam. Het praktijkgedeelte wordt door het

De Hogeschool van Amsterdam (HvA) heeft een numerus fixus

enorme stijging van de aanmeldingen voor de opleiding. Het

Bevolkingsonderzoek Midden-West, een screeningsorganisatie die

team opleidingen van de screeningsorganisatie zelf uitgevoerd. De

ingesteld. Daar is dit jaar plaats voor 350 studenten. Van hen

aantal stijgt al jaren, maar wel met tientallen. Nu meldden er zich

de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker

pilot bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een opleiding van 6

werd 60 procent ingeloot en de overige 40 procent selecteerde

ineens zo’n 150 meer dan normaal. Naast logistieke problemen als

en darmkanker coördineert en uitvoert in Noord-Holland, Utrecht

maanden, waarbij theorie en praktijk bij elkaar worden gebracht.

de hogeschool zelf op basis van onder andere een kennistoets en

te weinig lokalen en docenten, komt de kwaliteit van onderwijs

en Flevoland. Om dit op een goede wijze te doen, zijn er 110

Het tweede deel bestaat uit een werkervaringsjaar. De deelnemer

toetsing op motivatie. We praatten over de keuze voor een numerus

dan onder druk te staan. Het grootste probleem is het tekort aan

radiodiagnostisch laboranten (hbo-niveau) in dienst, met als

gaat werken op een mobiel of vast onderzoekscentrum. Gedurende

fixus met Lynette Menting, docent Verpleegkunde aan de HvA.

stageplekken op hbo-niveau, terwijl zorgorganisaties het onder druk

specialisatie mammografie.

het jaar zullen de deelnemers onder verantwoordelijkheid van een

Zij doet in het kader van haar opleiding Master of Evidence Based

van bezuinigingen lastiger vinden om die te bieden.”

radiodiagnostisch laborant het mammografieonderzoek uitvoeren.

Innovation inTeaching (MEBIT) onderzoek naar de gevolgen van de

“Er ontstaat een overschot van mbo’ers op de arbeidsmarkt” Waarom? Stichting Bevolkingsonderzoek Midden-West verwacht een grote uitstroom van radiodiagnostisch laboranten en een groter wordend tekort op de arbeidsmarkt. Functiedifferentiatie is één van de

tekort aan stageplaatsen op een teruglopende werkgelegenheid? Of spelen andere factoren, zoals begeleidingscapaciteit en financiering een rol?

numerus fixus voor de opleiding.

Hoe hebben jullie dat opgelost? “We lieten studenten gefaseerd of in duo’s stage lopen. Ook

t u contact Voor meer informatie kun n, Senior rre Mo e llek opnemen met Wi satie, ani Org & eel son Per adviseur -West, den Bevolkingsonderzoek Mid 00. 020 409 66

“Het grootste probleem is het tekort aan stageplekken op hbo-niveau”

hebben we de tweedejaars tien weken in plaats van twintig weken stage laten lopen.”

Lees verder op de volgende pagina

oplossingsrichtingen waarmee ze dit probleem tegemoet willen treden. Op de arbeidsmarkt verdwijnen steeds meer banen die geschikt zijn voor mbo’ers, zodat er een overschot ontstaat van mbo’ers aan de aanbodkant. Aan de andere kant ontstaat er in bepaalde sectoren een tekort aan hbo’ers. Deze pilot onderzoekt of door middel van intensieve scholing (theorie en praktijk) deze onbalans opgelost kan worden, waarbij het arbeidspotentieel van mbo’ers op een adequate wijze ingezet kan worden.

28

Waarom een numerus fixus?

Zijn alle problemen opgelost met een studentenstop? 29


Aart Eliens, 61 jaar

Docent “Ook kwalitatief is er een mismatch. Zo zijn er veel studenten die

Wat is je functie?

Sluit de opleiding goed aan op de praktijk?

kiezen voor de richting Algemene Gezondheidszorg (AGZ), terwijl

“Ik werk aan de hbo-v bij InHolland in Amsterdam en Alkmaar.

“Naar mijn idee sluit het redelijk goed aan. Actuele ontwikkelingen

de werkgelegenheid zich ontwikkelt in de richting

Ik houd me daar vooral bezig met buitenschools leren. Dit

stoppen we onder andere in de casuïstiek van de opleiding, zoals

Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ). Bij de ziekenhuizen

betekent zoeken naar stageplekken en kijken naar de kwaliteit

bijvoorbeeld de toenemende zorgintensiteit. In het projectonderwijs

zijn te weinig stageplaatsen voor dat aantal. Dan krijg je dat je

van stageplekken. Dit is belangrijk, want stages zijn een aanzienlijk

spelen we ook in op actuele ontwikkelingen, bijvoorbeeld de trend

studenten die voor die richting kiezen moet teleurstellen. Zo

deel van de opleiding. Daarnaast doceer ik aan de opleiding tot

dat steeds meer verpleegkundigen als ZZP’er aan de slag gaan.

studeren er momenteel studenten af zonder dat ze stage hebben

verpleegkundig specialist.”

Dan krijgen ze groepsopdrachten, waarin ze een businessplan

gelopen in het ziekenhuis. Een hele onwenselijke situatie.”

moeten maken. Maar het kan nog beter. We zijn met de hbo-v-

Waarom kiezen studenten voor de zorg?

opleidingen bezig met het aanpassen van het curriculum voor het

Hoe sturen jullie daar op?

“Je hebt de studenten die bewust voor de zorg kiezen, omdat ze

verpleegkundig beroep. Belangrijke onderdelen hierin zijn meer

“We proberen letterlijk de praktijk uit de MGZ naar de opleiding

graag mensen willen helpen. In tijden van crisis, zoals nu, zie je dat

ruimte voor zelfmanagement, technologische ontwikkelingen en

te halen. Bijvoorbeeld door in de toekomst meer gebruik te maken

veel meer mensen voor de zorg kiezen, vanuit de gedachte dat er in

ouderenproblematiek. Verder zijn we bezig met een goede regionale

van casuïstiek vanuit de thuiszorg of meer situaties uit de thuiszorg

de zorg altijd werk is. Het is ook een opleiding waar studenten voor

samenwerking tussen onderwijs en praktijk, voor een betere

na te bootsen. Tegen potentiële studenten zijn we tegenwoordig

kiezen als ze niet zo goed weten wat ze anders willen doen. Dan

aansluiting op regionale accenten.”

heel duidelijk: er is een kans dat je niet bij een ziekenhuis terecht

heb je nog de instroom vanuit het mbo en de zij-instromers.”

kan voor je stage.”

Waar liggen nog meer oplossingen? “Hoe de werkgelegenheid zich precies ontwikkelt, is voor veel organisaties op het moment onduidelijk. Daarom is het goed dat er vaker wordt samengewerkt tussen opleidingen en praktijk, bijvoorbeeld binnen de pilot SPInOV (zie pag. 34). Samen kunnen we ontwikkelingen volgen en zorgen voor genoeg en goed gekwalificeerde verpleegkundigen.”

“Ziekenhuis heeft dynamisch en spannend imago” Hebben studenten een realistisch beeld van werken in de zorg? “Lang niet altijd. Veel studenten willen in het ziekenhuis werken, want dat heeft een dynamisch en spannend imago, onder andere door televisieseries. Veel studenten willen ook vaak met baby’s en kinderen werken, echter er zijn vooral mensen nodig in de

Opmerking redactie: 018 mogen Vanaf studiejaar 2017-2 denten hogescholen zelf de stu en wordt ing eid selecteren voor de opl haft. esc afg ng loti le de centra

30

extramurale (ouderen)zorg. Tijdens de eerste stage gaan studenten

Tegen welke problemen loop je aan? “Een probleem is het gebrek aan stageplaatsen. Ook komt door de bezuinigingen de begeleiding van stagiaires steeds vaker in het nauw. We zijn bezig met het zoeken van stageplekken op alternatieve plekken, maar dat is nog niet voldoende. Wat ik ook een lastige paradox vind is: Hoe laat je aan studenten zien dat het werk van de toekomst vooral zit in de extramurale (ouderen)zorg, terwijl je weet dat ze hier niet warm voor lopen, maar liever in een ziekenhuis willen werken?”

vaak aan de slag in een verpleeghuis en maken dan kennis met ‘verdriet, pijn en uitwerpselen’. Dat valt hen soms tegen en dan vallen ook wel studenten af.”

Aart Eliens

31



Inès Hendriks, 27 jaar

Situationeel opleiden helpt werkbegeleiders bij begeleiding stagiaires

Starter

Ambulance Amsterdam

Welke opleiding heb je gevolgd?

Sluit de opleiding goed aan op het werk?

Wat?

“Ik heb psychologie gestudeerd en 2,5 jaar geleden mijn Master

“Ik heb vooral heel veel gehad aan het jaar tussen mijn bachelor- en

Zorgverleners hebben een belangrijke taak bij het faciliteren van

behaald.”

masteropleiding. In dat jaar werkte ik onder andere als groepsleider

het leren van nieuwe collega’s en stagiaires. Het ontbreekt de

bij Zonnehuizen Kind & Jeugd. Dat was enorm leerzaam. Alle puzzel-

professional als opleider in veel gevallen echter aan de benodigde

Waarom de zorg?

stukjes vielen op hun plaats. Ik kreeg het gevoel dat ik in dat jaar

theoretische achtergrond of vaardigheid om stagiaires adequaat

“Mijn moeder is psychodiagnostisch medewerker. Als je me

meer leerde dan tijdens vier jaar bacheloropleiding. Je leert in de

te begeleiden. Bij Ambulance Amsterdam helpt de theorie van het

vroeger had gezegd dat ik in haar voetsporen zou treden, had ik

praktijk sneller een stoornis te herkennen of hoe je je het beste kunt

situationeel begeleiden de opleiders om deze leemte op te vullen.

je niet geloofd. Ik wilde geneeskunde studeren en koos daarom

opstellen tegenover een cliënt. Die praktijkervaring doe je niet op

voor het exacte vakkenpakket. Al gauw bleek dat ik niet zo goed

tijdens je bachelor. Ik raad iedereen zo’n tussenjaar aan.”

in scheikunde en wiskunde was en ben ik overgestapt naar het alfapakket. Uiteindelijk ben ik psychologie gaan doen.”

“Tijdens de voorlichting werd verteld: Jullie zijn eigenlijk met veel te veel”

Situationeel begeleiden is een eenvoudige en goed toepasbare

Tegen welke problemen loop je aan?

methode, die de begeleiders de handvatten geeft om aan te

“Toen ik met de studie begon wist ik al dat de arbeidsmarktkansen

sluiten bij de begeleidingsbehoefte van de lerende. Het geeft

niet heel goed waren. Tijdens mijn eerste jaar zat ik met vijfhonderd

werkbegeleiders meer plezier en zekerheid bij het begeleiden van

studenten in de collegezaal. Het ontmoedigingsbeleid van de

studenten/stagiaires en de laatsten een begeleiding die past bij hun

opleiding staat me nog bij. Dan werd verteld op voorlichtings-

taakvolwassenheid.

Hoe?

Waar werk je nu?

ik: ‘lekker dan, we zijn nu al een half jaar bezig.’ Zelf liet ik me niet

Een belangrijk uitgangspunt bij situationeel begeleiden is dat

“Ik heb als psycholoog bij de Bascule en De Zorgdeler gewerkt.

ontmoedigen, ik ben er gewoon voor gegaan.”

er geen eenduidige manier van begeleiden is, maar dat deze

Half augustus 2014 ben ik aan de slag gegaan bij De Viersprong in

van situatie tot situatie verschilt. Daarom past een opleider zijn

Amsterdam.

begeleidingsstijl aan op het ontwikkelingsniveau van de betreffende in het kunnen vaststellen van de benodigde begeleidingsstijl bij een stagiaire en leren met concreet gedrag invulling te geven aan de gekozen begeleidingsstijl vormen

Meer informatie: kan (gratis) ebr Een uitg eidere notitie de auteur bij worden aangevraagd terdam.nl. ms cea ctimmer@ambulan Timmer, Contactpersoon: Carol m rda ste Ambulance Am

s

Inès Hendrik

of meer zo. Maar door de theorie van het situationeel begeleiden kan ik mijn voor een bepaalde begeleidingsstijl maken. Ook is het makkelijker om aan de hand van deze theorie met andere werkbegeleiders te overleggen over een stagiaire.” Stagiaire werkbegeleiders zich aan mij aanpassen

zelfs een overstap naar de pabo als goed alternatief! Toen dacht

stagiaire en op de leersituatie van dat moment. Opleiders scholen

32

“Eigenlijk doe ik de begeleiding al min

“Op deze afdeling merk ik dat mijn

bijeenkomsten: ‘Jullie zijn eigenlijk met veel te veel’. Ze noemden

nabije toekomst.

Werkbegeleider

begeleiding beter onderbouwen en een keuze

Waarom?

een belangrijke opgave voor de

Ervaringen met situationeel begeleiden

qua begeleiding en ik me niet steeds moet aanpassen aan alle verschillende werkbegeleiders.” Team “In ons team doen we nu de studentbesprekingen aan de hand van het model van het situationeel begeleiden en niet meer door het bespreken van allerlei ervaringen van de begeleiders met de student. Samen bepalen we de taakbekwaamheid van de student en stellen vast welke begeleidingsstijl bij deze student in deze fase van haar stage/opleiding nodig is.”

33


Afstemming onderwijs en praktijk Auteur: Lotte Speelman, SIGRA

34

Verbetering kwaliteit van overdracht in de verloskundige zorg

VUmc Wat?

Hoe?

In Noordwest Nederland nemen vijf Verloskundig

Door het trainen van teamvaardigheden kunnen bedreigingen

Samenwerkingsverbanden (VSVs) deel aan teamtrainingen, om

voor de patiëntveiligheid eerder worden herkend en kunnen de

De samenwerking tussen opleidingsinstituten en werkgevers in de zorg raakt door alle veranderingen in de sector in een

de verbondenheid in het VSV in het algemeen en de kwaliteit van

gevolgen van onveilige situaties worden vermeden of afgezwakt.

stroomversnelling. Zo zoeken onderwijs en praktijk binnen SIGRA onder meer afstemming in SPInOV en ZONN.

de overdracht in het bijzonder te verbeteren. Elk VSV bestaat uit

Er wordt speciale aandacht besteed aan de implementatie van een

een ziekenhuis met omliggende verloskundigenpraktijken, waaruit

gestructureerde overdracht volgens SBARR (Situation, Background,

eerstelijns verloskundigen, klinisch verloskundigen, gynaecologen,

Assessment, Recommendation, Readback). De effecten van deze

arts assistenten en verpleegkundigen bij de teamtrainingen

trainingen worden wetenschappelijk geëvalueerd in het kader

worden betrokken.

van de LOCoMOTive studie (Local Obstetrical Collaboration

SPInOV

ZONN

In de pilot SpInOV (Strategische Planning Initiële Opleidingen

ZONN (ZorgOpleidingen Noordwest Nederland) is in 2012 in het

Verpleegkunde) zitten zeventien zorgorganisaties en zes

leven geroepen voor strategische personeelsplanning en regionale

opleidingsinstituten om tafel voor een goede afstemming over het

afstemming gericht op gespecialiseerd verpleegkundigen en

aantal opleidingsplaatsen en stages voor verpleegkunde studenten.

medisch ondersteunende functies in de ziekenhuizen. Ook binnen

Dit jaar is gestart met een inventarisatie van de vraag naar en

ZONN wordt de toekomstige opleidingsbehoefte in kaart gebracht

het aanbod van opleidingsplaatsen in de regio. Hoe verandert

door middel van een vragenlijst. Dit betreft een landelijk initiatief.

deze onder invloed van bijvoorbeeld de werkgelegenheid in de

Het ministerie van VWS heeft het Capaciteitsorgaan opdracht

beroepsgroep? Op dit moment worden de vragenlijsten geanalyseerd

gegeven tot het ramen van de benodigde instroom. Daarbij is

en in het najaar verschijnt het rapport. Ook wordt dit najaar

ook onderzoeksbureau NIVEL betrokken. Begin juli heeft het

Waarom?

gewerkt aan concrete afstemming over kwaliteit en kwantiteit van

Capaciteitsorgaan de resultaten van het onderzoek beschikbaar

Het Nederlands model van verloskundige zorg is gebaseerd op

opleidingsplaatsen. Het zijn de eerste stappen naar een gezamenlijke

gesteld in de vorm van een landelijke en twaalf regionale

nauwe samenwerking tussen professionals in de eerste, tweede

verantwoordelijkheid voor voldoende en goed opgeleide

rapportages. De ziekenhuizen gebruiken deze rapportages om

en derde lijn. Dit heeft veelvuldige overdrachten tot gevolg.

verpleegkundigen in de regio.

binnen de regio afspraken te maken over het aantal instromers in de

Onderzoek heeft uitgewezen dat overdrachtsmomenten een

Impuls stagefonds: het bedrag ging omhoog van 99 miljoen naar 106 miljoen in 2013 en naar 110 miljoen in 2014

opleidingen. Ter inspiratie voor regionale afstemming en om meer

kwetsbare schakel vormen in de verloskundige keten, met

inzicht te krijgen in het proces binnen het ziekenhuis en de regio

risico’s op onbedoelde schade bij moeder en kind. Doel van de

was er in mei 2014 een simulatiebijeenkomst voor alle deelnemende

studie en teamtrainingen is dan ook om de samenwerking in

ziekenhuizen. Tijdens deze simulatie onderhandelden managers en

de verloskundige zorg te verbeteren door introductie van een

afdelingshoofden van virtuele ziekenhuizen intern en in de regio over

gestandaardiseerde overdracht bij verwijzing van een zwangere

op te leiden personeel. Na de zomer wordt er met elkaar gesproken

vrouw van eerste lijn naar een ziekenhuis.

“Overdrachtsmomenten vormen kwetsbare schakel in verloskundige keten”

Multidisciplinary Onsite Teamtraining effectiveness). Doel van deze studie is om de perinatale zorguitkomsten te verbeteren door zowel de kwaliteit van de overdrachtsmomenten als de interprofessionele samenwerking te verbeteren in de verloskundige keten. De LOCoMOTive studie is onderdeel van het Netwerk Geboortezorg Noordwest Nederland. De studie wordt uitgevoerd in samenwerking met de afdeling gynaecologie verloskunde en het EMGO+ instituut en de afdeling sociale geneeskunde van het VUmc.

r de Voor meer informatie ove tact con u t kun die stu e LOCoMOTiv ijn: opnemen met Anita Rom r meer [email protected]. Voo rk twe Ne het r informatie ove land der Ne st we ord No g Geboortezor cy Sta t me kunt u contact opnemen om il.c ma @g Dubos: coordinatorrca

over de recent verschenen rapportages van het Capaciteitsorgaan.

35



Delen expertise kinderen jeugdpsychiatrie via Online School

Bas van Empel, 37 jaar

Lucertis

Zorgprofessional

Wat?

Waarom?

Welke opleiding heb je gevolgd?

Sluit de opleiding goed aan op het werk?

Lucertis deelt zijn expertise over kinderen jeugdpsychiatrie

Voor Lucertis als zorginstelling is contact met professionals erg

“Ik heb de hbo-v aan de HvA gedaan en daarna de opleiding

“Ik vind van wel. Ik heb de hbo-v nieuwe stijl gedaan, waarbij

met andere professionals via de Online School, die 24 uur per

belangrijk. Professionals die problemen bij kinderen in een vroeg

tot Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV) en een

de nadruk lag op projectonderwijs en de theorie minder aan bod

dag 7 dagen per week beschikbaar is. Leerkrachten, docenten,

stadium ontdekken, dragen namelijk bij aan het tijdig bieden van

managementopleiding.”

kwam. Ik vond dit heel prettig, omdat je dan veel leert door middel

huisartsen, medewerkers van het CJG (Centrum voor Jeugd

de juiste hulp. Bij de overgang van het traditionele lesgeven op

en Gezin) en andere professionals die beroepsmatig te maken

locatie naar vormen van e-Learning stopt dit contact vaak. Met

Waarom de zorg?

nieuwe stijl een tekort aan theoretische kennis hadden, dus toen

krijgen met bijvoorbeeld ADHD of autisme kunnen bij Lucertis

behulp van de LOL-methodiek (Live Online Leren) kunnen de

“Ik wist niet wat ik wilde gaan doen. Mijn moeder raadde me aan

is deze vorm snel weer verdwenen. Ik heb ook vooral veel geleerd

hun kennis vergroten en vaardigheden ontwikkelen. Naast het

betrokken professionals worden bereikt zonder daarvoor fysiek naar

om verpleegkunde te gaan doen, omdat het een brede opleiding

tijdens de stages.”

volgen van cursussen biedt de Online School de professionals en

elkaar toe te hoeven en toch in groepsverband opgeleid worden.

is. Mijn ouders waren beiden werkzaam in de psychiatrie, dus ik

de trainers een community; een informele plek waar zij met elkaar

Contactmomenten kunnen daardoor efficiënter en effectiever

was al wel bekend met de zorg.”

en de experts kunnen communiceren en individuele coaching

ingericht worden, op basis van behoefte. Zo worden de cursisten

ontvangen. Een belangrijke ontwikkeling voor de Online School is

begeleid in de praktijk en ontstaat een beter nazorgtraject.

de accreditatie van de cursussen voor huisartsen. De innovatieve manier van opleiden via de Online School is hierdoor een erkende

Hoe?

opleidingsmethodiek geworden.

In een online klaslokaal kunnen cursisten en trainers elkaar horen

“Interactief samenwerken in online klaslokaal”

en zien en met behulp van verschillende werkvormen interactief samenwerken. De online klas biedt het grote voordeel dat de

van doen. Uiteindelijk bleek dat de studenten van deze opleiding

“Je kunt in de zorg relatief gemakkelijk loopbaanontwikkelingen doormaken”

cursus op iedere locatie gevolgd kan worden: comfortabel vanuit

Waar werk je nu?

huis, onderweg of op het werk. De lessen worden opgenomen

“Ik ben begonnen als opname coördinator in de psychiatrische

zodat deze later teruggekeken kunnen worden.

kliniek van de Bijlmer Bajes. Hier kwam ik terecht via mijn stage

Tegen welke problemen loop je aan? “De laatste jaren zijn grote organisaties voortdurend aan het reorganiseren, wat veel onrust en onzekerheid met zich meebrengt. Ik denk dat de zorg inderdaad te lang stil heeft gestaan en dat het veel efficiënter kan. Er wordt nu echter te weinig naar de inhoud gekeken en te veel naar de financiën. Bij BuurtZorgt proberen we de zorg op een efficiënte en leuke manier te brengen en vooral veel tijd en energie in de inhoud te stoppen.“

en eindopdracht. Omdat ik me daar op een gegeven moment zelf

Meer informatie: ucertis.nl staat Op de website www.l bod van de aan e ent rec het meest Online School. Dijksman en Contacpersoon: Kim ff, Lucertis nho ede Wi Francoise

ook een beetje opgesloten voelde, ben ik versneld SPV gaan doen. Daarna heb ik bij het Rehab-team van Mentrum gewerkt. Inmiddels werk ik sinds vorig jaar bij BuurtZorgt, een klein zelfsturend psychiatrisch team, dat ambulante psychiatrische zorg levert.“

Wat vind je van werken in de zorg? “Het werken met mensen vind ik heel leuk en vooral ook het samenwerken met collega’s. Je kunt in de zorg relatief gemakkelijk loopbaanontwikkelingen doormaken en managementervaring opdoen.”

36

l

Bas van Empe

37

ZONN

Onderwijs en Zorg binnen SIGRA nog even op een rij

Om inzicht te krijgen in regionale opleidingsgegevens en ziekenhuizen op weg te helpen met strategische personeelsplanning

SPinOV

rondom gespecialiseerd verpleegkundigen en medisch ondersteunende beroepen is de ZONN (ZorgOpleidingen Noordwest Nederland) gestart. Resultaat o.a. In mei 2014 onderhandelden managers en

De ontwikkelingen in de zorg en welzijnssector gaan snel. Belangrijk is dan ook dat het onderwijsveld op de hoogte is van deze

afdelingshoofden van virtuele ziekenhuizen intern en

ontwikkelingen en hierbij aansluit. Binnen de regio wordt samengewerkt met het onderwijsveld (van voortgezet onderwijs tot

in de regio over op te leiden personeel. Na de zomer

wetenschappelijk onderwijs) om afstemming te bereiken over onder andere volume, logistiek, competenties en doorlopende

worden de recent verschenen rapportages van het

leerlijnen.

Capaciteitsorgaan besproken.

In de werkgroep SPInOV (Strategische Planning Initiële Opleidingen Verpleegkundigen) zitten de zorgopleidingen (hbo en mbo), de

ziekenhuizen en de ouderenzorg met elkaar om tafel, om de mismatch van stageplaatsen voor verpleegkundigen te bespreken in de regio Groot Amsterdam & Noord-West Nederland. Resultaat o.a. Dit jaar is gestart met een inventarisatie van de vraag naar en het aanbod van opleidingsplaatsen in de regio. In het najaar 2014 verschijnt het

(zie ook pag. 34)

rapport hierover. Ook wordt gewerkt aan concrete afstemming over kwaliteit en kwantiteit van opleidingsplaatsen. (zie ook pag. 34)

Innovatie Zorgberoepen en

Overleg Opleiden en Zorg

-opleidingen

Zorgaanbieders uit de Care en onderwijs-

De Commissie Innovatie en Zorgberoepen

aanbieders werken samen aan een optimale afstemming van onderwijs en praktijk.

advies uitbrengen over een nieuwe

Resultaat o.a.

Zorg en Onderwijs

- Een competentieprofiel voor werkbegeleiders (te downloaden op www.sigra.nl)

en resultaten Meer info over inhoud n? eite ivit act e van dez

van het Zorginstituut Nederland gaat

Zaanstreek-Waterland

Binnen het cluster Zaanstreek-Waterland

l

Ga naar www.sigra.n

zorgberoepen en -opleidingsstructuur in Nederland. Hiervoor zijn vier ‘broedplaatsen’ benoemd waar informatie

- Een inventarisatie tot het opzetten

is een werkgroep Zorg en Opleiden actief,

van leer,- werkafdelingen waar hbo-v

over de toekomstige zorgvraag wordt

gericht op het gezamenlijk opleiden aan de

studenten stage kunnen lopen in de

verzameld. De Broedplaats Amsterdam-

hand van competenties voor de medewerker

langdurige zorg.

Amstelveen is hier één van, getrokken

van de toekomst.

door Saskia Schalkwijk, directeur externe

“Als Projectleider Leren en Werken in de zorg houd ik mij bezig met de ontwikkelingen

Resultaat o.a.

betrekkingen SIGRA.

binnen het (beroeps)onderwijs en de zorg. Door mijn werkervaring als verpleegkundige

-Een overzicht van wat nog ontbreekt in

(zie pag. 10)

Kim van Amsterdam

weet ik hoe veelzijdig het werken in de zorgsector kan zijn. Buiten het verlenen van

zorgopleidingen om aan te sluiten bij de

patiëntenzorg is het ontwikkelen en bijhouden van je vakkennis een belangrijk aspect,

in de praktijk benodigde competenties.

omdat de zorg dynamisch en altijd in ontwikkeling is. Dit geldt ook voor het (beroeps)

Hiermee zijn ze met het onderwijs in gesprek -Een inventarisatie van wat organisaties

onderwijs. Eén van de uitdagingen die ik door samenwerking hoop te kunnen verbeteren

Kim van Amsterdam Projectleider Leren en Werken SIGRA

is een betere aansluiting van het onderwijs met de praktijk en vice versa.”

doen aan intern opleiden, om gebruik te maken van elkaars expertise

38

39

Samen Gezond in Groot Amsterdam

© SIGRA 2014 • www.sigra.nl

Onderwijs en Zorg. Beroepen en opleidingen voor de toekomst. Zorgonderwijs in cijfers. Wat doen organisaties zelf al?

Recommend Documents