Onderwijs & Digitalisering Zijn scholen klaar voor de toekomst?

2 1

Onderwijs & Digitalisering

Zijn scholen klaar voor de toekomst?

Health & Public Service Copyright ©Public 2015 Accenture All Rights Reserved. Delivering Service For The Future

1

2 1

Inhoudsopgave

1. Inleiding

3

2. Digitale Trends in het Voortgezet Onderwijs

4

3. De Digitale Volwassenheidsindex

6

4. Uitkomsten Onderzoek naar Digitale Volwassenheid

8

5. Conclusie

12

Appendix: Over het Onderzoek

13

Copyright © 2015 Accenture All Rights Reserved.

2

2 1

1. Inleiding Digitale transformatie in het Voortgezet Onderwijs. Het Voortgezet Onderwijs is het fundament van onze samenleving, waarin kinderen van vandaag worden voorbereid en opgeleid om tot bloei te komen in de maatschappij van morgen. De maatschappij en de arbeidsmarkt veranderen in stroomversnelling door de opkomst van digitalisering. Is het Voortgezet Onderwijs hier klaar voor? Onze samenleving verandert exponentieel. Digitalisering heeft een grote invloed op vrijwel alle facetten van onze samenleving. Zo ook op het onderwijs. Het onderwijs moet aansluiten bij de snel veranderende wereld waarbij we kinderen nu moeten opleiden voor beroepen die nog niet bestaan. Traditionele beroepen zullen in de toekomst verdwijnen en plaatsmaken voor nieuwe digitale beroepen. Dit zet druk op de huidige onderwijsvormen, waardoor het onderwijs een enorme veranderingsslag gaat maken naar eigentijds, excellent digitaal onderwijs. Onderwijs dat past bij enerzijds individuele behoeften van leerlingen en ouders en anderzijds bij de behoeften van de arbeidsmarkt en de digitale maatschappij. Digitalisering biedt kansen en bedreigingen voor scholen. Scholen die niet tijdig of onvoldoende op digitalisering en het gebruik van disruptieve technologieën inspelen, verdwijnen in de toekomst. Digitalisering maakt nieuwe vormen van samenwerking mogelijk tussen scholen, docenten, leerlingen en het bedrijfsleven waardoor het onderwijs wendbaarder en efficiënter kan worden ingericht.

Om te zien of scholen gereed zijn voor deze veranderingen, heeft Accenture een onderzoek uitgevoerd naar de Digitale Volwassenheid van scholen in het voortgezet onderwijs. Hierbij is gebruik gemaakt van het Digital Capability Assessment, dat de aanwezigheid en het ontwikkelingsniveau van acht digitale capaciteiten belicht. Deze digitale capaciteiten bepalen hoe succesvol en volwassen een organisatie is met betrekking tot het doorvoeren van een digitale transformatie. In dit artikel gaan wij nader in op de uitkomsten van ons onderzoek naar de digitale capaciteiten en daarmee de digitale volwassenheid van het voortgezet onderwijs in Nederland.

Digitaal onderwijs stimuleert digitale vaardigheden en het gebruik van digitale middelen. Hierdoor is op maat gemaakt onderwijs mogelijk en kan worden voldaan aan de individuele leerbehoeften van leerlingen. Het draagt in sterke mate bij aan de ontwikkeling van digitale kennis en competenties die leerlingen nodig zullen hebben in de toekomst. Het voorziet in digitale voorzieningen en digitale middelen om het onderwijs te ondersteunen.

Is het voortgezet onderwijs voorbereid voor de digitale samenleving van morgen? En in welke mate zijn scholen zich voldoende aan het voorbereiden om leerlingen van nu klaar te stomen voor morgen? Copyright © 2015 Accenture All Rights Reserved.

3

2 1

2. Digitale Trends in het Voortgezet Onderwijs Welke digitale trends hebben impact op het Voortgezet Onderwijs? Jaarlijks onderzoekt Accenture welke IT trends en innovaties het commerciële landschap in de toekomst vormen. Het rapport van Accenture’s Technology Vision 2014 identificeert zes digitale trends die invloed hebben op alle marktsectoren. Om voorbereid te zijn op de digitale maatschappij van morgen moet ook het Voortgezet Onderwijs op deze digitale trends inspelen.

Digitalisering verstoort en domineert alle facetten van onze samenleving. Ook in het onderwijs is de digitale transformatie volop aan de gang, maar welke digitale trends hebben impact op het voortgezet onderwijs en hoe kan het voortgezet onderwijs het beste op de digitale trends in spelen? Trend 1: Digitale-Fysieke verweving De grenzen tussen de fysieke wereld en virtuele wereld vervagen; de fysieke wereld komt steeds meer online. Ook in het onderwijs biedt dit kansen voor het verbeteren van de kwaliteit en de efficiëntie van het onderwijs. De learning experience houdt niet op aan de poort van de school, maar is ook thuis of elders in digitale vormen aanwezig. Daarnaast verkrijgen leraren informatie uit digitale lesmaterialen en andere online bronnen. Diverse digitale middelen worden ingezet om sneller, slimmer en effectiever kennis en vaardigheden over te brengen. Zo beschikken leraren over betere, real-time informatie en verkrijgen zij betere inzichten over de leerlingen. Trend 2: Kennis is overal Waar eerst een leraar de belangrijkste persoon was die kennis overdroeg, hebben leerlingen momenteel met één muisklik toegang tot exabytes aan informatie. Daarnaast gaan de technologische ontwikkelingen zo snel dat het voor leraren niet mogelijk is om van de laatste ontwikkelingen op de hoogte te blijven. De leraar is steeds minder een traditionele docent en krijgt meer de rol van facilitator in het leerproces van de leerling. Dit vraagt om andere vaardigheden van de leraar. In onze online wereld is het belangrijk dat leerlingen leren om informatie te onderscheiden van digitale ruis op het internet; de leraar fungeert hier als gids in de digitale wereld voor leerlingen. Door op maat gemaakt onderwijs verder te digitaliseren worden experts (op afstand) onderdeel gemaakt van de opleiding en wordt het onderwijs naar plekken gebracht waar het voorheen praktisch niet mogelijk was.


Trend 3: Gebruik van datastromen en analytics Digitaal onderwijs genereert enorme hoeveelheden data. Met behulp van data analytics worden leerlingen gevolgd en worden toekomstige prestaties met goede betrouwbaarheid voorspeld. Het koppelen van leerprestaties aan demografische en macro-economische gegevens, gedurende de hele schoolcarrière, leidt tot betere en geïndividualiseerde begeleidingstrajecten. Gegevensstromen staan daarmee aan de basis van een combinatie van leren en persoonlijke begeleiding die is toegespitst op de behoeften van de individuele leerling en de optimale ontwikkeling van zijn of haar capaciteiten. Trend 4: Infrastructuur is essentieel Digitaal onderwijs behoeft een betrouwbare en flexibele infrastructuur. Naast de beschikbaarheid van online lesmaterialen en middelen is infrastructuur ook essentieel voor de connectiviteit van alle digitale apparaten, zowel in de school als op andere locaties. De infrastructuur van de school ondersteunt digitaal onderwijs met bijbehorende digitale middelen en fungeert als een stevig fundament voor de toekomst. Hiervoor is een adaptieve, maar vooral betrouwbare infrastructuur vereist, die voor de school geen zware beheerslast vormt. Trend 5: Applicaties worden dynamisch Software leveranciers zijn niet alleen verantwoordelijk voor het bouwen van applicaties, tegenwoordig kan iedereen software ontwerpen zonder over veel programmeerkennis te beschikken. De leraar bepaalt daardoor zelf welke onderdelen van een les of methode waar en wanneer worden ingezet. Doordat informatie en kennis exponentieel groeit, zijn traditionele middelen zoals boeken snel obsoleet. Om de inhoud van het onderwijs up-to-date te houden, is software nodig met dynamische content. Ook serious gaming kan worden ingezet als een doeltreffende onderwijsmethode, waarin leerlingen op een speelse manier leren. Dit alles draagt bij aan het competentiepakket van de toekomst.

4

2 1

Trend 6: 24/7 online Tegenwoordig zijn we niet meer op vaste tijden met vaste dingen bezig; we zijn gewend, altijd en overal, alles online te kunnen doen. Zo vindt het onderwijs niet alleen plaats binnen schooltijden, maar ook daarbuiten. Leerlingen en leraren verwachten, ten allen tijde, snelle beschikbaarheid te hebben tot informatie. Hiervoor is onder andere een veilige digitale leeromgeving nodig, waarbij de school de veiligheid van leerlingen en gegevens waarborgt.

Digitalisering biedt het onderwijs nieuwe mogelijkheden. Het onderwijs moet op deze digitale trends inspelen om mee te gaan met de continu veranderende maatschappij waarin we leven. Met als doel de leerlingen van nu klaar te stomen voor de samenleving van morgen. Digitaal onderwijs biedt een antwoord op de uitdagingen in de onderwijssector, maar verlangt dat scholen proactief reageren op ontwikkelingen en uitdagingen in de digitale maatschappij. Scholen die hier niet op inspelen verdwijnen in de nabije toekomst.

Digitalisering in het onderwijs biedt de leerlingen van nu de kans om voorbereid te zijn op de uitdagingen van morgen. Copyright © 2015 Accenture All Rights Reserved.

5

2 1

3. De Digitale Volwassenheidsindex Een methode om te meten hoe het staat met digitalisering in het Voortgezet Onderwijs. Scholen in het Voortgezet Onderwijs in Nederland zijn beoordeeld op basis van het Digital Capability Assessment. Aan de hand van acht digitale capaciteiten is bepaald hoe scholen succesvol een digitale transformatie kunnen doorvoeren. Digitale Capaciteiten Assessment Accenture voerde een uitgebreid onderzoek uit naar de digitale volwassenheid van scholen in het voortgezet onderwijs. Het onderzoek is gebaseerd op het “Digital Capability Assessment”, van Accenture, dat tot doel heeft om het digitale volwassenheidsniveau van organisaties te bepalen. De ontwikkeling op acht digitale capaciteiten bepaalt hoe succesvol een organisatie is met betrekking tot het doorvoeren van een digitale transformatie. Digitale Capaciteiten Een digitale capaciteit is een digitale competentie waar een school over moet beschikken, om nu en in de toekomst, relevant te blijven op het vlak van digitaal onderwijs, maar ook om daarmee in te kunnen spelen op de digitale trends in de maatschappij. 1. Strategie & Beleid: onderzoekt de strategie van de school, met betrekking tot digitalisering. En of hiervoor beleid en specifieke doelstellingen zijn geformuleerd. 2. Groei & Innovatie: toetst of scholen beschikken over voldoende competenties om te innoveren, om nieuwe ICT ontwikkelingen in de sector waar te kunnen nemen, om uiteindelijk nieuwe digitale toepassingen in de school te kunnen implementeren. 3. Personeel & Organisatie: meet de mate waarin de school een flexibele en open werkomgeving voor haar personeel creëert en in welke mate er een digitale organisatiecultuur is

Digitalisering in het Voortgezet Onderwijs vraagt om een evenwichtige ontwikkeling op alle acht Digitale Capaciteiten. va

ontwikkeld. Verder omvat het de capaciteit van het personeel om zelfstandig en in samenwerkingsverband gebruik te maken van digitale middelen. Het gaat erom dat vanuit personeel en organisatie perspectief, digitaal onderwijs effectief wordt ondersteund. 4. Digitaal Ecosysteem: onderzoekt de omgeving van de school; met name in hoeverre de school gebruik maakt van digitale middelen om effectief met haar stakeholders te communiceren (leerlingen, leraren, leveranciers, ouders, belangenorganisaties, andere scholen, het bedrijfsleven en partners). 5. Gebruikerservaring & Interactie: toetst het tevredenheidsniveau en het interactieniveau van de gebruikers van de school (leerlingen, leraren, ouders) om met digitale middelen en voorzieningen te werken. 6. Technologie & ICT: onderzoekt in welke mate de voorzieningen van de school op het gebied van technologie & ICT, geschikt zijn om digitaal onderwijs te ondersteunen. Het gaat onder andere om de beschikbaarheid van ICT netwerkcomponenten, hardware en software, die scholen in staat stelt om alles op digitale wijze met elkaar te verbinden. Ook toetst het of de ICT architectuur en ICT infrastructuur voldoende zijn ontwikkeld om digitaal onderwijs te ondersteunen. 7. Informatie & Inzicht: toetst in welke mate scholen in staat zijn digitale data te verzamelen en te exploiteren teneinde het onderwijs zo efficiënt en effectief mogelijk te maken. 8. Beveiliging & Privacy: omvat de mate waarin de school beveiligingsprotocollen en maatregelen ontwikkelt om een beveiligde leeren werkomgeving voor alle gebruikers van de school te waarborgen, waarbij bijvoorbeeld data secuur en veilig wordt verwerkt en gearchiveerd.

Afbeelding 1: Acht Digitale Capaciteiten uit het ‘Digital Capability Assessment’. Copyright © 2015 Accenture All Rights Reserved.

6

2 1

Digitale Volwassenheidsindex Per digitale capaciteit wordt een volwassenheidsniveau bepaald. De vijf geïdentificeerde Volwassenheidsniveaus zijn gerangschikt van 1 (Beginner) tot aan 5 (Vergevorderd). Het Digitaal Volwassenheidsniveau van de school is een resultante van de volwassenheidsniveau per capaciteit. Niveau 1: BEGINNER – betekent dat de digitale capaciteit niet aanwezig is. De digitale capaciteit wordt door de school niet gezien als ‘noodzakelijk’ en er is geen behoefte om de competentie te implementeren. Een andere mogelijkheid is dat de digitale competentie is opgemerkt, maar nog niet door de school is geïmplementeerd en opgenomen. Niveau 2: BEGINNER+ – betekent dat de digitale capaciteit (deels) aanwezig is, en gezien wordt als basiscompetentie. Het bewustzijn is er en de eerste stappen zijn gezet, maar de capaciteit is nog niet ontwikkeld en geïntegreerd in het onderwijssysteem. De digitale capaciteit moet nog verder ontwikkeld worden zodat het meer waarde kan toevoegen aan de processen van de school. De digitale capaciteit zit nog in een beginnersfase. Niveau 3: HALFGEVORDERD – betekent dat de digitale capaciteit aanwezig is en (deels) is opgenomen in het onderwijssysteem en de kern van de organisatie. De digitale capaciteit is opgenomen in de visie van de school en wordt gezien als een capaciteit die noodzakelijk is om de toekomstige doelstellingen van de school te behalen en de digitale strategie van de school te realiseren. De capaciteit is in ontwikkeling waarbij vooral de implementatie in de gehele organisatie aandacht behoeft. Niveau 4: GEVORDERD – betekent dat de digitale capaciteit volledig aanwezig is en compleet is opgenomen in de kern van de organisatie. De digitale capaciteit wordt ingezet op strategisch niveau en operationeel niveau. De competentie is geoptimaliseerd op efficiëntie en effectiviteit en is geheel traceerbaar en consistent. De digitale competentie levert een duidelijke toegevoegde waarde op voor de school en het onderwijssysteem. Niveau 5: VERGEVORDERD – betekent dat de digitale competentie volledig aanwezig is en naadloos is geïntegreerd in het onderwijssysteem van de school. De competentie is verder volledig geoptimaliseerd op efficiëntie en effectiviteit en is traceerbaar en consistent. En wordt als één geheel gezien. Externe ‘best practices’ en standaarden zijn geëvalueerd en nieuwe innovaties worden continu opgenomen in de digitale competenties, waardoor maximale waarde voor de school wordt gecreëerd.

Afbeelding 2: Digitaal Volwassenheidsniveaus


7

2 1

4. Uitkomsten Onderzoek naar Digitale Volwassenheid Is het Voortgezet Onderwijs voorbereid op de digitale samenleving van morgen? Uit het onderzoek is gebleken dat het Voortgezet Onderwijs hier nog niet klaar voor is, maar de eerste stappen zijn gezet. Scholen zijn zich bewust van de meerwaarde van digitalisering en willen digitaal onderwijs aanbieden om de toekomstige beroepsbevolking voor te bereiden op de digitale samenleving van morgen. 173

De meerderheid (85,6%) van de voortgezet onderwijsinstellingen in Nederland heeft een ‘Halfgevorderd’ Digitale Volwassenheidsscore behaald. 0

Van de scholen in het voortgezet onderwijs scoort 8,4% Niveau 2, een Beginners+ score. 5,9% van de scholen scoort Niveau 4, een Gevorderde score. De resultaten tonen aan dat er geen school is die niet enigszins met digitalisering van het onderwijs bezig is (Niveau 1 - Beginner), en dat er ook geen school is die een duidelijke trendsetter is op dit gebied (Niveau 5 – Vergevorderd). Scholen in het voortgezet onderwijs hebben de eerste stappen naar digitaal onderwijs gezet, en zullen het transformatieproces nog verder moeten doorzetten. 1. Strategie & Beleid Om digitalisering succesvol op te nemen en te integreren in het schoolsysteem, moeten scholen een duidelijke strategie ontwikkelen waar digitalisering en het gebruik van ICT deel van uitmaakt. De strategie moet vervolgens vertaald worden naar een duidelijke visie met concrete doelstellingen.

Ruim 76% van de instellingen heeft een sterke ambitie om het onderwijs te digitaliseren, terwijl 5% van de instellingen geen ambitie heeft om het onderwijs te digitaliseren. Het onderzoek laat zien dat er een sterke ambitie en visie op digitalisering is, maar dat scholen het lastig vinden om de digitale visie naar concrete doelstellingen te vertalen. 56% van de scholen heeft een duidelijk en concreet actieplan opgesteld, waarmee invulling wordt gegeven aan de visie en doelstellingen op het gebied van digitalisering. Het meerjarenbeleidsplan wordt bij 24% van de scholen strikt nageleefd door alle medewerkers van de school.


Niveau 1: Beginner

17 Niveau 2: Beginner+

12 Niveau 3: Halfgevorderd

Niveau 4: Gevorderd

0 Niveau 5: Vergevorderd

5,95% 8,41%

85,64% Niveau 1: Beginner Niveau 2: Beginner+ Niveau 3: Halfgevorderd Niveau 4: Gevorderd Niveau 5: Vergevorderd

Grafiek 1: Aantal Voortgezet Onderwijs scholen per Digitaal Volwassenheidsniveau.

2. Groei & Innovatie De school hoort over een groei en innovatie mechanisme te beschikken, die haar in staat stelt een volledig beeld te verkrijgen van de digitale trends, ontwikkelingen en mogelijkheden om die vervolgens te benutten en in het schoolsysteem te integreren. De school is constant op zoek naar nieuwe methoden om meerwaarde aan het huidige onderwijssysteem toe te voegen; met een focus op innovaties van o.a. lesmethoden, systemen, applicaties en apparaten. Verder benut de school haar innovatiecapaciteit en heeft zij medewerkers of directieleden/leidinggevenden aangewezen die proactief op zoek gaan naar nieuwe digitale ontwikkelingen in de sector, met de ambitie om voorloper te blijven op het gebied van digitaal onderwijs.

8

1

34% van de instellingen heeft een volledig beeld van de ontwikkelingen en mogelijkheden van digitalisering in de sector, daarentegen staat 91% van de instellingen volledig open voor nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden. De resultaten laten zien dat scholen graag nieuwe digitale ontwikkelingen en mogelijkheden in het huidige onderwijssysteem willen toepassen, maar nog niet weten hoe ze proactief te werk moeten gaan. Meestal is de directie of zijn de leidinggevenden van de school verantwoordelijk voor het identificeren van digitale ontwikkelingen in de sector. 25% van de respondenten vindt dat de school voorloopt op het gebied van digitaal onderwijs.

De resultaten wijzen erop dat de meeste scholen bewust zijn van de stakeholders in de omgeving en ook bewust zijn van de voordelen van de interactie met hen. Echter maakt niet iedere school hier nog optimaal gebruik van. De meerderheid van de scholen interacteert momenteel met hun leerlingen (86%), leraren (92%), ouders (72%) en andere scholen (66%), en minder met partners (o.a. VO-Raad, Kennisnet) en het bedrijfsleven.

3. Personeel & Organisatie Digitalisering vraagt scholen om een sterke digitale organisatiecultuur te creëren, waar de docenten achter staan en waarin zij de vrijheid krijgen om zelfstandig vorm en invulling te geven aan de lessen en het materiaalgebruik. Het vereist ook dat medewerkers worden gestimuleerd om de nodige digitale competenties aan te leren. Ook om digitale veranderingen in de school in goede banen te leiden.

De meerderheid van de instellingen (92%) heeft het afgelopen jaar digitale veranderingen doorgevoerd. Daarbij kozen ze vaak voor de aanschaf van een elektronische leeromgeving (ELO) en de aanschaf van digitale apparaten als tablets en interactieve whiteboards. Het onderzoek toont aan dat scholen proactief bezig zijn met het opzetten van een digitale organisatiecultuur, waarin leraren veelal zelfstandig invulling mogen geven aan de lessen en het materiaalgebruik (92%). Ook geeft het aan dat de directie/leidinggevenden grotendeels verantwoordelijk zijn voor de goedkeuring hiervan (51%). De meeste scholen zijn de nieuwe digitale veranderingen zorgvuldig en stapsgewijs aan het implementeren. De meerderheid van de scholen vindt dat zij prima in staat was om deze veranderingen in de school op te nemen, maar dit proces zeker verbeterd kan worden. 4. Digitaal Ecosysteem Het ecosysteem van de school zorgt ervoor dat scholen anticiperen op, maar ook participeren in de (digitale) veranderingen in de omgeving. Om op de hoogte te blijven van digitale trends in de maatschappij is het belangrijk dat scholen interacteren met de stakeholders in hun omgeving. Door middel van deze interactie kunnen scholen kennis en ervaring (van bijvoorbeeld ‘best practices’) op het gebied van digitalisering met elkaar delen.

53% van de instellingen interacteert actief met haar stakeholders over digitaal onderwijs, en 48% gebruikt die interactie om kennis en ervaring op het gebied van digitalisering te delen.


5. Gebruikerservaring & Interactie Scholen kunnen door middel van diverse digitale middelen en voorzieningen met de stakeholders van de school (leerlingen, leraren/medewerkers en ouders) interacteren. Het is belangrijk voor de school om te weten of de gebruikers tevreden zijn met het gebruik van deze middelen, of zij het nuttig vinden en of zij over de benodigde digitale competenties beschikken. Scholen kunnen daartoe trainingen aan de gebruikers aanbieden, om zo deze digitale competenties correct te ontwikkelen.

Leerlingen gebruiken diverse digitale voorzieningen naast elkaar om met elkaar te interacteren. Leraren gebruiken de meer traditionele methoden om te interacteren. De resultaten tonen aan dat de meerderheid van de scholen vindt dat zij beschikt over de nodige digitale middelen en voorzieningen om digitale interactie tussen de stakeholders te stimuleren en te bewerkstelligen. Van de scholen zegt 71% dat de leerlingen de digitale middelen en voorzieningen, om met elkaar te interacteren, nuttig vinden en 68% zegt dat ze gemakkelijk te gebruiken zijn. 67% van de scholen zegt dat de leraren de digitale middelen en voorzieningen nuttig vindt voor de interactie met elkaar en 42% zegt dat ze makkelijk te gebruiken zijn. Leraren hebben meer moeite met het gebruik van digitale middelen en voorzieningen dan leerlingen. 69% van de scholen zegt dat hun leraren nog niet over de juiste competenties beschikken om met deze middelen te werken. Veel scholen erkennen dit probleem en geven aan ze dit probleem aan te pakken door middel van het aanbieden van trainingen; 80% van de scholen biedt trainingen en educatie aan leraren aan, om beter met digitale middelen en voorzieningen te werken. Ouders worden ook steeds meer

9

1

digitaal betrokken bij de leerprestaties van hun kinderen. De meerderheid van de voortgezet onderwijs scholen (95%) beschikt over een elektronische leeromgeving (ELO) waar ouders het rooster, de agenda, de afwezigheid maar ook de cijfers van hun kinderen digitaal kunnen inzien. 6. Technologie & ICT Digitalisering in het onderwijs vraagt om een adequate ontwikkeling van de ICT Architectuur en ICT Infrastructuur van de school, zodat de school over de juiste voorzieningen beschikt om digitaal onderwijs mogelijk te maken. Het doel hierbij is dat leerlingen goed gebruik kunnen maken van de digitale middelen, voorzieningen en lesmaterialen in de les. Tevens moet de school beschikken over een goede draadloze netwerk verbinding (Wi-Fi), die beschikbaar is in de hele school. En hoort er een ICT Beheer & Servicedesk functionaliteit te zijn waar gebruikers terecht kunnen met vragen en/of problemen bij het gebruik van digitale middelen en voorzieningen.

De meerderheid van de instellingen (95%) heeft een Wi-Fi verbinding in de school met een hoge beschikbaarheid. Bij 11% van de instellingen is het Wi-Fi netwerk niet in het hele gebouw beschikbaar. 60% van de scholen vindt dat de ICT Architectuur van de school een stevig fundament voor de toekomst biedt. 69% van de scholen heeft een ICT Manager die de gehele ICT architectuur & infrastructuur ontwikkelt en beheert. Uit de resultaten blijkt dat 95% van de voortgezet onderwijs scholen over een elektronische leeromgeving beschikt, waarin verschillende digitale middelen en voorzieningen beschikbaar en verbonden zijn (o.a. digitaal lesmateriaal en opdrachten, digitaal rooster, cijferadministratie, afwezigheidadministratie en leerlingvolgsysteem). Dit systeem is altijd beschikbaar voor de medewerkers, maar niet altijd voor de leerlingen en ouders. De meerderheid van de scholen maakt gebruik van computers (94%), laptops (65%), interactieve whiteboards (83%) en tablets (62%). Maar 31% van de scholen geeft aan intensief gebruik te maken van digitale apparaten in iedere les. 24% van de scholen geeft aan dat ze software en lesmateriaal intensief in iedere les gebruiken. De meeste scholen hebben de basis gelegd en de middelen bemachtigd, maar weten nog niet goed wat voor software en lesmateriaal er allemaal beschikbaar is. Tevens weten ze niet hoe ze deze middelen en voorzieningen het beste in de les kunnen inzetten. 84% van de scholen heeft een ICT Beheer & Servicedesk beschikbaar heeft voor de gebruikers van de school. De meeste scholen hebben een fysieke helpdesk (76%) en een online helpdesk (60%), die bijna altijd beschikbaar zijn tijdens schooluren. Een aantal scholen heeft dus nog geen ICT Beheer & Servicedesk beschikbaar; bij deze scholen is er vaak een leraar aangewezen om een paar uur per week deze werkzaamheden te verrichten.


7. Informatie & Inzicht Om excellent en op maat gemaakt onderwijs aan te bieden, kunnen scholen in het voortgezet onderwijs het beste een digitaal systeem of platform ontwikkelen waarin alle data wordt verzameld, opgeslagen en gedeeld. Dit zorgt ervoor dat scholen gemakkelijk en overzichtelijk bij hun data kunnen komen om uiteindelijk waardevolle inzichten te kunnen genereren. Ook is dit in het belang voor de toekomst van de school; door dit digitaal systeem zal ‘Learning Analytics’ gemakkelijker geïmplementeerd kunnen worden, waar digitale middelen en voorzieningen aan elkaar gekoppeld kunnen worden om gepersonaliseerd onderwijs per leerling aan te kunnen bieden.

Ruim 95% van de instellingen beschikt over een digitaal systeem of platform waar informatie en data uit verschillende systemen intern wordt verzameld, opgeslagen en gedeeld. De meerderheid van de scholen heeft de basis voor informatiemanagement al gelegd. Van de scholen vindt 90% dat het systeem goed werkt en dat de bijgehouden informatie en data accuraat zijn. Echter ziet 39% van de scholen Learning Analytics als een essentiële methode om op maat gemaakt onderwijs aan de leerlingen aan te bieden, en zegt 20% van de scholen dat de school over de digitale middelen en voorzieningen beschikt om Learning Analytics mogelijk te maken. Learning Analytics is een relatief nieuw concept waar scholen nog maar geringe kennis van hebben. Maar 20% van de voortgezet onderwijs scholen, die deel hebben genomen aan het onderzoek, zegt dat de school al gebruikt maakt van Learning Analytics. 8. Beveiliging & Privacy Digitalisering van het onderwijs stelt hoge eisen aan de beveiliging en privacy van data en informatie. Scholen horen een beveiligde leeren werkomgeving voor alle leerlingen, leraren en overige medewerkers te creëren. Dit kunnen scholen bewerkstelligen door beveiliging en privacy protocollen en maatregelen te ontwikkelen waardoor de beschikbaarheid en integriteit van data uit verschillende systemen worden gewaarborgd. De school moet op de hoogte zijn van de weten regelgeving omtrent de privacy van informatie en data (o.a. persoonsgegevens en leerlingdossiers) en kan dit het beste bewerkstelligen door middel van informatie sessies aan de gebruikers van de school, zodat ook zij op de hoogte zijn van de ontwikkelingen.

10

1

94% van de instellingen zegt een beveiligde leeren werkomgeving voor alle gebruikers van de school te hebben gecreëerd. 80% van de scholen heeft een uitvoerig beveiligingsplan opgezet met protocollen en maatregelen om de beschikbaarheid en integriteit van data en informatie uitstekend te waarborgen. De resultaten tonen aan dat scholen zich bewust zijn van de behoefte aan beveiliging en privacy maatregelen en dat de meerderheid van de scholen hier zorgvuldig mee om probeert te gaan. Toch zien we dat scholen moeite hebben met de privacy wetgeving; scholen zijn zich bewust van de weten regelgeving omtrent privacy van informatie en data, maar hebben toch moeite met het ontwikkelen van gerichte privacy protocollen en maatregelen. 60% van de scholen geeft aan dat zij gerichte privacy protocollen en maatregelen hebben ontwikkeld. Bij 41% van de scholen worden deze privacy protocollen en maatregelen strikt nageleefd. De meerderheid van de scholen biedt geen informatiesessies en trainingen m.b.t. ICT Beveiliging & Privacy aan voor de medewerkers, leerlingen en ouders. Dit zou scholen juist helpen om de gebruikers van de school bewust te laten worden van de beveiliging en privacy protocollen en maatregelen die de school hanteert.

Er zijn geen opmerkelijke contrasten tussen de digitale capaciteiten per Volwassenheidsniveau. Dit laat zien dat scholen stapsgewijs te werk gaan en een evenwichtige ontwikkeling op alle digitale capaciteiten hebben. Copyright © 2015 Accenture All Rights Reserved.

11

1

5. Conclusie Scholen in Nederland zijn nog niet klaar voor de digitale samenleving van morgen. Digitale transformatie in het onderwijs Digitalisering verstoort en domineert markten, industrieën en organisaties in onze samenleving. De maatschappij en de arbeidsmarkt veranderen in stroomversnelling. Ook het onderwijs ontkomt hier niet aan. In de toekomst zullen traditionele beroepen verdwijnen en plaatsmaken voor nieuwe digitale beroepen. Digitalisering maakt het mogelijk om excellent en op maat gemaakt onderwijs aan leerlingen van nu aan te bieden, waardoor zij voorbereid zijn op de uitdagingen van morgen.

76% van de scholen is zich bewust van de meerwaarde van digitalisering van het onderwijs, en ambieert om hier duidelijke stappen in te zetten. Deze scholen hebben de basis gelegd om de school stapsgewijs ‘digitaler’ te maken. 70% van de scholen in het voortgezet onderwijs heeft een duidelijke visie op digitalisering geformuleerd, maar 56% heeft moeite om de digitale visie naar concrete doelstellingen te vertalen. Bij 76% van de scholen wordt het meerjarenbeleidsplan niet strikt nageleefd door de organisatie.

Onderwijssector verwacht krimp en ontgroening Het voortgezet onderwijs in Nederland heeft te maken met verschillende uitdagingen. Door grootschalige terugloop van leerlingaantallen zal de sector in 2020 te maken krijgen met een krimp en ontgroening. Scholen die niet proactief of niet tijdig op de digitale trends reageren krijgen het dan moeilijk.

Digitalisering blijkt een ingrijpende verandering te zijn voor scholen. 34% van de scholen heeft geen volledig beeld van de ontwikkeling en mogelijkheden die digitalisering met zich mee brengt. Daarentegen staan 93% van de scholen hier wel voor open. Interactie met de omgeving kan hierbij helpen. 48% van de scholen interacteert met de stakeholders in de omgeving om kennis en ervaringen te delen op het gebied van digitalisering.

Scholen in Nederland nog niet klaar voor de toekomst De meeste scholen in het voortgezet onderwijs scoren gemiddeld op de Digitale Volwassenheidsindex. Er is sprake van een relatief evenwichtige ontwikkeling op alle 8 digitale capaciteiten. De resultaten tonen aan dat er geen school is die niet met digitalisering van het onderwijs bezig is. Scholen hebben de eerste stappen naar digitaal onderwijs gezet, en hebben tegelijkertijd nog een lange weg te gaan, waarbij het accent ligt op de daadwerkelijke implementatie en realisatie van digitalisering.

In de praktijk zijn scholen nog erg afwachtend als het gaat om innovatie. Ze wachten tot dat ‘best practices’ uit de sector bekend zijn, zodat ze geen (in hun ogen) onnodige kosten maken of risico’s hoeven te nemen. De meeste scholen stimuleren het gebruik van digitale apparaten om digitaal onderwijs te bewerkstelligen. Er wordt gebruik gemaakt van digitale middelen, maar deze middelen worden nog niet overal of consistent ingezet. Het voorzieningenniveau van de school is hiervoor nog niet voldoende op orde.

Scholen dienen evenwichtig en coherent de digitale capaciteiten te stimuleren en te ontwikkelen, zodat het als één geheel in de school geïntegreerd wordt. Copyright © 2015 Accenture All Rights Reserved.

Het vereist een proactieve houding van scholen, waarbij scholen risico’s moeten durven nemen en tijd moeten investeren om de digitale transformatie door te voeren. 12

1

Appendix: Over het Onderzoek Onderzoeksdoelstellingen Het onderzoek is opgezet met als doel meer inzicht te krijgen in de digitale transformatie van het voortgezet onderwijs. Om dit te begrijpen worden de capaciteiten belicht die scholen nodig hebben om digitalisering beter toe te kunnen passen en te integreren in de school. Met de resultaten van het onderzoek willen we scholen ook meer bewust laten worden van de digitale capaciteiten waarover zij beschikken en de digitale capaciteiten die ze nodig hebben. Onderzoeksmethode Het onderzoek is afgeleid van het “Digital Capability Assessment” van Accenture. Via een online vragenlijst hebben de scholen zichzelf beoordeeld (self-assessment) op de digitale capaciteiten. De vragenlijst bevat een mix van stellingen, gesloten vragen en open vragen. De gegevens van de respondenten zijn enkel ten behoeve van dit onderzoek gebruikt en zijn vertrouwelijk behandeld. Onderzoeksgroep De online vragenlijst is uitgezet bij de schoolleiding van alle voortgezet onderwijs scholen in Nederland. Volgens De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) telt het voortgezet onderwijs 656 hoofdvestigingen in Nederland. Respondenten 202 (van de 656) scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland hebben aan het onderzoek deelgenomen, daardoor is een response rate van 30,8% voor dit onderzoek behaald. 62,4% van de deelnemende scholen had een omvang van >1000 leerlingen.

97

West-‐Nederland

39

Zuid-‐Nederland

46

Oost-‐Nederland

Noord-‐Nederland

20

Grafiek 2: Respondenten (Deelnemende scholen) per regio.


13

1

Over Accenture Accenture is een bedrijf dat zich wereldwijd bezig houdt met management consulting, technologie en outsourcing. We hebben ongeveer 305.000 mensen in dienst die klanten bedienen in meer dan 120 landen. Wij werken met onze klanten samen om hen te helpen high-performance organisaties en overheden te worden. Dit doen we door een combinatie van bewezen ervaring en uitgebreide vaardigheden in alle industrieën en bedrijfsfuncties. Daarnaast doen we diepgaand onderzoek onder de meest succesvolle bedrijven in de wereld. Kijk voor meer informatie op www.accenture.com.

Auteur Stefania Daniolos

Contactpersonen Luuk Aarts Senior Manager Accenture Health & Public Service, Nederland [email protected] Patrick Baeyens Senior Manager Accenture Digital, Nederland [email protected]

Copyright © 2015 Accenture All rights reserved. Accenture, its logo, and High Performance Delivered


14

Onderwijs & Digitalisering Zijn scholen klaar voor de toekomst?

Recommend Documents