Papendrecht, 15 mei 2014
Aan de voorzitter van de Gemeenteraad van Papendrecht T.a.v. de heer C.J.M. (Kees) de Bruin, Postadres: Postbus 11, 3350 AA Papendrecht, Bestemd ter doorgeleiding voor het bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden T.a.v. de voorzitter, de heer A.A.M. (Arno) Brok, thans demissionair, Ingezonden via de griffie van de gemeente Papendrecht, T.a.v. de griffier, A.P.M.A.F. (Funs) Bergmans, Onderwerp: vragen ex artikel 36 van het “Reglement van orde voor de vergaderingen en andere werkzaamheden van de Drechtraad (versie 4.0)”
Geachte heer de Bruin, Hierbij gelieve u een aantal vragen ex artikel 36 van het “Reglement van orde voor de vergaderingen en andere werkzaamheden van de Drechtraad (versie 4.0)” inzake de in de week van 31 maart jongstleden bekend geworden ICT-problemen bij het Service Centrum Drechtsteden aan te treffen, met het verzoek deze door te willen doen geleiden voor beantwoording door het bestuur van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (DSB) alsook om hiervan een afschrift te doen toekomen aan de eigen gemeenteraad, respectievelijk het eigen College van B&W. Aan de voorzitter van de Drechtraad, respectievelijk het DSB verzoek ik hierbij een afschrift van deze brief te doen toekomen aan de overige Colleges van B&W en de overige Gemeenteraden van de bij de Gemeenschappelijke regeling Drechtsteden aangesloten gemeenten. Inleiding In het weekend van 29-30 maart 2014 kwam er een klokkenluidersbrief1 over ICT-problemen in Papendrecht en de Drechtsteden boven water, de tweede op rij. De eerste hebben wij als volksvertegenwoordiging niet gezien. Waarom niet? Klokkenluiders van het ICT centrum van de Drechtsteden, Service Centrum Drechtsteden (SCD), hebben, naar nu is gebleken, voor de tweede maal de noodklok geluid. Er is sprake van verdenking van grootscheepse problemen bij het SCD.i
1
Na geheime beantwoording tijdens een schorsing van de Gemeenteraad van Papendrecht op 2 april 2014 en in de beantwoording door het Drechtstedenbestuur bij brief van 1 april 2014 met kenmerk BDR/14/ 1192550 met als onderwerp ‘Prijsafspraken ICT-keten’ bleek dat er van een anonieme brief gesproken diende te worden. 1
OP nam het initiatief tot een ingelaste Raadsvergadering. Nadat op verzoek van de oppositie (PAB & OP) de Papendrechtse Gemeenteraad als eerste van de zes gemeenteraden op 02 april 2014 vertrouwelijk werd bijgepraat, zijn gelukkig inmiddels ook de leden van de Drechtraad vertrouwelijk bijgepraat. Zonder deze klokkenluidersbrief hadden wij (Raadsleden in de zes aangesloten gemeenten en de Drechtraadsleden) nu nog niets geweten. En dat terwijl wij geacht worden als raadsleden het bestuur te controleren. Veel informatie werd vanuit Dordrecht ingewonnen door WEK Dordrecht Politiek Podium2. Bij de voorbereiding op de door OP aangevraagde extra ingelaste Raadsvergadering in Papendrecht, die op woensdag 2 april jongstleden plaatsvond is daar intensief gebruik van gemaakt. In 2010 heeft het Drechtstedenbestuur zonder voorafgaande toestemming van de Drechtraad, waarin wij als gemeente Papendrecht ook vertegenwoordigd zijn, een uitgave gedaan van 6 miljoen euro ten behoeve van de ICT. De toenmalige portefeuillehouder (dhr. Tanis) bood namens het Drechtstedenbestuur excuses aan en sprak de historische woorden uit dat dit niet had mogen gebeuren en dat dit niet weer zou gebeuren. Krap drie jaar later komt een mogelijk grootschalige fraude binnen dezelfde ICT dienst van de Drechtsteden (SCD) aan het licht. Op welke wijze? Door een klokkenluidersbrief. De brief is gedateerd op 9 maart 2014 maar wordt door de griffie in Dordrecht pas op 19 maart 2014 – de dag van de gementeraadsverkiezingen – als binnengekomen geregistreerd. De daadwerkelijke verspreiding ervan vindt vermoedelijk zelfs nog later plaats, althans dat mogen we aannemen, aangezien pas bijna twee weken na de verkiezingen de bewuste brief boven tafel komt, eerst alleen nog maar in Dordrecht. Papendrecht moet de informatie uit/via de media vernemen. Uit de klokkenluidersbrief valt af te leiden dat reeds in december 2013 bekend was dat er problemen binnen de ICT van de Drechtsteden waren c.q. mogelijke fraude was gepleegd. Dat betekent dat Papendrecht, als onderdeel van de intergemeentelijke samenwerking binnen de Drechtraad, dus inmiddels ruim drie maanden zeer belangwekkende informatie is onthouden. Ook “onze” Drechtsteden-bestuurders, toentertijd de heren Korteland en Nieuwstraten, waren daarvoor - toen op dat moment en in de maanden daarna - verantwoordelijk. Vandaar ook dat wij van OP een motie van wantrouwen hadden voorbereid. De portefeuillehouders in het DSB werden wel geïnformeerd, maar hielden al die tijd hun mond. De vraag is of zij er goed aan hebben gedaan om zulke cruciale informatie aan de Raad te onthouden. Of er wel iemand binnen het Papendrechts bestuur op de hoogte gesteld is, is niet bekend. In dat geval is opnieuw de vraag aan de orde waarom die informatie niet aan de Gemeenteraad, als het hoogste politieke controlerende orgaan, is gecommuniceerd. Recent kwam tijdens commissies weer naar voren dat de communicatie vanuit het bestuur naar de raadsleden een verbeterslag behoeft. Tot op dinsdag 1 april jongstleden zwegen de Drechtsteden en alle mogelijke betrokkenen in alle toonaarden. Verbijsterend. Opmerkelijk genoeg gebeurt datzelfde binnen Papendrecht: op Onafhankelijk Papendrecht en Papendrechts Algemeen Belang na reppen de andere politieke partijen er met geen woord over. Nog steeds niet. Wel wordt de zaak afgedaan met termen als 2
WEK Dordrecht Politiek Podium Website http://www.wekdordrecht.nl/ICT-fraude-service-centrumdrechtsteden-speelt-mogelijk-al-jaren/ 2
‘relpolitiek’ en al helemaal vreemd is dat de oppositiepartijen gevraagd wordt om excuses aan te bieden aan het bestuur. De omgekeerde wereld. Het bestuur notabene dat cruciale informatie over de ICT-problemen geheim heeft gehouden, wat tegen alle regels van transparantie en goed democratisch functioneren ingaat. Bovendien is het common sense dat de fractievoorzitters in elk geval vertrouwelijk worden bijgepraat. Ook dit is niet gebeurd. Zonder deze klokkenluidersbrief hadden wij als Raad nu nog niets geweten. En dat terwijl wij geacht worden als raadsleden het bestuur te controleren! Diezelfde partijen hebben in het (recente) verleden nog vergaande voorstellen gesteund waarin bevoegdheden aan diezelfde Drechtsteden werden overgedragen. Onafhankelijk Papendrecht kan zich voorstellen dat een diepgaand onderzoek door een justitieel rechercheteam dient plaats te vinden. De ICT problemen bij het Service Centrum Drechtsteden speelt mogelijk al jaren. Wat nu naar boven komt is het spreekwoordelijke topje van de ijsberg. Het zijn vermoedens die nu nog niet kunnen worden bewezen, maar zeker is dat dit nader onderzocht zal moeten worden. Mogelijk kan dit ICT-gebeuren onderwerp zijn van een Rekenkameronderzoek door een van de lokale Rekenkamers. In een notendop is in de eerste week van april 2014 voor iedereen zichtbaar geworden waartoe het op afstand plaatsen van organisaties kan leiden zeker als dat gepaard gaat met een uitholling van de lokale democratie door overdracht van bevoegdheden naar een samenwerkingsarrangement, zoals de Drechtsteden. Noem ook de nadelen. Hoe groot de lof ook die van de daken wordt geschreeuwd, de ICT-problemen of mogelijke fraude hebben plaatsgevonden en waren een gevolg van een gebrek aan controle en toezicht. Hoe heeft dit zover kunnen komen? Het als gemeente Papendrecht afschuiven van eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden (zoals recent bij de WMO tijdens de Raad van eind februari 2014) zonder bijpassende controlemechanismen is niet langer zomaar verantwoord. De Drechtraad blijkt die rol niet aan te kunnen, zo heeft onze fractie eerder al met kracht van argumenten naar voren gebracht. Dat heeft alles met de structuur van de politieke omgeving te maken, die de (staatkundig goed geregelde en) legitieme controle op afstand zet en daarmee de volksvertegenwoordiging op afstand zet en de facto steeds verder uitholt. Die balans is verstoord, waardoor Raadsleden hun werk niet meer goed kunnen doen. Volgens onze fractie spelen de kennelijke wantoestanden bij ICT-Drechtsteden al sinds 2010 (en mogelijk zelfs langer). In 2011 is er al een fors ‘tekort’ opgelopen door het uitlopen van het project en omdat er minder applicaties overbodig zijn gemaakt. De financiële middelen zijn opgeraakt en men vroeg de Drechtraad om nog eens 2,3 miljoen euro, zogenaamd was dit een ‘misrekening’ in de business-case. Welke ‘misrekeningii’? Het gaat om de business case die is gemaakt voor het Servicecentrum Drechtsteden. In dit centrum zijn medewerkers van de aangesloten gemeenten ondergebracht die werkzaam zijn op het gebied van financiën, personeelszaken, communicatie en ICT. Acht ICTorganisatie moesten toen worden teruggebracht naar één. Het gaat/ging toen om honderden applicaties die de acht organisaties gebruikten. In 2011, toen de aanvraag van 2,3 miljoen euro in de Drechtraad kwam, was er al een ander fors financieel ‘probleem’ voor wat betreft de licenties: er was minstens een tekort van 500.000 euro, dat betaald moest worden aan Adobe, Oracle, Citrix en mogelijk ook Microsoft. Het kwam trouwens regelmatig voor dat het ene gat met het andere gevuld c.q. gedicht moest worden. Door het uitlopen 3
van het project zijn ook de externe inhuurkosten enorm uit de hand gelopen. Het liep toen al niet goed. We schrijven 2011; maar ook daarvoor liep het al niet goed, waarover later meer. Op de website van de Rooie Olifant staat een artikel, Misrekening ICT kost Drechtsteden twee miljoen. De zes steden die zijn aangesloten bij de samenwerking Drechtsteden moeten gezamenlijk meer dan twee miljoen euro betalen om oude applicaties in de lucht te houden. Eigenlijk had het servicecentrum Drechtsteden (SCD) in 2009 al moeten werken met een nieuw platform. Er zou sprake zijn van een misrekening in de business case. Een misrekening in de business case zorgt ervoor dat het samenwerkingsverband Drechtsteden meer dan twee miljoen extra moet betalen aan ICT. In de berekening was opgenomen dat de Drechtsteden al in 2009 van een gezamenlijk ICT-platform gebruik konden maken. Dat blijkt 2010 te zijn. Binnen de samenwerking zijn de steden Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht aangesloten. Het gaat om de business case die is gemaakt voor het Servicecentrum Drechtsteden. Dat bedient de zes aangesloten steden, maar ook de regio Zuid-Holland Zuid en de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. In dit centrum zijn medewerkers van de aangesloten gemeenten ondergebracht die werkzaam zijn op het gebied van financiën, personeelszaken, communicatie en ICT. Acht ICTorganisatie moeten worden teruggebracht naar één. Het gaat om honderden applicaties die de acht organisaties gebruiken. Woordvoerster Paulien Schilthuizen kan niet zeggen van welke leverancier het platform is. "De bedoeling was dat we in 2009 al met het platform konden werken. Nu blijkt dat het systeem in 2010 klaar is en overal kan worden geïmplementeerd", zegt ze. Beheer; Een groot deel van de twee miljoen gaat zitten in het beheer van de overige systemen, zegt wethouder Hans Tanis van de gemeente Sliedrecht. Binnen het samenwerkingsverband Drechtsteden is hij verantwoordelijk voor de automatisering. Volgens hem is een misrekening niet de enige reden dat er extra budget nodig is. "Achteraf bleek dat er bij de gemeenten meer applicaties draaien dan dat ze bij het maken van de businesscase hebben aangegeven", aldus Tanis. Het is nog niet duidelijk wie het geld gaat ophoesten. Waarschijnlijk wordt dat door de gemeenten gedaan, denkt/dacht (pfh.) Tanis. Het samenvoegen van de verschillende afdelingen van de zes gemeenten moest vanaf 2011 tussen 6,5 en 7,5 miljoen euro per jaar gaan opleveren. Dan komen nu de vragen: 1. Kan uw bestuur in een overzichtelijke tabel aangeven of de samenvoeging als hierboven gemeld inderdaad per jaar tussen de 6½ en 7½ miljoen euro “oplevert” c.q. opgeleverd heeft? 2. Kunt u een overzichtelijk staatje aanleveren waarin u aangeeft dat vanaf 2009 tot op dit jaar (2014) de jaarlijkse efficiency een dergelijk bedrag beloopt? 3. Graag zien wij een berekening van u tegemoet waaruit dit opgemaakt kan worden. 4. Volgens een nattevingerberekening gaat het dan om een efficiencywinst van ca. 28 miljoen euro, als de periode 2011-(2012-2013-)2014 als uitgangspunt genomen wordt. Kunt u dat nader verklaren en aantoonbaar maken? 5. Is er een zogenaamde nul-meting gedaan in 2011? In datzelfde jaar 2011 is er veel geld opgegaan aan externe consultancy kosten. Door ‘slim’ te begroten met afschrijvingen (veel van vijf naar zeven of zelfs tien jaar) is tonnen extra geld voor consultancy beschikbaar gemaakt. Dit moet men dus eigenlijk ook bij het tekort van 2,3 miljoen euro optellen.
4
Voorbeeld: als men grof genomen 30 miljoen euro (oorspronkelijke kosten project IPA, oftewel informatievoorziening, processen en automatisering) afschrijft over vijf jaar dan kost dat zes miljoen euro per jaar. Maakt men daar zeven jaar van dan heeft men al gauw 1,8 miljoen euro extra per jaar ter beschikking in de begroting. Reken maar uit wat dat sinds 2010 voor verschil heeft gemaakt. En daarvan was de Drechtraad niet op de hoogte. Tot op heden kost het totale project al ruim 50 miljoen euro. 6. Kunt u bevestigen dat het IPA project inmiddels ruim meer dan 50 miljoen euro heeft gekost? 7. Hoeveel kost het IPA project overigens (vanaf de start) tot op heden exact? Personele bezetting Er is in eerste instantie getracht om met zo veel mogelijk interne medewerkers de klus te klaren, maar onverwachts werden de interne krachten opzij gezet voor dure extern ingehuurde consultancy. Ook blijkt dan nog dat deze externen elkaar goed kenden uit het recente werkverleden. Op 19 januari 2012 gaf Jan Hijzelendoorn van het SCD een presentatie waarbij de begroting van het SCD nader werd verklaard. De materiële kosten beliepen op jaarbasis € 10.500.000,00, de kapitaallasten € 6.500.000,00, DVO (Beheer) € 1.000.000,00, DVO (Advies) € 2.300.000,00, Personeel (Beheer) € 12.000.000,00 en Personeel (Advies) € 10.000.000,00. 8. Het resultaat van de aanbesteding is volgens deze presentatie € 2,5 miljoen per jaar, gerekend vanaf 2011. Kloppen deze cijfers? Uit bovenstaand begrotingsoverzicht uit 2012 blijkt dat 29% van de begroting bij het SCD opgaat aan externe inhuur (Personeel Advies). 9. Hoeveel externen waren hiervoor aan het werk? 10. Wat waren de honoraria die werden betaald? Respectievelijk de gemiddelde netto uurlonen? 11. Zijn er honoraria aan externen betaald die de WNT norm hebben overschreden? Portefeuillehouder DSB Van de Burgt heeft eerder tijdens de vorige periode (2010-2014) op vragen van het lid Lammers laten weten aan de Drechtraad dat er binnen de GR Drechtsteden en de dochters geen honoraria of salarissen hoger dan de zogenaamde Balkenende norm ofwel de WNT norm zijn dan wel worden/werden betaald. De Drechtsteden zouden zich aan de WNT norm houden. In de herfst van 2011 bestond het merendeel van het management inmiddels uit externen (van hoog naar laag met functies van minimaal 100 euro exclusief btw per uur). Hierbij moeten we denken aan de P&O manager, de directeur van het SCD, de verandermanager, de procesmanager, de manager ICT afdeling, de afdelingsmanager van het Rekencentrum en de Infrastructuur, en de ICT-architect.
5
Op BINNENLANDS BESTUUR DIGITAAL lezen we deze bijdrage van een oud medewerker van de SCD: Door een oud-medewerker SCD op 4 april 2014 03:40 (…) “In de AD de Dordtenaar wordt er gesuggereerd dat de gemeenten zelf niet in de gaten hadden dat ze teveel betaalden. Dit had voornamelijk te maken met de complexiteit van het product en het niet weten wat een normaal bedrag is voor een oplossing van een computer probleem. Het is toch uiterst vreemd te noemen dat men niet over de juiste informatie beschikt. Het lijkt mij toch niet onlogisch bij een besteding van 16 miljoen eerst een gedetailleerd vooronderzoek te laten plaats vinden, tevens hier op volgend een business case en plan van aanpak. Er wordt tevens gesuggereerd over een hele keten aan tussenpartijen en persoonlijk gewin. De eind verantwoordelijke (RACI) in dit geval is het Servicecentrum Drechtsteden en met name de opdrachtgever. De tussenpartijen bestonden in de meeste gevallen uit interne medewerkers welke in elke fase van het traject betrokken waren. Het feit dat de mogelijkheid tot persoonlijke verrijking zich kon voordoen is met name te wijten aan ongeschoold eigen personeel en het ingrijpen van de belanghebbenden. Het is dus onterecht om nu alleen de ingehuurde ICT manager de schuld in de schoenen te schuiven. Het is logischer om een intern onderzoek te starten naar de bevriende opdrachtnemer en zijn interne vriendjes (tussen partijen) welke hoogstwaarschijnlijk niet over de juiste kwalificaties beschikken maar op sociaal vak goed met elkaar kunnen omgaan.(diverse uitnodigingen en uitstapjes).”(…) 12. Wat is uw reactie op bovengemeld stuk? 13. Waren er nog andere belanghebbenden anders dan de ingehuurde ICT manager? 14. Is er ook een onderzoek ingesteld naar de (kennelijk) bevriende opdrachtnemer en zijn interne “vriendjes” (tussen partijen)? 15. Welk protocol hanteert u bij de inhuur van tijdelijk personeel en met ingang van welke periode tot en met wanneer? Graag ontvangen wij een gedetailleerde omschrijving van de richtlijn c.q. protocol voor inhuur van tijdelijk personeel. 16. Is er ooit afgeweken van de richtlijn protocol? a. en met ingang van welke datum? b. tot wanneer en in welke gevallen? c. en wat was de reden van afwijken van de richtlijn c.q. protocol? 17. Is er te allen tijde openheid van zaken over de ICT-bedrijven waarvan men personeel inhuurt en wordt de Drechtraad daarover ingelicht? 18. Wie doet de inkoop van tijdelijk personeel? 19. Wie is eindverantwoordelijk voor de inkoop van tijdelijk personeel? 20. Wie controleert of de inkoop van tijdelijk personeel ordentelijk verloopt? 21. Welke taken vallen onder verantwoordelijkheid van de afdelingsmanager inzake de inhuur van tijdelijk personeel? 22. Heeft de afdelingsmanager ooit zakelijke en/of privé betrekkingen onderhouden met bedrijven inzake de inhuur van ICT-personeel? a. Graag afschrift van de toentertijd ingediende CV’s van de ingehuurde externen en van de afdelingsmanager SCD. 23. Zijn de juiste protocollen gevolgd? Zo ja, waaruit concludeert u dat? 24. Op basis van welke feiten kunt u een (indirect zakelijke) relatie uitsluiten met de geconsulteerde bureaus ten opzichte van de relatie van de afdelingsmanager ICT Drechtsteden? 25. Zijn tot en met heden alle ICT-functies voor publicatie ter inzage gelegd en waar vindt de publicatie plaats? Er waren c.q. zijn tot op dit moment volgens onze inschatting teveel externen aan het werk bij het SCD. In onderling samenspel bepalen zij hoe de regie van het SCD eruit ziet. Internen komen zwaar onder druk te staan en worden monddood gemaakt. De externen bepalen wat er binnen het SCD
6
gebeurt, zij schuiven elkaar opdrachten toe en zorgen ervoor dat er nauwelijks sturing mogelijk is op het beleid van het SCD. 26. Herkent u het beeld dat er teveel externen zijn die elkaar de bal toespelen en dat er de facto geen regie meer is op het SCD? Op BINNENLANDS BESTUUR DIGITAAL lezen we ook deze bijdrage: Door Henk Vissers (Information Manager/ Business Analist) op 4 april 2014 02:09 (…) “De Drechtsteden met name het Servicecentrum Drechtsteden (SCD) is in dit geheel niet onschuldig en heeft voornamelijk gefaald in het professionaliseren en beheersen van hun eigen organisatie. Men geeft aan een professionele organisatie te zijn maar is nog steeds afhankelijk van de bureaucratie en de zwarte massa op de werkvloer (vriendjes politiek). Het voornamelijk bezuinigen op specialistisch personeel en deze functies laten invullen door eigen personeel die niet capabel genoeg zijn en tevens geen affiniteit hebben met de betreffende materie. Sommige (belangrijke) functies worden ingevuld door mensen die afkomstig zijn van de sociale dienst en geen enkele opleiding betreffende ICT of organisatie/procesverandering . Tevens zijn er diverse vacatures die om de twee maanden opnieuw worden gepubliceerd maar nooit worden ingevuld. Hier uit kunnen we constateren dat de Drechtsteden tijd en voornamelijk geld belangrijker vindt dan kwaliteit wat in de toekomst zal leiden tot het stagneren van de processen en systemen. Tevens is de ICT vernieuwing gedoemd te mislukken aangezien bij de oplevering de verwachtte specificaties door in het bijzonder de vertragingen en incompetent personeel nooit en te nimmer zullen voldoen aan de nieuwe eisen. De beste oplossing voor vooral het Servicecentrum Drechtsteden (SCD) is zich te ontdoen van hun huidig (ongeschoold) management en specialisten hun werk laten doen. We kunnen dus constateren dat het hier weer een bodemloze put betreft waar de belastingbetaler uiteindelijk voor zal opdraaien.” (…) De politiek en het Drechtstedenbestuur zijn dus naar het schijnt de regie op het SCD volledig kwijt. Als men er al interesse voor toont, is het voornamelijk interesse van een afstand. Een voormalig Drechtstedenbestuurder, de voorganger van pfh. Korteland, hield zich naar verluidt niet erg intensief bezig met het reilen en zeilen van het SCD en liet zich er vrijwel nooit zien. De misstanden bij het SCD zijn in zijn periode niet tot een einde gekomen. En ook in de periode daarna is het niet veel beter geworden. Dit duidt toch op een tekortschieten van de portefeuillehouders in het DSB. 27. Kunt u bevestigen dat het DSB hier toch tekort is geschoten? a. Zo nee, op welke gronden is het tegendeel gebaseerd? 28. Wat gaat u daaraan doen, welke maatregelen overweegt u ter verbetering? In de normale situatie zal een leidinggevende verantwoordelijkheid nemen voor zijn daden c.q. falen. Moet de gemeenschap genoegen nemen met een sorry-cultuur of is er nog sprake van zelfreflectie dan wel een sanctie met betrekking tot ICT problemen? 29. Herkent u zich in de kritiek van de schrijver(s) op de website van Binnenlands Bestuur Digitaal, beide artikelen geplaatst op 4 april 2014 vlak na het bekend worden van de ICTproblemen in het weekend daarvoor? 30. Kunt u een overzicht aanbieden van de belangrijkste functies bij het SCD en daarbij een verdeling tussen internen en externen aangeven? Op 1 april 2014 in de middag heeft de Papendrechtse gemeenteraad een brief ontvangen van de burgemeester, waaruit was af te leiden dat er waar mogelijk stukken ter inzage gelegd zullen worden. Om 18:00 uur diezelfde dag was OP op het gemeentehuis aanwezig en heeft geconstateerd dat daar geen stukken lagen. Uit navraag bleek dat die stukkeniii er niet waren. Deze bevonden zich "in de regio". Daar OP mag aannemen dat het dossier digitaal is opgeslagen vertrouwt OP erop dat in ieder geval de niet vertrouwelijke stukken de volgende ochtend alsnog ter beschikking van de raadsleden zouden worden gesteld. Quod non. 7
31. Kunnen wij erop vertrouwen dat wij deze stukken alsnog per omgaande kunnen inzien dan wel ontvangen? Ook het digitale dossier werd niet ter beschikking gesteld, voorafgaande aan de Raadvergadering. Derhalve konden wij ons als fractie OP niet grondig op het debat voorbereiden. Ter bevordering van een goed verloop van de verdere discussie over de ICT-problemen en om te voorkomen dat eventueel desbetreffende personen een antwoord schuldig moe(s)ten blijven omdat ze op die vraag niet voorbereid zijn/waren, verzoeken/verzochten wij u onderstaande documenten vrij te geven dan wel alle Raadsleden in staat te stellen deze documenten ter griffie in te kunnen zien. 32. De eerste én tweede klokkenluidersbrief (zoals eerder opgemerkt dient hier gesproken te worden van “anonieme brief”); van welke datum zijn deze brieven? 33. Op welke wijze is de kwestie precies aan het licht gebracht en wanneer? a. Klopt het dat reeds in de beginperiode en daarna bij de SCD signalen c.q. meldingen/ vermoedens binnen zijn gekomen van onregelmatigheden c.q. (wan)toestanden inzake ICT-SCD? b. Waarom werd de Raad daarover niet ingelicht? Uit de geheime mededelingen is vast komen te staan dat op datum 17 januari 2014 opdracht is gegeven aan het bedrijfsrecherchebureau. 34. Welke kosten zijn gemoeid met het onderzoek en voor wiens rekening komen de kosten? 35. Het onderzoek door het bedrijfsrecherchebureau heeft plaatsgevonden van 17 januari tot 11 februari 2014, en van welke datum dateert het rapport, is dat 11 februari 2014? 36. Wat waren de conclusies van het rapport? 37. Om welke bedragen gaat het? Indien mogelijk graag een indicatie. 38. Op welk moment is aangifte gedaan bij de politie? 39. Wie (welke personen) van de Drechtsteden en de aangesloten gemeenten is (zijn) van deze mogelijke fraudekwestie op de hoogte gesteld, hoe en op welke datum/ data? 40. Waren dat de voorzitter, Arno Brok op 12 februari, de portefeuillehouders Mirck en Tanis idem op 12 februari en de andere leden van het DSB op 13 februari? 41. Zijn er toen nog anderen op de hoogte gesteld? En zo nee, waarom eigenlijk niet? 42. In de media is te lezen dat een zegsman van de Drechtsteden heeft aangegeven dat er geen schade voor de gemeenten te verwachten is. Kunt u dit hard maken? 43. Hoe hoog is de premie voor de fraudeverzekering? En wat is hiervan de dekking? 44. Door wie wordt de premie van de fraudeverzekering uiteindelijk betaald? 45. Graag ziet mijn fractie - zwart op wit - een schriftelijke verklaring van uw bestuur tegemoet, dat de gemeente Papendrecht door deze mogelijke fraude kwestie op geen enkele wijze financieel benadeeld wordt, nu niet en ook niet in de toekomst. Tevens graag een nadere toelichting op uw standpunt in deze.
46. Uit de brief van 1 april 2014 van uw bestuur wordt gesteld dat alles in het werk wordt gesteld om de geleden schade te verhalen. Er is onder andere conservatoir beslag gelegd bij de verdachte van de fraude. Het bestuur stelt in zijn brief dat het verwacht, met nadruk op verwacht, dat een belangrijk deel van het financieel nadeel gecompenseerd wordt. Op welke gronden verwacht u 8
als bestuur dat dit financieel nadeel gecompenseerd zal worden, en kunt u ons dit nader uitleggen? Op de eerste pagina van uw brief van 1 april 2014 wordt de situatie uitgelegd. Uw bestuur stelt het volgende: “Uit het onderzoek is gebleken dat er geen medewerkers van het SCD betrokken zijn bij de prijsafspraken”. 47. Waarop baseert u dat er geen medewerkers van het SCD bij de prijsafspraken zijn betrokken? a. De Manager en vervolgens de directeur zijn toch verantwoordelijk? b. De Inkoopmanager en de controller behoren hierbij toch te assisteren? c. De directeur zet toch uiteindelijk zijn handtekening onder het contract? Graag een nadere uitleg waarom in dit specifieke geval, zoals u schrijft, uit onderzoek zou zijn gebleken dat er geen medewerkers van het SCD bij de prijsafspraken betrokken zouden zijn? Op pagina 2 van de betreffende brief schrijft uw bestuur dat de Drechtraad in oktober 2013 een bedrag van 16 miljoen euro heeft beschikbaar gesteld voor het project “ICT op Orde”. Het gaat hier om het project, maar als het project is afgerond dat zouden de lasten na de overdracht aan het SCD daar terecht komen. Wellicht bestaat er een contract waarvoor jaarlijks opnieuw moet worden betaald, ook al is het project al lang en breed afgerond. 48. Bestaat er een contract waarvoor jaarlijks opnieuw moet worden betaald, ook als het project (“ICT op Orde”) al lang en breed zal zijn afgerond? a. Graag zien wij een afschrift van dit contract, als het bestaat, van u tegemoet. En afrondend geeft uw bestuur in voornoemde brief aan dat inmiddels op alle functies structurele bezetting is geregeld en ook voor de afdelingsmanager wordt er geworven voor een vaste invulling. AD De Dordtenaar wist te melden: “Inmiddels zit op bijna alle functies weer een vaste chef”, artikel “ICT-fraude bewust geheim gehouden” d.d. vrijdag 4 april jongstleden. Dat klinkt fraai. Echter, uit onze onderzoekingen blijkt iets anders. Het beeld dat daaruit opdoemt is dat de huidige directeur er bewust voor heeft gekozen om met tijdelijk leidinggevenden te werken. Hiervoor zijn zelfs interne leidinggevenden vervangen door extern leidinggevenden. Ook is er een extra managementlaag toegevoegd, die in het oorspronkelijke plan zou vervallen, welke (de extra managementlaag) toch weer werd ingevuld met externe leidinggevenden. Uit onderzoek dat wij hebben ingesteld is gebleken dat er geen interne medewerkers betrokken zijn bij de prijsafspraken. Wellicht is dat juist het probleem. Hoe is het mogelijk dat externe medewerkers zonder de interne opdrachtgevers hierin te betrekken in staat zijn om dergelijke prijsafspraken te maken. 49. Kunt u uitleggen hoe het mogelijk is dat externe medewerkers zonder de interne opdrachtgevers hierin te betrekken in staat zijn om dergelijke prijsafspraken te maken? Wellicht zit het antwoord in de vraag verscholen. Omdat de externen ook daarover de regie voeren. Er vanuit gaande dat het SCD bij ICT opdrachtgever is: Manager ICT is extern, vervolgens is ook nog tekenbevoegd directeur SCD extern. 50. Kunt u dit nader toelichten? a. Bepalen de externen inderdaad de regie van het SCD? b. Wat zijn de bevoegdheden van de externen bij ICT-SCD?
9
Grootste klant Dordrecht kijkt altijd in detail kritisch mee met alles wat SCD op ICT gebied onderneemt: zij nemen ook deel aan de vergaderingen. Het excuus voor deze bemoeizucht was altijd "we betalen ook het meest". 51. Waarom hebben ze (in Dordt) dan nu niet meegekeken, dan had dit wellicht voorkomen kunnen worden? Kunt u dit nader toelichten. Project "ICT op orde" was goed op stoom. Wellicht geen probleem voor het project maar de SCD zelf zal na overdracht hiervan de lasten krijgen. 52. Is er een contract waar jaarlijks opnieuw voor moet worden betaald als het project klaar is? De aanbesteding is misschien wel juist afgehandeld maar daarna, tijdens de uitvoering van het project, worden vaak pas dit soort inhoudelijke productkeuzes gemaakt. De controller van het SCD en daaraan gekoppeld de financieel directeur hebben tijdens deze fase de rol om er op toe te zien dat alles “binnen de grenzen blijft". Binnen de afdeling ICT is sprake geweest van een groot aantal tijdelijk leidinggevenden. En dit speelt al jaren. Begin 2011 was een start gemaakt met het vervangen van deze externe door interne managers. De toen nieuwe, huidige directeur SCD (Hijzelendoorn) heeft na de zomerperiode van 2011 de stekker hier uitgetrokken, waarna deze functies opnieuw zijn ingevuld door externe managers. Ook de toen extern geworven managers (als kennis aanvulling op de interne managers) zijn toen weer ontslagen. Dit is niet alleen binnen ICT gebeurd maar ook binnen andere afdelingen (P&O) die onder de verantwoording van deze directeur vielen. 53. Was dit volgens u een noodzakelijke stap en op welke gronden? 54. Klopt het dat er een extra managementlaag is ingevuld met externe leidinggevenden? 55. Kunt u ons een volledig chronologisch overzicht geven van de bovenste drie managementlagen van het SCD, met uitsplitsing naar interne medewerkers en/of leidinggevenden en externe medewerkers en/of leidinggevenden en daarbij een overzicht van hun vorige werkrelaties? 56. Kunt u daarnaast een staatje leggen met de kosten die gemoeid zijn per medewerker als uitkomst van bovenstaande vraag? 57. Er is op 6 maart jongstleden nog een notitie gezonden aan het DSB, graag zien wij een exemplaar van deze notitie tegemoet. 58. Uit de tweede klokkenluidersbrief, gedateerd 9 maart 2014, volgt dat ook thans nog sprake is van misstanden binnen SCD: welke concrete maatregelen heeft het Drechtstedenbestuur inmiddels ondernomen om dit proces te keren? De antwoorden op de bovenstaande vragen, in het bijzonder de vragen waar documenten onder liggen, zullen vanzelfsprekend met bewijsstukken moeten worden onderbouwd. 59. Kunnen wij de documenten ontvangen dan wel inzien ter griffie, zodat wij zelf kunnen controleren of het klopt wat ons verteld is. Graag willen wij de documenten zelf kunnen inzien of een afschrift van deze documenten kunnen ontvangen, wilt u daaraan uw medewerking verlenen? a. En zo nee, waarom niet?
10
60. In uw brief van 1 april stelt uw bestuur dat in het kader van het besluit van de Drechtraad afspraken zijn gemaakt. a. Kunt u nog eens precies uitleggen, zodat het ons allemaal duidelijk is, om welke afspraken het precies gaat? b. Waar deze afspraken staan opgeschreven? c. En wat deze afspraken exact behelzen?
Figuur 1 Artikel AD De Dordtenaar 4 april 2014
11
Opvallend is dat de fractievoorzitters van de Gemeenteraad van Dordrecht, verenigd in het presidium, al op 16 maart worden geïnformeerd, dat is op een zondag. En ook wordt op die dag de brief besproken, nog voordat de brief aan de griffie van Dordrecht wordt doorgeleid, waarna de brief op de dag van de verkiezingen, namelijk 19 maart, wordt afgestempeld. 61. 62.
Kunt u toelichten waarom voor deze werkwijze is gekozen, terwijl er in het verleden al eerder door anonieme bronnen melding is gedaan van wantoestanden? Op pagina 3 van uw brief van 1 april jl. stelt uw bestuur dat inmiddels op nagenoeg alle functies structurele bezetting bestaat en ook voor de afdelingsmanager wordt geworven voor een vaste invulling. a. Betekent dit dat dit op dit moment nog niet het geval is? b. En zo nee, kunt u een en ander zo specifiek mogelijk nader toelichten?
Op vragen van Drechtraadlid Lammers heeft portefeuillehouder van de Burgt in de vorige periode van 2010-2014 als antwoord namens het DSB gesteld dat er geen salarissen worden uitbetaald aan medewerkers van de GR Drechtsteden boven de zogenaamde ‘Balkenende-norm’. Tegenwoordig wordt als norm gehanteerd de zogenaamde WNT, de Wet Normering Topinkomens 63. Is het inderdaad zo, dat de medewerkers van het SCD, dus inclusief de externen die vanwege het SCD werden/zijn/worden ingehuurd, qua salaris onder die WNT-norm zitten?
Binnen de afdeling ICT is sprake geweest van een groot aantal tijdelijk leidinggevenden. Dit speelt inderdaad al jaren. Begin 2011 was een start gemaakt met het vervangen van deze externe managers door interne managers. De toen nieuwe, huidige directeur SCD (Hijzelendoorn) heeft na de zomerperiode van 2011 de stekker hier weer uitgetrokken waarna deze functies opnieuw zijn ingevuld door externe managers. Ook de toen extern geworven managers (als kennis aanvulling op de interne managers) zijn toen weer ontslagen. Dit is niet alleen binnen de ICT gebeurd maar ook binnen andere afdelingen (P&O) die onder de verantwoording van deze directeur vielen. 64. Kunt u hier iets duidelijker over zijn, klopt deze stellingname c.q. veronderstelling? Op de website van Binnenlands Bestuur staat ook een artikel met commentaar van lezers: http://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/nieuws/drechtsteden-betaalden-tonnen-te-veel-voornieuwe.9257528.lynkx - Oude medewerker heeft gelijk. Lees wel even door de regels heen dat hij ook doelt op de externe leidinggevende. De interne medewerkers SCD hebben geen bevoegdheden hier. - Henk Visser is ook juist! - Johan (zorgorganisatie) slaat de spijker op zijn kop. Directeur is verantwoordelijk! Helaas is die ook extern in het SCD geval, dus kun je toch weer de externen de schuld geven. - Elena (laatste reactie) de externen maken binnen SCD het beleid. Dat vergeet ze hier even. Is natuurlijk ZEER ONGEWENST en mag eigenlijk niet kunnen. 65. Kunt u over de bijdragen aan deze discussie iets zeggen, in de zin van een antwoord geven op de vraag of het inderdaad zo is dat externen bij het SCD de dienst uitmaken? Het kostenaspect van de ICT. Werkplekken over de hele linie goedkoper. Het aandeel van de ICTwerkplekken in de totale kosten is gedaald naar 5,3 procent. Vijf jaar geleden was dat nog 10 procent. Citaat: "Ook het aantal werkplekken per medewerker is gedaald. Dat steeg de afgelopen jaren door bijvoorbeeld de komst van tablets, maar daar wordt nu strakker op gestuurd."
12
Het aandeel server & storage (de grote centrale computers) is juist gestegen, maar naast wat uitgestelde investeringen komt dat volgens M&I ook doordat steeds meer werkplekken gevirtualiseerd op centrale servers draaien. Ook de kosten voor telefonie nemen af, door lagere tarieven en door een vermindering van het aantal werknemers. De belangrijkste ICT-kostenposten blijven personeel (45 procent van het totaal) en software (28,5 procent). De laatste laat een lichte stijging zien. M&I verwacht voor 'sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening' de komende jaren wel fors meer softwarekosten bij gemeenten. Per medewerker3 zijn de ICT-kosten gestegen met 3,2 procent tot 9.324 euro, als gevolg van de daling van het aantal medewerkers per gemeente. Voorts houden gemeenten vaak nog ongebruikte werkplekken aan omdat ze nog doorlopende (niet aan te passen) softwarecontracten hebben. Echter, gemiddeld bij bedrijven4 zijn de kosten veel lager. De ICT-kosten worden berekend op basis van een Europese standaardconfiguratie, waarbij de kosten voor het gebruik van een pc, printer, internetverbinding en de dienstverlening van de helpdesk in kaart zijn gebracht. Bedrijfssoftwarepakketten van externe dienstverleners en andere bedrijfseigen applicaties zijn niet meegerekend. Benchmarkonderzoek levert het volgende inzicht op: dit is ook een aardig rapport5! ABN AMRO geeft circa € 4300 per jaar uit per werknemer. 66. Op hoeveel euro per jaar komen we als het gaat om ICT per werknemer/ medewerker bij de GR Drechtsteden en de gemeenten in zijn geheel nu uit? In de brief van het DSB van 12 april 2012 met als onderwerp de Voortgang IP&A, GRID en applicatieconsolidatie wordt gesteld dat de afgelopen jaren in het domein van de ICT zeer veel is gebeurd. Het welbekende programma IP&A heeft meermaals op de agenda gestaan. Uw bestuur maakte er melding van dat een roerige periode kon worden afgesloten en volgens het onderzoeksbureau Gartner hebben de Drechtsteden het goed gedaan. Ook de politiek ideologische eisen dat elke ambtenaar op elke werkplek aan de slag kan worden bediend. De opmaat naar één ambtelijk apparaat is/was weer een stukje dichterbij gebracht en daarmee de onafhankelijkheid van de aangesloten gemeenten weer wat minder. Overigens zijn wij van mening dat één Drechtstad er niet moet komen. Het bestuur refereert aan benchmarkonderzoek. Toch is een aanvullend krediet nodig. Gedurende de uitvoering van deelprogramma IB bleek, zo schrijft het bestuur, dat er extra krediet benodigd was. Deze extra kredietbehoefte werd veroorzaakt doordat het met name het aantal applicaties flink hoger kwamen te liggen dan vooraf was ingeschat (1547 in plaats van 800). Maar ook het aantal werkplekken en inlogaccounts kwam hoger uit dan vooraf verwacht. De Drechtraad heeft hiervoor twee keer een extra krediet toegekend.de totale kapitaallasten van deze extra kredieten bedragen 1,0 miljoen euro. 67. Klopt bovenstaande veronderstelling? En waar blijkt dat volgens u uit? a. Zo nee, graag het tegendeel in een chronologisch gedetailleerd overzicht weergeven.
3
http://www.binnenlandsbestuur.nl/digitaal/nieuws/ICT-kosten-gemeenten-dalen-met-6procent.9116039.lynkx 4 http://www.automatiseringgids.nl/nieuws/2013/11/nederlandse-werknemer-kost-jaarlijks-2600euro-aan-ICT 5 http://www.mxi.nl/upload/documenten/impressie_ICT_benchmark_bve_2012_rap_v01.pdf http://www.mxi.nl/ICTbenchmarkgemeenten 13
Binnen het ICT domein had een omvangrijke vernieuwing plaatsgevonden. De bestaande netwerken, rekencentra en werkplekken waren vervangen door het GRID, met één rekencentrum, een koppeling tussen de organisaties door middel van Drechtnet en de uitrol van één uniforme werkplek. Deze netwerken, rekencentra en werkplekken moeten ook worden beheerd en onderhouden. Binnen het SCD houdt Applicatie en Technisch Beheer (ATB) zich hiermee bezig. Denk dan aan noodzakelijke upgrades van systeemplatformen, ad hoc vervanging van kapotte apparatuur, verbeteringen van bijvoorbeeld de performance en internettoegang. De projecten worden grotendeels uitgevoerd door medewerkers van ATB maar vanwege de noodzakelijke specialistische kennis worden ook leveranciers ingeschakeld. Voor 2011 betrof het een 7-tal projecten met totale projectkosten van € 1.050.000. De Drechtraad heeft daarvoor in december 2010 krediet beschikbaar gesteld. Voor 2012 werd uitgegaan van een maximum bedrag van € 575.000. Dit bedrag is 50% van de in 2008 gedane investeringen van de inrichting van de ICT bij het Servicecentrum Drechtsteden die in 2012 volledig zijn afgeschreven. De andere helft van deze investeringen viel vrij om mede zo tot structureel lagere ICT-kosten te komen. Dit kwam aan de orde in de Drechtraad van 3 april 2012. De heer Korteland was toen overigens al portefeuillehouder, als opvolger van de heer Tanis. We kunnen zien dat er voor Applicatie en Technisch Beheer (ATB) een fors extra krediet nodig is. 68. Was de werkelijke oorzaak hiervan dat interne medewerkers werden vervangen door externen? Het verhaal over IP&A werd in de richting van de Drechtraad op een positieve manier uitgelegd, terwijl het onderzoek een jaar daarvoor al had plaatsgevonden. Ook het feit dat op dat moment nog lang niet alles was opgeruimd van de oude rekencentra (IP&A UW back-end) kwam vreemd genoeg ook niet ter sprake. Er is tweemaal een extra krediet toegekend door de Drechtraad voor een extra kapitaallast van 1,0 miljoen euro. Dit behelsde een afschrijving van 10 miljoen euro extra kosten die over 10 jaar werden afgeschreven. 69. Is het naar het oordeel van uw bestuur niet zo dat een afschrijvingstermijn van 10 jaar een erg lange afschrijvingstermijn is? a. Zijn er in het verleden ooit vraagtekens geplaatst bij een zo lange afschrijvingstermijn? b. Zo ja, wat deed u met de bevindingen? 70. Waarom is toen niet voor een afschrijvingstermijn van bijvoorbeeld 3 jaar, wat veel gangbaarder is in de ICT, gekozen? 71. Wat waren de achterliggende motieven om het zo te doen?
14
Voorlopige conclusie ICT in de Drechtsteden Wij hebben veel eigen onderzoek gedaan om dit dossier uit te diepen. Soms was deze informatie vertrouwelijk en niet gedeeld, soms was het voor ons lastig om als fractie binnen het Algemeen Bestuur in onze rol van volksvertegenwoordiging scherp te krijgen hoe het er in de dagelijkse praktijk aan toe is gegaan. Deze vragen werden in nauwe samenwerking met WEK Dordecht Politiek Podium uitgezocht en opgetekend. Wij hebben aanwijzingen dat er over een langere periode, tenminste vanaf 2008/2009, door de GR Drechtsteden teveel voor ICT is betaald, en daarmee door de aangesloten gemeenten c.q. de gemeenschap. De controle op het Dagelijks Bestuur van de GR-D schiet tekort, en ook de controle van het bestuur van de GR-D op de organisatie(s) inclusief de dochter SCD schiet tekort. De GR Drechtsteden is wegens direct (via de Drechtraad) en indirect (via de afzonderlijke gemeenteraden) algemeen bestuurlijk tekortgeschoten in zijn onderscheidende, controlerende en toezichthoudende rol en de facto onbestuurbaar geworden. Het politieke establishment heeft zich nagenoeg volledig losgezongen van de werkelijkheid in de organisatie(s) en daarmee hebben de mensen die het beleid in de organisatie(s) bepalen uiteindelijk vrij spel. De GR Drechtsteden is een openeinderegeling, kan niet failliet gaan, de tekorten worden telkens via de P&C cyclus bijgepast door de aangesloten gemeenten. De gemeenteraadsleden in die aangesloten gemeenten zijn niet in staat te overzien, nog even afgezien van de beschikbaarheid van de nodige competenties, wat er zich binnen het SCD achter de schermen allemaal afspeelt. Tweede Kamer doet onderzoek naar mislukken ICT projecten bij de overheid Er vindt op dit moment parlementair onderzoek naar ICT door een tijdelijke commissie van de Tweede Kamer plaats. Uit rapporten van de Algemene Rekenkamer (2007 & 2008), opmerkingen van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en rapporten en mediaberichten bleek dat verschillende ICT-projecten van de overheid niet goed lopen. De financiële situatie van Nederland maakt het nog urgenter om de problemen met ICT-projecten aan te pakken. In opdracht van de Tweede Kamercommissie Veiligheid & Justitie heeft een parlementaire werkgroep het onderzoeksvoorstel 'ICT-projecten bij de overheid' opgesteld. Door het Bureau Onderzoek en Rijksuitgaven werd vervolgens literatuuronderzoek gedaan en er vond een expertmeeting plaats met deskundigen op het terrein van ICT. De werkgroep adviseerde de Tweede Kamer om te kiezen voor een tijdelijke commissie, die een parlementair onderzoek zal uitvoeren. Die commissie werd op 5 juli 2012 ingesteld. Voorzitter is Ton Elias. Onderzoeksopzet- en onderzoeksvragen Bij de beantwoording van de onderzoeksvragen zullen om en nabij vijf ICT-projecten worden betrokken. De gekozen ICT-projecten zijn ofwel rijksprojecten (inclusief ZBO’s), ofwel projecten van het Rijk in samenwerking met medeoverheden. Hieronder een overzicht van de drie onderzoeksvragen: 1. Wat zijn geslaagde en misgelopen maatschappelijke effecten van ICT-projecten van de overheid, met name met betrekking tot sturing, ontwerp, aanbesteding, uitvoering en beheer (inclusief kosten, beveiliging en privacy)? Wat zijn relevante voorbeelden van ICT-projecten in landen die vergelijkbaar zijn met Nederland op dit gebied? 2. Op welke wijze heeft de overheid (bewindspersonen, topambtenaren) haar sturende en opdrachtgevende rol ingevuld? Op welke wijze heet de Tweede Kamer bij de controle haar controlerende rol uitgevoerd? 15
3. Hoe kunnen informatieprocessen en –stromen van de overheid door middel van ICT in de toekomst worden vormgegeven om maatschappelijke effecten van overheidsingrijpen en –beleid te maximaliseren, met name met betrekking tot de sturing (inclusief de rol van de Tweede Kamer)? Verdiepingsonderzoek Naar aanleiding van het onderzoek dat extern onderzoeksbureau Policy Research B.V. heeft uitgevoerd, en belangrijke aanknopingspunten die hierin werden geconstateerd om enkele onderwerpen diepgaander te onderzoeken, heeft de Tijdelijke commissie ICT-projecten een verdiepingsonderzoek aangevraagd. In het onderzoeksvoorstel, dat op 12 november 2013 werd gehonoreerd, nam de commissie wederom drie onderzoeksvagen op voor twee casus waarbij de meeste vragen en onduidelijkheden naar boven waren gekomen. Hieronder een overzicht van de drie verdiepende onderzoeksvragen: 1. Hoe zijn de aanbestedingsprocedures, het contractmanagement, de sturing op kosten en de relatie tussen ICT-leverancier en de overheid verlopen in de (te onderzoeken) casus? 2. Is hierbij sprake van ondoelmatig gebruik van belastinggeld? 3. Zo ja, welke sporen en/of patronen van ondoelmatigheden zijn er en wat zijn de oorzaken en gevolgen hiervan?
72. Wilt u in in het kader van transparantie en leerprocessen de ICT-problemen bij de GR Drechtsteden inbrengen in het onderzoek van de parlementaire onderzoekscommissie die op dit moment onderzoek verricht naar het mislukken van een aantal ICT-projecten in Nederland? a. En zo nee, op basis van welke gronden? 73. Wat zijn geslaagde en misgelopen maatschappelijke effecten van ICT-projecten van de GR Drechtsteden, met name met betrekking tot sturing, ontwerp, aanbesteding, uitvoering en beheer (inclusief kosten, beveiliging en privacy)? 74. Wat zijn relevante voorbeelden van ICT-projecten in gemeenschappelijke regelingen die vergelijkbaar zijn met de GR Drechtsteden op dit gebied? 75. Op welke wijze heeft GR Drechtsteden (bestuur Drechtsteden, topambtenaren) haar sturende en opdrachtgevende rol ingevuld? Op welke wijze heeft de Drechtraad bij de controle haar controlerende rol uitgevoerd? 76. Hoe kunnen informatieprocessen en –stromen van GR Drechtsteden door middel van ICT in de toekomst worden vormgegeven om maatschappelijke effecten van overheidsingrijpen en –beleid te maximaliseren, met name met betrekking tot de sturing (inclusief de rol van de Drechtraad alsmede inclusief de rol van de gemeenteraden in de afzonderlijke gemeenten)? 77. Hoe zijn de aanbestedingsprocedures, het contractmanagement, de sturing op kosten en de relatie tussen ICT-leverancier(s) en GR Drechtsteden verlopen in de (nader te onderzoeken) casus van de geconstateerde problemen bij het SCD? 78. Is hierbij sprake van ondoelmatig gebruik van belastinggeld? Zo ja, welke sporen en/of patronen van ondoelmatigheden zijn er en wat zijn de oorzaken en gevolgen hiervan?
16
Deze week lazen we in de krant - naar aanleiding van de werkzaamheden van de parlementaire onderzoekscommissie van de Tweede Kamer - dat de overheid kennelijk miljoenen euro’s verkwist bij ICT-projecten. En dat de ambtenaren daar baat bij zouden hebben. Het artikel staat hierna te lezen: ma 12 mei 2014
ICT-ondernemer Veldwijk: ’Overheid verkwist miljoenen’
’Ambtenaar gebaat bij mislukking’ Jorn Jonker DEN HAAG De overheid gooit vele miljoenen over de balk bij ICT-projecten. Dat komt doordat het systeem bij de overheid ’echt dood- en doodziek’ is, ambtenaren hebben namelijk ’baat bij mislukkingen’, en grote bedrijven die op belastinggeld uit zijn worden nauwelijks gecontroleerd. Dat stelt ICT-ondernemer Rene Veldwijk, die vandaag in de Tweede Kamer wordt gehoord door de tijdelijke commissie ICT. Veldwijk doet al jarenlang projecten voor de overheid, maar schetst desondanks een geldverkwistend beeld van zijn opdrachtgever. „Ambtenaren hebben baat bij falen”, stelt hij. „Er zitten geen straffen in het systeem als er weer eens veel te veel geld wordt uitgegeven. Het tegendeel is waar, de prikkel voor ambtenaren is andersom. Ambtenaren worden beloond voor slecht gedrag. Ze kunnen ongestoord gigantische projecten opzetten, zodat zij meer werk en geld naar hun afdeling zien gaan.” De commissie ICT houdt vandaag haar tweede hoorzittingsdag. Bij de eerste schetste hoogleraar beleidsinformatica Hans Mulder al het probleem dat moet worden opgelost: per jaar geeft de overheid 4 à 5 miljard euro uit aan falende ICT-projecten. Hoe dat binnen de perken moet worden gehouden, zien de Kamerleden in de commissie als belangrijkste opdracht. Veldwijk denkt dat de oplossing niet makkelijk is, omdat er in het hele systeem fouten zitten. Zo ziet hij dat er enorm veel externen worden ingehuurd. Zo veel, dat zij vaak de dienst uitmaken en niet de ambtenaren zelf. „Die denken niet aan het publiek belang, die denken aan winst.”
79. Gelet op de ICT-problemen c.q. mogelijke ICT-fraude bij het SCD rijst de vraag of er binnen de GR Drechtsteden sprake is van het over de balk smijten van tonnen (c.q. miljoenen) euro’s aan belastinggeld bij ICT-projecten? a. Deelt u de visie dat ambtenaren daar eventueel baat bij zouden hebben? Graag uw antwoord onderbouwen. 80. Als we voor ambtenaren (de “internen”) ook mogen lezen de “externen” dan zou dat mogelijk een verklaring kunnen zijn voor het volgens dit artikel ‘baat hebben bij het verkwisten van belastinggelden’, vooropgesteld dat externen daarvan ook zouden profiteren. Kunt u hierover duidelijkheid geven in relatie tot de specifieke situatie bij het nader onder de loep te nemen SCD binnen de (GR) Drechtsteden?
17
Wij zijn uw bestuur dankbaar voor een goede beantwoording van deze vragen en zien, naar aanleiding van de beantwoording, uit naar een open gedachtewisseling teneinde te bevorderen dat we met elkaar meer recht doen aan de problemen die wij als GR Drechtsteden met de ICT onder ogen moeten (gaan) zien. De geheimzinnigheid rondom de ICT-problemen lijkt het spreekwoordelijke topje van de ijsberg.
Hoogachtend,
(Ruud Lammers)
Bijl.
18
i
19
ii Misrekening ICT kost Drechtsteden twee miljoen De zes steden die zijn aangesloten bij de samenwerking Drechtsteden moeten gezamenlijk meer dan twee miljoen euro betalen om oude applicaties in de lucht te houden. Eigenlijk had het servicecentrum Drechtsteden (SCD) in 2009 al moeten werken met een nieuw platform. Er zou sprake zijn van een misrekening in de business case. Een misrekening in de business case zorgt ervoor dat het samenwerkingsverband Drechtsteden meer dan twee miljoen extra moet betalen aan ICT. In de berekening was opgenomen dat de Drechtsteden al in 2009 van een gezamenlijk ICT-platform gebruik konden maken. Dat blijkt 2010 te zijn. Binnen de samenwerking zijn de steden Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht aangesloten. Het gaat om de business case die is gemaakt voor het Servicecentrum Drechtsteden. Dat bedient de zes aangesloten steden, maar ook de regio Zuid-Holland Zuid en de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. In dit centrum zijn medewerkers van de aangesloten gemeenten ondergebracht die werkzaam zijn op het gebied van financiën, personeelszaken, communicatie en ICT. Acht ICT-organisatie moeten worden teruggebracht naar één. Het gaat om honderden applicaties die de acht organisaties gebruiken. Woordvoerster Paulien Schildhuizen kan niet zeggen van welke leverancier het platform is. "De bedoeling was dat we in 2009 al met het platform konden werken. Nu blijkt dat het systeem in 2010 klaar is en overal kan worden geïmplementeerd", zegt ze. Beheer Een groot deel van de twee miljoen gaat zitten in het beheer van de overige systemen, zegt wethouder Hans Tanis van de gemeente Sliedrecht. Binnen het samenwerkingsverband Drechtsteden is hij verantwoordelijk voor de automatisering. Volgens hem is een misrekening niet de enige reden dat er extra budget nodig is. "Achteraf bleek dat er bij de gemeenten meer applicaties draaien dan dat ze bij het maken van de businesscase hebben aangegeven", aldus Tanis. Het is nog niet duidelijk wie het geld gaat ophoesten. Waarschijnlijk wordt dat door de gemeenten gedaan, denkt Tanis. Het samenvoegen van de verschillende afdelingen van de zes gemeenten moet vanaf 2011 tussen 6,5 en 7,5 miljoen euro per jaar gaan opleveren. http://www.computable.nl/artikel/nieuws/management/2914894/2379250/misrekening-ICT-kostdrechtsteden-twee-miljoen.html iii OP: klokkenluidersbrief ICT dienst Drechtsteden bewust achtergehouden. Klokkenluiders van het ICT centrum van de Drechtsteden, Service Centrum Drechtsteden (SCD) hebben, naar nu is gebleken, voor de tweede maal de noodklok geluid. Er is sprake van verdenking van ernstige fraude bij het SCD. Als bijlage leest u hieronder de tweede klokkenluidersbrief. De klokkenluiders melden serieuze vermoedens van grootschalige fraude met belastinggelden door een extern architect, wat zou worden toegedekt door het SCD. Het SCD valt onder de verantwoordelijkheid van portefeuillehouder R. Korteland (VVD Papendrecht ). OP eist onmiddellijke opheldering van hem. In het najaar van 2013 heeft Ruud Lammers als enige Papendrechtse fractie tegen toekenning van een ICT krediet van 19 miljoen euro gestemd aangezien het hier de zoveelste dreiging van miljoenenoverschrijding van de begroting betrof. Het voorstel werd aangenomen en nu blijkt dat anonieme medewerkers binnen de SCD al eerder in een brief vermoedens van ernstige onregelmatigheden aan de kaak hebben gesteld, zonder dat leden van de Drechtraad daarvan op de hoogte zijn gesteld. Naar nu blijkt is een tweede brief - gedateerd 9 maart jongstleden - pas op de dag van de gemeenteraadsverkiezingen - 19 maart - via de griffie aan de gemeenteraad van Dordrecht aangeboden. OP vermoedt dat de brief bewust is achtergehouden om te voorkomen dat de Drechtraad - al jaren bekritiseerd door Lammers – kort voor de verkiezingen imagoschade zou kunnen leiden. OP wil onder andere antwoord op de volgende vragen: 1. waarom is de Drechtraad niet geïnformeerd over de twee klokkenluidersbrieven en 2. waarom is die tweede brief pas op de dag van de verkiezingen door de gemeente Dordrecht en binnen de raad van Dordrecht (en niet onder de gehele Drechtraad) verspreid?
20
OP eist per direct opheldering van het College van B&W en van portefeuillehouder Richard Korteland namens het Drechtsteden bestuur en dringt er bij de Drechtraad op aan onmiddellijk een onafhankelijk onderzoek naar deze kwestie in te stellen.
Papendrecht, 1 april 2014 L.S., Vanmiddag heeft de gemeenteraad een brief ontvangen van de burgemeester waaruit is af te leiden dat er waar mogelijk stukken ter inzage gelegd zullen worden. Om 18:00 uur was ik op het gemeentehuis aanwezig en heb geconstateerd dat daar geen stukken lagen. Uit navraag bleek dat die stukken er niet waren. Deze bevinden zich "in de regio". Daar ik mag aannemen dat het dossier digitaal is opgeslagen vertrouw ik erop dat in ieder geval de niet vertrouwelijke stukken morgenochtend voor 10:00 uur zich alsnog in de mailbox van de raadsleden zal bevinden. Mocht ook het digitale dossier niet ter beschikking worden gesteld, voorafgaande aan de Raadvergadering, dan geef ik onderstaand, ter bevordering van een goed verloop van de vergadering en ter voorkoming dat de desbetreffende personen een antwoord schuldig moeten blijven omdat ze op die vraag niet voorbereid waren, een overzicht van vragen die mijns inziens in ieder geval morgen beantwoord moeten worden. A. B. C. D. E.
De eerste en tweede klokkenluidersbrief; van welke datum zijn deze brieven? Op welke wijze is de kwestie aan het licht gebracht en wanneer? Op welke datum is opdracht gegeven aan het bedrijfsrecherchebureau? Welke kosten zijn gemoeid met het onderzoek en voor wiens rekening komen de kosten? Wanneer heeft het onderzoek door het bedrijfsrecherchebureau plaatsgevonden (van wanneer tot wanneer) en van welke datum dateert het rapport? F. Wat waren de conclusies van het rapport? G. Om welke bedragen gaat het? H. Wanneer is aangifte gedaan bij de politie? I. Wie (welke personen) van de Drechtsteden en de aangesloten gemeenten is van deze fraudekwestie op de hoogte gesteld, hoe en op welke datum/ data? J. In de media is te lezen dat een zegsman van de Drechtsteden heeft aangegeven dat er geen schade voor de gemeenten te verwachten is? Graag zie ik zwart op wit een verklaring dat de gemeente Papendrecht door deze fraude kwestie op geen enkele wijze financieel benadeeld wordt, nu niet en ook niet in de toekomst. K. Uit de tweede klokkenluidersbrief, gedateerd 9 maart 2014, volgt dat ook thans nog sprake is van misstanden binnen SCD: welke concrete maatregelen heeft het Drechtstedenbestuur inmiddels ondernomen om dit proces te keren?
De antwoorden op de bovenstaande vragen, in het bijzonder de vragen 1 t/m 9, zullen vanzelfsprekend met bewijsstukken moeten worden onderbouwd. Ik vertrouw op uw medewerking in deze. Met vriendelijke groet, Ruud Lammers, fractievoorzitter OP
21
