3 juni 2011 – nummer 11
Alle zorgprocessen digitaal ondersteund
Geslaagde alumnidag 130 jarig bestaan VU
Onderweg naar morgen
Deskundigen banen pad voor slechtzienden
‘Iedereen kan hier zijn ei kwijt’
Douwe van Riet is kwartiermaker voor het geïntegreerd patiënten informatiesysteem ▶ pagina 2
De alumnikring geneeskunde VUmc verzorgde een programma met als thema Oncologie & Brightsite ▶ pagina 3
Stijgt het aantal mensen met type 2 diabetes met de toename van overgewicht? ▶ pagina 7
Michiel Panhuysen adviseert patiënten over hulpmiddelen die het dagelijkse leven vergemakkelijken ▶ pagina 8
Cees Buren wordt lid van de raad van bestuur van UMC St. Radboud. Een portret van de directeur financiën ▶ pagina 9
Weg met de wrakken
Aantal uren separatie met driekwart gedaald In het eerste kwartaal van 2011 is het aantal separaties bij ggz inGeest met 29% afgenomen en de lengte is met 72% gedaald ten opzichte van het eerste kwartaal van 2010. Naast het sluiten van acht van de 24 separeerruimten, bouwkundige aanpassingen en de-escalatietrainingen is een instellingsbrede cultuuromslag gemaakt. Alle protocollen en procedures rondom dwangtoepassingen zijn geëvalueerd en aangescherpt. Met steun van ggz Nederland en het ministerie van vws wordt het project voortgezet. Komend jaar richt het zich vooral op terugdringen van separaties bij die relatief kleine groep complexe cliënten die vaak worden gesepareerd. n AB
F o t o : J e r o e n O e r l e ma n s
Vergeten geld
Ongebruikte fietsen binnenkort afgevoerd De grote schoonmaak van de fietsenrekken gaat binnenkort weer van start. Fietsen die al langere tijd in de rekken staan, krijgen in eerste instantie een waarschuwingslabel en, als de eigenaar de fiets niet binnen vier weken meeneemt, worden ze door het facilitair bedrijf verwijderd. Het labelen van langdurige geparkeerde fietsen zal dit jaar in de week van 6 tot 10 juni plaatsvinden. Na vier weken worden de wrakken vernietigd en nog bruikbare fietsen gaan naar de Amsterdamse Fiets
Afhandel Centrale (afac). Deze bewaart de fietsen drie maanden en controleert of de fietsen van diefstal afkomstig zijn. Als de eigenaar zijn of haar fiets wil terughebben kan die tegen een vergoeding van 10 euro worden opgehaald. Op verschillende locaties rondom VUmc staan fietsrekken voor medewerkers en bezoekers. De rijwielstallingen zijn bedoeld om de fietsen van medewerkers neer te zetten terwijl ze aan het werk zijn. Niet om voor langere tijd als ‘parkeerplaats’ te gebruiken. Mede-
werkers die hun fiets voor langere tijd veilig willen stallen, kunnen gebruikmaken van de bewaakte fietsenstalling bij station zuid/wtc. De enige fietsenstalling met toegangscontrole, en daardoor alleen toegankelijk voor medewerkers, is de fietsenstalling onder de hoofdingang van het ziekenhuis. Om toegang te krijgen tot deze fietsenstalling, moet uw medewerkerpas door het servicepunt geautoriseerd zijn. Andere locaties voor het stallen van fietsen zijn: op de -1 bij de polikliniek, onder de brug, onder
het personeelsrestaurant ’t Plein en naast het pathologiegebouw. Fietsen moeten in de daarvoor bestemde rekken geplaatst worden. Op plekken waar het verboden is om fietsen te stallen en/of ze hinderlijk geplaatst staan, zijn de medewerkers van receptie & beveiliging bevoegd om de fietsen te verwijderen. Meer informatie over verwijderde fietsen is te vinden op www.afac.nl. Medewerkers kunnen natuurlijk ook met vragen terecht bij receptie & beveiliging.
Eindelijk bevolkingsonderzoek naar darmkanker n Monique Krinkels
Na tien jaar lobbyen door de Nederlandse Vereniging van MaagDarm-Leverartsen heeft minister Edith Schippers (Volksgezondheid) besloten dat er een bevolkingsonderzoek komt naar darmkanker. Ze kondigde deze beslissing aan in de nota gezondheidsbeleid die ze op 25 mei naar de Tweede Kamer stuurde. Naar verwachting kunnen met dit bevolkingsonderzoek jaarlijks 2400 sterfgevallen worden voorkomen. Chris Mulder, hoofd van de afdeling maag-, darm- en leverziekten, is een fervent pleitbezorger van het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Hij is opgelucht dat het er eindelijk van komt. “Vanaf 2013 kunnen mannen en vrouwen tussen de 55 en 75 jaar zich tweejaarlijks laten controleren. Het bevolkingsonderzoek
naar darmkanker wordt in de jaren daarna stapsgewijs uitgebreid, tot er uiteindelijk 4,4 miljoen mensen op de ziekte worden gecontroleerd.”
Goed te behandelen Al in 2009 adviseerde de Gezondheidsraad het kabinet om tot een bevolkingsonderzoek over te gaan. Darmkanker heeft een lang voorstadium en als de ziekte tijdig wordt ontdekt is het goed te behandelen. De toenmalige minister Ab Klink reageerde daarom positief, maar stelde het besluit om financiële redenen uit. Ook het feit dat er te weinig mdl-artsen zijn, was argument om een grootschalig onderzoek uit te stellen. “Maar de mdl-artsen willen er alles aan doen om meer scopieën uit te voeren. De afgelopen tien jaar zijn we van 350.00
naar 500.000 scopieën per jaar gegaan. De extra 70.000 scopieën die nodig zijn voor het bevolkingsonderzoek doen we er zó bij”, aldus Mulder. In zijn ogen vallen ook de financiële consequenties voor de overheid mee. “De chemotherapie die patiënten krijgen als de ziekte verder gevorderd is, is erg kostbaar.” Hij prijst zijn collega Jan Jansen van het umc St Radboud, die in 2005 een screeningsmethode ontwikkelde. “Dat ligt aan de basis van dit bevolkingsonderzoek. Later zijn ook de umc’s in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Maastricht hiermee aan de slag gegaan. Op 6 juli zal een van mijn promovendi Joachim Terhaar sive Droste op colonscreening promoveren.” Vooral voor pathologen betekent
het bevolkingsonderzoek veel extra werk. Het is de bedoeling dat deelnemers een test ontvangen die onzichtbare bloedsporen in de ontlasting meet. Ze kunnen deze terugsturen naar een laboratorium. Gerrit Meijer, hoofd van de afdeling pathologie, coördineert het onderzoek naar markers waarmee darmkanker in een vroeg stadium kan worden herkend, het zogenaamde DeCoDe-project. Pas wanneer de test een afwijkende uitslag vertoont, komt de mdl-arts in actie en vindt een kijkonderzoek in de dikke darm plaats. Om het bevolkingsonderzoek naar darmkanker te financieren en het overheidstekort terug te dringen zal de minister 220 miljoen euro bezuinigen op onder meer gehandicapten- en patiëntenorganisaties.
Meestal komt het geld dat je via de opwaardeerautomaten op de medewerkerspas stort goed terecht, maar het wil weleens fout gaan. Op dit moment staat er een bedrag van 10.000 euro op de bankrekening van VUmc, die eigenlijk aan de medewerkers toehoort. Als een medewerker de pas namelijk te snel uit de opwaardeerautomaat haalt, wordt het geld niet op de pas gestort, maar komt het op een tegoedlijst terecht. Meer dan 850 medewerkers hebben een bedrag tegoed. Marchel Wevers, specialist toegangscontrolesystemen van het servicepunt, start daarom een actie om het ‘vergeten geld’ aan de rechtmatige eigenaars terug te geven. Voor zover mogelijk zal hij de slachtoffers van de spookoverboeking benaderen, maar binnenkort zullen er ook lijsten met pasnummers bij de opwaardeerders en intranet worden gepubliceerd. Wie zijn geld is kwijtgeraakt kan dat bij het servicepunt alsnog op de medewerkerspas laten storten. n MK
Voortgang pensioenovergang In maart en april zijn in alle umc’s informatiebijeenkomsten georganiseerd over de overgang van pensioenfonds abp naar Pensioenfonds Zorg en Welzijn. Na de, in totaal, 17 informatiebijeenkomsten hebben de vier werknemersorganisaties hun leden geraadpleegd over de pensioenovergang. De vakbondsleden van alle vier betrokken organisaties hebben in meerderheid voor deze overgang gestemd. De leden hebben hierbij wel aangegeven dat zij willen dat er verdere afspraken worden gemaakt over het moment dat de vergoedingssom voor uittreding uit het abp is afbetaald. Hier wordt momenteel naar gekeken. Verder wordt hard gewerkt aan de vervolgstappen die het mogelijk moeten maken dat de pensioenovergang ook echt op 1 januari 2012 plaatsvindt. Zo is er bijvoorbeeld overleg over een noodzakelijke aanpassing van regelgeving met het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Alle zorgprocessen volledig digitaal ondersteund n Pauline Diemel
Het zorgproces binnen VUmc moet volledig digitaal ondersteund gaan worden. Douwe van Riet is per 1 april aangesteld als kwartiermaker voor het programma geïntegreerd patiënten informatiesysteem (GPS). Nu is het in VUmc nog zo dat patiënteninformatie op veel verschillende plekken wordt opgeslagen. Labuitslagen en radiologiebeelden zijn digitaal, maar los van elkaar op te vragen. De basisinformatie staat in Mirador, maar veel informatie wordt ook nog analoog vastgelegd en op papier opgeslagen in het centraal medisch archief. Van Riet: “De doelstelling van het gps is om ervoor te zorgen dat het gehele zorgtraject dat de patiënt aflegt, vanaf het moment van opname tot en met ontslag, eenduidig en digitaal wordt vastgelegd. Deze informatie moet vervolgens geïntegreerd in één systeem zichtbaar zijn voor alle zorgverleners.”
Foto Jean-Pierre JAns
Standaard Van Riet benadrukt dat het eigenlijk helemaal niet gaat om de invoering van een nieuwe ict-toepassing. “Het gps gaat over het organiseren van onze zorg in de vorm van een proces. Dat kunnen we het beste organiseren en ondersteunen met behulp van ict.” Volgens hem is een van de grootste uitdagingen het standaardiseren van de zorgprocessen. “De zorgprocessen bij verschillende afdelingen zijn niet eenduidig. Om te kunnen werken in een ketenproces waarbij afdelingen op multidisciplinaire wijze samenwerken in een zorgpad is het
noodzakelijk deze zorgprocessen af te stemmen en te standaardiseren.” De invoering van het gps is veelomvattend en complex. Daarom is het programma opgedeeld in drie fasen. De eerste fase bestaat uit het opstellen van een strategisch masterplan waarin de hoofdlijnen van het ontwerp van het gps worden vastgelegd. Ook wordt in deze fase een plan van aanpak opgesteld voor de implementatie. Fase twee is het opstellen van een programma van eisen en de Europese aanbesteding van het gps. Eind 2012 moet duidelijk zijn met welke leverancier wij een contract aangaan voor het gps. En in de derde fase wordt het gps ingericht.
Samenwerking De universitair medische centra van Leiden en Utrecht gingen VUmc al voor. Zij pakten het project gezamenlijk op. “En met succes; het Elektronisch Patiënten Dossier is daar al in gebruik. Met Utrecht en Leiden heb ik geregeld contact; zij zijn heel open en delen graag hun kennis met ons. Wij kijken nu of VUmc samen met het amc kan optrekken. Dat past ook in de strategie om tot nauwere samenwerking te komen tussen beide centra op medisch inhoudelijk gebied.” Tot 1 november is Van Riet voornamelijk bezig met inventariseren. “Waar liggen de kansen, en welke risico’s moeten we uitsluiten? Verder willen we op korte termijn een extern adviseur aantrekken die met ons het masterplan gaat schrijven. Ook de inrichting van de projectorganisatie vraagt op dit moment de aandacht.”
Per 1 november wordt Douwe van Riet fulltime aangesteld als programmadirecteur op het programma GPS
Tracer
Samenwerking VUmc – GGZ inGeest
10e jaargang, nummer 11, 3 juni 2011
Ondernemingsraden bundelen hun krachten
Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 5.100. Tracer wordt gemaakt onder verantwoordelijk heid van de dienst communicatie. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Maartje van Boekel, Mariet Bolluijt, Annemarie Burgers, Bernie Hermes, Jeroen Klompenhouwer, Edith Krab, Marcel Licher, Marcia Sanderse, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Lies Pelger, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Peter de Haan, Kris Hemmink, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van ’t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Armand Girbes, Henriëtte van der Horst, Chris Mulder
n Jeroen Kleijne
Nu de fusie tussen VUmc en ggz inGeest steeds dichterbij komt, hebben beide ondernemingsraden besloten de handen ineen te slaan. Eind mei is het gemeenschappelijk medezeggenschapsorgaan (gmo) voor het eerst bij elkaar gekomen. In juni praat het gmo met het fusiebestuur over het integreren
Zuinig met energie
Redactiesecretariaat
dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, email:
[email protected] Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk RotoSmeets, Utrecht Abonnement De abonnementsprijs bedraagt voor ex-medewerkers en andere geïnteresseerden 30,00 euro per jaar. Gepensioneerden betalen 20,00 euro per jaar.
dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 (020) 44 43 444, e-mail
[email protected]
Volgende Tracer
D e volgende Tracer verschijnt op donderdag 16 junii. Deadline voor kopij is 8 juni om 12.00 uur.
2
Illustratie Rick Dros
Opgave en vragen over abonnementen
van ondersteunende diensten. “In het hele fusietraject hebben we natuurlijk als or wat stappen gezet”, vertelt or-voorzitter Inge SchadeeEestermans. “Nu de harmonisatie van de pensioenen bijna rond is en de acht umc’s waarschijnlijk overstappen van het abp naar het Pensioenfonds Zorg en Welzijn is
Monitoren ’s nachts uit Veel monitoren worden aan het eind van de dag in standby stand achtergelaten. Even het knopje van de monitor indrukken bespaart veel energie. Dat is te zien omdat het oranje of groene lampje in de knop dan uitgaat. Door het grote aantal monitoren gaat het al snel om 12 duizend euro per jaar.
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – O r g a n i s a t i e – O n d e r z o e k – O n d e r w i j s – P a t i ë n t e n z o r g
de fusie nog concreter geworden. We verwachten dat de fusie over ongeveer een jaar zijn beslag zal krijgen. Daarom willen beide ondernemingsraden graag samen aan één tafel zitten met het fusiebestuur, om alle onderwerpen te bespreken die te maken hebben met de fusie. Dat gaat het beste met een gemeenschappelijk medezeggenschapsorgaan.”
Goed voorbereiden Eind mei is het gemeenschappelijk medezeggenschapsorgaan voor het eerst bij elkaar gekomen om het overleg met het fusiebestuur goed voor te bereiden. In het gmo zitten vier leden van beide ondernemingsraden, inclusief de twee voorzitters. De leden worden ondersteund door de twee ambtelijke secretarissen. In totaal telt het gmo dus tien leden. “We hebben een mandaat gekregen om te onderhandelen met het fusiebestuur. We weten wat onze achterban vindt en zijn vrij om zelf de nodige stappen te zetten. Dat maakt dat het hele proces wat vlotter kan verlopen.” Het eerste onderwerp waar het gmo zich mee bezighoudt, is het samen-
voegen van de ondersteunende diensten van VUmc en ggz inGeest. Schadee: “Er ligt al een adviesaanvraag van het fusiebestuur. De bedoeling is dat alle ondersteunende diensten de komende tijd één directeur krijgen. Het lastige is echter dat twee diensten op dit moment een vacature hebben, waarvoor eerst een wervingsprocedure moet komen. We hebben daarom nog wat extra stukken nodig om de adviesaanvraag op zijn merites te kunnen beoordelen.” De verwachting van de or-voorzitter is dat in de eerste vergadering met het fusiebestuur de aansturing van de ondersteunende diensten het belangrijkste gespreksonderwerp zal zijn. “Communicatie en het facilitair bedrijf hebben al één gezamenlijke directeur, nu moeten we kijken hoe we omgaan met de andere ondersteunende diensten. Het bestuur vraagt advies over eenduidige aansturing per 1 januari 2012, vooruitlopend op de fusie. Het gmo zal alle bijbehorende stukken zorgvuldig doornemen om de adviesaanvraag goed te kunnen beoordelen.”
Opvallend
Geslaagde alumnidag VU
!
Foto: Joep Niesink
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Weten schappen (knaw) heeft Philip Scheltens, hoogleraar cognitieve neurologie en directeur van het Alzheimer centrum, tot lid gekozen. De nieuwe leden worden op maandag 26 september officieel geïnstalleerd. De verkiezing vindt jaarlijks plaats op grond van wetenschappelijke prestaties en op voorspraak van de wetenschappelijke gemeenschap. Leden van de knaw treffen elkaar in het Trippenhuis voor kennisuitwisseling en debat over wetenschappelijke onderwerpen, wetenschapsbeleid en vraagsstukken op het gebied van wetenschap en samenleving. Ze nemen daarnaast zitting in commissies en adviesraden en leveren een essentiële bijdrage aan de adviestaak van de knaw. Ook zijn zij als deskundige actief in knawjury’s die de verschillende wetenschappelijke prijzen toekennen.
De stands met informatie werden goed bezocht
Zaterdag 28 mei jongstleden vierde de Vrije Universiteit met haar alumni haar 130-jarig bestaan. Burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan, zelf ook VU-alumnus, verzorgde de centrale opening. Hierna gaf hoogleraar voeding en gezondheid Jaap Seidell een lezing over de gevaren van Luilekkerland. Seidell waarschuwde dat steeds meer mensen voedsel in overvloed hebben en dat dit
leidt tot vetzucht en ziekte. In de middag konden bezoekers kiezen uit diverse facultaire bijeenkomsten. De alumnikring geneeskunde VUmc verzorgde een programma met als thema Oncologie & Brightsite. Een scala aan onderwerpen op dit gebied passeerden de revue; van basaal onderzoek naar vroegdetectie van longkanker en nieuwe vormen van diagnostiek en behandeling
van Hodgkin, tot de (psychische) gevolgen voor patiënten die leven met en na kanker. Ook de toekomst van onderzoek en behandeling in VUmc kwam aan bod. De lezingen werden enthousiast ontvangen. Klap op de vuurpijl was de toelichting van het fenomeen brightsites, de integratie van healing environment in VUmc. In groten getale volgden de bezoekers de optionele rondleidingen door Kinderstad
en het medewerkersrestaurant. Ook de stands met memorabilia uit de studietijd van weleer, het huidige onderwijsprogramma en studentenorganisaties Co-raad en MFVU werden goed bezocht. De middag werd weer centraal afgesloten in het VU Hoofdgebouw met een gezamenlijke borrel. n DB Meer informatie: www.vumc.nl/alumnidag
Armand Girbes
Uit vrije wil Onder aanvoering van een aantal bekende Nederlanders is de Tweede Kamer bezig geweest met de beoordeling van een wetsvoorstel uitgaande van de groep ‘Uit Vrije Wil’ dat verder wil gaan dan de euthanasiewetgeving. Dit voorstel betreft hulp bij zelfdoding voor mensen vanaf 70 jaar, bij wie overigens geen sprake is van (uitzichtloos) lijden, maar die hun leven voltooid vinden. Het voorstel gaat uit van de ultieme zelfbeschikking over het leven en lichaam. In die zin oogt het sympathiek, want dat zijn principes van onze gezondheidszorg. De mens moet zelf kunnen beslissen wat er met hem of haar gebeurt. Het voorstel is eveneens een consequentie van de kennelijke wens en tendens om ‘alles te controleren’ en niets aan lot of toeval over te laten. In het voorstel valt het gebruik van eufemismen op. Er wordt gesproken over ‘stervenshulp aan ouderen’, terwijl het in feite ‘hulp bij zelfmoord van oude, niet-zieke, mensen’ behelst. ‘Stervenshulpbegeleiders’ is het eufemisme voor ‘verstrekkers van middelen voor zelfdoding’ of nog minder eufemistisch ‘verstrekkers van middelen voor zelfmoord’. Interessant is dat
het voorstel uitgaat van een ideale en eerlijke wereld, waar weinig tot geen plaats is voor (m.i. gezond) wantrouwen ten aanzien van hoe dit in de praktijk gaat werken. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het strafrecht. Er is geen objectiveerbare toets van realiteit. Hoe weet je nou zeker dat iemand echt zegt wat hij/zij wil en niet onder druk staat van anderen? Onder die omstandigheden wordt er immers wel vaker gelogen. Bij een dergelijk voorstel moet men zich bewust zijn van het feit dat de ‘stap van nul naar één groter is dan van één naar honderd’. Dit betekent dat het niet onaannemelijk is dat bijvoorbeeld in volgende stappen de (discriminerende) leeftijds- en andere criteria gaan veranderen. Maar welk probleem wordt opgelost? Hoe groot is het probleem? Hoe bestendig is de stervenswens? We weten het allemaal niet. Dat vraagt om onderzoek. Je zou bijvoorbeeld een groep van mensen die nu graag dood willen (volgens de criteria van het wetsvoorstel) vier of vijf jaar kunnen volgen. Daarna vraag je of ze blij of verdrietig zijn dat de zelfdoding niet is door-
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – O r g a n i s a t i e – O n d e r z o e k – O n d e r w i j s – P a t i ë n t e n z o r g
gegaan. En dan: welk percentage van mensen is acceptabel, dat na een aantal jaren blij is dat de zelfdoding niet heeft plaatsgevonden? Grote zorgen heb ik over de voorgestelde uitvoering van de hulp bij zelfdoding met twee elkaar toetsende ‘stervenshulpverleners’. Noodzakelijke opleiding, deskundigheid en het voorkomen/vóórkomen van bias worden nauwelijks beschreven. De noodzakelijke deskundigheid voor het kunnen beoordelen van de doodswens, rekening houdend met sociale (is er geen druk van buiten?), psychologische/psychiatrische (is er geen depressie, neurose, psychose?), medische (is er geen onderliggend – al dan niet behandelbaar – medisch probleem?) en farmacologische factoren wordt niet gedefinieerd. Zijn er alternatieve oplossingen voor de zelfdoding op basis van het gediagnostiseerde probleem? Wat zijn de consequenties voor de overlevenden? De medische en farmacologische deskundigheid van de ‘stervenshulpverleners’, die geen arts hoeven te zijn, is in het voorstel niet gegarandeerd. Onverstandig: medische expertise en verantwoordelijkheid zijn altijd gewenst wanneer gewerkt wordt met farmaca. Armand Girbes is hoogleraar intensive care
Rob Beelen, hoogleraar celbiologie, krijgt als coördinator van een Europees consortium een Europese beurs van circa drie miljoen euro, twaalf promotieplaatsen en een manager om onderzoek en training te verrichten naar peritoneale dialyse (pd) of buikvliesspoeling. Het gaat om de zogenaamde Marie Curie Initial Training Network (itn). Nog slechts 10% van de chronische nierpatiënten wordt behandeld met dit alternatief voor de gebruikelijke dialyse van het bloed. pd heeft een vergelijkbaar resultaat met hemodialyse, maar vergroot het welzijn van de patiënt, omdat de behandeling thuis kan plaatsvinden. De oorzaak dat deze behandeling nog maar mondjesmaat wordt aangeboden, heeft te maken met een gebrek aan opleiding van de in pd gespecialiseerde gezondheidsmedewerkers en onderzoekers. In samenwerking met verschillende Europese onderzoekinstituten, multinationale bedrijven en organisaties als Nierstichting Nederland en Engeland, wil Beelen een trainingsprogramma in pdonderzoek opzetten, zodat deze techniek voor een grotere groep patiënten beschikbaar komt.
Klink hoogleraar Vrije Universiteit De oud-CDA-minister Ab Klink wordt deeltijdhoogleraar ‘Zorg, arbeid en politieke sturing’ aan de faculteit Sociale Wetenschappen van de VU. Klink gaat onderzoeken hoe de zorg beter kan inspelen op de vergrijzing, de ontwikkeling van nieuwe medische technologieën en betere behandeling van levensbedreigende ziekten. Als minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport hield Klink zich daar in het kabinet Balkenende IV ook mee bezig. Met de instelling van de leerstoel Zorg, arbeid en politieke sturing (0,4 fte) zet de VU een belangrijke stap op weg naar de oprichting van het interfacultair onderzoeksinstituut ‘Governing Work, Care en Welfare’ waarin ook VUmc deelneemt. Het gaat namelijk om een samenwerkingsverband tussen de faculteiten Sociale Wetenschappen, Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde, Rechtsgeleerdheid en Wijsbegeerte en Geneeskunde. Klink studeerde sociologie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Hij was eerder directeur van het Wetenschappelijk Instituut van het cda en zat ook voor die partij in de Eerste Kamer. 3
Verpleegkundige biedt nabestaanden ‘levende monumenten’
Bomen als troost
Geheugentestjes voor geneesmiddelenonderzoek
n David de Leeuw
Het bedrijf Remember in Green biedt een unieke manier om een levende en groeiende herinnering te creëren na het overlijden. Jeroen Bolle, verpleegkundige op zorgeenheid 6B, begeleidt families waarbij een dierbare in de terminale fase is. Zo kon een jonge moeder alvast kennismaken met haar boom en toezien hoe haar kinderen de boom voor mama aan het versieren waren. Sinds een halfjaar zit ook Wim, een voormalige terminale patiënt van Bolles afdeling, ‘in een boom’. Wim zocht zelf een Japanse sierkers met wit-/roze bloemen uit. De boom kan overal staan, ook thuis of in de tuin, maar Wims vrouw Loeki koos voor het Nieuwe Oosterpark in Amsterdam. “Dan kan ik af en toe even naar de boom gaan en met hem kletsen. Het verdriet van hem missen blijft altijd, maar zoiets moois als met die boom is heel bijzonder. Mijn Wim was ook heel bijzonder.” Dat beaamt Bolle: “In zijn tweeënhalf jaar op de afdeling bleef Wim altijd positief en we haalden geintjes met elkaar uit – bij terugkomst van tijdelijk ontslag lag er bijvoorbeeld een beer met zijn badjas aan de krant te lezen in bed.”
Lacherig Collega’s reageerden in het begin lacherig op het boomidee, vertelt Bolle. “Maar dat had er ook mee te maken dat het idee
de dood dichtbij kwam. Nadat ik ze wat meer had verteld, zoals over de emotieontladende ceremonies waarbij we de jonge boom in de as en de aarde zetten, raakten ze eraan gewend.” “Je kunt de as toch gewoon in een gat in de grond doen en daar een boom op planten?”, vroeg een collega. “Nee”, legt Bolle uit. “De as is té vruchtbaar, waardoor de boom zou bezwijken, en moet daarom vermengd worden met speciale, bijna voedingsstofloze grond. Daarnaast laten wij de boom eerst negen maanden groeien op ons bedrijf in Nieuwveen. In een gesloten systeem, zodat er niks wegspoelt. En aantoonbaar alle as wordt opgenomen.”
Niet promoten Bolle werkt 24 uur per week als verpleegkundige en de rest als adviseur bij Remember in Green. “Een hele mooie combinatie”, vindt hij. Hij promoot Remember in Green niet op de zorgeenheid. “In het ziekenhuis ben je met genezing bezig.” Hij brengt het alleen ter sprake als mensen er zelf over beginnen of vragen naar zijn overige bezigheden. Meer informatie Brochures van Remember in Green liggen in de folderbak op zorgeenheid 3C. Meer informatie: www.rememberingreen.nl,
[email protected].
Tijdens de feestelijke opening van de clinical research unit neurologie en pet-research, afgelopen 17 mei op afdeling 2B, konden de aanwezigen een demonstratie bijwonen van een testbatterij. Met de testjes, die kunnen worden uitgevoerd door bijvoorbeeld Alzheimerpatiënten, zijn direct gegevens te verkrijgen over onder andere reactiesnelheid en geheugen. In de unit, een samenwerking tussen VUmc en het Center for Human Drug Research, wordt vroege fase geneesmiddelenonderzoek gedaan. n CA
Fototentoonstelling over 130 jaar VU-gebouwen Met fotopanelen op het campusterrein laat de VU zien waar studenten en onderzoekers de afgelopen 130 jaar hebben gebivakkeerd. Er zijn beelden van de eerste colleges in de Kleine Komedie (toen nog Schotse Zendingskerk) in 1880, maar ook van de nieuwste gebouwen zoals acta, Initium en de binnenkort te openen dakopbouw van VUmc-cca. De tentoonstelling ‘Bouwstenen voor kennis’ biedt verder een doorkijk naar de toekomst van de VUCampus in het kenniskwartier op de Zuidas. De fototentoonstelling maakt deel uit van de viering van het 130 jarig bestaan van de VU. Naast gebouwen komen ook de gebruikers van de gebouwen in beeld. Zo legt Mark Kramer, hoofd van de afdeling interne geneeskunde, in een kort interview uit wat de nieuwe werkwijze zal zijn van de poli VUmc-cca. “De zorgverleners komen hier naar de patiënt toe in plaats van andersom”, stelt Kramer vast. Zijn poster bevindt zich naast de poli. Passanten kunnen ter plekke op hun smartphone de filmpjes bekijken door de qr op het paneel te scannen. De interviews van Kramer en zijn collega’s zijn binnenkort te zien op de website van de VU. De tentoonstelling vindt plaats van 25 mei tot 30 september op het campusterrein. De tentoonstellingsbrochure is gratis af te halen bij de receptie in het hoofdgebouw van de VU (geopend: werkdagen: 7.00 tot 23.00 uur en zaterdag: 8.00 tot 16.00 uur) en binnenkort ook te downloaden via de website van de VU. n MK
700 deuren van technische ruimtes krijgen nieuw slot n Jeroen Kleijne
Met een subsidie van het ministerie van VWS is de unit vastgoedbeheer bezig om de beveiliging van de technische ruimtes te verbeteren. In juli krijgen alle zevenhonderd deuren een nieuwe cilinderslot. Sleutels worden voortaan automatisch uitgegeven om fouten zo veel mogelijk te voorkomen “Alle umc’s hebben subsidie gekregen van het ministerie om zichzelf beter te beveiligen. Niet alleen de buitendeuren en andere toegangen, maar ook de technische ruimtes. Zodat de kans aanzienlijk verkleind wordt dat iemand binnendringt 4
met de verkeerde bedoelingen. De veiligheid van de medewerkers wordt zo beter gewaarborgd. Tot nu is het gelukkig nooit misgegaan, maar de wens om iets te doen aan de beveiliging leeft al heel lang bij de medewerkers die regelmatig op de technische lagen werken”, aldus Angela van ’t Slot, teamhoofd projecten en informatie bij de unit vastgoedbeheer.
Oude cilinders Vastgoedbeheer heeft ervoor gekozen om eerst alle sloten te vervangen van de zevenhonderd deuren die toegang geven tot apparatuur en installaties. “Veel cilinders zitten er al dertig jaar in. In de loop der
jaren zijn sleutels in omloop geraakt waar geen toezicht meer op is. Oudmedewerkers en anderen buiten VUmc hebben wellicht sleutels en er zijn in de loop van de tijd ook sleutels kwijtgeraakt. Door alles te vervangen, weten we zeker dat het in één keer weer goed geregeld is. Bij deze operatie hoort ook een goed sluitplan: een systeem waarbij je één generale hoofdsleutel hebt waarmee je alle ruimtes kunt openen. En daaronder heb je dan weer hoofdsleutels en subhoofdsleutels die slechts gedeeltes van ruimtes kunnen openen. Zo kun je als technisch medewerker alleen in de ruimtes komen waar je echt moet zijn.” In de zomer van 2010 zijn medewer-
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – O r g a n i s a t i e – O n d e r z o e k – O n d e r w i j s – P a t i ë n t e n z o r g
kers van de unit vastgoedbeheer al begonnen met de voorbereidingen voor de beveiligingsoperatie: de aanschaf van het nieuwe systeem, het ontwerpen van een sluitplan en het opstellen van procedures en de aanbesteding voor installatie.
Automatisch Momenteel worden alle cilinders vervangen en op 31 mei is al een speciale sleuteluitgiftekast geplaatst. Van ’t Slot: “Deze kast kunnen medewerkers alleen openen met hun personeelspas en een pincode. In de kast hangen honderdvijftig sleutels. De sleutels zitten allemaal vast, behalve die ene sleutel waarvoor je als medewerker geautoriseerd
bent. Automatische uitgifte scheelt mensenwerk en je krijgt precies de sleutel die je nodig hebt. Bovendien wordt zo precies bijgehouden welke sleutel aan wie wordt uitgegeven en wanneer die weer terugkomt.” Als het nieuwe systeem helemaal in werking is, is de beveiliging op een veel hoger niveau gekomen. “Oude sleutels kunnen niet meer gebruikt worden. Door de automatische uitgifte van sleutels is er minder kans op fouten en zijn we er zekerder van dat sleutels terugkomen. Zo houden we het systeem schoon. We zijn er heel blij mee dat we dankzij de subsidie een lang gekoesterde wens hebben kunnen uitvoeren.”
Vacatures VUmc
Facilitair Fellowship in extension and innovation in the DNA diagnostics and research unit in the metabolic laboratory D5.2011.00057 You may be enrolled in a training programme for human genome diagnostics. Afdeling: department of clinical chemistry, Divisie V
Alle vacatures zijn te lezen op intranet onder ‘P&O’, klik op: ‘interne vacatures en werving’ en daarna op, ‘interne vacatures’. Ons adres is: Werving & selectie, polikliniek 7Z 163.
Vacatures 16 mei tot 23 mei. Uiterlijke reactie datum zie intranet.
Vacatures 23 mei tot 30 mei. Uiterlijke reactie datum zie intranet.
Staf/Management – Overig
Staf/management - ICT
Stafmedewerker zorgadministratie D7.2011.00025 Van DBC naar DOT. Begeleid jij de zorgadministratie van VUmc op weg naar transparantie? Afdeling: DBC beheer, Facilitair bedrijf / Stafdiensten
Informatieanalist D7.2011.00028 Het is en blijft een enorme uitdaging Afdeling: ICT, Facilitair bedrijf
Manager shared service D6.2011.00048 Bent u goed in het begeleiden van een veranderingsproces en in staat om medewerkers daarin te stimuleren? Afdeling: IOO, Divisie VI
Gepromoveerd docent psychologie / communicatieve vaardigheden D6.2011.00049 Bijbrengen van communicatieve vaardigheden aan de nieuwe generatie verloskundigen én meehelpen bouwen aan de veracademisering van de opleiding! Afdeling: midwifery academy / academie verloskunde amsterdam groningen (AVAG), Divisie VI
Servicedeskmedewerker D7.2011.00029 Onze Servicedesk rocks! Afdeling: ICT, Facilitair bedrijf
Artsen/specialisten ANIOS cardio-thoracale chirurgie D4.2011.00056 Is cardio-thoracale chirurgie voor jou een uitdaging? Afdeling: cardiochirurgie, Divisie IV
Research technician D2.2011.00049 Cancer Center Amsterdam. The use of molecular imaging in new drug development. Afdeling: tumor biology of the dept of otolaryngology/head and neck surgery, Divisie II
Wetenschappelijk onderzoek/onderwijs Onderzoeker D5.2011.00059 Met ervaring in cellulaire, moleculaire en immunologische technieken Afdeling: moleculaire celbiologie en immunologie, Divisie V
Staf/management - Financieel
Onderhoudsmedewerker D7.2011.00031 Ben jij handig en onderhoudend? Afdeling: vastgoedbeheer, Facilitair bedrijf Stagiaires Stagiair marktonderzoek voor microbiome ltd. D5.2011.00061 Het doel van de stage is om een markt- en concurrentieanalyse te schrijven voor een nieuwe diagnostische test welke een wereldwijd groei potentieel heeft. Afdeling: microbiome ltd., Divisie V Stagiair marktonderzoek voor self-screen b.v. D5.2011.00062 Het doel van de stage is om een markt- en concurrentieanalyse te schrijven voor een nieuwe diagnostische test welke een wereldwijd groei potentieel heeft. Afdeling: microbiome ltd., Divisie V
Assistent controller D7.2011.00030 Ben jij de assistent controller die verder kijkt dan alleen de cijfers? Dan is VUmc op zoek naar jou Afdeling: projectbureau huisvesting, Facilitair bedrijf
Bibliotheek
Amstel Academie De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam Bedrijfsopleidingen F. Broekhof Bij- en nascholingen F. Broekhof Verpleegkundige vervolgopleidingen K. Jonker Paramedische opleidingen M. van Oostrom www.amstelacademie.nl
De Amstel Academie biedt inspirerende trainingen en workshops aan, die u ondersteunen bij het optimaal benutten van uw kwaliteiten.
Junior onderzoeker patiëntveiligheid D6.2011.00051 Heb je de ambitie om te promoveren in 3 jaar? Afdeling: sociale geneeskunde, Divisie VI Staf/Management – Overig
(020) (020) (020) (020) (020)
444 444 444 444 444
Bezoek de medische en verpleegkundige bibliotheek in VUmc op locatie 0B100 (nabij personeelsrestaurant). Openingstijden: maandag t/m donderdag van 9 tot 21 uur en vrijdag van 9 tot 17 uur. Tel: (020) 444 1237. Web: www.ubvu.vu.nl/geneeskunde
4229 4253 4253 2020 4569
Webcursus voor verpleegkundigen Moet je een verslag, paper of ander stuk schrijven waarbij je literatuur moet gebruiken? Doe dan de online cursus vakliteratuur speciaal voor verpleegkundigen: Verpleegkundige
voorzien van workshop, datum, tijdstip, naam, afdeling, telefoonnummer en emailadres te sturen naar
[email protected] of
[email protected] Kortom: schrijf u snel in want vol is vol.
Het nieuwe opleidingsaanbod najaar 2011-voorjaar 2012 van de Amstel Academie staat weer op de website. Kijk voor een volledig overzicht van alle scholingsactiviteiten en trainingen op www.amstelacademie.nl of www.vumc.nl/opleidingen Inhoudelijke informatie over de Bij- en nascholingen kunt u vinden onder de gelijknamige rubriek op de website. De Amstel Academie biedt ook inspirerende trainingen en workshops aan, die u ondersteunen bij het optimaal benutten van uw kwaliteiten. Inhoudelijke informatie hierover kunt u vinden onder de rubriek Centrum voor Leiderschap en Effectiviteitsverbetering. Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met het secretariaat. Zij staan u graag te woord. Tel. 44354, e-mail: k.kappel@ vumc.nl of Tel. 44253, e-mail :
[email protected] of Tel 45084, e-mail :
[email protected] Kijk snel op onze website en schrijf u nu in voor ons nieuwe aanbod! De gezondheidszorg blijft in beweging, dus ook ons opleidingsaanbod! Zoals u van ons bent gewend blijven wij ook in de zomervakantie actief. Net zoals voorgaande jaren biedt de Amstel Academie ook dit jaar diverse mogelijkheden voor een interessante ‘trip’. We gaan weer ‘Op reis in VUmc’
Iedere ‘trip’ duurt een uur en vindt plaats tijdens de middagpauze of aan het einde van de middag in de Amstel Academie. U brengt uw lunch mee, wij zorgen voor de koffie en thee. Iedere trip is kosteloos.
Studeren op zondag Studenten opgelet! In 2011 is de medische bibliotheek op de volgende zondagen geopend: 22 mei en 26 juni. (Van 9 t/m 17 uur.) Word aardig informatievaardig! Doe onze cursus Systematisch zoeken voor reviews, of onze PubMed-, Reference manager- of Citatieanalysecursus. Meer info en aanmelden op: www.ubvu.vu.nl/agenda
Titel voorbeeld titel
Het Heilig VU-UUR Donderdag 16 juni 2011 in de Amstelzaal, VUmc
Prof.dr. Wim Stalman Decaan en lid Raad van Bestuur VUmc
Zwaartepunten van VUmc - analyse & vervolgStelling I 55 Patiëntresearchgroepen: Dat kan wel wat meer …
De zomer staat weer voor de deur, het is dé periode om er op uit te trekken; verre reizen, zonnige oorden, culturele ervaringen. Of, lekker weg in eigen land. Eén ding is zeker; niet iedereen kan tegelijkertijd weg.
Informatievaardigheden (VIV). Kijk op: www. ubvu.vu.nl/verpleegkunde
Bijblijven met de Nieuwsbrief medische bibliotheek Blijf op de hoogte van de nieuwste medische informatiebronnen met onze nieuwsbrief per e-mail. Speciaal voor artsen, onderzoekers, verpleegkundigen en paramedici van VUmc. www.ubvu.vu.nl/nieuwsbriefmedisch/ laatstenummer.html Toegang medische bibliotheek buiten openingstijden Ook buiten openingstijden is de medische bibliotheek toegankelijk voor medewerkers van VUmc. Wilt u gebruik maken van deze service? Vraag dan om het ‘formulier autorisatie kaartlezer’ aan de bibliotheekbalie en vul deze meteen in. Uw VUmc-pas is dan binnen een week geautoriseerd voor toegang buiten onze reguliere openingstijden. Medische informatievragen? Bel of mail de medisch informatiespecialist! René Otten: (020-44)42027,
[email protected]; Hans Ket: (020-44)42523,
[email protected]; Ilse Jansma: (020-44)42523,
[email protected].
Stelling II Zonder zwaartepunten geen talent! Alles weten over zwaartepunten? Een half uur voor en na de lezing is er een postermarkt. De lezing is bedoeld voor alle medewerkers. Aanvang: 12.00 uur (met broodjes, koffie, thee, melk, etc.). Begin voordracht: 12.30 uur (duur voordracht is 25 tot 30 minuten met aansluitend 10 minuten discussie).
Het aanbod van alle ‘trips’ is overzichtelijk vermeld in onze zomerse workshopbrochure welke u op de website kunt vinden; http:// www.vumc.nl/afdelingen/AmstelAcademie/ actueelnieuws/zomerworkshop/ Inschrijven doet u eenvoudig door een mail
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – S e r v i c e p a g i n a
5
Menu
In memoriam
Informatie over het menu vindt u ook op de startpagina van intranet
donderdag 2 juni kalfsvlees “Napolitana”, quorn “Napolitana”, lente salade, gemengde groenten, tagliatelle, geraspte kaas, heldere Chinese kippensoep, vegetarische heldere Chinese soep
In memoriam Bert Hogerheijde
Tot ons grote verdriet is in de nacht van maandag 2 mei geheel onverwacht
Op maandag 23 mei jl. is na een strijd van ruim anderhalf jaar onze collega Bert
Shaun Tjin
Hogerheijde overleden.
overleden, student van onze geneeskundeopleiding. Shaun was een
vrijdag 3 juni tjap-tjoy met kip, vegetarische tjap-tjoy, witte rijst, Zuid-Afrikaanse paprikasoep, heldere groentesoep, vegetarische Zuid-Afrikaanse paprikasoep, vegetarische heldere groentesoep
Bert was 35 jaar werkzaam in het VU medisch
toegewijde student, die met veel inzet
centrum in de medische techniek. De OK’s
gestalte gaf aan zijn toekomstige carrière
waren zijn werkterrein. Bert had een sterke
als arts.
dagelijkse reilen en zeilen van de OK’s.
Ons hart gaat uit naar zijn familie en
zaterdag 4 juni sukadelapje, gevulde champignons, jus + vegetarische jus, broccoli, gekookte aardappelen, gebonden kip-kerriesoep, heldere tomaatvermicellisoep, vegetarische gebonden kerriesoep, vegetarische heldere tomaatvermicellisoep
Hij heeft de medische techniek zien
dierbaren. Wij wensen hen veel kracht op
ontwikkelen van eenvoudige meet- en
het pad dat voor hen ligt,
zondag 5 juni wienerschnitzel, vegetarische schnitzel, jus + vegetarische jus, spinazie, kroket aardappelen, gebonden goulashsoep, heldere vermicellisoep, vegetarische gebonden paprikasoep, vegetarische heldere vermicellisoep maandag 6 juni Bolognesesaus, vegetarische Bolognesesaus, komkommersalade, spaghetti, geraspte kaas, gebonden tomatensoep, heldere kippensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, vegetarische heldere groentesoep dinsdag 7 juni kalfssaucijsje, groentestrüdel, roomsaus + jus, bloemkool, gekookte aardappelen, gebonden linzensoep, heldere Mulligatawnysoep, vegetarische gebonden linzensoep, vegetarische heldere Mulligatawnysoep woensdag 8 juni roti kip, roti vegetarisch, gebonden champignonsoep, heldere Madrileensesoep, vegetarische gebonden champignonsoep, vegetarische heldere Madrileensesoep donderdag 9 juni karbonade, gevulde aubergine, jus + vegetarische jus, stoofprei, gekookte aardappelen, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, vegetarische gebonden crème soep, vegetarische heldere aspergesoep
betrokkenheid bij de techniek op en het
behandelapparatuur tot de uiterst complexe apparatuur van heden. Het bijhouden van
Prof. dr. Gerda Croiset,
deze ontwikkeling heeft hem altijd geboeid en
programmadirecteur faculteit
tot op het laatst heeft hij zich hierin verdiept
geneeskunde opleidingen
en geschoold. Vele tientallen cursussen heeft
Mw. Margreeth van der Meijde, algemeen
hij gevolgd om de stand der techniek bij
directeur Instituut voor onderwijs en
te houden en zijn kennis en vaardigheden
opleiden
hiervoor in te zetten. Met zijn jarenlange
VUmc Amsterdam
ervaring en dienstbare instelling was hij ook vaak de Patras Familias van menig nieuwe medewerker en praktikant. Na de brand op het OK-complex heeft Bert zich vol enthousiasme en definitieve OK’s op de 2e en 6e verdieping. Deze hectische jaren zag hij niet als een
In de avond van 13 mei overleed op veel te jonge leeftijd onze collega Mirjam.
belasting maar als een kans om een fantastisch eindresultaat te behalen. Gelukkig
Mirjam begon haar verpleegkundige carrière in 1987 op de afdeling
heeft hij nog wel het eindresultaat meegemaakt, maar helaas heeft hij niet lang
Vaatchirurgie nadat ze haar opleiding tot verpleegkundige in VUmc had
van de nieuwe OK-complexen kunnen genieten.
afgerond. In september 1988 ging ze op de polikliniek Dermatologie werken
waar ze in juni 1990 leidinggevend verpleegkundige werd. In juni 2004 werd
Met Bert verliezen wij een warme persoonlijkheid die met zijn betrokkenheid en
deze functie veranderd in senior verpleegkundige.
gedrevenheid zo’n karakteristieke plek in onze organisatie had. Wij zullen hem
In 2006 werd bij Mirjam een kwaadaardige tumor geconstateerd en daar werd
altijd in herinnering houden.
ze voor behandeld. Ze pakte daarna haar
werk weer als vanouds op, met al haar
De crematie heeft plaatsgevonden op zaterdag 28 mei jl.
enthousiasme en deskundigheid.
Ze was de spil van de afdeling, een sterke
Wij wensen zijn vrouw Elly, de kinderen en kleinkinderen veel sterkte toe bij het
persoonlijkheid en een bindende factor
verwerken van dit enorme verlies.
tussen administratieve - en verzorgende
medewerkers.
Namens de supportgroep IC/OK en alle andere medewerkers van de afdeling fysica
Mirjam was gelijkmatig, altijd opgewekt,
en medische technologie,
laagdrempelig, toegankelijk en
Bert Strengholt
sfeerbepalend binnen het team en hield erg van gezelligheid. Haar warme sociale aandacht voor patiënten en collega’s
vrijdag 10 juni gebakken vis, remouladesaus, gemengde salade, frituur aardappel, gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, vegetarische heldere Chinese soep zaterdag 11 juni slavink, groente-kaas medaillon, bieslooksaus of jus, wortelen, gekookte aardappelen, gebonden aspergesoep, heldere groentesoep, vegetarische gebonden aspergesoep, vegetarische heldere groentesoep
waren opvallend en maakten haar zeer geliefd. Daarnaast was ze in staat om emotie en ratio op een unieke wijze te combineren. In 2008 moest Mirjam opnieuw behandeld worden en ze ging hier op de voor haar kenmerkende wijze mee om. Iedereen was vol bewondering voor haar doorzettingsvermogen, haar moed en haar altijd optimistische kijk op het leven. Daarna volgde er elk jaar wel weer een behandeling, waarbij ze steeds
Kom je bij ons spelen?
dinsdag 14 juni kippenbout, uientaart, kerriesaus of jus, Hongaarse zuurkool, aardappelpuree, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, gebonden vegetarische crème soep, heldere vegetarische aspergesoep
Korte wachtlijsten voor peuters! Schrijf direct in via olifantje.nl
aan het werk. Ze hield immers van haar werk, van haar collega’s en van de patiënten. ziekte helaas verloren had. Maar zelfs toen was Mirjam nog in staat om anderen moed in te spreken. Wel vond ze het heel verdrietig dat haar man alleen achter zou blijven met hun 3 jonge kinderen, die ze niet meer zou zien opgroeien. Daar had ze het heel moeilijk mee. Wij zullen ons Mirjam blijven herinneren als een ontzettend lieve en warme collega met een duidelijke voorbeeldfunctie, ook bij tegenspoed, en als een
Nieuwe DV locatie K eesk Fred. Ro ! 9 straat 9
woensdag 15 juni paprikaschnitzel, gevulde paprika, paprikasaus, doperwten, witte rijst, gebonden zwitserse kaassoep, heldere Chinese kippensoep, gebonden vegetarische zwitserse kaassoep, heldere vegetarische Chinese soep
6
een stapje terug moest doen, maar ze ging toch steeds weer onverstoorbaar
Een week geleden sloeg het noodlot toe en wist ze dat ze de strijd tegen haar
zondag 12 juni kalfsrollade, kaas-broccolitaartje, pepersaus, snijbonen, gestoofde abrikozen, duchesse aardappel, heldere tomaat-vermicelli, vegetarische heldere tomaat-vermicellisoep maandag 13 juni gevulde kipfilet, gevulde aubergine, rode wijnsaus, tyroliënne, tutti-frutti compôte, carrée aardappelen, heldere madrileense soep, heldere vegetarische madrileense soep
In memoriam Mirjam Bode-Dop
energie ingezet om de tijdelijke OK’s in de tuin te helpen realiseren en daarna
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – S e r v i c e p a g i n a
belangrijke spil binnen de polikliniek Dermatologie. Dat zullen wij enorm missen. We wensen haar man Erno, haar zoons Bram en Bob en haar dochter Eefje en haar familie en vrienden heel veel sterkte toe om dit grote verlies te verwerken.
Voor kinderen van 0 tot 4 jaar Grote buitenspeelplaatsen Peuterdans Muziek maken op de groep
Horizontale en verticale groepen Geen vakantiesluiting Open van 7.00 tot 18.00 uur Ruildagen en extra dagen mogelijk
Namens alle medewerkers van de afdeling Dermatologie Carien Ritzema van Ikema, verpleegkundig werkplekmanager Tom Stoof, medisch werkplekmanager Theo Starink, hoofd afdeling Dermatologie
De leukste kinderopvang rond de Zuidas
VUmc wil openheid over zorgvuldige inzet van proefdieren n Ellen Kleverlaan
Over het inzetten van proefdieren is altijd veel te doen in de maatschappij terwijl de instellingen waar het gebeurt, geneigd zijn heel stil te zijn. Door de Code Openheid Dierproeven te ondertekenen, doorbreken de umc’s en universiteiten in Nederland het stilzwijgen. Marten van Til, directeur arbo & milieu bij VU/VUmc en Paul van Soest, ambtelijk secretaris van de dierexperimentencommissie
(dec), vertellen over dierproeven bij VU/VUmc. Het valt Van Soest wel eens op dat studenten er liever niet bij stilstaan: dat bij VU/VUmc dieren worden ingezet in fundamenteel en preklinisch onderzoek, bijvoor-
beeld naar dementie. “Het is dan ook een lastige ethische kwestie. Want feit blijft dat, ook al doen we het nog zo verantwoord en zijn er nog zulke goede redenen, er een gerede kans is dat het dier ongerief ervaart. Ongerief is het omgekeerde van welzijn of welbevinden.” Met regelmaat wordt er geprotesteerd tegen proefdiergebruik, met zowel legale als illegale acties. Van Til: “Er zijn grofweg twee soorten protestgroepen. De eerste is de groep die de nadruk legt op het zoeken naar alternatieven voor testen op proefdieren. Dit zijn over het algemeen mensen met wie goed te praten valt, want het zoeken naar alternatieven moet op de agenda blijven. Een voorwaarde voor het mogen gebruiken van proefdieren
bij VU/VUmc is ook, dat er geen andere mogelijkheid is om antwoord op de onderzoeksvraag te krijgen. De tweede soort protestgroep is de groep die überhaupt tegen is. Dit is de groep die roept dat dierproeven nog nooit iets hebben opgeleverd. Met hen valt moeilijker te praten.”
Veel regelgeving Proefdieren worden bij VU en VUmc ingezet voor medisch en biologisch onderzoek. Voordat een onderzoek van start mag gaan, toetst de dec of het belang van het onderzoek opweegt tegen het gebruik van proefdieren en hun ongerief. Van Soest: “Het gaat om onderzoek dat niet op mensen gedaan kan worden en waarvoor dus ook geen alternatief is.” Lang is gezwegen over het inzet-
ten van proefdieren. Ook bij VUmc. In 2008 hebben alle umc’s en universiteiten de Code Openheid Dierproeven ondertekend. Deze code is uitgewerkt in beleid voor de eigen organisatie. Onderdeel daarvan bij VU/VUmc is medewerkers op de hoogte stellen van wat er gebeurt. Van Til kan niet genoeg benadrukken dat zorgvuldigheid altijd voorop moet staan bij het inzetten van proefdieren. “Er is veel regelgeving rondom het inzetten van proefdieren en veel controles. Er is een richtlijn voor de huisvesting en verzorging van proefdieren en er mag alleen gediplomeerd personeel verantwoordelijk voor hen zijn.” Op de internetsite van zowel VU als VUmc is veel informatie over het inzetten van proefdieren te vinden.
Onderweg naar morgen
‘Suikerwater op je nuchtere maag is echt héél vies’ ‘Kennis maakt ons beter’, luidt de missie van VUmc en het succes van ons wetenschappelijk onderzoek laat zien dat we daar hard aan werken. Maar wat doen onze onderzoekers nu eigenlijk precies en wat kan dat in de toekomst voor patiënten betekenen? Dit keer Esther van ’t Riet, die onder andere onderzocht of met de toename van overgewicht ook het aantal mensen met type 2 diabetes stijgt.
Voor mijn promotie heb ik echt elke fase van een onderzoek doorlopen”, vertelt Esther van ’t Riet. “Vanaf het schrijven van een protocol, toestemming van de medisch ethische toetsingscommissie, het verzamelen van de gegevens tot het statistisch uitwerken van de data.” Al in 1989 heeft VUmc de zogenaamde Hoorn-studie opgezet, maar voor het nieuwe onderzoek moest in 2006 een volgende generatie bewoners van Hoorn worden gevraagd. “De gemeente gaf ons zesduizend adressen en ruim 2800 mensen wilden aan de studie deelnemen.” Wat volgde was een heel praktisch onderzoek, dat een jaar in beslag nam. “Ik was ’s ochtends al om half acht in Hoorn in het Diabetes Onderzoek Centrum, samen met een groep onderzoekassistenten. De deelnemers moesten nuchter zijn, vandaar dat we zo vroeg begonnen. We onderzochten per keer twintig tot dertig mensen; bloeddruk meten, lengte en gewicht bepalen en natuurlijk bloed prikken. Vervolgens kregen de deelnemers een suikeroplossing te drinken waarin 75 gram suiker zat. Dat is echt héél vies, want we hebben het ook zelf geprobeerd. Ik wilde natuurlijk weten wat we de
Foto Jean-Pierre JAns
n Monique Krinkels
deelnemers aandeden. Veel mensen werden misselijk. Na twee uur namen we nog een keer bloed af. We hebben zowel de glucose in het bloed gemeten, als de hoeveelheid glucose die zich aan het eiwit hemoglobine in de rode bloedlichaampjes hecht, het zogenaamde HbA1c. De laatste methode wordt sinds kort in de VS toegepast om type 2 diabetes
te diagnosticeren. Ook in Nederland gaan stemmen op om de ouderwetse en goedkopere glucosemeting te vervangen. Uit ons onderzoek bleek echter duidelijk dat de glucosemeting de beste manier is.” Vervolgens begon Van ’t Riet met het analyseren van de gegevens. “Wat mij verraste was dat het aantal deelnemers met diabetes type 2
niet noemenswaardig was gestegen ten opzichte van 1989. Dat was in beide gevallen 8%, terwijl het aantal mensen met overgewicht wel was toegenomen. Blijkbaar zijn er meer risicofactoren, zoals families waarin vaker diabetes voorkomt, hoge bloeddruk en leeftijd. Opvallend was ook dat in 2006 de helft van de mensen al wist dat ze diabetes had-
den, tegenover een kwart in 1989. Mogelijk signaleren huisartsen type 2 diabetes tegenwoordig beter dan in 1989. Nu we weten dat ook andere factoren van belang zijn, kunnen we huisartsen adviseren meer naar combinaties van risicofactoren te kijken, zodat mensen die een groot risico lopen op type 2 diabetes zo vroeg mogelijk worden herkend.”
Samenwerking VUmc – GGZ inGeest
Diabetes Mentaal helpt diabetespatiënten met psychische problemen n Ursula Wopereis
Mensen met een combinatie van diabetes en complexe psychische problemen belanden vaak tussen wal en schip. Sinds 1 juni kunnen zij voor gespecialiseerde psychologische en psychiatrische hulp terecht in de polikliniek Diabetes Mentaal. Het project is een initiatief van de afdelingen medische psychologie en ziekenhuispsychiatrie en past naadloos in de fusie van VUmc en ggz inGeest en het grootschalige soma-psycheproject. “Soma en psyche grijpen bij diabetes letterlijk op elkaar in, daar moet je dus aan beide zijden wat mee doen”,
vertelt Frank Snoek, hoogleraar medische psychologie, tevens verbonden aan het Diabetescentrum. “Voor hun somatische aandoening komen mensen met diabetes in eerste instantie bij de huisarts of het Diabetescentrum terecht. Aandacht voor psychosociale hulpverlening is onderdeel van de behandeling, maar de mogelijkheden voor zorg op maat bij complexere problemen zijn vaak beperkt, terwijl daar wel een groeiende behoefte aan is. Hetzelfde geldt voor psychiatrische patiënten met diabetes. Zij zijn vaak moeilijk te plaatsen en te behandelen. Diabetes Mentaal
heeft expliciete aandacht voor de psyche van volwassenen met diabetes mellitus, type 1 en 2.”
Ontknopen van problematiek “We zijn gespecialiseerd in aanpassingsproblemen en diabetes burnout, maar zien ook patiënten met depressie, angst en eetstoornissen”, vervolgt Snoek. “Daarnaast hebben we ruimte voor patiënten met cognitieve problemen en dat is, zeker bij diabetes, heel relevant. Collega’s binnen VUmc en zorgverleners uit de eerste of tweede lijn kunnen digitaal via de website of via een reguliere consultaan-
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – O r g a n i s a t i e – O n d e r z o e k – O n d e r w i j s – P a t i ë n t e n z o r g
vraag onze expertise inroepen. De patiënt kan gewoon onder behandeling van zijn eigen arts blijven. Wij ontknopen de problematiek, adviseren, bieden psychologische en psychiatrische hulp en verwijzen eventueel door. Onze activiteiten zijn bovendien gekoppeld aan wetenschappelijk onderzoek.”
Alle expertise op één station De multidisciplinaire insteek is de grote kracht van Diabetes Mentaal. Psychiater Marijke Bremmer: “Binnen de psychologie worden traditioneel meer gespreksmethoden gebruikt, terwijl de psychiatrie
meer medisch gericht is. Door onze kennis te bundelen, overzien we het hele veld en kunnen we de problematiek van complexe patiënten veel gerichter begeleiden. De directe lijnen tussen medici, psychologen en psychiaters is ons sterkste punt. In relatief korte tijd kunnen we tot de kern komen: een diagnose en een passend behandeladvies. Daar komt ook de meerwaarde van onze samenwerking met ggz inGeest in beeld. Na een aantal consulten kunnen we de zorg vaak ontvlechten en mensen beter verwijzen. Waarbij we natuurlijk altijd beschikbaar blijven voor consultatie.” 7
Agenda
Gezamenlijk spreekuur
Deskundigen banen pad voor slechtzienden
Promoties
Oratie dinsdag 28 juni – aula, 15.45 uur, prof.dr. M.E. Numans, ‘De academische werkplaats: inspiratie voor vernieuwing in de huisartsgeneeskunde’
Symposia 24 tot 25 juni – Lustrum symposium 40-jarig bestaan afdeling cardiologie VUmc Meer informatie: Ingrid van de Vegte en Patricia de Waal, tst. 48444, www.paog.nl
Cursussen Common trunk onderwijs Meer informatie: Romke Langezaal, tst. 48446, www.paog.nl Discipline overstijgend onderwijs Meer informatie: Romke Langezaal, tst. 48446, www.paog.nl Maandag 27 en dinsdag 28 juni – KTC, Teach the teacher, cursus 2, Onderwijs in de dagelijkse praktijk Meer informatie: Christel Sluis, tst. 48444, www.paog.nl
n Marianne Meijerink
F o t o : J e r o e n O e r l e ma n s
woensdag 1 juni – aula, 11,45 uur, L.C.W. Vredeveld, ‘Oncogene-induced senescence: from in vitro tool to in vivo tumour suppression’ promotor: prof.dr. D.S. Peeper woensdag 1 juni – aula, 15.45 uur, E.A.M. Claassen, ‘The risky self. How people perceive and respond to being at risk for diabetes and cardiovascular disease; the role of genetic risk information and self-concept’ promotoren: prof.dr. D.R.M. Timmermans, prof.dr. Th.M. Marteau; copromotor: dr. L. Henneman donderdag 9 juni – aula, 15.45 uur, M.T. Driessen, ‘Participatory ergonomics to prevent low back pain and neck pain at the workplace’ promotoren: prof.dr. A.J. van der Beek, prof.dr.ir. P.M. Bongers; copromotoren: dr. K.I. Proper, prof. dr. J.R. Anema vrijdag 10 juni – aula, 13.45 uur, S. Idema, ‘Improving oncolytic viral therapy for glioma’ promotoren: prof.dr. W.P. Vandertop, prof.dr. C.M.F. Dirven; copromotoren: dr. M.L.M. Lamfers, dr. V.W. van Beusechem vrijdag 17 juni – aula, 13.45 uur, J.E. Wiersma, ‘Psychological characteristics and treatment of chronic depression’ promotor: prof.dr. A.T.F. Beekman; copromotoren: dr. P.C. van Oppen, dr. D.J.F. van Schalk woensdag 29 juni – aula, 11.45 uur, B.A.M. Hesselink, ‘Policies and guidelines on end-of-life care decision-making in Dutch health care institutions’ promotoren: prof.dr. B.D. Onwuteaka-Philipsen, prof.dr. G. van der Wal; copromotoren: dr. H.R.W. Pasman, dr. A. van der Heide
‘We willen voorkomen dat mensen blijven aanmodderen of zelfs de moed opgeven’, aldus Michiel Panhuysen
Wie slechtziend is en daar niet aan kan worden behandeld, moet snel goede begeleiding kunnen krijgen. Dat vindt VUmc’s low vision specialist Michiel Panhuysen. Vanuit het bij VUmc gevestigde Ergra, instituut voor beter zien, adviseert hij deze patiënten al jaren over hulpmiddelen die het dagelijks leven kunnen vergemakkelijken. Een hulpmiddel is niet altijd genoeg. Vaak is ook revalidatie nodig bij een instelling als Bartiméus of Koninklijke Visio. In zulke gevallen verwijst Michiel Panhuysen door. “De praktijk was dat de patiënt dan een verwijsbrief kreeg, maar soms duurde het dan weer weken voordat de revalidatie daadwerkelijk kon beginnen. Nu doen we een proef waarbij we de intake versnellen. We doen dat in nauwe samenwerking met beide revalidatie-instellingen.”
Adviseren Door ziektes, maar ook gewoon doordat ze ouder worden, kunnen mensen een stuk slechter gaan zien. Soms wordt het zicht zo slecht dat ze de gewone dagelijkse dingen niet meer kunnen doen, ook niet met een gewone bril of contactlenzen. Als een behandeling of operatie niets kan uitrichten, verwijst de oogarts door naar de low vision specialist. Panhuysen bekijkt met de patiënt wat nodig en mogelijk is. “Denk aan speciale brillen, filters, loepen maar ook tips voor het gebruik van de computer met groot letterbeeld en spraak.” De nieuwe aanpak houdt in dat Panhuysen en een revalidatieadviseur samen met de patiënt bekijken welke ondersteuning gewenst is. Dat gebeurt aan de hand van een checklist die de patiënt van tevoren heeft ingevuld en waarop hij
aangeeft wat hij belangrijk vindt. Dat kan variëren van aankleden tot uitgaan, geldzaken regelen, relaties onderhouden of klusjes in huis. “Zo hebben we al in een vroeg stadium een beeld van de behoeften”, vertelt Trudi Schildwacht van Visio. “Onze rol is vooral mensen begeleiden in het gebruik van de hulpmiddelen in het dagelijks leven. Daar zitten allerlei kanten aan, praktische maar soms ook psychologische. We kunnen daar dan direct mee beginnen, zonder dat ze een nieuwe intakeprocedure moeten doorlopen.”
ding kan hij zijn nieuwe situatie leren accepteren, maar ook ontdekken wat wél kan en hoe je dat doet. Ik was blij dat ik hem direct in contact kon brengen met Kim Bakker van Bartiméus. ‘Hou je maar aan deze mensen vast’, heb ik gezegd. Had hij daar te lang op moet wachten, dan was hij misschien verder in de put geraakt.” De proef staat onder leiding van de oogarts Nicolle Asselbergs en hoogleraar oogheelkunde Peter Ringens en duurt voorlopig tot eind juli.
Positief blijven Voorkomen dat mensen aanmodderen, zoals Panhuysen het noemt, of de moed opgeven, daar gaat het om. “Ik zag laatst een patiënt die levensmoe was geworden doordat zijn zicht zo snel achteruit was gegaan. Dat is ook heel begrijpelijk natuurlijk. Met de juiste begelei-
Michiel Panhuysen van Ergra is drie dagen per week bereikbaar op de poli oogheelkunde. Medisch specialisten kunnen bij hem terecht, voor operatiebrillen voor kleine chirurgische ingrepen. Ook kan de door hem en oogarts dr. Michel Zaal ontwikkelde, kant-enklare kappenbril worden geleverd. Tel.: 4442022, bgg 06 41197677.
Uit de Agenda
Verkoudheidsvirussen tegen hersenkanker Vrijdag 10 juni – aula, 13.45 uur, S. Idema, ‘Improving oncolytic viral therapy for glioma’
In zijn promotieonderzoek bekijkt Sander Idema het gebruik van genetisch gemodificeerde verkoudheidsvirussen (adenovirussen) bij de behandeling van het Glioblastoma multiforme (gbm). Deze vorm van hersenkanker is momenteel niet behandelbaar. De onderzochte vorm van gentherapie, oncolytische virotherapie, lijkt preklinisch veelbelovend. Toch is de klinische toepassing vooralsnog beperkt vanwege de complexiteit ervan. Nader onderzoek is inmiddels gestart. Het Glioblastoma multiforme 8
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – O r g a n i s a t i e – O n d e r z o e k – O n d e r w i j s – P a t i ë n t e n z o r g
(gbm) is een vorm van hersenkanker die zich kenmerkt door zowel snelle groei als uitgebreide infiltratie van het normale hersenweefsel. Dit maakt het gbm een tot op heden onbehandelbare ziekte. Sander Idema onderzocht het gebruik van genetisch gemodificeerde verkoudheidsvirsussen bij de bestrijding van het gbm. De virussen zijn zo gemanipuleerd dat zij enkel tumorcellen kunnen infecteren en vervolgens alleen in deze tumorcellen kunnen repliceren en zo de cel doden. Het onderzoek richt zich op verbeteringen in
zowel de toediening van het virus, onder andere middels continue infusie in de hersenen (convectionenhanced delivery, ced), als de effectiviteit van het virus al dan niet gecombineerd met radiotherapie. Hiernaast worden de pet-scan en wiskundige modellen gebruikt om het effect van de virussen te beoordelen en te voorspellen. Inmiddels worden onderdelen van dit proefschrift reeds gebruikt in een fase I/II studie waarbij gbm-patiënten met behulp van ced worden behandeld met oncolytische adenovirussen.
‘Een overmaat aan calcium is nooit goed dus lukraak extra slikken is onverstandig. Het advies: wie dagelijks 1000 milligram calcium uit de voeding haalt, heeft geen extra kalk nodig.’ Endocrinoloog Paul Lips over extra kalk en vitamines voor ouderen met broze botten. Volkskrant 16 mei.
Foto Mark van den Brink
‘Deze problemen komen ook voor bij andere medicijnen. Het gaat hier namelijk om marktwerking. Daardoor ontstaat er een leveringsprobleem.’ Toine Pieters, hoogleraar geschiedenis farmacie, over medicijnen tegen acute leukemie die dreigen op te raken. nos-Journaal, 17 mei.
‘Iedereen kan hier zijn ei kwijt’ Na 21 jaar verruilt directeur financiën Cees Buren Amsterdam voor Nijmegen. Per 1 juli wordt Buren lid van de raad van bestuur van UMC St. Radboud en krijgt hij de verantwoordelijkheid over de portefeuilles financiën en bedrijfsvoering. n Ursula Wopereis
American dream “Ik wilde sportfysiotherapeut worden en kreeg de kans om in Amerika te werken. Al snel kwam ik in een leidinggevende positie terecht, daar lag voor mij de échte uitdaging. Toen ik na een paar jaar hoofd revalidatie van een ziekenhuis in Ann Arbor werd dacht ik: wil ik hier echt goed in worden, dan moet ik verder studeren. Vlak
voor mijn mba-examen overleed mijn vader. Na de examens ben ik teruggekomen naar Nederland.”
Floppy “Een vriend die bij VUmc werkte vertelde me dat Planning & Control tijdelijk iemand zocht voor het kostprijsonderzoek. Met zeven medewerkers deelden we één computer. Alle gegevens stonden in gigantische spreadsheets op zo’n grote, slappe floppydisk. Die drie maanden werden drie jaar, waarin ik ook allerlei andere klussen deed. In 1993 werd ik financieel beheerder voor de laboratoria en de ok en een jaar later kwam de functie manager bedrijfsvoering vacant. Ik heb toen voor wat tegenwoordig divisie II is en met name voor divisie V gewerkt, en na de reorganisatie van 2000
Vijf x V volgens Cees Buren Vakantie Amerika trekt altijd, maar in juni toer ik door Zuid-Italië Vervoer Altijd op de fiets Voer O jee…vis? Vrije tijd Ik loop hard en speel piano Verrassing Ik heb de cursus ‘De innerlijke krijger’ gedaan. Op de vraag wat ik altijd graag had willen doen antwoordde ik: pianospelen. Ik heb een leasepiano gevonden en les genomen. Geweldige cursus!
Na zijn studie fysiotherapie werkt Cees Buren (Hengelo, 1960) - met een tussenstop in Duitsland - in verschillende functies in de Amerikaanse gezondheidszorg. Na afronding van een MBA-opleiding aan de University of Michigan treedt Buren in 1990 in dienst van VUmc, waar hij achtereenvolgens stafmedewerker Planning & Control, financieel beheerder, manager bedrijfsvoering en directeur financiën is.
bij divisie I. Nadat ik in 2003 mijn opleiding tot controller had afgerond, kon ik in mei 2004 bij biza beginnen als directeur financiën.”
Eredivisie “Elke stap betekende een nieuwe uitdaging en/of een grotere span of control. Dat vind ik het mooie aan VUmc: je krijgt hier alle kansen en iedereen kan zijn ei kwijt. Het initiatief ligt bij jezelf. Ik had de ambitie om ooit de portefeuille financiën in een raad van bestuur te beheren, maar ik wilde wel graag in de eredivisie van de academische huizen blijven. Vlak voor Kerstmis werd ik uitgenodigd om te komen praten over umc St. Radboud. Daarna ging het snel. Het is een prachtkans, maar ik heb er wel moeite mee dat ik VUmc en Amsterdam moet
verlaten. Dat ik alleen ben, maakte de beslissing iets makkelijker.”
Solide financiële basis “Momenteel draag ik alles over. De laatste jaren hebben we een mooie financiële buffer kunnen creëren, waarmee we de problematiek rond de financiering van de gezondheidszorg en de landelijke bezuinigingsoperaties het hoofd kunnen bieden. Dat moet ook, want VUmc heeft grote ambities en die kun je alleen realiseren met een solide basis. Daarom zetten we voor 2011 en 2012 in op bezuinigingen en lean management. Die bezuinigingen zijn onvermijdelijk. Door lean te werken verbetert de kwaliteit, veiligheid en efficiency binnen de organisatie. Secundair kan VUmc daardoor financieel steeds beter presteren.”
Symposium brengt registratie tijdens onderzoek onder aandacht n Ben de Graaf
Onderzoekers zijn wettelijk verplicht complicaties of vermoedens van ernstige bijwerkingen tijdens hun onderzoek te melden. “Goed en consequent rapporteren is noodzakelijk om de patiëntveiligheid te waarborgen”, zegt Jan Rauwerda, hoogleraar heelkunde en voorzitter van de medisch ethische toetsingscommissie (METc). Op woensdag 6 juli staat deze registratie centraal tijdens het symposium Veiligheidsrapportage klinisch wetenschappelijk onderzoek. De metc heeft onder andere tot taak de veiligheid van proefpersonen te beschermen. Vooraf toetsen van het onderzoeksprotocol kan bijvoorbeeld voorkomen dat mensen in een onverantwoord onderzoek terechtkomen. Maar ook tijdens een onderzoek kan nog best iets misgaan.
Rauwerda noemt het voorbeeld van de Propatria trial. Een onderzoek uit het verleden waarbij mensen met een ernstige alvleesklierontsteking een behandeling kregen
die verkeerd uitpakte. In de groep die behandeld werd met de ‘genezende’ bacteriën overleden meer mensen dan in de groep zonder die bacteriën. Een ander voorbeeld is een Engels onderzoek (TeGenero) waarbij de zes gezonde vrijwilligers vanwege het toegediende middel allen op de intensive care moesten worden opgenomen. Het middel dat bij dieren goed werkte, had bij mensen desastreuze gevolgen. “Kwalitatief goed onderzoek kan niet zonder adequate rapportage van complicaties en bijwerkingen”, aldus de hoogleraar. “De patiëntveiligheid is in het geding, maar ook de reputatie van VUmc als goed onderzoekinstituut. Per jaar komen ongeveer 1200 susar’s (Suspected Unexpected Serious Adverse Reactions) en sae’s (Serious Adverse Events) binnen, voornamelijk van onderzoeken die door de industrie gesponsord zijn. Bij de zogenaamde investigator-ini-
Tr a c e r 9 – 3 ju n i 20 11 – O r g a n i s a t i e – O n d e r z o e k – O n d e r w i j s – P a t i ë n t e n z o r g
tiated onderzoeken blijft de rapportage achter, waardoor wij de indruk hebben dat niet iedere onderzoeker consequent rapporteert. Vandaar de extra aandacht via dit symposium.”
Levensbelang Als de gevolgen levensbedreigend of dodelijk zijn, moet dit wettelijk binnen zeven dagen online worden gemeld; indien het geen levensgevaar oplevert binnen vijftien dagen. Behalve ernstig ongewenste voorvallen (sae’s) of het vermoeden van onverwachte ernstige bijwerkingen (susar’s) komt op het symposium ook het melden van bijwerkingen aan een het Data Safety Monitoring Board (dsmb) aan de orde. Rauwerda: “We hebben naar aanleiding van meldingen een onderzoek wel eens tijdelijk stilgelegd. Goed rapporteren is van levensbelang. Ik zie daarom graag veel onderzoekers op ons symposium.”
‘Jongens van 18 jaar zijn speelser dan meisjes op die leeftijd. Je moet veel meer doen om deze jongens te inspireren en te motiveren. Als we dat niet doen raken we ze kwijt.’ Gerda Croiset, directeur geneeskundeopleiding, over het geringe aantal jongens dat een wetenschappelijke opleiding start. Nieuwsuur, 21 mei. ‘Het lukt ons niet het virus helemaal uit iemands lichaam te krijgen en je zult dus levenslang de medicijnen moeten blijven gebruiken.’ Internist Sven Danner over de chronische ziekte aids. rtl-nieuws, 23 mei. ‘Door te testen op de veroorzaker van de kanker kunnen we beter selecteren, en vervolgens extra letten op de eventuele aanwezigheid van afwijkende cellen. Zo zullen we jaarlijks 75 vrouwen extra met baarmoederhalskanker opsporen en 18 sterfgevallen vermijden.’ Gynaecoloog Gemma Kenter over de opsporing van baarmoederhalskanker die beter kan. Volkskrant, 23 mei. ‘Managers hebben ook een groot netwerk, juist binnen hun vakdiscipline. Zij zijn bij uitstek geschikt om hun eigen vacatures te delen en te promoten binnen hun netwerk.’ Recruiter Laura Baselaar over personeelswerving via social media. Zorgvisie 24 mei. ‘Niet de rem op de groei van de levensverwachting is de oorzaak van de toename van chronische ziekten, maar de voortgaande groei van de levensverwachting, vooral te danken aan medisch-technologische vooruitgang.’ Dorly Deeg, hoogleraar veroudering, over chronische ziekten. Financieel Dagblad, 24 mei. ‘Groot nieuws voor alle mensen die de komende jaren worden gescreend en die niet meer hoeven te sterven aan een vermijdbare tumor.’ Chris Mulder, mdl-arts, over de landelijk onderzoek naar darmkanker dat 2013 wordt ingevoerd. Radio 1, 25 mei. ‘Mensen met ernstige zonneallergie moeten nu voor behandeling naar het ziekenhuis. Vaak wel zes weken lang, twee tot of drie keer in de week. Dat is voor veel mensen lastig en belastend. Dit apparaat is thuis heel eenvoudig te gebruiken en het verbetert de levenskwaliteit van patiënten aanzienlijk.’ Thomas Rustemeyer, dermatoloog, over zijn onderzoek naar de effectiviteit van de SunshowerMedical. ad, 27 mei. ‘Als we nu niet optreden dan raken we ook ons laatste redmiddel, antibiotica, kwijt. Bij nog meer ESBLresistentie, hebben we een groot probleem. Tegenwoordig komen er iedere dag in ziekenhuizen mensen die besmet zijn met de resistente ESBL-bacterie.’ Microbioloog Jan Kluytmans over besmet kippenvlees. De Levensmiddelenkrant, 27 mei. 9
Prikbord
De jubilaris
foto Paul le Clercq
121/2 jaar
Wat doe je voor werk? “Zowel de kliniek als andere ziekenhuizen sturen weefselmateriaal van patiënten naar ons toe. De patholooganatoom kijkt of het goed- of kwaadaardig is. Als medisch administratief medewerker houd ik me bezig met het uittypen van medische verslagen, het beantwoorden van de telefoon over uitslagen, het verwerken van de post die ziekenhuizen van elders sturen, bij de ontvangstruimte het registreren van patiëntenmateriaal, het invoeren van bloeduitslagen en nog veel
Medewerkers die 12, 5, 25, 40 en zelfs 50 jaar aan VUmc verbonden zijn, blijken geen uitzondering. Elke dag is er wel een medewerker die zijn of haar jubileum viert. Voor hen is het gras nergens groener dan hier. Deze keer medisch administratief medewerker Carolien Koetsier.
meer interessante dingen.” Hoe heb je de afgelopen 12½ jaar beleefd? “Ik fiets nog elke dag met veel plezier vanuit Amstelveen naar VUmc. Het werk bij pathologie is heel afwisselend en het is erg gezellig met de collega’s. In het begin komt er best veel op je af. Het gaat over ingewikkelde ziektes en je hebt veel medische termen nodig. Ik heb daarom de medisch secretaresseopleiding gedaan. Maar ook door het doen leer je de termen. Als je er langer zit leer je de verbanden kennen qua ziektes.” Is het emotioneel zwaar? “Ik betrek niet alles op mezelf, zoals ‘dit of dat zou ik óók wel kunnen hebben’. Mede dankzij mijn wandel- en fietshobby’s en vakanties kan ik relativeren en afstand nemen. Ik was vroeger verpleegkundige en raakte erg betrokken bij patiënten. Bij pathologie doe ik boeiend werk zònder direct
patiëntencontact, een stukje zelfbescherming.” Wat is er veranderd? “Er is meer werk gekomen en dus meer collega’s. Toen ik begon waren we met z’n vieren, nu met negen. Aan de andere kant scheelt de spraakherkenning weer typewerk: de pathologen spreken hun verslag in en dat gaat rechtstreeks in de computer. Dat is heel handig. Alleen hun bevindingen moeten we nog wel handmatig uittypen, want vanwege de vele complexe termen werkt de spraakherkenning nog niet optimaal.” Hoe heb je je jubileum gevierd? “Ik ben goed verwend die dag! Op het secretariaat kreeg ik een grote bos bloemen en een boekenbon. Ik was ook erg blij met het cadeautje van het ziekenhuis zelf. Ik heb zelf gebak uitgedeeld, ook thuis.”
20.000 euro voor ‘Fit ondanks Kanker’
Aa ngeb od en: zo m erhu isje
Het prikbord op intranet biedt medewerkers de mogelijkheid om oproepen te plaatsen. Dagelijks zijn er nieuwe vraag- en aanbodadvertenties te vinden. Som mige berichten zijn wel erg bijzonder.
Kathy Blom van bedrijfsmaatschappelijk werk heeft in Wijk aan Zee een zomerhuisje. “Al 22 jaar”, vertelt ze, “en het is er heerlijk.” Door omstandigheden staat het dit jaar echter in de zomermaanden drie weken leeg. “Daarom wil ik het aan een VUmc-collega verhuren. Nee, ik verhuur niet aan vreemden, daarvoor is het huisje mij te lief.” Dat ze 22 jaar geleden in Wijk aan Zee terecht kwam is eigenlijk toeval. “We woonden indertijd op een etage in Amsterdam met jonge kinderen. Vrienden van ons hadden een vakantiehuisje achter de duinen. Dat leek ons ideaal, dus we hebben ons meteen ingeschreven. Een jaar later waren we aan de beurt: voor duizend gulden werden we eigenaar.” Jaren geleden hebben Kathy en haar man een nieuw huisje neergezet. “En we hebben het daarna zelf met regelmaat verbouwd, zodat het helemaal bij ons past. Ons vakantiehuis is comfortabel, met een douche en een fijne keuken en er is ook een televisie en een dvd-speler.” Het is ook vrij groot voor een vakantiehuisje, vertelt ze: beneden 32 vierkante meter en een etage met slaapplaatsen voor vijf mensen. “Inmiddels zijn onze dochters volwassen, dus ook zij maken er gebruik van. Dat het dit jaar drie weken leeg staat komt omdat wij dit keer iets heel anders willen doen, namelijk eilandhoppen in Griekenland. Dat komt niet vaak voor: dus collega’s grijp je kans.” n RP
Zomerworkshops 2011 ‘op reis in VUmc’
educatieve reizen
v.l.n.r. Anja Groenewoud (directeur Accenture Nederland), Edwin Geleijn (projectleider Fit ondanks Kanker) en Henk Verheul (afdelingshoofd medische oncologie)
voor de thuisblijvers
Ruim 2.500 enthousiaste hardlopers renden op een winderige Zuidas het mooie bedrag van 20.000 euro bij elkaar voor het project ‘Fit ondanks Kanker’. Het belang van bewegen – voor zowel gezonde als zieke mensen – stond centraal tijdens deze wedstrijd, waar afstanden van 4 of 10 mijl door Amsterdam Zuid afgelegd konden worden. Een mooi bedrag waar projectleider Edwin Geleijn (op de foto nog in hardloopoutfit) en afdelingshoofd medische oncologie Henk Verheul een hoop mooie dingen mee kunnen doen. Alle hardlopers bedankt voor jullie sportieve inzet! n CH
Lorenzo Soepele start Er is dit jaar meer bekendheid gegeven aan de zomerworkshops en dat merken ze bij de Amstel Academie. “Iedere workshop heeft inmiddels reacties gehad, al heeft de een er meer gekregen dan de ander”, vertelt Editha Samsom, secretaresse bij het Centrum voor Leiderschap en Effectiviteitsverbetering. “De organisatie rond de workshops is ook nog niet eerder zo soepel verlopen.” Dit jaar staan onderwerpen als Hartzindering, verveling als zinvolle bezigheid en netwerken op het programma. De workshops vinden plaats in juli en augustus. Inschrijven is noodzakelijk, want het aantal plaatsen is beperkt.
10
Tr a c e r 5 – 10 m a a r t 20 11 – O r g a n i s a t i e – O n d e r z o e k – O n d e r w i j s – P a t i ë n t e n z o r g
