Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen (OTA) Bijzondere jeugdbijstand vzw

Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen (OTA) Bijzondere jeugdbijstand vzw

Kerkstraat 159-2060 Antwerpen 03/663.13.63 [email protected]

Voorwoord

Tegen 2014 belooft de Vlaamse regering werk te maken van een reguliere inbedding van de Vlaamse OTA’s. Een lang verhoopte erkenning van de succesvolle werking die we al jarenlang projectmatig draaiende houden. Eén van die successen waar we behoorlijk trots op terugkijken, is de organisatie van de gemeenschappelijke studiedag ‘Een plek voor Roma’ op 8 april 2012 voor een breed publiek van 180 welzijnswerkers. Geen sinecure voor vier kleine diensten interculturele bemiddeling en vorming die al hun mankracht inzetten in de dagelijkse ondersteuning van jeugdhulpaanbieders (binnen de Bijzondere Jeugdzorg) inzake etnische en culturele diversiteit. De studiedag werd informatief, boeiend en uitdagend bevonden. Missie geslaagd dus. Wie deze studiedag gemist heeft, kan bij de OTA’s terecht voor de publicatie ‘Een plek voor Roma? Visie en methodiekontwikkeling rond ex-Joegoslavische Roma 2012’. In de daaropvolgende zomer werden de OTA’s aan een evaluatieonderzoek onderworpen op vraag van het steunpunt welzijn volksgezondheid en gezin. Uit dat onderzoek blijkt dat de OTA’s stevig gepositioneerd en goed gekend zijn binnen de BJB. Er is ook een grote mate van tevredenheid van de respondenten over de OTA’s. De onderzoekers besluiten dat OTA zijn maatschappelijk doel, met name de optimalisatie van de hulpverlening voor jongeren en gezinnen met een andere etnisch-culturele afkomst, realiseert. Meer nog, men voorspelt, gezien de bredere maatschappelijke context, een toename van de vraag. Missie andermaal geslaagd1. Dit betekent evenwel niet dat wij op onze lauweren kunnen rusten. Hoewel het positieve onderzoek en het nieuwe decreet rond integrale jeugdhulp de aanzet zijn voor een structurele inbedding van de OTA’s, blijven er nog enige ongerustheid en onduidelijkheid over onze toekomstige werking. Want hoe zal deze inbedding tegemoetkomen aan de toenemende vraag naar interculturele bemiddeling en vorming binnen en buiten de BJB? Wat bijvoorbeeld met de actuele maatschappelijke signalen, noden en tendensen zoals:  Radicaliserende jongeren die naar Syrië vertrekken?  Afghaanse niet begeleide minderjarigen die moeilijk aansluiting vinden in de opvangcentra?  Het toenemende aantal echt- en vechtscheidingen bij koppels van een andere etnischculturele origine (3)2? Hoe kunnen we daarop nog beter anticiperen en desgewenst een gepast aanbod voorzien? Over de eerste twee actuele thema’s worden de hoofden reeds gebogen. Bij het derde, namelijk de toename van vechtscheidingen en hun vaak desastreus effect op de kinderen, zien 1

Het volledige onderzoek kunt u nalezen op: http://steunpuntwvg.be/images/rapporten-en-werknotas/rapportotas. 2 Een interessant artikel in dit verband is: Allochtonen scheiden op z’n Vlaams. De Standaard. 08/10/2005. Maar ook volgend onderzoek: Corijn, Martine & Lodewijckx, Edith (2009a) Deel 1: Kwantitatief luik: echtscheiding geteld. in: Koelet, Suzana, Corijn, Martine, Lodewijckx, Edith, Mortelmans, Dimitri & d'Hooge, Anneleen (2009) Echtscheiding van personen van Turkse en Marokkaanse herkomst. Deel 2: Kwantitatieve en kwalitatieve studie. Antwerpen: Steunpunt Gelijkekansenbeleid (UA - UHasselt) ism SVR en Cello. Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw

1

wij een noodzaak om ook vanuit de zelforganisaties en allochtone verenigingen te sensibiliseren. Wat ook met de pijnpunten rond het omgaan met diversiteit, met diverse referentiekaders en met meertaligheid gesignaleerd in recent onderzoek en/of studiedagen zoals:  De moeilijke incorporatie van etnisch-culturele diversiteit binnen het Vlaamse Onderwijs3 (CeMIS, SDL, HIVA en IMMRC)?  De handelingsverlegenheid die leeft bij veel hulpverleners wanneer het thema levensbeschouwing aan bod komt 4? Het debat rond de uitdagingen van de superdiverse 5 samenleving is nog lang niet beslecht . Zo worden in de media in diverse opiniestukken de messen geslepen over de rol en het belang van neutraliteit. Alsof je samen met je hoofddoek of enig ander (religieus) symbool ook je huidskleur of je ideologie aflegt, je mens-en je wereldbeeld dat je handelen stuurt, je visie op ouderschap die je opvoedingsstijl bepaalt, je eigen socialisatieproces dat je professioneel handelen als hulpverlener kleurt,… Die elementen maken ons allemaal tot wie we wezenlijk zijn als persoon maar bepalen ook mede onze professionele identiteit. Sturtewagen (DS) noemt de voorstellen tot opgelegde neutraliteit een poging om de diversiteit in onze samenleving, alom aanwezig, te steriliseren. Een poging die gedoemd is om te mislukken volgens hem 6. Vanuit onze dagelijkse praktijk als intercultureel bemiddelaar sluiten we daarbij aan: neutraliteit opleggen is utopisch. Een streven naar gelijkwaardigheid, positieve erkenning en een wederzijds respectvol of neutraal (be)handelen is al een voldoende complex en uitdagend gegeven dat onder andere openheid, flexibiliteit en daadkracht vereist. Een jeugdzorg zonder drempels vergt vooralsnog veel werk, een coherente visie en veel goede wil van alle actoren. Het OTA reikt u daarbij graag de hand.

Uit naam van alle medewerkers en bestuurders

Joy Eeman OTA Antwerpen

Met dank aan de steun van de Vlaamse Gemeenschap, de provincie Antwerpen en de stichting Louise Marie. 3

Oprit 14. Naar een schooltraject zonder snelheidsbeperkingen: http://www.oprit14.be/ Studiedag levensbeschouwing in de hulpverlening, 3 februari 2012. http://www.motief.org/index.php/en/overzicht/132-levensbeschouwing-in-de-hulpverlening 5 Superdiversiteit staat voor diversiteit binnen de diversiteit. Zie ook http://superdiversiteit.com. 6 De illusie van de opgelegde neutraliteit. Bart Sturtewagen; De Standaard, 26/04/2013. 4

Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw

2

Lijst met afkortingen

BJB CBJ CLB ECM IJHV JB MOF OTA OOOC POS SDJRB

Bijzondere Jeugdbijstand Comité voor de bijzondere jeugdzorg Centra voor Leerlingbegeleiding Etnisch Culturele Minderheden Integrale JeugdHulpverlening Jeugbrigade als Misdrijf Omschreven Feit OndersteuningsTeam Allochtonen Onthaal, oriëntatie en observatiecentrum Problematische Opvoedingssituatie Sociale Dienst bij de Jeugdrechtbank


3

DEEL 1: OTA: beschrijving van het project 1 ALGEMEEN ......................................................................................... 6 2 SUBSIDIES EN ERKENNING ............................................................. 6 3 UITGANGSVISIE ................................................................................. 6 4 DOELSTELLING EN KERNTAKEN .................................................... 6 4.1 4.2 4.3 4.4

Doelstelling ........................................................................................................................................... 6 Doelgroep ............................................................................................................................................. 7 Kerntaken.............................................................................................................................................. 7 Mehodiek .............................................................................................................................................. 7

DEEL 2: KERNTAKEN 1. ONDERSTEUNING IN CONCRETE DOSSIERS ................................ 8 1.1 Algemene caseload ............................................................................................................................ 8 1.2. Specifiek ......................................................................................................................................... 10 1.2.a Totale caseload .............................................................................................................................. 10 1.2.b Soort dossier .................................................................................................................................. 13 1.2.c Verhouding POS-MOF dossiers .................................................................................................... 17 1.2.d Verhouding doosiers naar geslacht…………………………………………………………………...17 1.2.e Soorten interventies van het Ondersteuningsteam ........................................................................... 18 1.2.f Indeling naar soort problematiek ..................................................................................................... 18 1.2.g Observaties vanuit het werkveld ..................................................................................................... 20

2 VORMING EN METHODIEKONTWIKKELING ................................. 22 2.1 Vormingscyclus ‘Hulpverlening aan allochtone jongeren in de BJB’. .................................................... 22 2.2 Vorming en Ondersteuning ad hoc. ....................................................................................................... 22 2.2.a Intervisie, vormings- en overlegmomenten ..................................................................................... 22 2.2.b Studenten....................................................................................................................................... 24 2.3 Publicaties en teksten............................................................................................................................ 24 2.4 Studiedag 'Een plek voor Roma's'. ........................................................................................................ 24 2.5 Stuurgroep rond eergerelateerd geweld, stad Mechelen. ........................................................................ 24

3 INTEGRALE JEUGDHULPVERLENING (IJHV)............................... 25 3.1 vertegenwoordigingen .......................................................................................................................... 25

4 VERTEGENWOORDIGINGEN .......................................................... 25 4.1 Vereffeningsfonds en Comité V ............................................................................................................ 25 4.2 Vlaams Welzijnsverbond – Coördinatiecomité Antwerpen .................................................................... 25


4

DEEL 3: HET ONDERSTEUNINGSTEAM: DE VZW 1 PERSONEEL ..................................................................................... 26 1.1 1.2 1.3 1.4

Algemeen ............................................................................................................................................. 26 Co-bemiddelaars .................................................................................................................................. 26 Stagiairs .............................................................................................................................................. 27 Opleidingen, vormingen en bijscholingen personeel .............................................................................. 27

2 INTERNE BIJEENKOMSTEN .......................................................... 29 2.1 Teamvergadering.................................................................................................................................. 29 2.2 De Raad van Bestuur ............................................................................................................................ 29 2.3 Werkgroep OTA’s Vlaanderen ............................................................................................................. 29


5

Deel 1: OTA. Beschrijving van het project. 1

Algemeen

Sinds 1988 streeft het Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen (OTA) naar een zo optimaal mogelijke jeugdhulpverlening voor alle etnisch-culturele minderheden (hierna ECM genoemd) in de provincie Antwerpen. Het overbruggen van de afstand tussen de leefwerelden van allochtone jongeren, hun ouders en de jeugdhulpverleners is nog steeds geen sinecure mede door de sterk toegenomen culturele diversiteit en de diversiteit in leefcontexten van jongeren. In de jaren ’90 werd volop gesleuteld aan de methodiek en werd de oorspronkelijke doelgroep (Marokkaanse en Turkse gezinnen) gaandeweg uitgebreid naar alle etnisch-culturele minderheden waaronder ook de Niet Begeleide Buitenlandse Minderjarigen. Eind jaren ’90 zetten we een samenwerking op met vrijwilligers (later co-bemiddelaars genoemd) om hieraan tegemoet te komen.

2

Subsidies en erkenning

De werking werd bij haar ontstaan opgenomen als preventieproject in de sector Bijzondere Jeugdbijstand (BJB) van de Vlaamse Gemeenschap. Daarnaast ontvangt het Ondersteuningsteam jaarlijks een subsidie van de provincie Antwerpen. In toenemende mate wordt door het OTA in Antwerpen ingezet op coaching en vorming. Daarnaast willen we een open aanbod mogelijk maken voor advies- en coachingsvragen van aanverwante sectoren in het kader van de Integrale Jeugdhulpverlening. Na een gunstige evaluatie in 2012 en de ingang van het nieuwe decreet integrale jeugdhulp zal in 2013 werk worden gemaakt van een structurele inbedding voor de OTA’s.

3

Uitgangsvisie

Iedere minderjarige (en zijn gezin) heeft recht op een kwalitatieve en adequate hulpverlening. De jeugdhulpverlening moet dit recht als een gelijkwaardig recht voor alle hulpvragers hard maken in organisatie, aanpak en methodiek. Dit gelijkwaardig recht vereist dat er voor kinderen en jongeren en hun gezinnen afkomstig uit etnisch-culturele minderheden, extra inspanningen moeten geleverd worden om hulpverlening op maat te bieden 7.

4

Doelstelling en Kerntaken

4.1 Doelstelling Het Ondersteuningsteam stelt zich tot doel de hulpverlening in de Bijzondere Jeugdbijstand te optimaliseren ten aanzien van jongeren en gezinnen uit etnisch-culturele minderheden die zich in een Problematische Opvoedingssituatie (POS) bevinden of die omwille van een als

7

De uitgebreide visie en werking van de Ondersteuningsteams Allochtonen Vlaanderen wordt beschreven in onze concepttekst. Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw

6

Misdrijf Omschreven Feit (MOF) in contact komen met diensten van de Bijzondere Jeugdbijstand.

4.2 Doelgroep De doelgroep van het Ondersteuningsteam bestaat enerzijds uit de consulterende diensten en voorzieningen die het Ondersteuningsteam kunnen inschakelen en anderzijds uit de minderjarigen en hun gezinnen (ook ‘doelwitgroep’ genaamd) die bereikt worden via ondersteuning in concrete dossiers.

4.3 Kerntaken Het ondersteuningsteam realiseert deze doelstellingen door de uitoefening van volgende kerntaken: 

Ondersteuning van de professionelen uit zowel verwijzende instanties als uit voorzieningen binnen de Bijzondere Jeugdbijstand in de concrete hulpverlening aan kinderen, jongeren en hun gezinnen uit etnisch-culturele minderheden.



Vorming van de professionelen die werken met kinderen, jongeren en gezinnen uit etnisch-culturele minderheden.



Pro-actief en beleidsbeïnvloedend werken en pleitbezorger zijn van kinderen, jongeren en gezinnen uit etnisch-culturele minderheden

4.4 Methodiek. Het ondersteuningsteam gaat er vanuit dat niet zozeer het verschil in cultuur maar wel de wijziging van de context (omwille van migratie, vlucht of vertrek uit het land van herkomst) aan de basis ligt van heel wat probleemsituaties met allochtonen jongeren. In de ondersteuning van de aanmeldende dienst of consulent worden drie basis methoden (overleg, verkennen & herkaderen en bemiddelen) gebruikt om de verwevenheid van de problematische opvoedingssituatie met inter- en intraculturele mechanismen te expliciteren. Per individuele aanmelding van een allochtone jongere moet bekeken worden of de interventie van het Ondersteuningsteam een meerwaarde kan betekenen. Deze methoden blijven onveranderd de kern uitmaken van onze interventies. In de bijlage achteraan wordt er dieper op ingegaan.


7

Deel 2: KERNTAKEN 1

Ondersteuning in concrete dossiers

Onderstaande cijfers en oplijstingen proberen een beeld te scheppen van hoe we vorm geven aan onze ondersteuningsopdracht. In sommige tabellen geven we cijfers weer over een aantal jaren zodat bepaalde evoluties in kaart kunnen gebracht worden.

1.1 Algemene caseload 2012  In totaal werd er ondersteuning geboden in 238 dossiers (zie grafiek 1) in 2012. 83 dossiers werden overgedragen uit vorige jaren, 155 dossiers werden als nieuwe aanmelding genoteerd.  In deze 235 dossiers werden 1394 interventies gedaan met name 760 ondersteuningen, 535 dossierbesprekingen en 99 keer een netwerkoverleg.  Voor de overgrote meerderheid van de dossiers was de sociale dienst bij de jeugdrechtbank de verwijzer (65%). Het CBJ volgt op de tweede plaats (28%).  In navolging van Jan Blommaert 8 kunnen we spreken over de superdiversiteit binnen de maatschappij die onze caseload kleurt. Recent komen naast de Marokkaanse, Turkse, Roma en Zwart-Afrikaanse dossiers ook de gemengde relaties meer en meer in beeld.  OOOC’s en thuisbegeleidingdiensten zijn naast o.a. begeleidingstehuizen en pleegzorg de belangrijkste partners waarmee werd samengewerkt in 2012.  Het OTA ondersteunt iets meer ambulante (53%) dan residentiële (44%) begeleidingen.  Maar liefst 91% van onze caseload beslaat POS dossiers.  Er wordt vaker beroep gedaan op OTA voor meisjes (40%) dan voor gezinnen (32%) of jongens ( 28%).  Het aantal vragen voor ondersteuning en pedagogisch advies die telefonisch werden beantwoord en beperkt werden genoteerd in kader van eventuele latere interventies bedroeg 40 .  In 34 dossiers werd beroep gedaan op een co-bemiddelaar (vrijwilliger met dezelfde etnisch-culturele achtergrond en/of taalkennis).

8

http://superdiversiteit.com


8

300

245

250 205

197

200

228 182

164 155 134 119 102

214

161

152

144

150

100

238

230

181 127

159

141

88 79

67

64 54

50

0

Grafiek 1.

: totale caseload van het ondersteuningsteam van bij de oprichting tot heden


9

1.2 Specifiek 1.2.a Totale caseload In tabel 1 vindt u een overzicht van de belangrijkste deelgroepen in onze caseload. Het doorslaggevend criterium voor deze indeling is ofwel het land van herkomst ofwel de etnische origine waartoe de jongere en/of zijn gezin behoren. Er zijn slechts kleine fluctuaties te bespeuren in de verhoudingen tussen de deelgroepen die dominant aanwezig zijn in de caseload. Er waren minder Roma dossiers (52 versus 36). Uit tabel 2 blijkt dat er vooral een aantal oudere dossiers werden afgesloten. Het aantal nieuwe aanmeldingen bleef stabiel voor deze groep. Naast de traditionele Marokkaanse, Turkse en Zwart-Afrikaanse dossiers in de caseload valt het significant aantal ondersteuningsvragen (7.5%) op voor gezinnen waarvan één van beide partners van oorsprong Belgisch is. Tabel 2 toont de grote variatie binnen deze groep.

Afkomst

Aantal 2009

Aantal 2010

Aantal 2011

Aantal 2012

%

Marokko

65

71

80

61

26%

Turkije

22

22

17

19

8%

Roma

43

40

52

36

15 %

Kongo Andere Zwart-Afrika Gemengd (partner is Belg) Andere Totaal

9

18

12

11

5%

NB

54

44

43

18,5 %

17

7,5%

94

23

40

233

228

245

50

21 %

238

100 %

Tabel 1: Totale caseload 2012 opgesplitst naar significante deelgroepen

Zoals reeds geschetst biedt tabel 2 een totaal overzicht op de caseload. De hele waaier van de verschillende herkomstlanden van onze doelwitgroep komt hier in beeld. De categorie ‘andere’ in tabel 1 wordt in deze tabel verder opengebroken. Naast een aantal gemengde relaties waarbij een van beide partners van Belgische origine is, zien we ook een aantal gemengde relaties waarbij de partners uit een heel ander werelddeel gemigreerd zijn. In deze dossiers is er vaak heel wat werk op het gebied van herkadering van bepaalde handelingen en afstemming nodig van de uiteenlopende opvoedingsvisies. Soms dient er bemiddeld te worden door verschillende medewerkers.


10

Jaarverslag 2012

Land van herkomst Afghanistan Albanië Albanië/Duitsland Albanië/Ex-Joegoslavië Algerije Algerije/België Algerije/Marokko Angola Angola/België Angola/Congo Armenië Azerbeidjan België/Brazilië België/China België/Congo België/Ghana België/India België/Kameroen België/Pakistan België/Servië-Montenegro België/Thailand Bosnië-Herzegovina Bulgarije/Pakistan Burundi China/Maleisië Colombia Colombia/Syrië Congo Dominicaanse Republiek Ecuador Ex-Joegoslavië Gambia Georgië Ghana India Irak Iran Kameroen Kameroen/Polen Kenia Kenia/Niger Kosovo Kosovo/Servië Liberia Marokko Marokko/België Marokko/Senegal Mauretanië/Senegal Nigeria Oekraïne Pakistan Palestina Peru Polen Roemenië Rusland Senegal Servië-Montenegro Sierra Leone Slovakije Somalië Spanje Sri Lanka Suriname Togo Tsjetsjenië Turkije

2007 of vroeger

Aanmeldingsjaar 2008 2009

TOTAAL 2010

2011

2012

1 1

2 1 1 2 1

1 1 1 1

3

1 2

1

1

1 1

1 1 1 1 2 1

1

1

1

1

2

1

2

2

2 1

1

2 1 2 1 1 1 1 1 1 5 2 1 2

1 2

1 4 3

1 1 1

2

3

1

1

1

1

1

1 1 3

7

7

1

3

1

4 1 2

2 2 1 1 12

1 18 1 1 59 1 1 1 10 1 4 1 2 1 3 1 1 11 3 3 1 1 2 2 1 1 19

1

1

15 1 1 41 1 1 1 5 1 4 1 2 1 3 1 1 4 2 1 1

1

4

Venezuela


1

1

1

3 2 1 3 1 1 1 6 1 1 1 1 1 1 4 1 1 1 2 1 2 2 1 1 1 1 1 9 2 2 5 1 1 10 1 3 1 1 1

11

Jaarverslag 2012

Onbekend Totaal

14

2

7

18

39

2 155

2

238

Tabel 2: Totale caseload 2012 opgesplitst naar etnisch – culturele afkomst

Na een duik te nemen in de details, zoomen we nu weer uit naar een breedbeeld namelijk dat van de regionale verdeling van de caseload (grafiek 2). De prominente regio’s (Zwart-Afrika, Maghreb en het Midden-Oosten en midden- en Oost-Europa) zijn aan elkaar gewaagd. De groep gemengd (waarbij enkel partners uit andere herkomstlanden dan België werden genomen) tekent zich voor het eerst af in deze grafiek.

Turkije 8%

Latijns-Amerika 4%

Zwart-Afrika 25%

Maghreb en MiddenOosten 27%

Zwart-Afrika Azië en Russische Federatie

Europa Gemengd Latijns-Amerika

Maghreb en Midden-Oosten Latijns-Amerika

Azië en Russische Turkije Federatie 10%

Latijns-Amerika 3% Gemengd 1%

Grafiek

2:

totale

Europa 22%

case-load


2012

opgesplitst

naar

regio’s

12

Jaarverslag 2012

1.2.b soort dossier Grafiek 3 op de volgende pagina toont onomstotelijk aan dat het dominante deel van de totale caseload dossiers zijn waarbij de sociale dienst bij de jeugdrechtbank de verwijzer is. De consulenten van de sociale diensten zijn meteen ook de belangrijkste aanmelders (zie tabel 4). Dit lijkt er jammer genoeg op te wijzen dat jongeren uit een gezin met een andere etnische, culturele of levensbeschouwelijke origine nog steeds sneller instromen in het gedwongen circuit van de hulpverlening. Deze thematiek verdient het om opnieuw onder de aandacht te komen van het beleid en het werkveld. Welke factoren houden deze trend in stand, meer nog versterken deze? Dergelijke cijfers kleuren al meer dan 10 jaren de statistieken in de BJB. Welke investeringen en/of veranderingen moeten hier bijkomend gemaakt worden? Vragen die vooralsnog onbeantwoord blijven.

CBJ 28%

JB 3%

CLB 4%

CLB SDJRB CBJ JB

SDJRB 65%

Grafiek 3: Totale caseload 2012 opgesplitst naar soort dossier


13

Jaarverslag 2012

REGIO Antwerpen

Aantal 2010

Aantal 2011

Aantal 2012

%

Comité (CBJ)

INSTANTIE

60

53

52

26%

Sociale Dienst Jeugdrechtbank (SDJRB)

113

132

135

67.5%

Mengvorm CBJ/SDJRB

7

14

/

0%

Sociale Dienst Jeugdbrigade

14

8

7

3.5%

CLB

8

6

6

3%

202

211

200

100%

Comité

2

4

8

40%

Sociale Dienst Jeugdrechtbank

8

11

10

50%

Mengvorm CBJ/SDJRB

1

1

CLB

0

4

2

10%

11

20

20

100%

Comité

6

7

7

43.75%

Sociale Dienst Jeugdrechtbank

7

4

8

50%

1

1

6.25%

12

16

100%

Totaal Mechelen

Totaal Turnhout

Mengvorm CBJ/SDJRB Totaal

15

0%

+ 2 SDJRB OostVlaanderen

Tabel 3: dossiers per gerechtelijk arrondissement sinds 2010 Tabel 3 geeft de regionale verdeling weer. De regio Antwerpen is zoals steeds het belangrijkste werkingsgebied voor het OTA. Maar er worden ook regelmatig dossiers aangemeld vanuit Mechelen en Turnhout. Daaruit vloeien dan weer nieuwe vragen naar vorming en coaching voort zoals blijkt uit 2.2. Enkel in Antwerpen is er sprake van een opvallende dominantie van dossiers van de sociale dienst jeugdrechtbank. De cijfers in Turnhout en Mechelen zijn uiteraard te klein in absolute waarde om te kunnen inschatten of allochtone dossiers eveneens oververtegenwoordigd zijn op de jeugdrechtbank. Toch is het een aanvoelen van de bemiddelaars dat er langer binnen vrijwilligheid gewerkt wordt dan in de regio Antwerpen, soms echter te lang.


14

Jaarverslag 2012

Voor 144 van de 155 nieuwe dossiers werd de aanmelder geregistreerd (tabel 4). De meeste nieuwe aanmeldingen worden gemaakt door de consulenten van de SDJRB. Dit ligt in de lijn van de bovenstaande statistieken die aangeven dat de dossiers SDJRB de hoofdmoot uitmaken van onze caseload en de onderstaande tabel die aangeeft dat in 45 dossiers van 235 dossiers er enkel werd samengewerkt met consulent. Ook medewerkers uit OOOC’s en consulenten van het CBJ zorgen voor een belangrijke instroom van nieuwe dossiers. Aanmelder SDJRB OOOC CBJ Thuisbegeleiding CLB Begeleidingstehuis Niet geregistreerd GI De Markt, De Hutten of de Overstap Pleegzorg JB CHAH, crisisteam-18 CKG Dagcentrum Kamertraining

Aantal dossiers 31 28 23 13 9 8 7 6 6 5 3 3 1 1

Tabel 4: aanmelders van de nieuwe dossiers in 2012 Gezien OTA het belangrijk vindt in een vroeg fase via de methodiek ‘verkennen en herkaderen’ de probleemanalyse mee te helpen uitklaren en mee te reflecteren over een goede indicatiestelling in het kader van maatzorg zijn we tevreden dat de OOOC’s in hoge mate beroep doen op ons (tabel 5). In 28 dossiers werd de aanmelding rechtstreeks gemaakt door het OOOC. De dossiers waarbij er geen voorziening is betrokken, bestaan uit een rechtstreekse ondersteuning van een consulent van het CBJ of de SDJRB. Ook dit komt opvallend veel voor. Daarnaast zijn er veel interventies samen met thuisbegeleiders of begeleiders van residentiële werkvormen zoals begeleidingstehuizen of de gemeenschapsinstellingen. In 18 dossiers werd er samengewerkt met pleegzorg. Bemiddeling in dossiers waar pleegzorg werd geïnstalleerd wordt vaak door de bemiddelaars als een complexe en delicate evenwichtsoefening ervaren. Doordat begeleiders van de diensten pleegzorg weinig begeleidingsuren hebben voor contextbegeleiding, komt het bij een sterk uiteenlopende leefwereld en visie op ouderschap vaak voor dat de biologische ouders zich te weinig erkend/gehoord voelen in het traject. Dat kan een sterk appèl met zich meebrengen op de bemiddelaar om hun belangen te behartigen naar de andere betrokken hulpverleningsactoren.


15

Jaarverslag 2012

Voorziening OOOC Geen voorziening betrokken Thuisbegeleiding Begeleidingstehuis Pleegzorg GI De Markt, De Hutten of de Overstap CKG CHAH, crisisteam-18 Dagcentrum Kamertraining BZW Andere (internaat, OPZ Geel, OBC, CIG)

Aantal dossiers 49 45 43 25 18 13 9 7 5 4 3 6

Tabel 5: samenwerking met voorzieningen in de totale caseload De verdeling tussen ambulant en residentiële begeleidingen waarin OTA betrokken wordt, vindt u in grafiek 4. De balans kantelt lichtjes in het voordeel van ambulante begeleidingen (53%) tegenover residentiële begeleidingen (44%). In slechts 3% van de dossiers werd er binnen hetzelfde jaar zowel met ambulante als residentiële werkvormen samengewerkt. Wanneer we verwijzer in beeld brengen zien we dat het residentiële werkvormen (69 dossiers) aan belang winnen in dossiers waarvoor de SDJRB bevoegd is. Dit is uiteraard geen vreemd gegeven en het aandeel dossiers waarin ambulant gewerkt wordt blijft ook bij de SDJRB aanzienlijk (62 dossiers).

140

120 69

100

residentieel 80 5 60 40

21 2

20

34

ambulant 63 9

7

0 CBJ

mengvorm

CLB

JB

SDJRB

Grafiek 4: verhouding ambulante en residentiële begeleidingen


16

Jaarverslag 2012

1.2. c verhouding POS-MOF dossiers Onderstaand schema visualiseert helder de verhoudingen POS/MOF binnen de door OTA opgenomen dossiers. Maar liefst 91% van de dossiers zijn POS dossiers. Dit is conform de cijfers uit het jaarverslag van het agentschap jongerenwelzijn waar ook een hoog percentage POS dossiers aangegeven wordt. Toch blijft het een prangende vraag waarom er maar weinig beroep gedaan wordt op interculturele bemiddeling in het kader van een MOF dossier. Zeker voor de traditionele migratiegroepen zoals de Marokkaanse en Turkse jongeren is die vraag zeer klein. Maar ook bij MOF jongeren schuilt er vaak een problematische leefsituatie achter hun verhaal. Uit tabel 5 kunnen we afleiden dat voor bijna alle MOF dossiers er een samenwerking was met de gemeenschapsinstellingen. POS/MOF 1%

MOF 8% MOF POS

POS/MOF

POS 91%

Grafiek 5: verhouding POS/MOF dossiers 1.2.d Verhouding dossiers naar geslacht OTA werd opvallend meer voor meisjes dossiers (95) ingeschakeld dan voor jongens dossiers (66). Het aantal gezinsdossiers bedraagt 78. 120 100 80 60 40 20 0 J

G

M

Grafiek 6: verhouding dossiers naar geslacht


17

Jaarverslag 2012

1.2.e Soorten interventies van het Ondersteuningsteam De interventies van het Ondersteuningsteam kunnen grosso modo in drie soorten worden opgesplitst:  Ondersteuning : alle interventies waarbij hetzij de jongere hetzij één of meerdere van de gezinsleden aanwezig zijn  Dossierbespreking: overleg met de aanmelder of een betrokken hulpverlener rond de jongere of het gezin (bijvoorbeeld informatie uitwisseling i.v.m. de voorgeschiedenis van de hulpverlening, bespreken van de te volgen strategie etc…)  Netwerkoverleg: overleg met alle betrokken hulpverleners binnen het gezin meestal georganiseerd door de consulent van het CBJ of SDJRB

Ondersteuning Gemiddelde/totale caseload 3,2 van 2012

Dossierbespreking Netwerkoverleg 2,27 0,4

In totaal waren er 760 ondersteuningen,535 dossierbesprekingen en 99 keer een deelname aan een netwerkoverleg. De gemiddelden blijven stabiel over de jaren heen maar zeggen uiteraard niets over een individueel dossier. Dossiers verschillen immers sterk naargelang de vraag, de betrokken verwiizer en/of de werkvorm die ondersteund wordt. 1.2. e Indeling naar soort problematiek

Functioneren jongere Psycho-medisch functioneren jongere Spijbelproblematiek Gedragsproblematiek Functioneren ouders/context Partnerrelatieproblematiek Vechtscheiding Onvoldoende pedagogische vaardigheden Psycho-medisch functioneren ouder Alleenstaande ouder Nieuw samengesteld gezin Polygamie Gemengde huwelijken Minderjarige moeders in schoonfamilie of dreigende uithuwelijking Pleeg-of netwerkplaatsing Problematiek gelinkt aan veiligheid Intrafamiliaal geweld Risico op eergerelateerd geweld Moeilijk/onzeker verblijf of kansarmoede Multiproblem (Vermoeden van) seksueel misbruik Verstoting Slachtoffer mensenhandel Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw

# dossiers 13 8 16

12 6 34 23 18 15 2 5 11 16

13 3 23 6 14 5 1 18

Jaarverslag 2012

Problematiek gelinkt aan migratie Niet Begeleide Minderjarige Migratie/volgmigratie en neveninstromers Tweede generatie Misverstanden hulpverlening-gezin Traumatische ervaringen Ontworteling/taalvervreemding Angst voor radicalisering

1 17 36 8 2 2 1

Tabel 6: POS dossiers naar soort problematiek Bovenstaande tabel inventariseert de POS-dossiers naar soort problematiek. Dossiers kunnen uiteraard op meerdere items scoren. Het gaat hier niet om de problematiek die bij de aanmelding wordt vermeld maar wel om de dominante problematiek(en) waarrond gewerkt werd gedurende het lopende jaar. Een gezin wordt pas beschouwd als een multiproblem gezin wanneer het kampt met een chronisch en complex netwerk van socio-economische en psycho-sociale problemen waarbij er een falende hulpverleningsrelatie is of de hulpverlening zeer moeilijk aansluiting vindt op het gezinssysteem. Voor meer uitleg over het gebruikte jargon (bijvoorbeeld een neveninstromer) verwijzen wij naar het jaarverslag van 2009. In maar liefst 34 dossiers is er sprake van onvoldoende pedagogische vaardigheden bij één van de ouders. Dit begrip wordt zeer ruim ingevuld. Het kan zowel om ouders gaan die zeer autoritair en rigide optreden naar hun kinderen, als om een verwenningsproblematiek of om ouders die de zorg te weinig (kunnen) opnemen vaak vanuit een kwetsbaarheid in het psychomedisch functioneren (23). Waar de zorg en toezicht van ouders in het gedrang komt zien we vaker een tweede generatieproblematiek (36) ontstaan. Niet zelden is er ook een verband met de precaire en/of geïsoleerde leefsituatie van het gezin (23). Soms leiden het onzeker verblijf en/of structurele en materiële moeilijkheden als enige factor(en) tot een dossier in de bijzondere jeugdzorg. Dit is in het kader van de toenemende (kans)armoede in Vlaanderen (België staat in de top 5 binnen Europa wat betreft kinderarmoede) alarmerend. Armoede treft bovendien vaker vrouwen en alleenstaande ouders. En laat die laatste categorie zich ook prominenter aftekenen in onze caseload (18). Naast bij alleenstaande ouders (zowel moeders als vaders) groeien de jongeren die OTA mee ondersteunt opvallend vaak op in een nieuw samengesteld gezin (15), een gezin waar een opvallende partnerrelatieproblematiek aanwezig is, bij ouders die in een (v)echtscheiding verwikkeld zijn of in een gemengd huwelijk. Voor 16 jongeren loopt een pleeg- of netwerkplaatsing. Bij de vaak nog jonge kinderen in deze groep en de jonge kinderen die langdurig verblijven in een CKG of een andere voorziening is er een aanzienlijk risico op (taal)vervreemding en/of ontworteling. Dit risico is ook aanwezig bij jongeren die op latere leeftijd naar België komen (neveninstromers) om hier een vader of moeder te vervoegen die ze nauwelijks kennen. Soms leidt dit bij aanhoudende gedragsproblemen van de jongere tot verstoting (5). Dit laatste zien we vooral bij zwartAfrikaanse dossiers.


19

Jaarverslag 2012

1.2. f

Observaties vanuit het werkveld

Door zijn specifieke inbedding komt het OTA in aanraking met een veelheid van diensten en organisaties maar ook leefsituaties van individuele allochtone jongeren en hun gezin. Graag delen wij hieronder een aantal observaties, bezorgdheden en/of aandachtspunten die relevant zijn voor de kwaliteit van de jeugdhulpverlening aan etnisch-culturele minderheden.  Kinderen uit ECM in pleegzorg In bovenstaande tekst ( 1.2.b en 1.2.e) zoomden we reeds in op een aantal bezorgdheden van pleegzorg bij kinderen die een andere etnische, culturele of levensbeschouwelijke achtergrond hebben dan hun pleegouder(s). De verschillende referentiekaders van ouder(s) en pleegouder(s) kunnen leiden tot spanningen tussen de beide partijen en/of vervreemding van het kind van zijn of haar biologische ouder(s). Voorbeelden hiervan zijn discussies rond de religieuze opvoeding van het kind, het verlies van moedertaal bij het kind zodat het niet meer kan communiceren met zijn biologische ouder etc. In onze dossiers merken wij dat de biologische ouder(s) zich vaak onvoldoende gehoord en gerespecteerd weet. Een voorzichtige analyse van dit gegeven leidt ons ertoe op te roepen tot het meer beschikbaar maken van begeleidingsuren voor pleegzorgbegeleiders die ook inzetbaar zijn naar de biologische ouders en het tijdig inzetten van interculturele bemiddeling. Idealiter zouden er meer pleeggezinnen uit de allochtone gemeenschappen beschikbaar zijn zodat er nog meer aandacht kan gaan naar een goede match tussen pleegkind, pleegouders en biologische ouders. De hiertoe lopende initiatieven verdienen aanmoediging en steun vanuit zowel het beleid als de allochtone zelforganisaties.  Sociaal isolement bij niet begeleide minderjarigen of bij jongeren die verstoot worden Niet begeleide minderjarigen zijn opvallend genoeg niet opvallend aanwezig in onze caseload. Het categoriaal opvang- en begeleidingsaanbod rond deze groep is dan ook sterk uitgebouwd. Het gebrek aan familie of ouders in de nabijheid maakt dat men niet automatisch gaat denken aan het inroepen van interculturele bemiddeling. Toch willen we erop wijzen dat een beperkt aantal gesprekken met een OTA medewerker nuttig kunnen zijn. Vaak lijden deze jongeren immers onder een immens gevoel van eenzaamheid en isolement. De techniek van ‘remembering’, hier in de betekenis van het terug lid maken van de groep via verhalen en vragen over de sociale context in het land van herkomst 9 kan een versterkend effect hebben op deze jongeren.  Meisjes van Marokkaanse origine in de bijzondere jeugdzorg Door verschillende bemiddelaars wordt gesignaleerd dat een bepaalde groep meisjes van Marokkaanse origine geen aansluiting meer vindt bij het bestaande hulpverleningsaanbod. Deze meisjes lijken ongrijpbaar geworden te zijn voor hulpverleners, ouders en samenleving. Hun acties brengen hen niet zelden in situaties die hoge risico’s met zich meebrengen en zelfdestructief van aard zijn. Ze zijn erg beïnvloedbaar door hun leeftijdsgenoten en 9

Bijvoorbeeld wie in het land van herkomst en steun-of gezagsfiguur was, welk advies deze mensen zouden geven indien zij aanwezig waren,… Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen – BJB vzw

20

Jaarverslag 2012

vriendenkring en lijken erg kwetsbaar in hun identiteit. Vanuit verschillende hoeken wordt dit signaal mee uitgedragen en tot onze tevredenheid is er ook een eerste actie tot verder overleg gepland in 2013.  Minderjarige, gehuwde Roma meisjes Niet voor de eerste keer willen we een lans breken voor de groep van minderjarige en gehuwde meisjes van Roma origine. Wie vertrouwd is met deze doelgroep weet dat er binnen deze gemeenschap nog vaak op jonge leeftijd getrouwd wordt. Hoewel dit een traditioneel huwelijk is, heeft dit grote gevolgen voor de jongere in kwestie met name de transitie van een leven bij de eigen ouders naar een leven als inwonende schoondochter bij de familie van haar echtgenoot. Voor vele meisjes is dit ook letterlijk een fysieke breuk met het verleden. Zij migreren naar een andere stad en soms naar een ander land. Het sociale netwerk waarover zij beschikken wordt bijgevolg erg broos of onbestaande. Wanneer deze meisjes geconfronteerd worden met moeilijke financiële omstandigheden of onveilige pedagogische of fysieke omstandigheden in hun nieuwe leven kan dit sociaal isolement ertoe leiden dat zij erg negatieve acties gaat stellen om onder dit juk uit te komen (bijvoorbeeld fugues of zelfmoordpogingen). Het is dus zeer belangrijk dat we de zichtbaarheid van deze meisjes vergroten en een constructieve en coherente aanpak binnen zowel het eerste - als het tweede lijnshulpaanbod ontwikkelen.  Nood aan een veilige opvang voor (potentiële) slachtoffers van eergerelateerd geweld Reeds enkele jaren is OTA Antwerpen betrokken in een stuurgroep rond eergerelateerd geweld. De voorbije jaren is er werk gemaakt van het uitklaren van het begrippenkader, het vergaren van kennis en goede praktijken (bijvoorbeeld uit Nederland), het uitwerken van een visie en het opzetten van samenwerkingsakkoorden rond deze thematiek. Twee medewerkers van OTA Antwerpen waren betrokken in het vormings- en opleidingstraject in dit kader op initiatief van de stad Mechelen. Keer op keer botste men op een leemte in het huidige aanbod in verband met een noodzaak aan een veilige (lees op een niet gekende locatie) opvang voor jonge meisjes en vrouwen die een risico lopen op EEG of reeds slachtoffer zijn. Ook hier het goede nieuws dat een project hierrond in de steigers staat in 2013 mits de nodige financiering gevonden wordt. Als dit project inbedding binnen de CAW’s krijgt riskeren 17-jarigen uit de BJB uit de boot te vallen. Daarom willen we met aandrang pleiten voor een opvangaanbod dat toegankelijk is vanaf de leeftijd van 17 jaar. De mogelijkheden om binnen de BJB deze meisjes veilig op te vangen zijn immers beperkt. In de praktijk is er immers vaak nog enkel de piste BZW voor 17-jarigen die voorheen geen dossier hadden in de BJB. Wanneer deze meisje nog maar recent migreerden met hun gezin naar België, zijn ze hier allerminst op voorbereid. Bovendien wordt het voorstel van BZW door de familie als nog meer eerbedreigend ervaren en kan de veiligheid van deze jongeren binnen deze formule nauwelijks gegarandeerd worden.


21

Jaarverslag 2012

2

VORMING EN METHODIEKONTWIKKELING

2.1 Vormingscyclus ‘Hulpverlening aan allochtone jongeren in de BJB’ en follow-upvorming. Dit betreft de vaste vormingscyclus van het Ondersteuningsteam (zie vorige jaarverslagen). Deze vormingscyclus bestaat uit 3 volledige dagen gegeven door Ann Huybrechs. Dit jaar werden er 3 cycli georganiseerd.

Data 16 en 21 januari, 6 februari 22 januari, 26 april en 25 mei

21 en 28 september, 11 oktober

Deelnemers Consulenten van CBJ’s en SDJRB’s Medewerkers van De Mutsaerd (pleegzorg) en van het Centraal Meldpunt (Khadija Talbi volgde 2 dagen mee) Consulenten van CBJ’s en SDJRB’s (Bela Shah volgde 2 dagen mee)

2.2 Vorming en Ondersteuning ad hoc 2.2.a Intervisie, vormings- en overlegmomenten Dit zijn vormingen op maat op vraag van de voorziening of verwijzer. Waar mogelijk sloten ook nieuwe medewerkers en stagiaires aan van het OTA Antwerpen. Meer en meer legt OTA Antwerpen het accent op dit soort vorming en coaching om tegemoet te komen aan de vele vraag naar vorming en bijscholing. Ook vragen van buiten de sector BJB worden zorgvuldig overwogen en als betalend aanbod aangeboden. 12 januari, halve dag

26 januari, halve dag 8 maart, halve dag

19 maart, halve dag

10 april, halve dag

11 april, halve dag


Coaching en casusoverleg, team De Hefboom. Ann Huybrechs Coaching aan Caw De Terp, Houria Benzerar Coaching en casusoverleg, team Van Celsthuis Atika Boulafdal, Coaching aan team van Kordaat thuisbegeleiding Houria Benzerar Coaching en casusoverleg, team Begeleidingstehuis De Vlinderkens Ann Huybrechs Coaching en casusoverleg n.a.l. van een Angolees dossier, medewerkers De Griffoen en MFC Ann Huybrechs 22

Jaarverslag 2012

28 juni, halve dag

10 juli, halve dag

13 juli, halve dag

20 september, halve dag 11 oktober, halve dag 23 oktober, halve dag

23 oktober, halve dag

18 oktober, halve dag

28 november, halve dag 18 december

-

-

Coaching aan thuisbegeleidingsdienst Aandacht Houria Benzerar Coaching en casusoverleg n.a.l van Roma dossier, team Joba Valerija Ludvig en Joy Eeman Coaching en casusoverleg n.a.l. van Pakistaans dossier, OOOC De Grote Robijn Ann Huybrechs Coaching aan team van het OBC Ter Elst Houria Benzerar Workshop rond Roma, SBSO Sint-Niklaas Valerija Ludvig en Joy Eeman 2 workshops ‘Roma in-zicht’ op studiedag van de Plantijn Hogeschool ‘Kleuren binnen lijntjes’, Joy Eeman Coaching en casusoverleg, CIG Merode met specifieke aandacht voor het werken met Afrikaanse gezinnen. Ann Huybrechs Workshops rond Roma en onderwijs en Roma en hulpverlening vanuit de ervaring als ICB op vraag van het Provinciaal Integratiecentrum Limburg. Valerija Ludvig en Joy Eeman Coaching aan team van dagcentrum Jan Rap, Houria Benzerar Studiedag in het OPZ van Geel. ‘Werken met allochtone jongeren in kinder-en jeugdpsychiatrie’. Algemene uiteenzetting door Ann Huybrechs. Workshops aangeboden door verschillende teamleden in de namiddag.

Deelname aan denkdag rond intra-Europese migratie van de integratiedienst van de stad Gent, voorzitter gesprekstafel casemanagement bij Roma (Joy Eeman), 11 september Deelname aan de focusgroep rond het thema actief pluralisme georganiseerd door Alert, (Joy Eeman), 25 september Casusoverleg rond Roma dossiers met de SDJRB van Antwerpen (Valerija Ludvig en Joy Eeman),29 november Overleg met de Roma buurtstewards(Valerija Ludvig en Joy Eeman), 16 november Overleg met een aantal jeugdrechters, voorstelling werking OTA en uitwisseling, (hele team), 19 november


23

Jaarverslag 2012

2.2.b Studenten Zoals ieder jaar zijn we vaak ingegaan op vragen van studenten voor informatie en hulp bij schoolse opdrachten, onderzoeken en eindwerken.

2.3 Publicaties/teksten -

-

De Roma van Oost-Europa: leefsituatie, sociale integratie en participatie aan onderwijs en jeugdhulpverlening in de landen van herkomst. Joy Eeman. In: Zuurstof voor de bijzondere jeugdzorg. Deskundigheidsbevordering van begeleiders in de bijzondere jeugdzorg in Vlaanderen. Een plek voor Roma? Visie en methodiekontwikkeling rond ex-Joegoslavische Roma. OTA’s Vlaanderen. 2012

2.4 Studiedag ‘Een plek voor Roma?. Naar aanleiding van een vruchtbare studiereis met alle OTA’s naar Kosovo en Macedonië in het kader van de verdere deskundigheidsbevordering van de interculturele bemiddelaars en de kennismaking met goede praktijken in de landen van herkomst, organiseerden de OTA’s een studiedag voor professionele hulpverleners uit de sectoren van de integrale jeugdhulpverlening. Met deze studiedag wilden de OTA’s het hulpaanbod voor Roma’s binnen de (jeugd)hulpverlening versterken en een aanzet geven tot het uitwerken van een coherente visie rond deze doelgroep. Het programma vindt u in de bijlage achteraan. Met 180 deelnemers uit verschillende sectoren bereikten we een zeer divers publiek. De deelnemers evalueerden de studiedag positief. Het sluitstuk van dit project is de publicatie ‘Een plek voor Roma? Visie en methodiekontwikkeling rond ex-Joegoslavische Roma 2012’. Ook de documentaire ‘Never Back Home’ van Sami Mustafa die getoond werd tijdens de studiedag is beschikbaar. De publicatie en de dvd kunnen aangewend worden als vormingsmateriaal en zijn te verkrijgen via OTA Antwerpen.

2.5 Stuurgroep rond eergerelateerd geweld, stad Mechelen. Ann Huybrechs participeerde op regelmatige basis aan de stuurgroep rond eergerelateerd geweld in Mechelen. Verschillende acties vloeiden hieruit voort: -

-

Coaching rond mogelijk vormingstraject (2013) en het ontwikkelen van een goed draaiend netwerk rond EEG op 5 maart. Deelname aan de ronde tafel EEG georganiseerd door het instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen op 15 juni. Ann Huybrechs leidde het thema in en nam deel aan het panel Overleg rond mogelijkvormingstraject op 28 augustus. Interne vorming OTA’s op 9 oktober.


24

Jaarverslag 2012

3

Integrale Jeugdhulpverlening (IJHV)

3.1 vertegenwoordigingen Het Ondersteuningsteam participeert aan het overleg Bijzondere Jeugdbijstand arrondissement Antwerpen van de provincie Antwerpen (het hele jaar door). IJHV is één van de punten die hier regelmatig aan bod komen. Sinds eind 2006 zitten we als partner rond de tafel in de netwerkstuurgroep crisis Antwerpen. Het Ondersteuningsteam neemt binnen dit netwerk een consultfunctie op. We blijven systematisch aandacht besteden aan de zorg om alle modules in de integrale jeugdhulpverlening toegankelijk te maken voor ECM jongeren.

4

Vertegenwoordigingen

4.1 Vereffeningsfonds en Comité V Op 6 maart 2002 werd in de provincie Antwerpen het provinciaal vereffeningsfonds opgericht. Het vereffeningsfonds kadert in de visie van herstelbemiddeling. Uit dit fonds kunnen slachtoffers van een strafbaar feit dat gepleegd werd door minderjarigen, een vergoeding ontvangen. Als tegenprestatie werken de jongeren gedurende een bepaalde tijd in een organisatie van sociaal, cultureel, humanitair of openbaar nut. Het vereffeningsfonds omvat een begeleidingsgroep en een comité V. De begeleidingsgroep is een overlegorgaan dat tevens het vereffeningsfonds evalueert en toezicht houdt op het Comité V. Dit is een soort dagelijks bestuur dat de individuele dossiers voor tussenkomst behandelt en maandelijks samenkomt. Gezien de eerdere betrokkenheid van het Ondersteuningsteam in de herstelbemiddeling, werden ze door de Provinciale Dienst Welzijn aangesproken om hieraan te participeren. Dit werd concreet opgenomen door Bela Shah.

4 .2 Vlaams Welzijnsverbond – Coördinatiecomité Antwerpen Op basis van de actuele agendapunten wordt gekeken of de opvolging gebeurt via deelname aan de vergadering of via het verslag. Dit overleg is een interessant forum om op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen in de Bijzondere Jeugdbijstand.


25

Jaarverslag 2012

Deel 3: Het Ondersteuningsteam: de vzw 1

Personeel

1.1 Algemeen Een kort overzicht voor werkjaar 2012: Bemiddelaars: -

Atika Boulafdal (19u) Ann Huybrechs (24 uur inclusief arbeidsduurvermindering oudere werknemer) Khadija Talbi (19u), in bevallingsrust vanaf 01/08 en vervangen door Hayat Aarab vanaf 15 oktober Hatice Altünbay (19 u) Houria Benzerar (19 uur) Valerija Ludvig (20 u + 7.6 u vervanging van Joy, ouderschapsverlof en JT wijziging) Bela Shah (26u5)

Administratieve Ondersteuning: -

Atika Boulafdal en Bela Shah: registratie van de dossiers. Piet Janssen (vrijwilliger): 4u/week

Coördinator: - Joy Eeman (28,5 uur) en bijkomend een specifieke bemiddelingsopdracht voor Roma (9,5 u). Joy werd vervangen door Linda Willemsen voor de coördinatie wegens bevallingsrust van 01/02/12 en door Valerija voor de bemiddelingsopdracht. Vanaf september ging zij tijdelijk 4/5 werken.

De loonsubsidies Sociale Maribel 1, 2 en 4 werden besteed aan een gedeelte van de lonen van Atika Boulafdal, Valerija Ludvig, Bela Shah en Khadija Talbi.

1.2 Co-bemiddelaars Op vrijwillige basis werkten mee: Doelgroep Latijns-Amerikaanse gezinnen Gambiaanse en Senegalese gezinnen Thaïse gezinnen Portugese gezinnen

Co-bemiddelaar(s) Tine de Pourcq, Marian van Brussel Doudou Ba Nartaya Viyakul Iris Van den Bulcke


26

Jaarverslag 2012

Indische en Pakistaanse gezinnen

Bhahti Muhammad Khalid, Berlas Baria, Iqbal Qureshi Hanson Francis, Suley Fati Boika Firmin Elraoui Rafa Hoxha Fanol Lu Lili Minasian Shahnur Salas Niurka Eva Woldarczyk Yardimsever Hati Yumin Shi

Ghanese gezinnen Congolese gezinnen Gezinnen uit Midden-Oosten Albanese gezinnen Mandarijnse gezinnen Armeense gezinnen Spaanse gezinnen Poolse gezinnen Koerdische gezinnen Chinese gezinnen

Sinds 2000 werkt het Ondersteuningsteam Allochtonen in Antwerpen met co-bemiddelaars. Door de jaren heen hebben wij een actief bestand van vrijwilligers uitgebouwd waarop we beroep kunnen doen. In praktijk volgen de bemiddelaar en co-bemiddelaar steeds samen het dossier op. Cobemiddelaars maken slechts uitzonderlijk zonder een vaste bemiddelaar van het team een afspraak in een dossier. Nieuwe co-bemiddelaars worden vooraf gescreend op basis van een gesprek. In het kader van het interculturaliseringsproces binnen de Integrale Jeugdhulpverlening promoten wij dit systeem bij de andere sectoren onder meer bij CAW’s en CKG’s.

1.3 Stagiairs In 2012 hadden we 2 enthousiaste stagiaires: -

Baria Berlas, van Pakistaanse origine, begeleid door Bela. Asma Azouagh, van Marokkaanse origine, begeleid door Houria.

1.4 Opleidingen, vormingen en bijscholingen personeel Vormings- en infodagen Gevolgde vorming De Roma holocaust. Atlas. Early marriages Roma. Lunchdebat Cemis ‘Hou (ze) vast’ IJHV Studiedebat rond integratie en onderwijs. Vzw unie van de Roma, Ecohuis ‘Willen=kunnen: als Nederlands leren vastloopt.’.

Deelname door Bela

Datum 19 januari

Joy, Valerija

8 maart

Bela, Houria, Valerija

19 maart

Joy

13 april

Ann , Bela, Houria

9 maart


27

Jaarverslag 2012

Basiseducatie ‘Huwelijksmigratie en echtscheiding Caw Metropool ‘Homosexualiteit bij allochtonen, onbespreekbaar?’ Atlas Ronde tafel rond EEG Instituut voor gelijkheid van vrouwen en mannen Open forumdag. Workshop Roma. Minderhedenforum De kwetsbare hulpverlener Debatlunch Infomoment IJHV Antwerpen ‘Reizen in en rond de wereld in een transculturele context’ Educatieve academie Bespreekbaar maken van partnergeweld bij allochtonen. Voem Vzw Eindcongres ‘Oprit 14’ Cemis, UA ‘Geweld en eerbaarheid’. IVCA en Ella ‘De efficiëntie van methodieken’ Debatlunch ‘The new authority’. Non violent resistance. Lezing georganiseerd door Wingerdbloei

Atika, Houria, Valerija Ann, Houria

Hatice, 7 juni 8 juni

Bela, Houria

15 juni

Joy

22 september

Houria, Hatice

18 oktober

Hele team Atika

24 oktober 16 en 23 november

Houria, Hatice en Joy

29 november

Joy

4 december

Ann, Bela, Hatice, Baria 4 december (stagiare) Hatice 6 december Hatice, Bela, Ann, Joy, 20 december Hayat, Valerija

Bela Shah volgde de 3-daagse ‘Introductie Systeem denken’ van de interactieacademie op 2,3 en 4 juni. Joy Eeman startte de opleiding Leiding geven en adviseren van een organisatie van Balans. In 2012 vatte zij de modules ‘methodische beleidsvoering’ en ‘assessment en futuring’ aan, 5 opleidingsdagen in 2012.


28

Jaarverslag 2012

2 Interne bijeenkomsten 2.1 Teamvergadering Wekelijks vindt op dinsdagvoormiddag de teamvergadering plaats. Tijdens de teamvergadering worden nieuwe aanmeldingen toegewezen en lopende dossiers besproken. Het is tevens een forum tot uitwisseling en verdieping rond bemiddelingsmethodieken en het signaleren van aandachtspunten in de samenwerking met andere diensten. In 2012 vond een thema team plaats rond de betekenis van conflictbemiddeling.

2.2 De Raad van Bestuur De samenstelling van de raad van bestuur van OTA bleef ongewijzigd. Winand de Smet bleef voorzitter, An Lion secretaris en Luc van Jole penningmeester. Piet Janssen, Theo Vanderstukken, Kathleen Debruyne en Karel Verleije bleven lid. De raad kwam 5 keer samen in de loop van het jaar. De Algemene Vergadering vergaderde op 25 april 2012. De raden van bestuur werden grotendeels besteed aan diverse beleidsmatige-, financiële- en personeelzaken.

2.3 Werkgroep OTA’s Vlaanderen Er werd druk vergaderd in 2012. Vooral in het begin van 2012 was er de nodige afstemming nodig rond de studiedag van 8 mei 2012 ‘Een plek voor Roma’ (zie 2.4. p. 22). Maar ook het evaluatieonderzoek van de KU Leuven op vraag van het agentschap Jongerenwelzijn (zie voorwoord) vroeg het nodige overleg met oa. een focusgroep van de coördinatoren in juli en de deelname aan een stuurgroep. Op 9 oktober organiseerde OTA Antwerpen een vorming rond het thema van eer en eergerelateerd geweld in de jeugdhulpverlening waarbij de alle OTA’s uitgenodigd waren. Ook was er een vertegenwoordiging aanwezig van het CBJ, de SDJRB, de jeugdbrigade, de lokale politie en de CLB’s. Het programma bestond uit:  Een inleiding op het thema door gastspreker Janine Janssens, antropologe en onderzoekster bij het Landelijk Centrum Eergerelateerd Geweld in Nederland.  Een toelichting vanuit de praktijk in België aan de hand van casussen door Ann Huybrechs.  Een uitwisseling van expertise tussen de deelnemers.  Het formuleren van aandachtspunten in het werken rond EEG en een draaiboek voor mogelijke samenwerking.


29

Jaarverslag 2012

Bijlage: Methodiek van het Ondersteuningsteam. Het ondersteuningsteam gaat er vanuit dat niet zozeer het verschil in cultuur maar wel de wijziging van de context (enerzijds omwille van migratie, vlucht of vertrek uit het land van herkomst; anderzijds omwille van de veranderende sociaal-economische realiteit en perceptie op allochtonen binnen de samenleving hier) aan de basis ligt van heel wat probleemsituaties met allochtonen jongeren. In de ondersteuning van de aanmeldende dienst of consulent worden drie basis methoden gebruikt om de verwevenheid van de problematische opvoedingssituatie met inter- en intraculturele mechanismen te expliciteren. Per individuele aanmelding van een allochtone jongere moet bekeken worden of de interventie van het Ondersteuningsteam een meerwaarde kan betekenen. 1. Overleg Het Ondersteuningsteam kan vanuit zijn specifieke deskundigheid gevraagd worden bij overleg in de BJB. De inbreng van het Ondersteuningsteam is afhankelijk van de complexiteit van de hulpvraag: éénmalig advies, hulp bij inschatting van een probleem, coaching, systematisch overleg. Daarnaast kan OTA ook gevraagd worden om methodisch te ondersteunen bij een netwerkoverleg i.v.m. een multi-problem gezin met de bedoeling tot duidelijke rol- en taakafspraken te komen met de verschillende betrokkenen in de hulpverlening aan een gezin of jongere. 2. Verkennen en herkaderen (inter- en intracultureel) De probleemsituatie wordt met de consulterende dienst, jongeren en ouders verkend en herkaderd. Tijdens aparte gesprekken met jongeren en ouders worden verschillende specifieke factoren en aspecten die de allochtone persoon kunnen beïnvloeden en bepalen verkend. De betekenissen die de persoon geeft, worden tijdens de verkenning van hun vanzelfsprekendheid ontdaan door aanvullende informatie te geven, vragen te stellen, andere betekenissen te opperen etc. Dit wordt herkaderen genoemd. Gaandeweg wordt ook het conflict verkend en herkaderd. De bemiddelaar gaat op zoek naar de reële belangentegenstellingen en mogelijke oplossingen of haalbare compromissen. In deze fase wordt nog niet onderhandeld. 3. Bemiddelen Via betekenisbemiddeling en conflictbemiddeling proberen de bemiddelaars een dialoog op gang te brengen tussen de verschillende partijen (tussen allochtone jongeren en hun ouders of tussen allochtonen gezinnen en diensten of voorzieningen van de BJB).


30

Jaarverslag 2012

Daarbij hanteert de bemiddelaar van het Ondersteuningsteam een unieke positie van meervoudige partijdigheid:   

De bemiddelaar is meerzijdig betrokken. Hij kiest geen partij in het probleem of conflict. Er wordt gewerkt aan een vertrouwensrelatie met alle betrokkenen. De bemiddelaar heeft een grote interculturele deskundigheid en streeft ernaar alle voorwaarden voor een optimale verbale en non-verbale communicatie aanwezig te maken. De bemiddelaar heeft een autonome positie via het Ondersteuningsteam. Hij draagt geen eindverantwoordelijkheid voor het dossier en neemt geen beslissingen. Dit vergroot zijn invloed op alle betrokkenen.

Tijdens de betekenisbemiddeling worden de betekenissen over en weer uitgeklaard door middel van gesprekken met alle betrokken partijen in aparte gesprekken. Nadat de betekenissen op elkaar zijn afgestemd en de onderhandelingsmarges verbreed kan het eigenlijk belangenconflict voorwerp worden van bemiddeling en kan er gewerkt worden aan een compromis. Bij het rond de tafel brengen van de verschillende partijen spreken we van conflictbemiddeling.


31

Jaarverslag 2012


32

Ondersteuningsteam Allochtonen Antwerpen (OTA) Bijzondere jeugdbijstand vzw

Recommend Documents