Ondersteunen, Aanmoedigen en Uitnodigen

Ondersteunen, Aanmoedigen en Uitnodigen

Uitvoeringsnotitie Vrijwilligerswerk 2014-2016 November 2013

1

Hoofdstuk 1 - Aanleiding & Inleiding 1.1 Aanleiding Wie in Doetinchem vrijwilligerswerk wil doen kan terecht bij tenminste 600 organisaties, waaronder sportverenigingen, zorginstellingen, vrijwilligersclubs die actief zijn op het gebied van cultuur of zich, al dan niet vanuit een geloofsovertuiging, inzetten voor kwetsbare burgers. De veel(zijdig)heid van deze organisaties laat de betrokkenheid van de inwoners van Doetinchem zien, iets waar we trots op zijn en willen koesteren. De waarde die vrijwilligerswerk heeft voor de samenleving, de buurt en het individu is groot. Daarom willen we vrijwilligers in Doetinchem blijven ondersteunen, aanmoedigen en nieuwe vrijwilligers uitnodigen. Het huidige vrijwilligersbeleid van de gemeente Doetinchem is in 2007 opgesteld. In 2011 is het vrijwilligersbeleid herijkt en maakt onderdeel uit van het Wmo beleidsplan 2012 – 2016.. Dit beleid geldt inhoudelijk nog steeds. Tegelijkertijd staan we letterlijk voor de Doetinchemse Keuze, om zorg en ondersteuning gekanteld, dichtbij de burger in de wijk te organiseren. Deze keuze vraagt om een nieuwe focus op onze rol als gemeente ten aanzien van vrijwilligerswerk. En dus om een aanscherping van het beleid in de lijn van de Doetinchemse Keuze. Praktisch is er behoefte aan een uitvoeringsagenda. Deze uitvoeringsnotitie heeft als doel hierin te voorzien. 1.2 Maatschappelijke en politieke ontwikkelingen

Vrijwilligers in cijfers Uit de Wmo benchmark blijkt dat de gemeente Doetinchem op het gebied van vrijwilligers bovengemiddeld scoort ten opzichte van andere gemeenten van een vergelijkbare grootte. Uit het participatieonderzoek blijkt echter dat het aantal inwoners van Doetinchem dat wekelijks vrijwilligers werk verricht met 23% lager ligt dat het landelijke gemiddelde van 27%.. De uitgaven per inwoner aan de ondersteuning van het vrijwilligerswerk zijn in Doetinchem (€ 4,32), hoger dan gemeenten van dezelfde grootte (€ 2,29). De ondersteunende faciliteiten komen overeen met faciliteiten in andere gemeenten. Een aandachtspunt is dat er (nog) geen zicht is op het gebruik van de ondersteuning. Bron: raadsmededeling Wmo Benchmark november 2013

Vandaag de dag bevindt Doetinchem zich in een periode van transities. Een aantal maatschappelijke ontwikkelingen is al langer aan de gang, zoals de individualisering, vergrijzing en ontgroening van de samenleving, stijgende zorgkosten, de economische crisis, een toenemende werkeloosheid, de opkomst van de sociale media en het maatschappelijke ondernemerschap. Daarnaast staan we aan de vooravond van een aantal decentralisaties, gepaard met een bezuiniging en versobering in het sociale domein. Om binnen alle ontwikkelingen mensen de juiste ondersteuning te kunnen bieden, wordt in Doetinchem nadrukkelijk de keuze gemaakt deze ondersteuning zoveel mogelijk dichtbij, in wijken en buurten te organiseren. Het werken vanuit de kanteling van de Wmo en Wijkwerk Nieuwe Stijl worden daarom de komende jaren verder ontwikkeld. (De Doetinchemse Keuze, oktober 2013)

2

De participatiewet in relatie tot vrijwilligerswerk De komst van de Participatiewet in 2015 heeft als gevolg dat de gemeente meer zal inzetten op een vlotte arbeidstoeleiding en ‘re-integratie bij en met de werkgever’. Ook bestaat er de mogelijkheid dat bijstandsgerechtigden in het kader van de tegenprestatie maatschappelijk nuttige werkzaamheden verrichten. Vanwege het verplichte karakter hiervan, zien we de tegenprestatie niet als vrijwilligerswerk, maar als onbetaald werk. Daar gaat deze notitie niet over. Deze notitie gaat onder andere wel over vrijwilligerswerk als middel tot participatie voor een kleine groep mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.

1.3 Rol van de gemeente Als gevolg van de ingezette ontwikkelingen vanuit het kabinet, zal de overheid de komende jaren terugtreden uit het sociaal domein. Terwijl een aantal voorzieningen voor kwetsbare burgers zal verdwijnen, geeft dit tegelijkertijd ruimte aan initiatieven van maatschappelijk betrokken bedrijven, actieve burgers en (vrijwilligers)organisaties. Om dit te faciliteren is het noodzakelijk dat de rol van de gemeente wordt herzien. Initiatieven die bijdragen aan het zelfoplossend vermogen van de samenleving, ontstaan vanuit persoonlijke drijfveren in samenspel met maatschappelijke omstandigheden. Zulke initiatieven hebben een eigen dynamiek en laten zich daarmee niet vangen in gemeentelijke beleidsdoelen en prestatie afspraken. Het volgens een hiërarchische structuur willen inrichten van het sociaal domein, ontneemt daarom ruimte voor innovatie en initiatieven vanuit de samenleving. Het subsidie instrument is voor vrijwilligersorganisaties, als ondersteuning te eenzijdig en niet altijd geschikt. Met erkenning, aanmoediging en betrokkenheid kan veel bereikt worden. Als maatschappelijk partner in een zelfredzame samenleving ligt de eigen kracht van de gemeente veel meer in het -vanuit een gelijkwaardige positie- stimuleren, aanjagen en uitnodigen tot maatschappelijke betrokkenheid van organisaties, bedrijven en individuen. Ambtenaren, wethouders, burgemeester en raadsleden zullen daarbij meer hun sociale en communicatieve vaardigheden moeten inzetten dan zij tot nu toe gewend zijn. Deze paradigmashift sluit aan bij de ‘De Doetinchemse Keuze’, waarin wordt gepleit voor een creatieve houding van de gemeente, met als doel “...initiatieven aan elkaar te verbinden en mogelijkheden te zien, in plaats van proberen vast te houden aan de huidige situatie.” Een betrokken houding vanuit de gemeente draagt bij aan het behouden van het mooie vrijwilligersklimaat waarover Doetinchem reeds beschikt. 1.4 Gevolgen voor het vrijwilligerswerk op een rij De veranderingen die in 1.2 zijn genoemd, brengen een aantal concrete gevolgen voor vrijwilligerswerk(beleid) met zich mee. De belangrijkste zijn: •

Als gevolg van de individualisering veranderen de omstandigheden waarin mensen vrijwilligerswerk willen doen. Structureel langdurig vrijwilligerswerk wordt minder populair, terwijl meer mensen een voorkeur hebben voor flexibele, afgebakende klussen. De huidige vrijwilliger is daarnaast inhoudelijk gemotiveerd en ziet vrijwilligerswerk vaak als middel voor persoonlijke groei.

3

•

•

•

•

In de sport, de cultuur en de zorg zijn vrijwilligers onmisbaar, terwijl deze sectoren nu en in de komende jaren worden geconfronteerd met bezuinigingen. Er liggen zeker mogelijkheden om meer vrijwilligers op een zinvolle manier in te zetten, maar er is ook een risico dat meer druk zal ontstaan op het vrijwilligerswerk. Ook is de verwachting dat de druk op mantelzorgers de komende jaren zal toenemen en dus ook het aantal (overbelaste) mantelzorgers. Als we ervoor willen zorgen dat mantelzorgers ook in de toekomst voldoende ondersteund worden om hun zware taak te volbrengen, zijn vrijwilligers zijn onmisbaar. De bezuinigingen op sociale werkplaatsen heeft als gevolg dat een groot aantal mensen hun zinvolle dagbesteding kwijtraakt. Voor zoveel mogelijk mensen zal geprobeerd worden een reguliere werkplek te vinden, maar voor degenen voor wie dit niet haalblaar blijkt, kan het doen van vrijwilligerswerk een goed alternatief zijn. Het betekent wel dat een nieuwe kwetsbare groep de ‘vrijwilligersmarkt’ betreedt. Het begeleiden van en omgaan met deze mensen vraagt extra inzet en specifieke vaardigheden van de huidige vrijwilligers en professionals. In 2014 wordt de vergoeding voor de maatschappelijke stage afgeschaft. In de afgelopen jaren is de maatschappelijke stage een goede manier gebleken om jongeren en vrijwilligersorganisaties met elkaar in contact te brengen. In hoeverre het afschaffen van de vergoeding ook leidt tot het verdwijnen van de maatschappelijke stage is nog niet duidelijk. Scholen in Gelderland hebben aangegeven hier een alternatieve vorm voor te willen vinden, zodat jongeren al vroeg in aanraking komen met vrijwilligerswerk.

In het algemeen zal vrijwilligerswerk steeds meer een sleutelrol krijgen in de “civil society”. Vrijwilligers of actieve burgers worden steeds belangrijker om samen met professionals betrokken wijken en buurten te creëren waarin ook kwetsbare buurtbewoners een plek en een vangnet hebben. Ook in Doetinchem is met Wijkwerk Nieuwe Stijl deze weg ingeslagen. 1.5 Definities Hoewel de begrippen vrijwilliger en vrijwilligerswerk algemeen bekend zijn, kunnen deze wel degelijk op verschillende manieren worden uitgelegd. Ter voorkoming van misverstanden volgt hier daarom een definiëring van enkele belangrijke begrippen in deze notitie. Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk wordt hier gedefinieerd als werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving. Vrijwillige inzet Vrijwillige inzet is vrijwilligerswerk dat door een individu al dan niet in georganiseerd verband wordt gedaan voor een afgebakende periode voor een afgebakend project. Burgerinitiatieven zijn een vorm van vrijwillige inzet.

4

Onbetaald werk Het huidige kabinet stuurt aan op het doen van een tegenprestatie door mensen met een uitkering. Wij zien deze vorm van verplichte wederkerigheid nadrukkelijk niet als vrijwilligerswerk. Deze vorm van onbetaald werk maakt onderdeel uit van de uitwerking van de Participatiewet. Informele zorg versus mantelzorg Informele zorg is zorg die onbetaald en niet beroepshalve wordt verricht. Mantelzorg is langdurige zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende, maar door mensen uit diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie en de gebruikelijke zorg voor huisgenoten overstijgt. Mantelzorg geschiedt niet op vrijwillige basis maar overkomt je. Vrijwilligersorganisaties Vrijwilligersorganisaties zijn er in vele soorten en maten. De verschillende bestaansvormen zijn: - de vrijwilligersondersteunende organisatie; een organisatie die hoofdzakelijk uit beroepskrachten bestaat, waar vrijwilligers ondersteunende taken verrichten (zoals een verpleeg- en verzorgingstehuis); - de vrijwilligersbestuurde organisatie; vrijwilligers vormen het bestuur, het werk wordt uitgevoerd voor beroepskrachten (bijvoorbeeld een sportserviceorganisatie); - de vrijwilligersorganisatie (‘all-volunteer’): een organisatie die louter wordt gerund door vrijwilligers - De (sport)vereniging die ook volledig uit vrijwilligers bestaat, maar die vanwege de ledenstructuur weer een geheel eigen dynamiek heeft. Natuurlijk bestaan er ook tussenvormen, zoals bijvoorbeeld “all volunteer” organisaties die ondersteund worden door een betaalde coördinator. In deze notitie wordt met vrijwilligersorganisatie met name de “all volunteer” variant bedoeld, maar ook andere varianten komen aan bod. 1.6 Leeswijzer In hoofdstuk 2 van deze uitvoeringsnotitie worden de operationele doelen van het vrijwilligerswerk geformuleerd. In hoofdstuk 3 worden deze doelen verder uitgewerkt en worden een aantal voorstellen gedaan. Deze zijn verwerkt in een uitvoeringsagenda in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 worden de financiële consequenties uiteengezet.

5

Hoofdstuk 2 – Doelen 2.1 Brede belang van vrijwilligerswerk In het huidige vrijwilligersbeleid wordt het brede belang van vrijwilligerswerk als volgt geformuleerd: - Het draagt bij aan de instandhouding van voorzieningen - Het draagt bij aan de sociale cohesie van de samenleving - Het biedt de mens ontplooiingskansen en zinvolle tijdsbesteding - Het doet zich voor in meerdere sectoren, o.a. in samenwerking met professionele betaalde inzet Het algemene doel daarbij is de randvoorwaarden te scheppen, waardoor het vrijwilligerswerk in de gemeente Doetinchem zijn functie en waarde kan blijven behouden en zich verder kan ontwikkelen. Het huidige vrijwilligersbeleid stamt uit 2011 en geldt inhoudelijk nog steeds. Tegelijkertijd staan we op dit moment letterlijk voor de “Doetinchemse Keuze”, een keuze die vraagt om een nieuwe focus op het vrijwilligersbeleid en onze rol als gemeente. Vanuit deze focus formuleren we operationele doelen om tot een concrete aanpak te komen. 2.2 Operationele doelen Op basis van het algemene doel en de in hoofdstuk 1 genoemde ontwikkelingen en trends zijn er zeven operationele doelen te benoemen: 1. Het stimuleren van vrijwilligerswerk in de breedte. 2. Benutten van de diversiteit aan potentiële vrijwilligers en vrijwilligerswerk: bij elkaar brengen van raag en aanbod. 3. Vrijwilligerswerk inzetten als vorm van daginvulling voor mensen met een beperking. 4. Vrijwilligerswerk als participatie en opstap voor bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. 5. In de zorg wordt op een verantwoorde manier een beroep gedaan op vrijwilligers en ervaringsdeskundigen. 6. Ondersteuning van mantelzorgers door vrijwilligers, zodat overbelasting bij mantelzorgers zoveel mogelijk beperkt wordt. 7. Vrijwilligers en actieve burgers vormen een verbindende factor in wijken en buurten. Om de doelen te realiseren is een aanpak nodig die aansluit op de Doetinchemse situatie. Er is daarom met verschillende beleidsambtenaren gesproken, met de medewerkers van de vrijwilligerscentrale, buurtcoaches, professionals uit de zorg en natuurlijk met vrijwilligers zelf. Daarnaast is gebruik gemaakt van recentelijk gepubliceerde onderzoeken op het gebied van vrijwilligerswerk.

6

Hoofdstuk 3 - Aanpak 3.1 Het stimuleren van vrijwilligerswerk in de breedte Het stimuleren van vrijwillige inzet gebeurt vanuit de wetenschap dat mensen vrijwilligerswerk doen vanuit hun eigen motieven en drijfveren. Door de juiste voorwaarden te scheppen worden mensen zoveel mogelijk aangemoedigd hun drijfveren om te zetten in acties. Door de ‘verkeerde’ randvoorwaarden, zoals vasthouden aan regels en protocollen, kunnen mensen juist ontmoedigd raken. In elk contact dat burgers hebben met de gemeente is het belangrijk dat dit beseft wordt en men zich bewust is van de mogelijkheid die je als gemeenteambtenaar, raadslid of wethouder hebt je betrokkenheid te tonen en vrijwilligers (-initiatieven) aan te moedigen. Het is een gezamenlijk leerproces om tot een grondhouding te komen waarbij burgers worden aangemoedigd en uitgenodigd tot vrijwillige inzet. Ellen de Mooij adviseert gemeenten in “Uit Vrije Wil” (2013) om vrijwilligers te stimuleren door verbindingen te leggen; faciliteiten beschikbaar te stellen; vrijwilligerswerk te promoten; en het waar nodig met professionals te ondersteunen. Ondersteunen De ondersteuning van vrijwilligers(organisaties) is een belangrijke taak die nu bij de vrijwilligerscentrale (VWC) ligt. De VWC bestaat op dit moment uit drie professionele krachten die samen ruim 1,3 fte vormen. De ondersteunende taken bestaan uit: - Informatie & advies aan vrijwilligers(organisaties) - Deskundigheidsbevordering van vrijwilligers(organisaties) - Promotie en waardering Daarnaast heeft de VWC een aantal taken en diensten, waarvan het potentiële vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties de grootste is.

bemiddelen van

Sportverenigingen hebben een specifieke behoefte aan ondersteuning, bijvoorbeeld voor het werven van vrijwilligers. Nadruk ligt daarbij op het activeren van de eigen leden. Hierbij worden zij ondersteund door een verenigingsconsulent en buurtsportcoaches van Sportservice Doetinchem. Ook voor vrijwilligersorganisaties binnen de culturele sector geldt dat zij ondersteuning elders vinden, voornamelijk bij het Steunpunt Amateurkunst. (SAK) Voor de overige organisaties is de vrijwilligerscentrale de belangrijkste partner als het gaat om gerichte ondersteuning aan vrijwilligers. Omdat de positie van de VWC in de toekomst onduidelijk is, is het belangrijk dat een keuze wordt gemaakt in welke organisatievorm de VWC verder gaat. Het heeft in elk geval de voorkeur dat de VWC laagdrempelig toegankelijk is voor zowel organisaties als burgers. Belangrijke vraag is dan ook of de huidige locatie binnen het Zorgplein daarvoor geschikt is. In een heldere opdrachtformulering aan de VWC dienen afspraken over ondersteuning van vrijwilligers(organisaties) op zowel stedelijk als wijkniveau te worden gemaakt, rekening houdend met de ‘eigen kracht’ van vrijwilligers en organisaties. Van de VWC wordt daarin een gekantelde werkwijze verwacht, aansluitend bij Wijkwerk Nieuwe Stijl. Dit betekent dat de VWC vrijwilligersorganisaties wel adviseert, maar geen taken overneemt. Met het opzetten van

7

een expertteam bestaande uit vrijwilligers, heeft de VWC hierin al een stap gezet: het expertteam gaat uit van het principe “voor en door vrijwilligers”. Verbinden Het is van belang dat vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties elkaar vinden. Ook deze taak is nu bij de VWC belegd. Daaronder valt ook het verbinden van organisaties die elkaar kunnen ondersteunen en helpen ontwikkelen. Een voorbeeld is de betrokkenheid van de VWC bij de Doetinchemse Uitdaging. Door het organiseren van een Meet & Match markt brengt de VWC maatschappelijk betrokken ondernemingen in contact met vrijwilligersorganisaties. Het leggen van verbindingen kan echter in de De Doetinchemse Uitdaging dagelijkse werkzaamheden van de VWC een prominentere rol De Doetinchemse Uitdaging is krijgen. (dit komt in 3.2 verder aan bod) Daarnaast is de gemeente bij een bedrijven netwerk dat uitstek een organisatie die verschillende partijen met elkaar kan bedrijven sinds 2012 uitdaagt Maatschappelijk Betrokken te verbinden en samenwerking kan stimuleren. Waarderen, verleiden en promoten Het waarderen en promoten van vrijwilligerswerk liggen in elkaars verlengde. Door aandacht te hebben voor de prestaties van vrijwilligers en deze te erkennen worden vrijwilligers erkend en tegelijk wordt het vrijwilligerswerk op zich gepromoot.

Ondernemen. Zij ondersteunen daarmee maatschappelijke (vrijwilligers-) organisaties, ondermeer door het beschikbaar stellen van spullen, klussen en kennis. Door

maatschappelijk

Het bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling van competenties en betrokken te ondernemen, deskundigheidsbevordering is een belangrijke manier van waarderen. laten bedrijven niet alleen hun eigen medewerkers Tegelijkertijd investeer je op deze manier in vrijwilligers. De vrijwilligerswerk doen, maar vrijwilligerscentrale biedt vrijwilligersorganisaties de kans hun dragen zij ook bij aan de vrijwilligers een erkend portfolio of ervaringscertificaat te laten ondersteuning, waardering en opbouwen. Voor vrijwilligers die buiten deze organisaties promotie van vrijwilligerswerk. vrijwilligerswerk doen is het mogelijk om via de VWC een ervaringscertificaat te krijgen. Op die manier wordt met name voor jongeren het doen van vrijwilligerswerk aantrekkelijk. Natuurlijk is ook een jaarlijks presentje, of het in het zonnetje zetten van vrijwilligers een belangrijke manier van waarderen. Veel organisaties waarderen hun vrijwilligers dan ook op deze manier en maken daarvoor gebruik van sponsoring, al dan niet via de Doetinchemse Uitdaging. Het verleiden van jongeren tot vrijwilligerswerk moet daarnaast gebeuren door aan te sluiten bij de leefwereld van deze jongeren. Weinig jongeren staan uit zichzelf te springen om vrijwilligerswerk te gaan doen. Uit ervaringen met de maatschappelijke stage blijkt dat veel jongeren toch een positief gevoel overhouden aan het doen van vrijwilligerswerk, omdat het hen nieuwe inzichten heeft opgeleverd. Het promoten van vrijwilligerswerk is vooral effectief wanneer wordt aangehaakt bij actuele ontwikkelingen. Deze kunnen aanleiding geven voor raadsleden, burgemeester & wethouders en ambtenaren om bij vrijwilligersorganisaties een werkbezoek af te leggen en of bepaalde vrijwilligersactiviteiten in de lokale media te etaleren.

8

De volgende gebeurtenissen en/of evenementen zijn hiervoor in elk geval geschikt: - NL Doet - Meet&Match Markt - Dag van de vrijwilliger - Jubilea van vrijwilligersorganisaties - Verkiezingen - Eventueel landelijk nieuws Door werkbezoeken en andere activiteiten op te nemen in de jaarprogrammering van de wijknetwerken kan promotie en waardering structureel georganiseerd worden op wijkniveau. Hierbij helpen ook de social media kanalen van de wijknetwerken. Sinds 2012 zetten bedrijven zich via het initiatief de Doetinchemse Uitdaging in voor de samenleving. Zij leveren menskracht en materialen aan maatschappelijke organisaties. Door dit initiatief (financieel) te ondersteunen, draagt de gemeente bij aan de promotie van vrijwilligerswerk door bedrijven. De vrijwilligerscentrale ondersteunt daarnaast organisaties bij het waarderen van hun vrijwilligers. En organiseert mede het jaarlijkse evenement waarbij vrijwilligers in het zonnetje worden gezet. 3.2 Benutten van de diversiteit aan potentiële vrijwilligers en vrijwilligerswerk: bij elkaar brengen van vraag en aanbod. De match van vraag en aanbod van vrijwilligersorganisaties Er zijn circa 600 organisaties in Doetinchem, waaronder sportverenigingen en culturele organisaties, die met vrijwilligers werken. Een groot deel daarvan draait geheel op vrijwilligers, maar ook professionele (zorg)instellingen (die voor een deel van hun activiteiten afhankelijk zijn van vrijwilligers) vallen hieronder. De meeste organisaties vinden vrijwilligers door eigen naamsbekendheid, maar zoeken en vinden daarnaast vrijwilligers via de vacaturebank van de vrijwilligerscentrale. De VWC heeft een belangrijke taak in het bij elkaar brengen van vraag en aanbod van alle organisaties. Mensen die op zoek zijn naar vrijwilligerswerk kunnen terecht op de digitale vacaturebank van de VWC. Hierop plaatsen organisaties die in Doetinchem actief zijn hun vacatures voor vrijwilligers. Daarnaast is de VWC telefonisch bereikbaar of kunnen mensen langskomen voor een gesprek. Het is daarnaast een taak van de VWC om de wijknetwerken en buurtcoaches te ondersteunen bij het organiseren van vrijwilligerswerk op wijkniveau, zodat vraag en aanbod elkaar ook in de wijk sneller vinden. De VWC ontwikkelt hiervoor een sociale kaart van vrijwilligersorganisaties. In gesprekken met zelforganisaties maken zij hen bewust van hun rol in de buurt. Het inzichtelijk maken van vrijwilligers en organisaties op wijkniveau komt in 3.6 verder aan bod. De match van ondersteuningsvragen en aanbod Wanneer een klant zich meldt bij het Zorgplein, onderzoeken de consulenten welke ondersteuningsbehoefte de klant heeft. Vanuit die ondersteuningsbehoefte wordt gekeken of en op welke manier hij of zij vanuit de Wmo gecompenseerd kan worden. Vanuit de gekantelde werkwijze wordt breed gekeken naar mogelijke oplossingen. Hierbij komen ook

9

vrijwilligers steeds vaker in beeld, wanneer een consulent besluit dat een vrijwilliger (een deel van) de oplossing is. Het snel kunnen vinden van een individuele vrijwilliger, maar ook makkelijk inzicht hebben in de sociale kaart, draagt bij aan het gekantelde werken van de consulent. Het meldpunt Vrijwillige Dienstverlening is als onderdeel van de vrijwilligerscentrale opgezet om mensen met een (tijdelijke) ondersteuningsbehoefte aan een vrijwilliger te helpen. Omdat het meldpunt zelf ook uit vrijwilligers bestaat, ontbreekt soms de doorzettingsmacht om binnen de afgesproken termijn een vrijwilliger te vinden. Vanuit de VWC is onvoldoende tijd om het meldpunt zodanig te coördineren dat knelpunten snel worden weggenomen, waardoor het soms (te) lang duurt voor een vrijwilliger wordt gevonden. In potentie is het meldpunt Vrijwillige Dienstverlening echter een goed instrument om vraag en aanbod op individueel niveau bij elkaar te brengen. Hiervoor is het nodig dat het meldpunt uit een breder aanbod van vrijwilligers kan putten. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van het netwerk van buurtcoaches. In paragraaf 3.6 wordt een voorstel gedaan voor een digitale database van vrijwilligers per wijk. Het meldpunt kan gebruik maken van deze database om snel een match te maken. Voor kwetsbare ouderen is er de vergelijkbare dienst Op Maat van IJsselkring: Vrijwilligers begeleiden kwetsbare ouderen bij praktische klussen of bijvoorbeeld een bezoek aan het ziekenhuis en worden daarbij ondersteund door professionals. Dit is een waardevolle en relatief goedkope manier om kwetsbare ouderen te ondersteunen. Samenvoeging met het meldpunt Vrijwillige Dienstverlening en de VWC kan echter voor een efficiënter georganiseerd aanbod zorgen. Aandachtspunt daarbij is wel dat een bepaalde professionele expertise op het gebied van ouderen behouden blijft. Maatschappelijke stage In 2015 schaft het rijk de verplichte maatschappelijke stage af en ontvangen gemeenten hiervoor geen middelen meer. In 2014 wordt de makelaarsfunctie voor maatschappelijke stages nog door MaS-Achterhoek uitgevoerd. Een regionale werkgroep gaat onderzoeken hoe de maatschappelijke stage vanaf 2015 ingevuld en gefinancierd kan worden. Een goede invulling kan bijdragen aan een toekomstbestendig vrijwilligersklimaat in Doetinchem. Via de maatschappelijke stage komen middelbare scholieren in contact met vrijwilligerswerk. Hoewel niet alle scholieren hier van te voren zin in hebben, zijn de ervaringen achteraf vaak wel positief. In sommige gevallen blijven jongeren zelfs als vrijwilliger ‘hangen’ aan de maatschappelijke organisatie waar ze stage hebben gelopen. 3.3 Vrijwilligerswerk als participatie en opstap voor bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt Vrijwilligerswerk voor de moeilijk plaatsbare Hoewel het grootste deel bijstandsgerechtigden via gerichte re-integratie en arbeidstoeleiding aan het werk dient te gaan, is voor een klein deel met een zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt het doen van vrijwilligerswerk een goede stap. Binnen deze kleine groep kan voor een deel vrijwilligerswerk het maximaal haalbare zijn, voor een ander deel kan het een opstap zijn naar meer gerichte re-integratie en arbeidstoeleiding. Vrijwilligerswerk stelt deze bijstandsgerechtigden hiertoe in staat doordat ze verder geactiveerd worden en waardevolle vaardigheden ontwikkelen.

10

De komst van de Participatiewet houdt voor het vrijwilligersbeleid met name in dat een bredere groep van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt via de gemeente gestimuleerd wordt om vrijwilligerswerk op te pakken (participatieladder 1 t/m 3). Het begeleiden van en omgaan met deze mensen vraagt extra inzet en specifieke vaardigheden van de huidige vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Voor de klanten van W&I vraagt het matchen (en het doen) van vrijwilligerswerk soms extra begeleiding. De VWC kan in overleg met de consulent W&I of buurtcoach inventariseren welke organisatie eventueel geschikt zou zijn voor een bepaalde klant en het gesprek met de organisatie hierover voeren. Belangrijk is wel dat ook na het matchen zowel de klant als organisatie een aanspreekpunt blijven houden, zodat eventuele problemen snel herkend en opgevangen kunnen worden. Logisch is de VWC als aanspreekpunt voor de organisaties aan te wijzen en de consulent W&I of buurtcoach als contactpersoon voor de klant. Concreet ziet de werkwijze er als volgt uit: -

De VWC en consulent W&I of buurtcoach overleggen en inventariseren de vraag naar vrijwilligerswerk zodanig dat passende matches gemaakt kunnen worden De consulent W&I of buurtcoach inventariseert de mogelijkheden van de klant De VWC verkent met vrijwilligersorganisaties de mogelijkheid om gebruik te maken van vrijwilligers uit het klantenbestand van W&I De VWC is aanspreekpunt voor vrijwilligersorganisaties De consulent W&I of buurtcoach blijft langs de zijlijn aanwezig om de klant te begeleiden en te volgen of de klant toe is aan een volgende stap richting werk. W&I promoot regelmatiger het doen van vrijwilligerswerk via o.a. de nieuwsbrief W&I.

Door deze acties, het met elkaar meedenken en extra promotie van vrijwilligerswerk door W&I moeten nog meer geschikte matches tot stand kunnen worden gebracht. Extra begeleiding van mensen met een uitkering die vrijwilligerswerk binnen een organisaties doen, kan daarnaast worden gerealiseerd door het inzetten van (ervaringsdeskundige) vrijwilligers die één op één begeleiding kunnen bieden. 3.4 Vrijwilligerswerk als vorm van daginvulling voor mensen met een beperking. Als gevolg van de decentralisatie AWBZ staat de gemeente voor de taak om dagbesteding per 2015 op een efficiëntere en manier in te vullen. Naast een bezuiniging biedt dit ook een kans om meer aan te sluiten bij de mogelijkheden van bepaalde doelgroepen. Voor de verschillende doelgroepen zal geïnventariseerd moeten worden welke vormen van vrijwilligerswerk geschikt zijn en hoe de begeleiding moet worden ingevuld. Een ‘tussenvorm’ van collectief vrijwilligerswerk kan een logische uitkomst zijn. Een voorbeeld hiervan zijn ‘zelfsturende groepen’ die bestaan uit psychisch kwetsbare mensen. Deelnemers aan deze groep zijn zowel gebruiker als vrijwilliger en kunnen hierin een ontwikkeling doormaken. Deze groepen hebben geen constante begeleiding nodig, maar slechts coördinatie op afstand. De gemeente wil organisaties die vormen van collectief vrijwilligerswerk opzetten extra ondersteunen, bijvoorbeeld door subsidie. Een andere manier om dit meer mogelijk te maken is het openstellen van geschikte locaties in de wijk voor het organiseren van activiteiten.

11

3.5 In de zorg wordt op een verantwoorde manier een beroep gedaan op vrijwilligers Vrijwilligers zijn onmisbaar in de zorg Vrijwilligers ondersteunen de professionele zorgverleners door een scala van activiteiten te vervullen. Dit gaat van (ondersteunen bij) activiteitenbegeleiding tot vervoer naar dagbesteding en van het bijhouden van de website tot maatjescontact. Zonder deze vrijwilligers zouden zorginstellingen grote moeite hebben kwaliteit van zorg te leveren, de begroting rond te krijgen en overbelasting van professionals te voorkomen. Het is dan ook belangrijk dat het aantal vrijwilligers in de zorg ook in de toekomst gewaarborgd blijft. Het behouden van het aantal benodigde vrijwilligers kent een aantal bedreigingen: • •

•

•

Zorginstellingen krijgen te maken met extra bezuinigingen in de toekomst. Een (verdere) verschuiving van taken naar vrijwilligers is een manier om deze bezuinigingen op te vangen, waarbij het de vraag is of vrijwilligers dit aan kunnen (zie kader) Er is een verschuiving te zien van intramuraal naar extramuraal. Vrijwilligers die nu binnen de beschutting van een zorginstelling actief zijn, worden steeds meer gevraagd ook in de wijk actief te zijn. Dit vraagt om andere vaardigheden en inzet van vrijwilligers, maar ook om een andere rol van de zorginstelling om deze vrijwilligers aan zich gebonden te houden. Er is een groeiende behoefte aan maatjes, ter voorkoming van eenzaamheid onder ouderen. In verzorgingshuizen worden allerlei ontmoetingsactiviteiten georganiseerd, maar voor thuiswonende ouderen en mensen met een GGZ achtergrond zijn sociale contacten minder vanzelfsprekend. Sommige organisaties hebben een vergrijzend vrijwilligersbestand en lopen het risico in korte tijd De ‘Vrijwilligersklem’ meer vrijwilligers kwijt te raken dan zij kunnen Uit landelijk onderzoek blijkt dat aantrekken. vrijwilligers in de zorg in het

Voor het behoud van vrijwilligers is gedegen vrijwilligersbeleid van zorginstellingen, bestaande uit in elk geval waardering, scholing en deskundigheidsbevordering, onmisbaar. Om te voorkomen dat vrijwilligers overbelast raken, is het daarnaast belangrijk dat in het beleid het bewaken van het evenwicht tussen professional en vrijwilliger wordt opgenomen. Een herkenbaar aanspreekpunt in de organisatie voor vrijwilligers die in de “vrijwilligersklem” terecht dreigen te komen is hier in ieder geval onderdeel van. Daarnaast is het belangrijk dat de ‘match’ tussen vrijwilliger en vrijwilligerswerk goed gemaakt wordt. Zorginstellingen staan open voor alle vrijwilligers, maar soms blijkt een vrijwilliger niet te passen bij de beschikbare taken. Dit kan leiden tot het ‘uitvallen’ van een vrijwilliger, waar deze met een warme overdracht naar een andere organisatie wellicht behouden zou kunnen worden. Samenwerking tussen organisaties op dit punt is dus van belang.

12

algemeen aanvullend werken op professionals, maar de afbakening van wat vrijwilligers kunnen doen blijkt niet altijd duidelijk. Verschillende auteurs signaleren dat er steeds hogere eisen worden gesteld aan vrijwilligers en aan vrijwilligersorganisaties. Vrijwilligerswerk in de zorg begint vaak inspirerend en licht, maar kan steeds zwaarder worden. De vrijwilliger denkt er niet meer mee op te kunnen houden zonder dat de toch al kwetsbare cliënt daarvan schade ondervindt. Tonkens en collega’s (2008) noemden dit fenomeen de ‘vrijwilligersklem’. Uit onderzoek van Faulk (2009: 91) blijkt dat een deel van de vrijwilligers moeite heeft om nee te zeggen.

Ervaringsdeskundigheid Een bijzondere groep zijn de vrijwilligers met ervaringsdeskundigheid. De bekendste zijn de ervaringsdeskundigen met psychiatrische achtergrond en de ex- mantelzorgers. De ervaringsdeskundige vrijwilligers leggen makkelijker contact met mensen met psychische problemen en kunnen problemen sneller signaleren dan professionals. Tegelijkertijd zijn ervaringsdeskundigen zelf soms nog kwetsbaar en is een goede verbinding met professionele hulpverlening nodig. 3.6 Vrijwilligers worden ingezet voor de ondersteuning van mantelzorgers, zodat overbelasting bij mantelzorgers zoveel mogelijk beperkt wordt. Het ondersteunen van mantelzorgers in algemene zin is beschreven in het mantelzorgbeleid. In deze paragraaf wordt specifiek ingegaan op het ondersteunen van mantelzorgers door vrijwilligers. Het tijdelijk overnemen van de zorg van een mantelzorger heet respijtzorg. Vrijwilligers kunnen met name respijtzorg bieden in het dagelijks leven van mantelzorgers. Het regelmatig ontlasten van mantelzorgers heeft meer effect dan respijtzorg in de vorm van weekendje weg. Waarbij de mantelzorger wel even helemaal kan bijkomen, maar na terugkomst weer snel in het oude patroon kom en opnieuw overbelast kan raken. Beter is het daarom de zorg structureel te verlichten. Het heeft de voorkeur om dit op verschillende manieren te doen, gebruik makend van het netwerk van de mantelzorger. Één van de manieren waarop dit netwerk kan worden ingezet is via het verenigingsleven. Mantelzorgers die overbelast raken zeggen namelijk van als eerste hun lidmaatschap van de (sport)vereniging op. Het project ‘mantelzorgers binnenboord’ speelt hierop in, door verenigingen handvatten te bieden hoe ze de eigen leden kunnen behouden door ze in de thuissituatie te ondersteunen. Deze taak zou enerzijds bij de VWC kunnen worden belegd, gegeven de huidige contacten m.u.v. de sportverenigingen. En anderzijds bij sportservice, die de sportverenigingen bedient. Voor mantelzorgers die geen lid zijn van een vereniging, of een klein netwerk hebben, kan vrijwillige thuishulp een goede ontlasting zijn, of een maatje waarmee de hulpbehoevende af en toe op stap gaat zodat de mantelzorger even tijd voor zichzelf heeft. Belangrijk is hierbij dat de vrijwilliger voldoende bagage heeft om met de zorgvrager en diens aandoening om te gaan. Het zal niet in alle gevallen mogelijk zijn dat mantelzorgondersteuning door een vrijwilliger wordt geboden. Naast het georganiseerde aanbod van vrijwillige oppas en thuiszorg en maatjescontact, kunnen buurtcoaches overbelasting bij mantelzorgers signaleren en verbinding leggen met buurtbewoners die hier willen ondersteunen. 3.7 Vrijwilligers vormen een verbindende factor in buurten en wijken

13

Mantelzorg in cijfers Uit cijfers van het SCP van 2010 blijkt dat er in Nederland 3,5 miljoen volwassen mantelzorgers zijn waarvan 450.000 (zwaar) overbelast. Omgerekend zijn er ruim 10.000 volwassen mantelzorgers in Doetinchem, waarvan 1300 (zwaar) overbelast.* Van deze mantelzorgers tussen de 18 en 65 jaar heeft 71% naast de zorgtaken ook betaald werk. *Daarnaast groeit een kwart van alle jeugdigen van 12-15 jaar op met ziekte en zorg in de thuissituatie

Samenspel in de wijk Vrijwilligerswerk en wijkgericht werken zijn niet nieuw. De opgave, waar wij als samenleving en lokale overheid de komende jaren voor staan, is dat wel. Dat is de aanleiding voor de Doetinchemse Keuze. En dat is één van de hoofdredenen dat wij als Doetinchem Wijkwerk Nieuwe Stijl inzetten ten behoeve van sterke wijken en buurten. Sportverenigingen, zorginstellingen, scholen, het wijkbedrijf, professionals en buurtbewoners werken met elkaar samen om de aanwezige energie in de buurt te benutten. Vrijwilligerswerk is hierbij het smeermiddel. Buurtbewoners en vrijwilligersorganisaties die activiteiten in de wijk willen opzetten worden waar nodig gefaciliteerd door de partners in de wijk. Er zijn met name binnen sportverenigingen en zorginstellingen veel vrijwilligers actief. Door actiever te worden in de wijk kunnen deze, tot nu toe meer naar binnen gekeerde, organisaties hun vrijwilligers meer afwisseling bieden en tegelijkertijd meer vrijwilligers werven voor hun reguliere activiteiten. Voorbeelden zijn er al. Zo is er de inzet van Markenheem om Schavenweide tot het “kloppend hart”van de wijk te maken. En wil voetbalvereniging DZC uit de Huet sportactiviteiten aan kwetsbare groepen aanbieden die als tegenprestatie vrijwilligerswerk in de kantine of langs de velden uitvoeren. We willen deze initiatieven meer stimuleren. Professionals in de wijk helpen vrijwilligers waar mogelijk, nodigen uit en verbinden met andere initiatieven. Ter ondersteuning verwijzen zij naar het aanbod van de VWC. Tegelijkertijd halen zij op welke behoefte aan ondersteuning en deskundigheidsbevordering er in de wijken is, zodat de VWC haar aanbod daar op kan afstemmen. De wijknetwerken hebben daarnaast de beschikking over wijkbudgetten om initiatieven een extra stimulans te geven. Het wijkbedrijf werkt met reïntegreerders die in de wijk worden ingezet als laatste stap naar betaald werk. Voor sommige klanten kan dit leiden tot een vast dienstverband bij het wijkbedrijf. Tegelijkertijd leveren zij een bijdrage aan de leefbaarheid in de wijk. De scheidslijn tussen openbare ruimte en particuliere ruimte wordt minder strikt. Een particulier kan bij aantoonbare nood worden geholpen door het wijkbedrijf. Maar omgekeerd kunnen ook bewoners worden uitgenodigd tot (inrichting) en onderhoud van hun eigen omgeving. Denk aan sneeuw schuiven, bladeren ruimen, snoeien. De gemeente waakt over het algemeen belang. Accommodaties Om vrijwilligerswerk op wijkniveau aantrekkelijk te maken, is een toegankelijke sfeer essentieel. De locatie, invulling en functie van het buurthuis en andere ontmoetingspunten is dan ook een belangrijke factor. Wanneer wijkbewoners hier graag komen, is het ook makkelijker om hen te vragen mee te helpen bij bepaalde activiteiten. Of hen zelf collectieve activiteiten te laten organiseren. Door vrijwilligers daarbij veel eigen verantwoordelijkheid en vrijheid te geven, kan een dynamische vrijwilligerscultuur ontstaan in een wijk. Vanuit de gemeente kan dit gestimuleerd worden door de buurthuizen en faciliteiten beschikbaar te stellen voor all-volunteer organisaties die activiteiten organiseren die binnen Wijkwerk Nieuwe Stijl passen. Een netwerk van vrijwilligers in de wijk Buurtcoaches en andere professionals in de wijk hebben baat bij een goed netwerk en investeren hier ook in. Een overzicht van individuen die zich per wijk willen inzetten helpt daarbij, bijvoorbeeld zodat de buurtcoaches hun netwerk met elkaar kunnen delen. Op die

14

manier kunnen snel mensen op de been gebracht worden bij een eenmalige klus, of kan een koppeling tot stand gebracht worden tussen mensen die iets voor elkaar kunnen betekenen. Het overzicht wordt op de volgende manier tot stand gebracht: Een digitale database per wijk wordt door de buurtcoaches gevuld met inwoners die zich vrijwillig willen zetten. Hierbij wordt aangegeven voor welke activiteiten elke inwoner beschikbaar is. Een goede optie is om deze database ook aan het meldpunt vrijwillige dienstverlening beschikbaar te stellen, zodat zij snel mensen kunnen benaderen bij een individuele ondersteuningsvraag. Belangrijk is wel dat mensen kunnen aangeven of zij hiervoor benaderd willen worden als ze in de database staan. Er zijn verschillende mogelijkheden waarop de database verder kan worden ingezet. Bijvoorbeeld door buurtbewoners zelf toegang te geven zodat ze zelf de verbinding kunnen maken. Of dit wenselijk en werkbaar is zal in de praktijk uitgezocht moeten worden. Aan deze database kunnen ook de organisaties die actief zijn in de wijk worden toegevoegd. Op dit moment heeft de VWC ook een vacaturebank. Ook hebben de buurtcoaches en wijknetwerken hun eigen website. Het heeft de sterke voorkeur om de database en de verschillende websites met elkaar te integreren.

15

Hoofdstuk 4 – Uitvoeringsagenda In dit hoofdstuk worden de activiteiten die in hoofdstuk 3 zijn benoemd in een uitvoeringsagenda overzichtelijk weergegeven. Tevens zijn de verantwoordelijkheden belegd is aangegeven wanneer de activiteiten starten. De beleidsadviseur vrijwilligersbeleid bewaakt de uitvoeringsagenda.

Activiteit

Trekker

Wie is betrokken

Wanneer

Gezamenlijk leerproces aangaan over de gevolgen van de Doetinchemse keuze voor de rol en werkzaamheden t.a.v. vrijwilligerswerk Het nemen van een beslissing over de positie van de vrijwilligerscentrale

Beleidsadviseur Vrijwilligerswerk

Bestuur, ambtenaren, raadsleden

Start 2014


MO en Zorgplein

Medio 2014

-

Opstellen van heldere opdrachtformulering aan de VWC over de reikwijdte van de ondersteunende taken.


MO, Zorgplein, Werkplein

Medio 2014

-

Promoten van vrijwilligerswerk door aan te haken bij actuele ontwikkelingen

Communicatie


Jaarlijks vanaf 2014

-

Minimaal 4 werkbezoeken per jaar bij vrijwilligersorganisaties


Burgemeester, wethouders en ambtenaren

-

Promotie en waardering op wijkniveau organiseren en opnemen in de jaarprogrammering Actief stimuleren van vrijwilligerswerk van klant en burger

Vrijwilligerscentrale

Wijknetwerken

Het stimuleren van vrijwilligerswerk in de breedte -

-

Start in 2014

-

Klantmanagers Wmo en W&I, buurtcoach, Wijkregisseurs

16

Jaarlijks vanaf 2014

Activiteit -

-

Trekker

Wie is betrokken

Wanneer

Benutten van de diversiteit aan potentiële vrijwilligers en vrijwilligerswerk: bij elkaar brengen van vraag en aanbod VWC Gestart in 2013 Digitale vacaturebank continueren en verbeteren. VWC Buurtcoaches 2014 Opzetten (digitale) database met vrijwilligers die kunnen voorzien in individuele ondersteuningsvragen VWC Meldpunt VD en Op Maat Start in 2014 Dienstverlening vanuit “Op Maat” integreren met het meldpunt Vrijwillige Dienstverlening VWC 2014 All volunteer organisaties stimuleren activiteiten te ontplooien in de eigen wijk Buurtcoaches en VWC zoeken elkaar op en werken samen VWC 2014

Vrijwilligerswerk als participatie en opstap voor bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt Werkafspraken om mensen met een grote afstand tot de W&I consulent Buurtcoach en VWC Per 1-1-2014 arbeidsmarkt via vrijwilligerswerk te laten participeren Vrijwilligerswerk als vorm van daginvulling voor mensen met een beperking

-

Onderzoeken en uitproberen van mogelijkheden om vrijwilligerswerk als daginvulling in te zetten. Organisaties die vormen van collectief vrijwilligerswerk opzetten worden extra (financieel) ondersteund

Werkgroep AWBZ Beleidsadviseur vrijwilligerswerk

17

MO, Zorgplein, Vrijwilligersorganisaties, W&I Beleidsadviseurs AWBZ en Participatie

Start 2015 Per direct

Activiteit

Trekker

Wie is betrokken

Wanneer

In de zorg wordt op een verantwoorde manier een beroep gedaan op vrijwilligers -

Inkoopbeleid aanpassen zodat wordt getoetst op aanwezigheid van gedegen vrijwilligersbeleid

Inkoop

-

Zorginstellingen die gebruik maken van ervaringsdeskundigen krijgen de voorkeur boven zorginstellingen die dat niet doen Bewaken van de belastbaarheid van ervaringsdeskundigen moet binnen de organisatie van activiteiten worden geborgd.

Accounthouders Wmo Accounthouders Wmo

-

Zorgplein, Werkplein

In 2014 aanpassen voor Inkoop-relaties per 1-1-2015 Aanbestedingen inkoop- procedures met start in 2014

Vrijwilligers worden ingezet voor de ondersteuning van mantelzorgers -

-

-

Mantelzorgondersteuning gebeurt meer structureel dankzij de inzet van vrijwilligers via Vrijwillige Oppas en Thuiszorg. Het netwerk van mantelzorgers wordt aangesproken, bijvoorbeeld door het verenigingsleven in te schakelen.

VOT, NPV

Reeds gestart

VWC

2014

Vrijwilligers vormen een verbindende factor in buurten en wijken Opzetten (digitale) database met vrijwilligers per wijk die VWC kunnen voorzien in individuele ondersteuningsvragen. Sociale kaart en vacaturebank worden op wijkniveau VWC en inzichtelijk gemaakt. buurtcoaches Mogelijkheden voor kosteloos gebruik van accommodaties in Accommodatiede wijk onderzoeken. Ook sportverenigingen en beleid onderwijslocaties kunnen hier van betekenis zijn. Faciliteiten beschikbaar stellen voor bewoners en Wijknetwerk vrijwilligersorganisaties die zich inzetten voor de wijk.

18

Buurcoaches

2014 2014

2014

Hoofdstuk 5 – Financiën en risico’s Vrijwilligerswerk draagt bij aan een sterke participatiesamenleving. Ook vanuit economisch oogpunt is een dergelijke samenleving is gewenst. De economische waarde van vrijwilligerswerk is niet in euro’s uit te drukken en zal alleen maar belangrijker worden. Bij het inzetten van de middelen die vanuit het rijk worden overgeheveld is dit een belangrijke afweging. In deze paragraaf volgt een indicatie van de huidige middelen en de kant die het opgaat. 5.1 Budget Het ondersteunen van het vrijwilligerswerk in de breedte zal vanaf 2015 vanuit ontschotte budgetten moeten gebeuren. Daarnaast willen we een verschuiving van de 2e en 1e naar de nulde lijn op het gebied van zorg en welzijn. Vrijwilligerswerk zal meer nadruk krijgen binnen die nulde lijn. Om het vrijwilligerswerk te ondersteunen, aanmoedigen en uitnodigen moeten de nodige middelen vrijgemaakt worden. Met het huidige budget kan slechts een deel van de uitvoeringsagenda uitgevoerd worden. Het jaar 2014 is een overgangsjaar. De acties uit de uitvoeringsagenda moeten leiden tot inzicht in de kosten vanaf 2015. Voor activiteiten die extra geld kosten komt een apart voorstel. Deze uitvoeringsnotitie geeft een aantal handvatten om het vrijwilligersklimaat in Doetinchem verder te versterken. Voor een deel hebben deze handvatten financiële consequenties. 1. Vrijwilligerscentrale De ontvangt in 2014 € 125.000 aan subsidie. Gezien de uitvoeringsagenda krijgt zij extra taken. Binnen het huidige budget zal dat kunnen betekenen dat de consulenten van de VWC niet alle projecten kunnen uitvoeren. Na 2015 is het daarom wenselijk om de uren inzet van de consulenten uit te breiden. De kosten van de Vrijwilligerscentrale zullen daarom toenemen. Sportservice Doetinchem wordt vanuit het sportbudget gesubsidieerd (gemeentelijke middelen, aangevuld met rijksmiddelen) om sportverenigingen specifiek te ondersteunen. Het Steunpunt Amateurkunst is een door de provincie gesubsidieerde instelling die ondersteuning biedt aan culturele organisaties. Beide organisaties vullen de vrijwilligerscentrale aan bij het ondersteunen van vrijwilligers. Waar ondersteuning van vrijwilligers op het gebied van sport en/of cultuur in de knel komt, wordt in de toekomst een beroep gedaan op het ontschotte budget. 2. Daginvulling Met de overheveling van begeleiding en dagbesteding uit de AWBZ naar de gemeente en beperkt budget, ontstaat de wens de dagbesteding op een andere manier te organiseren. Vrijwilligerswerk biedt zoals gezegd naar verwachting voor een deel van de cliënten een goede oplossing. De komst van de Participatiewet is aanleiding om opnieuw naar betaald en onbetaald werk te kijken. En dus ook naar vrijwilligerswerk als middel om te participeren. Vrijwilligerswerk als daginvulling is relatief goedkoop maar niet gratis. Hiervoor willen we per 2015 dan ook geld reserveren.

19

3. Subsidies Vrijwilligerswerk mag mensen geen geld kosten. Via subsidies willen we dat vrijwilligers uit alle sectoren een onkostenvergoeding kunnen krijgen, scholing kunnen volgen en een vangnet hebben. Op dit moment ontvangen vrijwilligersorganisaties ongeveer € 100.000 via Wmo subsidies. Een deel daarvan gaat wel weer op aan huur van accommodaties. Daarnaast is er € 100.000 (D- ton) vrij inzetbaar ten behoeve van burgerinitiatieven in de wijk. 4. Accommodaties Vrijwilligerswerk in de wijk wordt gestimuleerd door plekken waar makkelijk activiteiten georganiseerd kunnen worden. Het beschikbaar stellen van accommodaties kost linksom of rechtsom wel geld. Creatief ruimtegebruik en samenwerking met andere organisaties kan de kosten eventueel drukken. 5.2 Voorstel Subsidie De algemene subsidieverordening van de gemeente wordt geëvalueerd en mogelijk aangepast. Het is een goed moment om ook de uitvoeringsregelingen voor vrijwilligerswerk te herijken. De uitvoeringsregelingen passen namelijk niet meer binnen de werkwijze Wijkwerk Nieuwe Stijl en hebben daarnaast de volgende ongewenste effecten: 1. Er bestaan verschillende uitvoeringsregelingen voor vrijwilligersorganisaties, waarbij niet goed helder is op welke manier zij elkaar aanvullen. 2. De gemeente heeft niet het hele subsidiebudget in eigen hand. Het platform Meedoen en Ondersteuning heeft namelijk een budget waaruit zij namens de gemeenten aanvragen kunnen honoreren voor belangenbehartiging. De organisaties die in het platform zitten kunnen op die manier hun eigen aanvraag beoordelen. 3. Van sommige uitvoeringsregelingen zijn de criteria niet duidelijk, zodat een afwijzing of toekenning niet goed beargumenteerd kan worden 4. Sommige vrijwilligersorganisaties weten de weg naar de gemeente (heel) goed te vinden, in tegenstelling tot andere organisaties. All volunteer organisaties weten daarnaast minder goed hoe het aanvragen en verantwoorden van subsidies werkt. We willen precedentwerking tegengaan en financiering van vrijwilligers activiteiten op een objectieve en transparantie en stimulerende manier doen. Deze uitvoeringsnotitie leidt tot de volgende uitgangspunten voor het bijstellen van de uitvoeringsregelingen dan wel de subsidieverordening zelf en het inkoopbeleid: 1. Subsidie aan vrijwilligersorganisaties moet de activiteiten en maatschappelijke betrokkenheid aanjagen, in plaats van afremmen door ingewikkelde procedures. 2. Vrijwilligersorganisaties worden gesubsidieerd vanuit het inhoudelijke beleidsveld waarop zij actief zijn. 3. Belangenbehartiging als zodanig is geen beleidsdoel. 4. Voor marktpartijen geldt dat goed vrijwilligersbeleid één van de inkoopvoorwaarden is.

20

Bijlage 1- Bronnen Literatuur en onderzoek: Faulk (2009) Nienhuis et al. (2011) (Scholten 2011). (Van der Maat 2008) (Dekker en Steenvoorden 2008). www.Mezzo.nl www.vng.nl Informele zorg in Nederland, rapport SCP 2013 Ellen de Mooij (2013) Tussenevaluatie Buurtcoaches (aug 2013) De Doetinchemse Keuze (okt 2013)

Betrokken partners: Sociale Raad Markenheem Fatimazorg De speel ‘o’ theek Vrijwilligerscentrale JOT World

21

Bijlage 2 - Activiteiten VWC Deze uitvoeringsnotitie stelt voor het ondersteunen van vrijwilligers(organisaties) te beleggen bij de Vrijwilligerscentrale. Een goede opdrachtverlening aan de VWC is daarbij cruciaal. Naast de bestaande activiteiten zullen onderstaande punten onderdeel uitmaken van deze opdrachtverlening. -

De Vrijwilligerscentrale hanteert een gekantelde werkwijze, neemt geen taken over maar zet vrijwilligers en organisaties in hun kracht. De VWC werkt samen met professionals in de wijk. De VWC organiseert de mogelijkheid voor het verkrijgen van ervaringscertificaten. De VWC stimuleert all volunteer organisaties activiteiten te ontplooien in de eigen wijk De VWC werkt samen met de consulenten W&I en de buurtcoaches om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt aan vrijwilligerswerk te helpen.

22

Ondersteunen, Aanmoedigen en Uitnodigen

Recommend Documents