onderneming en financiering

© EIW BV

onderneming en financiering e ig e n ve rm o g e n ee n m a n s z a a k mijn eigen geld wordt steeds meer

Het eigen vermogen van een persoonlijke ondernemingsvorm is het geld dat die persoon of personen in de onderneming heeft/hebben gestopt. Bij de eenmanszaak is het inderdaad één persoon. Het eigen vermogen is een vorm van permanent risicodragend vermogen. Permanent duidt op het feit dat er geen aflossingsverplichting bestaat. Risicodragend houdt in, dat alle verliezen uit dat vermogen betaald moeten worden en dat de vergoeding afhankelijk is van de gemaakte winst. Op het eigen vermogen rust geen vaste rentelast. De mate waarin het eigen vermogen in een bepaalde periode toe- of afneemt, is afhankelijk van het bedrijfsresultaat, de privéopnamen en de privéstortingen in die periode. Het eigen vermogen neemt toe door: • een gemaakte winst niet op te nemen voor privédoeleinden, • het bijstorten van geld uit het privévermogen van de ondernemer. Het eigen vermogen neemt af door: • privé meer geld op te nemen dan dat de winst toelaat, • het lijden van verlies. Schematisch ziet dit er als volgt uit: Eigen vermogen aan het begin van de periode +/-

Bedrijfsresultaat (nettowinst/-verlies)

-

Privéopnamen

+

Privéstortingen Eigen vermogen aan het einde van de periode

voorbeeld Het eigen vermogen van een speciaalzaak bedraagt per 1 januari € 131.559,-. In dat jaar wordt er een nettowinst gerealiseerd van € 58.692,-. In dat jaar wordt € 20.377,- voor privé opgenomen. Het eigen vermogen per 31 december is dan: Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst Privéopnamen Eigen vermogen per 31 december

werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

€ € € € €

131.559,58.692,- + 190.251,20.377,- 169.874,-

UITWERKINGEN

Pagina 39

© EIW BV

o p g a ve n 1. Gegevens van een kledingzaak: • eigen vermogen per 1 januari • nettowinst • privéopnamen

€ 78.390,€ 29.770,€ 33.070,-

Bereken het eigen vermogen per 31 december van deze kledingzaak. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

€ € € € €

Privéopnamen Eigen vermogen per 31 december

78.390,29.770,- + 108.160,33.070,- 75.090,-

2. Gegevens van een ijzerwarenspeciaalzaak: • eigen vermogen per 1 januari € 65.700,• nettowinst € 37.400,• privéopnamen € 43.100,Bereken het eigen vermogen per 1 januari van deze ijzerwarenspeciaalzaak. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

€ € € € €


65.700,37.400,- + 103.100,43.100,- 60.000,-

3. Op de balans van een herenmodezaak staat per 1 januari een eigen vermogen van € 90.400,-. In dat jaar wordt er een nettowinst gerealiseerd van € 41.170,-. De privéopnamen in dat jaar bedragen € 21.050,-. Bereken het eigen vermogen van deze herenmodezaak per 31 december van dat jaar. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

€ € € € €



UITWERKINGEN

90.400,41.170,- + 135.570,21.050,- 110.520,-

Pagina 40

© EIW BV 4. Gegevens van een detailhandelsonderneming met betrekking tot een kalenderjaar: • nettowinst € 95.750,• privéopnamen € 75.600,• privéstortingen € 20.000,Bereken de winstreservering van deze detailhandelsonderneming in dat kalenderjaar. Privéopnamen Privéopnamen

€ € - € € €

Nettowinst Winstreservering

75.600,20.000,- 55.600,95.750,- + 40.150,-

5. Op de balans van sportspeciaalzaak “Matchpoint” staat per 1 januari een eigen vermogen van € 73.600,-. In dat jaar wordt er een nettowinst gerealiseerd van € 35.700,-. De privéopnamen in dat jaar bedragen € 19.300,-. a. Bereken het eigen vermogen van sportspeciaalzaak “Matchpoint” per 31 december. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

€ € € € €


73.600,35.700,- + 109.300,19.300,- 90.000,-

b. Bereken het gemiddeld geïnvesteerde eigen vermogen van deze sportspeciaalzaak. Gemiddelde geïnvesteerd eigen vermogen: (€ 73.600,- + € 90.000,-) ÷ 2 = € 81.800,6. Op de balans van schoenenwinkel “Brassé” staat aan het begin van het jaar een eigen vermogen van € 36.200,-. In de loop van dat jaar wordt er een nettowinst gerealiseerd van € 19.400,-. In dat jaar is er voor een bedrag van € 23.600,- aan privé opgenomen. De totale vermogensbehoefte van deze schoenenwinkel is aan het begin van het jaar even groot als aan het eind van het jaar. a. Bereken het eigen vermogen van schoenenwinkel “Brassé” per 31 december.. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

€ € € € €


36.200,19.400,- + 55.600,23.600,- 32.000,-

b. Beoordeel de financiële positie van deze schoenenwinkel per 31 december ten opzichte van de situatie per 1 januari Gezien het feit dat er op het eigen vermogen is ingeteerd, mag geconcludeerd worden dat de financiële positie van de schoenenzaak “Brassé” verslechterd is.


UITWERKINGEN

Pagina 41

© EIW BV 7. Het eigen vermogen van een supermarkt bedraagt aan het begin van het jaar € 51.840,en aan het einde van dat jaar € 60.920,-. De privéopnamen in dat jaar bedragen € 40.640,-. Bereken de nettowinst in dat jaar van deze supermarkt. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst Privéopnamen Eigen vermogen per 31 december

€ € € € €

51.840,49.720,101.560,40.640,60.920,-

+ -

8. Het eigen vermogen van een speciaalzaak in meubelen bedraagt aan het begin van het jaar € 68.000,- en per 31 december van dat jaar € 62.450,-. In dat jaar wordt er een nettowinst gerealiseerd van € 21.900,-. Bereken de privéopnamen van dat jaar van deze speciaalzaak. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

68.000,21.900,- + 89.900,27.450,- 62.450,-

€ € € € €


9. René Hottam, eigenaar van een doe-het-zelfzaak, behaalt in enig boekjaar een nettowinst van € 43.755,-. Op de balans van de doe-het-zelfzaak staat per 1 januari een eigen vermogen van € 172.625,- en per 31 december van € 194.250,-. Bereken het bedrag dat René in dat boekjaar aan privé opgenomen heeft. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

€ € € € €


172.625,43.755,- + 216.380,22.130,- 194.250,-

10. Het eigen vermogen van een sportzaak bedraagt per 31 december € 159.600,- en per 31 december het jaar daaropvolgend € 163.400,-. In dat jaar is er een nettowinst gerealiseerd van € 49.397,-. Bereken de privéopnamen van dat jaar. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

€ € € € €



UITWERKINGEN

159.600,49.397,- + 208.997,45.597,- 163.400,-

Pagina 42

© EIW BV 11. Van een speciaalzaak in lederwaren en reisartikelen zijn de volgende gegevens bekend: • eigen vermogen per 1 januari € 97.600,• economisch resultaat, negatief € 8.300,• gewaardeerd loon € 40.700,• gewaardeerde interest € 3.120,• gewaardeerde interest bedraagt 3% van het gemiddelde geïnvesteerde eigen vermogen a. Bereken het eigen vermogen van deze speciaalzaak in lederwaren en reisartikelen per 31 december. Eigen vermogen 01-01 € 97.600,Nettowinst (- € 8.300,- + € 40.700,- + € 3.120,-) = € 35.520,- + € 133.120,Gem. geïnvesteerd eigen vermogen 100/3 x € 3.120,- = € 104.000,Eind eigen vermogen is dan 2 x € 104.000,- - € 97.600, - = € 110.400,b. Bereken de privéopnamen. Eigen vermogen per 1 januari Nettowinst

97.600,35.520,- + 133.120,22.720,- 110.400,-

€ € € € €

Privéopnamen Eigen vermogen per 31 december 12. Gegevens van een speciaalzaak in koffers en lederwaren: • eigen vermogen per 1 januari € 90.000,• consumentenomzet € 399.500,• exploitatiekosten € 79.500,• privéopnamen € 23.000,• brutowinst 36% Voor de btw geldt het h-tarief. a. Bereken de nettowinst van deze speciaalzaak. consumentenomzet btw omzet inkoopwaarde omzet brutowinst

€ € € €

399.500,00 69.334,71 330.165.29 211.305,79 -

64 % € € €

exploitatiekosten Nettowinst

118.859,50 79.500,00 39.359,50

b. Bereken het eigen vermogen van deze speciaalzaak per 31 december. Eigen vermogen per 1 januari € 90.000,00 Nettowinst 41.357,15 + € € 131.357,15 Privéopnamen 23.000,00 € Eigen vermogen per 31 december € 108.357,15


UITWERKINGEN

Pagina 43

© EIW BV 13. De gedeeltelijke balans van textielzaak “Koenders” ziet er per 1 januari als volgt uit: Gedeeltelijke balans textielzaak “Koenders” per 1 januari Eigen vermogen Voorraad

€

147.500,-

€

397.000,-

€

149.000,-

€

397.000,-

Verdere gegevens • aan privé is er € 28.400,- opgenomen, • uit het resultatenoverzicht blijkt een nettowinst van € 44.280,-, • de vermogensbehoefte per 31 december is € 400.000,-. a. Hoeveel procent van de totale vermogensbehoefte is per 1 januari gedekt door het eigen vermogen (afronden op één decimaal nauwkeurig)? (€ 149.000,- ÷ € 397.000,-) x 100% = 37,5% b. Bereken het eigen vermogen van textielzaak “Koenders” per 31 december. Eigen vermogen per 1 januari 149.000,€ Nettowinst € 44.280,- + 193.280,€ Privéopnamen € 28.400,- Eigen vermogen per 31 december 164.880,€ c.

Beoordeel de financiële positie van deze textielzaak per 31 december ten opzichte van de situatie per 1 januari. (€ 164.880,- ÷ € 400.000,-) x 100% = 41,22% Financiële positie is verbeterd.


UITWERKINGEN

Pagina 44

© EIW BV 14. De gedeeltelijke balans van textielzaak “Janssen” ziet er per 1 januari als volgt uit: Gedeeltelijke balans textielzaak “Janssen” per 1 januari Eigen vermogen Voorraad

€

185.250,-

€

535.750,-

€

225.000,-

€

535.750,-

Verdere gegevens • aan privé is er € 53.750,- opgenomen, • uit het resultatenoverzicht blijkt een nettowinst van € 86.780,-, • de vermogensbehoefte per 31 december is € 589.500,-. a. Hoeveel procent van de totale vermogensbehoefte is per 31 december gedekt door het eigen vermogen (afronden op één decimaal nauwkeurig)? (€ 225.000,- ÷ € 535.750,-) x 100% = 41,9% b. Bereken het eigen vermogen van textielzaak “Janssen” per 31 december. Eigen vermogen per 1 januari € 225.000,Nettowinst 86.780,- + € 311.780,€ Privéopnamen € 53.750,- Eigen vermogen per 31 december 258.030,€ c.

Beoordeel de financiële positie van deze textielzaak per 31 december ten opzichte van de situatie per 1 januari. (€ 258.030,- ÷ € 589.500,-) x 100% = 43,8% Financiële positie is verbeterd.

15. Mevrouw Karin Groeneweg exploiteert een speciaalzaak in verlichtingsartikelen. De balans van deze speciaalzaak ziet er per 1 januari als volgt uit: Balans per 1 januari € Winkelpand € 121.360,Eigen vermogen 106.600,Inventaris 6.540,Banklening € 28.800,€ Voorraad € 87.780,Krediet in rekening€ Vorderingen € 8.920,courant 55.400,€ Liquide middelen 18.000,Crediteuren 34.340,€ Overige kortlopende € schulden 17.460,€ 242.600,€ 242.600,Verdere gegevens van het betreffende boekjaar: • consumentenomzet € 265.251,• gemiddelde brutowinst 37% • inkopen, exclusief btw (geheel op rekening) € 115.397,werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 45

© EIW BV • afschrijvingskosten: − pand € 5.060,− inventaris € 3.365,• overige exploitatiekosten • privéopnamen • aflossing banklening Voor de btw geldt het h-tarief.

€ 35.078,€ 58.750,€ 800,-

Gegevens van de speciaalzaak in verlichtingsartikelen per 31 december: • vorderingen € 3.400,• liquide middelen € 7.375,• debetsaldo krediet in rekening-courant € 54.300,• crediteuren € 11.500,• overige kortlopende schulden € 12.380,a. Bereken de nettowinst van deze speciaalzaak. consumentenomzet btw omzet inkoopwaarde omzet brutowinst

€ € € €

265.251,46.035.30 219.215,70 138.105,89 -

63 % €

81.109,81

€ €

43.503,37.606,81

exploitatiekosten

afschrijvingskosten 0verige exploitatiekstn.

€ €

8.425,35.078,-

Nettowinst

b. Bereken de voorraad van deze speciaalzaak per 31 december. Beginvoorraad 87.780,€ Inkopen € 115.397,- + Beschikbaar 203.177,€ Inkoopwaarde € 140.427,- Eindvoorraad 62.750,€ c. Bereken het eigen vermogen van de speciaalzaak per 31 december. Eigen vermogen per 1 januari 106.600,€ Nettowinst € 38.970,- + 145.570,€ Privéopnamen € 58.750,- Eigen vermogen per 31 december 86.820,€ d. Stel de balans van de speciaalzaak per 31 december samen. Balans per 31 december Winkelpand 116.300,Eigen vermogen € 86.820,€ € Inventaris € 3.175,Banklening 28.000,Voorraad 62.750,Krediet in rekening€ Vorderingen 3.400,courant € 54.300,€ Liquide middelen 7.375,Crediteuren € 11.500,€ Overige kortlopende schulden € 12.380,€ 193.000,€ 193.000,-


UITWERKINGEN

Pagina 46

© EIW BV e.

Bereken de crediteurentermijn in dagen nauwkeurig. Gemiddelde crediteurensaldo = (€ 34.340,- + € 11.500,-) ÷ 2 = € 22.920,Inkopen op rekening inclusief btw: 1,21 x € 115.397,- = € 139.630,37 Ct = (€ 22.920,- ÷ € 139.630,37) x 360 = 59,09 = 59 dagen.

16. De heer F. Quadvlieg exploiteert een grootschalige bouwmarkt in het noorden van het land. De balans van de bouwmarkt ziet er per 1 januari als volgt uit: Balans per 1 januari € Winkelpand € 185.000,Eigen vermogen 269.030,Inventaris 19.750,6% hypothecaire € € Vervoermiddel € 7.000,geldlening 104.900,€ Voorraad € 221.740,7% lening o/g 46.680,€ Vorderingen 51.880,Crediteuren 75.730,€ Liquide middelen € 24.580,Overige kortlopende € schulden 13.610,€

509.950,-

€

509.950,-

Verdere gegevens van het betreffende boekjaar: • consumentenomzet € 1.063.146,• gemiddelde brutowinst 34% • inkopen, exclusief btw (geheel op rekening) € 574.654,• afschrijvingskosten: − winkelpand € 7.400,− inventaris € 5.000,− vervoermiddel € 4.000,• overige exploitatiekosten (inclusief rentekosten leningen) € 183.811,• privéopnamen € 97.105,• aflossingen: − 6% hypothecaire geldlening € 15.900,− 7% lening € 34.170,Voor de btw geldt het h-tarief. Gegevens van de bouwmarkt per 31 december van het boekjaar: • vorderingen € 46.660,• liquide middelen € 23.450,• crediteuren € 81.450,• overige kortlopende schulden € 13.780,-


UITWERKINGEN

Pagina 47

© EIW BV a. Bereken de nettowinst van dit boekjaar van deze bouwmarkt. consumentenomzet btw omzet inkoopwaarde omzet brutowinst

€ € € €

1.063.146,184.512,95 878.633,05 579.897,81 -

66 % €

298.735,24

€ €

200.211,98.524,24

exploitatiekosten

Afschrijvingen Overige exploit. kosten

€

16.400,-

€

183.811,-

Nettowinst

b. Bereken de voorraad van deze bouwmarkt per 31 december van dit boekjaar. Beginvoorraad 221.740,€ Inkopen € 574.654,- + Beschikbaar 796.394,€ Inkoopwaarde € 589.644,- Eindvoorraad 206.750,€ c.

Bereken het eigen vermogen van deze bouwmarkt per 31 december van dit boekjaar. Eigen vermogen per 1 januari 269.030,€ Nettowinst € 103.545,- + € 372.575,Privéopnamen 97.105,- € Eigen vermogen per 31 december € 275.470-

d. Stel de balans van deze bouwmarkt per 31 december van dit boekjaar samen. Balans per 31 december Winkelpand 177.600,Eigen vermogen € 275.470€ Inventaris 14.750,6% hypothecaire € Vervoermiddel 3.000,geldlening € 89.000,€ Voorraad 206.750,7% lening o/g € 12.510,€ Vorderingen 46.600,Crediteuren € 81.450,€ Liquide middelen € 23.450,Overige kortlopende schulden € 13.780,€ e.

472.210,-

€

472.210,-

Bereken de crediteurentermijn van dit boekjaar in dagen nauwkeurig. Gemiddelde crediteurensaldo = (€ 75.730,- + € 81.450,-) ÷ 2 = € 78.590,Inkopen op rekening inclusief btw zijn € 574.654 x 1.21 = € 695.331,34 Ct = (€ 78.590,- ÷ € 695.331,34) x 360 = 40,7 = 41 dagen


UITWERKINGEN

Pagina 48

© EIW BV

k re d ie t p rijs bank- en leverancierskrediet heeft ook een prijs

De kosten van het krediet in rekening-courant en het leverancierskrediet worden ook wel aangeduid als de prijs van het krediet ofwel de kredietprijs. Deze prijs wordt altijd uitgedrukt in procenten per jaar. Voor de berekening van de kredietprijs kun je de volgende formule gebruiken: kredietprijs =

kosten van het krediet per jaar gemiddelde krediet

x 100%

voorbeeld 1 De eigenaar van een elektrozaak heeft een lopende rekening bij de plaatselijke bank. In de overeenkomst zijn de volgende voorwaarden opgenomen: • de kredietlimiet is € 5.000,-, • de debetrente bedraagt 6% op jaarbasis, • de kredietprovisie bedraagt 0,25% per kwartaal van de hoogste debetstand. Van de accountant ontvangt deze eigenaar de volgende cijfers over het eerste kwartaal van een bepaald jaar: • gemiddelde debetsaldo € 2.500,• hoogste debetstand € 4.000,De kosten van het krediet per jaar bedragen: Rentekosten 6% van € 2.500,- = € 150,Kredietprovisie 4 x 0,25 x € 4.000,- = € 40,Jaarkosten € 190,De kredietprijs is dan: (€ 190,- ÷ € 2.500,-) x 100% = 7,6%.

voorbeeld 2 Een leverancier van de elektrozaak uit het vorige voorbeeld stelt de volgende betalingsconditie: “1% korting contant, netto 2 weken.” De eigenaar van de elektrozaak koopt bij deze leverancier een partij goederen voor € 1.000,-. Als de eigenaar van deze elektrozaak contant betaalt, moet hij € 990,- betalen. Maakt hij gebruik van het leverancierskrediet, dan kost hem dit voor 14 dagen € 10,-. Een krediet van € 990,- kost op jaarbasis: 360/14 x € 10,- = € 257,14


UITWERKINGEN

Pagina 49

© EIW BV De kredietprijs is dan: € 257,14,€ 990,-

x 100% = 25,97%.

Ofwel: 360 14

x

100 99

x 1% = 25,97%.

conclusie Als de kredietprijs van het krediet in rekening-courant lager is dan de kredietprijs van het leverancierskrediet (25,97%; dat zal meestal het geval zijn), dan kan de eigenaar van deze elektrozaak deze nota beter contant betalen.

o p g a ve n 17. Dirk Hagoort exploiteert in het oosten van het land een speelgoedzaak, die gespecialiseerd is in computerspellen. Voor het betalen van de kortlopende schulden maakt hij regelmatig gebruik van een krediet in rekening-courant. In de kredietovereenkomst zijn de volgende voorwaarden opgenomen: • de kredietlimiet is € 50.000,-, • de debetrente bedraagt 6,25% op jaarbasis, • de kredietprovisie bedraagt 0,25% per kwartaal van de hoogste debetstand. Voor de berekening van de kosten van het derde kwartaal beschikt de bank over de volgende gegevens: • gemiddeld debetsaldo € 26.000,-, • hoogste debetstand € 38.500,-. a. Bereken de kosten van het krediet in rekening-courant van Rente 0,0625 x € 26.000,- x 0,25 Kredietprovisie 0,0025 x € 38.500,Kosten krediet in rekening-courant

het derde kwartaal. € 406,25 96,25 + € 502,50 €

b. Bereken uitgaande van de bovenstaande gegevens de kredietprijs van het krediet in rekening-courant (afronden op één decimaal nauwkeurig). . (4 x € 502,50 ÷ € 26.000,-) x 100% = 7,7% 18. Mevrouw K. Sanders exploiteert in Haarlem een damesboetiek. Voor het betalen van haar leveranciers maakt ze gebruik van een krediet in rekening-courant. In de kredietovereenkomst zijn de volgende voorwaarden opgenomen: • de kredietlimiet is € 35.000,-, • de debetrente bedraagt 9% op jaarbasis, • de kredietprovisie bedraagt 0,5% per kwartaal van de hoogste debetstand.


UITWERKINGEN

Pagina 50

© EIW BV Voor de berekening van de kredietkosten van het tweede kwartaal beschikt de bank over de volgende gegevens: • gemiddelde debetsaldo € 19.500,-, • hoogste debetsaldo € 31.250,-. a. Bereken de kredietkosten van het tweede kwartaal van deze damesboetiek. Debetrente 0,25 x 0,09 x € 19.500, € 438,75 Kredietprovisie 0,005 x € 31.250,156,25 + € Kosten krediet in rekening-courant 595,00 € b. Bereken uitgaande van de bovenstaande gegevens de kredietprijs van het krediet in rekening-courant (afronden op één decimaal nauwkeurig). {(€ 595,00 x 4) ÷ € 19.500,-} x 100% = 12,2% 19. Jo Pluim, grossier in agf-producten, hanteert voor zijn afnemers de volgende betalingsconditie: “1% korting bij contante betaling of 1 week netto.” Bereken de kredietprijs van het leverancierskrediet dat verstrekt wordt door Jo Pluim (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/7 x 100/99 x 1% = 51,9% 20. Op de factuur van een leverancier van sportartikelen staat de volgende betalingsconditie: “Bij betaling binnen 10 dagen 2% korting voor contant of 30 dagen netto.” Bereken de kredietprijs van het leverancierskrediet (afronden op één decimaal nauwkeurig) 360/20 x 100/98 x 2% = 36,7% 21. Stan Keulers exploiteert in het zuiden van het land een kindermodezaak. Voor het betalen van de kortlopende schulden maakt hij regelmatig gebruik van een krediet in rekening-courant. In de kredietovereenkomst zijn de volgende voorwaarden opgenomen: • de kredietlimiet is € 25.000,-, • de debetrente bedraagt 6,25% op jaarbasis, • de kredietprovisie bedraagt 0,25% per kwartaal van de kredietlimiet. Voor de berekening van de kosten van het vierde kwartaal beschikt de bank over de volgende gegevens: • gemiddelde debetsaldo € 16.000,-, • hoogste debetstand € 22.500,-. a. Bereken de kosten van het krediet in rekening-courant van het vierde kwartaal. Debetrente 0,0625 x € 16.000,- x 0,25 250,00 € Kredietprovisie 0,0025 x € 22.500,56,25 + € Kosten krediet in rekening-courant € 306,25 b. Bereken uitgaande van de bovenstaande gegevens de kredietprijs van het krediet in rekening-courant (afronden op één decimaal nauwkeurig). {(€ 306,25 x 4) ÷ € 16.000,-} x 100% = 7,7%


UITWERKINGEN

Pagina 51

© EIW BV 22. De betalingscondities van een grossier in huishoudelijke elektrische artikelen luiden: • betaling binnen 8 dagen: 1% korting, • betaling binnen één maand: netto. Bereken de kredietprijs van het leverancierskrediet dat door deze grossier wordt verstrekt (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/22 x 100/99 x 1% = 16,5% 23. Supermarkteigenaar H. Aarts krijgt het grootste deel van de kruidenierswarenbestelling geleverd door groothandel “Van Weerd”. Op de inkoopfacturen staan de volgende betalingscondities afgedrukt: • betaling binnen 3 dagen: 1,5% korting, • betaling binnen 10 dagen: netto. Bereken de kredietprijs van het leverancierskrediet dat supermarkteigenaar H. Aarts geniet (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/7 x 100/98,5 x 1,5% = 78,3% 24. Het krediet in rekening-courant van ondernemer Megens kost 9,1% (per jaar). Op de facturen van een vaste leverancier staat altijd: “Bij betaling binnen 20 dagen 1,5% korting contant, netto binnen 40 dagen.” a. Bereken de kredietprijs van het leverancierskrediet (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/20 x 100/98,5 x 1,5% = 27,4% b. Welke kredietvorm moet de heer Megens uit kostenoogpunt kiezen? Krediet in rekening-courant 25. Een ondernemer kan voor de betaling van zijn leveranciers gebruikmaken van zijn krediet in rekening-courant of hij kan gebruikmaken van leverancierskrediet. De kosten van het krediet in rekening-courant worden geschat op 8% per jaar. De belangrijkste leverancier hanteert de volgende betalingsconditie: “4% korting voor contante betaling binnen 14 dagen; 60 dagen netto.” a. Bereken de kredietprijs van het leverancierskrediet (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/46 x 100/96 x 4% = 32,6% b. Bij de keuze uit leverancierskrediet of krediet in rekening-courant kan prijsvergelijking tot een oplossing leiden. Zal een ondernemer altijd de goedkoopste oplossing kiezen? Motiveer het antwoord. Nee het een en ander heeft ook de maken met de financiële mogelijkheden, Hierbij kun je onder andere denken in hoeverre hij nog gebruik kan maken van het krediet in rekening-courant. 26. Schoenenwinkel Schefman krijgt van een leverancier 60 dagen de tijd om te betalen. De leverancier biedt hierbij het volgende: • bij betaling binnen 10 dagen mag er 2% voor contant worden afgetrokken, • bij betaling na 10 dagen, maar binnen 30 dagen, bedraagt de korting voor contant 1,5%; betaalt de detaillist na 30 dagen, maar binnen 40 dagen, dan mag nog 0,75% voor contant worden afgetrokken. werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 52

© EIW BV a. Bereken de kredietprijs als Schefman na 60 dagen betaalt. 360/50 x 100/98 x 2 = 14,69%. b. Het factuurbedrag bedraagt € 16.540,-. Hoeveel euro korting “verliest” Schefman als hij na 43 dagen deze factuur betaalt? Hij mist de korting van 2% voor contante betaling = 2% van € 16.540, = € 330,80. 27. Frits Geurtjens, eigenaar van een bouwmarkt, heeft van de plaatselijke bank een krediet in rekening-courant. De kosten van dit krediet worden begroot op 9% per jaar. Voor de levering van de verschillende artikelgroepen maakt Frits gebruik van meerdere grossiers. Deze grossiers hebben verschillende betalingscondities, te weten: • grossier van de verf en aanverwante artikelen: 1,5% korting contant; netto binnen 2 weken, • grossier van het hout: 1% korting contant; netto binnen 6 weken, • grossier van de ijzerwaren: 2,5% korting bij betaling binnen 8 dagen; netto binnen 1 maand, • grossier van de gereedschappen: − betaling binnen 1 maand na factuurdatum, − bij betaling binnen 8 dagen na factuurdatum mag 2% kredietbeperking in mindering worden gebracht. Bij welke grossier(s) zal Frits gebruikmaken van het aangeboden leverancierskrediet? Motiveer het antwoord met een berekening. Grossier Verf: 52/2 x 100/98,5 x 1,5% = 39,2% Grossier Hout: 52/6 x 100/99 x 1% = 8,7% Grossier IJzer: 360/22 x 100/97,5 x 2,5% = 42% Grossier Ger.sch. 360/22x 2 = 32,7% (Let op: bij kredietbeperking moet de kredietprijs anders berekend worden dan bij korting voor contante betaling.) Antwoord Grossier Hout 28. Een ondernemer heeft gedurende de maanden juni, juli en augustus € 40.000,- extra vreemd vermogen nodig. Voor deze financiering staat hij voor de volgende keuze: • gebruikmaken van leverancierskrediet; de conditie daarvan is 2% korting bij betaling binnen 8 dagen, netto 10,5 maand, • vreemd vermogen op lange termijn aantrekken; de kosten hiervan zijn 5% per jaar. In de maanden waarin het geld niet nodig is, brengt het geld 1% rente op. a. Bereken de kredietprijs van het leverancierskrediet (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/37 x 100/98 x 2% = 19,9% b. Laat door middel van een berekening zien welke keuze het voordeligst is. (5% - 9/12 x 1%) x € 40.000,= € 1.700,3/12 x 0,0199 x € 40.000,- = € 1.990,Kan ook met de kritische termijn bepaald worden: 2,54 mnd.


UITWERKINGEN

Pagina 53

© EIW BV 29. Van Dam, eigenaar van een speciaalzaak in huishoudelijke artikelen, koopt een partij witgoed. De inkoopfactuur vermeldt een totaalbedrag van € 29.500,-. Op de factuur staan de volgende betalingscondities: • 2% korting bij contante betaling, • betaling binnen 1 maand: netto. Nadat Van Dam de kredietprijs van het aangeboden leverancierskrediet berekend heeft, neemt hij het besluit de factuur contant te betalen. Voor dergelijke betalingen beschikt Van Dam over een krediet in rekening-courant. De kosten van dit krediet worden begroot op 10% per jaar. a. Bereken de kredietprijs van het aangeboden leverancierskrediet (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/30 x 100/98 x 2% = 24,5% b. Bereken de rentekosten voor het gebruik van het krediet in rekening- courant (afronden op hele euro’s nauwkeurig). Hij heeft het geld gedurende 1 maand nodig. 0,10 x 1/12 x € 28.910,- = € 240,92 c. Bereken het financiële voordeel dat Van Dam heeft door gebruik te maken van het krediet in rekening-courant. Door het feit dat hij zijn leveranciers direct betaalt, geniet hij een korting van 2% van € 29.500, - ofwel € 590,-. Per saldo hij dus een voordeel van: € 590,- -/- € 240,92 = € 349,08 30. De voorraad van een ijzerwarenspeciaalzaak is gedurende vijf niet aaneengesloten maanden € 90.000,- méér dan de minimumvoorraad. Voor de financiering van deze extra voorraad staan de ondernemer drie mogelijkheden ter beschikking: • een achtergestelde lening via de familie à 6% per jaar; geschatte haalbare rente bij belegging 3% per jaar, • gebruikmaken van leverancierskrediet, waarbij de volgende betalingsvoorwaarden gelden: − contant: netto-factuurbedrag, − betaling binnen 10,5 maand: kredietkosten 2,5%, • een extra krediet in rekening-courant tegen een kredietprijs van 6% per jaar, terwijl de creditrente 0,5% per jaar bedraagt. Bereken voor elke mogelijkheid afzonderlijk de financieringskosten van de extra voorraad en bepaal welke mogelijkheid de voorkeur geniet op grond van de berekende financieringskosten. Achtergestelde lening (6% - 7/12 x 3%) x € 90.000,= € 3.825,Leverancierskrediet 360/45 x 2,5% = 20% 5/12 x 0,20 x € 90.000,- = € 7.500,Krediet in rekening-courant. 5/12 x 0,06 x € 90.000,- = € 2.250,Keuze valt op 3.


UITWERKINGEN

Pagina 54

© EIW BV

vo o rb e e ld u it we rk in g : fin a n cie rin g en p la n zo ziet mijn totaalplaatje uit

Tanja op de Camp is acht jaar filiaalhoudster geweest in een modezaak. Zij verschijnt bij de financiële deskundige van de plaatselijke bank met plannen voor een eigen modezaak, onder de naam “Fashion House”, in het stadsdeelwinkelcentrum. Tijdens het gesprek blijkt dat het geheel grondig is voorbereid. Er is een marktonderzoek gehouden. Bij de begroting worden offertes overlegd. De prognose is gebaseerd op verhoudingscijfers (kengetallen) van de modebranche. Voor zover de prognose afwijkt van die kengetallen, weet Tanja precies te vertellen waarom in haar situatie de zaak anders ligt. De investeringsbegroting, inclusief btw, voor de nieuw te openen modezaak “Fashion House” ziet er als volgt uit: Investeringsbegroting Verbouwing winkelpand Inventaris Vervoermiddelen Totale duurzame bedrijfsmiddelen Voorraad Aanloopkosten Liquide middelen Totale overige bedrijfsmiddelen Totale vermogensbehoefte

€ € €

€ € €

47.000,105.750,8.225,- + €

160.975,-

€ €

63.150,- + 224.125,-

58.750,2.000,2.400,- +

Tanja beschikt over een eigen vermogen van € 10.000,-. Van haar vader krijgt zij € 12.000,-. Dit bedrag behoeft niet afgelost te worden. Wel moet er rente betaald worden. In het financieringsplan wordt rekening gehouden met een bedrag van € 35.000,dat door de crediteuren gefinancierd wordt. Het financieringsplan ziet er dan als volgt uit: Financieringsplan Totale vermogensbehoefte Eigen geld Familielening Totale ingebrachte vermogen

€ €

€

224.125,-

€

22.000,-

€ € €

202.125,35.000,167.125,-

10.000,12.000,- +

Nog te financieren Crediteuren Door de bank te financieren

Ondanks het feit dat het een zware financiering (€ 167.125,-) zal worden, gaat de bank toch met Tanja in zee. werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 55

© EIW BV De bank stelt de volgende financiering voor: • borgstellingskrediet • banklening • tijdelijke lening voor de financiering van de btw • krediet in rekening-courant tot maximaal € 35.000,Totaal door de bank te financieren

€ 80.000,€ 35.000,€ 32.725,€ 19.400,€ 167.125,-

De openingsbalans van Fashion House” ziet er dan als volgt uit: Openingsbalans “Fashion House” x € 1,Vaste activa Eigen vermogen Verbouwing pand 40.000 Inventaris 90.000 Vreemd Vermogen Lang Vervoermiddelen 7.000 Familielening 12.000 137.000 Borgstellingskrediet 80.000 Vlottende activa Voorraad Banklening 50.000 35.000 Vorderingen(btw) 32.725 Liquide middelen 4.400 Vreemd Vermogen Kort Krediet in 87.125 rekening-courant 19.400 Crediteuren 35.000 Tijdelijke lening 32.725

10.000

127.000

87.125 224.125

224.125

De openingsbalans voldoet precies aan de financieringsregel: “De vaste activa moeten gefinancierd worden met eigen vermogen en met vreemd vermogen lang (terwijl de vlottende activa groot genoeg moeten zijn om de schulden op korte termijn te betalen).”

o p g a ve n

31. De heer P. Mastenbroek is van plan een winkelwagen te kopen voor de exploitatie van een rijdende winkel. Voor het opstellen van het financieringsplan, beschikt hij over de volgende informatie: • aanschafprijs winkelwagen, inclusief btw h-tarief, € 64.230,-, • inventaris, inclusief btw h-tarief € 20.800,-, • prognose consumentenomzet 1e jaar, inclusief 6,5% btw € 319.500,-, • te verwachten brutowinst 18%, • omzetduur van de voorraad 30 dagen, • de beginvoorraad 80% van de gemiddelde voorraad, • deelneming in de inkoopcombinatie: € 5.000,-, • aanloopkosten: € 5.000,-, • vereiste liquide middelen: € 10.000,-. Voor de financiering van de vermogensbehoefte beschikt de heer P. Mastenbroek over een direct opeisbaar spaartegoed van € 20.000,-. werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 56

© EIW BV De leveranciers verstrekken een krediet van gemiddeld 8 dagen. De inkopen zijn gelijk aan de inkoopwaarde van de omzet. a. Bereken de vermogensbehoefte van de heer P. Mastenbroek. Doe dit door het opstellen van een investeringsbegroting. Voorraad inclusief btw: OS = 360 ÷ 30 = 12 (€ 319.500,- ÷ 12) x 0,82 x 0,8 = € 17.466,Winkelwagen Inventaris Voorraad Deelneming Aanloopkosten Liquide middelen

€ -

64.230,20.800,17.466,5.000,5.000,10.000,- +

€ 122.496,b. Bereken het bedrag dat door de bank gefinancierd moet worden. Doe dit door het opstellen van een financieringsplan. Eigen vermogen € 20.000,Crediteuren - 5.822,- + - 25.822,- -/Door de bank te financieren € 96.674,32. Mevrouw J. Wiesman is van plan een speciaalzaak in damesmode te openen in het winkelcentrum van een middelgrote stad. Voor het opstellen van het financieringsplan beschikt zij over de volgende informatie. Het beoogde winkelpand kost € 150.000,- vrij op naam. Om het pand geschikt te maken voor het verkopen van damesmode, moet er een verbouwing plaatsvinden. De kosten van de verbouwing worden geschat op € 40.000,-. Mevrouw J. Wiesman heeft besloten bepaalde delen van de inventaris via de tweedehandsmarkt te betrekken. De totale inventaris vergt toch nog een investering van € 65.000,-. De auto van mevrouw J. Wiesman wordt in de zaak gebracht voor € 15.000,-. Een consulent van de brancheorganisatie Mitex heeft mevrouw J. Wiesman geholpen met de omzetprognoses. In het winkelpand is waarschijnlijk een consumentenomzet haalbaar van € 1.057.500,-. Daarbij is een brutowinst van € 300.000,- te verwachten. De consulent heeft ook verteld dat de voorraad voldoende moet zijn voor een omzet van vier maanden (de omzetduur is dus 120 dagen). De adviseurs hebben mevrouw J. Wiesman erop attent gemaakt, dat in het eerste jaar de geplande omzet niet gerealiseerd zal worden. Berekend wordt, dat mevrouw J. Wiesman in het eerste jaar € 20.000,- aanloopkosten zal hebben. Dit bedrag wordt in het financieringsplan opgenomen. Mevrouw J. Wiesman zal een bedrag van € 15.000,- nodig hebben als kasgeld. Voor de financiering van de vermogensbehoefte beschikt mevrouw J. Wiesman over een direct opneembaar spaardeposito van € 75.000,-. Bovendien is haar vader erg enthousiast over de plannen en verstrekt haar een lening (zonder aflossingsverplichting) van € 50.000,-. Van de consulent heeft mevrouw J. Wiesman gehoord dat het in de branche gebruikelijk is dat de leveranciers een maand krediet verstrekken. De verwachting is dat de inkopen gelijk zullen zijn aan de inkoopwaarde van de omzet; werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 57

© EIW BV 25% van de beginvoorraad wordt ingekocht op rekening. a. Bereken de vermogensbehoefte van mevrouw J. Wiesman. van de investeringsbegroting. Winkelpand Verbouwing Inventaris Vervoermiddelen Voorraad inclusief btw IWO: (€ 1.057.500 ÷ 1.21 – € 300.000 = € 573.966,94) IWO ÷ OS = € 573.966,94 ÷ 3 x1,21 Liquide middelen + aanloopkosten Totale vermogensbehoefte

Doe dit door het opstellen € 150.000,- 40.000,- 65.000,- 15.000,-

- 231.500,- 35.000,- + € 538.500,-

b. Bereken het bedrag dat de bank, in eerste instantie, moet financieren in de damesmodezaak van mevrouw J. Wiesman. Doe dit door het opstellen van een financieringsplan. Eigen geld € 75.000,Auto - 15.000,Vader - 50.000,- + € 140.000,- -/Te financieren € 398.500,Crediteuren € 233.500 x 0,25 - 58.375,- -/Door de bank te financieren € 340.125,33. Mevrouw Anke Enkevoort exploiteert in Den Bosch een winkel in ijzerwaren en gereedschappen. De balans van deze detailhandelsonderneming per 31 december ziet er als volgt uit: Winkelpand Inventaris Vervoermiddel Voorraad Debiteuren Liquide middelen

€ € € € € €

Balans per 31 december Eigen vermogen 20.000,Hypothecaire lening 15.000,Krediet in rekeningcourant Crediteuren 4.500,Overige kortlopende schulden

€

€ €

90.000,50.000,-

€ € €

13.500,-

€

Verdere gegevens • de afschrijving op het winkelpand geschiedt met een vast bedrag van € 3.250,- per jaar; het winkelpand is 10 jaar geleden aangeschaft voor € 100.000,-, • de consumentenomzet bedraagt € 352.500,-, • de brutowinst is 35%, • de omzetsnelheid is 20,5, • de omzet op rekening bedraagt 10% van de omzet, • er is voor € 252.000,- (inclusief btw) ingekocht, werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 58

© EIW BV • 55% van de inkopen geschiedt op rekening, • de voorraad per 31 december is 90% van de gemiddelde voorraad, • de debiteurentermijn en de crediteurentermijn bedragen respectievelijk 30 dagen en 60 dagen. Voor de btw geldt het h-tarief. Bereken met behulp van de bovenstaande gegevens welk deel van de vermogensbehoefte per 31 december gefinancierd is met het krediet in rekening-courant. Totaalbedragen balans € 39.500,Waarde pand: € 100.000,- - (10x € 3.250) = - 67.500,Voorraad: IWO ÷ OS (IWO 0,65 x 100/121 x € 352.500,- = € 189.359,50) Gemiddelde voorraad is € 189.359,50 ÷ 2,5 = € 75.743,80 Voorraad op de balans € 75.743,80 x 0,9 = - 68.169,42 Debiteuren 30/360 x € 35.250,Totale vermogensbehoefte Crediteuren 60/360 x 0,55 x € 252.000,- € 23.100,Balansposten - 153.500,- + Krediet in rek.crt

2.937,50+ € 178.106,92 - 176.600 -/€ 1.506,92

34. De heer G.F. Triendes exploiteert in een wijk van een middelgrote stad een parfumeriespeciaalzaak. Per 31 december ziet de balans van deze parfumeriespeciaalzaak er als volgt uit: Balans per 31 december Winkelpand Eigen vermogen € 69.850,€ € Inventaris € 17.800,Hypothecaire lening 49.400,€ Voorraad € Familielening 9.800,Debiteuren Krediet in rekening€ € Liquide middelen € 5.200,courant € Crediteuren Overige kortlopende schulden € 4.500,€

€

Verdere gegevens • het winkelpand is acht jaar geleden gekocht voor € 125.000,- (exclusief btw); jaarlijks is 3% van de aanschafprijs afgeschreven, • de jaaromzet bedraagt € 325.000,-, • de gemiddelde brutowinst is 40%, • de omzetsnelheid is 3, • de omzet op rekening bestaat grotendeels uit leveringen aan een opleidingsinstituut voor schoonheidsverzorging en bedraagt 8% van de omzet; de debiteurentermijn is 1 maand, • 25% van de inkopen geschiedt tegen contante betaling; de leveranciers geven gemiddeld een krediet van twee maanden,


UITWERKINGEN

Pagina 59

© EIW BV • de voorraad blijft steeds op hetzelfde niveau gehandhaafd. Voor de btw geldt het h-tarief. Bereken met behulp van de bovenstaande gegevens de ontbrekende getallen op de balans van deze parfumeriespeciaalzaak per 31 december (debiteuren en crediteuren afronden op veelvouden van € 10,- nauwkeurig). Totaalbedragen balans € 23.000,Op het pand is 8 jaar afgeschreven (100 -/- (8 x 3)) Winkelpand 0,76 x € 125.000,- 95.000,Voorraad (0,6 x 325.000) ÷ 3 - 65.000,Debiteuren 1/12 x 0,08 x1,21 x 325.000 2.621,67 + Totaal actief € 185.621,67 Crediteuren: 0,75 x (325.000 x 0,6) x1,19 x 2/12 € 29.493,75 Totaal passief, excl. Cred + rek.crt - 133.550,00 + - 163.043,75 -/Krediet in rekening-courant € 22.577,92 35. De heer R. Dolmans is van plan om per 1 juli een tweede winkel te openen in het nieuwe winkelcentrum van het stadsdeel Urheuvel. Hij heeft de volgende informatie verzameld: • aanschaf pand winkelcentrum Urheuvel, inclusief btw € 223.350,-, • aanschaf inventaris, inclusief btw € 117.500,-, • aanschaf auto € 29.375,-, inclusief € 2.775,- btw. Verdere gegevens • de heer R. Dolmans verwacht in het eerste jaar een omzet te realiseren van € 600.000,-, • de gemiddelde brutowinst wordt begroot op 40%, • de omzetsnelheid is 2, • de heer R. Dolmans wil minimaal € 12.000,- in kas hebben, • de voorraad per 1 juli is gelijk aan de gemiddelde voorraad, Voor de btw geldt het h-tarief. a. Over hoeveel vermogen dient de heer R. Dolmans bij het starten van zijn tweede winkel te beschikken? Gevraagd wordt de vermogensbehoefte per datum, De deelnemer kan kiezen voor inclusief btw of exclusief btw en dan de btw apart opnemen. Dat laatste heeft de voorkeur in verband met de tijdelijke financiering Inclusief btw Exclusief btw Winkelpand 223.250,00 184.504,13 Inventaris 117.500,00 97.107,44 Bestelauto 29.375,00 26.600,00 Voorraad (0,6x 600.000) ÷ 2 x 217.800,00 180.000,00 1,21 Kas 12.000,00 12.000,00 btw 99.713,43 Vermogensbehoefte 599.925,00 599.925,00


UITWERKINGEN

Pagina 60

© EIW BV Voor de financiering van de vermogensbehoefte worden de volgende gegevens verstrekt: • de heer R. Dolmans beschikt over een direct opvraagbaar spaartegoed van € 50.000,-, • de directeur van de plaatselijke bank is bereid een hypothecaire geldlening te verstrekken van € 130.000,- en een middellang bankkrediet van € 60.000,-, • de voorraad wordt in juni geleverd. 80% van de voorraad wordt contant betaald; het restant geschiedt op rekening; de crediteurentermijn is 43 dagen, • voor de financiering van de contant te betalen voorraad wordt een lening verstrekt van € 175.000,-, • het ontbrekende deel van het vermogen dat de heer R. Dolmans nodig heeft, zal verstrekt worden in de vorm van een krediet in rekening-courant, waarvan de kredietlimiet € 75.000,- bedraagt, • de voorbelaste btw per 1 juli wordt tijdelijk door de bank voorgefinancierd. b. Bereken hoe groot het krediet in rekening-courant minimaal moet zijn. Eigen vermogen € 50.000,Hypotheek - 130.000,Middellange lening - 60.000,Lening - 175.000,Crediteuren - 42.840,Tijdelijke lening - 91.380,46 + € 549.220,46 Vermogensbehoefte - 596.325,00-/Krediet in rekening-courant € 47.104,5436. Henk van Breukelen wil per 1 januari een zaak in woonartikelen beginnen in Middelburg. Na overleg met een adviesinstelling komt hij tot de volgende conclusies: • het ambachtelijke werk wordt uit kostenoverwegingen uitbesteed, • de financiële aspecten met betrekking tot het eerste jaar zijn: − voor het kopen van het winkelpand is gemiddeld € 250.000,- nodig; op het winkelpand wordt een hypothecaire geldlening van € 200.000,- verstrekt (in het eerste jaar bestaat er geen aflossingsverplichting), − de gemiddelde investering in inventaris is € 17.500,- en in vervoermiddelen € 12.500,-, − het gemiddelde, te verlenen leverancierskrediet wordt geschat op € 15.000,-, terwijl aan liquide middelen gemiddeld € 17.500,- beschikbaar moet zijn, • de consumentenomzet wordt geschat op € 881.250,-, • voor de btw geldt het h-tarief, • een brutowinstpercentage van 38% wordt haalbaar geacht, • de omzetsnelheid wordt geschat op 2,4. a. Bepaal de gemiddelde vermogensbehoefte van deze woonzaak van het eerste jaar. € 250.000,00 Winkelpand € Inventaris 17.500,00 € Vervoermiddel 12.500,00 € 188.145,66 Voorraad(0,62 x € 881.250,- ÷ 1.19) ÷ 2,4 € Debiteuren 15.000,00 € Liquide middelen 17.500,00 € 500.645,66 Gemiddelde vermogensbehoefte Na overleg met onder andere de plaatselijke bank kan Henk beschikken over een borgwerkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 61

© EIW BV stellingskrediet van € 100.000,- en een krediet in rekening-courant. De gemiddelde debetstand van het krediet in rekening-courant wordt geschat op € 100.000,-. Henk beschikt over een direct opeisbaar spaartegoed van € 160.000,-, terwijl zijn oom Jan het tekortkomend vermogen verstrekt. Het gemiddelde crediteurensaldo bedraagt € 90.000,-. b. Bereken het gemiddelde bedrag van de achtergestelde lening in het eerste jaar. Eigen vermogen Hypotheek Krediet in rekening courant Borgstelling Crediteuren

€ 80.000,€ 200.000,€ 50.000,€ 50.000,€ 90.000,€ 470.000,00 € 500.645,66 -/30.645,66 €

Gemiddelde vermogensbehoefte Achtergestelde lening

37. Mevrouw G. Kampen-Koenders exploiteert drie visspeciaalzaken in het westen van ons land. Met betrekking tot een kalenderjaar beschikt zij over de volgende gegevens van deze drie zaken: • consumentenomzet € 477.000,• inkopen, tegen factuurprijzen € 280.476,• personeelskosten € 30.000,• huisvestingskosten € 20.980,• accountantskosten € 4.000,• verkoopkosten, inclusief btw h-tarief € 30.336,• rentekosten vreemd vermogen € 7.700,• afschrijvingskosten € 17.000,• overige exploitatiekosten, inclusief € 415,- btw € 8.115,• niet-fiscale kosten € 450,• totale privéopnamen € 77.375,• eigen vermogen per 1 januari € 106.676,• voorraad per 1 januari € 7.780,• voorraad per 31 december € 8.715,Voor de btw geldt het l-tarief. a. Bereken de nettowinst van mevrouw G. Kampen-Koenders. beginvoorraad inkopen € 280.476,- ÷ 1,06 beschikbare voorraad inkoopwaarde van de omzet eindvoorraad


UITWERKINGEN

€ € € € €

7.780,264.600,- + 272.380,263.665,- 8.715,-

Pagina 62

© EIW BV Omzet (€ 477.000,- ÷ 1,06) inkoopwaarde omzet brutowinst

exploitatiekosten

personeelskosten huisvestingskosten accountantskosten verkoopkosten rentekosten vv afschrijvingskosten overige kosten niet-fiscale kosten totale exploitatiekosten Nettowinst        

450.000.263.665,-

€ €

186.335,-

€

30.000,€ 20.980,€ 4.000,€ € 25.071,077.700,€ 17.000,€ 7.700,€ 450,- + € € 112.901,07 € 73.433,93-

b. Hoeveel bedraagt het eigen vermogen van deze drie speciaalzaken per 31 december? Eigen vermogen 01-01 Nettowinst Winstreserve Privéopnamen Eigen vermogen 31-12

106.676,00 73.012,56 179.688,56 77.375,00 102.313,56

€ € € € €

c. Bereken de per saldo “te verrekenen btw”. Btw in omzet Btw in inkopen Btw in kosten

€ € €

15.876,00 415,00 5.264,93

€

27.000,00

€ €

21.134.56 5.444,07

+

Te betalen btw

38. Janneke Hollander wil een zaak in lederwaren beginnen. Samen met een deskundige heeft zij, voor de vaststelling van de gemiddelde vermogensbehoefte, de volgende gegevens verzameld: • het pand heeft een aanschafprijs van € 150.000,-, exclusief btw; de jaarlijkse afschrijvingen zijn € 7.500,-, • de aanschafprijs van de inventaris is € 60.000,-, exclusief btw; de jaarlijkse afschrijving bedraagt € 9.000,-, • de omzet wordt geschat op € 600.000,- per jaar, • de brutowinst zal 30% bedragen, • een omzetsnelheid van 6 moet haalbaar zijn, • de verkopen zijn regelmatig over het jaar gespreid en zijn voor 20% op rekening, • de debiteurentermijn is 30 dagen, • het vereiste saldo aan liquide middelen is in het eerste jaar gemiddeld € 8.000,-. Voor de btw geldt het h-tarief.


UITWERKINGEN

Pagina 63

© EIW BV a. Bereken de gemiddelde vermogensbehoefte voor het eerste jaar. (De btw op de duurzame bedrijfsmiddelen mag buiten beschouwing gelaten worden.) Pand (€ 150.000 + € 142.500) ÷ 2 Inventaris (€ 60.000 + € 51.000) ÷ 2 Voorraad (€ 600.000 x 0,7) ÷ 6 Debiteuren 0,2 x € 600.000 x 30/360 x 1,21 Liquide middelen Gemiddelde vermogensbehoefte

€ € € € € €

146.250,55.500,70.000,12.100,8.000,291.850,-

Voor de financiering van de vermogensbehoefte zijn de volgende gegevens bekend: • de inkopen geschieden voor 80% op rekening; ze zijn regelmatig over het jaar gespreid, • de crediteurentermijn is 60 dagen, • de hypotheek op het pand bedraagt 80% van de aanschafprijs, • Janneke heeft een eigen vermogen van € 15.000,-, • Janneke kan in aanmerking komen voor een achtergestelde lening, op voorwaarde dat het eigen vermogen en de achtergestelde lening samen niet meer dan 20% van het balanstotaal bedragen; zij wenst van de maximale lening gebruik te maken, • de bank is bereid een lening te verstrekken van € 35.000,-, • om de resterende vermogensbehoefte te dekken, krijgt Janneke de beschikking over een krediet in rekening-courant. b. Bereken de grootte van de achtergestelde lening. Eigen vermogen, incl AGL 20% van € 291.650,Eigen vermogen is Hieruit volgt een achtergestelde lening

€ € €

c. Bereken de grootte van het krediet in rekening-courant. € Eigen vermogen, inclusief AGL € Crediteuren 60/360 x 420.000 x 1,21 x 0,8 € Hypotheek € Banklening € Totaal vermogen, excl. kred. in rek.-courant € Totaal actief € Krediet in rekening-courant

58.330,15.000,43.330,58.330,67.760,120.000,35.000,- + 281.090,291.650,- 10.560,-

39. Ingaande 1 januari neemt Chantalle Vaessens de damesmodezaak over van de heer K. Gubbels. De volgende bezittingen en schulden worden overgenomen: • winkelpand € 150.000,• inventaris € 15.000,• voorraad € 75.000,• crediteuren € 31.500,De heer K. Gubbels vraagt een goodwill van € 10.000,-. Chantalle is van plan haar auto in de zaak in te brengen. Dit brengt een extra investering van € 10.000,- met zich mee. Verder vindt Chantalle dat zij bij de start minstens € 5.000,- aan kasgeld moet hebben, werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 64

© EIW BV onder andere voor de financiering van de aanloopkosten. Voor de financiering van de vermogensbehoefte beschikt Chantalle, naast haar auto, nog over een eigen vermogen van € 20.000,-. Haar man, een succesvol zakenman, is bereid haar een achtergestelde lening (zonder aflossingsverplichtingen) van € 20.000,- te geven. De vaste activa worden afgeschreven met een vast bedrag per jaar. De restwaarde wordt verwaarloosd. Het winkelpand wordt in 30 jaar afgeschreven, de inventaris in 10 jaar, de auto in 4 jaar en de goodwill in 5 jaar. Op grond van betrouwbare gegevens mag Chantalle in het eerste jaar een nettowinst verwachten van € 68.700,-. Haar privébudget bedraagt in het eerste jaar € 32.750,-. Chantalle komt in aanmerking voor een borgstellingskrediet van € 50.000,-. a. Stel de investeringsbegroting voor Chantalle Vaessens Winkelpand Inventaris Voorraad Goodwill Vervoermiddel Liquide middelen Totaal investeringsbegroting

samen. € 150.000,€ 15.000,€ 75.000,€ 10.000,€ 10.000,€ 5.000,€ 265.000,-

b. Maak een voorstel voor het “financieringsplan” van deze damesmodezaak. Eigen vermogen Crediteuren

€ € € € € € € €

Investeringsbegroting Te financieren Borgstellingskrediet Hypotheek Krediet in rekening-courant

50.000,31.500,81.500,265.000,183.500,50.000,120.000,13.500,-

+ + -

c. Stel de openingsbalans per 1 januari van deze damesmodezaak samen. Verwerk daarin het antwoord van vraag b. Winkelpand Inventaris Vervoermiddel Goodwill Voorraad Liquide middelen

€ € € € € €

Openingsbalans 150.000,Eigen vermogen 15.000,Borgstellingskrediet 10.000,Hypothecaire lening 10.000,Krediet in rekening 75.000,-courant 5.000,Crediteuren

€

265.000,-


UITWERKINGEN

€ € €

50.000,50.000,120.000,-

€ €

13.500,31.500,-

€

265.000,-

Pagina 65

© EIW BV 40. Ingaande 1 januari neemt Patrick Custers de groentezaak van de heer K. de Bie over. De onderstaande bezittingen en schulden worden overgenomen: • inventaris € 27.500,• vervoermiddel € 5.000,• voorraad € 2.000,• crediteuren € 4.000,• overige kortlopende schulden € 5.500,De heer K. de Bie vraagt een goodwill van € 6.250,-. Volgens de deskundige van de bank moet Patrick minimaal € 7.500,- aan liquiditeiten hebben, onder andere voor de financiering van de aanloopkosten. Voor de financiering van de vermogensbehoefte beschikt Patrick over een eigen vermogen van € 8.000,-. Patrick verwacht in het eerste jaar een nettowinst te realiseren van € 20.000,-. Zijn privébudget bedraagt in het eerste jaar € 15.000,-. Op grond van de verstrekte gegevens is de bank bereid het restant van de vermogensbehoefte te financieren. a. Bepaal op grond van de verstrekte gegevens de totale vermogensbehoefte per 1 januari van Patrick Custers. € Inventaris 27.500,€ Voorraad 2.000,€ Goodwill 6.250,€ Vervoermiddel 5.000,€ Liquide middelen 7.500,€ Totale vermogensbehoefte 48.250,b. Bereken het bedrag dat Patrick gefinancierd moet hebben door de bank. Eigen vermogen Crediteuren + Overige kortlopende schulden Investeringsbegroting Te financieren door de bank

€ € € € €

8.000,9.500,- + 17.500,48.250,- + 30.750,-

c. Maak een voorstel voor het “financieringsplaatje” van deze groentezaak. Eigen vermogen Crediteuren + Overige kortlopende schulden Investeringsbegroting Te financieren Banklening Krediet in rekening-courant


UITWERKINGEN

€ € € € € € €

8.000,9.500,- + 17.500,48.250,- + 30.750,20.000,- 10.750,-

Pagina 66

© EIW BV d. Stel de openingsbalans van deze groentezaak samen per 1 januari. Verwerk daarin het antwoord van vraag c. Inventaris Vervoermiddel Goodwill Voorraad Liquide middelen

€ € € € €

€

Openingsbalans 27.500,Eigen vermogen 5.000,Banklening 6.250,Krediet in rekening2.000,courant 7.500,Crediteuren Overige kortlopende schulden 48.250,-

€ €

8.000,20.000,-

€ €

10.750,4.000,-

€ €

5.500,48.250,-

41. De heer K. de Leest wil graag een schoenenzaak beginnen. Als startende ondernemer heeft hij de volgende gegevens verzameld: • hij kan een bestaand winkelpand kopen; het betreft hier een benedengedeelte van een flatgebouw; de aanschafprijs is € 90.000,- (geen btw), • de inventaris moet hij nieuw aanschaffen; hiermee gaat een investering gepaard van € 36.000,-, inclusief btw h-tarief, • de exploitatieprognoses voor het eerste jaar zijn: − omzet: € 360.000,-, − brutowinst 38%, − omzetsnelheid: 2, − beginvoorraad 120% van de gemiddelde voorraad, • de omzet geschiedt uitsluitend à contante betaling, • de vereiste liquide middelen bij de start zijn € 5.000,-. Voor de btw geldt het h-tarief a. Over hoeveel vermogen dient de heer K. de Leest te beschikken bij het starten van de schoenenzaak? € Winkelpand 90.000,00 € Inventaris 36.000,00 € Voorraad(0,62 x 1,21 x € 360.000,-) ÷ 2 x 1,20 162.043,20 € Liquide middelen 5.000,00 € Totaal investeringsbegroting 293.043,20 Voor de financiering van de vermogensbehoefte beschikt de heer K. de Leest over een: • direct opvraagbaar spaartegoed, groot € 15.000,-, • borgstellingkrediet van € 70.000,-, • hypothecaire geldlening ter grootte van € 60.000,-, • banklening van € 40.000,-, • krediet in rekening-courant van € 15.000,-, • leverancierskrediet ter grootte van 50% van de beginvoorraad. Het vermogen dat de heer K. de Leest tekort komt, wordt verstrekt door de heer P. de Leest in de vorm van een achtergestelde lening.


UITWERKINGEN

Pagina 67

© EIW BV b. Bereken het bedrag van de achtergestelde lening die verstrekt wordt door de heer P. de Leest. Eigen vermogen Crediteuren

€ € € € € € € € € €

Investeringsbegroting Te financieren Hypotheek Borgstellingskrediet Bankkrediet Krediet in rekening-courant Achtergestelde lening

15.000,00 79.682,40 94.682,40 290.364,80 195.682,40 60.000,00 70.000,00 40.000,00 15.000,00 10.682,40

+ -

c. Stel de openingsbalans van deze schoenenzaak samen.

Winkelpand Inventaris Voorraad Te vorderen btw Liquide middelen

Openingsbalans 90.000,00 Eigen vermogen 30.252,10 Achtergestelde lening 133.920,00 Borgstellingskrediet 31.192,70 Hypotheek 5.000,00 Bankkrediet Krediet in rekening -courant Crediteuren 290.364,80

€ € € € €

€

€ € € € €

15.000,00 10.682,40 70.000,00 60.000,00 40.000,00

€ € €

15.000,00 79.682,40 290.364,80

42. De heer Jan Vallen exploiteert een kleine groentehal in Valkenburg. Hij overweegt, gezien zijn gevorderde leeftijd, zijn onderneming van de hand te doen. Gegevens van de groentehal Vallen: Balans Groentehal Vallen per 31 december Winkelpand € 147.500,Eigen vermogen Inventaris € 24.000,Hypothecaire lening Auto 5.300,Krediet in € Voorraad € 8.000,rekening-courant Overige kortlopende Crediteuren vorderingen 4.000,Overige € Liquide middelen € 9.200,kortlopende schulden €

198.000,-

€ €

41.000,118.000,-

€ €

32.000,3.900,-

€

3.100,-

€

198.000,-

Frits Geurten, die enige jaren geleden zijn ondernemersdiploma heeft behaald, heeft interesse de zaak van de heer Jan Vallen over te nemen. Hij wil serieus bekijken en berekenen hoe zijn kansen liggen ten aanzien van de overname van bovengenoemde groentehal.


UITWERKINGEN

Pagina 68

© EIW BV Overnamecondities • Frits kan het winkelpand huren van de heer Jan Vallen voor een bedrag van € 15.750,per jaar, • de inventaris kan worden overgenomen voor 75% van de boekwaarde, • van de voorraad is 50% incourant en deze incourante voorraad kan worden overgenomen voor een bedrag van € 1.000,- (exclusief btw), • de courante voorraad kan worden overgenomen tegen balanswaarde, • de auto, de overige vorderingen en de liquide middelen zullen niet worden overgenomen, • de crediteuren worden wel overgenomen, • de overige kortlopende schulden en het krediet in rekening-courant worden door de heer Jan Vallen betaald, • Frits Geurten gaat er vanuit dat het te betalen bedrag aan goodwill na onderhandeling uit zal komen op € 10.000,-, • bij de overname is over de inventaris het btw h-tarief en over de voorraden het btw ltarief verschuldigd. Verdere gegevens • voor verbouwing van het winkelpand zal € 15.000,-, exclusief btw h-tarief nodig zijn, • de uitbreiding van de inventaris kost € 15.750,-, exclusief btw h-tarief, • er wordt een bestelauto gekocht voor € 20.000,-, exclusief btw h-tarief, • de aanvulling tot het gewenste voorraadniveau, in verband met uitbreiden van het conservenassortiment, bedraagt € 12.000,-, exclusief btw l-tarief; de leveranciers geven éénmalig 30 dagen krediet, • het benodigde kasgeld is € 8.000,-, • het beschikbare eigen vermogen is € 30.000,-, • Frits kan van zijn vader een achtergestelde lening krijgen van € 20.000,- (deze lening wordt beschouwd als risicodragend vermogen), • de bank is bereid een lening te verstrekken van € 30.000,-, waarbij de voorraad dient tot zekerheid, • het ontbrekende vermogen kan gefinancierd worden met een krediet in rekeningcourant. a. Bereken het btw-bedrag dat Frits Geurten op de fiscus te vorderen heeft op grond van de overname. Btw op: Inventaris 21% van € 18.000,- = € 3.780,Voorraad 6% van € 5000,= € 300,€ 4.080,b. Bereken het btw-bedrag dat Frits Geurten op de fiscus te vorderen heeft op grond van de nieuwe investeringen (afronden op hele euro’s naar beneden). Verbouwing 21% van € 15.000,- = € 3150,Inventaris 21% van € 15.750,- = € 3.307,50 Auto 21% van € 20.000,- = € 4.200,Voorraad 6% van € 12.000,= € 720,€ 11.377,50 AFGEROND € 10.378,-


UITWERKINGEN

Pagina 69

© EIW BV Naast de vermogensbehoefte voor de btw wil Frits Geurten de overige vermogensbehoefte bepalen voor de overname-investeringen en de nieuwe investeringen. c. Bereken de overige vermogensbehoefte van Frits Geurten. Inventaris 0,75 x € 24.000,Voorraad - Incourant € 1.000,- Courant 0,5 x € 8.000,€ 4.000,Goodwill Verbouwing winkelpand Uitbreiding inventaris Bestelauto Voorraad Kasgeld

€ € € € €

15.000,15.750,20.000,12.000,8.000,-

€

18.000,-

€ € €

5.000,10.000,33.000,-

€ 70.750,€ 103.750,d. Stel de openingsbalans van Frits Geurten per 1 januari samen. Balans Groentehal Geurten per 1 januari Verbouwing winkelpand € 15.000,Eigen vermogen Inventaris 33.750,Lening Vader € Auto 20.000,Banklening € Goodwill 10.000,Krediet in € Voorraad 17.000,rekening-courant € Verrekende btw 14.082,Crediteuren € Liquide middelen 8.000,€ €

117.832,-

€ € €

30.000,20.000,30.000,-

€ €

21.212,16.620,-

€

117.832,-

e. Maak van de openingsbalans van Frits Geurten een gecomprimeerde balans per 1 januari. Gecomprimeerde balans per 1 januari Vaste activa 78.750,Eigen vermogen 30.000,€ € Vlottende activa 30.082,Langlopende schulden 50.000,€ € Kortlopende schulden 37.832,€ € 117.832,€ 117.832,f. Frits verwacht in het eerste jaar een nettowinst te realiseren van € 36.000,-. Het privébudget heeft een totaaltelling van € 25.000,- (uitgaven). Bereken het te verwachten eigen vermogen van Frits Geurten per 31 december van het eerste jaar. Eigen vermogen begin 30.000,€ Nettowinst verwacht € 36.000,€ 66.000,Privébudget 25.000,€ Eigen vermogen te verwachten eind 41.000,€ werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 70

© EIW BV financieringskosten Enkele belangrijke leveranciers van dagverse artikelen hanteren de volgende betalingsconditie: “Bij betaling binnen 10 dagen 10,5 % korting voor contant of 45 dagen netto.” Voor berekening van de prijs van het krediet in rekening-courant gaat Frits Geurten uit van de volgende condities: • debetrente 10%, • creditrente 1,25%, • kredietprovisie 0,5% per kwartaal over de kredietlimiet van € 25.000,-, • verwachte gemiddelde debetsaldo van het eerste kwartaal € 20.000,-. g. Bereken de kredietprijs van het krediet in rekening-courant op basis van de te verwachten gegevens van het eerste kwartaal (afronden op één decimaal nauwkeurig). Debetrente: 3/12 x 0,10 x 20.000,- = € 500,Kredietprovisie: 2 % x 25.000 = - 125,€ 625,(12/3 x 625,-)/200 = 12,5% h. Toon door middel van een berekening aan waar Frits Geurten uit kostenoogpunt voor zal kiezen (leverancierskrediet of krediet in rekening-courant). Prijs leverancierskrediet: (360/35) x 1,5 x 100/98,5 = 15,7% Keuze uit kostenoogpunt: krediet in rekening-courant 43. Jan Martens exploiteert een supermarkt in een oudere buurt van de gemeente Lindestein. Hij wil de vermogensbehoefte bepalen die voortvloeit uit het voorraadverloop. Van zijn accountant heeft Jan Martens de volgende gegevens van het afgelopen boekjaar ontvangen: • consumentenomzet € 1.265.810,• btw-bedrag € 82.810,• beginvoorraad € 56.700,• eindvoorraad € 62.900,• brutowinst 19,3% Het gemiddelde btw-percentage over de inkopen is gelijk aan het gemiddelde btwpercentage over de verkopen. a. Bereken op basis van de verstrekte gegevens het bij Jan Martens in de voorraad gemiddelde geïnvesteerde vermogen. (€ 56.700,- + € 62.900,-) ÷ 2 = € 59.800,b. Bereken het bedrag dat de accountant van Jan Martens in het afgelopen boekjaar heeft verwerkt op de rekening “crediteuren”. Hierbij kan ervan worden uitgegaan dat 90% van de inkopen op rekening plaatsvond. IWO is 0.807 x € 1.265.810 ÷ 1,07 = € 954.681,Voorraad toename is € 6.200,Inkopen zijn: (€ 954.681,- + € 6.200,- ) x 1,07 x 0,9 = € 925.328,34


UITWERKINGEN

Pagina 71

© EIW BV Verdere gegevens met betrekking tot het afgelopen boekjaar: • crediteurentermijn 9 dagen, • debiteurentermijn 15 dagen, • omzet op rekening bedraagt 1% van de consumentenomzet, • de verkopen en de inkopen zijn gelijkmatig over de dagen van het jaar verspreid, • een jaar telt 360 dagen. c. Bereken het gemiddelde crediteurensaldo van het afgelopen boekjaar van deze supermarkt. GCS 9/360 x € 925.328,34 = € 23.133,21 d. Bereken het gemiddelde debiteurensaldo van het afgelopen boekjaar van deze supermarkt. GDS 15/360 x € 1.265.810,- x 0,01 = € 527,42 e. Bepaal het gemiddelde bedrag, dat op grond van de bovenstaande gegevens (betreffende voorraad, debiteuren en crediteuren), nog gefinancierd moet worden. € 527,42 + € 59.800,- - € 23.133,21 = € 37.194,21 Bij de keuze tussen het aanwenden van een krediet in rekening-courant en een leverancierskrediet kan de kredietprijs een rol spelen. De factuur van een leverancier vermeldt de volgende betalingscondities: • betaling binnen 8 dagen 2% korting voor contant, • betaling binnen 30 dagen netto. f. Bereken de kredietprijs van het aangeboden leverancierskrediet (afronden op één decimaal nauwkeurig). 360/22 x 100/98 x 2% = 33,4%

fin a n c ie rin g s k o s t e n hoe kritisch is die termijn

De financieringskosten van het vreemd vermogen lang zijn in de regel lager dan de financieringskosten van het vreemd vermogen kort. Toch kan het soms voordelig zijn om een gedeelte van de vermogensbehoefte te financieren met het (dure) vreemd vermogen kort. Het betreft hier de zogenaamde tijdelijke vermogensbehoefte. Immers: naarmate je het vreemd vermogen kort minder lang nodig hebt, dalen de kosten. Je kunt aan de hand van de kritische termijn bepalen welk deel van de tijdelijke vermogensbehoefte gefinancierd moet worden met vreemd vermogen lang en welk deel met vreemd vermogen kort. Het gevolg van deze benadering is dat er een vermogenssamenstelling ontstaat waarbij de financieringskosten het laagste zijn. Deze vermogenssamenstelling wordt in de bedrijfseconomie het kapitaaloptimum genoemd.


UITWERKINGEN

Pagina 72

© EIW BV De kritische termijn kun je berekenen met de volgende formule: Kritische termijn =

PL – PC PK – PC

x 12 maanden = ........... maanden

PL = rentepercentage VVL; PK = rente percentage VVK; PC = creditrente. voorbeeld 1 Een ondernemer heeft gedurende 5 maanden een tijdelijke vermogensbehoefte van € 15.000,-. Hij kan die tijdelijke vermogensbehoefte financieren met een bankkrediet, waarvan de kosten 5,5% per jaar bedragen. Gedurende de maanden dat het geld niet nodig is, kan het teruggebracht worden naar de bank tegen 1,5% per jaar. De ondernemer kan de tijdelijke vermogensbehoefte ook financieren met zijn krediet in rekening-courant. De kredietprijs hiervan is 7,9% per jaar. De kritische termijn is dan: 5,5 – 1,5 7,9 – 1,5

x 12 maanden = 7,5 maanden.

De ondernemer heeft het geld korter nodig dan 7,5 maand, dus hij moet financieren met VVK, Uitgaande van de financieringskosten: • VVL gedurende 5 maanden kost: 5,5% - 7/12 x 1,5% = 4,63%. • VVK gedurende 5 maanden kost: 5/12 x 7,9% = 3,29%. Dus financieren met VVK is voordeliger. voorbeeld 2 Een ondernemer heeft een financiële planning gemaakt voor het komende jaar. Uit deze planning blijkt dat hij behoefte heeft aan vreemd vermogen gedurende de maanden: x € 1.000,jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sep. okt. nov. dec. 30 20 25 26 19 20 28 27 25 22 18 15 In het vreemd vermogen kan worden voorzien door middel van een: • onderhandse lening: kosten 5% per jaar, • krediet in rekening-courant: kosten 7% per jaar. De creditrente bij de bank is 1%. De kritische termijn is dan: 5– 1 7–1

x 12 maanden = 8 maanden.

Voor de berekening van het kapitaaloptimum wordt het onderstaande staatje gemaakt.


UITWERKINGEN

Pagina 73

© EIW BV • • • • •

gedurende gedurende gedurende gedurende gedurende

12 11 10 9 7

maanden maanden maanden maanden maanden

Het kapitaaloptimum is nu: • VVL : onderhandse lening • VVK: − januari − maart − april − juli − augustus − september − oktober • terugzetten: − december − november − mei

nodig nodig nodig nodig nodig

€ 15.000,€ 18.000,€ 19.000,€ 20.000,€ 22.000,-

€ 20.000,€ € € € € € €

10.000,5.000,6.000,8.000,7.000,5.000,2.000,-

€ 5.000,€ 2.000,€ 1.000,-

De financieringskosten bedragen: • van het VVL: 0,05 x € 20.000, • van het VVK: 1/12 x 0,07 x € 43.000, De opbrengsten van het vermogensoverschot bedragen: 1/12 x 0,01 x € 8.000, De totale financieringskosten van de tijdelijke vermogensbehoefte van het komende jaar bedragen

€ 1.000,€ 250,83 + €

6,67 -/-

€ 1.244,16

De financieringskosten van het derde kwartaal bedragen: • VVL: 0,25 x 0,05 x € 20.000,€ 250,• VVK: juli: 1/12 x 0,07 x € 8.000,aug.: 1/12 x 0,07 x € 7.000,sept.:1/12 x 0,07 x € 5.000,1/12 x 0,07 x € 20.000,- = € 116,67 € 366,67


UITWERKINGEN

Pagina 74

© EIW BV

o p g a ve n 44. Gegevens: • kosten vreemd vermogen lang • kosten vreemd vermogen kort • creditrente • tijdelijke vermogensbehoefte

6,2% 10,4% 1,8% € 95.000,-

a. Bepaal de kritische termijn (afronden op één decimaal nauwkeurig). 6,2 – 1,8 10,4 – 1,8

x 12 maanden = 6,1 maanden

b. Bereken de financieringskosten voor de tijdelijke vermogensbehoefte gedurende 3, 6, 8, en 10 maanden. •

•

•

•

10 maanden VVL 0,062 x € 95.000,- minus 2/12 x 0,018 x € 5.890,- minus € 285,8 maanden: VVL 0,062 x € 95.000,- minus 4/12 x 0,018 x € 5.890,- minus € 570,6 maanden VVL 0,062 x € 95.000,- minus 6/12 x 0,018 x € 5.890,- minus € 855,VVK: 6/12 x 10,4 x € 95.000,Dus VVK goedkoper, dat wiste we al omdat was. 3 maanden VVK: 3/12 x 10,4 x € 95.000,-

€ 95.000,=

€ 5.605,-

€ 95.000,=

€ 5.320,-

€ 95.000,=

€ 5.035,-

= € 4.940,de kritische termijn 6,1 maanden

=

€ 2.470,-

45. Een ondernemer heeft gedurende 6 maanden een tijdelijke vermogensbehoefte van € 30.000,-. Voor de financiering hiervan kan hij kiezen uit: • een lening op lange termijn bij de plaatselijke bank: jaarkosten 5,8%, • een krediet in rekening-courant: jaarkosten 7,2%. Gedurende de maanden dat het geld niet nodig is, kan het op de bank gezet worden tegen 0,8% per jaar. a. Voor welke mogelijkheid zal deze ondernemer kiezen? Motiveer het antwoord met een berekening van de kritische termijn. 5,8 – 0,8

x 12 maanden = 9,375 maanden 7,2 – 0,8 Hij zal kiezen voor VVK werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 75

© EIW BV b. Bereken de financieringskosten van beide mogelijkheden. Kosten VVL (0,058 x € 30.000) - 2 x0,008 x € 30.000,Kosten VVK 2 x 0,072 x € 30.000,-

= =

€ 1.620,€ 1.080,-

46. Een ondernemer heeft voor het komende jaar een financieel plan gemaakt. Uit dat plan blijkt dat hij een permanente vermogensbehoefte heeft van € 87.500,- en een tijdelijke vermogensbehoefte van € 27.000,- gedurende de maanden september, oktober, november en december. Voor de financiering van de tijdelijke vermogensbehoefte kan de ondernemer kiezen uit: • leverancierskrediet: kredietprijs 15,2%, • krediet in rekening-courant: kredietprijs 8,25%, • lening op lange termijn: kredietprijs 6,75%. De ondernemer kiest de financieringsvorm, waarbij de financieringskosten het laagste zijn. De creditrente bij de plaatselijke bank is 0,75%. a. Bereken de financieringskosten voor elke financieringsvorm. Leverancierskrediet 0,152 x 4/12 x € 27.000,= € 1.368,00 Krediet in rekening-courant 0,0825 x 4/12 x € 27.000,= € 742,50 Lening op lange termijn (4/12 x 0,0675 x € 87.500,-) – (0,0075 x 4/12 x € 60.500,-) € 1.968,75 -/- € 151,25 = € 1.817,50 b. Welke financieringsvorm zal de ondernemer kiezen? c. Controleer het antwoord door middel van de berekening van de kritische termijn. 6,75 – 0,75

x 12 maanden = 9,6maanden 8,25 – 0,75 Hij zal kiezen voor VVK 47. Een ondernemer heeft een financieel plan gemaakt voor het komende jaar. Uit dat plan blijkt dat hij een liquiditeitsprobleem heeft in februari, april, mei, juni en september van respectievelijk € 15.000,-, € 17.500,-, € 12.800,-, € 9.000,- en € 19.500,-. Voor opheffing van dit tijdelijke liquiditeitsprobleem kan hij kiezen uit twee financieringsmogelijkheden: • krediet in rekening-courant: kredietprijs 7,8%, • banklening op lange termijn: rente op jaarbasis 5,6%. De ondernemer kiest de financieringsvorm, waarbij de financieringskosten het laagste zijn. De creditrente bij de plaatselijke bank is 1% op jaarbasis. a. Welke financieringsvorm zal deze ondernemer kiezen? Motiveer het antwoord door middel van de berekening van de kritische termijn. 5,6 – 1

x 12 maanden = 8,1maanden 7,8 – 1 Hij zal dus kiezen voor een krediet in rekening-courant


UITWERKINGEN

Pagina 76

© EIW BV b. Bereken de financieringskosten van de gekozen financieringsmogelijkheid. € 73.800,- x 0,078 x 1/12 = € 479,70 of apart: = € februari € 15.000,- x 0,078 x 1/12 97,50 = € 113,75 april € 17.500,- x 0,078 x 1/12 = € mei € 12.800,- x 0,078 x 1/12 83,20 = € juni € 9.000,- x 0,078 x 1/12 58,50 = € 126,75 september € 19.500,- x 0,078 x 1/12 € 479,70 48. De heer K. Leenman exploiteert een tabaksspeciaalzaak in Geleen. Uit zijn financieel plan blijkt dat er in een bepaald jaar een tijdelijke vermogensbehoefte is gedurende de maanden: x € 1.000,jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sep. okt. nov. dec. 200 210 220 230 270 300 280 230 230 210 200 190 Een gedeelte van de tijdelijke vermogensbehoefte kan de heer K. Leenman financieren met eigen vermogen. Dit bedraagt € 70.000,-. De bank verstrekt de heer K. Leenman de volgende gegevens: • kredietprijs van het krediet in rekening-courant: 9,75%, • kredietprijs van een lening op lange termijn: 6,25%, • de creditrente bedraagt 0,5%. a. Bepaal de kritische termijn (afronden op één decimaal nauwkeurig). 6,25 – 0,5 9,75 – 0,5


b. Welk bedrag zal de heer K. Leenman op lange termijn aantrekken? Gedurende 12 maanden nodig 190.000,€ Gedurende 11 maanden nodig 200.000,€ Gedurende 9 maanden nodig 210.000,€ Gedurende 7 maanden nodig 220.000,€ Hij zal dus € 210.000,- -/- € 70.000,- = € 140.000,- aantrekken als VVL. c. In welke maanden zal de heer K. Leenman gebruikmaken van het krediet in rekening-courant en hoe groot zal dit krediet zijn? maart € 10.000,- april € 20.000,- mei € 60.000,juni € 90.000,juli € 70.000,aug € 50.000,- sept. € 20.000,49. Een ondernemer heeft begroot dat hij gedurende het volgende kalenderjaar de onderstaande tijdelijke vermogensbehoefte heeft, onder andere voor het financieren van zijn voorraad: x € 1.000,jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sep. okt. nov. dec. 50 45 55 50 70 80 75 60 55 50 75 70 werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 77

© EIW BV Om in de tijdelijke vermogensbehoefte te voorzien, heeft de ondernemer de volgende financieringsmogelijkheden: • lening met een looptijd van 5 jaar à 6% rente per jaar, • krediet in rekening-courant à 8,5% rente per jaar. Voor een overschot aan liquide middelen kan een rente worden ontvangen van 1% per jaar. a. Bepaal de kritische termijn (afronden op één decimaal nauwkeurig). 6–1 8,5 – 1

x 12 maanden = 8 maanden

b. Bepaal het bedrag dat deze ondernemer met de lening zal financieren. Gedurende 12 maanden nodig € 45.000,Gedurende 11 maanden nodig € 50.000,Gedurende 8 maanden nodig € 55.000,Gedurende 6 maanden nodig € 60.000,Hij zal dus € 55.000,- met een lening financieren c. Bereken de financieringskosten van het eerste kwartaal van het kalenderjaar voor deze ondernemer. € 825,00 VVL 4/12 x 0,06 x € 55.000,€ Credit 1/12 x 0,01 x € 15.000,12,50 € 812,50 50. Kees de Boer exploiteert een detailhandelsonderneming in het westen van de Randstad. De omzet van zijn detailhandelsonderneming is niet regelmatig over het jaar gespreid. De vermogensbehoefte van de detailhandelsonderneming heeft het onderstaande verloop: • 1e kwartaal € 75.000,• 2e kwartaal € 66.000,• 3e kwartaal € 56.000,• 4e kwartaal € 68.800,Kees de Boer heeft een eigen vermogen van € 30.000,-. Voor de verdere financiering van de vermogensbehoefte kan hij kiezen uit vreemd vermogen lang à 5,5% per jaar en een krediet in rekening- courant met een debetrente van 8% per jaar. De creditrente bij de plaatselijke bank is 0,5% per jaar. a. Bepaal de kritische termijn (afronden op één decimaal nauwkeurig). 5,5 – 0,5

x 12 maanden = 8 maanden 8 – 0,5 b. Welk bedrag zal Kees de Boer, gezien de kritische termijn, vreemd vermogen lang aantrekken? Gedurende 12 maanden nodig Gedurende 9 maanden nodig Gedurende 6 maanden nodig Hij zal dus € 36.000,- met een lening financieren werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

aan € € €

26.000,36.000,38.800,-

Pagina 78

© EIW BV c. Stel per de eerste van elk kwartaal de creditzijde van de balans samen. 1e kwartaal: 2e kwartaal: 3e kwartaal: 4e kwartaal:

Eigen VVL VVK Eigen VVL Eigen VVL Eigen VVL VVK

vermogen vermogen vermogen vermogen

€ € € € € € € € € €

30.000,36.000,9.000,30.000,36.000,30.000,36.000,30.000,36.000,2.800,-

d. Bereken de totale financieringskosten als tevens gegeven is dat de gewaardeerde rente 3% per jaar is. VVL EV VVK UITZETTEN

0,055 x € 36.000,0,03 x € 30.000-0,25 x 0,08 x € 11.800,0,25 x 0,01 x € 10.000,-

€

€ €

1.980,900,- + 236,- + 25,- 3.091,-

51. De heer F.L. Beulen exploiteert een drogisterij in een wijkwinkelcentrum van een middelgrote stad. Uit de financiële planning, die drogist F.L. Beulen voor het komende jaar heeft opgesteld, blijkt dat hij een tijdelijke vermogensbehoefte heeft, die van maand tot maand verschilt. Deze tijdelijke vermogensbehoefte is als volgt over het jaar verdeeld: x € 1.000,jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sep. okt. nov. dec. 6 12 10 14 32 28 24 8 20 30 18 4 Wat de financiering betreft heeft drogist F.L. Beulen de keus uit: • een krediet in rekening-courant à 10,4% rente per jaar, • een langlopende lening à 6,1% rente per jaar. Tijdelijk belegde bedragen bij de bank brengen 1% rente per jaar op. a. Bepaal de kritische termijn voor de tijdelijke vermogensbehoefte van drogist F.L. Beulen (afronden op één decimaal nauwkeurig). 6,1 – 1 10,4 – 1



UITWERKINGEN

Pagina 79

© EIW BV b. Bepaal het kapitaaloptimum. Gedurende 12 maanden nodig € Gedurende 11 maanden nodig € Gedurende 10 maanden nodig € Gedurende 9 maanden nodig € Gedurende 8 maanden nodig € Gedurende 7 maanden nodig € Gedurende 6 maanden nodig € Hij zal dus € 14.000,- met een lening financieren (VVL) Dat betekent VVK: mei € 18.000,-, juni € 14.000,-, juli € 10.000,-, sept € 6.000,okt. € 16.000,-, nov. € 4.000,-, Uitzetten: jan € 8.000,-, febr. € 2.000,-, mrt. € 4.000,-, aug. € 6.000,-, dec. € 10.000,-,

4.000,6.000,8.000,10.000,12.000,14.000,18.800,-

c. Hoeveel bedragen de totale jaarlijkse financieringskosten met betrekking tot de bovenstaande tijdelijke vermogensbehoefte? VVL 0,061 x € 14.000,VVK 1/12 x 0,104 x € 68.000,UITZETTEN 1/12 x 0,01 x € 30.000,-

€ € € €

854,00 589,33 + 25,00 1.418,33

52. De heer T. Ang is eigenaar van een speciaalzaak in ijzerwaren en gereedschappen in Den Bosch. Hij heeft een tijdelijke vermogensbehoefte, welke elke maand verschillend is. Deze tijdelijke vermogensbehoefte is als volgt verdeeld: x € 1.000,jan. feb. mrt. apr. mei juni juli aug. sep. okt. nov. dec. 20 30 40 70 80 100 170 70 90 70 20 10 Wat de financiering van de tijdelijke vermogensbehoefte betreft, kan de heer T. Ang kiezen uit: • een krediet in rekening-courant à 10% per jaar, • een langlopende geldlening à 7% per jaar. Tijdelijk belegde gelden brengen bij de bank 1% rente per jaar op. a. Bepaal de kritische termijn (afronden op één decimaal nauwkeurig). 7 –1 10 – 1

x 12 maanden = 8 maanden


UITWERKINGEN

Pagina 80

© EIW BV b. Bereken het bedrag dat de heer T. Ang zal financieren met de langlopende geldlening. Gedurende 12 maanden nodig 10.000,€ Gedurende 11 maanden nodig 20.000,€ Gedurende 9 maanden nodig € 30.000,Gedurende 8 maanden nodig € 40.000,Gedurende 7 maanden nodig € 70.000,Hij zal dus € 40.000,- met een lening financieren (VVL) c. Bereken de totale financieringskosten. VVL 0,07 x € 40.000,VVK 1/12 x 0,10 x € 370.000,UITZETTEN 1/12 x 0,01 x € 80.000,-

€ € € €

2.800,00 3.083,33 + 66,67 5.816,66

€ € € €

700,00 1.750,00 + 0,00 2.450,00

d Bereken de financieringskosten van het derde kwartaal. VVL 3/12 x 0,07 x € 40.000,VVK 1/12 x 0,10 x €210.000,UITZETTEN


UITWERKINGEN

Pagina 81

© EIW BV

win s t ve rd e lin g o p e n b a re ven n o o t s ch a p z o n d e r re c h t s p e rs o o n lijk h e id ik wil mijn winstaandeel Balans “Rousseau Verm. M. Rousseau nts € Verm. L. Rousseau nts € Verbouwing winkelpand € Inventaris € € Vervoermiddelen € Voorraad € Overige vorderingen € Privé M. Rousseau Privé L. Rousseau € € Bank Kas € €

OV” per 31 december voor winstverdeling € 25.000,Vermogen M. Rousseau 5.000,Vermogen L. Rousseau € 20.430,Huurkoopverplichtingen € 23.400,Krediet in € 22.470,rekening-courant € 82.700,Crediteuren 2.600,Overige € 24.500,kortlopende schulden 31.500,Winstsaldo € 16.550,7.350,261.500,-

€

75.000,40.000,2.000,3.500,54.500,10.500,76.000,-

261.500,-

Uit de bovenstaande balans per 31 december van de “Rousseau OV” is af te leiden dat elke vennoot drie balansposten op naam heeft staan, te weten: • eigen vermogen Het eigen vermogen van elke vennoot staat credit op de balans voor het bedrag waarmee de vennoot zich aan de OV gebonden heeft. De hoogte van dit bedrag wordt vastgelegd in het vennootschapscontract. • vermogen nog te storten (nts) Het bedrag waarmee de vennoten contractueel in de OV deelnemen, wordt niet altijd geheel gestort of ingebracht. Het door de vennoot nog niet ingebrachte eigen vermogen wordt verwerkt op de rekening “vermogen . . . . . nts”. Dit is een “rekening van bezit” en een vordering van de OV op de vennoot, waardoor deze rekening op de debetzijde van de balans staat. Zo moet de heer M. Rousseau nog € 25.000,- en moet de heer L. Rousseau nog € 5.000,- in de openbare vennootschap storten. Ofwel ze hebben respectievelijk € 50.000,- en € 35.000,- in de openbare vennootschap gestort. • privé In tegenstelling tot de balans van een eenmanszaak, staan er op de balans van een OV privérekeningen. Op de balans per 31 december van de “Rousseau OV” staan deze op de debetzijde. Deze bedragen zijn ontstaan door de privéopnamen van de vennoten gedurende het jaar. Dit betekent dat de heren M. Rousseau en L. Rousseau respectievelijk een schuld aan de OV hebben van € 24.500,- en van € 31.500,-. Ofwel de OV heeft van de heren F. en L. Rousseau respectievelijk € 24.500,- en € 31.500,- te vorderen. De drie balansposten samen bepalen hoeveel het geïnvesteerde eigen vermogen per vennoot is.


UITWERKINGEN

Pagina 82

© EIW BV winstverdeling Eén van de belangrijkste zaken die geregeld moet worden, is de verdeling van de winst. Als de vennoten een gelijk bedrag in de openbare vennootschap gebracht hebben, ligt een gelijke verdeling van de winst voor de hand. Toch zal er ook gekeken moeten worden naar het aantal uren dat elke vennoot voor de openbare vennootschap werkt. Een gedeelte van de winst is bestemd voor de vergoeding van die gewerkte uren. Deze vergoeding kan gezien worden als een vorm van gewaardeerd loon. Het is een goed gebruik om de vennoten een rentevergoeding te geven over het door hen in de openbare vennootschap gestorte vermogen. De rentevergoeding kan ook gegeven worden over het door de vennoten in de firma geïnvesteerde eigen vermogen. Het restant van de winst, na aftrek van de vergoeding voor de verrichte arbeid en van de vergoeding voor het beschikbaar stellen van vermogen, kan op een vooraf bepaalde manier onder de vennoten verdeeld worden. De verdeling van een verlies kan op dezelfde manier geschieden. De winstaandelen van de vennoten worden gecrediteerd op de rekeningen “privé” van de vennoten; de aandelen in verliezen worden op deze rekeningen gedebiteerd. De privéopnamen van de vennoten ten behoeve van het noodzakelijke levensonderhoud, vakanties, enzovoort worden eveneens op deze rekeningen gedebiteerd. voorbeeld Ten aanzien van de winstverdeling van de “Rousseau OV” zijn in het vennootschapscontract de volgende bepalingen opgenomen: • eerst ontvangt de heer M. Rousseau een vast bedrag van € 25.000,-; de heer L. Rousseau ontvangt een vast bedrag van € 15.000,-, • vervolgens ontvangen de vennoten een bedrag dat gelijk is aan 5% over het door hen in de openbare vennootschap gestorte eigen vermogen per balansdatum, • een eventueel restant (te vergelijken met het economisch resultaat) wordt aan beide vennoten toegekend in gelijke bedragen. De winst ad € 76.000,- wordt als volgt over de beide vennoten verdeeld. • eerst krijgt elke vennoot het vaste bedrag, • vervolgens krijgen ze 5% rente over het gestorte vermogen, voor Marcel is dat € 50.000,- (€ 75.000,- - € 25.000,-) en voor Leo is dat € 35.000,- (€ 40.000,- - € 5.000,-), 5% van het gestorte vermogen betekent dus voor Marcel een rentevergoeding van € 2.500,- en voor Leo een rentevergoeding van € 1.750,-, • het restant ad € 31.750,- (€ 76.000,- minus € 40.000,- minus € 4.250,-) wordt gelijk verdeeld, Marcel en Leo krijgen dus ieder € 15.875,-. Marcel krijgt dus € 43.375,- en Leo krijgt € 32.625,- uit de winst. Samenvattend

• vast bedrag • rente • restant totaal

M. Rousseau x € 1,-

L. Rousseau x € 1,-

totaal x € 1,-

25.000 2.500 15.875

15.000 1.750 15.875

40.000 4.250 31.750

43.375

32.625

76.000


UITWERKINGEN

Pagina 83

© EIW BV

Na winstverdeling ziet de balans van de “Rousseau OV” er als volgt uit: Balans “Rousseau OV” per 31 Verm. M. Rousseau nts 25.000,€ Verm. L. Rousseau nts € 5.000,Verbouwing winkelpand € 20.430,Inventaris 23.400,€ € Vervoermiddelen 22.470,€ Voorraad 82.700,€ Overige vorderingen 2.600,Bank € 16.550,Kas € 7.350,-

€

december na winstverdeling Vermogen M. Rousseau € € Vermogen L. Rousseau Huurkoopverplichtingen € Krediet in € rekening-courant € Crediteuren Overige kortlopende schulden € € Privé M. Rousseau € Privé L. Rousseau

205.500,-

€

75.000,40.000,2.000,3.500,54.500,10.500,18.875,1.125,205.500,-

o p g a ve n 53. “Meerten OV” exploiteert een speciaalzaak in melk- en zuivelproducten in het Westen van Nederland. Volgens het vennootschapscontract is het vermogen van de heer P. Meerten € 50.000,- en dat van mevrouw T. Meerten-Dassen € 30.000,-. Uit de balans van de “Meerten OV” per 31 december blijkt dat het vermogen volledig in de openbare vennootschap gestort is. Ten aanzien van de winstverdeling is het onderstaande overeengekomen: • de vennoten ontvangen een vast bedrag uit de winst van € 25.000,-, • de vennoten ontvangen 6% rentevergoeding over het door hen in de openbare vennootschap gestorte eigen vermogen per balansdatum, • het restant van de nettowinst wordt gelijk verdeeld. a. Verdeel de winst van de “Meerten OV” bij een nettowinst van € 56.000,-. Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant

€ € € € €

P. Meerten 25.000 3.000 28.000 600 28.600

€ € € € €

T. Meerten 25.000 1.800 26.800 600 27.400

€ € € € €

Totaal 50.000 4.800 54.800 1.200 56.000

b. Verdeel de winst van de “Meerten OV” bij een nettowinst van € 36.000,-. Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant


€ € € € €

P. Meerten 25.000 3.000 28.000 - 9.400 18.600 UITWERKINGEN

€ € € € €

T. Meerten 25.000 1.800 26.800 - 9.400 17.400

€ € € € €

Totaal 50.000 4.800 54.800 -18.800 36.000

Pagina 84

© EIW BV 54. Mevrouw G. Joosten en mevrouw M. Janson exploiteren een damesmodezaak onder de naam “JoJaMode OV”. Volgens het vennootschapscontract bedraagt de deelname van mevrouw G. Joosten € 60.000,- en de deelname van mevrouw M. Janson € 40.000,-. Uit de balans per 31 december blijkt dat beide vennoten nog € 20.000,- moeten storten. Ten aanzien van de winstverdeling geldt: • mevrouw G. Joosten ontvangt een vast bedrag van € 25.000,- en mevrouw J. Janson ontvangt een vast bedrag van € 17.500,-, • beide vennoten ontvangen 5% rentevergoeding over het door hen in de openbare vennootschap gestorte eigen vermogen per balansdatum, • het restant van de nettowinst wordt verdeeld in de verhouding van de deelnemende eigen vermogens. a. Verdeel de winst van de “JoJaMode OV” bij een nettowinst van € 53.000,-. Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant

€ € € € €

G. Joosten 25.000 2.000 27.000 4.500 31.500

€ € € € €

J. Janson 17.500 1.000 18.500 3.000 21.500

€ € € € €

Totaal 42.500 3.000 45.500 7.500 53.000

b. Verdeel de winst v van de “JoJaMode OV” bij een nettowinst van € 36.500,-. Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant

€ € € € €

G. Joosten 25.000 2.000 27.000 - 5.400 21.600

€ € € € €

J. Janson 17.500 1.000 18.500 - 3.600 14.900

€ € € € €

Totaal 42.500 3.000 45.500 -9.000 36.500

55. De heer M. Winckers en de heer J. Schreurs exploiteren drie speciaalzaken in lederwaren en reisartikelen. Volgens het vennootschapscontract bedraagt de deelname van de heer M. Winckers € 70.000,- en de deelname van de heer J. Schreurs € 30.000,-. Uit de balans per 31 december blijkt dat de heer M. Winckers nog € 4.000,- moet storten en dat de heer J. Schreurs nog € 16.000,- moet storten. Ten aanzien van de winstverdeling zijn de onderstaande drie punten in het vennootschapscontract opgenomen: • de vennoten ontvangen elk een vast bedrag uit de winst ter grootte van € 45.000,-, • vervolgens ontvangen zij een bedrag dat gelijk is aan 5% over het door hen in de openbare vennootschap gestorte eigen vermogen per balansdatum, • het restant van de nettowinst wordt aan de vennoten toegekend in gelijke bedragen. Verdeel de winst van deze openbare vennootschap bij een nettowinst van: • € 104.600,-, • € 89.400,-.


UITWERKINGEN

Pagina 85

© EIW BV Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant

Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant

€ € € € €

M. Winckers 45.000 3.300 48.300 5.300 53.600

€ € € € €

M. Winckers 45.000 3.300 48.300 - 2.300 46.000

€ € € € €

J.Schreurs 45.000 700 45.700 5.300 51.000

€ € € € €

J.Schreurs 45.000 700 45.700 - 2.300 43.400

€ € € € €

Totaal 90.000 4.000 94.000 10.600 104.600

€ € € € €

Totaal 90.000 4.000 94.000 -4.600 89.400

56. “De Klusser OV” exploiteert drie doe-het-zelfwinkels in de provincie Overijssel. Van deze openbare vennootschap zijn de volgende gegevens van de balans per 31 december voor winstverdeling bekend. • Debet − Vermogen P. Schrijnemakers nts − Vermogen W. Hey nts − Privé P. Schrijnemakers • Credit − Vermogen P. Schrijnemakers − Vermogen W. Hey − Privé W. Hey − Winstsaldo

€ 50.000,€ 25.000,€ 48.500,€ 250.000,€ 200.000,€ 2.875,€ 115.625,-

Ten aanzien van de winstverdeling is het volgende geregeld: • beide vennoten krijgen een vaste vergoeding van € 62.000,-, • de rentevergoeding over het gestorte eigen vermogen per balansdatum bedraagt 5,5%, • het restant van de nettowinst wordt gelijk verdeeld. a. Verdeel de winst van de “De Klusser OV”. Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant

P.Schrijnemakers € 62.000 € 11.000 73.000 € - 14.500 € 58.500 €

€ € € € €

W. Hey 62.000 9.625 71.625 - 14.500 57.125

€ € € € €

Totaal 124.000 20.625 144.625 -29.000 115.625

b. Voor welk bedrag en op welke zijde staan de “privérekeningen” van beide vennoten op de balans per 31 december na winstverdeling? Privé Credit P. Schrijnemakers € 10.000,- (- € 48.500,- + € 58.500,-) W. Hey € 60.000,- (+ € 2.875,- + € 57.125,-)


UITWERKINGEN

Pagina 86

© EIW BV c. Bereken het totale geïnvesteerde eigen vermogen per vennoot per balansdatum na winstverdeling. Eigen vermogen P. Schrijnemakers € 210.000,W. Hey € 235.000,57. Yvonne Habets en Truus Kerkhoffs bezitten al enkele jaren een sportspeciaalzaak onder de naam “Run-sport OV”. In de jaarrekening van deze sportspeciaalzaak staan onder andere de volgende gegevens: • uit de balans “Run-sport OV” na winstverdeling per 31 december: dit jaar vorig jaar Debet € € Vermogen Y. Habets nts 5000,7.000,€ € Vermogen T. Kerkhoffs nts 10.000,12.000,Privé T. Kerkhoffs € 4.025,Credit Vermogen Y. Habets Vermogen T. Kerkhoffs Privé Y. Habets Privé T. Kerkhoffs

55.000,50.000,3.325,-

€ € €

55.000,50.000,1.600,800,-

€ € € €

Verdere gegevens • het winstsaldo van dit jaar bedraagt € 97.400,-; hiervan krijgt Yvonne Habets € 48.925,- en Truus Kerkhoffs € 48.475,-, • het gewaardeerd loon van Yvonne bedraagt € 48.000,- en dat van Truus bedraagt € 45.000,-. Bereken het totale geïnvesteerde eigen vermogen van “Run-sport OV” per: • 31 december van dit jaar, • 31 december van vorig jaar.

Vermogen Y.Habets Vermogen nts Privé (credit) Totaal Y. Habets

€ € € €

31 december dit jaar 55.000 -/-5.000 + 3.325 53.325

Vermogen T.Kerkhoffs Vermogen nts Privé (debet) Totaal T Kerkhoffs

€ € € €

50.000 -/-10.000 -/- 4.025 35.975

Totaal in de firma geïnvesteerde EV

€


UITWERKINGEN

€ € € €

31 december vorig jaar 55.000 - 7.000 + 1.600 49.600

€ € € €

50.000 - 12.000 + 800 38.800

89.300 €

88.400

Pagina 87

© EIW BV 58. De heer R. Reinstra en de heer T. Reinstra exploiteren een zaak in hifi-apparatuur onder de naam “Radio Reinstra OV” in het centrum van Amsterdam. In de jaarrekening van “Radio Reinstra OV” staan onder andere de volgende gegevens: dit jaar

Debet Vermogen R. Reinstra nts Vermogen T. Reinstra nts Privé R. Reinstra Privé T. Reinstra Credit Vermogen R. Reinstra Vermogen T. Reinstra Privé R. Reinstra Privé T. Reinstra Winstsaldo

vorig jaar

€ € € €

30.000,20.000,40.000,35.000,-

€ €

40.000,30.000,-

€ €

90.000,70.000,-

€ € € €

€

110.000,-

90.000,70.000,14.000,16.000,-

Ten aanzien van de winstverdeling zijn de onderstaande drie punten in het vennootschapscontract vastgelegd: • de vennoten R. en T. Reinstra krijgen eerst ieder € 45.000,- als vergoeding voor de door hen in de openbare vennootschap verrichte arbeid, • vervolgens ontvangen zij een bedrag dat gelijk is aan 4,5% over het door hen in de openbare vennootschap geïnvesteerde eigen vermogen aan het begin van het boekjaar, • de resterende winst wordt aan de vennoten toegekend in gelijke bedragen. a. Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen van elke vennoot per 31 december vorig jaar. Vermogen Vermogen nts minus Gestort vermogen Privé, (credit) plus Totaal geïnvesteerd

€ € € € €

R. Reinstra T. Reinstra 90.000 € 70.000 40.000 € 30.000 50.000 € 40.000 14.000 + € 16.000 + 64.000 € 56.000 €

Totaal

120.000

b. Verdeel de winst van “Radio Reinstra OV” van dit jaar. Vast bedrag Rente geïnv. vermogen Restant


€ € € € €

R. Reinstra 45.000 2.880 47.880 7.300 55.180

UITWERKINGEN

€ € € € €

T. Reinstra 45.000 2.520 47.520 7.300 54.820

€ € € € €

Totaal 90.000 5.400 95.400 14.600 110.000

Pagina 88

© EIW BV c. Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen van elke vennoot per 31 december van dit jaar. Vermogen Vermogen nts minus

€ € € € € € €

Privé, minus Winstaandeel plus Totaal geïnvesteerd

R. Reinstra 90.000 30.000 60.000 40.000 20.000 55.180 75.180

€ € € € € € €

T. Reinstra 70.000 20.000 50.000 35.000 15.000 54.820 69.820

Totaal

€

145.000

59. “Doba OV”exploiteert vier winkels in de provincie Gelderland. De balans van deze openbare vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid per 31 december voor winstverdeling ziet er als volgt uit: Balans “Doba OV” per 31 december voor winstverdeling € Vermogen Dorrestein nts € 30.000,Vermogen Dorrestein 100.000,€ Winkelpand 175.000,Vermogen Baggen 80.000,€ € Inventaris € 30.000,Hypotheek o/g 110.000,€ € Vervoermiddelen 30.000,Banklening 20.000,€ Voorraad 200.000,Krediet in rekeningVorderingen € 3.000,courant € 20.000,€ € Privé Baggen 5.000,Crediteuren 70.000,€ Liquide middelen € 27.000,Privé Dorrestein 10.000,Overige kortlopende € schulden 8.000,€ Winstsaldo 82.000,€ 500.000,€ 500.000,Ten aanzien van de winstverdeling is het volgende geregeld: • beide vennoten ontvangen ieder een vast bedrag van € 30.000,-, • aan elke vennoot wordt 5% vergoed over het door hen in de openbare vennootschap gestorte eigen vermogen per balansdatum, • het restant van de nettowinst wordt gelijkelijk verdeeld. a. Verdeel de winst van de “Doba OV”. Vast bedrag Rente geïnvesteerd vermogen Restant

Dorrestein € 30.000 € 3.500 33.500 € 7.250 € € 40.750


UITWERKINGEN

€ € € € €

Baggen 30.000 4.000 34.000 7.250 41.250

€ € € € €

Totaal 60.000 7.500 67.500 14.500 82.000

Pagina 89

© EIW BV b. Stel de balans van de “Doba OV” per 31 december samen na de winstverdeling. Balans “Doba OV” per 31 december na winstverdeling Verm. Dorrestein nts 30.000,Vermogen Dorrestein € Winkelpand Vermogen Baggen € 175.000,Inventaris 30.000,Hypotheek o/g € Vervoermiddelen 30.000,Banklening € Voorraad Krediet in rekening€ 200.000,Vorderingen € 3.000,courant Liquide middelen 27.000,Crediteuren € Privé Dorrestein Privé Baggen Overige kortlopende schulden €

495.000,-

€ € € €

100.000,80.000,110.000,20.000,-

€ € € €

20.000,70.000,50.750,36.250,-

€

8.000,-

€

495.000,-

60. In het winkelcentrum van Oerle exploiteren de gebroeders Theo en Karel Dingel een sportspeciaalzaak onder de naam “Dingel OV.” De balans van deze sportspeciaalzaak ziet er per 31 december als volgt uit: Balans “Dingel OV” per 31 december voor winstverdeling € Verbouwing winkelpand € 32.800,Vermogen Theo Dingel 60.000,€ Inventaris 16.800,Vermogen Karel Dingel 50.000,€ € Vervoermiddelen € 7.900,Banklening 30.000,€ Voorraad 114.000,Krediet in rekening€ € Vorderingen 17.750,courant 17.700,Privé Theo Dingel € 28.200,Crediteuren € 41.300,€ Privé Karel Dingel 20.800,Overige kortlopende € Liquide middelen € 16.100,schulden 10.200,€ Winstsaldo 45.150,€ 254.350,€ 254.350,In de oprichtingsakte is de winstverdeling als volgt geregeld: • beide vennoten ontvangen een vast bedrag van € 20.000,- als vergoeding voor de verrichte arbeid, • beide vennoten ontvangen een vergoeding van 5% over het gestorte eigen vermogen, • een eventueel restant of tekort wordt gelijk verdeeld over de beide vennoten. a. Verdeel de winst van de “Dingel OV”. Vast bedrag Rente geïnv. vermogen Restant


€ € € € €

T. Dingel 20.000 3.000 23.000 - 175 22.825 UITWERKINGEN

€ € € € €

K. Dingel 20.000 2.500 22.500 - 175 22.325

€ € € € €

Totaal 40.000 5.500 45.500 -350 45.150

Pagina 90

© EIW BV b. Bereken het saldo van de rekening “privé Theo Dingel” na de winstverdeling. debetstand € 28.200,winstdeel € 22.825,- -/nieuwe debetstand € 5.375,c. Bereken het saldo van de rekening “privé Karel Dingel” na de winstverdeling. debetstand € 20.800,winstdeel € 22.325,- -/nieuwe creditstand € 1.525,d. Bereken het totale geïnvesteerde eigen vermogen van “Dingel OV” per 31 december na de winstverdeling. Gestort vermogen T. Dingel € 60.000,Gestort vermogen K. Dingel € 50.000,Privé K. Dingel € 1.525,- + € 111.525,Privé T. Dingel € 5.375,- -/Totaal geïnvesteerd eigen vermogen € 106.150,61. De heer R. Teney is de commanditaire vennoot van de Haesen OV. Zijn deelname in deze openbare vennootschap bedraagt € 115.000,-. De beherende vennoten in de firma zijn de heer J. Haesen en mevrouw K. Haesen-Huynen. Deze twee hebben respectievelijk € 50.000,- en € 25.000,- in de openbare vennootschap gestort. Ten aanzien van de winstverdeling is in het vennootschapscontract het onderstaande overeengekomen: • de beherende vennoten krijgen elk € 35.000,- als vergoeding voor de door hen verrichte arbeid, • de commanditaire vennoot krijgt 5% rentevergoeding over het door hem /haarin de openbare vennootschap ingebrachte vermogen, de beherende vennoten krijgen 4% rentevergoeding, • het restant van de nettowinst wordt verdeeld in de verhouding: 2:2:1, waarbij het verhoudingscijfer 2 voor de beherende vennoot is en het verhoudingscijfer 1 voor de commanditaire vennoot is. Verdeel de winst van de “Haesen OV” bij een nettowinst van: • € 84.250,-, • € 72.000,-. R. Teney J. Haessen H. Vast bedrag € € 35.000 € Rente geïnv.vermogen € 5.750 € 2.000 € 5.750 € 37.000 € € Restant 1.100 € 2.200 € € € 6.850 € 39.200 € R. Teney J. Haessen H. Vast bedrag € € 35.000 € Rente geïnv.vermogen € 5.750 € 2.000 € 5.750 € 37.000 € € Restant -1.350 € -2.700 € € € 4.400 € 34.300 € werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Haessen 35.000 1.000 36.000 2.200 38.200 Haessen 35.000 1.000 36.000 -2.700 33.300

€ € € € € € € € € €

Pagina 91

Totaal 70.000 8.750 78.750 5.500 84.250 Totaal 70.000 8.750 78.750 -6.750 72.000

© EIW BV 62. In het winkelcentrum van Breedhoven exploiteren de gebroeders Guido en Arnoud Phennings een woonspeciaalzaak onder de naam “Woninginrichting Phennings OV”. De balans van deze speciaalzaak ziet er per 31 december als volgt uit: Balans “Phennings OV” per 31 december Vermogen Vermogen G. Phennings G. Phennings nts € 5.000,Vermogen A. Phennings Vermogen Banklening A. Phennings nts 2.500,Krediet in € Verbouwing winkelpand € 27.000,rekening-courant Inventaris € 22.600,Crediteuren Vervoermiddelen € 11.250,Overige Voorraad 106.000,kortlopende schulden € Overige vorderingen € 21.250,Winstsaldo Privé G.Phennings € 23.200,Privé A.Phennings 19.300,€ Liquide middelen € 14.000,€

252.100,-

€ € €

45.000,32.500,45.150,-

€ €

22.850,41.050,-

€ €

25.400,40.150,-

€

252.100,-

In de oprichtingsakte is de winstverdeling als volgt geregeld: • beide vennoten ontvangen een vast bedrag van € 20.000,- als vergoeding voor de verrichte arbeid, • beide vennoten ontvangen een vergoeding van 5% over het gestorte eigen vermogen, • een eventueel restant of tekort wordt gelijk verdeeld over de beide vennoten. a. Verdeel de winst van “Phennings OV” over de beide vennoten. G.Phennings A. Phennings Vast bedrag € 20.000 € 20.000 Rente geïnv. vermogen € 2.000 € 1.500 22.000 € 21.500 € Restant - 1.675 € - 1.675 € € 20.325 € 19.825

€ € € € €

Totaal 40.000 3.500 43.500 -3.350 40.150

b. Bereken het saldo van de rekening “Privé G. Phennings” na de winstverdeling. debetstand € 23.200,winstdeel € 20.325,- -/nieuwe debetstand € 2.875,c. Bereken het saldo van de rekening “Privé A. Phennings” na de winstverdeling. debetstand € 19.300,winstdeel € 19.825,- -/nieuwe creditstand € 525,d. Bereken het totale geïnvesteerde eigen vermogen per 31 dec. na de winstverdeling. Gestort vermogen G. Phennings € 40.000,Gestort vermogen A. Phennings € 30.000,Privé G. Phennings € 525,- + € 70.525,Privé A. Phennings € 2.875,- -/Totaal geïnvesteerd vermogen € 67.650,werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 92

© EIW BV 63. Het eigen vermogen van de beherende vennoot in de “Hagkamp OV” bedraagt per 1 januari € 27.800,-. Ton Rovers neemt in de OV als stille vennoot deel voor een bedrag van € 20.000,-. Ten aanzien van de winstverdeling van de “Hagkamp OV” zijn Hein Hagkamp en Ton Rovers het volgende overeengekomen: • Hein Hagkamp krijgt een vast bedrag per jaar ad € 30.000,- en een rentevergoeding van 4% over het door hem per 1 januari geïnvesteerde vermogen, • Ton Rovers ontvangt een rentevergoeding over 5% per jaar over het door hem geïnvesteerde vermogen, • een restant of tekort wordt verdeeld in de verhouding Hein Hagkamp : Ton Rovers = 4 : 1. Stel de winstverdeling van deze CV samen als de gerealiseerde nettowinst € 45.112,bedraagt. Vast bedrag Rente geïnv. vermogen Restant

€ € € € €

H. Hagkamp 30.000 1.112 31.112 8.000 39.112

Ton Rovers € € € € €

4.000 4.000 2.000 6.000

€ € € € €

Totaal 30.000 5.112 35.112 10.000 45.112

64. Elly Baggen en Belinda Mens exploiteren een damesmodezaak in de gemeente Apeldoorn. Als ondernemingsvorm is gekozen voor de openbare vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid met een commanditaire vennoot. Een kennis treedt op als commanditaire vennoot. De openbare vennootschap is onder de naam “ELLEBEL OV.” ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken. Elly en Belinda hebben, samen met de commanditaire vennoot, in de oprichtingsakte een aantal afspraken vastgelegd ten aanzien van de winstverdeling. Deze afspraken worden in de onderstaande volgorde uitgevoerd: • Elly en Belinda ontvangen voor de verrichte arbeid elk een vast bedrag van € 30.000,• de commanditaire vennoot ontvangt 4% van de gerealiseerde nettowinst, • Elly en Belinda ontvangen een rentevergoeding van 5% over het per 1 januari gestorte eigen vermogen, • een eventueel overschot of tekort wordt door Elly en Belinda verdeeld in de verhouding Elly : Belinda = 3 : 2. Overige gegevens • vermogen Elly Baggen per 1 januari • vermogen Belinda Mens per 1 januari • nettowinst


€ 27.000,€ 16.000,€ 57.850,-

UITWERKINGEN

Pagina 93

© EIW BV Bereken aan de hand van de bovenstaande gegevens het winstaandeel van Elly, Belinda en de commanditaire vennoot. De commanditaire vennoot ontvangt: € 3.600,Elly ontvangt: vast bedrag : € 30.000,rentevergoeding 5% x € 27.000,€ 1.350,- + tekort aan winst (totaal € 7.900,): € 4.740,- -/TOTAAL € 26.610,Belinda ontvangt : vast bedrag : € 30.000,rentevergoeding 5% x € 16.000,€ 800,- + tekort aan winst : € 3.160,- -/TOTAAL € 27.640,65. In het winkelcentrum van Raalte exploiteren Nanda en haar broer Peter Blonker een ijzerwarenspeciaalzaak onder de naam “Blonker OV”. De balans van deze ijzerwarenspeciaalzaak ziet er per 31 december als volgt uit: Balans “Blonker OV” per 31 Inventaris € 25.100,Bestelauto € 24.000,Verbouwing 31.600,€ Voorraad € 220.000,€ Overige kortlopende € vorderingen 45.800,€ Liquide middelen 13.600,Privé N. Blonker € 44.500,€ Privé P. Blonker 40.100,€

december afgelopen jaar Vermogen N.Blonker Vermogen P.Blonker Banklening Crediteuren Krediet in rekening courant Overige kortlopende schulden Winstsaldo

444.700,-

€ € € €

75.000,50.000,40.500,154.000,-

€

22.900,-

€ €

17.200,85.100,-

€

444.700,-

In de oprichtingsakte van “Blonker OV” is de winstverdeling als volgt geregeld: • beide vennoten ontvangen een vast bedrag van € 40.000,- als vergoeding voor de verrichte arbeid, • beide vennoten ontvangen een vergoeding van 5% over het gestorte eigen vermogen, • een eventueel restant of tekort wordt gelijk verdeeld over de beide vennoten. a. Verdeel de winst van de “Blonker OV” over beide vennoten. Vast bedrag Rente geïnv. vermogen Restant


€ € € € €

N. Blonker 40.000 3.750 43.750 - 575 43.175

UITWERKINGEN

€ € € € €

P. Blonker 40.000 2.500 42.500 - 575 41.925

€ € € € €

Pagina 94

Totaal 80.000 6.250 86.250 -1.150 85.100

© EIW BV b. Bereken het saldo van de rekening “privé Nanda Blonker” na winstverdeling. debetstand € 44.500,winstdeel € 43.175,nieuwe debetstand € 1.325,c. Bereken het saldo van de rekening “privé Peter Blonker” na winstverdeling. debetstand € 40.100,winstdeel € 41.925,nieuwe creditstand € 1.825,d. Bereken het totale geïnvesteerde eigen vermogen per 31 december na winstverdeling. Gestort vermogen N. Blonker € 75.000,Gestort vermogen P. Blonker € 50.000,Privé P.Blonker € 1.825,- + € 126.825,Privé N.Blonker € 1.325,- -/Totaal geïnvesteerd eigen vermogen € 125.500,Nanda en Peter overwegen om een nieuw kasregister met scansysteem aan te schaffen. Dit kasregister kost € 7.680,- (inclusief btw h-tarief). Verder is uit de administratie van “Blonker OV” bekend dat gedurende het jaar de privéopnamen van Nanda Blonker € 41.700,- waren en die van Peter Blonker € 38.300,-. Op de banklening moet in januari van het komende jaar € 10.000,- worden afgelost. De totale jaarlijkse afschrijvingskosten bedragen € 12.400,-. e. Toon door middel van een berekening aan of de cashflow van de ijzerwarenspeciaalzaak “Blonker OV” voldoende is voor de financiering van het kasregister en de geplande aflossing. Winstreserve € 5.100,Afschrijvingen € 12.400,Cashflow € 17.500,Aflossing banklening Kasregister

€ 10.000,€ 6.400,-

Conclusie: de cashflow is voldoende.

€ 16.400,-

In de nieuwbouwwijk van Raalte wordt in de loop van het komende jaar een nieuw winkelcentrum geopend. In dit winkelcentrum is ruimte gereserveerd voor een ijzerwarenspeciaalzaak. Nanda en Peter overwegen zich in te schrijven voor deze ruimte. In dit winkelpand kan dan een filiaal gevestigd worden. Samen met de accountant worden de financiele gevolgen van deze investering beoordeeld. De volgende gegevens zijn bekend: • de noodzakelijke handelsvoorraad bedraagt € 200.000,- (exclusief btw h-tarief), • 60% van de noodzakelijke handelsvoorraad kan op rekening gekocht worden met een krediettermijn van 45 dagen, • de inventaris zal € 40.000,- kosten (exclusief btw h-tarief), • Nanda en Peter verwachten een bedrag van € 15.000,- (exclusief € 2.000,- btw) nodig te hebben voor de financiering van de aanloopkosten, • de benodigde liquide middelen zullen € 9.000,- bedragen, • een familielid is bereid een onderhandse lening van € 40.000,- te verstrekken, werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 95

© EIW BV • •

de bank verstrekt voor het nieuwe filiaal een banklening van € 60.000,-, een eventueel tekort kan gefinancierd worden met het krediet in rekening-courant, dat voor deze uitbreiding gedurende een jaar een hogere kredietlimiet krijgt.

f. Bereken het bedrag dat gefinancierd gaat worden met het krediet in rekeningcourant. Doe dit door het opstellen van een investeringsbegroting. Handelsvoorraad € 237.600,Inventaris € 48.400,Aanloopkosten € 15.000,Liquide middelen € 9.000,Benodigd vermogen € 312.000,Onderhandse lening Bankkrediet Crediteuren

€ 40.000,€ 60.000,€ 145.200,-

Rekening-courantkrediet


€ 245.200,€ 66.800,-

UITWERKINGEN

Pagina 96

© EIW BV

e ig e n ve rm o g e n en win s t ve rd e lin g b e s lo t e n ve n n o o t s c h a p ik wil ook aandelen Balans “MeerMarkt BV” per 31 december voor winstverdeling € Aandelen in portefeuille € 58.000,Aandelenvermogen Aandeelhouders nts 15.000,Winstreserve € € € Verbouwing winkelpand € 31.000,Voorziening onderhoud € Inventaris € 55.000,Lening o/g € Vervoermiddelen 12.000,Krediet in € € Voorraad 192.000,rekening-courant € € Vorderingen 20.000,Crediteuren € Bank 9.750,Overige kortlopende Kas 7.250,schulden € € € Winstsaldo €

400.000,-

€

100.000,5.000,5.000,70.000,50.000,82.000,36.000,52.000,400.000,-

Op de bovenstaande balans van “MeerMarkt BV” staan drie soorten aandelenvermogen, te weten het: • maatschappelijke aandelenvermogen; dit is het maximale bedrag dat volgens de statuten van de BV in de vorm van aandelen mag worden geplaatst (uitgegeven). Het maatschappelijke vermogen van de supermarkt “MeerMarkt BV” bestaat uit 1.000 aandelen, die een nominale waarde hebben van € 100,- per aandeel. • geplaatste aandelenvermogen; dit is het gedeelte van het maatschappelijke aandelenvermogen dat in de vorm van aandelen daadwerkelijk uitgegeven is. Het gedeelte dat nog niet uitgegeven is, is nog “in portefeuille”. Dit restant wordt geactiveerd op de balanspost “aandelen in portefeuille”. Het geplaatste aandelenvermogen van de supermarkt “MeerMarkt BV” per 31 december is: − maatschappelijke aandelenvermogen € 100.000,− aandelen in portefeuille € 58.000,− geplaatste aandelenvermogen € 42.000,• gestorte aandelenvermogen; dit is het gedeelte van het geplaatste aandelenvermogen dat daadwerkelijk betaald is. Het nog te storten bedrag wordt geactiveerd op de balanspost “aandeelhouders nog te storten”. Het gestorte aandelenvermogen per 31 december van de supermarkt “MeerMarkt BV” is € 27.000,-. voorbeeld 1 Het geïnvesteerde eigen vermogen van de “MeerMarkt BV” per 31 december is: Aandelenvermogen € 100.000,• Aandelen in portefeuille € 58.000,- • Aandeelhouders nts € 15.000,- Geplaatste en gestorte aandelenvermogen € 27.000,werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 97

© EIW BV winstverdeling Een gedeelte van de winst van een BV is bestemd voor de fiscus in de vorm van vennootschapsbelasting (Vpb). De te betalen vennootschapsbelasting wordt administratief verwerkt op de rekening “te betalen vennootschapsbelasting”. De vennootschapsbelasting wordt berekend over de fiscale winst van de BV. Deze moet je berekenen door de nettowinst te corrigeren met de “niet-fiscale kosten” en de vaste tantièmes. De winst, na aftrek van de vennootschapsbelasting, kan volgens de bepalingen van de statuten (of volgens een besluit van de algemene vergadering van de aandeelhouders) voor meerdere doeleinden aangewend worden. Zo zal er een gedeelte rechtstreeks terechtkomen bij de aandeelhouders in de vorm van dividend. Vervolgens kan er een gedeelte uitgekeerd worden aan het personeel, aan de directie en aan de commissarissen. Deze winstuitkering (in de vorm van loon) wordt tantième genoemd. Tenslotte zal een gedeelte van de winst worden toegevoegd aan de winstreserve. voorbeeld 2 Met betrekking tot de winstverdeling van de supermarkt “MeerMarkt BV” worden de volgende gegevens verstrekt: • de uit te keren tantième bedraagt € 15.000,-, • de niet-fiscale kosten bedragen € 3.000,-, • het dividend bedraagt 10% van het geplaatste en gestorte aandelenvermogen, • de dividendbelasting bedraagt 25%, • de vennootschapsbelasting bedraagt 20% (over de fiscale winst), • het restant van de winst wordt toegevoegd aan de winstreserve. De fiscale winst van deze supermarkt wordt als volgt berekend: winstsaldo € 52.000,tantième (eraf) € 15.000,- niet-fiscale kosten (erbij) € 3.000,- + fiscale winst € 40.000,De verdeling van de winst van deze supermarkt: winstsaldo € 52.000,vennootschapsbelasting € 8.000,- winst na belastingen € 44.000,tantième € 15.000,dividend € 2.025,dividendbelasting € 675,€ 2.700,overige verplichtingen uit de winst € 17.700,- + winstinhouding/toevoegen aan reserve € 26.300,De verplichtingen uit de winst worden verwerkt op de balanspost “overige kortlopende schulden”. Deze post heeft na de winstverdeling een saldo van € 61.700,-, te weten: • beginbalans € 36.000,• vennootschapsbelasting € 8.000,• tantième € 15.000,• dividend € 2.700,- + € 61.700,werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 98

© EIW BV De balans per 31 december van de “MeerMarkt BV” ziet er na de winstverdeling als volgt uit: Balans “MeerMarkt BV” per 31 december na winstverdeling € Aandelen in portefeuille € 58.000,Aandelenvermogen 100.000,Aandeelhouders nts 15.000,Winstreserve € 31.300,€ € Verbouwing winkelpand € 31.000,Voorziening onderhoud 5.000,€ Inventaris € 55.000,Lening o/g 70.000,€ Vervoermiddelen 12.000,Krediet in € € Voorraad 192.000,rekening-courant 50.000,€ € Vorderingen 20.000,Crediteuren 82.000,€ Bank 9.750,Overige kortlopende Kas 7.250,schulden € 61.700,€

€

400.000,-

€

o p g a ve n 66. Gegevens van een detailhandelsonderneming met als rechtsvorm de BV: • maatschappelijke aandelenvermogen € 150.000,• aandelen in portefeuille € 75.000,• aandeelhouders nog te storten € 25.000,a. Bereken het geplaatste aandelenvermogen. b. Bereken het gestorte aandelenvermogen. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen 67. Gegevens van de balans van een BV: • maatschappelijke aandelenvermogen • aandelen in portefeuille • aandeelhouders nog te storten

€ € € € €

150.000,75.000,- 75.000,25.000,- 50.000,-

€ 100.000,€ 20.000,€ 5.000,-

a. Bereken het geplaatste aandelenvermogen. b. Bereken het gestorte aandelenvermogen. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen


UITWERKINGEN

€ € € € €

100.000,20.000,- 80.000,5.000,- 75.000,-

Pagina 99

400.000,-

© EIW BV 68. Gegevens van een balans van een BV: • maatschappelijke aandelenvermogen € 185.000,• aandelen in portefeuille € 75.000,• aandeelhouders nog te storten € 40.000,• winstreserve € 35.000,Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen van deze BV. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen winstreserve geïnvesteerd eigen vermogen

€ € € € € € €

69. Gegevens van een balans van een BV: • maatschappelijke aandelenvermogen • aandelen in portefeuille • aandeelhouders nog te storten • herwaarderingsreserve

185.000,75.000,- 110.000,40.000,- 70.000,35.000,- + 105.000,-

€ 135.000,€ 55.000,€ 15.000,€ 5.000,-

Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen van deze BV. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen herwaarderingsreserve geïnvesteerd eigen vermogen 70. Gegevens van een balans van een BV: • maatschappelijke aandelenvermogen • aandeelhouders nog te storten • agioreserve • voorziening onderhoud

€ € € € € € €

135.000,55.000,- 80.000,15.000,- 65.000,5.000,- + 70.000,-

€ 85.000,€ 10.000,€ 5.000,€ 7.500,-

Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen van deze BV. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen agioreserve geïnvesteerd eigen vermogen


UITWERKINGEN

€ € € € € € €

85.000,-

85.000,10.000,- 75.000,5.000,- + 80.000,-

Pagina 100

© EIW BV 71. Gegevens van een balans van een BV: • maatschappelijke aandelenvermogen € 100.000,• aandeelhouders nog te storten € 15.000,• winstreserve € 10.000,• obligatielening € 50.000,Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen van deze BV. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen winstreserve geïnvesteerd eigen vermogen

€ € € € € € €

100.000,-

-

100.000,15.000,- 85.000,10.000,- + 95.000,-

72. “Holland BV” exploiteert een aantal supermarkten in de buitenwijken van de stad Utrecht. Volgens de statuten van “Holland BV” bestaat het maatschappelijke aandelenvermogen uit 2.000 aandelen, met een nominale waarde van € 50,- per aandeel. “Holland BV” heeft 1.700 aandelen geplaatst, waarop 80% gestort is. a. Bereken het maatschappelijke aandelenvermogen van “Holland BV”. 2000 x € 50,= € 100.000,b. Bereken het geplaatste aandelenvermogen van “Holland BV”. 1700 x € 50,= € 85.000,c. Bereken het gestorte aandelenvermogen van “Holland BV”. 0,8 x € 85.000,- = € 68.000,73. Een detailhandelsonderneming heeft volgens de statuten een maatschappelijk aandelenvermogen van € 175.000,-. Op de balans per 31 december van de detailhandelsonderneming staat een bedrag van € 25.000,- op de rekening “aandelen in portefeuille” en een bedrag van € 50.000,- op de rekening “aandeelhouders nog te storten”. De detailhandelsonderneming keert 8% van het gestorte aandelenvermogen in de vorm van dividend uit. Bereken hoeveel dividend er uitgekeerd zal worden. Gestort aandelenvermogen = € 100.000,Dividend = € 8.000,-.


UITWERKINGEN

Pagina 101

© EIW BV 74. Een detailhandelsonderneming heeft volgens de statuten een maatschappelijk aandelenvermogen van € 150.000,-. Op de balans per 31 december van de detailhandelsonderneming staat een bedrag van € 40.000,- op de rekening “aandelen in portefeuille” en een bedrag van € 25.000,- op de rekening “aandeelhouders nog te storten”. De detailhandelsonderneming keert 6% van het gestorte aandelenvermogen in de vorm van dividend uit. Bereken hoeveel dividend er uitgekeerd zal worden. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen Dividend = 6% van € 85.000,- = € 5.100,

€ € € € €

150.000,40.000,- 110.000,25.000,- 85.000,-

75. Gegevens betreffende de besloten vennootschap “Mode Janson BV” te Sturloo: • maatschappelijk aandelenvermogen € 150.000,• aandelen in portefeuille € 50.000,• aandeelhouders nog te storten € 25.000,• winstreserve (voor winstverdeling) € 32.000,• winstsaldo boekjaar € 48.000,• niet-fiscale kosten € 2.000,• tantième directeur/grootaandeelhouder € 20.000,• vennootschapsbelasting 23%, • dividend 10% van het gestorte aandelenvermogen, • dividendbelasting 25%, • het restant van de winst wordt toegevoegd aan de winstreserve. a. Bereken het gestorte aandelenvermogen van deze BV. maatschappelijk aandelenvermogen aandelen in portefeuille geplaatst aandelenvermogen aandeelhouders nog te storten gestort aandelenvermogen

€ € € € €

150.000,50.000,- 100.000,25.000,- 75.000,-

€ € € €

48.000,20.000,- 2.000,- + 30.000,-

b. Bereken de fiscale winst van deze BV. winstsaldo tantième niet-fiscale kosten fiscale winst


UITWERKINGEN

Pagina 102

© EIW BV c. Verdeel de winst van deze BV, waarbij tot uiting moet komen wat de aandeelhouders zullen ontvangen. Winstsaldo Vennootschapsbelasting Winst na belasting Tantième Dividend Dividendbelasting

€

20.000,-

€

7.500,-

€ 5.625,€ 1.875,-

Overige verplichtingen uit de winst Winstinhouding

€ 48.000,€ 10.500,€ 37.500,-

€ 27.500,€ 10.000,-

d. Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen van deze BV aan het einde van het boekjaar. gestort aandelenvermogen Winstreserve € 32.000,- + € 10.000,geïnvesteerd eigen vermogen

75.000,42.000,- + 117.000,-

€ € €

76. Het geplaatste en gestorte aandelenvermogen van de supermarkt “Daalhof BV” bedraagt € 40.000,-. Op de balans van “Daalhof BV” per 31 december (voor winstverdeling) staat een winstreserve van € 170.000,-. Bij Daalhof BV geldt de volgende tantièmeregeling: • de directeur/grootaandeelhouder krijgt 10% van de totale winst, • de chef slager krijgt 5% van de winst van de versvleesafdeling, • de vier verkoopchefs krijgen ieder 2,5% van de totale winst, minus de winst van de versvleesafdeling. Verdere gegevens • totale winst € 135.700,• niet-fiscale kosten € 4.480,• winst versvleesafdeling € 39.200,• vennootschapsbelasting € 45.250,• uit te keren dividend € 8.000,• dividendbelasting 25% • het restant van de winst wordt toegevoegd aan de reserve a. Bereken het bedrag dat uitgekeerd wordt aan tantièmes. Directeur (10% van € 135.700,-) Chef slager (5% van € 39.200,- ) Afdelingschefs (4 x 2,5% van € 96.500,-) Totaal uit te keren aan tantièmes


UITWERKINGEN

€ € € €

13.570,1.960,- 9.650,- 25.180,-

Pagina 103

© EIW BV b. Bereken het geïnvesteerde eigen vermogen, na winstverdeling, per 31 december van “Daalhof BV”. Winstsaldo Vennootschapsbelasting Winst na belasting Tantième Dividend Dividendbelasting

€

25.180,-

€

8.000,-

€ 6.000,€ 2.000,-

Ov. verplichtingen uit de winst Toevoegen aan de reserve Gestort aandelenvermogen Winstreserve Geïnvesteerd eigen vermogen

€ 135.700,€ 45.250,€ 90.450,-

€ 33.180,€ 57.270,€ 40.000,€ 170.000,€ 267.270,-

77. De parfumerie “Francien Besj BV” is sedert 1985 gevestigd in de Limburgse stad Maastricht. Francien Besj is enig aandeelhoudster en directrice van deze onderneming. Francien Besj beschikt na afloop van een boekjaar over de volgende gegevens: Balansgegevens per 31 december vóór winstverdeling • maatschappelijk aandelenvermogen € 95.000,• aandelen in portefeuille € 25.000,• winstreserve € 40.500,Overige gegevens boekjaar • de niet-fiscale kosten bedragen € 4.200,-, • er wordt geen tantième uitgekeerd, • de vennootschapsbelasting is 23%, • de dividenduitkering is 10%, • winst € 50.700,-. a. Bereken de fiscale winst van het boekjaar van deze parfumerie. winstsaldo niet-fiscale kosten fiscale winst b. Bereken de verschuldigde vennootschapsbelasting merie. € 54.900,- x 23% = € 12.627,-

50.700,€ 4.200,- + € € 54.900,van het boekjaar van deze parfu-

c. Bereken de toevoeging aan de winstreserve per 31 december van het boekjaar van deze parfumerie. Winstsaldo € 50.700,Vennootschapsbelasting € 12.627,Winst na belasting € 38.073,Dividend 10% van € 70.000,€ 7.000,Winstinhouding € 31.073,werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 104

© EIW BV d. Bereken het eigen vermogen per 31 december van het boekjaar van deze parfumerie ná winstverdeling. Toevoegen aan de reserve Gestort aandelenvermogen Winstreserve Geïnvesteerd eigen vermogen

€ 31.073,€ 70.000,€ 40.500,€ 141.573,-

78. De speciaalzaak in huishoudelijke artikelen “Nico Glas BV” is sedert 2000 gevestigd in het winkelcentrum “Limland”. Nico Glas is enig aandeelhouder en directeur van deze speciaalzaak. Volgens de Wet op de Jaarrekening moet een besloten vennootschap voldoen aan de publicatieplicht. Nico Glas beschikt na afloop van het boekjaar over de volgende gegevens: Balansgegevens per 31 december vóór winstverdeling: • maatschappelijke aandelenvermogen € 125.000,• aandelen in portefeuille € 35.000,• winstreserve € 13.030,Overige gegevens van het boekjaar: • de niet-fiscale kosten bedragen € 1.795,-, • winstsaldo is € 44.305,-, • de vennootschapsbelasting is 23%, • de dividenduitkering is 8%. a. Bereken de fiscale winst van deze BV. winstsaldo niet-fiscale kosten fiscale winst

€ € €

44.305,1.795,- + 46.100,-

b. Bereken de verschuldigde vennootschapsbelasting van deze BV. € 46.100 x 23% = € 10.603,c. Bereken de toevoeging aan de winstreserve van deze BV in het betreffende boekjaar. Winstsaldo Vennootschapsbelasting Winst na belasting Dividend 8% van Winstinhouding

€ 90.000,-

€ € € € €

44.305,10.603,33.702,7.200,26.502,-

d. Bereken het eigen vermogen per 31 december van dit boekjaar van deze BV ná winstverdeling. Toevoegen aan de reserve € 26.502,Gestort aandelenvermogen € 90.000,Winstreserve € 13.030,Geïnvesteerd eigen vermogen € 129.532,werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 105

© EIW BV 79. De detailhandelsonderneming van de heer A. Moors wordt omgezet in een BV, met een maatschappelijk aandelenvermogen van € 200.000,- verdeeld in aandelen van € 100,-. De inbreng van de heer A. Moors geschiedt op basis van de onderstaande balans per 1 januari. Verbouwing winkelpand Inventaris Vervoermiddelen Voorraad Liquide middelen

Balans “A. Moors” per 1 januari € 10.000,Eigen vermogen € 15.000,Krediet in rekening7.500,courant € € 98.500,Crediteuren € 19.000,Overige kortlopende schulden €

150.000,-

€

105.000,-

€ €

5.000,36.500,-

€

3.500,-

€

150.000,-

De heer A. Moors ontvangt voor zijn inbreng 1.200 aandelen à pari. De overige 800 aandelen worden verkocht aan enkele familieleden voor € 110,- per stuk. Dit bedrag wordt volledig in de kas gestort. a. Bereken het bedrag aan goodwill dat de heer A. Moors in de vorm van aandelen ontvangt. Goodwill is € 120.000,- -/- € 105.000,- = € 15.000,b. Stel de balans van deze BV samen na de omzetting. Balans “A. Moors”BV per 1 januari Verbouwing winkelpand € 10.000,Aandelenvermogen Inventaris 15.000,Agioreserve € Vervoermiddelen 7.500,Krediet in rekening€ Voorraad 98.500,courant € Liquide middelen Crediteuren € 107.000,Overige kortlopende schulden €

253.000,-


UITWERKINGEN

€ €

200.000,8.000,-

€ €

5.000,36.500,-

€

3.500,-

€

253.000,-

Pagina 106

© EIW BV 80. De heer Frits Groteclaas is directeur/grootaandeelhouder, van de parfumerie “Brigitte BV”. Uit de jaarrekening heeft hij onder andere de volgende gegevens verzameld. Balans “Brigitte BV” Aandelen in portefeuille € 55.000,Inventaris € 26.800,Vervoermiddelen 11.360,€ Voorraad € 166.840,Vorderingen € 2.630,Bank € 19.800,Kas 8.000,€

€

per 31 december Aandelenvermogen Winstreserve 10% geldlening Voorziening onderhoud Krediet in rekening-courant Crediteuren Overige kortlopende schulden Winstsaldo

290.430,-

€ € € €

95.000,55.000,40.000,5.000,-

€ €

13.580,33.280,-

€ €

21.440,27.130,-

€

290.430,-

Met betrekking tot de winstverdeling worden de volgende gegevens verstrekt: • uit te keren tantième € 5.000,• niet-fiscale kosten € 1.870,• dividend 15% • dividendbelasting 25% • vennootschapsbelasting 20% • het restant van de winst wordt toegevoegd aan de winstreserve. a. Verdeel de winst van de parfumerie “Brigitte BV”. winstsaldo niet-fiscale kosten tantième fiscale winst

€ € € €

27.130,1.870,5.000,24.000,-

Winstsaldo Vennootschapsbelasting Winst na belasting Tantième Dividend Dividendbelasting

€ € €

27.130,4.800,22.330,-

€ €

11.000,11.330,-

€

5.000,-

€

6.000,-

€ 4.500,€ 1.500,-

Ov. verplichtingen uit de winst Toevoegen aan de reserve

b. Noteer de manier waarop de winstverdeling op de balans per 31 december verwerkt wordt. De post overige kortlopende schulden wordt € 37.240,De winstreserve wordt € 66.330,werkschrift “bedrijfseconomisch rekenen: financiering”

UITWERKINGEN

Pagina 107

onderneming en financiering

Recommend Documents