Ondernemen in China1 Bedrijfsvormen Marktbenadering en ondernemingsvormen in China Zaken doen in China is complex en vraagt om een goede voorbereiding. Het economisch netwerk in China (Ambassade, Consulaten-Generaal en NBSO’s – http://business.hollandinchina.org) biedt u daarom dit overzicht van verschillende bedrijfsvormen die u kunt gebruiken als eerste oriëntatie voor het openen van een vestiging in China. De relevant wet- en regelgeving in China verandert veelvuldig. Daarnaast zijn er sterke regionale verschillen in de toepassing ervan. Wij raden u daarom aan om, voordat u een vestiging in China opent, daarover (juridisch) advies in te winnen. Het economisch netwerk in China beschikt over contactgegevens van advocatenkantoren / adviesbureaus die u van nader advies kunnen voorzien. De Chinese markt is heterogeen, omvangrijk, complex en staat niet voor niets bekend als moeilijk toegankelijk. De wijze van marktbenadering en de keuze van de vorm van uw aanwezigheid dienen vooraf goed door u te worden afgewogen. Allereerst is de gewenste China-strategie uiteraard afhankelijk van de doelstellingen van uw bedrijf. Er zijn verschillende mogelijkheden voor een buitenlandse onderneming c.q. investeerder om de Chinese markt te benaderen. In dit document worden de volgende vormen beknopt toegelicht:
Representative Office (Rep. Office.) Wholly Foreign Owned Enterprise (WFOE) Foreign–Invested Commercial Enterprises (FICE) Joint Venture (JV)
Representative Office Een Rep. Office is de minst dynamische ondernemingsvorm om een buitenlandse aanwezigheid in China vorm te geven. Het is een Rep. Office alleen toegestaan liaisonactiviteiten te verrichtten voor het buitenlandse moederbedrijf. Het kan gezien worden als een verlengstuk van het moederbedrijf, dat alleen ‘indirect’ interactie kan aangaan met Chinese partijen. Hoewel de mogelijkheden die een Rep. Office biedt niet heel uitgebreid zijn, geeft deze vorm van marktbenadering tegen lage kosten wel directe controle voor een buitenlandse onderneming. Dat kan nuttig zijn voor een partij die 1
Disclaimer: Aan deze tekst kunnen geen rechten worden ontleend. De Nederlandse ambassade te Peking is op geen enkele wijze aansprakelijk voor de verstrekte informatie ten behoeve van ondernemingen in China. Deze publicatie is opgesteld op 29 december 2011 en daarna niet meer bijgewerkt.
1
relaties wil opbouwen en vertrouwd wil worden met de Chinese markt. Voor partijen die nog niet op de Chinese markt gaan verkopen, maar wel een serieus netwerk willen opbouwen, marktonderzoek willen doen of producten willen presenteren, is een Rep. Office dan ook zeker het overwegen waard. Benodigde opstarttijd: ongeveer drie maanden. Voordelen: • Snelste en goedkoopste manier om een vertegenwoordiging in China op te richten; • Continue aanwezigheid in China: zaken doen op afstand is niet eenvoudig, aanwezigheid geeft geloofwaardigheid; • Volledige zelfstandige controle; • Relatief lage kosten: in vergelijking met andere bedrijfsvormen is er bij de bedrijfsvorm geen verplichting tot inleg van een bepaald startkapitaal; • Maakt het mogelijk een voortdurende legale aanwezigheid in China vorm te geven en een lokaal netwerk op te bouwen. Nadelen: • Beperkte mogelijkheden, alleen liaisonactiviteiten toegestaan; • Geen winstoogmerk toegestaan; • Als u lokaal personeel wilt inhuren dient dit verplicht via een lokale ‘supportorganisatie’ te gebeuren (hieraan zijn extra kosten verbonden); • Aan veel regels gebonden. Overheid oefent een strikt toezicht uit; regelmatig inspecties. Voor meer informatie, zie de factsheet over Representative Offices.
Wholly Foreign Owned Enterprise (WFOE) Een WFOE is een ondernemingsvorm op Chinees grondgebied die volledig gefinancierd wordt met buitenlands kapitaal. In 1986 werd deze ondernemingsvorm in China voor het eerst mogelijk gemaakt door de "Law of the PRC on Foreign-invested Enterprises (WFOE law). In 1990 werden voor deze wet de "Implementing Regulations" bekend gemaakt. Hiermee riep China een aantal speciale voorwaarden in het leven, die na enkele aanpassingen nog steeds de basis van deze ondernemingsvorm vormen. Gezien de complexiteit van deze wetgeving, is het belangrijk om uzelf in de opstartfase voldoende tijd te gunnen. Naderhand wijzingen doorvoeren is vaak niet eenvoudig, en in sommige gevallen zelfs onmogelijk. Het nadrukkelijke advies is om een betrouwbare adviseur / advocaat in de arm te nemen indien u een WFOE wilt oprichten. De WFOE is een van de meest geschikte structuren voor bedrijven die werkzaam zijn in productie en verkoop van producten, of diensten aanbieden zoals R&D of business consultancy. De WFOE is daarom veruit de meest gekozen ondernemingsvorm voor internationale investeerders in China geworden.
2
Voordelen: • 100% eigendom en volledige controle over de business; • Technologie en intellectuele eigendom kunnen beter beschermd worden; • Toegestaan winst te maken, daarnaast de mogelijkheden om te direct te handelen in RMB; • Niet onderworpen aan vennootschapsbelastingen als er geen winst wordt gemaakt. Een WFOE wordt belast volgens centrale fiscale wetgeving; de precieze implementatie daarvan kan op lokaal niveau verschillen; • Het kent een beperkte aandeelhoudersaansprakelijkheid in relatie tot de originele investering. Nadelen: • Minimum startkapitaal nodig bij registratie; • Beperkt tot bepaalde sectoren, niet alle industrieën zijn opengesteld voor het openen van WFOE’s; • Beperkt tot het doel van de onderneming dat is vastgelegd bij de autoriteiten. Opstarttermijn: ongeveer drie tot zes maanden. Voor meer informatie, zie de factsheet over WFOE.
Foreign-Invested Commercial Enterprises Een Foreign-Invested Commercial Enterprise (FICE) is een ondernemingsvorm waarbinnen het mogelijk is te importeren en exporteren, evenals producten op de Chinese markt te verkopen. Het was buitenlandse bedrijven in het verleden verboden Chinese producten te kopen om deze vervolgens in China zelf weer te verkopen. Sinds 2004 is dit echter geliberaliseerd, waardoor een FICE de volgende activiteiten mag ondernemen: • Import, export en distributie; • Detailhandel: het verkopen van goederen en gerelateerde diensten aan individuen vanuit een vaste locatie, ofwel via TV, telefonisch, per post, via internet en middels verkoopautomaten. • Groothandel: verkopen van goederen en gerelateerde diensten aan bedrijven, klanten uit de industrie, handel of andere organisaties binnen China; • Representatieve transacties op basis van provisies (agent of handelaar); • Opzetten van meerdere verkooppunten, franchising. Een FICE is vergelijkbaar met een WFOE, maar is dus speciaal bedoeld voor handel en retail. Via een FICE kunnen overigens ook marketingactiviteiten op de Chinese markt worden ontplooid. Deze activiteiten zijn ook via andere wegen mogelijk, zoals middels individuelen agenten. Een FICE zorgt echter voor controle op de kwaliteit en het serviceniveau dat een onderneming nastreeft. Daarnaast maakt deze ondernemingsvorm een persoonlijker contact met leveranciers mogelijk en kan men bovendien in RMB uitbetalen /factureren.
3
Voordelen: • Direct inhuren van personeel mogelijk; • Mogelijk om facturen in RMB op te stellen; • Mogelijk om verschillende vestigingen in China op te zetten, franchising; • Een FICE voorziet in de mogelijkheid controle te houden op kwaliteit en/of gewenste niveau van diensten. Nadelen: • Lange opstartperiode; • Ingekochte producten mogen niet bewerkt/aangepast worden. Een FICE mag de aard van het product niet veranderen. Het mag alleen datgene verkopen wat ook daadwerkelijk is ingekocht; • Het is een FICE niet toegestaan zelf producten te produceren; • Standaardprobleem: ratio tussen geregistreerd kapitaal en de totale investering (dit punt wordt onder de informatie over WFOE verder beschreven); • Beperkt aantal verkooppunten toegestaan: als een buitenlandse investeerder meer dan dertig verkooppunten heeft die producten zoals, boeken, tijdschriften, auto’s, medicijnen, zout, ruwe olie en benzine verkopen, dan mag het aandeel van de buitenlandse investeerder in deze onderneming niet meer zijn dan 49%. Opstarttermijn: ongeveer vier tot zes maanden. Voor meer informatie, zie de factsheet over FICE.
Joint Venture Een Joint Venture is een onderneming die in handen is van één of meerdere Chinese en buitenlandse partners. Een JV kan gevormd worden door een bijdrage te doen in de op te richten JV. Eigendom, risico en winsten worden verdeeld op basis van de geldelijke contributie aan de JV. De ondernemingsvorm Joint Venture bestaat al geruime tijd in China (sinds 1979) en is nog steeds een veelgebruikte ondernemingsvorm voor buitenlandse investeringen. De laatste jaren kiezen echter steeds meer buitenlandse ondernemingen ervoor een WFOE op te zetten in plaats van een JV. Dit is met name een gevolg van het feit dat er naast succesvolle ook teleurstellende ervaringen zijn geweest met Chinese JV-partners. De keuze tussen JV of WFOE dient echter van de omstandigheden van het geval af te hangen. Het is onverstandig de JV als ondernemingsvorm per definitie af te schrijven. In sommige gevallen is de JV zelfs te verkiezen boven een WFOE. Voordelen: • Gebruik van netwerk en expertise van de Chinese partner; • Een lokale partner heeft vaak beter inzicht in de lokale markt; • In sommige gevallen de enige mogelijkheid om actief te worden op de Chinese markt.
4
Nadelen: • Buitenlandse investeerders hebben geen volledige controle over de onderneming; • Kans op onenigheid/verschil van inzicht met lokale partner. Er zijn twee verschillende soorten JV’s in China: 1. De equity JV; 2. en de cooperative JV. Verschillen worden in de bijlage over de opstartprocedure van de JV verder toegelicht. Opstarttermijn: ongeveer drie tot zes maanden. Voor meer informatie over de opstartprodecure van de JV, zie de factsheets.
5
Factsheet Representative Office Een Rep. Office is een ondernemingsvorm waarmee buitenlandse bedrijven de eerste stappen kunnen zetten op de Chinese markt. Het opzetten van een Rep. Office biedt een buitenlandse onderneming de mogelijkheid actief zaken te doen in China zonder dat men een al te grote investering hoeft te doen - met bijbehorende risico's vandien. Een Rep. Office is een vertegenwoordiging die zich niet direct met winstgevende zaken bezig mag houden. Alle commerciële activiteiten dienen dus via het buitenlandse hoofdkantoor te lopen. Voordelen: Continue aanwezigheid is belangrijk - zakendoen in China op afstand is niet eenvoudig; Aanwezigheid in China geeft geloofwaardigheid; Volledige controle; In tegenstelling tot Joint Ventures zullen Rep. Offices geen moeilijkheden ondervinden als gevolg van lastige lokale partners; Eenvoudig te ontbinden; waarbij vervolgens de mogelijkheid bestaat om de activiteiten voort te zetten in een Joint Venture of Wholly Foreign Owned Enterprise; Relatief lage kosten: in vergelijking met andere bedrijfsvormen heeft men voor een Rep. Office minder startkapitaal nodig. Nadelen: Geen winstoogmerk toegestaan, alleen liaisonactiviteiten. Verkoopcontracten en dergelijke moeten in principe door het buitenlandse moederbedrijf worden getekend; In veel steden zijn Rep. Offices gebonden aan dure high grade offices. Chinese autoriteiten moeten bovendien toestemming geven voor huurcontracten; Aan veel regels gebonden - de overheid oefent een strikt toezicht uit. Regelmatige inspecties; Verplichte registratie van lokaal personeel bij de Foreign Enterprise Service Organisation (FESCO): veel fees. Opstartprocedure De procedure kan tijdrovend zijn en geduld is daarom onontbeerlijk. Men dient rekening te houden met een termijn van ongeveer drie maanden om alles rond te krijgen, maar in sommige gevallen kan dit zelfs oplopen tot een jaar. Hieronder vindt u de stappen die genomen dienen te worden om een Rep. Office in China te openen. Stap 1: Zoek een Chinese supportorganisatie Men dient als eerste een Chinese supportorganisatie te vinden, ook wel de host organisation genoemd. Oorspronkelijk was een Chinese host slechts de organisatie die voor de Letter of Invitation zorgde; één van de eerste stappen in het registratieproces. Tegenwoordig kan een host (op commerciële basis) tevens als een soort consultant/agent optreden die praktische assistentie verleent gedurende de aanvraagprocedure.
6
De host werkt uit naam van het bedrijf en verzorgt de registratie van de onderneming bij het Chinese Ministerie van Handel (MOFCOM). Men vindt vaak een host via een Chinees bedrijf waarmee het buitenlandse bedrijf in het verleden zaken heeft gedaan. Daarnaast kan een host gevonden worden via één van de vele door de staat aangewezen Foreign Service Companies. Nadat het registratieproces is voltooid heeft de host niet langer een rol in de Rep. Office. Daarnaast kent men de onafhankelijke (internationale) commerciële host-consultant. Hiervoor komen bijvoorbeeld (internationale) advocatenkantoren of accountantskantoren in aanmerking. Internationale commerciële consultants zijn over het algemeen zeer betrouwbaar, maar ook erg duur. Indien voor een dergelijke organisatie als hostconsultant wordt gekozen, is het wel van belang om te verifiëren of de organisatie officiële toestemming heeft om in die hoedanigheid op te treden. Het zelf vinden van een host kan ook, en wordt steeds vaker gedaan. De taalbarrière maakt deze optie voor veel bedrijven echter ingewikkeld. De Chinese supportplicht blijft uiteraard bestaan i.v.m. de Letter of Invitation. Stap 2: Het huren van kantoorruimte Er zijn in de grote steden verschillende internationale makelaarskantoren die advies geven over locaties, huurcontracten en de reputatie van kantoorpanden / de verhuurders. Ook de lokale Foreign Enterprise Human Resource Service Co. (FESCO) kan soms als property consultant optreden. Alleen in bepaalde gebouwen is het toegestaan als Rep. Office kantoorruimte te huren. Daarnaast moet de verhuurder toestemming krijgen doormiddel van een property rights certificate en in het bezit zijn van een bedrijfslicentie (indien de verhuurder geen natuurlijk persoon is) voor het verhuren van onroerend goed aan buitenlandse bedrijven. Zorg ervoor dat de verhuurder deze documenten heeft voordat u het huurcontract tekent. Daarnaast dient u een kopie van het huurcontract te krijgen. Het huurcontract moet worden geregistreerd bij het lokale kadaster. Zorg ervoor dat u een bewijs van deze registratie van uw verhuurder krijgt. Stap 3: Aanvragen van certificaat van goedkeuring bij MOFCOM De aanvraag voor goedkeuring voor het opzetten van een Rep. Office moet worden ingediend bij de lokale vestiging van MOFCOM. MOFCOM heeft vervolgens dertig dagen de tijd om een bewijs van goedkeuring af te geven. Voordat alle documenten worden ingediend, dienen alle documenten vertaald te worden naar het Chinees. De volgende documenten dienen ingediend te worden:
Letter of Application met daarin onder andere een korte omschrijving van de plannen; een omschrijving van de omvang en algemene informatie over de buitenlandse onderneming f; de geplande termijn van investering. De brief dient zowel in het Engels als in het Chinees te worden ingediend. De brief blijft een half jaar geldig en dient op officieel briefpapier van het moederbedrijf te worden geschreven; Letter of Invitation (van de Chinese sponsor);
7
Formulier: Application for the Establishment of Representative Offices of Foreign Enterprises (verkrijgbaarbij de lokale Municipal Foreign Economic Relations and Trade Commission); Formulier: Personnel Application (idem); Certificate of Incorporation (van het moederbedrijf); Bewijs van kredietwaardigheid (van de bank van de buitenlandse onderneming ) met daarin de naam van de bank; naam bedrijf; rekeningnummer en datum waarop die geopend is; saldo op de rekening; en een verklaring dat de brief geldig blijft tot een half jaar na dato; Aanstellingsbrief; Curriculum Vitae; kopieën van paspoorten & 10 pasfoto's voor alle expatriats die bij het Rep. Office in dienst zullen zijn.
Stap 4: Aanvragen van een bedrijfslicentie bij SAIC. In afwachting van het certificaat van goedkeuring heeft de onderneming dertig dagen de tijd om een bedrijfslicentie aan te vragen bij de State Administration of Industry and Commerce (SAIC). De documenten die ingediend dienen te worden, zijn dezelfde documenten die ook verstrekt zijn aan MOFCOM inclusief het certificaat van goedkeuring. De gehele procedure neemt tussen de dertig en zestig dagen in beslag. Als de bedrijfslicentie is verstrekt, is het Rep. Office formeel opgericht. Stap 5: Additionele formaliteiten. Verkrijgen van een organisatiecode van Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine (AQSIQ); Registratie bij het Statistics Bureau; Kantoorstempels laten maken bij het Public Security Bureau (PSB); Verblijfsvergunningen en multiple-entry visa bij het PSB; Lokale bankrekening openen; Registreren bij de lokale Foreign Taxation Branch; Registratie bij het Customs Bureau. Stap 6: Aannemen van lokaal personeel. Rep. Offices mogen geheel zelfstandig dan wel via een Labour Service Company personeel in dienst nemen. Er bestaat voor Rep. Offices nog wel een plicht om elk lokaal personeelslid bij FESCO te registreren. Indien dat niet gebeurt, riskeert men een hoge boete. Tevens dient een Rep. Office maandelijks aan FESCO bepaalde personeelslasten (zoals verzekering, inkomstenbelasting, en de health management fee) te betalen. Deze lasten kunnen oplopen tot 10-20% van de salarissom. Er is tevens een aantal non-gouvernementele instanties op de markt actief die zich profileren als zogenaamde Labour Export Companies. Werkgevers die van hun diensten gebruikmaken, zijn veelal verplicht om het gerekruteerde personeel voor enige tijd naar het buitenland te sturen voor trainingen en cursussen. Voorbeelden hiervan zijn: • China International Human Resources Development Company; • Beijing Service Company for Foreign Investors.
8
Omzetten van een Rep. Office naar een andere ondernemingsvorm Na verloop van tijd kan men besluiten om de Rep. Office te ontbinden en de activiteiten voor te zetten in een Joint Venture of een WFOE. Redenen hiervoor kunnen zijn: Eenvoudiger zaken doen. Financiële zaken kunnen gewoon in China worden afgehandeld. De andere ondernemingsvormen mogen bankrekeningen openen en betalingen (in Renminbi of buitenlandse valuta) ontvangen; Andere ondernemingsvormen bieden meer vrijheid in personeelszaken. Er hoeven geen personeelslasten meer te worden betaald, en men is veel vrijer in het bepalen van de arbeidsvoorwaarden; Rep. Offices mogen in principe alleen opereren in de stad waar ze staan geregistreerd; Rep. Offices mogen geen onroerend goed in eigendom hebben of productiemachines importeren. In theorie is de omzettingsprocedure eenvoudig: de Rep. Office wordt ontbonden en de taken worden overgeheveld naar de nieuwe ondernemingsvorm. In sommige gevallen zijn de lokale autoriteiten echter minder behulpzaam.
9
Factsheet Wholly Foreign-Owned Enterprise (WFOE) Aandachtspunten bij het opzetten van een WFOE Als u van plan bent om een WFOE op te zetten, dan is het belangrijk om u goed te verdiepen in de details van de registratie die voor uw bedrijf (en de regio waarin u de WFOE wilt openen) gelden. Hier noemen wij alvast een aantal punten waar u zich bewust van moet zijn voordat u verdere mogelijkheden nagaat. Er zijn verschillende vormen WFOEs: 1. Manufacturing WFOE; 2. Trading/retail WFOE (beter bekend als FICE – zie volgende ondernemingsvorm); 3. Service WFOE. Afhankelijk van de manier waarop u uw business in China wilt organiseren, kiest u een passende vorm. Aan de verschillende vormen zijn verschillende ‘rechten’ en ‘plichten’ verbonden. De uiteindelijke bedrijfsactiviteiten die u in China wilt gaat uitoefenen, dienen meegenomen te worden in de aanvraag van de WFOE-licentie. De in de aanvraag omschreven business scope is van cruciaal belang, omdat u hier uiteindelijk op zult worden gecontroleerd. Bedrijven die buiten hun business scope opereren kunnen boetes opgelegd krijgen, of de bedrijfslicentie kan worden ingetrokken. Bij het vaststellen van uw business scope dient ook aan te geven in welke sectoren uw bedrijf actief is. De sector(en) waarin u gaat opereren in China is van cruciaal belang, omdat de Chinese overheid vier verschillende categorieën heeft geïdentificeerd voor buitenlandse investeringen afhankelijk van de sector waarin zij gaan ondernemen: permitted, encouraged, restricted en prohibited. Aan deze vier verschillende categorieën zijn verschillende voorwaarden en mogelijkheden verbonden. Als u actief wilt worden in een encouraged industrie in China, kunt u rekenen op voordelen met betrekking tot belastingen en andere heffingen. Het is van belang dat u deze ‘status’ apart laat erkennen door het Chinese Ministerie van Handel (MOFCOM). Er ontstaat vaak veel verwarring rondom het artikel registered capital bij het opzetten van een WFOE. Voor een WFOE gelden officieel vastgelegde minimale investeringen. Bij het vaststellen van het registered capital is het echter heel belangrijk om goed te analyseren wat uw organisatie daadwerkelijk nodig heeft aan kapitaal om tot een punt te komen waarop uw Chinese business winstgevend genoeg is, en daardoor geen nadere kapitaalinjecties vanuit het buitenland nodig heeft. Als u registered capital namelijk te laag is, en u daarna toch aanvullende investeringen in China wilt doen, dan worden deze investeringen gezien als inkomsten, en daarmee ook als inkomsten belast (doorgaans 25%-tarief). Het registered capital is overigens niet hetzelfde als de totale investering; hierbij worden ook nog leningen of investeringen vanuit China meegenomen.
10
Opstartprocedure De procedure kan tijdrovend zijn en geduld is daarom onontbeerlijk. Men dient rekening te houden met een termijn van drie tot vier maanden om alles rond te krijgen, maar in sommige gevallen kan dit zelfs oplopen tot een jaar. Hieronder vindt u de stappen die genomen dienen te worden om een WFOE in China te openen. Stap 1: Een haalbaarheidsstudie laten uitvoeren en bepalen of een WFOE binnen een branche valt waarbinnen oprichting is toegestaan Het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie is een belangrijke eerste stap in het proces van het oprichten van een WFOE. Hetzelfde geldt voor het Environmental Protection Valuation Report dat in sommige gevallen is vereist (zie voor beide stap 5). Gezien het feit dat beide processen veel tijd in beslag kunnen nemen, is het verstandig hier vroegtijdig mee te starten. Nadere uitleg over beide rapporten vindt u onder ‘stap 5’. Het oprichten van een WFOE is in de meeste sectoren toegestaan, er zijn echter nog steeds een aantal sectoren waarbinnen samengewerkt dient te worden met een lokale partner. Sectoren waarvoor dit geldt zijn: onderwijs, telecom, de nucleaire industrie, automotive en verzekeringen. Voor meer informatie over de sectoren waarbinnen een WFOE opgericht kan worden kunt u de “Guidance Catalogue for Foreign Investment” raadplegen. Deze lijst bevat categorieën van industrieën waarbinnen het oprichten van een WFOE wordt aangemoedigd, beperkt of verboden. Daarnaast bevat het additionele beperkingen voor bepaalde sectoren. Stap 2: Voorlopige registratie van een Chinese naam door SAIC Voordat het aanvraagproces voor een WFOE van start kan gaan, dienst eerst een naam voor de op te richten WFOE gereserveerd en beoordeeld te worden bij the State Administration of Industryand Commerce (SAIC). Dit geschiedt door de opgave van één naam plus twee reserveopties. Stap 3: Huren van kantoorruimte Er zijn in de grote steden verscheidene internationale makelaarskantoren die advies geven over locaties, huurcontracten, reputatie van kantoorpanden en de verhuurders. Ook de locale Foreign Enterprise Human Resource Service Co. (FESCO) kan soms als property consultant optreden. Het is een buitenlandse onderneming in principe niet toegestaan kantoorruimte te huren zonder in het bezit te zijn van een bedrijfslicentie. Echter in de praktijk is het gebruikelijk het huurproces op te starten voordat de licentie is verkregen. Voordat het huurcontract wordt ondertekend, moet u er zeker van zijn dat het de verhuurder is toegestaan aan buitenlandse ondernemingen te verhuren. Het is een buitenlandse onderneming pas toegestaan een langdurig huurcontract aan te gaan, zodra het haar bedrijfslicentie heeft ontvangen. Stap 4: Startkapitaal Het Chinese ondernemingsrecht kent minimumkapitaalvereisten met betrekking tot het oprichten van een WFOE. De hoogte van dit bedrag is terug te vinden in the Articles of
11
Association. Het vereiste minimumkapitaal wordt opgemaakt uit het startkapitaal, ingebrachte kapitaalgoederen en overgebrachte intellectuele eigendom. Minimumkapitaalvereisten kunnen per stad of regio sterk verschillen. Het kan daarom lonend zijn goed rond te kijken voordat een beslissing wordt genomen met betrekking tot de vestigingslocatie. Stap 5: Indienen van het haalbaarheidsrapport (en eventueel een Environmental Protection Valuation Report) bij NDRC Men dient een Feasibility Study Report (FSR) in the dienen bij NDRC met een verzoek voor een approval letter van NDRC. In het FSR dienen het businessplan, dat is opgesteld voor het eerste jaar en het budget van de op te richten WFOE te worden uiteengezet. Het FSR is echter geen bindend document, het wordt gebruikt om te beoordelen hoeveel tijd en planning er in de organisatie is geïnvesteerd. Indien de WFOE productie/fabricagewerkzaamheden gaat verrichten, moet tevens een Environmental Protection Valuation Report worden ingediend. NDRC heeft vervolgens dertig dagen de tijd om de aanvraag te behandelen. In de praktijk worden deze beoordelingen vaak door de lokale MOFCOM uitgevoerd namens de NDRC (zie stap 6). Stap 6: Indienen van de Articles of Association bij MOFCOM - tijdelijke goedkeuring Voordat een aanvraag ingediend kan worden voor de verstrekking van bedrijfscertificaten en licenties, moeten eerst de Articles of Association (AoA) aan MOFCOM worden verstrekt. In de AoA dient de managementstructuur, samenstelling van de directie, het lokale management, het Chinese adres en geregistreerd kapitaal vermeld te worden. Indien MOFCOM stap 5 verricht namens NDRC dient tevens het FSR en het Environmental Protection Report (indien vereist) aan MOFCOM te worden verstrekt. Indien NDRC stap 5 zelf heeft verricht, dient bij MOFCOM tevens de NDRC approval letter te worden ingediend. Zowel de AoA als de FSR en het Environmental Protection Report dienen in het Chinees volgens een standaardformat te worden aangeleverd; dit format is op te vragen bij de autoriteiten. De lokale MOFCOM heeft vervolgens dertig dagen de tijd om de aanvraag te behandelen. Stap 7: Aanvragen van een goedkeuringscertificaat bij MOFCOM Zodra de tijdelijke goedkeuring voor de op te richten WFOE is verleend, kan de volgende stap in het oprichtingsproces worden genomen. De volgende stap is het indienen van de oprichtingsdocumenten bij MOFCOM. Alle documenten dienen in het Chinees te worden aangeleverd. De volgende documenten dienen ingediend te worden: • FSR; • AoA; • Certified Articles of Incorporations; • Environmental Protection Report (indien vereist) • Notariële kopie van de bedrijfslicentie van het moederbedrijf;
12
• •
Een originele referentie van de bank waarin de kredietwaardigheid van het bedrijf wordt aangetoond en de financiële situatie van het bedrijf wordt weergegeven; Een brief van de directie van de onderneming waarin het doel van de oprichting van de WFOE en de voorgenomen activiteiten uiteen worden gezet.
Stap 8: Aanvragen van een bedrijfslicentie bij SAIC. In afwachting van het certificaat van goedkeuring heeft de onderneming dertig dagen de tijd om een bedrijfslicentie aan te vragen bij de State Administration of Industry and Commerce (SAIC). De documenten die ingediend dienen te worden, zijn dezelfde documenten die ook verstrekt zijn aan MOFCOM inclusief het certificaat van goedkeuring. De gehele procedure neemt tussen de dertig en zestig dagen in beslag. Als de bedrijfslicentie is verstrekt, is het bedrijf formeel opgericht. Stap 9: Additionele formaliteiten. • Verkrijgen van een organisatiecode van Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine (AQSIQ); • Registratie bij het Statistics Bureau; • Kantoorstempels laten maken bij het Public Security Bureau (PSB); • Verblijfsvergunningen en multiple-entry visa bij het PSB; • Lokale bankrekening openen; • Registreren bij de lokale Foreign Taxation Branch; • Registreren bij het Customs Bureau; • Registreren bij State Administration of Foreign Exchange (SAFE), om toestemming te krijgen een buitenlandse bankrekening aan te houden.
13
Factsheet Foreign-Invested Commercial Enterprise (FICE) Een Foreign-Invested Commercial Enterprise (FICE) is een ondernemingsvorm waarbinnen het mogelijk is te importeren en exporteren, evenals producten op de Chinese markt te verkopen. Het was buitenlandse bedrijven in het verleden verboden Chinese producten te kopen om deze vervolgens in China zelf weer te verkopen. Sinds 2004 is dit echter geliberaliseerd, waardoor de FICE de volgende activiteiten mogen ondernemen: • Import, export en distributie; • Detailhandel: het verkopen van goederen en gerelateerde diensten aan individuen vanuit een vaste locatie, ofwel via TV, telefonisch, per post, via internet en middels verkoopautomaten. • Groothandel: verkopen van goederen en gerelateerde diensten aan bedrijven, klanten uit de industrie, handel of andere organisaties binnen China; • Representatieve transacties op basis van provisies (agent of handelaar); • Opzetten van meerdere verkooppunten, franchising. Het oprichtingsproces van een FICE is vrijwel identiek aan het proces van een WFOE (zie factsheet WFOE). Een verschil is dat voor een FICE geen Environmental Protection Valuation Report hoeft te worden aangevraagd, vanwege het feit een FICE niet zelf mag produceren. Daarnaast is het een FICE verplicht een import- en exportlicentie aan te vragen bij de douane. Stap 1: Voorlopige registratie van een naam bij SAIC Voordat het aanvraagproces voor een FICE van start kan gaan, dienst eerst een naam voor de op te richten FICE gereserveerd en beoordeeld te worden bij the State Administration of Industry and Commerce (SAIC). Dit geschiedt door de opgave van één naam plus twee reserve opties. Stap 2: Haalbaarheidsstudie laten uitvoeren en bepalen of een FICE binnen een branche valt waarbinnen oprichting is toegestaan Het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie (FSR, zie stap 5) is een belangrijke eerste stap in het proces van het oprichten van een FICE. Gezien het feit dat dit proces veel tijd in beslag kan nemen, is het verstandig hier vroegtijdig mee te starten. Nadere uitleg over het haalbaarheidsrapport vindt u onder ‘stap 5’. Het oprichten van een FICE is in de meeste sectoren toegestaan, er is echter nog steeds een aantal sectoren waarbinnen samengewerkt dient te worden met een lokale partner. Sectoren waarvoor dit geldt zijn: onderwijs, telecom, de nucleaire idustrie, automotive en verzekeringen. Voor meer informatie over de sectoren waarbinnen een FICE opgericht kan worden, kunt u de “Guidance Catalogue for Foreign Investment” raadplegen. Deze lijst bevat categorieën van industrieën waarbinnen het oprichten van een FICE wordt aangemoedigd, beperkt of verboden. Daarnaast bevat het additionele beperkingen voor bepaalde sectoren.
14
Stap 3: Huren van kantoorruimte Er zijn in de grote steden verscheidene internationale makelaarskantoren die advies geven over locaties, huurcontracten, reputatie van kantoorpanden en de verhuurders. Ook de locale Foreign Enterprise Human Resource Service Co. (FESCO) kan soms als property consultant optreden. Het is een buitenlandse onderneming in principe niet toegestaan kantoorruimte te huren zonder in het bezit te zijn van een bedrijfslicentie. Echter, in de praktijk is het gebruikelijk het huurproces op te starten voordat de licentie is verkregen. Voordat het huurcontract wordt ondertekend, moet u er zeker van zijn dat het de verhuurder is toegestaan aan buitenlandse ondernemingen te verhuren. Het is een buitenlandse onderneming pas toegestaan een langdurig huurcontract aan te gaan, op het moment dat er een bedrijfslicentie is ontvangen. Stap 4: Startkapitaal Het Chinese ondernemingsrecht kent minimum kapitaalvereisten met betrekking tot het oprichten van een FICE. De hoogte van dit bedrag is terug te vinden in the Articles of Association. Het vereiste minimumkapitaal wordt opgemaakt uit het startkapitaal, ingebrachte kapitaalgoederen en overgebrachte intellectuele eigendom. Minimum kapitaalvereisten kunnen per stad of regio sterk verschillen. Het kan daarom lonend zijn goed rond te kijken voordat een beslissing wordt genomen over een vestigingslocatie. Stap 5: Indienen van het haalbaarheidsrapport en Articles of Association bij MOFCOM - tijdelijke goedkeuring Voordat een aanvraag ingediend kan worden voor de verstrekking van bedrijfscertificaten en licenties, moet eerst een Feasibility Study Report (FSR) en de Articles of Association (AoA) aan het Ministerie van Handel (MOFCOM) worden verstrekt. In het FSR dienen het businessplan, dat is opgesteld voor het eerste jaar, en het budget van de op te richten FICE te worden uiteen gezet. Het FSR wordt beoordeeld door MOFCOM of de lokale vertegenwoordiging hiervan. Het FSR is echter geen bindend document, het wordt gebruikt om te beoordelen hoeveel tijd en planning er in de organisatie is geïnvesteerd. In de AoA dient de managementstructuur, samenstelling van de directie, het lokale management, het Chinese adres en geregistreerd kapitaal vermeld worden. Beide documenten dienen in het Chinees volgens een standaardformat te worden aangeleverd; dit format is op te vragen bij de autoriteiten. De lokale MOFCOM heeft vervolgens dertig dagen de tijd om de aanvraag te behandelen. Stap 6: Aanvragen van een goedkeuringscertificaat bij MOFCOM Zodra de tijdelijke goedkeuring voor de op te richten FICE is verleend, kan de volgende stap in het oprichtingsproces worden genomen. De volgende stap is het indienen van de oprichtingsdocumenten bij MOFCOM. Alle documenten dienen in het Chinees te worden aangeleverd. De volgende documenten dienen ingediend te worden: • FSR;
15
• • • • •
AoA; Certified Articles of Incorporations; Notariële kopie van de bedrijfslicentie van het moederbedrijf; Een originele referentie van de bank waarin de kredietwaardigheid van het bedrijf wordt aangetoond en de financiële situatie van het bedrijf wordt weergegeven; Een brief van de directie van de onderneming waarin het doel van de oprichting van de FICE en de voorgenomen activiteiten uiteen worden gezet.
Stap 7: Aanvragen van een bedrijfslicentie bij SAIC. In afwachting van het certificaat van goedkeuring heeft de onderneming dertig dagen de tijd om een bedrijfslicentie aan te vragen bij de State Administration of Industry and Commerce (SAIC). De documenten die ingediend dienen te worden, zijn dezelfde documenten die ook verstrekt zijn aan MOFCOM inclusief het certificaat van goedkeuring. De gehele procedure neemt tussen de dertig en zestig dagen in beslag. Als de bedrijfslicentie is verstrekt is het bedrijf formeel opgericht. Stap 8: Verkrijgen van een import- en exportregistratie / licentie Hierin verschilt het aanvraagproces van een FICE van die van een WFOE. Om een FICE op te richten dient met zich te registeren bij de lokale douane afdeling. Indien gehandeld wordt in goederen die onderworpen zijn aan import en export quota dient een import- en exportlicentie bij de lokale douane afdeling aangevraagd te worden. Stap 9: Additionele formaliteiten. Verkrijgen van een organisatiecode van Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine (AQSIQ); Registratie bij het Statistics Bureau; Kantoorstempels laten maken bij het Public Security Bureau (PSB); Verblijfsvergunningen en multiple-entry visa bij het PSB; Lokale bankrekening openen; Registreren bij de lokale Foreign Taxation Branch; Registreren bij State Administration of Foreign Exchange (SAFE), om toestemming te krijgen een buitenlandse bankrekening aan te houden.
16
Factsheet Joint Venture De ondernemingsvorm Joint Venture bestaat al geruime tijd in China (sinds 1979) en is nog steeds een veelgebruikte ondernemingsvorm voor buitenlandse investeringen. De laatste jaren verkiezen echter steeds meer buitenlandse ondernemingen een WFOE boven een JV. Dit is met name een gevolg van het feit dat er naast succesvolle ook teleurstellende ervaringen zijn geweest met Chinese JV-partners. De keuze tussen JV of WFOE dient echter van geval tot geval bekeken te worden. Het is niet juist de JV als ondernemingsvorm bij voorbaat af te schrijven. In sommige gevallen is de JV zelfs te verkiezen boven een WFOE. Bijvoorbeeld: • Samenwerken met een Chinese partner in een JV biedt de mogelijkheid te profiteren van bestaande expertise en infrastructuur; • Toegang tot lage loon- en productiekosten en een potentieel groot Chinees marktaandeel; • Voor bepaalde bedrijfstakken (telecommunicatie, expeditie en transport, infrastructuur, energie, bepaalde diensten) is de JV de enige toegestane mogelijkheid; • De Chinese partner heeft onroerend goed, systemen en expertise die absoluut noodzakelijk (of zeer wenselijk) zijn voor het succes van de onderneming; • De Chinese partij is (één van) de belangrijkste lokale speler(s) op de markt; heeft connecties, een distributienetwerk en/of de kennis om goedkeuring voor bepaalde projecten te krijgen; • De Chinese partij als 'stille' partner. Deze vorm verdient soms de voorkeur boven een WFOE, omdat in bepaalde gevallen de Chinese autoriteiten graag zien dat Chinese bedrijven direct profiteren van buitenlandse investeringen. Dit is vaak in het binnenland van China nog het geval; Uiteindelijk ligt de sleutel voor een succesvol JV-partnerschap bij: 1. Het vinden van de juiste partner en -wellicht nog belangrijker-; 2. bij de daarop volgende onderhandelingen waarin een duidelijk, eerlijk, uitgebreid en solide akkoord bereikt dient te worden. Wil men als "buitenlands geïnvesteerde onderneming" in aanmerking komen voor preferentiële behandeling dan dient het aandeel van een buitenlandse partij in de JV niet lager te zijn dan 25%. Voor beide partijen mag de investering bestaan uit liquide middelen, kapitaalgoederen (gebouwen, machines en andere belangrijke goederen), industriële eigendomsrechten en technologieën. Stap 1: Keuze van een Chinese partner. Voordat de aanvraag voor goedkeuring kan worden voorgelegd aan de autoriteiten, dient men een aantal zaken goed uit te zoeken. Een belangrijke vraag die gesteld dient te worden is of de partner in kwestie daadwerkelijk geschikt is. Uiteraard is deze vraag moeilijk te beantwoorden. Er zijn echter een aantal criteria die u kunt hanteren:
17
management en de achtergrond van de eventuele partner (vraag rond in de branche indien mogelijk); financiële situatie van de eventuele partner; opbouw personeelsbestand; toegang van eventuele partner tot leveranciers en klanten; relatienetwerk (guanxi) met lokale overheden. Via lokale autoriteiten, buitenlandse bedrijven of het Nederlandse economische netwerk kan navraag gedaan worden naar de reputatie en betrouwbaarheid van een potentiële partner.
Stap 2: Een keuze maken tussen een Equity Joint Venture of een Cooperative Joint Venture. Er zijn twee soorten JV's in China: 1. de Equity Joint Venture (EJV) 2. de Cooperative / Contractual Joint Venture (CJV) Er zijn een aantal kenmerkende verschillen tussen deze twee vormen: EJV CJV Winst en risico worden verdeeld Winst wordt verdeeld volgens in het naar rato van de ingebrachte contract gemaakte afspraken. investeringen;
Bij opheffing worden alle bezittingen geliquideerd en de opbrengst wordt onder de partijen verdeeld in overeenstemming met hun aandeel in de investeringen;
Alle bezittingen gaan bij opheffing naar de Chinese partner. De buitenlandse partner mag binnen de duur van de samenwerking de investeringen terugverdienen;
Aan strakkere regels gebonden bij de vorming (structuur en management) en ontbinding;
Grotere flexibiliteit bij de vorming (structuur, management) en ontbinding en soms ook sneller op te zetten;
EJV's zijn altijd Limited Liability Companies.
CJV's mogen worden opgezet als Limited Liability Companies. Ook kunnen partijen de CJV opzetten als twee onafhankelijke juridische entiteiten. De CJV is dan geen rechtspersoon.
De EJV is traditioneel de meest gebruikte JV vorm in China en geniet ook vaak de voorkeur bij de Chinese overheid. De CJV wordt meestal gebruikt in de volgende gevallen: Wanneer het aandeel van de Chinese partij moeilijk kwantificeerbaar is (bijvoorbeeld guanxi, of wanneer de CJV-partners geen overeenstemming kunnen bereiken over de waarde van een investering). Door een contractuele risico- en winstverdeling aan te gaan die los staat van de waarde van de ingebrachte 18
aandelen, kan een mogelijke impasse bij het opzetten van een JV worden voorkomen. In grote bouwprojecten waar een buitenlandse investeerder de investering terug wil verdienen in een korte tijd en daarna China weer wenst te verlaten. Wanneer de buitenlandse investeerder weliswaar een langetermijnaanwezigheid wenst, maar nog geen zekerheid heeft over de geschiktheid van de Chinese partner. In zo'n geval kan de CJV-structuur uitkomst bieden. De CJV kan namelijk iets eenvoudiger worden ontbonden dan de EJV, met name in het geval dat de CJV niet zelfstandig als rechtspersoon is geregistreerd maar er wel een eenvoudige contractuele regeling bestaat om gezamenlijk een project te ondernemen. Er hoeft dan geen formele liquidatieprocedure aan te pas te komen om de onderneming te ontbinden.
Stap 3: Opstellen van een contractuele overeenkomst. Het opstellen van een contractuele overeenkomst is een cruciale stap in het oprichtingsproces. Belangrijk is dat het de organisatie structuur in het overeen te komen contract in overeenstemming is met de Articles of Association (AOA). Daarnaast dient helder te zijn hoe de activa en de winsten verdeeld worden. Ook is het belangrijk een opheffingsclausule in het contract op te nemen mochten er eventuele onoverkomelijkheden tussen beide partijen ontstaan. Stap 4: Indienen van het haalbaarheidsrapport bij NDRC Voordat een aanvraag ingediend kan worden voor de verstrekking van bedrijfscertificaten en licenties, moet eerst een Feasibility Study Report (FSR) aan NDRC worden verstrekt en de Articles of Association (AoA) aan het Ministerie van Handel (MOFCOM) (zie stap 5). Beide documenten dienen in de Chinese taal (en volgens een standaardformat) te worden aangeleverd; dit format is op te vragen bij de autoriteiten. Het Feasibility Study Report (FSR) moet bij NDRC worden ingediend met een verzoek voor een approval letter. In het FSR dienen het businessplan, dat is opgesteld voor het eerste jaar en het budget van de op te richten WFOE te worden uiteengezet. Het FSR is echter geen bindend document, het wordt gebruikt om te beoordelen hoeveel tijd en planning er in de organisatie is geïnvesteerd. Stap 5: Indienen van de Articles of Association bij MOFCOM - tijdelijke goedkeuring In de AoA dient de managementstructuur, samenstelling van de directie, het lokale management, het Chinese adres en geregistreerd kapitaal vermeld worden. De lokale MOFCOM heeft vervolgens dertig dagen de tijd om de aanvraag te behandelen. Stap 6: Aanvragen van een goedkeuringscertificaat bij MOFCOM. De volgende stap is het indienen van de oprichtingsdocumenten bij MOFCOM. Alle documenten dienen in het Chinees te worden aangeleverd. De volgende documenten dienen te worden ingediend: • Approval letter van NDRC en het FSR;
19
• • • • •
AoA; Certified Articles of Incorporations; Notariële kopie van de bedrijfslicentie van het moeder bedrijf; Een originele referentie van de bank waarin de kredietwaardigheid van het bedrijf wordt aangetoond en de financiële situatie van het bedrijf wordt weergegeven; Een brief van de directie van de onderneming waarin het doel van de oprichting van de WFOE en de voorgenomen activiteiten uiteen worden gezet.
Stap 7: Aanvragen van een bedrijfslicentie bij SAIC. In afwachting van het certificaat van goedkeuring heeft de onderneming dertig dagen de tijd om een bedrijfslicentie aan te vragen bij de State Administration of Industry and Commerce (SAIC). De documenten die ingediend dienen te worden, zijn dezelfde documenten die ook verstrekt zijn aan MOFCOM inclusief het certificaat van goedkeuring. De gehele procedure neemt tussen de dertig en zestig dagen in beslag. Als de bedrijfslicentie is verstrekt, is het bedrijf wettelijk opgericht. Stap 8: Additionele formaliteiten. Verkrijgen van een organisatiecode van Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine (AQSIQ); Registratie bij het Statistics Bureau; Kantoorstempels laten maken bij het Public Security Bureau (PSB); Lokale bankrekening openen; Registreren bij de lokale Foreign Taxation Branch; Registreren bij State Administration of Foreign Exchange (SAFE), om toestemming te krijgen om een buitenlandse bankrekening aan te houden.
20
