Onderhoud of revisie van een Vespa smallframe motor
Inhoud: Voorwoord en verantwoording
2
Motorblok uit frame verwijderen
3
Cilinder verwijderen
12
Vliegwiel verwijderen
17
Carterhelften scheiden
21
Vervangen schakelkruis
23
Krukaskeerring vervangen: Vliegwielzijde
33
Krukaskeerring vervangen: Koppelingszijde
35
Krukas verwijderen
37
Versnellingsbak demontage
40
Koppeling demontage
47
Koppeling revisie
57
Versnellingsbak montage
61
Krukas terugplaatsen
69
Carterhelften monteren
72
Zuiger monteren
74
2
Voorwoord en verantwoording Deze reparatiehandleiding beschrijft hoe verschillende werkzaamheden aan een Vespa small frame motorblok kunnen worden uitgevoerd. De handleiding is afkomstig van de website www.scooterhelp.com. De auteur van de handleiding heeft schriftelijke toestemming gegeven voor het vertalen van de tekst, waarvoor mijn dank. Door mij is enkel de tekst vertaald vanuit het Engels naar het Nederlands. Ondanks dat ik de handleiding zo letterlijk mogelijk vertaald heb kan de tekst op sommige punten enigszins verschillen. Bij het vertalen van de tekst ben ik er vanuit gegaan dat de gehanteerde werkwijze juist is. Ondanks de duidelijke handleiding van www.scooterhelp.com is enige technische kennis onontbeerlijk. Ik raad u aan om, alvorens u aan een klus begint, het betreffende hoofdstuk geheel door te lezen. Dit werkt prettiger dan het werken per pagina. Op vorenstaande website staan meer handleidingen voor het uitvoeren van andere werkzaamheden aan uw bromfiets. Wim Rosing
[email protected]
3
Motorblok uit frame verwijderen Er zijn veel klussen die gedaan kunnen worden met de motor in het frame, maar een volledige revisie gaat l00 keer gemakkelijker met de motor uit het frame. Dit hoofdstuk beschrijft hoe een small-frame motor verwijderd kan worden uit het frame. Als voorbeeld is een 100 sport motorblok gebruikt maar de andere small-frame motorblokken zijn identiek. De volgende gereedschappen ben je nodig: • • • • • • • • •
Benodigdheden om versnellingsbakolie af te tappen Papier en een pen. Steeksleutelset Dopsleutelset Een grote platte schroevendraaier. Een grote kruiskopschroevendraaier Een griptang om de achterbrugbevestiging eruit te halen. Een hamer. Een bok om de achterzijde van de bromfiets te ondersteunen.
(1) Algemeen: de eerste stap is het verwijderen van de motordeksel en het plaatsen van een bok onder het frame zodat het achterwiel los staat van de grond. (2) Olie verwijderen: Versnellingsbakolie verversen Een tweetakt motor smeert zich op twee verschillende manieren. De versnellingsbak, de koppeling, en de aandrijving wordt gesmeerd door standaard transmissieolie. Er is geen oliepomp, maar in plaats daarvan draaien de tandwielen in de olie waardoor je spatsmering krijgt. Transmissieolie in een Vespa scooter moet om ongeveer 5000 kilometer ververst worden met nieuwe transmissieolie. Hieronder vindt u instructies voor de meeste large frame Vespa’s. Deze instructies zijn in het algemeen ook van toepassing op small frame Vespa's , maar de plaats van de vul- en afvoergaten kan afwijken. Gereedschappen die benodigd zijn: • • • •
Steek- of dopsleutelset Een grote platte schroevendraaier Transmissieolie Olie opvangbak
4
Alvorens je de olie af gaat tappen moet je de motor even laten draaien zodat de olie warm en dunner wordt. Zet de bromfiets op de middenbok op horizontale ondergrond en kijk onder de rechterzijde van de motor. Hier vind je en bout met, als het goed is, het opschrift “OLIO”. Hieronder zie je een foto van de bout.
Plaats de olieopvangbak onder het blok en draai de bout los. De olie stroomt nu uit de opening. Kijk uit dat je de dichtring die om de bout zit niet kwijt raakt in de olie. Deze ring kan hergebruikt worden maar vervangen kan natuurlijk ook.
Als de olie eruit gelopen is moet de olie aftapbout teruggeplaatst worden. Draai de bout niet vaster dan een halve tot een driekwart slag voorbij handvast. Het te vast draaien van een stalen bout in aluminium heeft
5
snel tot gevolg dat het binnendraad uit het blok gedraaid wordt. Mocht het zo zijn dat de binnendraad versleten is, dan kan je het proberen op de lossen door GIVEG-tape (wit tape dat gebruikt wordt voor afdichting van gas- of waterleidingverbindingen) om het draad van de bout te wikkelen. De olievulplug bevindt zich aan de rechter achterzijde van het motorblok. (Zie onderstaande foto’s) Verwijder deze plug en vul het carter met olie totdat de olie op het niveau van het vulgat is.
Hieronder zie je de olie op het goede niveau. Oude olie is chemisch afval! Zorg voor juiste afvoer van dit afval!
6
Plaats olievulplug
Plaats olievulplug
Verder met de voorbereidende handelingen om het motorblok te verwijderen: (3) Koppel, indien aanwezig, de accu los door de zekering te verwijderen. De accu bevindt zich achter de linker klep. (4) Koppel de elektrische verbindingen los. De behuizing van de koppelingen zie je op onderstaande foto.
7
Normaal gesproken zijn alle kabels met dezelfde kleur verbonden. Als dat niet het geval is maak dan op papier een verbindingsdiagram!
(5) Koppel de bedieningskabels los. Vlak onder de kickstarter bevind zich een beugel waaraan de koppelingskabel bevestigd is. De andere kabels lopen langs de beugel.
Onder het motorblok is de bevestiging van de koppeling (rode pijl) en de bevestiging van de achterrem (groene pijl) zichtbaar.
8
Omdat de koppelingskabel door een beugel zit moet je de nippel van de kabel verwijderen met een steeksleutel. Houd daarbij het andere gedeelte tegen met een steeksleutel. Draai de nippel zo ver los dat de kabel los komt en trek de kabel terug door de beugel. Gebruik een steeksleutel om de achterremkabel los te maken. De versnellingsselecteurkabel heeft twee nippels die los moeten. Verwijder de kap die over de versnellingsselecteur zit door de schroef los te draaien. Gebruik vervolgens dezelfde techniek met de steeksleutels om de kabels te los te maken.
9
Als alle kabels verwijderd zijn kun je ze weg halen bij de motor. Het is handig om de kabels bij elkaar te houden met een tie-rip. (6)Verwijder de carburateur: de carburateur bevindt zich aan de binnenzijde van het frame en is bevestigd aan de motor met een inlaatbuis. De carburateur moet verwijderd worden om de inlaatbuis door het frame te trekken.
Hoewel het niet nodig is, is het makkelijk om eerst de tank te verwijderen. Verwijder eerst het gereedschapbakje. Voel aan de voorzijde van de tank waar de benzineslang loopt. Volg de benzineslang naar de carburateur en maak deze los. (BENZINEKRAAN DICHT) Vaak zit er een klein slangklemmetje op. Als de benzineslang los is kan de tank verwijderd worden. De bout (hieronder aangegeven met een rode pijl) dient los te worden gedraaid met steek- of dopsleutel om de carburateur los te maken van de inlaatbuis. De kabels kun je later verwijderen als de carburateur los is.
10
Als de bout los is dan kun je de carburateur voorzichtig verwijderen van de inlaatbuis. Er kan een beetje benzine uit de carburateur lopen maar dat is normaal.
. Als de carburateur los is van de inlaatbuis dan kun je de chokekabel los haken van het frame (groene pijl) en kan de gaskabel losgehaakt worden (rode pijl) De carburateur kan nu verwijderd worden. Stop eventueel een lap in de inlaat zodat er geen vuil in komt.
(7)Verwijder de motorophanging en de achterveerbevestiging. Deze beide bevestigingspunten verbinden de motor aan het frame. Voel voor het verwijderen of er speling zit in de ophangrubbers. Als dit het geval is; vervang ze. Verwijder eerst de achterveerbevestiging met een steeksleutel en een dopsleutel. Verwijder de bout met een griptang. Het achterwiel komt op de grond terecht.
11
Verwijder de moer van de motorophanging met een steek- of dopsleutel. Tik de bout met een schroevendraaier uit de ophanging. De motor is nu los van het frame. Het kan een beetje wrikken zijn om de motor onder het frame vandaan te krijgen maar het lukt!
12
Cilinder verwijderen Het verwijderen van de cilinder is nodig om de staat van de zuiger, de zuigerveren en de cilinderwand te controleren. • • •
Dopsleutelset Een platte schroevendraaier Steeksleutelset
Eerst dient de uitlaat verwijderd te worden. De uitlaat zit met twee moeren vast aan de uitlaatpoort.
De uitlaat zit ook nog vast met een bout. Zie bovenstaande foto’s.
13
. De koelkap is van plastic of van metaal maar wordt op dezelfde wijze verwijderd. De kap zit vast met twee schroeven en een bout welke eenvoudig te verwijderen zijn.
Verwijder de 4 bouten aan de bovenzijde van de cilinderkop. Verwijder ze kruislings en steeds een halve slag. Dit voorkomt eventueel kromtrekken van de cilinderkop.
14
Als de bouten los zijn kun je de cilinderkop verwijderen van de cilinder. Je kijkt nu tegen de bovenzijde van de zuiger aan. Bij het op de foto getoonde model is de cilinder met aparte bouten aan het carter verbonden. Het kan ook zijn dat de cilinder over vier draadeinden wordt geschoven en dat bij het vastzetten van de kop ook de cilinder vastgezet wordt. Dit is eenvoudig vast te stellen. Je hoeft in dat geval onderstaande stappen niet uit te voeren.
Als jouw cilinder wel op bovenstaande manier bevestigd is dan moet je de vier moeren losdraaien.
15
Als de moeren los zijn kun je de cilinder voorzichtig lostrekken van de zuiger. Vaak gaat de cilinderpakking hierbij kapot maar die moet je toch vervangen. Vaak trek je eerst de zuiger in de bovenste stand om vervolgens de cilinder om de zuiger weg te trekken.
16
Als je zuiger er uitziet zoals hierboven is de cilinder waarschijnlijk aan honen toe. Na het honen dient er een nieuwe zuiger te worden geplaatst. Honen dient te gebeuren door een expert. honen Nieuwe (overmaats) zuigers zijn te koop via internet of bij Vespa-dealers.
17
Vliegwiel verwijderen Door het verwijderen van het vliegwiel kun je bij de statorplaat voor afstelling van de ontsteking, bij de oliekeerring aan de vliegwielzijde en het is nodig als je de carterhelften van elkaar wilt halen. Je hebt hiervoor de volgende gereedschappen nodig: • Dopsleutelset • Een poulietrekker met bijbehorende steeksleutels (Schaf zo’n ding aan, je hebt het absoluut nodig en kost nog geen tientje) • Een platte schroevendraaier
Als je het blok niet verwijderd hebt moet je de bromfiets op de standaard zetten en de beschermkap verwijderen. Er zijn bouten (rode pijlen) en een schroef die verwijderd moeten worden.
18
Als je de bouten en de schroef verwijderd hebt kun je de beschermkap onder de koelkap vandaan trekken. (als je die er nog op had zitten natuurlijk)
Haal het plastic dopje van de vliegwielmoer af. Om de vliegwielmoer te verwijderen moet je het vliegwiel op één of andere manier blokkeren. Hier is een speciaal stuk gereedschap voor. Er zijn echter meer wegen die naar Rome leiden. Je kunt het vliegwiel bijvoorbeeld tegenhouden door de bromfiets in de eerste versnelling te schakelen en het achterwiel op de grond te zetten. Je kan ook twee blokjes hout naast de drijfstang leggen. Vervolgens steek je en schroevendraaier door het small-end van de drijfstang en draai je het vliegwiel totdat de schroevendraaier op de blokjes hout rust. Vervolgens kun je meer kracht zetten om de moer los te draaien. Enfin, wees creatief, die moer moet eraf.
Bewaar de moer en de dunne ring goed. Als jouw vliegwielmoer er niet zo uit ziet als hierboven en voorzien is van een borgveer, zie de link (in het Engels) een ouder vliegwiel verwijderen
19
Het vliegwiel is bevestigd op een taps asgedeelte en kan er niet zomaar vanaf gehaald worden. Hiervoor heb je een poulietrekker nodig. Ook al gebruik je zo’n ding maar 1 keer; schaf hem aan. Dit bespaart je een hoop tijd en ellende. Draai de buitenzijde van de poulietrekker zo ver mogelijk in het vliegwiel om de kracht zo goed mogelijk te verdelen over het draad.
Gebruik een steeksleutel om de poulietrekker vast te houden en draai met een andere steeksleutel de bout van de poulietrekker naar beneden. Op een gegeven moment hoor je een klap; het vliegwiel is dan los van de as.
20
Trek het vliegwiel voorzichtig van de statorplaat af. Je voelt misschien een beetje magnetische weerstand. Let op dat je bij het verwijderen van het vliegwiel het spietje niet kwijtraakt!
21
Carterhelften scheiden Door de carterhelften van elkaar te scheiden kun je bij de krukas, de oliekeerringen, de belangrijkste lagers en de schakelcomponenten. Voor het scheiden van de carterhelften is het nodig om, naast de onderdelen die we reeds verwijderd hebben, de koppeling (zie hoofdstuk koppeling verwijderen) en de statorplaat te verwijderen.
De small-frame motor heeft een aantal bouten rond de omtrek van de carterhelften. De bouten waarop de moeren bevestigd zijn gaan dwars door het blok en zijn meestal geborgd in de andere carterhelft. Als alle bouten los zijn kun je de carterhelften scheiden.
22
Trek de carterhelften met beleid van elkaar. Als het niet helemaal soepel gaat kun je een rubber hamer gebruiken om de carterhelften los te tikken. Ook dit uiteraard met beleid.
Hierboven zie je de rechter carterhelft helemaal los komen. Als het goed is vallen er geen losse onderdelen uit het motorblok bij het scheiden van de carterhelften.
Nu de carterhelften zijn verwijderd kun je bij de krukas, de kickstarter en de versnellingsbak.
23
Het schakelkruis vervangen Er zijn verschillende zaken die er voor kunnen zorgen dan de bromfiets uit de versnelling schiet maar vaak is het schakelkruis de oorzaak. De volgende gereedschappen zijn nodig: • • • •
een hamer Borgveertang twee voelermaten Een dop van een dopsleutel
De foto’s hieronder laten een 4 traps versnellingsbak zien maar een driebak werkt volgens hetzelfde principe. Om bij het schakelkruis te komen moeten de carterhelften worden verwijderd. Ook dient de as verwijderd te worden.
Als je de as met tandwielen verwijderd hebt dan kun je de tandwielen van de as halen. Verwijder eerst de borgveer.
24
Vervolgens verwijder je de vulring. Bewaar deze goed want deze ring kan hergebruikt worden, net als de borgveer. Als de veer en de ring verwijderd zijn kun je de tandwielen van de as afhalen. Zorg er voor dat je de tandwielen zo opbergt dat je bij het in elkaar zetten de tandwielen weer in de juiste volgorde en op de juiste manier op de as plaatst.
. Aan de andere zijde van de as zit nog een vulring (blauwe pijl) en nog een borgveer (rode pijl) Beide ringen haal je aan de achterwielkant eraf omdat anders de nokken van het schakelkruis in de weg zitten.
25
Nu volgt een lastig onderdeel waarbij nog wel is iets weg wil vliegen. In de as zit een sterke veer met daarop twee kogeltjes bevestigd. De kogeltjes worden op hun plaats gehouden door twee benen van het kruis en houden het kruis in de juiste versnelling. Plaats bijvoorbeeld een doek over de as als je het kruis verwijdert om te voorkomen dat je op je knieën door de garage moet. Om het kruis te verwijderen trek je het van de as af in de richting van het achterwiel. Het kruis verplaatst zich in stappen omdat de kogels in de uitsparingen vallen.
Hierboven zie je een oud (links) en een nieuw (rechts) schakelkruis. De blauwe pijlen geven de plekken aan die het meest aan slijtage onderhevig zijn. Als je een nieuw schakelkruis monteert let er dan op dat je hetzelfde schakelkruis hebt. Er zijn namelijk twee modellen in omloop; een met een hoogte van 50 mm en een met een hoogte van 51 mm. Zet
26
voor de montage het oude en het nieuwe schakelkruis naast elkaar op de ring en kijk goed of je de goede hebt! Ze moeten, behalve slijtageplekken, identiek zijn aan elkaar! Een schakelkruis met een hoogte van 51 mm past niet als er één van 50 mm inzat.
Installeer de (nieuwe) veer in het gat in de as. Je kunt met 1 kogeltje beginnen zoals hierboven zichtbaar is op de foto. Druk de kogel in het gat zodat de veer er aan de andere kant uitsteekt en de kogel op gelijke hoogte zit met de groef.
Plaats het (nieuwe) schakelkruis over de achterwielzijde van de as. De volgende stap is het installeren van de ander kogel en dit is erg lastig.
27
Een mogelijkheid om dit te doen is de volgende: druk het schakelkruis om het huis en houd daarbij het schakelkruis iets scheef zodat je de eerste kogel ermee op zijn plaats houdt, terwijl je nog ruimte hebt aan de andere kant om de tweede kogel te plaatsen. Plaats de as hierbij in een bankschroef om het jezelf gemakkelijker te maken. Druk nu de tweede kogel voorzichtig tegen de veerspanning in, in het gat met een platkopschroevendraaier. Op het moment dat de kogel in het gat zit moet je snel het kruis over het kogeltje schuiven. Als het je gelukt is ziet de as er als hierboven uit.
Begin vervolgens met het monteren van de vulring aan de achterwielzijde, gevolgd door de borgveer. De ring moet misschien
28
vervangen worden maar dat kan pas gemeten worden als alle tandwielen weer op de as bevestigd zijn. (Je kunt dit ook doen voordat je de tandwielen demonteert op de manier die aan het eind van dit hoofdstuk uitgelegd wordt.)
Bekijk de vertanding en de gedeelten waarin de nokken van het schakelkruis aangrijpen goed voordat je de tandwielen monteert. Vervang, indien nodig, nu de tandwielen. Je hebt nu immers het blok uit elkaar liggen. Monteer de tandwielen vervolgens in de juiste volgorde. Mocht je, ondanks de eerdere waarschuwing, vergeten zijn in welke volgorde de tandwielen gemonteerd dienen te worden, zie onderstaande foto’s. De eerste versnelling wordt gemonteerd met de nokken in de binnenring het dichtst bij het achterwiel.
29
De tweede versnelling wordt gemonteerd met de nokken aan de andere kant. Hierdoor ontstaat tussen de nokken van de eerste en tweede versnelling een vrijloopruimte. (de neutraalstand)
de derde versnelling wordt gevolgd door…
de vierde versnelling waarvan de nokken in de binnenring van het achterwiel wegwijzen.
30
Monteer de dezelfde vulring, gevolgd door de borgveer.
De tandwielen mogen niet meer dan een bepaalde hoeveelheid axiale speling hebben. Dit kun je bereiken door verschillende dikten van vulringen te gebruiken. Vulringen dienen samen vervangen te worden door de volgende overmaat. Om de speling te meten gebruik je twee voelermaten op de wijze zoals hierboven op de foto aangegeven is. De speling moet liggen tussen 0,15 mm en 0,40 mm. Als de speling groter is moeten beide vulringen vervangen worden door de eerste of volgende overmaat. Deze ringen zijn verkrijgbaar op internet of bij jou Vespadealer.
31
Om de as te monteren in het schakelhuis plaats je het schakelkruis in bovenstaande stand. (zo ver mogelijk weg van het eerste tandwiel)
Schuif de as op zijn plaats en zorg ervoor dat de nokken van de schakelvork (rode pijlen) in de groef van het schakelkruis (groene pijlen)valt. Vervolgens kun je de as door het (nieuwe) lager tikken.
32
Op bovenstaande foto zie je de nokken van de schakelvork op juiste wijze in de groef van het schakelkruis zitten. De as steekt inmiddels gedeeltelijk door het lager.
Gebruik een dop of een ander soort spacer om de as op zijn plaats te tikken. Zorg er voor dat je de dop niet laat rusten op het uiteinde van de as. Het uiteinde van de as valt namelijk in een lager en een beschadigd uiteinde kan problemen opleveren bij het monteren van de carterhelften. Zorg ervoor dat je de, indien je de grondplaat van de trommelrem verwijderd hebt, deze eerst weer monteert. Deze grondplaat zorgt er namelijk voor dat het lager op zijn plek blijft.
33
Oliekeerring vliegwielzijde vervangen Er zijn twee oliekeerringen die aan beide zijden op de krukas zitten. De keerringen zorgen er voor dat de krukas kan draaien zonder dat er drukverlies optreedt in het carter. Je hebt nodig: • •
Een nieuwe keerring voor de vliegwielzijde Een schroevendraaier
Je begint met het verwijderen van het vliegwiel en de statorplaat om bij de keerring te kunnen. Anders dan bij de koppelingszijde kan de keerring aan de vliegwielzijde gemonteerd worden terwijl de carterhelften gemonteerd zijn en terwijl de krukas op zijn plaats zit. Je kunt de oliekeerring het beste verwijderen met een schroevendraaier. Kijk wel uit dat je de krukas en het krukaslager niet beschadigd. Het maakt niet uit of de keerring kapot gaat; je gaat hem immers vervangen.
De vliegwielkeerring moet op de juiste wijze bevestigd worden. Er zit aan één zijde een kleine ronde veer en een lip. Deze moeten in de richting van de krukas bevestigd worden zoals op bovenstaande en onderstaande foto.
34
Vet de binnenzijde van de keerring in met een beetje vet of olie zodat de keerring niet blijft kleven aan de as. Druk de keerring recht in het gat totdat de buitenzijde van de keerring gelijk licht met het aluminium van het blok.
Hierboven zie je de keerring op de juiste wijze gemonteerd.
35
Oliekeerring koppelingszijde Er zijn twee oliekeerringen die aan beide zijden op de krukas zitten. De keerringen zorgen er voor dat de krukas kan draaien zonder dat er drukverlies optreedt in het carter. Je hebt nodig: • •
Een nieuwe keerring voor de vliegwielzijde Een schroevendraaier
De krukas dient verwijderd te zijn om bij de keerring te komen. Zie voor het verwijderen van de krukas het volgende hoofdstuk.
Je kunt de oliekeerring het beste verwijderen met een schroevendraaier. Kijk wel uit dat je de krukas en het krukaslager niet beschadigd. Het maakt niet uit of de keerring kapot gaat; je gaat hem immers vervangen.
36
De nieuwe keerring moet met de lip en de veer in de richting van de krukas bevestigd worden. Druk de keerring recht in het gat totdat de rand van de keerring ongeveer gelijk ligt met de het aluminium.
Hierboven zie je de veer die in de keerring zit.
Als je klaar bent ziet het er als hierboven uit.
37
de krukas verwijderen De krukas dient verwijderd te worden om de oliekeerring of het lager aan de koppelingszijde te vervangen. Voordat je de krukas kunt verwijderen moeten de carterhelften, de zuiger en cilinder, en de koppeling verwijderd worden. Je kunt de moer aan de koppelingszijde op de krukas het beste verwijderen voordat de carterhelften gescheiden worden. Dit heb je nodig: • • • •
Dopsleutelset Een platte schroevendraaier twee kleine blokjes hout of zacht metaal een rubber hamer
Bekijk de koppelingszijde van de motor als het koppelingsdeksel verwijderd is. Je ziet hier een klein tandwiel op het einde van de krukas die op de plaats wordt gehouden door een moer. Deze moer is geborgd door een ring. Buig de omgezette lip van de ring terug
38
Om de moer te verwijderen dien je de krukas vast te zetten. Dit kun je goed doen door twee blokjes hout op de bovenzijde van het blok te leggen. Vervolgens steek je een schroevendraaier door het small-end en verdraai je de krukas totdat de schroevendraaier tegen het hout steunt.
Verwijder de moer en de speciale sluitring die onder de moet zit. Je kunt deze ring hergebruiken maar vervangen is beter.
39
Als de carterhelften verwijderd zijn kun je de krukas uit het carter drukken. Sommige krukassen hebben een paar tikken nodig met een rubber hamer.
Hierboven zie je dat de krukas bijna verwijderd is. Als de krukas verwijderd is moet je de halve maan spie die het krukastandwiel op de krukas zekert zoeken en goed bewaren. Als je het krukastandwiel wilt verwijderen dan moet je het koppelingstandwiel draaien tot aan de uitsparing die je boven op de foto ziet.
40
Versnelling demonteren Als de carterhelften verwijderd zijn heb je toegang tot alle lagers en de versnelling. Dit hoofdstuk laat zien hoe de versnelling verwijderd kan worden. De Vespa Primavera motor op onderstaande foto’s kan afwijken van jouw motor, maar de foto’s geven je een goed beeld van hoe je te werk moet gaan.
Als eerste moet de kickstarter verwijderd worden. Hierdoor kun je de kickstart O-ring, die nog wel eens lekken, vervangen. Tevens kun je hierdoor beter bij de primaire as. De tandwielen die verwijderd konden worden zijn op de foto’s reeds verwijderd. Beweeg de kickstarter totdat het kleine kickstarttandwiel verwijderd kan worden.
41
Als je het kleine tandwiel verwijderd hebt zie je een veer die je ook kunt verwijderen.
De kickstarter kan uit het blok worden genomen.
Als de kickstarter verwijderd is zie je een holle ring en een borgveer.
42
Verwijder deze holle ring. Let op dat de ring met de holle kant richting het vliegwiel gemonteerd zit.
Verwijder met een borgveertang de borgveer.
43
Tik vervolgens met een rubberen hamer voorzichtig de as uit het lager.
Sla de as voorzichtig door terwijl je naar het schakelhuis kijkt. Als de nokken van het schakelkruis de achterste borgveer raakt kun je de nokken van de schakelvork uit de groef in het schakelhuis halen.
44
Sla vervolgens voorzichtig de koppelingsplaathouder uit het lager.
Het is een nauwe passing maar uiteindelijk zal het uit het lager loskomen.
45
Hierboven zie je dat de koppelingsplaathouder uit het lager verwijderd is.
Om het koppelingslager te verwijderen dient eerst de borgveer met een borgveertang verwijderd te worden. Als de borgveer verwijderd is kun je vanaf de andere zijde het lager eruit tikken. Gebruik hiervoor een grote dop die op de buitenste ring van het lager steunt. Anders heb je kans dat je de binnenring uit het lager slaat terwijl de buitenring blijft zitten. Op een zelfde wijze kun je het krukaslager verwijderen.
46
Het lager op de primaire as kan vast blijven zitten op de as. Als dit het geval is kun je een lagertrekker gebruiken om het lager van de as te trekken. Je kan ook proberen het lager te verwarmen zodat het metaal uitzet.
Als het lager verwijderd is kun je hem schoonmaken en terugplaatsen maar ik zou het lager vervangen nu je hem toch los hebt. Op internet of bij de Vespa-dealer zijn lagersetjes verkrijgbaar.
47
Koppeling verwijderen De koppeling zit bij small frame Vespa’s aan de achterwielzijde van de primaire as. Je kunt erbij door een afdekplaat te verwijderen terwijl de motor nog in het frame hangt. Wel is het noodzakelijk om het achterwiel en de grondplaat van de achterrem ter verwijderen om de afdekplaat te kunnen verwijderen. Je hebt de volgende zaken nodig: • • • • • • • • •
Een dopsleutelset Een koppelingtrekker Een steeksleutelset Een nieuwe ring die achter de moer op de as zit. Een kleine en een grote platte schroevendraaier Een hamer Een nieuwe splitpen Lagervet Eventueel een nieuwe achteraskeerring, grondplaatpakking en afdekkappakking.
Als je de koppelingsplaten gaat vervangen heb je ook nog nodig: • • • •
Een flacon SAE 30 transmissieolie. 3 nieuwe koppelingsplaten van kurk. een nieuwe veer Een stuk gereedschap om de koppeling in elkaar te drukken.
De eerste stap is om de bromfiets op zijn rechter zijkant te leggen. Je kunt van tevoren even de bromfiets laten lopen met de benzinekraan dicht om te voorkomen dat er benzine uit de carburateur loopt. Je vlotterkamer is dan zo goed als leeg.
48
Haal de kap van het achterwiel af met een schroevendraaier om bij de asmoer te kunnen. Verwijder de splitpen.
Gebruik een dopsleutel om de asmoer te verwijderen. Blokkeer het achterwiel door de achterrem in te drukken. Als de moer los is, leg deze apart samen met de dikke ring
49
Als de moer verwijderd is kun je het hele wiel verwijderen. Het is even passen en meten om het wiel langs de uitlaat te krijgen. Vervolgens moet je de remschoenen en de grondplaat verwijderen.
De remschoenen worden aan één zijde vastgehouden door kleine borgclips, aan de scharnierzijde van de remschoenen. Aan de andere zijde worden de remschoenen bij elkaar gehouden door een sterke veer. Verwijder voorzichtig de borgclips om te voorkomen dat ze door de schuur vliegen. Gebruik vervolgens een grote schroevendraaier om de remschoenen van de bedieningsnok te wippen. Als dat gelukt is kun je de andere zijden van de remschoenen van de asjes afhalen en kun je de remschoenen verwijderen.
50
De grondplaat zit vast aan het motorblok met drie bouten. Elke bout moet voorzien zijn van een sluitring en een borgring. Verwijder de bouten en verwijder vervolgens de grondplaat. Je hebt nu zicht op het achteraslager. Laat de bromfiets vanaf dit moment op de rechterzijde liggen. Als je de bromfiets rechtop zet kan er olie gaan lekken via het lager.
Vervolgens moet de koppelingskabel losgemaakt worden van de koppelingshevel. Je hoeft hiervoor de nippel die op de kabel zit niet te verwijderen. Je kunt de nippel verwijderen door de koppelingshevel met een grote schroevendraaier naar voren te drukken.
51
Gebruik en dopsleutel om de 6 bouten van de koppelingsdeksel te verwijderen. De bout aangegeven met de blauwe pijl is langer dan de rest. Houd hier rekening mee bij het in elkaar zetten. Maak de randen van de deksel en het blok schoon om te voorkomen dat er vuil in het blok valt bij het verwijderen van de deksel. Haal de deksel van het blok en kijk waar de messing plunjer zich bevindt. Die kan aanwezig zijn op het midden van de koppeling of in het koppelingsdeksel.
Je hebt nu zicht op de koppeling. Zorg ervoor dat er niks in het blok valt omdat de kans groot is dat je dan de carterhelften moet verwijderen om het terug te vinden.
52
Om de drukplaat te verwijderen dien je met een kleine schroevendraaier de kleine draadveer te bewegen in de richting die de pijl in de linker foto aangeeft. Als de veer ingedrukt is kan de drukplaat eruit gehaald worden. Onder de drukplaat zit een moer met daaronder en borgring. Buig de borgring terug. De koppeling draait mee als je de moer wilt lossen. Die moet je dus tegenhouden. Er is een speciaal stuk gereedschap om de koppeling tegen te houden maar dit kan ook met een grote schroevendraaier. Plaats de schroevendraaier tussen de buitenzijde van de koppeling en het blok maar ga voorzichtig te werk, beschadig niks.
Hierboven zie je de moer en de speciale borgring verwijdert van de koppeling. Small frame motoren hebben een tapse as waarop de koppeling gemonteerd is. Je hebt dus een speciale koppelingstrekker nodig.
53
Draai de koppelingstrekker in de koppeling. Als de bout aangedraaid wordt, komt de koppeling los van de as.
Verwijder vervolgens de koppeling. Zorg dat je de halve maanvormige spie veiligstelt die in het spiebaantje zit. Als je de koppelingsplaten wilt vervangen of de koppeling wilt reviseren, ga dan naar het volgende hoofdstuk.
54
Plaats een nieuwe of de originele spie in de spiebaan van de as op de hierboven aangegeven plaats. Plaats de koppeling om de as en zorg er voor dat de spiebaan in de koppeling om de spie valt. Het buitenste gedeelte van de koppeling kan los van de as draaien en die kun je zo draaien dan de nokken van de koppelingsplaten in de uitsparingen vallen.
Plaats de speciale ring terug. Zorg dat de nok van de ring goed in het gat valt. Plaats de moer en draai hem vast. Gebruik dezelfde manier om de koppeling tegen te houden. Als je de schroevendraaiermanier toepast moet je er voor zorgen dat je de schroevendraaier niet tegen de koppelingsplaten laat rusten maar tegen het de buitenkant van de koppeling. Als de moer vast zit moet je met een grote schroevendraaier de borgring weer ombuigen.
55
Bekijk de binnenzijde van het koppelingsdeksel. Verwijder de messing plunjer door de koppelingshevel met de hand te bedienen. Druk wat vet in het gat en druk de plunjer terug. Door het vet valt de plunjer er niet uit als je de koppelingsdeksel terugplaatst. Plaats een nieuwe pakking. Plaats het deksel en draai de 6 bouten erin. (Denk aan de langere) Monteer de koppelingskabel weer aan de hevel. Test de koppeling door de koppelingshendel te bedienen. De koppeling moet wellicht iets bijgesteld worden als er nieuwe koppelingsplaten zijn gemonteerd.
Bekijk de pakking en de keerring aan de achterkant van de grondplaat. Het beste is om de pakking en de keerring te vervangen. De keerring kun je verwijderen met een schroevendraaier. De nieuwe keerring moet geplaatst worden met de veer richting de versnellingsbak. Plaats de nieuwe pakking en plaats de grondplaat terug. Draai de drie bouten vast en reinig eventueel de grondplaat met bijvoorbeeld remreiniger.
56
Vet de bedieningsnok en de asjes in en plaats de remschoenen terug. Smeer een beetje vet op de keerring en plaats het achterwiel terug op de as. Plaats de dikke ring en vervolgens de moer. Draai de moer stevig aan en zorg ervoor dat de moer zo voor het gat in de as staat dat de splitpen door de as kan. Plaats de nieuwe splitpen. Gebruik geen oude. De splitpen is essentieel voor de borging van het achterwiel. Plaats de splitpen als op de foto. Plaats de kap terug en ga een stukje rijden. Bedien de koppeling en stel de koppeling, indien nodig, bij.
57
Koppelingsplaten vervangen Als de koppeling niet goed werk, ligt dit vaak aan de koppelingsplaten. Deze zijn dan versleten en dienen vervangen te worden. Als de koppeling verwijderd is dan is het vervangen van de koppelingsplaten redelijk eenvoudig. Het volgende heb je nodig: • • • •
Een flacon SAE 30 transmissie olie 3 nieuwe koppelingsplaten Nieuwe koppelingsveer Een stuk gereedschap om de koppelingsplaten samen te drukken. (Dit kun je zelf eenvoudig maken)
Om de koppelingsveer in elkaar te trekken kun je een bout met twee ringen en een moer gebruiken. Plaats de boutkop met een grote ring aan de achterzijde door de koppeling. Druk aan de voorzijde van de koppeling de ring om de bout en plaats de moet op de bout. Zorg ervoor dat de grote ring alleen contact maakt met het sterke binnengedeelte en niet met de plaatstalen ring. Draai de moer aan zodat je de veer samendrukt.
58
Als de veer ingedrukt is kun je de plaatstalen ring en de borgring verwijderen.
De bovenste metalen ring met de afgeschuinde rand kan verwijderd worden, gevolgd door de koppelingsplaten met kurk en stalen koppelingsplaten. Vaak worden enkel de kurken platen vervangen maar als de stalen platen er uitzien als hierboven is het zinvol deze ook te vervangen.
Als je de platen verwijderd hebt kun je de moer weer lossen. Als de moer los is kun je de centrale veer vervangen. Vervang de veer en druk de koppeling weer in elkaar met het stuk “gereedschap”. Zorg ervoor dat de nokken van het kleine gedeelte waar de platen omheen vallen weer in de gaten van de grote plaat vallen.
59
Leg, alvorens de koppelingsplaten te monteren, de platen in SAE 30 W transmissieolie. De olie is dan gelijk goed verdeeld tussen de platen, wat schade en buitensporige slijtage voorkomt doordat de platen droog tegen elkaar draaien. Plaats als eerste een kurken plaat op de stalen onderplaat, gevolgd door een stalen plaat. Ga door totdat je de laatste afgeschuinde plaat gemonteerd hebt.
De laatste plaat rust niet op de kurken plaat omdat de koppeling ingedrukt is. Monteer als laatste de plaatstalen ring en de borgring.
60
Zorg er voor dat de uitstekende nokken op de buitenzijnde van de koppelingsplaten in lijn staan met elkaar. (Zie foto) Als alle platen goed zitten kun je de druk van de koppeling afhalen en de koppeling weer monteren.
61
Versnelling monteren In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe je de versnelling weer monteren moet. Je hebt de volgende gereedschappen nodig: • • •
Een hamer Een dop of iets anders met een gat in het midden Borgveertang
Hier onder zie je het versnellingshuis zonder lagers dus de eerste stap is het monteren van (nieuwe) lagers. Je kunt de oude lagers schoonmaken en invetten om ze te hergebruiken. Mijn voorkeur is nieuwe lagers plaatsen.
Leg het versnellingshuis zo neer dat het lagerhuis van het achterwiellager naar boven ligt. Dit lager moet erin geperst of getikt worden. Zorg er voor dat het blok stevig ligt, het liefst op houten blokken zodat er niks beschadigt.
62
Als je geen pers hebt, zoek dan iets wat lijkt op hierboven om op het lager te plaatsen. Sla met een hamer het lager in het huis. Je hoort een ander geluid als het lager helemaal in het huis zit. Draai het blok om te kijken of het lager helemaal in het lagerhuis zit.
Het koppelingslager is hetzelfde laken in pak. Het lager wordt aan de koppelingszijde geplaatst en wordt op zijn plaats gehouden door een borgveer. Zorg er voor dat je op de buitenring van het lager slaat. Zo belast je het lager het minst.
63
Als het lager op zijn plaats zit kun je met behulp van de borgveertang de borgveer op zijn plaats drukken.
In de carterhelft aan de vliegwielzijde zitten ook nog twee kleine lagers. Deze kun je op dezelfde manier plaatsen.
64
Hierboven is, op dezelfde manier als het koppelingslager, het krukaslager ook reeds gemonteerd. Het krukaslager is geborgd door een borgveer. Het koppelingshuis plaatsen is een secuur werkje. De holle as van het koppelingshuis moet door het koppelingslager geplaatst worden. Plaats het voorzichtig om te voorkomen dat het klem komt te zitten.
Draai het blok om en kijk of de holle as helemaal door het lager gedrukt is. Als dat het geval is zie je en smalle uitsparing in de as waarin de borgveer geplaatst wordt. Deze clip houdt het koppelingshuis op zijn plaats.
65
Hierna wordt de ring geplaatst met het hogere gedeelte van de binnenring van het lager af. Daarna wordt de kickstarterveer geplaatst die aan het ene uiteinde groter is dan aan het andere. Het grotere gedeelte wordt in de richting van het lager geplaatst.
Als laatste wordt het kleine tandwiel geplaatst. Dit tandwiel is glad aan de ene zijde en heeft vertanding aan de andere zijde. De vertanding moet aan de zichtzijde, dus niet aan de lagerzijde, gemonteerd worden. Het tandwiel kan van de as af springen maar het kan ook nog gemonteerd worden nadat de kickstarteras gemonteerd is.
66
Vervang de rubberen kickstart buffers. Kijk goed in het gat waar de kickstartas in gaat. Er zit een rubberen O-ring in. Vervang deze als je last hebt van olielekkage bij de kickstarter. Plaats de veer op de as en zorg er voor dat de haak van de veer achter de as haakt zoals hieronder aangegeven. Zorg er ook voor dat het andere uiteinde in het gat in het blok valt zoals op de foto hierboven. Vet de as in en plaats het geheel.
Boven zie je hoe de as en de veer geplaatst dienen te worden. Als de as goed zit wordt het kickstarttandwiel op zijn plaats gehouden door de vertanding, zie hieronder.
67
Voor de volgende stap is het noodzakelijk dat de grondplaat van de achterrem gemonteerd is. Deze plaat houdt namelijk het achterwiellager op zijn plaats als je de achteras met de tandwielen terug gaat plaatsen. Zorg ervoor dat het schakelkruis helemaal uitgetrokken is zodat de groef het verst van de eerste versnelling af staat.
Plaats de twee nokken van de schakelvork in de groef zoals hierboven te zien is. Zorg er voor dat beide nokken goed in de groef zitten.
68
Gebruik een dop of een ander hol voorwerp op het uiteinde van de as. Zorg ervoor dat de dop niet op de as zelf rust! Het uiteinde van de as rust namelijk in een lager dus deze moet niet beschadigd raken. Zorg er voor dat de as helemaal tot aan de aanslag door het lager geplaatst wordt.
69
De krukas installeren De krukas installeren is een eenvoudige klus. Je hebt de volgende hulpmiddelen nodig: • • • • •
Dopsleutelset Een platte schroevendraaier Twee kleine blokjes hout of zacht metaal Een rubber hamer. Tang
Als je bovenstaande oliekeerring hebt teruggeplaatst moet je de lip van de keerring invetten. De krukas kan er maar op één manier in. De tapse kant wijst in jou richting en de rechte zijde moet door het lager.
70
De krukas moet met de hand door het lager gedrukt kunnen worden en moet uiteindelijk als hierboven door het lager steken.
Het koppelingshuis heeft een uitsparing zodat je het krukastandwiel op de krukas kan plaatsen. Plaats de spie in de spiebaan en druk het tandwiel over de as. Volgens de auteur van deze handleiding heeft het krukastandwiel geen duidelijke voor- of achterkant.
Vervolgens wordt de ring met de nok, die eveneens in de spiebaan valt, teruggeplaatst.
71
Gevolgd door de moer. Zet de moer goed vast. Houdt hierbij de krukas tegen. Als de moer goed vast zit buig je één zijde van de ring om zodat de moer niet los kan lopen.
72
De carterhelften terug plaatsen Als al het revisiewerk gedaan is wordt het tijd om de motor weer in elkaar te zetten. • •
Een hamer Een dopsleutelset
Bekijk de binnenzijde van het vliegwielcarter. De grootste van de twee lagers is bedoeld voor de primaire as van de versnelling. Plaats het einde van de primaire as in het lager. Smeer de as in met wat versnellingsbakolie voordat je de carterhelft terugplaatst.
73
De hierboven getoonde motor heft een tweedelig lager aan de vliegwielzijde. Als jouw motor een lager uit één stuk heeft moet je het krukaslagerhuis aan de vliegwielzijde verhitten zodat het lager erin past.
Wees er zeker van dat er geen onderdelen meer op je werkbank liggen die in het motorblok achter deze carterhelft hadden moeten zitten. Smeer de rand aan de koppelingszijde in met een beetje vet en plaats de pakking. Door het vet blijft de pakking goed op zijn plek. Vet de lip van de krukaskeerring in. Plaats nu voorzichtig de carterhelft terug op de andere zijde. De primaire as van de versnelling moet in het koppelingshuis vallen Zorg ervoor dat de lip van de krukaskeerring niet meegenomen wordt door de krukas.
Plaats nu de bouten terug die de carterhelften op hun plaats houden. De groene pijlen geven de bouten aan die met de kop van de bout aan deze zijde bevestigd zijn en de rode pijlen geven de bouten aan die andersom geplaatst zijn. De gele pijlen geven draadeinden aan die in het blok zelf vast zitten. Zet de moeren gelijkmatig vast en check of de motoronderdelen nog vrij kunnen draaien.
74
Een nieuwe zuiger installeren De zuiger en de cilinder moeten in perfecte staat verkeren om het meeste uit de motor te halen. Normaal gesproken is het verschil in diameter van de zuiger en de cilinder 0.2 mm. Als er iets van metaal tussen de zuiger en de cilinderwand komt moet je meestal een nieuwe (overmaatse) zuiger plaatsen en de cilinder laten honen. De volgende middelen ben je nodig: • • • •
Een nieuwe zuiger, zuigerveren, zuigerpen, small-end lager en borgveren. borgveertang Tweetaktolie Een cilinderpakking
Zuigers worden geleverd met nieuwe zuigerveren, een zuigerpen en twee borgveren. In de groeven waar de zuigerveren in geplaatst worden zit een klein pennetje. De zuigerveren hebben aan de uiteinden uitsparingen die, bij juiste montage, om dit pennetje vallen. Let hierop bij de montage.
75
Om de zuigerveer in de groef te krijgen druk je de zuigerveer van bovenaf voorzichtig om de zuiger totdat deze in een groef valt. In welke maakt niet uit, ze zijn hetzelfde. Zodra de zuiger geplaatst gaat worden moeten de zuigveren met de uiteinden om de pennetjes geplaatst worden.
Hierboven zie je de zuigerveer op de juiste wijze geplaatst.
76
Plaats de pakking op het blok. De pakking hierboven is niet helemaal op maat maar zolang de spoelpoorten niet (gedeeltelijk) geblokkeerd zijn dan is het goed.
Bekijk het small-end lager. Als deze goed is kun je hem terugplaatsen. Persoonlijk zou ik het lager vervangen. Druk de zuigerpen in het lager en druk dit tezamen in het small-end. Voel of er niet te veel speling is. Als het in orde is dan kun je het naaldlager insmeren met een beetje tweetakt olie en plaatsen in het small-end.
77
De zuiger kan op twee manier geplaatst worden maar er is slechts één juiste. Op de zuiger staat “SC” met een pijl. Deze pijl moet in de richting van de uitlaatpoort wijzen. De zuiger op de eerste foto is voorzien van een extra poort. Deze zuiger met extra poort zit niet in elke Vespa motor.
Druk de zuigerpen door het small-end lager. Als dit niet goed wil kun je de zuiger verwarmen of de zuigerpen bevriezen zodat het beter past. Plaats vervolgens beide borgveren in de groeven. Let erop dat de borgveren goed in de groeven zitten want deze moeten beslist niet los gaan zitten als de motor draait.
78
Bovenstaande cilinder is gehoond. Smeer de cilinderwand in met tweetaktolie voordat je de cilinder terugplaatst.
Schuif de cilinder over de zuiger en zorg ervoor dat de zuigerveren goed op hun plaats komen te zitten. De onderkant van de cilinder is afgeschuind zodat de zuigerveren er makkelijker inglijden. Als de zuigerveren goed zitten kun je de cilinder doorschuiven.
79
Als de cilinder op zijn plek zit, draai dan aan het vliegwiel om te voelen of de zuiger goed door de cilinder beweegt. Houd hierbij de cilinder tegen het blok gedrukt om te voorkomen dat de zuiger mee omhoog gaat. Als dat goed is kun je de cilinder vast maken aan het motorblok en de cilinderkop plaatsen.
