Onderhoud en vergunningplicht
MONUMENTENRECHT 1. Wat wordt er beschermd? 2. Door wie wordt er beschermd? 3. Hoe wordt er beschermd? a) Aanwijzing b) Reikwijdte bescherming c) Vergunningplicht d) Vergunningvrij e) Toezicht
MONUMENTEN Artikel 1, lid b, onder 1, Monumentenwet 1988: “vervaardigde zaken welke van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun cultuurhistorische waarde”
KERKELIJKE MONUMENTEN Artikel 1, lid e, Monumentenwet 1988: “onroerende monumenten welke eigendom zijn van een kerkgenootschap, een zelfstandig onderdeel daarvan, een lichaam waarin kerkgenootschappen zijn verenigd, of van een ander genootschap op geestelijke grondslag en welke uitsluitend of voor een overwegend deel worden gebruikt voor het gezamenlijk belijden van de godsdienst of levensovertuiging”
ARCHEOLOGISCHE MONUMENTEN Artikel 1, lid c, Monumentenwet 1988: “de monumenten, bedoeld in onderdeel b, onder 2” Artikel 1, lid b, onder 2, Monumentenwet 1988
“terreinen welke van algemeen belang zijn wegens daar aanwezige zaken als bedoeld onder 1”
STADS- EN DORPSGEZICHTEN Artikel 1, lid b, onder 1, Monumentenwet 1988: “groepen van onroerende zaken die van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun onderlinge ruimtelijke of structurele samenhang dan wel hun wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde en in welke groepen zich één of meer monumenten bevinden”
DOOR WIE WORDT ER BESCHERMD?
HOE WORDT ER BESCHERMD?
WETGEVING Geschiedenis • 22 juni 1961:
Monumentenwet
• 23 december 1988:
Monumentenwet 1988
• 1 september 2007:
Wet op de archeologische monumentenzorg
• 1 juli 2010:
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
• 1 januari 2012:
Wet modernisering monumentenzorg
AANWIJZING RIJKSMONUMENT Rijksmonumenten 1. Monument (beoordelingsvrijheid)
2. Ambtshalve aanwijzing als beschermd monument (beleidsvrijheid) 3. Advies college van burgemeester en wethouders/gedeputeerde staten + mededeling zakelijk gerechtigden 4. Inschrijven register/kadaster/publicatie in Staatscourant
AANWIJZING GEMEENTELIJK MONUMENT Gemeentelijke monumenten 1. Monument (beoordelingsvrijheid)
2. Ambtshalve of op aanvraag aanwijzing als beschermd monument (beleidsvrijheid) 3. Advies monumentencommissie 4. Inschrijven gemeentelijk register/mededeling zakelijk gerechtigden
MONUMENTWAARDIG •Indien een onroerende zaak niet monumentaal is, kan deze niet worden aangewezen als beschermd monument (ABRvS 17 februari 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BL4152). •Het college heeft beoordelingsvrijheid bij het bepalen van de monumentale waarde van een object. De bestuursrechter toetst de invulling hiervan dan ook terughoudend(ABRvS 8 mei 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ9758).
MONUMENTWAARDIG •Het college mag afgaan op het advies van de bij wet aangewezen adviseur, tenzij het gebreken qua inhoud of totstandkoming vertoont. (Voorbeeld gebrekkige advisering: Rechtbank Rotterdam 10 oktober 2013, ECLI:NL:RBROT:2013:7781) •Herbeoordeling mogelijk, maar beperkt tot nieuwe feiten en omstandigheden die de redengevende omschrijving bij het aanwijzingsbesluit in een ander daglicht plaatsen (ABRvS 21 september 2011, ECLI:RVS:2011:BT2148).
REIKWIJDTE BESCHERMING Kamerstukken II 1986/87, 19 881, nr. 3, blz. 13 De wetgever heeft aangesloten bij de vaste jurisprudentie dat: “niet het kadastrale perceel grondslag is voor de bescherming van wat zich daarop bevindt, maar dat slechts beschermd is datgene wat als zelfstandige eenheid is genoemd in de redengevende omschrijving. Het gaat bij de bepaling van een zelfstandige eenheid om hetgeen bouwkundig en functioneel één onlosmakelijk geheel vormt.”
REIKWIJDTE BESCHERMING •De redengevende omschrijving dient expliciet de te beschermen zelfstandige eenheden te benoemen. •Één zelfstandige eenheid is nooit méér dan één vrijstaand gebouw. •Één gebouw kan één of meerdere zelfstandige eenheden bevatten •Alle in de redengevende omschrijving genoemde zelfstandige eenheden zijn op zichzelf beschermd. •Een beschermd monument is in beginsel in zijn geheel beschermd.
VOORBEELD: KOLONIEHUIS TE BLARICUM
VOORBEELD ABRvS 12 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY5889 “Ten tijde van de aanwijzing was het bijgebouw waarop de dakkapel is geplaatst, al aanwezig. Nu dit bijgebouw niet is aangewezen maakte het geen deel uit van het beschermde monument. De omstandigheid dat het oorspronkelijke bijgebouw en het koloniehuis door middel van een corridor aan elkaar zijn verbonden heeft niet tot gevolg dat daardoor het bijgebouw alsnog deel is gaan uitmaken van het beschermde monument. Nu het oorspronkelijke bijgebouw nog steeds als afzonderlijke eenheid herkenbaar is, betreft het hier een voor de toepassing van de Monumentenwet 1988 ten opzichte van het koloniehuis afzonderlijke bouwkundige eenheid.”
VOORBEELD: GROTE BOERDERIJ VAN HET OLDAMBTSTER TYPE TE WILDERVANK
VOORBEELD ABRVS 3 april 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ7541 “De door de minister voorgestane omgekeerde benadering, zoals deze zou volgen uit onder meer de arresten van de Hoge Raad van 29 mei 1985 (LJN: AC8917; NJ 1986, 274) en van het gerechtshof ’sHertogenbosch van 10 november 2011 (LJN: BV2182), dat de dwarsschuren ook zelfstandig zonder het hoofdgebouw kunnen functioneren en dat de dwarsschuren derhalve als zelfstandige eenheden moeten worden beschouwd, kan niet worden gevolgd. Daarbij wordt overwogen dat deze benadering op een ander rechtsgebied en met betrekking tot een andere juridische context is gevolgd.”
VERGUNNINGPLICHT Artikel 11 Monumentenwet 1988 “1. Het is verboden een beschermd monument te beschadigen of te vernielen. 2. Het is verboden zonder of in afwijking van een vergunning: • a. een beschermd archeologisch monument te slopen, te verstoren, te verplaatsen of in enig opzicht te wijzigen; • b. een beschermd archeologisch monument te herstellen, te gebruiken of te laten gebruiken op een wijze, waardoor het wordt ontsierd of in gevaar gebracht.”
WABO-PROCEDURE Reguliere voorbereidingsprocedure
- Van toepassing, tenzij uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is - Kennisgeving aanvraag in huis-aan-huis blad o.i.d. - Beslistermijn: 8 weken na aanvraag - Verlenging van 6 weken mogelijk - Na verlening/afwijzing weer kennisgeving - Lex silencio positivo
WABO-PROCEDURE Uitgebreide voorbereidingsprocedure
- Een activiteit als bedoeld in artikel 2.1, lid 1, onder f voor zover een adviseur is aangewezen: A. Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, bij geheel of belangrijk deel monument: 1) Slopen 2) Ingrijpend wijzigen 3) Terugbrengen in (veronderstelde) eerdere staat 4) Voorzien van een nieuwe bestemming B. Gedeputeerde staten, indien: - monument buiten de bebouwde kom; en - een activiteit als bedoeld in A. onder 1 t/m 4
WABO-PROCEDURE Uitgebreide voorbereidingsprocedure - Uniforme openbare voorbereidingsprocedure van de Awb van toepassing (Afdeling 3.4) - Beslistermijn: 6 maanden vanaf dag na ontvangst - Verlenging van 6 weken mogelijk (binnen 8 weken na ontvangst beslissen daartoe) - Terinzagelegging ontwerpbesluit + voorafgaande kennisgeving - Gedurende 8 weken kan een ieder zienswijze uitbrengen en adviseurs advies uitbrengen - Verlening/afwijzing + terinzagelegging en kennisgeving
VERGUNNINGVRIJ Artikel 3a, Bijlage II bij het Besluit Omgevingsrecht “Een omgevingsvergunning voor een activiteit als bedoeld in artikel 2.1, eerste lid, onder f, van de wet is niet vereist, indien deze activiteit betrekking heeft op: – 1. gewoon onderhoud als bedoeld in artikel 2, onderdeel 1, voor zover ook materiaalsoort en kleur niet wijzigen, en bij een tuin, park of andere aanleg, de aanleg niet wijzigt, of – 2. een activiteit die uitsluitend leidt tot inpandige veranderingen van een onderdeel van het monument dat uit het oogpunt van monumentenzorg geen waarde heeft.”
VOORBEELDEN ONDERHOUD Vergunning nodig
Vergunningvrij
Overschilderen in een andere kleur
Overschilderen in dezelfde kleur
Volledig vernieuwen van ramen of kozijnen
Vervanging van verrot kozijnhout
Vervanging van al het riet
Opstoppen van rieten daken
Aanbrengen van isolatieglas, waarbij roeden en/of kozijnen worden aangepast of vervangen
Aanbrengen van dun isolatieglas in de bestaande roeden en profilering, ter vervanging van niet-historisch glas
Volledige vernieuwing van het voegwerk
Plaatselijk opnieuw voegen met dezelfde soort voeg
VOORBEELDEN INPANDIGE WIJZIGINGEN Vergunning nodig
Vergunningvrij
Herstel of verwijderen van eventueel achterliggende wandafwerking
Verwijderen van hard- en zachtboard betimmeringen en gipsplaten
Herstel of verwijderen van eventueel tevoorschijn komende historische stucplafonds
Verwijderen systeemplafonds
Ingrepen in het casco; verwijderen recente scheidingswanden die tijdens restauratie zijn aangebracht om de oorspronkelijke structuur van het pand te herstellen
Verwijderen niet-constructieve, recente scheidingswanden van bijvoorbeeld gasbeton of gipsplaten
VERGUNNINGVRIJ OVERIG Sinds 1 januari 2012: • De meeste vergunningvrije bouwactiviteiten uit artikelen 2 en 3 Bor mogen ook in, aan of op een monument plaats hebben, mits het onderdeel geen monumentale waarde heeft en het monument niet wijzigt. • Dit geldt niet – zelfs niet als geen sprake is van enige monumentale waarde - voor het oprichten van bijbehorende bijgebouwen en dakkapellen gekeerd naar openbaar gebied.
VERGUNNINGVRIJ OVERIG •Bouwactiviteiten uit artikelen 2 en 3 Bor mogen vergunningvrij in beschermde stads- en dorpsgezichten, mits inpandig of aan de achterkant van de bouwwerken die niet gekeerd zijn naar openbaar toegankelijk gebied.
RECLAMEBOODSCHAPPEN •De Clercq Advocaten Notarissen, team Vastgoeden bestuursrecht (071 – 581 53 20)
•www.monumentenrecht.com •Monutor (Conserf, BIM en De Clercq)
