Beheer en onderhoud begraafplaatsen

2012 Beheer en onderhoud begraafplaatsen “onderzoeksrapport verkenningsfase”

26 september 2012

Gemeente Hof van Twente

Opdrachtgever : Marco Vonk / Bert Denekamp Projectleider

: Albert Paalman

26 sep 2012 Gemeente Hof van Twente

Onderzoek beheer en onderhoud begraafplaatsen Verkenningsfase

Inhoudsopgave Voorwoord 1.

Inleiding.............................................................................................................. 3 1.1 Aanleiding van het onderzoek ........................................................................... 3 1.2 Probleemstelling ............................................................................................... 3 1.3 Doelstelling / verwachting ................................................................................. 3 1.4 De onderzoeksvragen ....................................................................................... 4 1.5 Algemene uitgangspunten ................................................................................ 3 1.6 Deelvragen ....................................................................................................... 3 1.7 Opbouw van dit onderzoek ............................................................................... 3 1.8 Leeswijzer......................................................................................................... 6

2.

Analyse huidige situatie .................................................................................... 7 2.1 Analyse huidig organisatorisch beheer ............................................................. 7 2.2 Urenbesteding betrokken afdelingen................................................................. 8 2.5 Knelpunten ....................................................................................................... 8

3.

Vergelijking met de gemeenten Rijssen Holten en Hengelo .........................10 3.1 Organisatorische vormgeving ..........................................................................10 3.2 Vergelijking urenbesteding administratief beheer .............................................10 3.3 Taken beheerder .............................................................................................. 3 3.4 Takenpakket / gewenste situatie ....................................................................... 3 3.5 Formatie ........................................................................................................... 3 3.4 Formatie medewerker(s) Beheerder begraafplaatsen ....................................... 3

BIJLAGE: Analyse advies toekomstig beheer .................................................................. 3 Huidige situatie onderhoud begraafplaatsen .................................................. 3 Overige zaken / afstemming derden ................................................................. 3 Urenoverzicht..................................................................................................... 3 Verslag begraafplaatsbeheer gemeente Rijssen/Holten ................................. 3 Verslag begraafplaatsbeheer gemeente Hengelo............................................ 3 Taken begraafplaatsbeheerder en medewerkers ...........................................38

Pagina | 2



Voorwoord Begin dit jaar heeft openbare werken onderzoek uitgevoerd naar de financiële en fysieke beheersituatie van de begraafplaatsen. Aanleiding hiervoor waren vragen die zijn gesteld, o.a. door het college van B&W, over inzicht in het beheer en de kostendekkendheid van de begraafplaatsen. Tevens is de verhoging van de kostendekkendheid naar 75 en later naar 100 %, opgenomen als efficiencymaatregel in de houtkoolschets van de kadernota 2013. Dit stuk is een samenvatting van de onderzoeksrapportages “Beheer en onderhoud begraafplaatsen” en “Kostendekkendheid algemene begraafplaatsen”, die zijn opgesteld door Albert Paalman in opdracht van interimmanager Marco Vonk. Bert Denekamp heeft als nieuwe manager van Openbare Werken het opdrachtgeversschap overgenomen en dit rapport tot het gewenste eindresultaat geleid. Het beheer van de begraafplaatsen vindt plaats op verschillende afdelingen binnen de gemeentelijke organisatie. Zo wordt de administratie verzorgd op de afdeling Publiekszaken, de tarieven op de lijkbezorging op de afdeling Financiën en het fysieke beheer op de afdeling Openbare werken. Op de afdeling Openbare werken zijn de werkzaamheden te splitsen in het op orde houden van de Beheersverordening algemene begraafplaatsen, het dagelijks beheer en onderhoud van de begraafplaatsen en de werkzaamheden bij begrafenissen. Het doel is om een efficiencyslag te maken in de wijze waarop het gehele beheer van de algemene begraafplaatsen in de gemeente is georganiseerd. De in de onderzoeksrapportage gedane voorstellen zullen hier worden samengevat en de basis vormen voor de beslispunten van het collegeadvies. Alle onderdelen van deze punten zijn met bijdrages van alle betrokkenen tot stand gekomen. Goor, 26 september 2012 Albert Paalman en Bert Denekamp

Pagina | 3



1. Inleiding 1.1 Aanleiding van het onderzoek Primaire aanleiding is het onderzoek naar de kostendekkendheid van de algemene begraafplaatsen, dat vervolgens parallel aan dit onderzoek heeft plaatsgevonden. Onlosmakelijk verbonden is daarbij de relatie met de hoe het e.e.a. is georganiseerd in de bedrijfsvoering, zijnde het organisatorische deel. Ten eerste omdat er een reorganisatie plaatsvindt bij de buiten8 en binnendienst van de afdeling Openbare Werken en ten tweede vanwege de daaruit voortvloeiende vraag op welke wijze onze begraafplaatsen op de meest efficiënte manier in stand gehouden kunnen worden (geëxploiteerd, beheerd en onderhouden kunnen worden). Het beheer en onderhoud van de begraafplaatsen is nu opgedeeld in rayons en de verantwoordelijkheden liggen over meerdere afdelingen in de organisatie verspreid. Het organisatorische beheer lijkt dus verre van efficiënt te verlopen.

1.2 Probleemstelling Door het spreiden van taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot het exploiteren, beheren en onderhouden, is er gebrek aan overzicht en afstemming in het organisatorisch beheer. Hierdoor ontstaan ten aanzien van het begraven financiële risico’s voor de gemeente maar ook ethische risico’s voor de bevolking. Korte uitleg: De begraafplaatsenadministratie wordt verzorgd door de afdeling publiekszaken. De afdeling financiën/belastingen is verantwoordelijk voor de Verordening op de lijkbezorgingsrechten waarin de tarieven jaarlijks door de raad worden vastgesteld. Deze afdeling int de huren van grafrechten en de begrafeniskosten. De binnendienst van de afdeling openbare werken is verantwoordelijk voor de Beheersverordening Algemene begraafplaatsen. Deze is recent opnieuw door de raad vastgesteld. De Beheersverordening is bepalend voor het beleid op de begraafplaatsen. Een toekomstvisie voor de begraafplaatsen en het daarbij te voeren beleid is nog niet uitgewerkt. Er zijn medewerkers van verschillende afdelingen bij het beheer van de begraafplaatsen betrokken. De onderlinge rolverdeling en verantwoordelijkheden zijn in veel gevallen niet duidelijk. Andere zaken zoals uitbreidingen en ruimingen worden momenteel ad8hoc geregeld.

1.3 Doelstelling / verwachting De doelstelling van dit onderzoek is om antwoord te geven op hoe de gemeente Hof van Twente het beheer en onderhoud van begraafplaatsen in de nabije toekomst zodanig verbeteren kan dat ten aanzien van het begraven geen financiële risico’s voor de gemeente bestaan en de ethische risico’s voor de bevolking worden weggenomen. De verwachting is dat dit kan worden gerealiseerd door de in dit rapport gegenereerde aanbevelingen op te volgen.

1.4 De onderzoeksvragen Ten behoeve van bovengenoemde aanleiding, probleemstelling en doelstelling van dit rapport, zijn de volgende onderzoeksvragen gesteld:

Pagina | 4



Hoe gaat de gemeente Hof van Twente tot dusver om met het organisatorisch beheer van begraafplaatsen? Wat zou er verbeterd / moeten worden?

1.5 Algemene uitgangspunten Uitgangspunten/randvoorwaarden/aandachtspunten: • Het is van belang dat op zo kort mogelijke termijn de aanbevelingen in dit rapport worden uitgevoerd. Om de continuïteit van de exploitatie te kunnen waarborgen en invulling te kunnen geven aan de eisen die aan deze exploitatie gesteld worden namelijk; voldoende ruimte op de begraafplaatsen, acceptabel niveau van dienstverlening en beheer en onderhoud tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten. De taakstellingen in de kadernota 2013 en de reorganisatie van de afdeling openbare werken geven handvaten ook de exploitatie en de organisatie van het begraafplaats beheer anders en efficiënter vorm te geven. • De resultaten van dit onderzoek kunnen er toe leiden dat er taakverdelingen moeten worden verschoven en er een ander beleid wordt gevoerd dan tot nu toe het geval was. • Dit onderzoek is parallel opgesteld met het rapport ‘Kostendekkendheid van algemene begraafplaatsen’. De rapporten hebben verschillende doelstellingen maar zijn inhoudelijk op elkaar afgestemd.

1.6 Deelvragen De deelvragen waar dit onderzoeksrapport ook antwoord op gaat geven zijn: • Welke medewerkers in en buiten de organisatie voeren taken uit op het gebied van begraafplaatsen? (het onderzoek is gebaseerd op gegevens (bijlage) van het jaar 2011) • Welke organisatorische taken in het kader van beheer en onderhoud dienen verder te worden uitgewerkt? • Welke financiële consequenties en risico’s zijn er? • Welke overige knelpunten zijn er in het beheer van de begraafplaatsen en hoe kunnen deze worden opgelost? • Hoe kan digitalisering verder worden ingevoerd? • Wat zijn de gevolgen van het beheer bij een eventuele samenwerking of uitbesteding aan een andere partij of gemeente?

1.7 Opzet van het onderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door intern onderzoek te doen naar de huidige situatie in het beheer (organisatorisch) de kwaliteit (volledigheid) van de administratieve gegevens, de processen rondom het begraven en het fysieke beheer en onderhoud van de begraafplaatsen. Naast het interne onderzoek is ook onderzocht hoe het beheer van de begraafplaatsen in een aantal omliggende gemeenten (gemeente Rijssen8Holten en gemeente Hengelo) geregeld is. Dit deel van het onderzoek is uitgevoerd door werkbezoeken af te leggen en vraaggesprekken te voeren. De resultaten zijn met elkaar vergeleken en hebben geleid tot een aantal conclusies en adviezen.

Pagina | 5



1.8 Leeswijzer In het eerste hoofdstuk is aangeven wat de aanleiding van het onderzoek is geweest en op welke (deel)vragen het onderzoek een antwoord moet geven. Daarnaast wordt uitleg gegeven hoe het onderzoek is uitgevoerd. In het tweede hoofdstuk wordt ingegaan op de analyse van de huidige beheerssituatie (organisatorisch). Het derde hoofdstuk laat zien wat de resultaten zijn van de vergelijking met de gemeenten Rijssen8Holten en Hengelo. De uitgebreide bijlage gaat in op de conclusies die getrokken kunnen worden uit de interne analyse van het organisatorische begraafplaats beheer en de vergelijking met de omliggende gemeenten.

Pagina | 6



2 Analyse huidige situatie In dit hoofdstuk wordt het huidig organisatorisch beheer van begraafplaatsen beschreven daarnaast wordt aangegeven hoe de uren besteding van de verschillende afdelingen er uitzien en welke knelpunten hierbij worden geconstateerd. 2.1 Analyse huidig organisatorisch beheer Er wordt een beeld geschetst hoe de taken op dit gebied zijn momenteel zijn geregeld en georganiseerd. Openbare werken Publiekszaken Financiën Ruimtelijke ordening

8 8 8 8

Uitvoering / beheer en onderhoud / Beheersverordening Begraafplaatsadministratie grafuitgifte / verlenging e.d. Verordening lijkbezorgingsrechten / tarieven / leges Bestemmingplannen / nieuwe begraafplaatsen

Afdeling Openbare Werken (OW) Drie rayonmanagers zijn verantwoordelijk voor het dagelijks beheer en onderhoud van de begraafplaatsen, elk binnen hun eigen rayon. Zij zijn tevens budgethouder. De rayonmanagers beoordelen de vergunning voor grafbedekkingen. Informatie of er daadwerkelijk een vergunning op de afdeling Publiekszaken voor een grafbedekking is of wordt verleend, ontbreekt. Dat geldt tevens voor informatie over grafrechten. Rayonmanagers communiceren individueel met uitvaartleiders, steenhouwers, burgers en houden toezicht. De rayonmanagers, maar ook de binnendienst hebben geen inzage in de begraafplaatsadministratie. De functie van de rayonmanagers komt met de reorganisatie van de buiten8 en binnendienst van de afdeling OW te vervallen. Diverse buitendienstmedewerkers graven en dichten graven en verrichten verschillende onderhoudswerkzaamheden. Enkele fungeren als gastheer en communiceren vooral met burgers. Meldingen voor een begrafenis door een begrafenisondernemer worden in het weekend door de bereikbaarheidsdienst van de afdeling OW aangenomen en later met de afdeling Puza teruggekoppeld. Omdat er niemand van de gemeente fulltime op de begraafplaatsen werkt, is er nauwelijks toezicht op de begraafplaatsen. Een medewerker van de binnendienst van de afdeling Openbare Werken zorgt voor de actualisering van de Beheersverordening. In geval van uitbreiding en of ruiming wordt dit ook door hem voorbereid. De medewerker is tevens consul van de Oorlogsgravenstichting, hij inspecteert jaarlijks de oorlogsgraven en fungeert als contactpersoon tussen de gemeente en de Oorlogsgravenstichting. Diverse vragen van o.a. burgers, uitvaartleiders en de Stichting Belangenbehartiging Algemene Begraafplaatsen Hof van Twente, komen vaak terecht bij de dezelfde binnendienstmedewerker. De afhandeling ervan loopt niet altijd gestroomlijnd omdat onduidelijk is wie welke rol heeft en wie waarvoor verantwoordelijk/bevoegdheid heeft. Reorganisatie Openbare Werken: van de mogelijkheid om graven te ruimen waarvan de grafrechten zijn vervallen is tot op heden nooit gebruik gemaakt. Hert is (nog) niet duidelijk wie hiervoor verantwoordelijk is. Afdeling Publiekszaken (Puza).

Pagina | 7



De afdeling Puza is verantwoordelijk voor de begraafplaatsadministratie. Ze regelt de uitgifte van graven met de daarbij behorende termijnen, doet aanschrijvingen voor grafrechtverlenging en regelt de vergunningen voor grafbedekkingen. Puza communiceert met rechthebbenden over grafbeheer. Ze informeert wanneer, waar en op welk tijdstip er een begraving, bijzetting of verstrooiing plaats gaat vinden en welke rekeningen er verzonden worden Gegevens van graven ouder dan 1960 zijn niet in de begraafplaatsadministratie opgenomen. Er bevinden zich oude dossiers in het archief die niet zijn verwerkt. Niet duidelijk is of iedereen die voor grafrechtverlenging in aanmerking kwam, wel werd aangeschreven. Puza neemt op werkdagen een aangifte van overlijden op. Afdeling Puza beheert de gegevens van een begraving, grafuitgifte, bijzetting en/of asverstrooiing. De afdeling OW is van deze gegevens in haar handelen afhankelijk. Afdeling Financiën (Fiza) De afdeling Fiza past jaarlijks de Verordening op de lijkbezorgingsrechten, waarin de tarieven worden geregeld, aan. Deze Verordening wordt door de raad vastgesteld. Er is afstemming met de Beheersverordening en met wat er in het Uitvoeringsbesluit graven, asbezorging en gedenkplaatsen, is vastgelegd. De vastgestelde tarieven hebben directe invloed op de kostendekkendheid. Afstemming tussen de afdeling Fiza/belastingen en de afdeling OW binnendienst is noodzakelijk. De afdeling Fiza/belastingen is voor het versturen van de rekeningen volledig afhankelijk van de gegevens die door Puza worden verstrekt. Hier is onvoldoende controle op zoals het nu is geregeld. Afdeling Ruimtelijke ordening (REO) Er is een toename van verzoeken voor de aanleg van particuliere begraafplaatsen en voor het begraven in eigen grond. Dit soort zaken moeten via het bestemmingsplan worden geregeld en hebben de goedkeuring van de gemeenteraad nodig.1 2.2 Urenbesteding betrokken afdelingen Uit het overzicht in de bijlage, wordt tevens een beknopte beschrijving gegeven van de uren besteding. Totaal werd er in 2011 door 46 medewerkers afgerond 2887 uren op begraafplaatsen geboekt. De totale kosten van de betrokken medewerkers waren in 2011 afgerond € 146.000,8. Er is een onderscheid gemaakt tussen organisatorische uren, cyclische uren en incidentele uren. Onderhoud wordt als cyclisch aangemerkt, omdat deze werkzaamheden in principe te plannen zijn. Het begraven wordt als incidenteel aangemerkt. Op jaarbasis gaat het om ca. 130 begravingen / bijzettingen op verschillende begraafplaatsen, die niet vooraf te plannen zijn. • •

1

Er zijn tot dusver nog geen verzoeken gehonoreerd. De gemeente heeft hier nog geen beleid over vastgesteld. Het kan gaan om particuliere belangen, maar ook om commerciële belangen. Het zondermeer afwijzen van een dergelijk verzoek, zonder voldoende onderbouwing, kan juridische gevolgen hebben en tot procedures leiden. De kans op precedent 8werking is echter groot, wanneer eenmaal iets wordt toegestaan.

Pagina | 8



Dit rapport gaat dieper in op de organisatorische (beheersmatige) taken. Uurtarieven: Binnendienst OW € 87,50 Buitendienst OW € 44,00 Publiekszaken € 73,00 Totaal organisatorisch

Organisatorisch 105 uur 217,88 uur 422,15 uur 745,03 uur

Kosten: € 9.187,50 € 9.586,72 € 30.816,95 € 49.591,18

2.3 Knelpunten In deze paragraaf worden de knelpunten op het gebied van organisatorisch beheer benoemd die voortkomen uit de manier waarop momenteel de beheertaken zijn vormgegeven en belegd. •

• • • • • • •

•

Het organisatorisch beheer van begraafplaatsen is versnipperd door de hele organisatie. Het is onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is. Als gevolg hiervan communiceren burgers, uitvaartleiders, steenhouwers, de Stichting Belangenvereniging Algemene Begraafplaatsen Hof van Twente, instellingen, bedrijven en dergelijke, met meerdere medewerkers. De begraafplaatsadministratie is onvolledig, oude gegevens van voor 1960 ontbreken in het geautomatiseerde systeem. De begrafenisadministratie is niet toegankelijk voor de huidige beheerders en toezichthouders waardoor niet bekend is of er grafrechten zijn verlopen. Dit vergroot de kans op fouten. Als gevolg van onvolledigheden in de administratie en de versnippering van het beheer worden er soms gedenktekens geplaatst zonder dat daarvoor vergunning is en de gemeente daarvan op de hoogte is. Controle en toezicht ontbreken. Het vervangingsbudget voor materiaal en materieel, zoals hekwerk, urnen, graven, bekistingsmateriaal e.d., ligt als gevolg van een versnippering van de beheertaken bij verschillende budgethouders. Het betrekken van vrijwilligers bij onderhoudswerkzaamheden is een kans. Dit moet dan wel gestructureerd gebeuren. De gemeente is niet verantwoordelijk voor het onderhoud aan grafbedekking, dat is namelijk de rechthebbende van het graf. Er is geen inventarisatie (uitgezonderd graftrommels en oorlogsgraven) van bijzondere gedenktekens, elementen en beplantingen die van culturele waarde zijn. Dit zou een taak kunnen zijn voor de erfgoedcommissie. Voor de begraafplaatsen Markelo/Delden wordt een externe gastheer ingehuurd. Deze gastheer brengt de begrafenisstoet naar het graf. Er zijn meldingen van burgers die hier moeite mee hebben. Temeer omdat er ook al een aanspreker van het uitvaartbedrijf bij aanwezig is. Enkele medewerkers van de gemeente vervullen de rol van gastheer op de Algemene begraafplaats van Goor en Diepenheim. Gedeelten van begraafplaatsen zijn soms niet in kaart gebracht. Bestaande (analoge) tekeningen zijn niet meer actueel.

Pagina | 9



3 Vergelijking met de gemeenten Rijssen.Holten en Hengelo In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de situatie zoals die bij de bevraagde omliggende gemeenten is aangetroffen. De belangrijkste vragen die hier gesteld zijn gaan in op de organisatorische vormgeving van het beheer en de urenbesteding voor het uitvoeren van het administratieve beheer van de begraafplaatsen het uitvoeren van het product begraven en het fysieke beheer (exclusief het onderhoud). 3.1 Organisatorische vormgeving Uit de vraaggesprekken is gebleken dat in beide gemeenten gekozen is voor een verantwoordelijke begraafplaatsbeheerder die als aanspreekpunt fungeert en zorg draagt voor een goed beheer en exploitatie van de begraafplaatsen. Door de verantwoordelijkheid bij één persoon neer te leggen wordt voorkomen dat er onvoldoende afstemming plaats vindt tussen de verschillende taken die uitgevoerd moeten worden. Hiermee wordt de begraafplaatsbeheerder procesverantwoordelijk voor de processen die te maken hebben met het begraven, de processen die te maken hebben met de administratie en de processen die te maken hebben met het fysieke beheer en onderhoud. Kort samengevat komt dit neer op de volgende taken: • Is het aanspreekpunt voor de burgers, uitvaartleiders, steenhouwers, de Stichting Belangen Behartiging Algemene Begraafplaatsen Hof van Twente, bedrijven, begraafplaatsorganisaties, e.d. • Beoordeelt de vergunningaanvragen voor grafbedekking. • Stemt processen af met andere afdelingen die taken uitvoeren bijvoorbeeld administratie en inning grafrechten. • Beantwoordt mondelinge en schriftelijke vragen met betrekking tot begraafplaatsen. Hiermee kan worden voorkomen dat er op ad8hoc basis beslissingen moeten worden genomen. Deze begraafplaatsbeheerder is verantwoordelijk voor: • Bestuurlijke contacten. • Wijzigingen in het beleid • Het controleren van wettelijke voorschriften (Wet op de lijkbezorging). • Voor bijzondere begraafplaatsen en contacten. • Het tijdig onderzoeken naar in8 en uitbreidings(on)mogelijkheden. • Publicaties in onder andere de mededelingenkasten op de begraafplaatsen. 3.2 Vergelijking urenbestedingen administratief beheer Aan de gemeenten Hengelo, Rijssen8Holten en de afdeling Puza van onze gemeente is gevraagd, hoeveel tijd het boeken en verwerken van een begrafenis kost en hoeveel fte er op de afdeling Burgerzaken aanwezig is voor de begraafplaatsadministratie. De afdeling Puza heeft aangegeven dat zij 15 minuten voor het boeken en verwerken van een begrafenis nodig heeft en dat hiervoor 0,5 fte beschikbaar is. De gemeente Hengelo heeft aangegeven dat er voor het boeken en verwerken van een begrafenis 5 tot 10 minuten nodig is en dat men daar 0,3 fte voor beschikbaar heeft.

Pagina | 10



Zij merken daarbij op, dat de gemaakte uren van burgerzaken niet drukken op de begraafplaatsbegroting. Die worden op de post burgerzaken geboekt. Naast de vraag hoeveel de administratieve verwerking van een begrafenis aan uren kost is ook gevraagd wat de totale uren inzet is om uitvoering te geven aan het product begraven en het uitvoeren van het fysieke beheer (alles exclusief onderhoud) Ter vergelijking: Gemeente Hof van Twente (ca. 130 begrafenissen/handelingen per jaar 8 zie bijlage). 3 begraafplaatsbeheerders (rayonmanagers) geen vaste begraafplaatsmedewerkers + 0,5 fte burgerzaken Gemeente Rijssen/Holten (ca. 270 begrafenissen/handelingen per jaar 8 zie bijlage). 1 begraafplaatsbeheerder 2 vaste begraafplaatsmedewerkers Allen zijn tevens belast met het delven en dichten van graven + fte burgerzaken onbekend Gemeente Hengelo (ca. 250 begrafenissen/handelingen per jaar 8 zie bijlage). 2 begraafplaatsbeheerders, voor elke begraafplaats 1 fte begraafplaatsbeheerder 4 vaste begraafplaatsmedewerkers + 0,3 fte burgerzaken Allen zijn ook tevens belast met het delven en dichten van graven. Uit hoofdstuk 2 komt naar voren dat de nodige zaken voor verbetering in aanmerking komen. Om dit de bewerkstelligen wordt het volgende geadviseerd: • Er één product (verantwoordelijke voor het beheer van de begraafplaatsen die aanspreekpunt is. Deze productverantwoordelijke (begraafplaatsbeheerder) zou de verantwoordelijkheid moeten krijgen over de verschillende budgetten. Deze productbeheerder wordt hiermee verantwoordelijk voor het totale beheer (beleid, exploitatie en onderhoud) van de algemene begraafplaatsen in de gemeente. • De begraafplaatsadministratie ook voor andere betrokken medewerkers beschikbaar / ter inzage is. • Er geactualiseerde gedigitaliseerde tekeningen komen met eventueel een koppeling aan de begraafplaatsadministratie. • Ruim voor het beëindigen van de grafrechttermijn, de rechthebbende informeren, dat de graftermijn is verstreken. Bij geen grafrechtverlenging de rechthebbende de mogelijkheid bieden de grafbedekking zelf te (laten) verwijderen. Wanneer hier geen gebruik van gemaakt wordt, dient de eigenaar een afstandsverklaring te tekenen waarna de gemeente de grafbedekking kan verwijderen. • De taak8 en rolverdeling tussen afdelingen onderling helder is. • Zoveel mogelijk harmonisatie tussen de verschillende begraafplaatsen wordt bewerkstelligd. • Dat de beheerder voor iedereen zichtbaar / bereikbaar is, ook buiten kantooruren. • Er een inventarisatie komt van het funeraire erfgoed van de begraafplaatsen zodat dit bewaard en beschermd wordt en dat subsidiemogelijkheden onderzocht worden. • Dat er op verzoek van nabestaanden een keuze kan worden gemaakt om niet te kiezen voor een (externe) gastheer.

Pagina | 11


•


Graven die geruimd worden opnieuw uitgeven, waardoor er meer keuze ontstaat. De begraafplaatsen komen hierdoor minder in capaciteitsproblemen.

3.3 Taken beheerder Uit het vorige hoofdstuk, maar ook uit de gevoerde gesprekken met de gemeente Rijssen8 Holten en Hengelo komt naar voren, dat één verantwoordelijk begraafplaatsbeheerder gewenst is. Rollen en taken van overige afdelingen/medewerkers: De afdeling Publiekszaken neemt de administratieve vragen op en communiceert deze naar de betreffende afdelingen. De sterk verouderde analoge tekeningen van de begraafplaatsen zijn niet actueel meer. Het heeft een hoge prioriteit deze oude tekeningen te vervangen door digitale tekeningen. Wanneer deze digitale tekeningen gekoppeld worden aan de begraafplaatsadministratie, zal dat zeker bijdragen aan een efficiënter begraafplaatsbeheer. 3.4 Takenpakket / gewenste situatie Publiekszaken: Verantwoordelijk voor begraafplaatsregistratie: • Het verlof tot begraven wordt aangevraagd bij de ambtenaar van de burgerlijke stand bij de afdeling Puza. Zij noteren alle gegevens op een vooraf vastgesteld formulier. • Gegevens die betrekking hebben op begraven worden doorgestuurd naar de ploegleider incidenteel van de afdeling OW. Deze zorgt er voor dat de werkzaamheden die vermeld staan op het formulier worden uitgevoerd. • De gegevens worden doorgestuurd naar de afdeling Fiza/belastingen voor de financiële afwikkeling. • Alle gegevens worden doorgestuurd naar de Begraafplaatsbeheerder. Openbare Werken begraafplaatsbeheerder: Verantwoordelijk voor begraafplaatsenbeheer en beleid • De beheerder beoordeelt de vergunningaanvragen voor het plaatsen van gedenktekens. • De beheerder is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid en draagt nieuw beleid aan indien wenselijk dan wel (wettelijk) noodzakelijk. • In8 en uitbreiding, grafruiming en grafschudding valt onder verantwoordelijkheid van de beheerder. Na het beëindigen van het grafrecht moet het gedenkteken worden verwijderd en kan het graf worden geruimd. Dit zogenaamde zwerfgraf is nu opnieuw beschikbaar; dit bespaard ruimte en daardoor kosten. • Het dagelijks toezicht evenals meldingen en vragen (over het aanwezige groen en de gebouwen en alle andere elementen) ligt bij de beheerder. De beheerder overlegt met de budgethouders groenbeheer en gebouwenbeheer en communiceert met betrokkenen. • De groenbeheerder is budgetbeheerder en zorgt voor de benodigde financiële middelen in de begroting in overleg met de begraafplaatsbeheerder. • De begraafplaatsbeheerder is verantwoordelijk voor aanwezigheid van en gebruiksklaar hebben van benodigd materieel en gereedschappen voor de begrafenissen volgens wettelijke verplichtingen.

Pagina | 12



3.5 Formatie In deze paragraaf wordt beschreven welke medewerkers van welke afdelingen benodigd zijn voor het organisatorische beheer in de gewenste situatie. Personele bezetting Uit het takenpakket blijkt dat in de gewenste situatie de volgende formatie nodig is. Taken

Intern oud (fte’s)

Intern nieuw (fte’s)

Medewerker(s) publiekszaken Medewerker(s) openbare werken

0.5 0.25

? 0.6

Totaal

0.75

?

Personele bezetting gewenste situatie scenario

3.6 Formatie medewerker(s) Beheerder begraafplaatsen De begraafplaatsbeheerderstaken binnen de Gemeente Hof van Twente worden nu uitgevoerd door de 3 rayonmanagers, 4 voormannen en een enkele medewerker. De toegeschreven uren aan toezicht en beheer in het overzicht van 2011 verschillen per rayon. De oorzaken hiervoor kunnen divers zijn. Door het ontbreken van één begraafplaatsbeheerder is het niet uit te sluiten dat uren, besteed aan het beheer en toezicht op de begraafplaats elders zijn geboekt. Om een reële invulling te kunnen geven aan de begraafplaatsbeheerderstaken wordt geschat dat hiervoor totaal ca. 0,6 fte nodig zal zijn. Wanneer de begraafplaats8beheerder ook een deel van de begraafplaatsadministratie voor zijn rekening neemt, kan er een efficiencyslag worden gemaakt. Er is dan immers een begraafplaatsbeheerder die een totaal beeld heeft over het begraafplaatsgebeuren. Binnen de formatie van de afdeling OW zou hiervoor 0,4 fte kunnen worden vrijgemaakt en de afdeling Puza zou hiervoor 0,2 fte vrij kunnen maken. De afdeling OW wordt daarmee bijna geheel verantwoordelijk voor het product begraafplaatsen. Om deze veranderingen in gang te kunnen zetten, zullen er goede afspraken met de afdeling Puza moeten worden gemaakt. Er zijn personele gevolgen die nu nog niet goed zijn te overzien. Er zal waarschijnlijk eerst een inhaalslag moeten worden gemaakt, dat kan extra uren kosten. De verwachting is wel, dat één en ander wel na drie jaar moet kunnen worden gerealiseerd en dat daarna het begraafplaatsbeheer in zijn totaliteit op orde zal zijn.

Pagina | 13



Bijlage Analyse advies toekomstig beheer Eén begraafplaatsbeheerder (0.6 fte) aanstellen, deze krijgt een spilfunctie, communiceert zowel intern als extern, is betrokken bij alle onderdelen en eindverantwoordelijk voor het begraafplaatsbeheer en beleid. Van deze 0,6 fte kan 0,4 fte binnen de formatie van de afdeling O.W. worden gevonden en 0,2 fte bij de afdeling Puza. De begraafplaats8 beheerder wordt daarmee tevens verantwoordelijk voor een deel van de begraafplaats8 administratie. De afdeling OW wordt in brede zin verantwoordelijk voor het product begraafplaatsen. Schematische weergave advies beheer, beleid en uitvoering begraafplaatsen Gemeente Hof van Twente Uitvaartleider: organiseert de begrafenis8urnbijzetting8uitstrooiing Melding van overlijden tijdens kantooruren aan de publieksbalie(formulier) in de avond en weekenden bij de bereikbaarheidsdienst afd OW. Publiekszaken: verleent verlof tot begraven in nauwe samenwerking met de begraafplaatsbeheerder. Gegevens formulier registreren en uitzetten Financiën: innen van leges Ploeg incidenteel: uitvoeren van (betaalde) taken Begraafplaatsbeheerder: verantwoordelijk voor beheer en beleid Communicatie Intern Groen8 en gebouwenbeheerder Ploegleider incidenteel en cyclisch Bestuur en betrokken afdelingen Extern Aansprekers Steenhouwers/aannemers Burgers (meldingen) Belangverenigingen Verantwoordelijk voor het uitgeven van geruimde graven (toekomst) Op de volgende pagina wordt in een plaatje weergegeven hoe de verhouding liggen.

Pagina | 14



Beheerder controleert / monitort / communiceert in. en extern

Aanvrager begrafenis

Aanspreekpunt buiten werktijden (incidentenploeg)

Aanspreekpunt dag situatie Puza

Formulier

Fiza int leges

Incidentenploeg voert taken uit

Pagina | 15



Huidige situatie onderhoud begraafplaatsen Onderhoudsovereenkomsten graven De Beheersverordening geeft aan, dat de gemeente behoudens enkele uitzonderingen niet in het onderhoud van graven voorziet. Met deze uitzonderingen worden graven bedoeld, waaraan onderhoudsrechten zijn gekoppeld. Deze grafonderhoudsrechten stammen van voor de gemeentelijke herindeling. Er wordt hier vrij uitvoerig op in gegaan, omdat bijna niemand meer weet welke onderhoudsovereenkomsten de voormalige gemeenten zijn aangegaan. Voorbeeld voormalige gemeente Goor Het onderhoudsrecht (onderhoud aan graf door de gemeente) bedroeg jaarlijks F 4,8. Het werd vanaf 1960 ook mogelijk, het grafrecht ineens af te kopen. Het onderhoudsrecht kon worden afgekocht tegen (30 x F4,8) F 120,8. Dit tarief werd t/m 1972 gehanteerd (90 stuks). In de periode 1972 tot 1977 werd het tarief verhoogd naar (30 x F10,8) F 300,8 (47 stuks). Na het belastingjaar 1977 werden geen grafonderhoudskosten meer geheven. In totaal werden er in Goor 137 graven afgekocht, deze worden nog steeds door de gemeente onderhouden. In haar schrijven (13 okt. 1978) laat de gemeente naar aanleiding van vragen, van een betrokkene, het volgende weten. “Aangezien grafonderhoudsrechten niet meer worden geheven, zullen ook uw erfgenamen niet voor deze rechten worden aangeslagen. Ter verheldering nog dit. Eigen graven zoals het uwe dus, worden onaangeroerd gelaten tot minimaal 30 jaar na sluiting van de begraafplaats. En zelfs dan nog niet, indien het onderhoud goed is. Zoals thans is te bezien is, zal het wel enige tijd duren voordat de begraafplaats wordt gesloten. Uw rechten op de graven nr’s B 115 en 116 zijn dus nog voor geruime tijd verzekerd.” De overeenkomsten afkoop onderhoudsrecht graven (Goor) worden bewaard in het archief. Dossiers nrs. 1.776.11 196081962 en 1.776. 196381978 . Voorbeeld voormalige gemeente Diepenheim: Als voorbeeld, de voorwaarden betreffende het onderhoud, zoals dit in Diepenheim werd geregeld. Tot het onderhoud behoort: o.m. Het verwijderen van vuil en onkruid. Het periodiek maaien van grasoppervlak, minimaal. 1x/2wk. Jaarlijks steken van graskanten. Snoeien van/bijknippen van heesters en heggen. Zorgdragen voor een behoorlijke stand en ligging van grafstenen en zerken, stenen en platen en omrandingen, hekwerken en omrasteringen. Niet wordt onder onderhoud verstaan: Het vernieuwen of herstellen van gedenktekens, stenen platen en omrandingen, of onderdelen daarvan. Vernieuwen, herstellen, vergulden of verzilveren van belettering daarvan. Vernieuwen of herstellen van hekwerken, omrasteringen en eventuele andere voorwerpen. Schilderwerk, incl. ontdoen van corrosie.

Pagina | 16



Overzicht van door de gemeente te onderhouden graven. Algemene begraafplaats Diepenheim 31 graven Algemene begraafplaats Markelo 5 graven Algemene begraafplaats Goor 137 graven Algemene begraafplaats Delden/Ambt Delden; geen onderhoudsovereenkomsten bekend. Totaal gaat het om 173 graven, waarop nog een onderhoudsrecht rust. Deze onderhoudsrechten zijn voor zover is nagegaan, schriftelijk vastgelegd. Omdat er geen aflooptermijnen zijn vast8 gesteld, zit de gemeente, wanneer zij de oude rechten wil respecteren, aan dit onderhoud vast. Een aanvullend tarief in rekening brengen omdat er iets in het onderhoud verandert, is niet aan te tonen en geen optie, waarschijnlijk deed men vroeger zelfs meer aan onderhoud dan nu. Wanneer familie niet meer terug te vinden is, zou dat een reden kunnen zijn om de grafrechten te laten vervallen. Na 1978 zijn er geen nieuwe onderhoudscontracten m.b.t. grafrechten afgesloten. Conclusie • De bedragen waarvoor deze contracten destijds werden afgesloten zijn niet reëel meer om de graven daarvoor nu nog te onderhouden. • Het onderhoud wordt al tot een minimum beperkt, in de praktijk is niet te zien welke graven door de gemeente worden onderhouden. Er zijn ook geen klachten bekend. • Door het anders te gaan doen, zal dit in geld uitgedrukt niets extra’s meer opleveren. Aanbevelingen • OW> Oude onderhoudsrechten respecteren, maar wel het onderhoud tot een minimum blijven beperken. • Optie> Mogelijkheid bieden om deze graven een beter aanzien te geven, is het door vrijwilligers te laten bijhouden. Dit kan alleen als er vrijwilligers zijn die dat willen doen. Grafruimingen Grootschalige ruimingen Grootschalige grafruimingen vonden tot op heden alleen nog maar plaats op de Alg. Begraafplaats van Markelo. Op deze begraafplaats hebben al reeds drie ruimingen plaats gevonden. De laatste ruiming van vond plaats in 2003. Het ging om graven uit de periode van voor 1940. Het betrof graven die waren uitgegeven voor onbepaalde tijd. Rechthebbenden van deze graven waren niet terug te vinden. Een aantal stoffelijke resten werden op verzoek van nabestaanden op een plek elders op de begraafplaats herbegraven. Dit gebeurde op kosten van de gemeente. Door deze ruiming ontstond er ruimte voor 270 dubbeldiepe graven. Vanwege ruimtegebrek werd al in de jaren 70 besloten over te gaan tot dubbeldiep begraven. ( 2 graven boven elkaar) Daarvoor moest, om dieper te kunnen begraven een nieuw drainagesysteem worden aangelegd. Inmiddels zijn we bijna tien jaar verder en ontstaat er weer ruimtegebrek. Dat betekent dat er opnieuw een ruiming moet worden voorbereid en/of naar andere alternatieven moet worden gezocht.

Pagina | 17



Incidentele ruimingen Incidentele grafruimingen vinden slechts zelden plaats. Een enkele keer vond dit plaats op verzoek van nabestaanden. Voor dit soort ruimingen wordt een gespecialiseerd bedrijf op kosten van de nabestaande/rechthebbende ingeschakeld. Een verzoek voor een ruiming en een begraving elders, heeft vaak een emotionele achtergrond, maar is doorgaans goed te motiveren. Ruimen van graven Er zijn een aantal omstandigheden waaronder graven kunnen worden geruimd. Het ruimen van graven kan niet eerder plaatsvinden dan na de wettelijke grafrusttermijn van 10 jaar. Op algemene graven worden geen grafrechten uitgegeven. Vandaar dat na de termijn van 10 jaar die in de Wet op de Lijkbezorging is gesteld, deze graven in principe geruimd kunnen worden. Particuliere graven (eigen graf) zijn voor een bepaalde tijd uitgeven, vaak voor 20 of 30 jaar met een mogelijkheid om de grafrechten na afloop van de termijn te verlengen. Wanneer de grafrechten niet worden verlengd vervalt het graf aan de begraafplaatshouder, deze kan dan in principe het graf laten ruimen. Het voornemen van het college om een graf te ruimen wordt tenminste een jaar voorafgaande aan het tijdstip waarop een graf geruimd zal worden per brief aan de rechthebbende of, wanneer het een algemeen graf betreft aan de belanghebbende, bekend gemaakt. Wanneer het adres van de rechthebbende of belanghebbende niet bekend is wordt er gedurende een jaar middels een bordje bij het graf en in de op begraafplaats aanwezige mededelingenkast, bekend gemaakt. Op de Algemene begraafplaatsen in de gemeente Hof van Twente bevinden zich algemene graven, in hoeverre die aan de gemeente zijn vervallen is niet bekend en zal nog nader onderzocht kunnen worden. Geen rechthebbenden bekend. De bestuurder heeft het beheer van de begraafplaats opgedragen moeite te doen, alsnog nabestaanden op te sporen. Zij ontvangen een brief met de vraag of zij alsnog het grafrecht willen overschrijven of dat zij hiervoor geen belangstelling hebben. Als nabestaanden geen belangstelling hebben voor overschrijving van de grafrechten of als er geen nabestaanden zijn of worden gevonden, kunnen de graven worden geruimd. Wel vindt er daarover een aankondiging plaats bij de desbetreffende graven, en wordt de lijst met te ruimen graven gepubliceerd op de website en opgehangen in de informatiekasten op de begraafplaatsen. Schudden van graven Schudden van graven is juridisch gezien een vorm van ruimen, echter met het grote verschil dat ruimen gebeurt in opdracht van de houder van de begraafplaats en het schudden gebeurt in opdracht van de rechthebbende. De Beheersverordening regelt niet het zgn. ‘’schudden’’ van graven. Een rechthebbende van een graf heeft geen recht het “schudden” van graven te verlangen. Dat wil zeggen de overblijfselen weer in dezelfde grafruimte te doen begraven. In de artikelsgewijze toelichting van de Beheersverordening (Art. 24 lid 6) wordt hier uitgebreid op ingegaan.

Pagina | 18



Ruimen van graven uitgegeven voor onbepaalde tijd. Is het juist van de gemeente om een graf dat voor onbepaalde tijd uitgegeven, te laten vervallen aan de gemeente, indien er geen rechthebbende meer is? Het antwoord hierop is ja. In nagenoeg alle beheersverordeningen of reglementen van begraafplaatsen staat dat het graf op iemands naam moet staan. Als de rechthebbende is overleden, kan het recht op naam van een natuurlijk persoon of rechtspersoon worden overgeschreven. Daarvoor geldt een termijn van zes maanden. Wanneer dat niet gebeurt, kan het grafrecht door de begraafplaatshouder vervallen worden verklaard. De rechter heeft deze regels in het verleden meermalen bevestigd. Het gebeurt niet automatisch; er is een besluit voor nodig. Vaak wordt niet direct van deze bevoegdheid gebruik gemaakt om het recht te laten vervallen, alleen als er sprake is van ruimtenood. De achtergrond van deze regel is, dat men wil weten wie aanspreekbaar is voor het onderhoud, als een steen omvalt en schade veroorzaakt aan een buurgraf. Conclusie • Grootschalige ruimingen zorgvuldig voorbereiden en de juiste procedures volgen. • Algemene graven kunnen in principe al na 10 jaar geruimd worden. • Particuliere (eigen) graven, voor bepaalde tijd, kunnen wanneer de grafrechten niet worden verlengd, in principe geruimd worden. • Ruimen van graven uitgegeven voor onbepaalde tijd, kunnen wanneer er geen rechthebbenden meer zijn, na het volgen van een zorgvuldige procedure geruimd worden. • Schudden van graven is in feite een vorm van ruimen in opdracht van de rechthebbende. • Nabestaanden opsporen om te achterhalen of zij alsnog het grafrecht willen overschrijven, is iets dat in de praktijk niet en/of nauwelijks voorkomt. Aanbevelingen • Grootschalige ruimingen zorgvuldig voorbereiden, minstens drie jaar van te voren en hiervoor tijdig budget reserveren. • Incidentele ruimingen uitsluitend op verzoek/opdracht/kosten van de rechthebbende, door een gespecialiseerd bedrijf laten uitvoeren. • Ruimen van particuliere en algemene graven, waar geen rechten meer op rusten alleen ruimen wanneer er capaciteitsproblemen dreigen te ontstaan. • Schudden van graven is een vorm van ruimen. Niet aan meewerken. Met weet immers nooit wat er wordt aangetroffen. Medewerkers hier niet mee belasten. Een graf is daar niet voor bedoeld en uitgegeven. De rechthebbende heeft geen recht het ‘’schudden’’ van een graf te verlangen. Door dit in principe niet toe te staan wordt discussie en precedentwerking vermeden. • Ruimen van graven uitgeven voor onbepaalde tijd, zorgvuldig voorbereiden, nagaan of er rechthebbenden zijn, procedures volgen, budget reserveren, alleen ruimen wanneer er capaciteitsproblemen dreigen te ontstaan. Uitbreidingen begraafplaatsen Op de Alg. Begraafplaats van Delden/Ambt Delden vond in 2008 een uitbreiding plaats. Deze uitbreiding kon alleen plaatsvinden door grond van Twickel aan te kopen. De nieuwe inrichting biedt ruimte voor 370 enkeldiepe graven.

Pagina | 19



Volgens inschatting is dit voldoende voor de eerste twintig jaar. Omdat nu niet het hele terrein als begraafplaats ingericht, kan op basis van het ontwerp een toekomstige uitbreiding t.z.t. gemakkelijk worden gerealiseerd. Het niet als begraafplaats ingerichte terrein wordt als grasland beheerd. De Alg. Begraafplaats van Diepenheim werd in 2010 uitgebreid. De nieuwe inrichting biedt ruimte voor 256 enkeldiepe graven. Dit is naar schatting voldoende voor ca. 25 jaar. Ook hier is niet het hele beschikbare terrein als begraafplaats ingericht. In de toekomst is verdere uitbreiding mogelijk. Het niet als begraafplaats ingerichte terrein is als grasland ingericht. De Alg. Begraafplaats van Markelo heeft vaker te maken gehad met capaciteitsproblemen. In de jaren 70 werd daarom overgegaan tot dubbeldiep begraven. Door op deze wijze te begraven (boven elkaar) is er de helft minder grafruimte nodig. Dit heeft wel geholpen de capaciteitsproblemen te verminderen. Nadien zijn er drie grootschalige ruimingen geweest. Dit was noodzakelijk, wegens gebrek aan voldoende beschikbare grafruimte. In 2003 vond de laatste grootschalige ruiming plaats. In 2005 bestond er een mogelijkheid grond aan te kopen, aangrenzend aan de begraafplaats. Het voorstel tot grondaankoop werd uiteindelijk afgewezen. Het advies van de provincie was negatief ‘’geen uitbreiding van de begraafplaats”. Eén van de argumenten was daarbij ‘’strikte handhaving van de rode contour’’. Deze contour was vastgesteld ter bescherming van het stuwwalcomplex. De voorgestelde uitbreiding zou een overschrijding van de contour betekenen. Andere mogelijkheden voor uitbreiding zijn er niet of nauwelijks. In het gebied aan de westzijde van de begraafplaats (voormalige woonwagenkampje) zijn inmiddels twee woningen gebouwd. De volkstuinen die wat verder weg liggen zou een optie kunnen zijn, maar ligt niet voor de hand omdat de twee woningen die er nu staan, dan als het ware tussen twee begraafplaatsen zouden komen te liggen. Alle voorzieningen bevinden zich op de huidige begraafplaats. Aan de overzijde van de Goorseweg bij de ijsbaan is ook geen optie, alleen al de hoge grondwaterstand op deze grond zou al een groot probleem opleveren. De enige mogelijkheid om op deze begraafplaats te kunnen blijven begraven is weer een gedeelte te ruimen. Dit kan niet langer wachten. Voor deze ruiming moet budget worden vrijgemaakt (raming € 30.000,8) Het gaat om het ruimen van ca. 160 graven. Op 41 graven staan nog grafzerken. Het gaat op enkele uitzonderingen na, voornamelijk om graven uit de periode van voor 1940. De afdeling Publiekszaken heeft aangeven dat er geen rechthebbenden meer bekend zijn. Na de ruiming ontstaat er ruimte voor ca. 100 dubbeldiepe graven. De verwachting is dat dit slechts voldoende is om nog ca. vijf/zes jaar verder te kunnen begraven. Toekomstige ruimingen zullen elkaar in steeds sneller tempo opvolgen en de te ruimen graven zullen van steeds jongere data zijn. De Alg. Begraafplaats van Goor is op dit moment bijna vol. Op deze begraafplaats wordt al gedurende lange periode dubbeldiep begraven. De manier van begraven, boven elkaar neemt minder ruimte in beslag. Uitbreiding van deze begraafplaats is niet mogelijk. Deze begraafplaats ligt in het grondwaterbeschermingsgebied. De provincie staat dit niet toe. Grond verwerven in de directe nabijheid heeft geen zin, omdat deze ook binnen dit grondwaterbeschermingsgebied valt.

Pagina | 20



Het verstrooien van as van crematieresten binnen zo’n gebied wordt eveneens niet toegestaan omdat dit zeer schadelijk voor het milieu blijkt te zijn. Het komt er op neer, dat de provincie niet gelukkig is met begraafplaatsen die binnen een grondwaterbeschermingsgebied vallen. Omdat deze begraafplaats er eerder lag, dan er regels werden gesteld, wordt deze begraafplaats geaccepteerd. Maar uitbreiding kan de gemeente wel vergeten, aldus een zegsman van de provincie. Momenteel zijn de vakken vol en wordt er langs de zijkanten begraven. Dit kan nog maar enkele jaren doorgaan dan is dit ook vol. Dan is er nog een andere mogelijkheid, de graven op deze begraafplaats werden vroeger vrij ruim ingedeeld. Voor sommige groepen graven liggen grasveldjes. Om voorlopig toch te kunnen blijven begraven, kunnen deze veldjes waar mogelijk benut worden voor nieuw uit te geven graven. Een groot nadeel is dat er nieuwe en oude graven door elkaar komen te liggen zodat ruimen een probleem wordt. Een andere mogelijkheid om meer capaciteit te krijgen, is het grootschalig ruimen van oude graven waar geen rechten meer op rusten. Conclusie • Delden/Ambt Delden 8 voldoende capaciteit voor de eerste 20 jaar 8 uitbreiding mogelijk. • Diepenheim 8 voldoende capaciteit voor de eerste 25 jaar 8 uitbreiding mogelijk. • Markelo 8 onvoldoende capaciteit 8 voor 2013 ruimen 8 geen uitbreidingsmogelijkheden. • Goor 8 onvoldoende capaciteit 8 2012 loze ruimten zoveel mogelijk benutten 8 geen uitbreidingsmogelijkheden. Aanbevelingen • Diepenheim en Delden/Ambt Delden; de eerste twintig jaar voldoende capaciteit, daarna nog voldoende uitbreidingsmogelijkheden. Geen maatregelen nodig. • Markelo: ruimen en een besluit nemen hoe lang nog met ruimen wordt doorgegaan en/of onderzoeken of het niet beter is deze begraafplaats op termijn te sluiten. • Goor: loze ruimten tussen bestaande graven benutten, kan een oplossing zijn, maar geeft in de toekomst problemen met ruimen. Een grootschalige ruiming lijkt om het capaciteitsprobleem op te lossen, vooralsnog de beste oplossing. De voorbereiding daartoe moet dan wel zo snel mogelijk worden opgestart. • Algemeen: Er moet serieus onderzocht worden of het niet beter is in de toekomst een nieuwe begraafplaats voor de gemeente Hof van Twente aan te leggen. Daarvoor is grondverwerving en aanpassing van het bestemmingsplan één van de dingen waar het eerst op gelet moet worden. Dit is niet meegenomen in de visie over de toekomst van de Hof van Twente, maar wel een zaak waar we over een aantal jaren zeker mee te maken krijgen. Harmonisatie begraafplaatsen Na de samenvoeging van de voormalige gemeenten tot één gemeente Hof van Twente is getracht ook de vier Algemene begraafplaatsen zoveel mogelijk te harmoniseren. De onderlinge verschillen werden waar dat mogelijk was zo veel mogelijk gelijkgetrokken. Dat heeft geresulteerd in het volgende:

Pagina | 21


• • • • • •


Eén beheersverordening voor alle vier Alg. begraafplaatsen. Tarieven voor elke begraafplaats zijn nu gelijk. Er is op elke begraafplaats een mededelingenkastje aanwezig. Strooiveldjes aangelegd (uitgezonderd Alg. begraafplaats Goor grondwaterbeschermingsgebied). Er worden nu uitsluitend graven voor bepaalde tijd uitgeven. Het onderhoud is bij één aannemer (SWB) neergelegd.

Wat zijn nu nog de verschillen? • Er is nog niet overal dezelfde keuze voor urnengrafjes/sokkels. • Er kan en wordt niet op elke begraafplaats dubbeldiep begraven, dit heeft te maken met de Waterschapseisen die daarin een rol spelen en de grondwaterstand. • Uitgezonderd de Alg. begraafplaats Markelo zijn er op de andere begraafplaatsen nog geen grootschalige ruimingen geweest. • Op de Alg. begraafplaats van Diepenheim is geen gebouw met een toiletvoorziening aanwezig. • Bij de nieuwe uitbreiding in 2009 is hier wel naar gekeken. Het bleek dat er behalve water, geen stroom/gas en riolering in de buurt aanwezig is. Afgezien van een gebouw zouden deze nutsvoorzieningen daarvoor speciaal tegen hoge kosten voor aangelegd moeten worden. • Op de begraafplaatsen van Goor en Diepenheim wordt gebruik gemaakt van een eigen ”gastheer’’, voor de begraafplaatsen Markelo en Stad Delden/Ambt Delden wordt een extern ‘’gastheer’’ ingehuurd. • Er zijn voor vier begraafplaatsen drie verschillende beheerders (rayonmanagers). Die elk op hun eigen wijze het beheer en onderhoud op de begraafplaatsen regelen. Conclusie • Er zullen altijd verschillen blijven bestaan, volledige harmonisatie is niet mogelijk. • Dubbeldiep begraven wordt/en is niet op elke begraafplaats mogelijk. • De kosten voor een gebouw met voorzieningen toilet/gas en stroom, afgewogen tegen het feit dat er jaarlijks maar ca. tien begravingen plaatsvinden, zou wel een dure investering zijn. Een gebouw met voorzieningen is wel gewenst, maar is gelet op de bezuinigingen financieel gezien op dit moment, niet te realiseren. • Het “gastheerschap” kan geheel in eigen hand worden genomen, maar de vraag is wel of dit voordeel voor de gemeente oplevert. • Er zijn drie rayonmanagers die in feite verantwoordelijk zijn voor het beheer en onderhoud op de begraafplaatsen. Zij sturen eigen medewerkers aan om graven te delven en te dichten. Zij beoordelen vergunningsaanvragen voor grafmonumenten. Zij zijn het aanspreekpunt tussen de afdeling O.W. en de afdeling publiekszaken (grafuitgifte). Maar ook als het gaat om vragen/klachten en afspraken met burgers, begrafenisondernemers, aannemers en andere betrokken partijen. Tevens zijn zij verantwoordelijk voor de aankoop van diverse begraafplaatsmaterialen en andere zaken die op de begraafplaats nodig zijn.

Pagina | 22



Aanbevelingen • De keuze voor urnengrafjes/sokkels geleidelijk aan op elke begraafplaats dezelfde keuzemogelijkheden toepassen. • Bij ruimtegebrek, ook op andere begraafplaatsentijdig grootschalige ruimingen uitvoeren. • Accepteren dat er op de Algemene begraafplaats in Diepenheim uit financieel oogpunt voorlopig geen gebouw met een toiletvoorziening komt. • Overwegen of het niet beter is één beheerder voor de Algemene begraafplaatsen aan te stellen. Door de vier verschillende begraafplaatsen onder één beheerder te plaatsen, weet iedereen waar hij of zij moet zijn wanneer er vragen zijn. Dit heeft het voordeel dat er dan voor alle betrokken partijen één aanspreekpunt is. Dit komt de communicatie tussen de verschillende afdelingen ten goede. Ook het producthouderschap zou bij deze beheerder kunnen worden ondergebracht.

Pagina | 23



Overige zaken / afstemming derden Begraven op eigen grond Het komt landelijk gezien steeds vaker voor dat men verzoekt om te mogen worden begraven in eigen grond. Tot dusver staan gemeenten hier zeer terughoudend tegenover. Ook in onze gemeente is daar al enkele keren naar gevraagd. Niet alleen de afdeling openbare werken, maar ook de afdeling ruimtelijke ordening wordt met dergelijke vragen/verzoeken geconfronteerd. Nu is het zo dat er op een eigen perceel altijd een bestemming ligt en dat is niet de bestemming begraafplaats. Om dit voor elkaar te krijgen moet er dus een stukje als begraafplaats worden bestemd. Hiervoor is een raadsbesluit noodzakelijk. Het ministerie van Vrom en de provincie zijn geen voorstanders van eigen begraafplaatsen. Wanneer het wel wordt toegestaan blijft een dergelijke begraafplaats op eigen grond wel onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. De gemeente Hof van Twente kan in de toekomst steeds meer van dergelijke verzoeken verwachten. Het is dus van belang de gemeente hierover een duidelijk standpunt inneemt. Wanneer de gemeente een dergelijk verzoek zou honoreren, lopen we de kans dat meer grond en/of landgoedeigenaren dat willen. Is dat een wenselijke situatie? Bovendien kunnen we ons hierbij afvragen in welk opzicht onderscheidt zich een grond en/of landgoedeigenaar zich ten opzichte van een inwoner van de gemeente Hof van Twente die niet de mogelijkheid heeft zich in eigen grond te kunnen laten begraven? De gemeente Hof van Twente heeft vier Algemene begraafplaatsen, waar voldoende capaciteit aanwezig is. Aanbeveling Verzoeken voor aanleg van begraafplaatsen op eigen grond, afwijzen. Aanleg van ‘’nieuwe begraafplaatsen” op particuliere terreinen Begravingen en/of bijzettingen van urnen op particuliere terreinen (‘’nieuwe begraafplaatsen”). Er zijn reeds enkele verzoeken geweest om een nieuw soort begraafplaatsen in onze gemeente aan te mogen leggen, maar deze verzoeken zijn afgewezen. Eigenaren van grond proberen via de aanleg van deze vaak ‘’bijzondere begraafplaatsen’’ inkomsten te genereren. Dergelijke verzoeken worden meestal middels fraaie uitgewerkte plannen, uitvoerig beargumenteerd. Het kost gemeenten soms moeite een dergelijk verzoek af te wijzen. Dit soort begraafplaatsen zijn niet voor inwoners van de gemeente Hof van Twente bedoeld, maar voor iedereen. Deze begraafplaatsen zijn niet in het belang van de gemeenschap maar dienen een commercieel belang. Aanbeveling Verzoeken voor aanleg van nieuwe ‘’begraafplaatsen’’ met een commerciële achtergrond afwijzen.

Pagina | 24



Illegaal geplaatste grafbedekking/gedenktekens Voor het plaatsen van een gedenkteken is vergunning nodig. Er zijn vergunningseisen waaraan het gedenkteken moet voldoen. De rayonmanager toetst de aanvraag, voordat de vergunning wordt verleend. Er moeten legeskosten worden betaald. De steenhouwer plaats in opdracht van de nabestaanden normaal gesproken het gedenkteken op het graf. Van een beperkt aantal gedenktekens is bekend dat deze zonder vergunning zijn geplaatst. Omdat ernaast een nieuw graf moest worden gemaakt, kwam men hier bij toeval achter. De gedenktekens waren illegaal geplaatst, er was geen vergunning voor afgegeven en natuurlijk ook geen legeskosten betaald. De afd. Publiekszaken heeft de rechthebbenden er op aangesproken. De gedenktekens zijn inmiddels gelegaliseerd, omdat ze wel voldeden aan de vergunningseisen. Toevallig viel de maatvoering van gedenktekens wel binnen de vergunningseisen. Dus wanneer de legeskosten worden betaald kunnen de gedenktekens blijven staan. Maar natuurlijk mag dit in feite niet voorkomen. Op onze begraafplaatsen is geen dagelijks toezicht. Anderzijds kunnen medewerkers van openbare werken ook niet controleren of er vergunning is aangevraagd en of er wel legeskosten zijn betaald. Wanneer deze gedenktekens door een steenhouwer zijn geplaatst is dat een kwalijke zaak en mag deze daar zeker op aan worden gesproken. Constatering 8 er wordt niet gecheckt of een gedenkteken met of zonder vergunning is geplaatst. Of er meer gedenktekens illegaal geplaatst zijn is niet bekend. Met dit soort zaken moet er wel een terugkoppeling tussen de afdeling Publiekszaken en Openbare werken plaatsvinden. Aanbeveling OW > toezicht houden en checken of er illegale gedenktekens zijn en/of worden geplaatst. OW > PB overtredingen melden en rechthebbenden aanschrijven. PB > OW informeren wanneer tot verwijdering kan worden overgegaan. OW >illegale grafbedekking verwijderen. Onderhoud door vrijwilligers De oude Alg. Begraafplaats aan de Laarstraat in Goor en de oude Alg. begraafplaats van Diepenheim aan de Odammerweg zijn niet meer in gebruik. Deze begraafplaatsen zijn aangemerkt als gemeentelijke monumenten. Beide begraafplaatsen worden middels een subsidieregeling opgeknapt. Om deze begraafplaatsen een beter aanzien te geven, maar ook om verwaarlozing in de toekomst tegen te gaan, is regelmatig onderhoud noodzakelijk. De onderhoudskosten van deze begraafplaatsen kunnen bij de post openbaar groen worden onderbracht. Voor de begraafplaats aan de Laarstraat was dat al het geval, de oude begraafplaats van Diepenheim nog niet, maar die kan daar ook onder worden gebracht. Dit is met het oog op btw. terugvordering voordeliger. De onderhoudskosten drukken niet meer op de begraafplaatsexploitatie, maar op de post openbaar groen. Het onderhoud van deze begraafplaatsen zou goed door vrijwilligers kunnen worden uitgevoerd, wanneer daar belangstelling voor is.

Pagina | 25



Aanbeveling OW. Nagaan of er vrijwilligers te vinden zijn die op deze begraafplaatsen onderhoud willen verzorgen. Wateroverlast op paden Klachten vanwege wateroverlast na hevige regenval. Wanneer het zandpaden betreft, is dan de telkens terugkerende vraag, verharden of niet verharden? Men vergeet daarbij dat wateroverlast ook bij verharde paden soms een probleem is. Elke begraafplaats in onze gemeente heeft zijn eigen padenstructuur, variërend van zand, grind, split, stabilizer en schelpenpaden. Dat is niet nieuw, maar vaak al zolang deze begraafplaatsen bestaan. Onder normale omstandigheden zijn alle paden op onze begraafplaatsen goed begaanbaar. Extreme buien en sneeuwval/gladheid kunnen echter leiden tot overlast. Wanneer dit tijdens een begrafenis plaatsvindt, is dat natuurlijk pijnlijk. Sommigen zullen daar begrip voor op kunnen brengen, anderen niet. Dit zal men toch dienen te accepteren. Bij een nieuwe begraafplaatsaanleg zou men een verharde padenstructuur kunnen kiezen. Voor onze huidige begraafplaatsen wordt dat zeker in deze tijd van bezuinigen, te duur. Aanbeveling Voorlopig geen paden verharden. Geen sporadische overlast tegen hoge kosten oplossen. Onkruidbeheersing De onkruidbeheersing op de begraafplaatsen wordt steeds meer een probleem. Bestrijdingsmiddelen mogen niet of nauwelijks meer worden gebruikt. Dat betekent dat er meer geschoffeld en geharkt moet worden, om te voorkomen dat het onkruid de overhand krijgt. Op paden die weinige betreden worden en braakliggende stukken groeit al snel onkruid. Onkruid op begraafplaatsen leidt tot klachten en roept al gauw een beeld van verwaarlozing op. Wanneer op het onderhoud bezuinigd wordt, zal dit ten koste gaan van de kwaliteit van de begraafplaatsen. De mate van onderhoud bepaalt het aanzien van de begraafplaatsen. Aanbeveling Alternatieven trachten te vinden die het onkruid beter beheersbaar maken. Dat kan door op het juiste moment onderhoud te plegen, maar bijvoorbeeld ook door omvorming van plantvakken. Stichting Belangen Behartiging Algemene begraafplaatsen Hof van Twente Binnen onze gemeente is de Stichting Belangenbehartiging Algemene begraafplaatsen actief. De belangrijkste doelen van de Stichting zijn; • Het verlenen van steun aan de instandhouding van de Algemene begraafplaatsen en de gesloten begraafplaatsen, in de Hof van Twente. • De belangen van de burgers ten aanzien van de begraafplaatsen te ondersteunen. • Het behoud van het karakter en eventuele cultuurhistorische waarden alsmede het behoud van beeldbepalende bomen. • Verwaarloosde gedeelten proberen in ere te herstellen met behulp van vrijwilligers.

Pagina | 26



Om een beter inzicht te verkrijgen wat de Stichting doet en waar het voor staat, werden er een aantal vragen aan de voorzitter en secretaris voorgelegd. Hieronder volgen samengevat de vragen en de gegeven antwoorden. 1. Waar is de Stichting voor opgericht? Antw. De belangen van de burgers te vertegenwoordigen inzake zaken die rond de begraafplaatsen spelen. 2. Wat doet de Stichting, waar is ze in de praktijk mee bezig? Antw. Vrijwilligers van de Stichting doen onderhoud aan graven van particulieren, met name aan grafbedekking, waar de gemeente niets aan doet. 3. Waarin kan de Stichting de gemeente ondersteunen? Antw. Door middels inzet van vrijwilligers, de begraafplaatsen een beter aanzien te geven. 4. Waarin zouden we samen op kunnen trekken? Antw. Door werkzaamheden uit te voeren die de onderhoudskosten verlagen. 5. Waar wil uw Stichting zich mee bezig houden? Antw. De Stichting wil zich onder andere bezig houden met onderhoudszaken, met exploitatiekosten en met tarieven die in het kader van de Lijkbezorgingsrechten worden vastgesteld. 6. Hoe zou de Stichting daarbij betrokken willen worden? Antw. Door per kwartaal een periodiek overleg met de gemeente (beheerder) te voeren. 7. Is de Stichting ingeschreven, zijn er statuten en verslagen, kan de gemeente die inzien? Antw. De Stichting staat ingeschreven, de statuten en verslagen zijn op verzoek in te zien. 8. Wat is de visie over de begraafplaatsen, het beheer en de exploitatie? Antw. Het beheer van de begraafplaatsen laat te wensen over, dagelijks is er bijna nooit iemand van de gemeente op de begraafplaatsen aanwezig. De Stichting is ten aanzien van de exploitatie, voor kostenverlaging, maar tegen een verhoging van de grafrechten. Een kostendekkendheid van 50 % wordt als reëel gezien, maar het verhogen van de tarieven bedoeld om de kostendekkendheid omhoog te krikken, acht de Stichting onaanvaardbaar! De Stichting vindt het niet reëel dat de gemeente geen geld geeft aan de R.K. begraafplaatsen. De Gemeente ontvangt immers ook inkomsten uit de aandelen van het Crematorium. 9. Op welke begraafplaatsen is de Stichting bezig? Antw. De Stichting is momenteel alleen op de begraafplaats van Delden bezig, maar wil proberen meer vrijwilligers te werven. 10. Hoeveel vrijwilligers zijn er eigenlijk actief op de begraafplaats van Delden en wat is de continuïteit? Antw. Er zijn 12 vrijwilligers, waarvan in de periode van april tot november een vast ploegje van gemiddeld 6 vrijwilligers wekelijks een halve dag op de begraafplaats van Delden werkzaamheden op en rond de graven van particulieren verricht. De Stichting wordt ondersteund door donateurs. De Stichting verzorgt 2 x per jaar rondleidingen op de begraafplaats van Delden. 11. Waarmee kunnen jullie de gemeente kunnen ondersteunen en hoe? Antw. Meerdere praktische zaken oplossen. Als tussenpersoon en vraagbaak fungeren tussen burger en gemeente. Uitzoekwerk voor de gemeente verrichten. Eventueel een stukje van de begraafplaatsen in onderhoud nemen waardoor de onderhoudskosten omlaag kunnen.

Pagina | 27



Conclusie 1. De doelstellingen van de Stichting zijn helder en vallen te waarderen. 2. De Stichting verricht onderhoud aan particuliere graven op de begraafplaats in Delden. De gemeente onderhoud normaal gesproken geen graven van particulieren, dat is voor de eigenaar. 3. Door particuliere graven op te knappen en onderhoud te plegen, krijgt de begraafplaats zondermeer een beter aanzien. 4. Werkzaamheden om de onderhoudskosten voor de gemeente te verlagen is prima, maar is in de praktijk moeilijk te realiseren, omdat het onderhoud in de meeste gevallen middels een bestek geregeld is, met een onderhoudsaannemer. 5. De onderhoudstaken, exploitatie en vaststelling van tarieven waarmee de Stichting zich mee bezig wil houden, zal ongetwijfeld tot eindeloze discussies leiden. Het vaststellen van de tarieven en de exploitatie is een gemeentelijke taak. 6. De Stichting wil periodiek (kwartaal) overleg voeren met de gemeente over begraafplaats zaken. 7. De Stichting voldoet aan de voorwaarden, die voor een stichting gelden. 8. De Stichting is wel voor kostenverlaging maar fel tegen tariefsverhogingen, dit zal een struikelblok tussen de gemeente en de Stichting blijven. De gemeente heeft na de gemeentelijke herindeling de bijdrage aan de R.K. begraafplaatsen geleidelijk aan afgebouwd. Alle betrokken waren hiervan op de hoogte en deze maatregel is in feite onherroepelijk. De bijdrage die de gemeente verkrijgt als dividend uit de aandelen van het Crematorium bedraagt jaarlijks ca. € 27.000, 8 Dit bedrag is als algemeen dekkingsmiddel opgenomen in de begroting. 9. De Stichting voert momenteel alleen werkzaamheden uit op de begraafplaats van Delden, voornamelijk aan grafbedekkingen van particulieren. Op de andere Algemene begraafplaatsen in de Hof is dit nog niet het geval. De Stichting streeft naar meer vrijwilligers om ook hier onderhoudswerkzaamheden uit te kunnen voeren. 10. Er zijn 12 vrijwilligers, waarvan een ploegje van ca. 6 personen wekelijks een halve dag op begraafplaats van Delden bezig zijn. Wanneer er niet meer vrijwilligers zijn, is dat te weinig om ook op de andere begraafplaatsen bezig te kunnen zijn. 11. De Stichting wil meehelpen praktische zaken op te lossen. Tot dusver worden de praktische zaken door de gemeente zelf opgelost. Om nu de Stichting overal deelgenoot van te maken, gaat wel erg ver. Wanneer de Stichting als tussenpersoon en vraagbaak fungeren wil is, dat haar goed recht. Wanneer er kwesties en/of vragen van nabestaanden en/of rechthebbenden zijn behoort de echter de beheerder van de begraafplaatsen het aanspreekpunt te zijn. Dat de Stichting meedenkt en zaken die voor verbetering in aanmerking komen aandraagt, is prima. Er zullen zeker zaken zijn waarin de Stichting kan ondersteunen, zoals uitzoekwerk, vastleggen van gegevens e.d. en/of een stukje van de begraafplaatsen in onderhoud nemen. Het aantal beschikbare vrijwilligers is bepalend voor eventueel uit te voeren werkzaamheden. Een vast ploegje van zes op een totaal van 12 vrijwilligers voor een halve dag in de week gedurende ongeveer acht maanden, zoals nu het geval, is wel erg weinig en dat is niet negatief bedoeld. Onderhoudswerkzaamheden verrichten op alle vier

Pagina | 28



Algemene begraafplaatsen met een zodanig beperkt aantal mensen, is vooralsnog geen haalbare kaart. De intentie van de Stichting is wel, te proberen meer vrijwilligers te krijgen. Wanneer het om onderhoudswerkzaamheden gaat, moet de Stichting met concrete voorstellen komen. De uitgaven kunnen wel naar beneden, door werkzaamheden over te nemen die thans door de aannemer worden uitgevoerd. Dan wordt ook direct duidelijk hoeveel aan er onderhoudskosten bespaard wordt. De Stichting moet dan wel garant staan voor voldoende menskracht en de continuïteit kunnen waarborgen, anders heeft het geen zin een dergelijke post uit het bestek te halen. Opgemerkt moet worden dat lopende bestekken met de aannemer niet zomaar op elk moment gewijzigd kunnen worden. Aanbeveling • Elk kwartaal overleg met de Stichting Belangen Behartiging Algemene Begraafplaatsen Hof van Twente, moet mogelijk zijn. • Geen inmenging van de Stichting wanneer het gaat om gevoelige informatie en praktische zaken die de gemeente zelf op kan lossen. • Eén aanspreekpunt voor de Stichting namens de gemeente Hof van Twente. • De Stichting er op wijzen dat de werkzaamheden die zij thans op de begraafplaats uitvoert, wanneer niet anders geregeld, voor haar eigen verantwoording is. • De Stichting vragen met concrete voorstellen te komen wanneer zij onderhouds8 werkzaamheden over wil nemen. • De gemeente blijft verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de Algemene begraafplaatsen. Oorlogsgraven De oorlogsgraven binnen de gemeente Hof van Twente vallen onder het toezicht van de Oorlogsgravenstichting. Hierna volgt een uiteenzetting over de Oorlogsgravenstichting en de rol van de gemeente met betrekking tot deze oorlogsgraven. De doelstelling van de Oorlogsgravenstichting is de aanleg, inrichting, instandhouding en verzorging van het Nederlandse oorlogsgraf, waar ter wereld dit zich ook moge bevinden. Dit geldt ook voor het onderhoud van de in Nederland verspreid liggende graven van leden van de geallieerde strijdkrachten, voor zover daarvoor niet door het betrokken land wordt gezorgd. De Stichting onderhoudt ongeveer 50.000 Nederlandse oorlogsgraven die verspreid liggen over de hele wereld. Het betreft hier graven van burgers en militairen die na 9 mei 1940 gevallen zijn. Hun graven zijn te vinden op erevelden, maar ook op gewone begraafplaatsen in dorpen en steden, zo ook in de gemeente Hof van Twente In de database van de Oorlogsgravenstichting, het Slachtofferregister, zijn de personalia van meer dan 180.000 Nederlandse oorlogsslachtoffers opgenomen. Het register geeft een uitgebreid overzicht van Nederlandse oorlogsgraven over de hele wereld. De gegevens worden in het bestand doorlopend geverifieerd en aangevuld. Het vormt een belangrijke vraagbaak voor nabestaanden, belangstellenden, onderzoekers en andere geïnteresseerden. Op de site van de Oorlogsgravenstichting www.ogs.nl kan men veel informatie vinden.

Pagina | 29



Consul Oorlogsgravenstichting Om de instandhouding en het onderhoud van het Nederlandse oorlogsgraf op meer dan 1.300 plaatsen in Nederland zo goed mogelijk te organiseren, doet de Oorlogsgravenstichting een beroep op de 'consul' binnen de gemeente. De consul is meestal een medewerker van de gemeente die optreedt als vertegenwoordiger van de Oorlogsgravenstichting. De consul wordt officieel benoemd door de burgemeester. De consul inspecteert jaarlijks de oorlogsgraven die zich op de begraafplaatsen in de gemeente Hof van Twente bevinden. Niet alleen de oorlogsgraven op de Algemene begraafplaatsen maar ook de oorlogsgraven op de R.K. begraafplaatsen worden jaarlijks geïnspecteerd. De bevindingen worden gerapporteerd aan de Oorlogsgravenstichting. Het reguliere onderhoud van deze graven op Algemene begraafplaatsen wordt door de gemeente en soms ook door particulieren gedaan. Wanneer er groot onderhoud nodig is, zoals vervanging van een gedenkteken, dan wordt dat door de onderhoudsploeg van de Oorlogsgravenstichting uitgevoerd. Status oorlogsgraven De oorlogsgraven zijn verdeeld in verschillende categorieën die de ‘’status’’ van de graven aanduiden. Deze “status” van het oorlogsgraf is belangrijk omdat die de mate van betrokkenheid van de Oorlogsgravenstichting bij het onderhoud bepaald. • (M.R.) Militaire Rijksgraven: Dit zijn graven in eigendom van het Rijk van na 9 mei 1940 gevallen Nederlandse militairen. Geallieerde Rijksgraven graven worden onderverdeeld in graven van in de Tweede Wereldoorlog gesneuvelde militairen uit het Gemenebest en graven van de in de Tweede Wereldoorlog gesneuvelde militairen uit andere landen dan Nederland en het Gemenebest. • (C.R.) Civiele Rijksgraven: Dit zijn graven van Nederlandse burgers in eigendom van het rijk. • (S.T.) Stichtingsgraven: Dit zijn graven die in de loop der tijd door de rechthebbende, de gemeente, of kerkbestuur aan de Stichting zijn overgedragen. • (C.P.) Civiel particuliere graven: Civiel particuliere graven zijn graven in eigendom van particulieren (meestal nabestaanden) De Oorlogsgravenstichting heeft geen onderhouds8bemoeienis hiermee. Er kunnen eveneens overledenen zonder de status van oorlogsslachtoffers in deze graven zijn bijgezet. De graven worden wel jaarlijks geïnspecteerd. Bij het verlopen van de grafrechten, bestaat er een mogelijkheid de stoffelijke resten van het oorlogsslachtoffer over te laten brengen naar een Ereveld (Loenen). • (M.P.) Militaire particuliere graven: Dit zijn graven in eigendom van particulieren (vaak nabestaanden. van Nederlandse militaire oorlogsslachtoffers. Hiermee heeft de Oorlogsgravenstichting geen onderhoudsbemoeienis. Om dezelfde reden als bij de C.P. graven worden deze graven wel bij de inspecties betrokken. Hierin kunnen eveneens overledenen zonder de status van oorlogsslachtoffer worden bijgezet. In 1948 heeft het Rijk het onderhoud en de zorg voor deze graven aan de Oorlogsgravenstichting overgedragen. Graven met de status M.R. en C.R. kunnen zowel een door de Oorlogsgraven8stichting vastgestelde, als een particuliere inrichting heeft. De Oorlogsgravenstichting hanteert een uniforme grafinrichting om geen onderscheid tussen oorlogsslachtoffers te maken. Iedereen is in de dood gelijk.

Pagina | 30



Een particuliere grafinrichting is door nabestaanden gekozen en heeft geen vastgestelde uiterlijke kenmerken.

Militaire Rijksgraven op de Algemene begraafplaats te Diepenheim. De gemeente heeft de zorg voor oorlogsgraven. Deze graven worden tijdens de reguliere werkzaamheden bijgehouden, er is hiervoor geen extra budget. Voor de 4 mei wordt er vaak nog even extra aandacht aan deze graven geschonken. De graven moeten er dan netjes bij liggen. Jaarlijks vinden er herdenkingen en kransleggingen plaats. Vooral schoolkinderen spelen daarin een actieve rol.

Pagina | 31



Overzicht Oorlogsgraven Stichtingsgraven Militaire Rijksgraven Civiele Rijksgraven Militaire particuliere graven Civiele particuliere graven

Markelo 1x Markelo 17x Markelo 2x Markelo 1x Markelo 2x

Goor 1x Delden 12x

Diepenheim 2x

Delden 1x Delden 2x Delden R.K. 1x Goor 1 x Hengevelde 1x

De gemeente heeft al sinds jaar en dag de zorg voor deze oorlogsgraven. Jaarlijks worden er herdenkingen en kransleggingen gehouden. Vooral schoolkinderen spelen daarin een actieve rol. Begraafplaatsen en bijzondere begraafplaatsen Hier volgt een overzicht van de begraafplaatsen binnen de gemeente Hof vanTwente: Alg. begraafplaats Alg. begraafplaats Alg. begraafplaats Alg. begraafplaats

Markelo Goor Diepenheim Delden/Ambt Delden

Goorseweg Twikkelerweg Odammerweg Langestraat

Op deze laatst genoemde begraafplaats is er een klein gedeelte, dat in eigendom is van Twickel. Daar bevindt zich onder andere de grafkelder waarin de gravin van Twickel is bijgezet. Op dit gedeelte van de begraafplaats zijn ook mensen die gerelateerd waren aan Twickel, begraven. R.K.begraafplaats R.K.begraafplaats R.K.begraafplaats R.K.begraafplaats

Goor Bentelo Hengevelde Delden

Iependijk O.L.Vrouwestraat Goorsestraat t’Kip

Joodse begraafplaats Joodse begraafplaats Joodse begraafplaats Joodse begraafplaats

Goor Diepenheim Delden Delden

Molenstraat Hazendammerweg Flierweg Villapark

Oude begraafplaats Oude begraafplaats Oude begraafplaats

Goor Diepenheim Borne

Laarstraat Odammerweg Veldweg

Particuliere begraafplaats

niet meer in gebruik niet meer in gebruik niet meer in gebruik

Landgoed Nijenhuis Diepenheim.

De Algemene begraafplaatsen vallen onder het beheer en onderhoud van de gemeente. In dit onderzoeksrapport wordt uitvoerig ingegaan, wat daar allemaal zo bij komt kijken. De R.K.begraafplaatsen vallen onder het beheer van het Bisdom Utrecht. De gemeente heeft hier geen zeggenschap over. Het beheer en onderhoud van deze begraafplaatsen wordt door vrijwilligers uitgevoerd. De exploitatie van deze begraafplaatsen vindt binnen eigen beheer plaats. De bijdrage van de gemeente beperkt zich tot het jaarlijks afvoeren van groen/bladafval van de R.K. begraafplaatsen van Hengevelde en Bentelo. Het gaat om ongeveer totaal vier vrachten (ca. 28 m3) verzameld groen/bladafval, dat jaarlijks wordt afgevoerd.

Pagina | 32



Urenoverzicht Uren tbv begraafplaatsen 2011. Totaal Tarief OW binnen Tarief OW buiten Tarief PuZa Bijlage 1 Alg.begr.plaats Alg. Alg.begr.plaats Bijiz.begr.plaatsen Ov.kosten begr.plaats Begr.plaatsenadm. lijkbezorging € 87,50 € 44,00 € 73,00 0rg. Cycl. Inc. beheer OW./Puza uren Delden Markelo Diepenheim % uren Rayon West 136,88 praktisch beknopte beschrijving wat er voor gedaan is % % Holtslag 50,00 4375,00 onderhoud gebouwen/controle 100 0,00 Rayon Midden 8 praktisch Paalman 89,75 7853,13 ruiming voorbereiding/Verorderning/onderzoeksrap. 100 89,75 Rayon Oost 73 praktisch Harbers 15,25 1334,38 onderzoeksrapport/advies 100 15,25 OW Binnen 105 beleid Bor 8,00 352,00 toezicht 100 8,00 totaal Boomkamp 30,00 1320,00 begrafenis/gastheer 100 0,00 OW totaal 322,88 uren Eelderink 49,00 2156,00 opslag gedeeltelijk vernieuwen met nieuwe beplating 100 0,00 Groot Oonk 6,00 264,00 begrafenis 100 0,00 totaal Kalus 124,50 5478,00 begrafenis 100 0,00 Publiekszaken 422,15 admnin. Klein Horsman 10,50 462,00 opslag gedeeltelijk vernieuwen met nieuwe beplating 100 0,00 Nijhof 1,00 44,00 begrafenis 100 0,00 Totaal 745,03 uren Oltwater 49,00 2156,00 begrafenis/gastheer 100 0,00 aan beheersmatige taken Van Til 21,00 924,00 begrafenis 100 0,00 Velthuis 5,50 242,00 begrafenis 100 0,00 Van Wanrooij 209,00 9196,00 begrafenis/gastheer 100 0,00 Assink 42,00 1848,00 opslag gedeeltelijk vernieuwen met nieuwe beplating 100 0,00 Oost 15,00 660,00 toezicht 100 15,00 Hargeerds 229,00 10076,00 begrafenissen/onderhoud 50 50 0,00 Klarenbeek 2,00 88,00 begrafenis 100 0,00 Snellink 478,00 21032,00 begrafenissen/onderhoud/herdenkingen 50 50 0,00 Ter Welle 2,00 88,00 onderhoud 100 0,00 Kosten publiekszaken Morsink 33,50 1474,00 begrafenissen/onderhoud 50 50 0,00 € 30.816,95 Bebseler 6,50 286,00 onderhoud 100 0,00 van der Velde 25,00 1100,00 toezicht 100 25,00 Kosten O.W. Buitendienst Pongers 48,00 2112,00 toezicht 100 48,00 € 9.586,72 Ter Braak 52,00 2288,00 reparatiewerk 100 0,00 Dreierink 11,00 484,00 begrafenis 100 0,00 Kosten O.W. Binnendienst Emming 94,00 4136,00 begrafenis 100 0,00 € 9.187,51 Leusink 8,00 352,00 begrafenis 100 0,00 Nagenborg 41,50 1826,00 begrafenis 100 0,00 Totale beheerkosten Visscher 7,00 308,00 begrafenis 100 0,00 € 49.591,18 Tellman 58,50 2574,00 begrafenis 100 0,00 Jansen 18,50 814,00 toezicht/begrafenis/gedenktekens 100 18,50 Brinkers 5,00 220,00 begrafenis 100 0,00 Opmerking: het gaat uitsluitend om Hesselink 12,50 550,00 onderhoud(blad) 100 0,00 beheersmatige taken. Klarenbeek 26,00 1144,00 begrafenissen/onderhoud(blad) 50 50 0,00 Toezicht/beleid en administratie Regterschot 34,00 1496,00 begrafenissen/onderhoud(blad) 50 50 0,00 Vruwink 357,00 15708,00 toezicht/begrafenissen/meldingen/herdenkingen/inCuitbreiding/ 25 50 25 89,25 Andere werkzaamheden zijn niet Schreurs 24,00 1056,00 begrafenissen/materieel 100 0,00 meegerekend. Leppink 56,50 2486,00 toezicht/begrafenissen/gedenktekens/vuilnis/klokluiden 25 25 50 14,13 Boezewinkel 98,00 4312,00 begrafenissen/vuilnis/klokluiden 25 50 25 0,00 Morsink 6,00 264,00 begrafenissen/vuilnis/klokluiden 75 25 0,00 Vaanholt 6,00 264,00 vuilnis/klokluiden 75 25 0,00 Meerman 28,75 2098,75 Begraafplaatsadm./ applicatiebeheer Key2begraven 100 28,75 BakkerCvan Dijk 16,15 1178,95 Begraafplaatsadministratie 100 16,15 Zengerink 368,25 26882,25 Begraafplaatsadm./vergunning gedenkt./verlenging grafrechten 100 368,25 PelsterCMekenkamp 9,00 657,00 Begraafplaatsadministratie 100 9,00 2887,15 13562,50 101640,00 30816,95 Totaal uren toegespitst op beheer 745,03 Totaal 146019,45 Opmerking de uren van de afdeling financien/belastingen worden niet op de begraafplaatsen geboekt. Verordening op de lijkbezorgingsrechten wordt jaarlijks aanpast door de afd.belastingen

Pagina | 33



Verslag begraafplaatsbeheer gemeente Rijssen/Holten Bezoek Gemeente Rijssen/Holten, 12 april 2012 Informatie begraafplaatsenbeheer en onderhoud Aanwezig; Gemeente Rijssen+Holten, de heer J. Niessink Begraafplaatsbeheerder en twee begraafplaatsmedewerkers. Gemeente Hof van Twente; de heren J.A. Paalman en J. Vruwink. • •

• • • • • • • • • • • • • •

De gemeente Rijssen/Holten heeft vijf in gebruik zijnde begraafplaatsen. Eén begraafplaatsbeheerder (schaal 6) en twee vaste begraafplaatsmedewerkers beheren de begraafplaatsen. Gemiddeld vinden er 270 handelingen per jaar plaats. Men rekent door elkaar genomen gemiddeld 10 uur per handeling dat geeft een totaal van 2700 uur. De beheerder en de twee begraafplaatsmedewerkers zijn tevens belast met het delven en dichten van graven. Drie fte’s is op jaarbasis 3x 1400 uur dat maakt een totaal van 4200 uur. De resterende 1500 uur wordt opgevuld met onderhoudswerkzaamheden die niet zijn opgenomen in het groenbestek. Meldingen van begravingen komen binnen bij de begraafplaatsbeheerder cq. begraafplaatsmedewerker, zij wisselen elkaar af. Er zijn verschillende mogelijkheden om een graf te kopen, de beheerder bepaalt welk graf er wordt uitgegeven. Tijdstip van begraven gaat normaal gesproken op volgorde; 11.00 uur, 13.00 uur of 15.00 uur Het uitgeven van het verlof tot begraven wordt geregeld op het gemeentehuis door de ambtenaar van de burgerlijk stand evenals het afhandelen van de administratie. Het financiële gedeelte wordt afgehandeld door de afdeling Financiën. Gelijktijdig bij de aankoop van een graf zijn de kosten voor het plaatsen van een gedenkteken verwerkt. De richtlijnen (maatvoering/eisen) waaraan de grafbedekking moet voldoen zijn vastgelegd. De gegevens zijn gekoppeld aan het systeem van de beheerder. Hierdoor is controle mogelijk, en wordt de kans op fouten verkleind. Gedenktekens worden niet geplaatst en verwijderd zonder toezicht van de beheerder De steenhouwer dient zich minimaal twee dagen van te voren te melden. Oude gedenktekens worden gerestaureerd door vrijwilligers, deze worden indien nodig begeleid door de beheerder. De begraafplaatsbeheerder is geen budgethouder, maar geeft door aan het afdelingshoofd/groenafdeling welk materiaal en materieel vervangen dient te worden. Deze zorgt ervoor dat er tijdig budget beschikbaar komt. Door de opzet van de begraafplaats worden alle graven machinaal gedolven en gedicht. De begraafplaatsbeheerder is tevens consul van de Oorlogsgravenstichting. De begraafplaatsbeheerder valt hiërarchisch onder de groenbeheerder. De begraafplaatsbeheerder is het aanspreekpunt voor zowel intern als extern en is verantwoordelijk voor het dagelijkse beheer en toezicht. De begraafplaatsbeheerder en medewerkers fungeren zelf als gastheer bij een begrafenis. Zij ontvangen de begrafenisstoet bij de toegangspoort. De begraafplaatsbeheerder regelt vaak rechtstreeks met de uitvaartleider de plek en tijdstip van begraven. Zo kan hij beter plannen wanneer er meerdere begrafenissen zijn. Hij koppelt dit terug met de afdeling burgerzaken, deze afdeling verwerkt de gegevens in de begraafplaatsadministratie.

Pagina | 34


• • • • • • •


Het omgekeerde vindt ook plaats, dan komt eerst het verzoek tot begraven bij burgerzaken binnen, deze afdeling stemt dan met de begraafplaatsbeheerder af. Het groenonderhoud op de begraafplaatsen wordt door het werkvoorzieningsschap Soweco uitgevoerd. Het groen van de begraafplaatsen wordt aangemerkt als openbaar groen (plantsoen/park). Dit scheelt de BTW kosten. De groenonderhoudskosten drukken niet op de begraafplaatsbegroting, maar worden op openbaar groen geboekt. Er worden graven verkocht waarin zowel dubbeldiep als enkeldiep kan worden begraven, de kosten hiervan zijn voor beide gelijk. Aan elke speciale wens, waaraan kan worden tegemoet gekomen, zijn kosten verbonden. Zwerfgraven zijn grotere graven met meer ruimte op een willekeurige zelf gekozen plek. Zwerfgraven kosten het dubbele van een normaal graf. De graven in de gemeente Rijssen+Holten worden, in tegenstelling tot de meeste andere gemeenten, uitgegeven voor onbepaalde tijd. Er ligt een plan om een nieuwe begraafplaats aan te leggen, de start van de uitvoering hiervan zal plaatsvinden in 2013. De totale capaciteit voor deze begraafplaats is 4000 graven en is begroot op € 900.000 (exclusief aankoop grond).

Pagina | 35



Verslag begraafplaatsbeheer gemeente Hengelo Bezoek Gemeente Hengelo; 18 april 2012. informatie begraafplaatsenbeheer en onderhoud Aanwezig: Gemeente Hengelo; de heer J. Koekoek afdelingshoofd cultuurtechniek OW en de heer P. Aveskamp, allroundmedewerker afdeling Burgerzaken. Gemeente Hof van Twente; de heren J.A. Paalman en J. Vruwink De gemeente Hengelo heeft twee in gebruik zijnde begraafplaatsen. • Twee begraafplaatsbeheerders (schaal 7) beheren de begraafplaatsen (Oldenzaalsestraat en Deurningerstraat) zij zijn volledig verantwoordelijk voor het beheer van de begraafplaatsen. Zij worden ondersteund door 4 vaste begraafplaatsmedewerkers. De werkzaamheden bestaan uit 250 handelingen op jaarbasis (inclusief urn bijzettingen en uitstrooiingen). Men rekent door elkaar genomen gemiddeld 10 uur per handeling, resterende uren worden opgevuld met onderhoudswerkzaamheden. Het overige groenonderhoud is uitbesteed. • Burgerzaken, verzorgt de begraafplaatsadministratie. Middels een voorgedrukt formulier registreren zij de gegevens en sturen deze naar de betrokken medewerkers van de afdeling OW en Fiza. • De uitgaven op jaarbasis voor beide begraafplaatsen zijn € 850.000.+ en de inkomsten • € 500.000.+ • Er worden onderhoudscontracten afgesloten voor het jaarlijks onderhoud rond het graf. • De kosten bedragen jaarlijks € 38,++ . De kosten kunnen ook in één keer voor een periode van 20 jaar worden afgekocht (kosten € 570.++) Alle leges worden geïnd door de afdeling Fiza (GBT) • Indien de eigenaar van het graf na beëindiging van de grafrechten geen verlenging wenst, wordt er een afstandsverklaring getekend. Het graf is na ruiming weer vrij om te worden uitgegeven. • Het is mogelijk een graf dat na ruiming is vrijgekomen vooraf, voor onbepaalde tijd te reserveren. Men kiest dan van te voren een plek uit. • Begraven op zaterdag is in Hengelo 50% duurder dan op een normale werkdag. • Het groen op de begraafplaatsen wordt als openbaar groen aangemerkt. Van openbaar groen kan de B.T.W. worden teruggevorderd van begraafplaatsen niet. • Het afdelingshoofd cultuurtechniek stuurt de begraafplaatsbeheerders aan. • De begraafplaatsbeheerder heeft de beschikking over een computer. • Burgerzaken voert de agenda, regelt de tijdstippen en maakt de planning. • Gedurende kantooruren worden handelingen geregistreerd door de afdeling Burgerzaken, tijdens weekenden worden meldingen van overlijden verzorgd door Alert Service Eindhoven. • De gemeente Borne heeft geen capaciteit (meer) om zelf de begraafplaats te beheren. De • gemeente Hengelo heeft min of meer het beheer op zich genomen. Het delven en dichten van graven (ca. 50 enkeldiepe graven op jaarbasis) wordt verzorgd door medewerkers van de begraafplaats Hengelo (grafdelfmachine is in Borne aanwezig). In het kader van beheer is er dagelijks een medewerker van de gemeente Hengelo twee uur aanwezig. • Wanneer er wijzigingen zijn in de Verordening op de lijkbezorgingrechten, is er van te voren overleg tussen het afdelingshoofd Cultuurtechniek, Medewerker Burgerzaken en de Begraafplaatsbeheerder. Zij stemmen de zaken op elkaar af en een

Pagina | 36


•


medewerker van Juridische zaken zorgt ervoor dat de Verordening wordt aangepast en vastgesteld. De aula op de begraafplaats is beschikbaar voor uitvaarten. De huur bedraagt € 160,++ per dienst.

Administratie begraafplaats: In een goed bestand opgezet door de eigen afdeling GEO, zijn alle gegevens opgenomen. Er is inzicht voor de betrokken medewerkers van afdeling Fiza en de begraafplaatsbeheerders. Monumentale gedenktekens en beplanting: Het is de bedoeling dat dit in de toekomst bij de commissie Monumenten wordt ondergebracht . Eindverantwoordelijke en gemandateerde medewerker: De begraafplaatsbeheerder heeft een spilfunctie, is betrokken en verantwoordelijk voor de begraafplaats en werkt nauw samen met de betrokken collega’s van andere afdelingen. Uitgifte graven: De afdeling Burgerzaken muteert (dubbele graven, gekochte zwerfgraven en graven op volgorde) en verschaft inzicht in de administratie voor de betrokken medewerkers. De beheerder muteert niet maar controleert wel. De kosten van de afdeling Burgerzaken: Deze kosten worden niet geboekt op de begraafplaats, maar zijn algemene gemeentelijke basis administratie kosten. Het tijdig onderzoeken naar in+ uitbreidingsmogelijkheden: De verantwoordelijkheid ligt bij de afdelingsmanager. Deze wordt vroegtijdig gevoed door voorstellen van de begraafplaatsbeheerder. Mogelijkheden om kosten te besparen: +inkomsten vloeien direct terug in de post onderhoud. +efficiënt inrichten van beschikbare ruimten/nieuwe aanleg. +omvormen van groen. +inzet van stagiaires en vakantie medewerkers.

Pagina | 37



Taken begraafplaatsbeheerder en medewerkers Begraafplaatsbeheerder 0.6 fte Controleert en communiceert • met de groenbeheerder/budgethouder • met de ploegleiders van incidentele en cyclische taken • met de afdeling publiekszaken • met de afdeling gebouwenbeheer (opstallen en monumenten) • met de afdeling financiën (leges) • jaarlijks met betrokkenen over het beleid en draagt zorg voor de inhoud van de beheersverordening. • Komt met voorstellen voor inbreiding en uitbreiding Communiceren met derden • Rechthebbenden van graven die niet voldoen aan kwaliteitseisen gedenktekens en beplanting • Over de vergunningverlening gedenktekens. • Aansprekers • Klachten en meldingen van Burgers • Belangenverenigingen en instanties • Aannemers zoals steenhouwers en leveranciers (materiaal en materieel) • Burgers (toekomst)uitgeven van vrijgekomen graven. • Ruimingen Controle en toezicht

Werkzaamheden begraafplaats(en) cyclisch zijn omschreven werkzaamheden die besteksmatig uitgevoerd kunnen worden door zowel de eigendienst dan door de aannemer cyc Maaien ruwgras en gazons Maaien en afsteken graskanten Snoeien van bomen Snoeien van heesters,hagen en bosplantsoen Knippen van coniferen Mecahanische onkruidbestrijding Schoffelen van stroken voor de monumenten Schoffelen en harken van paden Het verwijderen van blad Het legen van de vuilnisbakken Chemische onkruidbestrijding op paden (tot 2015) Verwijderen van zomerlot Het onderhouden van stooiveldjes

x x x x x x x x x x x x x

Pagina | 38

inc



Incidenteel zijn de taken die moeilijk meetbaar zijn en niet in te plannen Begravenissen en handelingen verschillen van aantal, uitvoeringstijdsduur en plaats tijdens de avonduren en in het weekend komen meldingen van overlijden binnen bij de beschikbaarheidsdienst, de ploegleider van incidenteel pland de werkzaamheden in. werkzaamheden voorafgaand en voortvloeiend door begravingen zijn incidenteel(zie lijst) Het aanbrengen van grind op de paden Verwijderen van opslag rondom de afrastering Knippen van overhangend groen Het afvoeren van alle materialen Het afvoeren van overgebleven zand van gedolven graven Inboeten van plantsoen Het onderhouden van banken en poorten Delven en dichten van graven Verzorgen voorlopen, geluid en naambordjes Het aanbrengen van (echt) groen boven de lift van het gedolven graf Aanbrengen van worteldoek en grint rond de graven herstellen ingezakte graven Het inzaaien van gras op de (nieuwe) graven en ingezakte graven Het sneeuwvrij maken van paden Het uitzetten van nieuwe graven ongedierte bestrijding Het schoonhouden van vuilnisbakplaatsen Het herorganiseren van ter beschikking gesteld gereedschap Water(aftap) plekken onderhouden inclusief afvoerputjes Drainage doorspuiten Het schoonhouden van de aula en de toilet en het aanwezige meubilair Verw.van takken, hondepoep en zwerfvuil vooral bij parkeerplaatsen en ingangen. Het doorgeven van omgevallen monumenten. Het schoonhouden van fietsstallingen Het aanwezig zijn bij het plaatsen van (nieuwe) monumenten door de steenhouwer Het onderhouden van loopplanken (aanwezig rond de gedolven graven) Het dichten van konijnen holen Groene aanslag verwijderen met algendood van herdenkingsmonumenten

x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

Pagina | 39

Beheer en onderhoud begraafplaatsen

Recommend Documents