Onderdeel van een grote delta Stapsgewijze bedijking Ontstaan buitenpolder Overleven in rivierdynamiek Een kansrijke toekomst van extremen
Poortgebied van de delta; water vaagde stuwwallen weg
!
Dijkloze landschap al in Romeinse Tijd volop bewoond; vruchtbare oeverwallen magneet voor boeren
Al 2000 jaar geleden Rijn geen pur sang natuurlijke rivier meer
!
Verstrekkende invloed van de mens door dijkbouw; weergaloos grote aanslag op de ruimte voor de rivier
!
Fasegewijze verovering land op de Waal schematisch voorgesteld
" Fase van vrede tussen mens en rivier; rivier heeft nog alle vrijheid en ruimte " Dorpen zijn ontstaan op de natuurlijke hoogten: oeverwallen en opduikingen uit de IJstijd " Deze hoogten bieden kans op droge voeten en gebruik van vruchtbaar land
Strijd tegen het water ontbrandt, 1e stap wording dorpspolders
" Rivier ontlast zich via overloopgeulen in de oeverwal naar de woeste komgronden " Noodzaak tot uitbreiding van het boerenland " Zij- en achterkaden beschermen het cultuurland tegen het water uit de overloopgeulen en de komgronden
Dijkring dorp bijna voltooid, 1e stap aanleg rivierdijk
" Ontginningen in de delta beroven de rivier van veel ruimte; de rivier wordt opstandig; te meer omdat die herhaaldelijk wordt overstelpt met water van de bovenrivier, water dat sneller dan ooit kwam toestromen als gevolg van ontbossingen. " Aanleg van voorkaden om het boerenland op de oeverwal zelf te beschermen tegen de wassende rivier
Geboorte van het waterschap
" Behoefte aan afdamming van de overloopgeulen in de oeverwal voor ontginning van de komgronden " Honger noopt dorpen samen te werken bij uitbouw voorkaden tot gesloten bedijking
Eindfase in de wording van de dorpspolders
" Sluiting dijkring effent weg voor het cultiveren van de komgronden " De dorpen zijn gedwongen ook samen te werken in de afwatering; er wordt een gemeenschappelijke wetering aangelegd
Ontstaan buitenpolders, reservering gebieden voor waterberging, voltooiing dijkinfrastructuur
" Aanleg aanvullende voorzieningen voor waterbeheersing, boezems, gemalen " Voltooiing infrastructuur van de dijk met de wording van de uiterwaarden en de inpoldering hiervan
Resultaat ontworsteling aan de rivier; lappendeken dorpspolders
!
Dijktype: dode (kronkel)waarddijk. Relatie met het natuurlijke riviersysteem; meanders, kronkelwaarden
!
Hoe Dodewaard aan zijn naam komt; het verzwolgen dorpsdeel
!
Invloed ontginningen op riviergedrag. Ecologische ramp langs de Neder-Rijn?
!
Water liep vanuit Rijnmeander en bypass naar komgebied Bergerden; de eerste dijkjes
!
Dorpspolder Gendt; Waal trok bewoning aan meer dan 1000 jaar geleden
!
Gendt ontsproten op oeverzone Waalmeander, op een dode waard, een stuk land omgeven door water
!
Middeleeuws meandergeweld; deel huidige uiterwaarden al ontstaan vóór de bedijking
!
Oudste deel uiterwaarden een kronkelwaard, daterend van voor de bedijking
!
Gendt (Kommerdijk) ooit verbonden met Erlecom; Waalgeweld noopte tot afsnijding rivierbocht
!
Jongste deel een geulen- en richellandschap
!
Kommerdijk belaagd door de rivier
!
Overleven in het domein van de Waal; boerenbedrijf
!
Lint van baksteenfabrieken langs de zomerkade; hier staat de wieg van de landelijke vakbond voor steenovenarbeiders
Suikerdam met fabriekseilanden en aanlegplaatsen
!
Relicten smalspoor, bekading fabriekseilanden
!
De mystieke rivier: mens was in de ban van een bezielde natuur, rituele deposities
!
Volksgeloof: wonderdadige Waal in de kerstnacht; hoe harder het water stroomt hoe geneeskrachtiger het is
!
Ongelovige gestraft in de kerstnacht: “het water is wijn en ge bent mijn!”
!
Geestverbanningen over de rivier: spookbos tegenover veerhuis Banning Waal biedt bescherming tegen demonen
!
Doorkijk naar een toekomst met extremen: trends, nieuwe sociale en ruimtelijke revoluties
! " Globalisering; hang naar eigen vertrouwde wereld, thuisgevoel " Hernieuwde waardering voor moeder Aarde; sereniteit hiervan voelen, met alle zintuigen (gezond eten, werken in de natuur, diervriendelijke productie, mystieke beleving landschap) " Kopzorgen over het water: klimaatverandering, extremen van nat en droog, bodemdaling, water wordt kostbaarder dan olie maar kan het lot van Nederland bezegelen; het verdronken Nederland als het moderne Atlantis
Ecologische akkers in Doornik; oeroud boerenland eeuwenlang beschermd door de dijk tot leven gewekt
!
Herboren liefde voor de vruchten van moeder aarde; urban farming; verband Huissen en Chicago
!
Klimaatverandering en voedselprijzen; nieuwe kansen voor boerenbedrijf van eigen bodem
!
Klimaatomslag geeft reden tot herbezinning op de dijk; revolutionaire ideeën; cascaderoutes
!
Puzzelen over de dijk om duurzaam te kunnen wonen en werken in de delta; scenario’s
!
Oude wijsheden in een survivaljasje; meerlaagsveiligheid
!
Japanners piekeren ook over de natte toekomst: plan voor een Tsunamidijk in Tokio
!
Gendtse Waarden onderdeel van een machtige rivierendelta met een aloud systeem van waterbeheersing dat nog altijd actueel is. En dat Nederland een unieke en respectabele plaats geeft als kennisland voor slim omgaan met water
!
