Omgevingspsychologie en ontwerpen Boekpresentatie 8 november 2013
Welkom
NOP Ronald Hamel Susanne Colenberg
Programma 1. Inleiding 2. Voorbeelden praktijkprojecten - Pauze 3. Boekpresentatie 4. Vragen en discussie 5. Borrel
Omgevingspsychologie
• Wederzijdse invloed mens en omgeving • Beleving en gebruik van ruimte • Toegepaste wetenschap
Ontwerpproject 1. verkenningen
oriëntatie
2. visie en eisen omgeving
programma
3. indelen, vormgeven
ontwerp bouw gebruik
4. uitvoeren 5. nazorg, bijstellen
De omgevingspsycholoog analyse opgave advies signaleren omgevingsanalyse
Onderzoek en advies voor Evidence Based Design
conclusies desk research
analyse aanvullend onderzoek
Voorbeelden praktijkprojecten • • • • • • • • • • •
Onderzoek criteria leefbaarheid woon/werkomgeving Advies ontwerp winkelcentrum op basis van ‘customer journeys’ Onderzoek beleving voetgangersroutes met o.a. ‘place game’ Voetgangersvriendelijkheid en vindbaarheid looproute in openbare ruimte Healing environment, family centered care en senior friendly bouwen in nieuwbouw/uitbreiding ziekenhuis Toetsing ontwerp zorginstelling voor dementie aan factoren Zeisel Toetsing en evaluatie ontwerp nieuwbouw diverse zorggebouwen op basis van onderzoek gedrag bestaande situatie Ontwikkeling wayfinding-strategie en begeleiding uitvoering Onderzoek criteria en beoordeling panden voor gastvrije klantontvangst Ontwikkeling flexibele kantoorconcepten en begeleiding interieurontwerp Ontwikkeling huisvestingsvisie organisatie en vertaling in pve
Samenvatting projecten • Inhuur psycholoog vaker door eigenaar/ bouwer dan door ontwerper • Meeste vraag in zorgsector • Onderzoek en advies, maar ook begeleiden veranderproces en communicatie • Weinig evaluatie van effecten ontwerp
Omgevingspsychologie en ontwerpen Over de toepassing van psychologische kennis in ontwerpen
Ronald Hamel
Wat ik geleerd heb in de afgelopen 30 jaar + idee
Opzet boek • • • • •
De ontwerper De omgevingspsycholoog De makers van de omgeving: participanten Het maken van de omgeving: proces Evaluatie
Doel • Toepassing van omgevingspsychologische kennis in ontwerpen
Ontwerpen en omgevingspsychologie
Zelfde inhoud, andere lezers Ronald Hamel & Susanne Colenberg
Discussie op Linked-in Stelling 2 De woonomgeving kan een positieve invloed hebben op het mentale welzijn van de mens, mits deze ontworpen wordt aan de hand van menselijke behoeften. Met dank aan Dirk Arts
Discussie op Linked-in Stelling 1 Ontwerpers van de woonomgeving hebben vanwege een gebrekkige kennis van menselijke behoeften, geleidelijk het contact met hun eindgebruikers verloren. Met dank aan Dirk Arts
Architect • Opleiding ruimtelijk ontwerper – bouwkunde, – interieurarchitectuur, – vormgeving, – landschapsarchitectuur,
• Expertise: ontwerpen
Omgevingspsycholoog • Opleiding psychologie toepassingen • Expertise: waarneming, beleving en gedrag in de context van de (gebouwde) omgeving
Doet architect alles zelf? Nee: • ontwerpt zelf, • maar raadpleegt specialisten voor – fundering, – constructie, – installatie, – calculatie, – etc.
Doet omgevingspsycholoog alles zelf? Nee: • analyseert, • raadpleegt literatuur, • doet onderzoek, • adviseert, • evalueert, • maar ontwerpt niet.
Bedreiging? Nee, want • ontwerper ontwerpt; • omgevingspsycholoog adviseert, ontwerpt niet; • ontwerp kan beter worden; • fouten kunnen worden voorkomen.
Doel van het boek Inschakelen van omgevingspsychologen, (specialisten voor waarneming, beleving en gedrag) bij relevante onderwerpen in • programma van eisen • ontwerp • evaluatie
En nu maar hopen op nog een leven om dit allemaal uit te voeren. Rinie van Veen
Doel apart ontwerpersdeel Ontwerpers (en opdrachtgevers) beter bereiken • • • •
Korter, op hoofdlijnen Minder tekst, meer beeld Toegespitst op ontwerppraktijk Meer over psychologie
Kwaliteit ontwerp voor gebruiker Gebruikskwaliteit: fysiek & mentaal comfort praktisch & prettig (invloed!) Esthetisch: inspirerend Technisch: fysiek veilig
Afstemmen ontwerp op gebruiker • • • •
Wie zijn de gebruikers? (groepen) Wat komen ze doen en wat is hun situatie? Wat hebben ze nodig? Hoe zullen ze de omgeving ervaren? Gevolg?
Onderzoek behoeften gebruiker wetenschappelijke literatuur
vragen aan opdrachtgever
vragen aan gebruikers
jezelf als maatstaf
gebruikers observeren
vakliteratuur sector
bestaande gegevens
zie andere projecten
meest gebruikt, minst geschikt
Ieder zijn vak, samen sterk Gereedschapskist • • • •
Opleiding en ‘opvoeding’ Kennis: theorie en praktijk Ervaring met methoden Manier van kijken
Synergie Stevig, veilig, praktisch, comfortabel én mooi
Vragen en discussie • Vragen n.a.v. de presentatie? • Wat zijn belemmeringen om een omgevingspsycholoog in te schakelen? • Wat voor informatie is bruikbaar voor ontwerpers? • Kan advies een bedreiging zijn?
