Nachtopvang Utrecht Voorstel: sobere kerkelijke nachtopvang onder protest voor ongedocumenteerden Door: Stichting OMDUW (Jan de Kruijf) In samenwerking met Marieke Sillevis Smitt (Predikant DMO, vluchtelingen), Marieke Witzier (oud medewerker STIL), Rutger Oolbekkink (vz diaconie Nieuwe Kerk) Datum:
8 november 2013
Samenvatting Nog steeds is er in Utrecht een ernstig tekort aan nachtopvang voor een aantal dakloze ongedocumenteerde migranten. Als niemand actie onderneemt zal deze groep van ongeveer 30 mensen opnieuw de winter op straat moeten doorbrengen. Hoewel er diverse initiatieven zijn geweest bij de Utrechtse hulpverleningsorganisaties, is het tot dusver niet gelukt om een nachtopvang voor deze groep te realiseren. In samenspraak met deze organisaties presenteren we daarom hierbij het voorstel voor een (sobere) kerkelijke nachtopvang voor ongedocumenteerden, die grotendeels wordt gerund door vrijwilligers. Het initiatief wordt ondergebracht bij stichting OMDUW. Een tijdelijk initiatief onder protest, omdat we van mening zijn dat de Nederlandse overheid zou moeten zorgen voor voedsel, kleding en onderdak voor deze groep ongedocumenteerden. Dit is in lijn met de klacht die de PKN heeft ingediend bij het Europees Comité voor Sociale Rechten (onderdeel van de Raad van Europa). Op 31 oktober jl. deed het comité de voorlopige uitspraak dat de Nederlandse overheid ook bij onrechtmatig verblijf moet voorzien in deze basisvoorzieningen, omdat dit anders de integriteit van deze mensen onherstelbaar beschadigt. Het realiseren van deze tijdelijke voorziening kan een aantal doelen tegelijk dienen: 1. 2.
3. 4.
Een (tijdelijke) oplossing voor een zeer urgent probleem van een groep mensen die buiten slapen in Utrecht omdat ze geen toegang hebben tot daklozenopvang De nachtopvang biedt kans voor intergemeentelijke en interkerkelijke samenwerking en zal leiden tot het vergroten van de bewustwording onder gemeenteleden voor de problematiek van mensen zonder papieren. Een project dat past in het missionaire jaar van de PGU en een kans om de christelijke gastvrijheid handen en voeten te geven. “… want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen”. Een duidelijk signaal naar de overheid om ‘de vreemdeling die in ons land verblijft niet te onderdrukken’. Uit principe is het initiatief dus tijdelijk.
Voorstel: tijdelijke kerkelijke nachtopvang voor ongedocumenteerden Doelgroep: ongedocumenteerden in Nederland (zie klacht PKN) Sobere nachtopvang en eenvoudig ontbijt, dagelijks geopend van 21.00 u tot 08.00 u. Locatie met ca. 30 bedden met kleine keuken, toiletten en wastafels Bemenst door vrijwilligers Onder leiding van betaalde coördinator Selectie en toewijzing door professionals In nauwe samenwerking met hulpverleners organisaties in Utrecht Tijdens koude maanden (1 oktober tot half mei) Voor twee jaar, of eerder als het voortijds wordt overgenomen door gemeente Utrecht Vraag aan Algemene Kerkenraad PGU Namens de onderstaande wijkgemeenten en diaconieën vragen we aan de Algemene Kerkenraad van de PGU om OMDUW als drager van dit initiatief actief te ondersteunen in de uitvoering, zolang de overheid niet voorziet in het bieden van onderdak voor deze groep. Concreet vragen we om een financiële bijdrage voor de inzet van betaalde kracht en benodigde voorzieningen en – indien de gemeente geen pand ter beschikking
stelt – het onder protest ter beschikking stellen van een locatie voor ca. 30 bedden. Hierbij heeft een locatie met de bestemming ‘wonen’ veruit de meeste kans van slagen. Gebouwen met andere bestemmingen zullen forse investeringen vragen ivm brandveiligheid en beheer. Deze kosten zijn in de begroting niet meegenomen. Mede namens: Kerkenraad Nieuwe Kerk (vz. Matthias Mieth) Kerkenraad Tuindorpkerk (vz. Wim Verkerk) Diaconaal Samenwerkingsverband Tuindorpkerk/Nieuwe Kerk (vz. Marianne Eijgenraam), Johannescentrumgemeente (van andere wijkgemeenten in nog geen officiële reactie) Inhoud 1. 2. 3. 4. 5.
Urgentie Protest Doelgroep Voorstel nachtopvang Vluchtkerk Utrecht Begroting
Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5:
context Utrecht klacht van PKN bij Europees Comité portretten van de doelgroep Vrijwilligers Vergelijkbare initiatieven
1. Urgentie: Hulpverleners Utrecht krijgen nachtopvang niet voor elkaar Sinds juli 2011 zijn de toelatingseisen voor de daklozenopvang (Sleepinn en NOIZ) gewijzigd. Met als resultaat dat de groep ongedocumenteerden er niet meer terecht kan. Voor een beperkt aantal kwetsbare ongedocumenteerden, mensen met 'OGGZ-problematiek' (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) en alleenstaande vrouwen, is een uitzondering gemaakt. De rest van de groep 'gezonde' mensen zonder verblijfsvergunning die niet in de Noodopvang, bij particulieren of elders terecht kan, overleeft op straat. Pas als het stevig vriest, gaat de koudweerregeling van de gemeente in. Met het zogeheten Hulpverlenersoverleg Utrecht lukte het niet om tot een passende oplossing te komen. De consequentie: als er niets gebeurt, moeten deze mensen deze winter weer op straat overnachten. Lees meer over de situatie in Utrecht in bijlage 1.
2. Protest: klacht van PKN boekt resultaat Afgelopen jaar heeft de PKN via haar Europese koepel CEC in januari 2013 een klacht ingediend bij het Europees Comité voor Sociale Rechten over het recht op voedsel, kleding en onderdak voor ongedocumenteerde migranten. In juli 2013 is deze klacht ontvankelijk verklaard. Op 31 oktober 2013 deed het Comité een voorlopige uitspraak, waarin ze de Nederlandse overheid oproepen om uitgeprocedeerde asielzoekers te voorzien van eten, kleding en onderdak. Tot er een definitieve uitspraak is mag de Nederlandse staat geen uitgeprocedeerde asielzoekers en andere vreemdelingen zonder papieren op straat laten staan, stelt het comité. Voor deze groep mensen is deze nachtopvang bedoeld. Lees meer over deze uitspraak in bijlage 2.
3. Doelgroep: wie zijn deze mensen?
De groep dakloze ongedocumenteerden bestaat in eerste instantie uit mensen die na de afwijzing van hun asielaanvraag vanuit de rijksopvang op straat terecht komt. Ook worden mensen vanuit vreemdelingendetentie 'geklinkerd'. Dat wil zeggen dat als ook gedwongen terugkeer door de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) mislukt, worden mensen op straat gezet. Daarnaast zijn er de ongedocumenteerden die al lange tijd in Nederland zijn, maar om diverse redenen niet meer zelfstandig kunnen overleven. Dit kan zijn doordat hun verblijfsvergunning is verlopen, de relatie met hun legale partner is beëindigd, aanscherping van controles (waardoor sociaal netwerk minder opvang biedt en werkgevers minder werk aanbieden).
Waarom kunnen ze niet terug naar land van herkomst? Daar zijn diverse redenen voor. Mensen hebben vaak niet de juiste bewijsdocumenten (meer) om bij hun ambassade de benodigde identiteits- of reisdocumenten te kunnen krijgen. Het is vaak onmogelijk om de vereiste documenten uit land van herkomst te krijgen, omdat die er soms nooit zijn geweest, niet gelegaliseerd kunnen worden of zijn kwijtgeraakt. Tegelijkertijd zijn er situaties waarbij mensen in eigen land nog steeds gevaar lopen, maar dat niet voldoende hebben kunnen aantonen in hun asielprocedure. Zonder perspectief op terugkeer, of op legaal verblijf hier, zitten mensen 'vast' in Nederland. Lees meer over deze mensen in bijlage 3. Hoe groot is deze groep in Utrecht? In januari en februari 2013 registreerden hulpverleners in Utrecht 60 dakloze ongedocumenteerden die 1 opvang en hulp nodig hadden . Een deel van deze groep bestaat uit mensen die elders in de stad terecht kunnen. Ofwel omdat ze vrouw zijn ofwel omdat ze vallen onder de noemer'OGGZ problematiek'. Sommige mensen hebben nu en dan tijdelijk onderdak via het particuliere netwerk van STIL of bij eigen contacten in het land. Op basis van gesprekken met de professionals in Utrecht schatten we in dat er ongeveer 30 slaapplekken 1
Bron: werkgroep Nachtopvang van het hulpverlenersoverleg Utrecht, juli 2013
nodig zijn. Omdat er diverse mogelijkheden zijn voor vrouwen, richten we ons in dit voorstel alleen op mannen.
4. Voorstel: nachtopvang Utrecht De kerkelijke nachtopvang voor ongedocumenteerden moet volgens ons een tijdelijk en sober karakter hebben. Tijdelijk uit principe omdat we hopen dat de Nederlandse overheid haar verantwoordelijkheid zal nemen. Sober vanuit het oogpunt om de doorstroom te bevorderen (geen permanente opvang) en aanzuigende werking vanuit de rest van het land te ontmoedigen. Maar ook tijdelijk en sober vanuit een pragmatisch oogpunt. De nachtopvang zal door vrijwilligers moeten worden gerund. Om die reden zal het ook beperkt in de tijd moeten zijn om te voorkomen dat het vrijwilligers uitput. De opvang is dus alleen tijdens de koude maanden (1 oktober tot half mei) en van 21.00 tot 08.00 uur. Lees meer over vergelijkbare initiatieven in bijlage 4 a. Locatie Om een geschikte locatie te krijgen worden de volgende mogelijkheden onderzocht: 1. Gemeente stelt locatie ter beschikking. 2. Gastverblijven van de PKN 3. Leger des Heils 4. PGU stelt tijdelijk een locatie ter beschikking. Bij voorkeur een locatie met bestemming wonen 5. Particuliere locatie – tot dusver nauwelijks onderzocht, maar gezien ervaringen elders in het land geven we deze route weinig kans. Minimale locatie eisen Ruimte voor 30 bedden (alleen mannen) Wastafels (4)
Aanvullende wensen Bij voorkeur binnen de Singels In nabijheid van andere voorzieningen met professionele bezetting
Toiletten (4) Keuken of pantry met koud en warm water Afsluitbaar Aparte ruimte voor nachtwachten Tijdelijke tussenoplossing Indien er niet tijdig een locatie wordt gevonden, wordt overwogen om tijdelijk volgens een ander model te werken. Hierbij wordt aan kerken gevraagd om 1 vaste dag per week het initiatief onderdak te bieden in een kerkruimte. De matrassen en andere benodigdheden worden per bus tussen de locaties vervoerd. Hoewel dit extra organisatie vraagt voor het vervoer en goede communicatie met de doelgroep, kent dit model ook een aantal belangrijke voordelen. De mogelijke overlast wordt gespreid, de zichtbaarheid van het initiatief in de kerkelijke achterban wordt aanzienlijk vergroot en de verantwoordelijkheden gespreid (iedere kerk neemt verantwoordelijkheid voor 1 dag vwb de vrijwilligers en het ontbijt). b. Tijdelijk 2013/2014: 1 december tot en met half mei (23 weken, 161 nachten) Voor 1 jaar, tenzij het eerder wordt overgenomen door gemeente Utrecht Indien nodig wordt er in de loop van 2014 verder gekeken naar het volgende jaar c.
Intake van gasten
De vraag wie wel of niet in aanmerking komt voor deze nachtopvang kan niet gedaan worden door vrijwilligers, maar door professionals die de situatie in Utrecht goed kennen. De toegang moet ook niet ‘aan de deur’ worden geregeld, maar vooraf op een andere plek. Dit voorkomt lastige situaties aan de deur en beschermt de vrijwilligers. De meest ideale situatie is om deze intake helemaal te outsourcen bij STIL omdat
een groot deel van de doelgroep al client bij hen is. Zij geven echter aan dat hun werklast al te groot is. Ons voorstel is daarom: Om STIL te vragen een deel van de doelgroep toe te wijzen (hun clienten, ca. helft van de doelgroep). Men heeft hier al instemmend op gereageerd. Een wekelijks spreekuur bemand door betaalde professionals. Hier krijgen mensen een voucher met datum die recht geeft op overnachting in de nachtopvang. Marieke Witzier stelt zich, samen met Marieke Sillevis Smitt voor deze taak beschikbaar. Zij willen vrijwilligers coachen om hen hierin bij te staan. d. Doorstroom: niet continue opvang In navolging van het systeem dat Stichting de Tussenvoorziening (Sleep Inn) hanteert, krijgen mensen in principe recht op overnachting voor 21 dagen per maand. De overige dagen zal men zelf voor onderdak moeten zorgen. Dit voorkomt de situatie van permanente bewoning. De mensen die de intake doen kunnen hiervan gefundeerd afwijken. De gasten ontvangen een briefje met data en een stempel. e. Samenwerking hulpverleners Utrecht De sobere kerkelijke nachtopvang moet nauw verbonden zijn met de Utrechtse professionele hulpverlening. Met STIL, Tussenvoorziening en Leger des Heils moeten duidelijke en ondersteunende afspraken gemaakt worden. De eerste gesprekken hierover zijn al gevoerd. STIL (n.a.v. overleg): rol spelen bij de selectie wie in aanmerking komt voor deze nachtopvang. TUSSENVOORZIENING (n.a.v. overleg 4-11-13): leveren praktische expertise, potentiele vrijwilligers alvast laten meedraaien bij NOIZ en Sleepin, achterwacht tijdens nacht, vrijwillige denktank, selectie en training vrijwilligers, matrassen, verbinding andere organisaties. LEGER DES HEILS (n.a.v. overleg Jan Jans 6-11-13): geeft aan dat gebruik kan worden gemaakt van de mobiele bewaking ’s nachts, biedt aan dat vrijwilligers kunnen meedraaien in BHV cursussen volgens de prijsafspraken van het LdH (laag tarief), bieden aan om een coördinator te willen detacheren als die vraag hen officieel gesteld wordt, denken mee over locatie en willen graag verdere kennis, expertise en hulp ter beschikking stellen. Het hulpverlenersoverleg (en tussenvoorziening) zal zich moeten committeren en verbonden voelen met deze - nog op te zetten - vrijwilligersschakel in de keten van hulp aan ongedocumenteerden. Marieke Sillevis Smitt maakt sinds een jaar deel uit van het hulpverlenersoverleg en kan deze samenwerking verder vormgeven en borgen. f. Bemensing Het bestuur van OMDUW bekijkt de mogelijkheden of het initiatief als een zelfstandig project binnen de stichting een plek kan krijgen, zodat het niet nodig is om hiervoor een aparte stichting op te richten. Kerngroep Stichting OMDUW i.s.m. initiatiefnemers Aansturen coördinator Contacten met kerken, hulpverlenersoverleg, gemeente, christelijke studentenverenigingen, etc. Communicatie rondom beleidszaken Kerngroep bestaat nu uit: Jan de Kruijf (stichting OMDUW), Marieke Sillevis Smitt (Predikant DMO, vluchtelingen), Marieke Witzier, Rutger Oolbekkink (vz diaconie Nieuwe Kerk) Coördinator Op projectbasis verbonden, betaalde functie Verantwoordelijkheid voor organisatie en financiën
-
Taken: opzetten nachtopvang, vrijwilligersbeleid, coachen vrijwilligers, communicatie, beschikbaar voor calamiteiten, contactpersoon naar PGU en andere aangesloten organisaties en gemeente.
Professional intake Op projectbasis verbonden, betaalde functie Verantwoordelijk voor toewijzing van mensen naar nachtopvang Taken: wekelijks spreekuur voor ongedocumenteerden, coachen van vrijwilligers, contactpersoon hulpverlenersoverleg Vrijwilligers Nachtwacht en luisterend oor voor gasten (2 per nacht + achterwacht) Wassen beddengoed en inkopen ontbijt zie verder hoofdstuk 6 vrijwilligers Gasten Onze doelgroep bestaat uit gezonde, zelfstandige mannen die in veel gevallen graag hun eigen steentje bijdraagt. Onze visie is om dat zoveel mogelijk te stimuleren en te faciliteren. Niet alleen vanuit pragmatisch oogpunt, maar ook omdat het beter is voor het zelfbeeld van iemand als er niet alleen maar voor je gezorgd wordt. g.
Samenwerking met kerken en christelijke studentenverenigingen
Het initiatief moet worden gedragen door vrijwilligers, in eerste instantie vanuit de kerken. En dat is niet voor het eerst: “In de afgelopen decennia is vrijwel alle opvang voor daklozen in Utrecht ontstaan vanuit de kerken, waarna het later is overgenomen door de gemeente” (Peter ten Cate, Tussenvoorziening Utrecht) Vanuit verschillende wijkgemeenten van de PGU zijn al positieve reacties ontvangen op het initiatief. Er is een lijst in wording met potentiële vrijwilligers. In de komende dagen/weken zullen via kerken en verenigingen vrijwilligers worden benaderd.
5.
Bijlage 1: de context
Beleid regering De Nederlandse overheid voert sinds de jaren negentig een restrictief beleid ten aanzien van ongedocumenteerden . Deze groep kan geen beroep doen op sociale voorzieningen en ondervindt steeds meer belemmeringen bij het vinden van huisvesting en werk. Dit alles met als doel om het verblijf in Nederland te ontmoedigen en terugkeer te bespoedigen. Door het restrictieve beleid komen veel ongedocumenteerden op straat terecht waardoor gezondheidsproblemen toenemen evenals de kans op criminaliteit, overlast en misbruik. Situatie in Utrecht Utrecht heeft de deuren nooit helemaal gesloten voor ongedocumenteerden, maar de laatste jaren gaan ze steeds meer op een kier. Ongedocumenteerden werden lange tijd toegelaten als er plaats was. Met het afnemen van de capaciteit en het stijgende beroep van Nederlandse daklozen op de nachtopvang het laatste jaar gebeurt dit steeds meer alleen op verzoek van betrokken hulpverleners. Met de invoering van de de regiobinding in 2011 is de toegang verder beperkt. Ongedocumenteerden en arbeidsmigranten die uitvallen en dakloos zijn geworden, worden sindsdien aangeduid als ‘niet-rechthebbenden’. Zij hebben in principe geen toegang tot de nachtopvang meer. Tenzij er sprake is van een ‘schrijnende situatie’, dan kunnen ze in aanmerking komen voor tijdelijke toegang. Aanhoudende vraag De toegang van ongedocumenteerden en andere zogeheten niet-rechthebbenden tot de maatschappelijke opvang is de laatste jaren steeds meer ingeperkt. Tegelijkertijd neemt het aantal ongedocumenteerden niet af. Per jaar verlaten alleen al zo’n 5000 uitgeprocedeerde asielzoekers met onbekende bestemming de asielzoekerscentra en de vreemdelingendetentie. In januari en februari 2013 registreerden hulpverleners in Utrecht 60 dakloze ongedocumenteerden die opvang en hulp nodig hadden . Het beleid binnen de opvang richt zich steeds meer op regiogebonden daklozen. De regiobinding betekent dat daklozen die gebruik willen maken van de maatschappelijke opvang aan een aantal criteria moeten voldoen. Zij moeten rechtmatig in Nederland verblijven en aanspraak kunnen maken op sociale voorzieningen. Bovendien moeten zij een binding hebben met de regio Utrecht. De instroom van regiogebonden daklozen lijkt zeker het laatste jaar te stijgen, terwijl de uitstroom (veel) minder hard gaat. Dit betekent een groeiende vraag bij een krappe tot ontoereikende capaciteit in de nachtopvang. In de praktijk kunnen de Sleep Inn en NoiZ (opvangvoorzieningen van De Tussenvoorziening) alleen opvang bieden aan niet-rechthebbenden die in een schrijnende situatie verkeren. En zelfs de schrijnende gevallen moeten achteraan aansluiten en zich iedere dag opnieuw aanmelden. De vraag naar bedden voor schrijnende situaties is dusdanig hoog dat de capaciteit van de Sleep Inn al bijna twee jaar met minstens 10 bedden is opgehoogd. De verwachting dat op korte termijn een oplossing wordt gevonden voor de aanhoudende vraag, is niet uitgekomen. Ondanks een aantal initiatieven dat tot verlichting moet leiden (zie hieronder), blijft de druk hoog. 2
Huidige opvang in Utrecht Er is in Utrecht een rijk geschakeerd maar ontoereikend vangnet voor niet-rechthebbenden (ongedocumenteerden en dakloze arbeidsmigranten). Aan het al genoemde hulpverlenersoverleg nemen
2
Bron: Meer vangnet, minder mazen, Stichting Tussenvoorziening Utrecht
organisaties deel als Stichting Lauwerecht (STIL), Oecumenische Missionaire Diaconale Utrechtse Werkgroep (OMDUW), Stichting Noodopvang Dakloze Vreemdelingen Utrecht (SNDV), Stichting Seguro (Fanga Musow), Huize Agnes en het Ex-AMA-team. Daarnaast zijn organisaties als Vluchtelingenwerk Midden-Nederland (VWMN), stichting de Tussenvoorziening, Stichting Emmaus, Diaspora, Stichting Barka en het Medisch Opvangproject Ongedocumenteerden (MOO) Amsterdam elk op hun eigen manier bezig met (delen van) de groep ongedocumenteerden en dakloze arbeidsmigranten. Ten slotte is er nog de zogeheten gemeentelijke Koud Weer Regeling (KWR), waardoor bij erg koud weer niemand in Utrecht hoeft buiten te slapen. De Tussenvoorziening opent dan een extra nachtopvang.
Bijlage 2: klacht van PKN
Lees meer http://www.pkn.nl/actueel/Nieuws/nieuwsoverzicht/Paginas/Klacht-nakomen-rechtenongedocumenteerden-ontvankelijk-verklaard.aspx
Bijlage 3: portretten van de doelgroep (dit zijn gefingeerde namen) Aram en Berti Aram en Berti zijn een Armeense echtpaar dat drie jaar geleden naar Nederland is gevlucht. Na de afwijzing van hun asielaanvraag belanden zij op straat. Het stel komt bij STIL terecht, die bij een aantal particuliere logeeradressen tijdelijk onderdak regelt. Door de abrupte beëindiging van de psychische behandeling die Berti in het AZC kreeg, en de onzekere leefsituatie, gaat het zo slecht met Berti dat ze moet worden opgenomen bij Altrecht. Ondertussen staat Aram er alleen voor. De particuliere opvang kan niet worden verlengd, en in de daklozenopvang kan Aram niet terecht. En waar moeten ze straks heen als Berti opname bij Altrecht afloopt? Achmed Achmed komt uit Algerije en heeft een aantal jaar geleden asiel aangevraagd in Nederland. Zijn asielverzoek wordt afgewezen. Vervolgens komt hij een aantal keer voor lange tijd in vreemdelingendetentie. Hij trouwt met een Nederlandse vrouw, maar het huwelijk loopt spaak en Achmed komt weer op straat te staan. Hij kan korte tijd terecht bij de Sleep Inn, maar de bindingscommissie die bepaalt welke ongedocumenteerden toegang krijgen vindt dat er geen 'OGGZ problematiek' (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) speelt. De toegang tot de Sleep Inn wordt hem geweigerd. STIL maakt bezwaar bij de gemeente en Achmed wordt gehoord in een hoorzitting. Maar uiteindelijk blijft de beslissing staan: Achmed is (nog) gezond, dus moet zich maar op straat redden. Daarop wordt in beroep gegaan bij de Rechtbank. Nu is het wachten op de beslissing. Ondertussen kan Achmed niet in de nachtopvang terecht. Oba Oba is een jongen uit Guinee. Ook hij heeft een tijdje in de nachtopvang geslapen. Er is bij hem geen sprake van acute psychiatrie. De Sleep Inn mag hij nu niet meer in, want er is geen sprake van OGGZ-problematiek. Hij heeft veel stress vanwege zijn situatie, maar kan zichzelf gezien de omstandigheden goed handhaven. Hij mag echter niet werken en kan ook geen aanspraak maken op financiële voorzieningen. Hij woont voorlopig even in een woongroep met christelijke achtergrond, maar het is onduidelijk voor hoe lang.
Bijlage 4: Vrijwilligers (verder uitwerken) Profiel vrijwilligers: sociaal vaardig, consequent en flexibel, standvastig, betrouwbaar. Engels en bij voorkeur Frans Vaste vrijwilligers in bezit van BHV (bedrijfs hulp verlening). Via het Leger des Heils kunnen BHV cursussen worden aangeboden tegen inkoopsprijs Vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Op basis van vrijwilligerscontract (via Lotte Enting, directeur van de vrijwilligers centrale Utrecht
[email protected]) Aanbod: Training en coaching Verzekerd via Domstadpolis Contact met mensen over hele wereld Interkerkelijk contact Vaste vrijwilligers nachtwacht Commitment voor minimaal 1x per twee weken Vaste poul van 14 vrijwilligers In bezit van BHV ’s nachts minimaal 1 man aanwezig eindverantwoordelijk uur van te voren aanwezig bijgestaan door flexpoule Flexpoule vrijwilligers nachtwacht -
lagere frequentie, maar minimaal 3x per seizoen BHV niet noodzakelijk Omvang flexpoule: minimaal 50 mensen
Eerste contacten voor potentiële vrijwilligers Wijkgemeenten PGU Andere kerken via DPU NSU (christelijke) studentenverenigingen Inschrijvers tijdcollecte TK Tijdcollecte NK Vrijgemaakte kerk in Zuilen Vluchtkerk 030
Gert Paul Hebben destijds ook acties gedaan voor vluchtkerk Via Harriet, Marianne Zie lijst Excel via Arina Actief bij wakes in Zeist https://www.facebook.com/groups/464972026894831/
Wervingstekst vrijwilligers: nachtwachten gezocht Nog steeds is er in Utrecht een ernstig tekort aan nachtopvang voor een aantal dakloze ongedocumenteerde migranten. Als niemand actie onderneemt zal deze groep van ongeveer 30 mensen opnieuw de winter op straat moeten doorbrengen. In nauwe samenspraak met hulpverleningsorganisaties in Utrecht en onder de vlag van stichting OMDUW willen we een (sobere) kerkelijke nachtopvang voor ongedocumenteerden realiseren, die wordt gerund door vrijwilligers. Een tijdelijk initiatief onder protest , omdat we van mening zijn dat de Nederlandse samenleving als geheel (overheid) zou moeten zorgen voor voedsel, kleding en onderdak voor deze groep mensen. Dit is in lijn met de uitspraak die het Europees Comité voor Sociale Rechten
(onderdeel van de Raad van Europa) onlangs deed (31 oktober) naar aanleiding van een klacht van de Protestantse Kerk Nederland. In het kort: Zo snel mogelijk van start Doelgroep: mannelijke ongedocumenteerden in Utrecht (voor vrouwen en mensen met medische indicatie is al opvang geregeld). Sobere nachtopvang en eenvoudig ontbijt, dagelijks geopend van 21.00 u tot 08.00 u. Locatie met ca. 30 bedden Bemenst door vrijwilligers, onder leiding van professionele coördinator Selectie en toewijzing door professionals In nauwe samenwerking met hulpverleners organisaties in Utrecht Tijdens koude maanden (1 oktober tot half mei) Voor twee jaar, of eerder als het voortijds wordt overgenomen door gemeente Utrecht Wil je meer weten, lees dan hier het uitgebreide voorstel. Engelen Het initiatief is nog maar drie weken oud. Er moet nog heel veel gebeuren, zoals het vinden van een geschikte locatie en het verkrijgen van financiële bijdragen. Maar we geloven er in dat dit gaat lukken. Voor de uitvoering van het plan zijn ook heel veel vrijwilligers nodig. Wil je met ons mee werken om deze groep ontheemde mensen voor deze winter gastvrijheid te bieden? “… want zo hebben sommigen zonder het te weten engelen ontvangen”. Nachtwachten gezocht Om onze gasten onderdak te kunnen bieden hebben we iedere nacht twee vrijwilligers nodig, waarvan er minimaal 1 man is. Spreekt het je aan om mee te werken aan dit tijdelijke initiatief en past het onderstaande profiel bij jou, neem dan contact op met
[email protected]. Je bent: sociaal vaardig, consequent en flexibel, standvastig, betrouwbaar. Je spreekt Engels en bij voorkeur ook Frans Je bent regelmatig beschikbaar. Vaste vrijwilligers minimaal 1x per twee weken, de flexibele vrijwilligers minimaal 1x per 2 maanden Als je in bezit bent van BHV is dat geweldig. En anders bieden we je graag een cursus van een dag aan Je werkt op basis van een vrijwilligerscontract We bieden:
-
Training en coaching, contact met mensen uit de gehele wereld, samenwerken met vrijwilligers uit diverse kerken (en daarbuiten), verzekering via Domstadpolis, bed en ontbijt.
Bijlage 5: vergelijkbare initiatieven Pauluskerk Rotterdam De nachtopvang in Rotterdam is een kerkzaaltje, dat de volgende dag weer in gebruik moet zijn voor andere doeleinden. De mensen (variërend van 7 tot en met 25) slapen op matjes. Er is geen douchegelegenheid, wel een toilet. De mensen zijn daar van 21:00 tot 8:00 welkom, met een brief met stempel van Sjanie, een van de werkers van de Pauluskerk. 1 vrijwilliger slaapt daar ’s nachts, Sjanie is achtervang als er problemen zijn. De Pauluskerk heeft 15 vrijwilligers, allemaal hebben ze BHV (bedrijfshulpverlening) De plaats van deze sobere slaapzaal is geheim. Het is nog nooit voorgekomen dat er gedoe aan de deur was van mensen die erin wilden. Wel werden mensen een nacht geschorst vanwege roken, wat ten strengste verboden is. Vluchtkerk Amsterdam Naar aanleiding van een gesprek met Inger van Nes (een van de initiatiefnemers van de Vluchtkerk) volgen hieronder een aantal lessons learned, waarbij wel moet worden opgemerkt dat de schaal van de Vluchtkerk in Amsterdam vele malen groter is dan nu voorgesteld in Utrecht. Daarnaast was het in eerste instantie een particulier initiatief en zoeken we in Utrecht van meet af aan de samenwerking met kerken, hulpinstanties en overheid. Benadrukt dat de groep waaruit de Vluchtkerk in Amsterdam bestaat een protestgroep is. Bewust de publiciteit gezocht om doelen te bereiken en deze gezamenlijke doelen maakten dat de groep ook meer een eenheid is geweest. Het is de vraag of je veel publiciteit moet willen (ook i.v.m. wat de vluchtelingen zelf willen), maar meer publiciteit is wel meer donoren en vrijwilligers. Belangrijk is het betrekken van de groep vluchtelingen zelf bij het project. Hebben ze behoefte aan opvang of kunnen ze ergens anders terecht? En – wat betreft de publiciteit – zou deze een drempel zijn voor de vluchtelingen om opvang te zoeken bij ons? Wat willen de groep vluchtelingen precies? Zijn ze één groep of bestaat de groep uit verschillende soorten groepen (wat lastiger is)? Met een groep alleen bestaande uit mannen is het belangrijk rekening te houden met het feit dat mannen zonder hun vrouwen vaak meer onberekenbaar zijn. Locatie -
-
-
In het begin kerken niet bereid tot opvang van de vluchtelingen, de organisatie heeft vele kerken geprobeerd te overtuigen dat de kerk een belangrijke rol kan en misschien wel moet spelen in deze problematiek. Achteraf – of eigenlijk na succes van de Vluchtelingenkerk etc. – hebben deze kerken aangegeven er anders over te zijn gaan denken en toegegeven dat het inderdaad belangrijk is een rol te spelen. Veel twijfel of het de organisatie zou lukken de groep vluchtelingen aan het einde van de periode zouden vertrekken, zoals afgesproken. De organisatie zelf heeft gemerkt dat met deze groep vluchtelingen goede afspraken zijn te maken en dat deze afspraken ook gerespecteerd worden. Er zijn echter ook groepen vluchtelingen die bekend staan dat er meer geweld, ruzie etc. plaatsvindt, dus het is belangrijk goed in kaart te brengen met welke vluchtelingen je te maken hebt en duidelijke afspraken te maken. Het proberen op een legale wijze aan een leeg kantoorgebouw te komen is lastig gebleken, omdat verhuurders vaak niet wilden en bovenstaande twijfels hadden. Uiteindelijk heeft de organisatie een pand gekraakt, waarna achteraf met de eigenaar overlegd werd over de huur van het pand. Dit is eigenlijk de enige manier om aan onderkomen te komen wat betreft kantoorpanden.
Vrijwilligersbeleid
Het voordeel met het project van de Vluchtelingenkerk in Amsterdam was dat zij veel publiciteit kregen en de groep een echte eenheid was (protestgroep, groep met een doel). Het werven van vrijwilligers was daarom geen echt probleem, ook omdat de problematiek erg actueel was. Vrijwilligers werden onderverdeeld in verschillende werkgroepjes, zoals financieel, communicatie, politiek, management enzovoort. Daarnaast is het belangrijk ook ‘kleine’ klusjes aan te bieden, zodat ook mensen met weinig tijd iets kunnen doen. Vrijwilligerswerk opdelen in kleine stukjes is sowieso het advies, dit maakt het toegankelijker om mee te doen als vrijwilliger. Nachtwacht is een probleem. Lastig om daar vrijwilligers voor te vinden. Op een gegeven moment gedwongen om betaalde nachtwacht aan te nemen, dus financieel rekening mee houden. Daarnaast duidelijk onderverdeling van verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld diegene met gele hesje aanspreekpunt voor politie en brandweer. BHV niet gedaan. Voor elke werkgroep/onderdeel/onderwerk coördinators aangesteld, die van kleine tot grote klusjes wisten wie het deed. Uitgeschreven van (standaard)taken belangrijk, zodat duidelijk is wat er moet gebeuren. Platform bieden waarop vrijwilligers hun ervaringen kunnen delen en onder elkaar support kunnen vinden erg belangrijk. Contact met vluchtelingen is best ingewikkeld, omdat de meesten vragen hebben die de vrijwilligers niet kunnen beantwoorden/niet in hun macht ligt (zoals onderwerpen als verblijfsvergunning etc.). Verveling is het grootste probleem voor de vluchtelingen. Daarom belangrijk te zorgen voor vermaak: spelletjes, taalles, computers met internet etc. Nu zal dat in de opvang voor alleen ’s nachts misschien minder een probleem zijn. Het stoelenproject Amsterdam Het Stoelenproject stelt zich tot doel een laagdrempelige opvang te zijn voor mensen die dak- en/of thuisloos zijn in Amsterdam. Daarnaast wil het de bewustwording bevorderen van de dak- en thuislozen problematiek, leemten in de bestaande hulpverlening aantonen en onder de aandacht brengen van overheden en particulieren. De opvang op het Stoelenproject loopt van 15 september tot en met 30 april, en geldt alleen voor avonden en nachten. Iedere avond kunnen 40 mensen terecht. Daarnaast zijn er 5 crisisplaatsen. Tijdens de koude-opvang is er plaats voor 50 mensen. Koude-opvang geldt wanneer het enige dagen vriest. Door het project worden basale voorzieningen aangeboden, zoals een warme en veilige plek om te slapen, waar men iets te eten en te drinken kan krijgen. Ook is eventueel schone kleding verkrijgbaar. Doelgroep: Mannen en vrouwen, ongeacht hun leeftijd, ras, godsdienstige- en/of politieke overtuiging, legaal in Nederland of illegaal. Zonder vaste woon- of verblijfplaats. of zonder eigen thuis Dakloos of thuisloos zogezegd Visie: Wij zijn van mening dat het binnen onze samenleving onverdraaglijk is te weten dat een groep mensen in de winter op straat moet slapen. Onze opvang is laagdrempelig en gratis. We eisen van onze bezoekers slechts : geen geweld, geen drank en geen drugs. Vrijwilligersbeleid -
-
Het werven van vrijwilligers gebeurd op verschillende manieren, onder andere door advertenties in plaatselijke/wijkkrant en andere dagbladen. Daarnaast is op een gunstige manier op tv komen een goede manier. Publiciteit is dus belangrijk. Vrijwilligers krijgen geen training voor hun werk. Wel is er één keer per jaar een agressietraining. De avonddienst wordt gedaan door drie man, de nachtdienst altijd door twee man (geen dagopvang). Het is vooral kwestie van ervaring opbouwen als vrijwilliger, nieuwe vrijwilligers nooit alleen diensten draaien.
-
-
Qua veiligheid goed geregeld, want de organisatie zit tegenover het politiebureau. Er zijn duidelijke regels (waarvan drie belangrijke: geen alcohol, geen drugs en geen geweld) en als daar niet aan gehouden wordt worden opgevangen mensen aangesproken. Luisteren ze dan niet, dan wordt de politie ingeschakeld. Er is een goede samenwerking tussen de politie en de organisatie. Wat betreft het werven van vrijwilligers voor de nachtdienst: gaat op dit moment heel goed, maar ook in het verleden veel moeite gehad. Een belangrijke tip is: in deze periode veel mensen die een Calibris-opleiding doen op zoek naar stagewerk. Zij moeten een aantal uren per maand stage lopen, en zij worden daarom ingezet als nachtwacht. Op dit moment zelfs overspoeld door stagiaires. Over het algemeen altijd wel vrijwilligers gevonden om de nachtwacht te draaien. maar lukt dit toch niet dan doen de coördinatoren een nachtdienst (deze worden betaald).
Onderkomen -
Deze organisatie zit er al wat langer en zitten op een goede locatie. Af en toe onzeker wat er in de verdere toekomst gaat gebeuren. Buurt reageert heel goed, is ook uithoek van de stad (dode hoek). Toen de organisatie de huidige locatie betrok, wel protest vanuit de buurt. Hierop ingespeeld door buurtbijeenkomsten te organiseren en nu is de reactie uit de buurt heel positief. Nog steeds elk jaar een buurtbijeenkomst voor de buurtbewoners.