Om, tijdens en rond. Een gids bij het voorbereiden van een studentengesprek in het COBRA-model Diest Onderwijsprofessionalisering & Onderwijsondersteuning (KU Leuven) Studentenraad KU Leuven
Studenten en COBRA Studenten spelen een grote rol in het COBRA-verhaal. Jullie zijn een belangrijke groep die jaarlijks gehoord zal worden en input zal kunnen leveren over hoe jullie je opleiding ervaren en wat er volgens jullie (nog) beter kan. De stem van de studenten zal dus in elke opleiding serieus genomen worden en er zal met jullie suggesties, feedback, … aan de slag worden gegaan. De kwaliteit van het gesprek staat of valt met de manier waarop het gesprek verloopt. Als student kan je hierbij een belangrijke rol spelen, bijvoorbeeld door de rol van student-gespreksleider op te nemen. Diegene die het gesprek modereert, zal erover moeten waken dat er niet afgedwaald wordt, dat iedereen zijn zegje kan doen en dat er op het einde consensus bereikt wordt over de antwoorden op de verschillende vragen.
Voorbereiding Een goede voorbereiding is cruciaal. Onderstaande checklist kan je helpen bij de voorbereiding van het gesprek: Ik ben op de hoogte van COBRA en kan het model in eigen woorden uitleggen (heb je hier toch moeite mee? Geen probleem! Neem dan gerust eens een kijkje in de brochure van de Studentenraad). Ik weet in grote lijnen waar de nieuwe onderwijsvisie voor staat (Voor meer informatie, neem dan de toelichting bij de visie eens door!). Ik ben op de hoogte van het doel van het gesprek. Ik ben in staat om aan de deelnemers kort te kaderen hoe dit gesprek binnen COBRA past en wat er met hun input zal gebeuren. Ik ken de verschillende vragen die tijdens het gesprek aan bod moeten komen en ik weet wat er met die vragen bedoeld wordt (Toch nog twijfels? Neem nog eens een kijkje op de leidraad). Het lokaal (met beamer) is geboekt en er zijn eventueel broodjes en drank besteld (mocht het gesprek op middaguur plaatsvinden). Ben je dit toch vergeten? Geen paniek, neem contact op met het secretariaat van je faculteit en zij helpen je zeker verder. Ik weet wie de deelnemers zijn en zij zijn op de hoogte waar en wanneer ze verwacht worden. Als dit niet zo is, contacteer je best je faculteit. Zij zijn verantwoordelijk voor de selectie van de studenten en de communicatie. Ik weet bij wie ik terecht kan voor de praktische zaken. Ik heb voor mezelf een tijdschema uitgewerkt en weet hoe lang er bij elke vraag stilgestaan kan worden. Doorgaans wordt de tijd ongeveer gelijk verdeeld over het aantal vragen. Je beschikt over een overzicht van de beoogde leerresultaten (doelstellingen) van de opleiding. Je weet wanneer de resultaten van de gesprekken met studenten, docenten en medewerkers zullen besproken worden op de POC. Je weet wie je kan contacteren als je verdere vragen en/of problemen hebt.
1
Organisatorische en praktische randvoorwaarden Het lokaal moet rustig zijn. De plaatsen zijn best zo geschikt zijn dat iedereen elkaar kan zien, bijvoorbeeld in een U-vorm. Probeer als moderator niet aan de ene kant van de tafel te gaan zitten met alle respondenten aan de overkant en vermijd het hoofd van de tafel. Zorg dat je het verslag zo projecteert dat het voor iedereen zichtbaar is.
Rol moderator Hieronder geven we een aantal tips ’n tricks1 die je kunnen helpen om het gesprek in goede banen te leiden: -
-
-
-
-
1
Vraag na of de studenten graag een korte introductie op de vragen krijgen, als dit niet nodig blijkt te zijn; hoef je hier geen tijd aan te besteden. Kader voor de verschillende deelnemers nog eens kort wat er onder ‘de opleiding’ verstaan wordt. Als het bijvoorbeeld gaat over de master, dan spreken we niet over de bacheloropleiding. Benadruk dat er naast werkpunten ook positieve zaken en good practices vermeld mogen worden. Gebruik de subvragen om antwoorden te verduidelijken. Geef ook duidelijk aan dat de studenten uit eigen naam mogen spreken en ze niet de mening van ‘de student’ hoeven te vertolken. Maak nog eens duidelijk dat er geen juiste of foute antwoorden zijn en dat iedereen meer dan welkom is zijn/haar mening te zeggen. Als moderator zal je zelf ook deelnemen aan het gesprek. Dit is natuurlijk niet zo evident. Hou er voldoende rekening mee dat iedereen aan bod komt en dat je samen naar consensus zoekt. Zo is het niet de bedoeling dat je jezelf wegcijfert als moderator, maar kan het ook niet de bedoeling zijn dat jouw mening doorweegt. Zorg voor een open gesprekscultuur: dit betekent dat je er best over waak dat iedereen aan het woord komt en dat je probeert te vermijden dat er door elkaar gepraat wordt. Houd de focus tijdens het gesprek. Op basis van je tijdschema weet je hoeveel tijd je per vraag kan besteden en tracht ervoor te zorgen dat het gesprek niet wegdrijft van de vraag. Maak oogcontact. Dit helpt niet enkel om te tonen dat je geïnteresseerd bent in wat er gezegd wordt, maar het kan je ook helpen om de wat stillere studenten uit te nodigen om mee te praten. Ga regelmatig na of je de boodschap van de deelnemers goed begrepen hebt. Een goede truc hiervoor is door hun boodschap in je eigen woorden te herformuleren. Deze tips zijn gebaseerd op volgende bronnen: Participatie handboek VVS: http://www.durfdoen.be/static_media/uploads/documenten/participatie+VVS.pdf Tips gesprekstechnieken UGent: https://www.ugent.be/nl/univgent/waarvoor-staat-ugent/diversiteit-engender/etnischcultureleminderheden/groepsgesprekken/rolmodellenwerking.htm/tips-gesprekstechnieken.pdf Mondelinge vaardigheden Rijksuniversiteit Groningen: http://www.rug.nl/science-and-society/languagecentre/academische-communicatievaardigheden/hacv/mondelinge-vaardigheden/voorstudenten/gesprekstechnieken
2
-
Probeer een consensus te vinden. De bedoeling van het gesprek is dat er op de zes vragen een antwoord geformuleerd wordt waar de verschillende deelnemers zich in kunnen vinden.
Deontologie Het is belangrijk dat het gesprek over de kwaliteit van het onderwijs binnen de opleiding gaat en dat alle zaken die hierbij een rol spelen aan bod komen. Het is echter niet echt de bedoeling dat het gesprek uiteindelijk een ‘mondelinge docentenevaluatie’ wordt: probeer te vermijden om het over personen te hebben, maar wel over alle aspecten die een positief of negatief effect hebben op de kwaliteit van het onderwijs. Speel op de bal, niet op de man! Maak dit desnoods nog eens duidelijk tijdens het gesprek.
Het verslag Niet alleen het gesprek zelf, maar ook de rapportering is een van groot belang in COBRA. Het is immers op basis van het verslag en dat van de andere actoren (docenten en medewerkers) dat de POC actiepunten zal formuleren om eventuele werkpunten aan te pakken die werden aangekaart. Het verslag van de POC-bespreking vormt op zijn beurt, samen met dat van de andere opleidingen, input voor een bespreking op de faculteitsraad. Voor het verslag kunnen volgende tips zeker helpen: -
Projecteer je notities tijdens het gesprek. Het verslag wordt immers voor het grootste deel tijdens het gesprek geschreven. Dit is trouwens ook handig voor de moderator om de belangrijkste elementen uit de discussie te kunnen volgen. Sta voldoende stil bij de zaken die worden neergeschreven. Vraag regelmatig aan de studenten of het juist wordt weergegeven. Voor de motivering van de eindconclusie werk je best in groep een formulering uit, het is immers belangrijk dat iedereen zich hierin kan vinden. Houd in het verslag vooral de focus op elementen die te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs. In het gesprek kunnen ook andere zaken aan bod komen, maar rapporteer enkel die zaken die relevant zijn voor de opleiding.
-
Hieronder vind je een sjabloon voor het verslag. Je geeft per vraag de belangrijkste elementen en de verschillende standpunten uit de discussie weer. Vervolgens werk je toe naar een eindoordeel, dat de groep ook telkens motiveert. Vind je dat de opleiding je uitdaagt om je tot [X] te ontwikkelen?
Maak aan de hand van concrete voorbeelden sterke praktijken duidelijk. Licht concrete mogelijkheden voor verbetering toe.
3
OMCIRKEL HET EINDOORDEEL:
Aandachtspunten
In Orde
Uitstekend
Bespreek de doelen van de opleiding.
Maak aan de hand van concrete voorbeelden sterke praktijken duidelijk. Licht concrete mogelijkheden voor verbetering toe.
OMCIRKEL HET EINDOORDEEL:
Aandachtspunten
In Orde
Uitstekend
Bespreek de opbouw van de opleiding (leerlijnen, trajecten, opties, afstudeerrichtingen, …).
Maak aan de hand van concrete voorbeelden sterke praktijken duidelijk. Licht concrete mogelijkheden voor verbetering toe.
OMCIRKEL HET EINDOORDEEL:
Aandachtspunten
In Orde
Uitstekend
Bespreek de evaluatie.
Maak aan de hand van concrete voorbeelden sterke praktijken duidelijk. Licht concrete mogelijkheden voor verbetering toe.
4
OMCIRKEL HET EINDOORDEEL:
Aandachtspunten
In Orde
Uitstekend
Ervaar je de opleiding als een plek tot brede vorming als persoon?
Maak aan de hand van concrete voorbeelden sterke praktijken duidelijk. Licht concrete mogelijkheden voor verbetering toe.
OMCIRKEL HET EINDOORDEEL:
Aandachtspunten
In Orde
Uitstekend
5
