Inleiding op de preek [dia 1] over een paar weken vieren we kerst. we vieren dan de eerste komst van Jezus naar de aarde. We zien dat als de vervulling van al Gods beloften ( 2 Kor. 1 vers 20), wat betekent dat? Om te begrijpen wie Jezus is en wie God is moet je weten wat een belofte is. Een vraag daar veel mee te maken heeft is deze: [dia 2] hoe lees je de Bijbel? Simpel gezegd zijn er twee manieren van Bijbel lezen. Als een boek met voorspellingen en richtlijnen, of als een boek met beloften?
Wat een belofte is wordt duidelijk als je het vergelijkt met een voorspelling. [dia 3] Een belofte: 1. doe je aan iemand in een relatie. Voorspellen dat twee mensen gaan trouwen is iets heel anders dan iemand trouw beloven. In de Bijbel staat natuurlijk best ook voorspellingen. Maar ten diepste is de Bijbel een boek met beloften van God aan mensen. God wil graag een relatie met mensen. Als je de Bijbel leest als een boek vol voorspellingen, dan is het hoogstens interessant. Maar als je de Bijbel leest als een boek vol beloften dan gaat het dus ook over jou. [dia 4]
2. vraagt om een antwoord, een reactie. Een voorspelling niet. Een voorspelling klopt, of klopt niet. Met een belofte werkt het echt anders. Beloof je iemand trouw, dan hoop/verwacht je dezelfde reactie terug. Komt die niet, dan doet dat pijn. Kort iets over de verhouding tussen die twee. Wat is nu belangrijker, de belofte of het antwoord erop?
Als het gaat over de relatie tussen twee mensen, maakt het niet uit. Maar bij God wel. Bij de relatie tussen God en mensen zou je kunnen zeggen dat de relatie niet afhankelijk is van hoe mensen reageren, maar alleen van wat God belooft. Dat klinkt gek, maar denk maar eens aan Abraham. God beloofde hem een kind. Toch verbrak God de relatie niet toen Abraham bij Hagar Ismaël verwekte. Als de relatie tussen God en mensen afhankelijk was van hoe mensen reageren, zou het volk Israël niet verder dan de Sinaï gekomen zijn, laat staan in het beloofde land. Ook als hele generaties werden gestraft vanwege hun ongehoorzaamheid, bleef toch de relatie zelf bestaan, omdat die afhankelijk is van wat God belooft! God vraagt van iedereen een reactie: geloof. Maar de relatie tussen God en mensen is daar niet afhankelijk van. Want God is trouw. Elke relatie die God in de Bijbel en ook nu nog aangaat is gebaseerd op wat Hij belooft. Niet op wat Hij van ons vraagt. [dia 5]
3. heeft verschillende ‘levels’ van vervulling. Een voorspelling niet. Die komt uit, of niet. Een belofte daarentegen heeft vaak meerdere vervullingen. Ik zal dit duidelijk maken met een voorbeeld. [dia 6] stel, aan het begin van de vorige eeuw belooft een vader aan zijn kind: op je 18e krijg jij van mij een paard. Maar in de tussentijd wordt de auto uitgevonden en in productie genomen. [dia 7] Als de zoon 18 is geworden, geeft de vader hem daarom een auto. Is hij nu zijn belofte niet nagekomen? Natuurlijk niet, de belofte van de vader werd ingelost met ‘hetzelfde maar dan beter’. [dia 8] Als je de Bijbel leest als een belofte, lees je de Bijbel ook niet altijd ‘letterlijk’, zoals je een voorspelling leest. Je hebt altijd mensen die blijven verlangen naar een paard. Sommige christenen wachten bijvoorbeeld op basis van het bijbelboek Ezechiël op de herbouw van de tempel, het priesterschap en de tempelrituelen, maar missen de manier waarop Christus deze beloften vervult. Lees hierover het bijbelboek Hebreeën. Ze blijven verlangen naar het paard, terwijl de auto al in productie is genomen.. Als je de Bijbel leest als een boek met beloften, dan zie je dus diepten, die je anders niet ziet.
[preek] Gemeente van Jezus Christus, gasten,
[dia 1] ‘Zie je dat wit-blauwe puntje? [even wachten, en dan dia 2] Dat zijn wij. Alles dat ooit is gebeurd in het geheel van de menselijke geschiedenis, is gebeurd op dat pixel. Al de triomfen en alle tragedies, alle oorlogen en alle hongersnoden, alle grote vooruitgangen… het is ons enig huis. En dat is het wat op het spel staat, ons vermogen om op de planeet te leven die Aarde heet.’ Einde citaat van Al Gore, uit de inmiddels wel bekende film over klimaatverandering: ‘an inconvenient truth’ of, in het Nederlands: een ongemakkelijke waarheid. Al Gore sluit af met een oproep aan de kijkers van de film: [dia 3] ‘ik geloof dat het tijd is dat jij dit onderwerp serieus neemt. Ik geloof dat dit onze tijd is, om op te staan en onze toekomst veilig te stellen.’ [dia 4] De aarde staat op het spel. Dat is de boodschap van de film. Onder invloed van de manier waarop wij gewend zijn geraakt te leven, stijgt de temperatuur, daardoor dreigt het hele systeem als een kaartenhuis in te storten: een stijgende zeespiegel. Grote orkanen, extreme droogten.
Zulke voorspellingen kunnen je moedeloos maken. Koop een spaarlamp en red de wereld. Gaat dat helpen, denk ik dan wel eens? Maar ook in het groot. Denk aan de klimaattop, die straks begint in Kopenhagen. Zou er een akkoord komen, waaraan ook de grote landen meedoen? China, de VS, India? De voorspellingen zijn somber.
Het zijn de grote vragen van deze tijd. Waar jij je ook als christen niet voor kunt verstoppen. Hoe zit dat eigenlijk? [dia 5] Staat de aarde op het spel? De aarde is Gods schepping. Waar Hij voor zorgt. Hoe moet ik dat rijmen met die sombere voorspellingen van Al Gore en andere wetenschappers? Doe ik mee met iedereen die het klimaat probeert te redden? Koop ik ook een spaarlamp? Of valt het allemaal wel mee? Alle reden om eens goed te kijken naar wat God belooft in Genesis 8. [dia 6] Het thema van de preek is: Gods belofte aan Noach: hoop voor de aarde. Even een stukje voorgeschiedenis. God heeft de aarde gemaakt. Het was goed, mooi, perfect. Een thuis voor mens en dier. Maar het duurt niet lang of het kwaad komt als een komeetinslag vanuit de engelenwereld de schepping binnendringen. En als eenmaal ook de mens daarmee besmet raakt (geniale zet van de tegenstander, om de schepping via de mens te infiltreren), gaat het van kwaad tot erger. Zo erg wordt het, dat we in Genesis 6 lezen dat: [dia 7]
‘De HEER zag dat alle mensen op aarde slecht waren: alles wat ze uitdachten was steeds even slecht. [6] Hij kreeg er spijt van dat hij mensen had gemaakt en voelde zich diep gekwetst. [7] Ik zal de mensen die ik geschapen heb van de aarde wegvagen, dacht hij, en met de mensen ook het vee, de kruipende dieren en de vogels, want ik heb er spijt van dat ik ze heb gemaakt.
Alleen met Noach sluit God een verbond, hij vindt genade bij God omdat hij leeft ‘in nauwe verbondenheid met God’ (vers 9). Er staat in vers 6 dat God zich diep gekwetst voelde. Als mensen slecht zijn, met Hem geen rekening houden. Dan gaat dat niet buiten Hem om. Wat wij wel eens hebben, een olifantenhuid, dat heeft God niet. Het raakt God als mensen slechte dingen doen. Recht in zijn hart. Want dat staat er letterlijk: het deed Hem pijn in zijn hart. Het raakt God dat mensen met Hem geen rekening houden. [dia 8 – leeg scherm]
God besluit het kwaad weg te wassen van de aarde. Hij redt Noach, en via Noach ook de dieren. Dat is belangrijk, God laat zijn schepping niet los. Hij gaat verder. Hij maakt, zou je kunnen zeggen, een doorstart met planeet aarde.
Bij die doorstart doet God beloften, waarvan de rest van de geschiedenis, tot op de dag van vandaag, afhankelijk is. [dia 9 – titel] Wat belooft God eigenlijk? God belooft een doorstart van de schepping. Hij belooft: [dia 9.1] - om nooit weer alles dat leeft te doden; en om [dia 9.2] - voortaan garant te staan voor het leven op aarde: de seizoenen. Bedenk, voordat je je laat inpakken door Al Gore, en alle sombere voorspellingen, bedenk dat elke dag in de loop van de geschiedenis sinds Noach tot op de dag van vandaag een rechtstreeks gevolg is van deze beloften. Die God dus al, sinds de dagen van Noach, nakomt. Elke zonsopgang is er een getuige van. Staat deze schepping op het spel? Wetenschappers kijken vooruit en voorspellen een sombere toekomst. Maar een christen kijkt ook terug, en steunt op Gods beloften.
Verschillende ontwikkelingsorganisaties wijzen erop dat de massale honger en sterfte niet komt door een voedseltekort, de aarde kan genoeg voedsel produceren. Want God heeft de aarde zo gemaakt. Een christen weet, dat God garant staat voor deze schepping. Hij staat garant voor het leven. Het ligt niet aan God, dat wij het voedsel niet eerlijk willen of kunnen verdelen.
[dia 10 – leeg scherm] Hoe zit het dan, met wat van jou en mij, als christen, wordt verwacht? Net zoals je moedeloos en lijdelijk kan worden van sombere voorspellingen, kan je ook lijdzaam afwachten vanuit een houding van ‘komt goed, God heeft beloofd dus laat maar.’ Ik koop geen spaarlamp.
Denk dan even terug aan wat ik eerder uitlegde over het verschil tussen een voorspelling en een belofte. Een voorspelling komt uit of niet, daar is het mee gezegd. Maar een belofte vraagt altijd reactie. Hoe? Daar gaan we het nu over hebben. God belooft van zijn kant het leven mogelijk te maken. Hij vraagt van Noach alleen om dit leven te respecteren. Om te leven met respect voor het leven, dat God gemaakt heeft: bevolk de aarde. Heers over de dieren. Maar blijf af van het bloed, vooral van mensenbloed. Vergiet dat niet. Een gebrek aan respect voor het leven tast de schepping aan. Menselijk gedrag kan ook het klimaat beïnvloeden. Dat hebben we niet pas vandaag uitgevonden, dat staat ook al in Hosea 4:2-3 [dia 11]. Veel rampen hebben te maken met hoe wij omgaan met milieu, onze economische systemen die erop gericht zijn om te produceren. Ook hongersnood – ik zei het net al - heeft veel te maken met onwil en onvermogen om voedsel eerlijk te verdelen. [dia 12 – leeg scherm]
God belooft de voorwaarden voor leven. Maar Hij vraagt wel een reactie. De toekomst van de aarde hangt af van het eerste: Gods beloften, niet van het tweede: onze reactie. [dia 13 – titel] Hoe moet je dan als christen omgaan met die sombere voorspellingen? [dia 13.1] a) Laat je niet gek maken. Een wetenschapper kijkt vooruit. Maar een christen kijkt ook terug, en leert zo vertrouwen op en leven uit Gods beloften. [dia 13.2] b) begrijp de tekenen van de tijd: Een stijgende
zee spiegel, oplopende temperatuur. Dat zijn geen zaken waarvoor wij onze ogen maar moeten sluiten. Het is een teken dat wijst op toenemende onverantwoordelijkheid en slechtheid van de mens, net als in de tijd van Noach. [dia 13.3] c) leef vanuit de belofte: laat je door Gods goedheid inspireren. God houdt vast aan zijn schepping. Zou jij ‘m dan verpesten? En ja, dat mag best concreet worden. Hulp aan de voedselbank, thuis met het gezin een kind adopteren. Het zijn vragen die wij straks kunnen verwachten, als Jezus terugkomt. Wat heb jij, concreet gedaan, voor mijn schepping die Ik al die tijd in stand heb gehouden? Toen ik dit thuis opschreef, moest ik denk aan 2 Petrus 3. Daar komen spotters voor, die vragen: waar blijft Hij nu, Hij had toch beloofd om te komen? Het is een vraag, die juist in deze tijd heel dicht op je af kan komen. Juist in een tijd vol sombere voorspellingen. De wereld vergaat, van de trouw van God lijkt niet veel te zien. Het wordt eerder slechter dan beter. Zulke spotters trekken de verkeerde conclusie uit de feiten. Dat het zolang duurt, betekent niet dat God traag is. Hij is alleen extreem geduldig. Hij houdt de wereld nóg in stand, omdat Hij wil dat iedereen tot inkeer komt, en dat niemand verloren gaat. Petrus waarschuwt dat de dag van de Heer zal komen. Vergeet niet, schrijft hij, dat er al eens een hemel en een aarde is geweest, die is vergaan door het water (hij bedoelt de wereld voor Noach). Zo zal ook deze wereld, schrijft Petrus, die tot op de dag van vandaag in stand gehouden wordt, worden gereinigd met vuur. Worden blootgelegd. Wat erop gedaan is, komt aan het licht. Bedenk, schrijft Petrus, dat het geduld van onze Heer uw redding is.
[dia 14] Gods belofte aan Noach: hoop voor de aarde. Ik ben nog niet klaar. Ik heb het mooiste voor het laatst bewaard. Toen ik thuis Genesis 6 tot 9 las – het gedeelte hoort bij elkaar – ontdekte ik iets heel moois. En iets heel schokkends.
Het schokkende als je Genesis 8 leest is dat de mens nog altijd even slecht is als voor de vloed. In vers 21 zegt God: [dia 15] Nooit weer zal ik de aarde vervloeken vanwege de mens, want alles wat de mens uitdenkt, van zijn jeugd af aan, is nu eenmaal slecht.’ Schokkend, want de mensen blijken sinds de zondvloed niet veranderd. En toch belooft God trouw aan zijn schepping. Nauwkeuriger gezegd: God laat zijn schepping niet los omdat de mensen slecht is. God had de wereld laten vergaan omdat de mensen slecht waren. Nog steeds ligt er een vloek over de aarde door de mens: Rom. 8. Wat doet God? Hij laat zijn schepping niet los omdat de mensen slecht zijn. Hij valt niet terug op de mens. God valt terug op zichzelf. Letterlijk: in vers 21, op zijn eigen hart. Niet de verantwoordelijkheid van mensen, maar zijn eigen liefde en trouw. Zijn hart voor de wereld zal vanaf nu leidend zijn. Dat belooft God in Genesis 8. Als het aan de mens lag, was er zondvloed op zondvloed nodig om de gevolgen van het kwaad weg te spoelen. Er zou geen eind aan komen. Het is dweilen met de kraan open.
Maar gelukkig is niet hoe wij leven maar wat God belooft, doorslaggevend. Sterker nog: het menselijk kwaad is juist de oorzaak van deze belofte! Op de mens kan God niet bouwen. Daarom belooft God van zijn kant trouw: een verbond met de hele aarde. Ik stel de voorwaarden voor een doorstart van leven op planeet aarde. Niet wij staan op, om onze toekomst veilig te stellen. Maar God staat op. [dia 16 – leeg scherm]
Wij hebben God in zijn hart hebben gekeken. Wij weten wat het God kost dat deze schepping nog steeds bestaat. Jij en ik weten meer dan welke wetenschapper dan ook van de pijn in Gods hart over de manier waarop wij omgaan met elkaar, met God en met zijn schepping. Wij weten dat die pijn niet ophoudt, zolang deze wereld bestaat. Wij mogen leven. Elke dag komt de zon weer op. Elke dag mogen wij leven omdat God de pijn in zijn hart niet omzet in woede, maar geduld heeft. Geduld… met zijn schepping. Met mij, met jou. Met mensen, die nog tot bekering zullen komen. Er komt een keer een einde aan het geduld. Dan zien we de voortgaande vervulling van wat God aan Noach belooft. De eerste vervulling van zijn beloften zien we dagelijks bij het opkomen van de zon, de afwisseling van de seizoenen. Maar de tweede vervulling zullen we zien als Jezus terugkomt. Op de dag zal zijn oordeel het kwaad van de aarde afbranden. Niet met water maar door vuur. God blijft zijn schepping vasthouden, maar door het vuur.
Dat is dus niet het einde van zijn beloften aan Noach, maar de vervulling ervan. Zoals Petrus schreef dat er al eens een hemel en een aarde zijn geweest. Dat was niet een andere aarde, maar dezelfde voor het water. Zo zal ook de tegenwoordige aarde worden gered, door het vuur.
Hoe dat zal zijn? Dat weet niemand. Alleen God. Maar het wordt wel iets, dat ons voorstellingsvermogen te boven gaat. Denk aan het voorbeeld van het paard en de auto. Het belangrijkst is dat wij God kennen. Hij is te vertrouwen, zijn belofte staat als een huis. Ik kom terug op de begin vraag: staat de aarde nu op het spel of niet?
Niet op de manier van Al Gore. Want het voortbestaan van leven hangt niet af van jou of mij. Het voortbestaan van de aarde hangt niet af van mijn hoeveelheid spaarlampen. Gelukkig niet! Het voortbestaan van de schepping hangt niet af van jouw of mijn inzet. Maar de wereld leeft van Gods genade. Van zijn beloften. Letterlijk. Van zijn geduld. Dat inspireert om zelf ook om te gaan met de schepping als goede rentmeesters. Een rentmeester die weet dat de eigenaar trouw is, een rentmeester die weet dat het voortbestaan van de planeet aarde zijn heer wat mag kosten. Een rentmeester die weet, dat het leven op aarde niet van hem afhangt. Een rentmeester die leeft van Gods geduld. [dia 17]
Zie je dat wit-blauwe puntje? Ik geloof dat God vasthoudt aan zijn schepping. Ik geloof dat ik mag leven omdat God geduldig is. Ik geloof dat dit kleine puntje zwanger is van Gods beloften En daarom zie ik uit naar een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.
[amen]
