informatie architectuur samenvatting hoorcolleges V1 blok 1 • september / oktober 2012 versie 2.5
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
1
inleiding Deze PDF bevat de samenvatting van de hoorcolleges Informatie Architectuur V1 van september en oktober 2012, aangevuld met toelichting uit de colleges. In vergelijking met de slides van de hoorcolleges zijn voorbeelden, illustraties en herhalingen verwijderd. De inhoud van alle hoorcolleges zijn opgenomen. Informatie Architectuur is een veelzijdig onderwerp. De module IA in de V1 is een korte introductie in het het herkennen, structureren en vindbaar maken van informatie. Binnen het CMD werkveld beslaat informatie architectuur het ontwerpen van structuren en interfaces voor genetwerkte interactieve media. In de praktijk is deze vorm van informatie architectuur onderdeel van de User Experience Design. De student ontwerpt wekelijks individueel of in kleine groepen een structuur en de bijbehorende interface. De student begint met het maken van eenvoudige structuren en ontwerpt steeds complexere en gelaagdere informatie: zo leert hij stap voor stap de verschillende ontwerptechnieken kennen. Tenslotte past de student het geleerde toe in een eindopdracht: hij inventariseert informatie en functionele eisen in een onderzoek, vertaalt onderzoeksresultaten naar een ontwerp voor een gebruiksvriendelijke informatie-structuur en legt deze vast in een ontwerpdocumen
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
2
Inhoudsopgave lesprogramma
4
literatuur
6
wat is informatie architectuur
7
informatie
9
categoriseren en structureren
10
navigatie
16
filters, classificatieschema's en related content
22
labels
24
zoeken
26
onderzoek en strategie voor IA
30
vakinformatie en toetsing
31
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
3
Lesprogramma 2012-2013 Lesweek 1: Informatie Architectuur Inhoud college: introductie vak en docent, definitie, context en scope, stappenplan voor onderzoek, strategie en design, deliverables; Werkcollege: methoden en technieken, instructie deliverables Opdrachten: cardsort
Lesweek 2: Structureren Inhoud college: over informatie, ontwerpen vanuit context, ontsluiting, structuren, classificatie, hiërarchie, taxonomie, de relatie tussen structuur en navigatie werkcollege: oefeningen
Lesweek 3: Navigatie Inhoud college: navigatiesystemen, classificatieschema’s, relatie tussen structuur en interface, thesaurus, gecontroleerde woordenlijsten, faceted browsing. werkcollege: oefeningen
Lesweek 4: vindbaarheid: Tagging en search Inhoud college: labels en labeling, doel en gebruik en functies van tags, zo schrijf je goede tags, meta data, Search Engine Optimalisation, zoeksystemen, de search interface werkcollege: oefeningen
Lesweek 5: shop voorbeeld - proces, deliverables, IA en UX Inhoud college: voorbeeld webshop voor project 4 werkcollege: oefeningen
Lesweek 6: proces, deliverables, IA en UX Geen hoorcollege. Werkcollege: oefeningen
Herfstvakantie Geen hoorcollege. Werken aan oefeningen.
Lesweek 7: proces, deliverables, IA en UX Geen hoorcollege. Werkcollege: presentatie, uitreiking eindopdracht
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
4
Lesweek 8: Eindopdracht individuele feedback eindopdracht
Lesweek 9: inleveren eindopdracht op donderdag 15 november 16.00 uur uiterlijk inleveren op donderdag 15 november 16.00 uur (datum en tijd onder voorbehoud, kan nog gewijzigd worden)
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
5
literatuur De hoorcolleges zijn een korte introductie tot Informatie Architectuur binnen CMD context. De stof is samengesteld uit onderstaande boeken. Wanneer je meer wilt weten over het onderwerp, is deze lijst een goede start.
Verplicht •
Brown. Communicating Design: Developing Web Site Documentation for Design and Planning (2nd Edition). New Riders Press; 2 edition (September 25, 2010) ISBN: 0321712463
•
deze pdf, door de opleiding versterkt.
•
Online bronnen aangevuld met artikelen/hoofdstukken uit vakliteratuur.
Niet verplicht, aanbevolen voor belangstellenden Voor studenten die zich willen verdiepen in het onderwerp navigatie Kalbach, James, Designing Web Navigation: Optimizing the User Experience O'Reilly Media; ISBN 978-0-596-52810-2 Voor studenten die zich willen verdiepen in het onderwerp Informatie architectuur •
Wodtke. Information Architecture: Blueprints for the Web (2nd Edition) New Riders Press; 2 edition, ISBN 978-0321600806
•
Resmini, Rosati. Pervasive Information Architecture: Designing Cross-Channel User Experiences. Morgan Kaufmann; 1 edition, ISBN 978-0123820945
•
Spencer, Donna, A Practical Guide to Information Architecture (ebook) five easy steps; ISBN: 978-0-9561740-6-2
•
Morville, Rosenfeld Information Architecture for the World Wide Web: Designing LargeScale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349
Information Architecture for the World Wide Web (het zogenaamde IJsbeerboek) is het standaardwerk voor iedereen die zich wil verdiepen in website ontwerp en IA. Het niet verplicht. De informatie uit de slides wordt toegelicht en verdiept in verschillende hoofdstukken van het boek. De relevante pagina's zijn per onderwerp aangegeven. Voorgaande jaren was het boek verplicht. Misschien kun je het overnemen van een ouderjaars.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
6
week 1: wat is informatie architectuur definitie Herkennen, structureren en vindbaar maken van informatie.
tijdens deze colleges Het ontwerpen van structuren voor websites. “Informatie architectuur” is een containerbegrip: een verzameling van in de praktijk ontwikkelde processen, methodes en technieken om informatie te structureren.
gereedschap Informatie architectuur kent vier systemen of componenten om informatie te structureren. Deze worden in de hoorcolleges en dit document toegelicht. 1. structuur en schema's 2. navigatie 3. labels 4. zoek en metadata
context binnen het cmda vakgebied Informatie Architectuur ontwerpt de structuur en schermindeling van een interactief product op basis van een strategie (p.25), Interaction Design ontwikkelt de bijbehorende functies. Bij de productie van interactieve media worden de deliverables van beide ontwerpprocessen samengevoegd in een Functioneel Ontwerp (FO). In een FO staan alle specificaties voor content makers, programmeurs en visual interface designers. Projectmanagers gebruiken het FO als referentie bij projectmanagement. Er zijn weinig CMD bedrijven met fulltime informatie architecten. In de praktijk wordt IA meestal gecombineerd met de functie van interaction designer.
Documentatie Deliverables bestaan uit een kort rapport met uitgangspunten en een beschrijving van de informatie architectuur plus een verantwoording van de gemaakte keuzes. Als bijlage worden ontwerpdocumenten als wireframes, flowcharts en site maps toegevoegd. Bij websites met grote hoeveelheden content, moet deze worden vastgelegd in een spreadsheet: de contentmatrix.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
7
aanpak De informatie architect ontwerpt een navigatiesysteem waarmee gebruikers makkelijk en snel om de informatie heen bewegen en snel vinden wat ze zoeken. De informatie architect zoekt evenwicht tussen strategische doelstellingen, de informatiebehoefte van de gebruiker en de beperkingen en mogelijkheden van platform en techniek.
ontwerpstappen SImpel gezegd stop je informatie in hokjes en legt de hokjes op volgorde. Je ontwerpt een eerste, ruwe structuur op basis van een content strategie (p.25) en inventarisatie. Deze structuur werk je stapsgewijs uit tot een navigatiesysteem. 1. content categoriseren: zoek patronen en grote lijnen en groepeer gelijksoortige informatie 2. hiërarchie aanbrengen: hoofdzaken van bijzaken scheiden en de mate van belangrijkheid en afhankelijkheid aangeven in een site map 3. rubrieken en content soorten benoemen en taggen met labels 4. navigatie en pagina’s indelen naar functie en belangrijkheid ongestructureerde relaties maken met classificatieschema's 5. 1-4 vastleggen en documenteren colleges van 13 september
boek •
Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing LargeScale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Design en Documentation” – pagina 21 tot 35
•
Brown. Communicating Design: Developing Web Site Documentation for Design and Planning (2nd Edition). New Riders Press; 2 edition (September 25, 2010) ISBN: 0321712463
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
8
Week 1-2: informatie wat is informatie? Informatie is gestructureerde data. Data is een Engelse term. Het Nederlandse woord voor data is gegevens. Beide termen worden door elkaar gebruikt om hetzelfde begrip aan te geven. In Informatie Architectuur zijn data losse bestanden van tekst, beeld, video, audio en andere media. Deze zijn digitaal, en in een voor iedereen toegankelijk bestandsformaat opgeslagen. Een eigenschap of kenmerk is een verschijnsel dat karakteristiek is voor iets of iemand. Informatie architectuur benoemt eigenschappen van data. Door gegevens in te delen op gedeelde eigenschappen, ontstaan structuur en logische verbanden.
Informatie is geld waard Informatie krijgt waarde indien voorzien van structuur, logische verbanden en context. Deze drie elementen worden bepaald door een communicatie-strategie of zakelijke doelstellingen van de eigenaar van de informatie.
Ontsluiting Ontsluiting is de algemene term voor het vindbaar of toegankelijk maken van informatie, afkomstig uit bibliotheekwetenschappen.
Architectuur In architectuur maken we een model van de werkelijkheid en daarmee worden abstracte begrippen tastbaar. Ontwerpers van software, systemen en netwerken gebruiken allemaal het begrip architectuur om structuur en verbanden aan te duiden. Meestal gebruikt men het woord architectuur als synoniem voor bouwkunst. college van 13 september, 20 september
boek •
Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing LargeScale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “The atonomy of an Information Architecture” – pagina 41 - 52
•
Brown. Communicating Design: Developing Web Site Documentation for Design and Planning (2nd Edition). New Riders Press; 2 edition (September 25, 2010) ISBN: 0321712463
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
9
Week 2: categoriseren en structureren Categoriseren is het benoemen en in groepen verdelen van informatie. Structureren is het ordenen van informatie op basis van belangrijkheid en afhankelijkheid.
categorie Een categorie is een verdeling van onderwerpen in groepen op basis van gedeelde eigenschappen: • wederzijds uitsluitend • gezamenlijk uitputtend • verdeling op verwantschap (similariteit) • of verdeling op het verschil (distantie)
categorisatie Het cognitieve proces waarmee mensen een verdeling aanbrengen in objecten in de wereld om hen heen. Ook bekend als rubricering. • gebaseerd op gebruikersbehoefte • vanuit scenario • uit strategie • op gevoel of gezond verstand
classificeren Informatie in hokjes stoppen op basis van een rigide, vooraf bepaalde indeling. Oorspronkelijk uit de biologie is het ook bekend als taxonomie. De verdeling van objecten volgens een classificatie wordt een klasse genoemd. college van 20 september
boek Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Organising Systems” – pagina 53 – 81 “The atonomy of an Information Architecture” – pagina 41 - 52 Brown. Communicating Design: Developing Web Site Documentation for Design and Planning (2nd Edition). New Riders Press; 2 edition (September 25, 2010) ISBN: 0321712463 “CHAPTER 5” – site maps - pagina 94 – 123
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
10
structureren in hiërarchie Rubricering van begrippen volgens een bepaalde rangorde, met het doel om gegevens te verzamelen in groepen om ze gemakkelijk te identificeren, te bestuderen en terug te vinden. Groepen zijn hierbij onderverdeeld in subgroepen die op hun beurt ook weer in groepen zijn onderverdeeld (een divisief en hiërarchisch systeem). Bij interactieve media – met name websites – is de hiërarchie de meest gebruikte manier om content te structureren. Een hiërarchische indeling geeft de informatie architect een bruikbare manier om ongeordende content te rubriceren en structureren tot een website. Hoe hoger een groep in een hiërarchie is geplaatst, hoe algemener de beschrijving ervan. Hoe lager een groep in een hiërarchie is geplaatst,hoe specifieker de beschrijving. Hiërarchie wordt al eeuwenlang door mensen gebruikt om ingewikkelde structuren te visualiseren. Hiërarchische diagrammen zijn voor veel gebruikers een vertrouwde manier om informatie te begrijpen. Ze worden in het bedrijfsleven veel gebruikt om structuur en processen inzichtelijk te maken. • Een andere naam voor hiërarchie is taxonomie. • De hiërarchische indeling wordt benoemd met labels. • Een hiërarchie leggen we vast in een hiërarchisch schema of site map. college van 20 september
boek Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Organising Systems” – pagina 53 – 81 “The atonomy of an Information Architecture” – pagina 41 - 52
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
11
Een zuivere hiërarchie
hiërarchie breedte hoeveelheid keuzes op ieder niveau van de hiërarchie
hiërarchie diepte hoeveelheid niveaus in een hiërarchie
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
12
hiërarchie polyhiërarchie links tussen verschillende breedtes en dieptes
hiërarchie te diep meer dan 3 x klikken: te veel om een goede keuze te maken
hiërarchie te breed te veel keuzes voor te weinig content.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
13
hiërarchie sequentie Eén richting van A naar G, waarbij de tussenliggende pagina's verplicht zijn.
hiërarchie geeft ook volgorde van belangrijkheid aan
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
14
De Hiërarchie is een organisatiesysteem om informatie te structureren. Er zijn nog drie andere organisatiesystemen.
organisatiesystemen: database Een database slaat informatie op vooraf door de database programmeur ontworpen schemadefinities. De database genereert automatisch content-pagina's, indexen en gerelateerde informatie en filtert zoekresultaten
organisatiesystemen: sociaal classificeren Bij sociaal classificeren wordt content door gebruikers voorzien van tags. Bij content tagging door genoeg gebruikers, objecten en tags ontstaat structuur door gebruikersgedrag. IA kan deze structuren faciliteren of sturen. Sociaal Classificeren is een vorm van ordening van data op basis van consensus. De consensus maakt dat tags meestal goed bruikbaar zijn, doordat ze aansluiten op het taalgebruik en de belevingswereld van de gebruikers. Ook wel bekend als free tagging, mob indexing, ethnoclassificatie of folksonomy.
organisatiesystemen: hypertext Hypertext is een non-lineaire en niet-hiërarchische manier van structureren. Bij hypertext linkt de auteur linkt content met verschillende bronnen. De context is associatief en persoonlijk, en daardoor heel snel onduidelijk. Hypertext is handig bij het maken van onderlinge relaties tussen content. college van 20 september
boek Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Organising Systems” – pagina 53 – 81 “The atonomy of an Information Architecture” – pagina 41 - 52 Brown. Communicating Design: Developing Web Site Documentation for Design and Planning (2nd Edition). New Riders Press; 2 edition (September 25, 2010) ISBN: 0321712463 “CHAPTER 5” – site maps - pagina 94 – 123
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
15
Week 3: navigatie IA en navigatie Navigatie is de systematische organisatie van links om informatie toegankelijk te maken en te voorzien van betekenisvolle associaties.1 Naast de toegang tot informatie geeft een navigatie inzicht en context bij de content. Het toont de gebruiker waar hij zich bevindt binnen de hiërarchie van de website. Een goede navigatie toont de betekenis van de content en de relatie ervan met de overige informatie binnen de website. Een verzameling navigatie-onderdelen op een website met identieke functie en uiterlijk noemen we een navigatiesysteem.
Soorten navigatie • Globale navigatie bevat de hoofdrubrieken van de website; • Lokale navigatie bevat een lijst met subrubrieken; • Contextuele of inline navigatie zijn links in de content, die verwijzen naar informatie, gerelateerd aan de content; • Functionele navigatie bevat links en interface met functies als zoek, login, winkewagens. Over het algemeen verwijst deze navigatie niet naar een positie in de hiërarchie, maar naar functionaliteit.
1
Kalbach, designing web navigation
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
16
Navigatie en structuur • Navigatie geeft gebruikers een mentaal model van de structuur van een site. • Navigatie geeft volgorde van belangrijheid aan • Navigatie toont afhankelijkheid: gebruikers zien welke (sub)rubrieken onderdeel zijn van (hoofd)rubrieken • Navigatie toont rangorde: gebruikers zien hoe informatie in elkaar zit en wat belangrijk is • Navigatie toont samenhang tussen onderdelen: de hoeveelheid niveaus, breedtes en dieptes van een hiërarchie.
relatie tussen hiërarchie en schermindeling
• globale navigatiebuttons tonen breedte van de hiërarchie en de keuzes op het hoogste niveau
• lokale navigatiebuttons tonen diepte en de afhankelijkheid binnen een van de hiërarchie, en keuzes binnen een categorie • contextuele links tonen gerelateerde informatie op contentniveau • functionele buttons starten een actie; IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
17
college van 27 september
boek • Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing LargeScale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 Navigatiesystemen “Navigation Systems” – pagina 115 tot 144 •
Brown. Communicating Design: Developing Web Site Documentation for Design and Planning (2nd Edition). New Riders Press; 2 edition (September 25, 2010) ISBN: 0321712463 “CHAPTER 7” – wireframes - pagina 166 – 200
• Globale navigatie bevat de hoofdrubrieken van de website
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
18
• Lokale navigatie bevat een lijst met subrubrieken
• Contextuele of inline navigatie zijn links in de content, die verwijzen naar informatie, gerelateerd aan de content.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
19
• Functionele navigatie bevat links en interface met functies als zoek, login, winkewagens.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
20
Faceted Navigation Het kenmerk van Facetnavigatie is een lijst met trefwoorden als navigatiemiddel. De bezoeker kan trefwoorden in willekeurige volgorde aanklikken. De lijst met zoekresultaten past zich automatisch aan. De trefwoorden uit de navigatie zijn vooraf als tags aan objecten en pagina's toegevoegd. Deze tags zijn daarmee filters die gebruikers in een menu aan en uit kunnen zetten. Door keuzes elimineert gebruiker de objecten en komt stapsgewijs dichter bij het vinden van het juiste object. Faceted Navigation of Facetnavigatie is gebaseerd op het multidimensionaal indelen van informatie. Geen hierarchie met rubrieken en subrubrieken maar een lijst met trefwoorden in het facetmenu. Als zoekresultaat blijven alleen documenten over die een relatie hebben met de gekozen trefwoorden. Hiermee kan de gebruiker zeer snel en efficiënt navigeren door een grote hoeveelheid informatie: Met facetnavigatie wordt de bezoeker niet gehinderd door een vaste informatiestructuur. De kans dat hij of zij de juiste informatie snel vindt neemt aanzienlijk toe Met strategisch gekozen trefwoorden kan een bezoeker kruisverbanden leggen zonder bladeren. Met een enkele klik kan hij of zij alle informatie over een bepaald thema of een bepaalde regio selecteren voorbeeld van faceted navigation: de miljoenenota 2011 http://miljoenennota.prinsjesdag2010.nl/miljoenennota-2011/cDU21_M iljoenennota2011.aspx
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
21
filters, classificatieschema's en related content Classificatieschema’s leggen ongestructureerde relaties op basis van gedeelde eigenschappen. Ze maken relaties tussen verschillende niveaus van een hiërarchie mogelijk.
Classificatieschema's zijn een hulpmiddel bij het classificeren en structureren. Schema's worden in een interface veel gebruikt om selecties te maken en informatie te filteren. Classificatieschema's maken non-hiërarchische verbanden tussen pagina's mogelijk. De verbanden worden automatisch gegenereerd volgens vooraf door IA vastgestelde criteria (vaak in de vorm van filters). Het is een goed idee om meerdere schema's door elkaar gebruiken om content beter te ontsluiten.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
22
exact schema Exact schema: gesloten klasse waarbij elementen uniek en gelijkwaardig zijn en niet kunnen worden weggelaten of toegevoegd. Exacte schema's zijn handig wanneer de gebruiker precies weet wat hij zoekt. • a-z • chronologisch: uren, minuten, dagen, maanden, jaren • geografisch: postcode, lengte- en breedtegraad • prijs • numerieke reeksen
subjectief schema Subjectief schema zijn open klassen voor vaag omlijnde informatiebehoeften. Elementen kunnen naar behoefte worden toegevoegd of weggelaten en hoeven niet gelijkwaardig aan elkaar te zijn. • onderwerp • taak • doelgroep • metafoor • hybride • sociaal college van 27 september
boek Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 Navigatiesystemen “Navigation Systems” – pagina 115 tot 144 Schema's “Organisation Schemes” – pagina 59 tot 68 Brown. Communicating Design: Developing Web Site Documentation for Design and Planning (2nd Edition). New Riders Press; 2 edition (September 25, 2010) ISBN: 0321712463 “CHAPTER 7” – wireframes - pagina 166 – 200
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
23
labels Een label of etiket is een beschrijving van een object of de inhoud ervan. Labels maken classificatie en indexering mogelijk. Binnen Informatie Architectuur is een label is een beschrijvende naam voor gegevens of groepen soortgelijke gegevens. Door informatie architecten vastgestelde labels worden op verschillende manieren gebruikt: • de site map teksten die we gebruiken om structuur te groeperen en benoemen; • de teksten op de navigatie- en functiebuttons; • belangrijke elementen van een HTML document zoals de
en <TITLE> tags; • meta tags
goede labels zijn duidelijk • ondubbelzinnig: voor slechts één uitleg vatbaar ; • representatief: vertegenwoordigend, dekken de lading; • onderscheidend: van elkaar te scheiden als ongelijksoortig; • geschreven in dezelfde taal en werkwoordsvorm • gebruiken eenduidige syntax • spreken de doorsnee gebruiker aan • vermijden vaktermen of termen uit de bedrijfscultuur • handhaven bekende terminologie (FAQ, home, help en zoek) • bevestigen na het klikken verwachtingen
let bij het maken van labels op het volgende: • gebruikers hebben eigen perspectief • taal is dubbelzinnig • organisaties zijn politiek • organisatiesystemen zijn subjectief • content is heterogeen Websites bestaan altijd uit documenten en componenten die niet gelijksoortig zijn; content is heterogeen: samengesteld uit ongelijke of ongerelateerde delen. Content kan ook homogeen zijn: samengesteld uit gelijksoortige of identieke delen (bibliotheek: auteur, onderwerp, titel). college van 4 oktober Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Designig Labels” – pagina 98-100 “Labeling Systems” – pagina 82-83 – pagina 86-100 IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
24
metadata Metadata of meta tags zijn een vorm van labels. Ze beschrijven de eigenschappen en karakteristieken van informatie. De metadata bij een bepaald document zijn bijvoorbeeld: de auteur, de datum van schrijven, het aantal pagina's en de taal. Zo kan men in een zoekmachine die gebruik maakt van metadata direct zoeken naar documenten geschreven door een bepaalde auteur. Metadata beschrijven documenten, pagina's, foto's, software en andere objecten. Ze zijn onzichtbaar voor de gebruiker. Het nadeel van werken met metadata is dat het handmatig aan gegevens moet worden toegevoegd.
drie soorten metadata 1. beschrijvende metadata beschrijven de inhoud van het werk; 2. technische of intrinsieke metadata beschrijven de technische gegevens van het bestand; 3. administratieve metadata beschrijven juridische en administratieve gegevens ;
tags Tags zijn zichtbare metadata labels, gebruikt voor navigatie-doeleinden. Een tag is een niethiërarchisch trefwoord, door gebruikers of makers toegekend aan tekst, beeld, video of audio. Content tagging maakt niet-gestructurerde (associatieve) verbanden tussen informatie inzichtelijk. Tags zijn vaak informeel en persoonlijk. Bij Sociale Classificatie schema's zijn tags het belangrijkste navigatiemiddel. • tagging op inhoud Een inhoudelijke tag is beschrijvend. Heeft een objectieve, universele betekenis. • tagging op context Context in tags toont objectief de relatie tussen de tagger en het getagde object (of andere objecten) • tagging op emotie Tags met subjectieve beschrijving van gevoelens. college van 4 oktober Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Designig Labels” – pagina 98-100 “Labeling Systems” – pagina 82-83 – pagina 86-100 IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
25
zoeken Eén effect van goed gestructureerde informatie is betere vindbaarheid met zoekmachines als Google. Zoeken en zoekmachines hebben zijdelings met Informatie Architectuur te maken: de informatie architect moet vooral letten op goede labeling en correcte structurering van de HTML pagina's en tags.
zoekmachines Een zoekmachine is een database met gegevens over web-pagina's. Deze informatie wordt automatisch vergaard door spiders, bots of crawlers. Bots nemen de informatie van webpagina's over en registeren links om de linkpopulariteit aan te geven. Bots maken een lokale kopie van de gevonden pagina's om deze later te verwerken en indexeren. • search engines indexeren tekstpagina's, géén websites • hoe beter de keywords, hoe beter vindbaar • hoe beter gestructureerd, hoe beter vindbaar • hoe beter de links, hoe beter vindbaar Gebruikers kunnen zoektermen (trefwoorden) kan ingeven. De zoekmachine geeft een lijst van sites die voldoen aan de opgezochte termen. De positie van een site op de lijst wordt bepaald door een algoritme. • positie wordt bepaald door algoritme • indexeert keywords uit HTML • sorteert zoekresultaten op gewicht en relevantie college van 4 oktober
Google's SEO` Starter Guide De ingrepen die site eigenaren moeten toepassen voor betere vindbaarheid staan in de Beginnershandleiding voor zoekmachineoptimalisatie (SEO) van Google http://www.google.com/webmasters/docs/search-engine-optimization-starter-guide.pdf
boek Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Search Systems” – pagina 145 tot 189.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
26
IA en Search Engine Optimization Search Engine Optimization (SEO) of zoekmachine optimalisatie heeft als doel een hoge positie in de organische resultaten van de zoekmachines.
positie = relevantie + gewicht Een webpagina scoort een hogere positie in de zoekmachine als de relevantie (van de gevonden keywords) en gewicht (populariteit) beter is dan de concurrentie.
seo drie componenten • De indexatiecomponent bepaalt of de tekst in webpagina’s geïndexeerd kan worden. De mate waarin een pagina geïndexeerd kan worden door een zoekmachine. De structuur van de website zorgt ervoor dat zowel de bezoeker als zoekrobot er zonder problemen door kan navigeren. De navigatie moet bruikbaar zijn voor de bezoeker én de zoekmachine. • De tekstcomponent bepaalt of de webpagina relevant is voor een zoekbewerking. bestaat uit alle zichtbare tekst op een website: titel, links, header tags, url… Hoe beter de kwaliteit van de tekst, hoe hoger de ranking. • De populariteitscomponent bepaalt hoe belangrijk pagina’s zijn voor de zoekmachines, en dus meer of minder gewicht krijgt dan andere pagina’s. De populariteitscomponent is afhankelijk van linkpopulariteit : het gewicht van pagina’s die gelinkt zijn naar de pagina. college van 4 oktober
boek • Petersen, Handboek Online Marketing. Kluwer ISBN 9789013077346 • Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Search Systems” – pagina 145 tot 189.
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
27
zoekresultaten verbeteren door informatie architectuur seo indexatiecomponent verbeteren Wanneer een site niet goed indexeerbaar is heeft SEO geen zin. Door sites met internetstandaarden te bouwen en via IA te structureren, wordt informatie beter geïndexeerd en daardoor sneller gevonden. • gebruik webstandaarden • correcte labels voor alle pagina elementen • leesbare URL • xml site map • heldere structuur met “vloeiende” hiërarchie
seo tekstcomponent verbeteren • keyword density: hoeveelheid relevante keywords in tekst. • let op: teveel keywords worden gezien als spam. • ideale keyword density: 5% van de totale tekst
belangrijke factoren in de tekstcomponent • keyword density in de • kwaliteit van de <description> • kwaliteit van de url • keyword density in de tag • tekst tussen anchor tags contextuele links • keyword density in de headings tot ; • keyword density in de en tags • autoriteit van de pagina en de links
seo populariteitscomponent verbeteren De populariteitscomponent wordt bepaald door relevante content en linkpopulariteit. Verbeteren hiervan ligt buiten IA.
boek • Petersen, Handboek Online Marketing. Kluwer ISBN 9789013077346 • Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Search Systems” – pagina 145 tot 189. college van 4 oktober IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
28
Controlled Vocabulary en Thesaurus Om zoekresultaten te verbeteren voegen informatie architecten woordenlijsten toe aan interne zoekmachines. De zoekmachine vergelijkt de zoekopdracht met de lijst, en geeft de gebruiker suggesties. Deze lijsten staan bekend onder de Engelse term controlled vocabulary. Een controlled vocabulary is een lijst met relaties tussen woorden en/of concepten. Een uitgebreide vorm van een controlled vocabulary is een thesaurus.
thesaurus Een thesaurus is een lijst met trefwoorden met semantische relaties. In een thesaurus worden begrippen gecategoriseerd en vergeleken met verwante begrippen. Een thesaurus is een soort niet-verklarend woordenboek, afkomstig uit de taalkunde: de begrippen van een taal werden gecategoriseerd en vergeleken met verwante begrippen. Een thesaurus gebruikt men in de taalkunde om het exacte woord voor een voorwerp, of een woord met de gewenste connotatie te vinden. Bij sites met veel content worden veel gezochte begrippen gekoppeld aan een zelf gemaakte thesaurus: een lijst met trefwoorden waartussen semantische relaties bestaan, zoals synoniemen, gerelateerde termen en bredere termen. Een goede thesaurus vergroot de kans op een juist zoekresultaat. voorbeeld: aqua browser van de OBA http://zoeken.oba.nl/
boek • Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 “Thesauri, Controlled Vocabularis and Metadata” – pagina 193 tot 227
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
29
onderzoek en strategie voor IA IA wordt bepaald door strategische context. Voor je begint moet onderstaande duidelijk zijn onderzocht en vastgelegd. • zakelijke eisen en -doelstellingen van de opdrachtgever; • wensen, verwachtingen en doelen van de gebruiker; • duidelijk omschreven, haalbare doelen van de site; • inventarisatie van bestaande én benodigde content • overzicht techniek en operationele middelen (mensen en spullen);
strategiebepaling geeft antwoorden • wat is het doel van de site? • wat is de content? • wie zijn de gebruikers? • wat willen de gebruikers? • wat doet de technologie? • hoeveel € is beschikbaar?
beschrijvingen 1. beschrijf business • zakelijke eisen opdrachtgever • communicatiedoelstellingen • overige wensen 2. beschrijf gebruikers • wensen • verwachtingen • doelen 3. techniek en operations • systemen: benodigde hardware, software • legacy: bestaande techniek die gehandhaafd moet blijven • budget • mankracht 4. inventarisatie • aanwezige content • afwezige content • technische mogelijkheden • Morville, Rosenfeld. Information Architecture for the World Wide Web: Designing Large-Scale Web Sites. O'Reilly Media; Third Edition edition (December 4, 2006) ISBN 0596527349 Strategiebepaling “Strategy” – pagina 264 tot 290 IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
30
vakinformatie Studiejaar V1, Blok 1 Studiepunten: 3
Docenten Yuri Westplat y.westplat@hva.nl Rene Prinz r.prinz@hva.nl Harm van Vugt
Opzet, leerdoelen en competenties criteria, lesopzet, werkwijze en toetsing Lesopzet, werkwijze en toetsing zijn terug te vinden in de studiegids en het CMDA intranet 20122013 http://intra.iam.hva.nl/content/1213/verdieping1/informatie_architectuur/studiegids/
IAM V1 • informatie architectuur • samenvatting slides • v 2.5 september 2012 •
31