JAARVERSLAG KWALIFICATIEPLICHT 2009-2010
Definitieve versie 25 oktober 2010 Jelle Metz
1
Inhoudsopgave
Hoofdstuk
Bladzijde
Inleiding ................................................................................................................................................. 4 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Uitvoering van de kwalificatieplicht ......................................................................................... 6 Budget en formatie .................................................................................................................... 6 Acties......................................................................................................................................... 6 Ontwikkelingen ......................................................................................................................... 7 Taken kwalificatieplichtambtenaar ........................................................................................... 8 Samenwerking........................................................................................................................... 8
2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
Uitvoering van de kwalificatieplicht in cijfers ........................................................................ 10 Inleiding .................................................................................................................................. 10 Totaal aantal meldingen .......................................................................................................... 10 Soort meldingen ...................................................................................................................... 11 Ondernomen acties op meldingen ........................................................................................... 12 Meldingen naar geslacht.......................................................................................................... 14 Leeftijd .................................................................................................................................... 14 Meldingen per school .............................................................................................................. 15
3. 3.1 3.2
Conclusies en aanbevelingen................................................................................................... 16 Conclusies ............................................................................................................................... 16 Aanbevelingen 2010-2011 ...................................................................................................... 16
Bijlagen: Bijlage 1: Wettelijk kader..................................................................................................................... 18 1.1 Leerplichtwet........................................................................................................................... 18 1.2 Kwalificatieplicht .................................................................................................................... 18 1.3 Soorten verzuim ...................................................................................................................... 18 1.4 Vrijstellingen........................................................................................................................... 19 1.5 Doelstelling en kerntaken........................................................................................................ 19 Bijlage 2: Samenwerkingspartners ....................................................................................................... 20 Bijlage 3: Voorbeeld uit de dagelijkse praktijk.................................................................................... 26 Bijlage 4: Financiën kwalificatieplicht................................................................................................. 28 Bijlage 5: Gebruikte afkortingen ......................................................................................................... 30
2
3
Inleiding Het schooljaar 2009-2010 is feitelijk het tweede schooljaar waarin de kwalificatieplicht wordt uitgevoerd. Omdat het om nog relatief nieuwe regelgeving gaat, is het goed om de resultaten van dit schooljaar te vergelijken met het vorige schooljaar. De kwalificatieplicht is een van de maatregelen om schooluitval van jongeren tegen te gaan en de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. De kwalificatieplicht komt na de volledige leerplicht, die loopt tot en met het schooljaar waarin een leerling 16 jaar wordt. De kwalificatieplicht stopt als de leerling 18 jaar is. Het belangrijkste doel van het uitvoeren van de kwalificatieplicht is dus om een bijdrage te leveren – in preventieve zin – in het terugdringen van het aantal voortijdig schoolverlaters. Het jaarverslag heeft betrekking op de uitvoering van de kwalificatieplicht in de volgende gemeenten: • Bergambacht • Bodegraven • Gouda • Nederlek • Ouderkerk • Reeuwijk • Schoonhoven • Vlist • Waddinxveen • Zuidplas Dit jaarverslag geeft inzage in de activiteiten met betrekking tot de kwalificatieplicht en geeft de resultaten van het afgelopen schooljaar weer. Het jaarverslag dient tevens als verantwoordingsdocument voor de gemeenten waarvoor de kwalificatieplicht wordt uitgevoerd. De kwalificatieambtenaar is voor de uitvoering van zijn taak voor een groot deel afhankelijk van de mate waarin anderen de kwalificatieambtenaar voorzien van informatie. Samenwerking tussen de kwalificatieambtenaar en andere instanties is dan ook van groot belang (zie hoofdstuk 1.5). Voor zowel de scholen voor voortgezet onderwijs almede de scholen voor middelbaar beroepsonderwijs staat in het meldprotocol duidelijk aan gegeven welke informatie op welk moment door de kwalificatieambtenaar benodigd is. Vanaf het begin van schooljaar 2009-2010 is het landelijke verzuimloket door het ministerie van OCW breed ingevoerd. Dit heeft een positief effect op het aantal meldingen van verzuim zoals ook verder uit het jaarverslag blijkt. Hierop is ingespeeld door de formatie voor de uitvoering van de kwalificatieplicht uit te breiden. In het schooljaar 2008-2009 was de beperkte formatie nog één van de knelpunten. De indeling van het jaarverslag is als volgt. In hoofdstuk 1 wordt de uitvoering van de kwalificatieplicht in de 10 genoemde gemeenten inhoudelijk weergegeven. Hoofdstuk 2 bevat een cijfermatig overzicht van de resultaten van de uitvoering van de kwalificatieplicht. Hoofdstuk 3 bevat de belangrijkste conclusies van de uitvoerig van de kwalificatieplicht in het afgelopen schooljaar en aanbevelingen voor het komende schooljaar. In bijlage 1 wordt algemene informatie over de Leerplichtwet 1969 en uitleg over de kwalificatieplicht gegeven en wordt het werk van de kwalificatieambtenaar nader beschreven. Bijlage 2 geeft een overzicht van de samenwerkingspartners. Deze verschillende samenwerkingspartners zijn voor de kwalificatieplichtambtenaar cruciaal voor een goede uitvoering van de taken. Bijlage 3 geeft een praktijk voorbeeld van een casus van de kwalificatieplichtambtenaar. Dit praktijkvoorbeeld geeft inzicht in de werkzaamheden die verricht worden en de complexiteit van het kwalificatieplicht dossier. Bijlage 4 geeft nader inzicht in de beschikbare financiën en de inzet hiervan. Tot slot geeft bijlage 5 een overzicht van de gebruikte afkortingen.
4
5
Hoofdstuk 1: Uitvoering van de kwalificatieplicht In dit hoofdstuk wordt inzicht gegeven in de dagelijkse praktijk van de uitvoering van de kwalificatieplicht. Allereerst wordt ingegaan op de beschikbare middelen en de formatie. Vervolgens wordt een overzicht gegeven van een aantal specifieke acties die dit schooljaar zijn uitgevoerd en welke ontwikkelingen zich hebben voortgedaan. Daarna worden de verschillende taken die de kwalificatieplichtambtenaar uitvoert behandeld. Tot slot wordt ingegaan op de verschillende samenwerkingspartners. 1.1 Budget en formatie Per kalenderjaar ontvangt de RMC regio Zuid-Holland Oost1 middelen voor de uitvoering van de kwalificatieplicht. Van deze middelen gaat circa 32% naar de gemeenten Alpen aan den Rijn, Nieuwkoop en Rijnwoude. Deze verdeling is gebaseerd op de verdeling van de middelen vanuit het Rijk, waarbij rekening wordt gehouden met de omvang van de doelgroep per gemeente. De budgetten voor 2008, 2009 en 2010 zien er als volgt uit: Jaar 2008 2009 2010
ISMH € 203.920,00 € 206.510,00 € 214.174,00
Alphen € 114.710,00 € 101.714,00 € 102.222,00
Totaal € 318.630,00 € 308.224,00 € 316.396,00
De middelen worden voornamelijk ingezet om de benodigde formatie voor het uitvoeren van de kwalificatieplicht te bekostigen en een klein gedeelte voor overige kosten. De uigaven ten behoeve van de uitvoering van de kwalificatieplicht blijven binnen de begroting. De afgelopen jaren is jaarlijks een gedeelte van de middelen toegevoegd aan de voorziening. Deze middelen blijven beschikbaar voor de uitvoering van de kwalificatieplicht. De begroting 2009 en 2010, realisatie begroting 2009 en de stand van zaken van de voorziening middelen kwalificatieplicht is opgenomen in bijlage 4. Onderstaande tabel bevat de ingezette formatie in de schooljaren 2008-2009 en 2009-2010. Schooljaar 2008 – 2009 2009 - 2010
Administratie Kwalificatieplichtambtenaar Totaal 0,16 fte 1,44 fte 0,72 fte 2,0 fte
1,6 fte 2,72 fte
Gedurende het schooljaar 2008-2009 is de formatie langzaam uitgebreid vanwege het toenemende aantal meldingen. Begin schooljaar 2009-2010 bedroeg de formatie kwalificatieplichtambtenaren 2 fte en 0,72 fte administratie. Door de stijging van het aantal verzuimmeldingen blijft het noodzakelijk om kritisch te kijken of de huidige formatie voldoende is voor een goede uitvoering van de taken. 1.2 Acties Net als in het schooljaar 2008-2009 zijn er een aantal acties gehouden om de leerplicht en de kwalificatieplicht onder de aandacht van leerlingen en scholen te brengen. Daarnaast heeft er regelmatig afstemming plaats gevonden met de verschillende leerplichtambtenaren om een goede samenwerking tussen leerplicht en de kwalificatieplicht te bewerkstelligen. Met de leerplichtambtenaren is afgesproken dat de volgende kwalificatieplichtigen worden doorverwezen naar de kwalificatieambtenaar: 1. alle leerplichtige leerlingen die op het MBO zitten; 2. alle 16 jarige leerlingen die niet meer volledig leerplichtig zijn; 3. alle 17 jarige leerlingen; 1
De RMC regio Zuid-Holland Oost bestaat uit de gemeenten Alphen aan den Rijn, Bergambacht, Bodegraven, Boskoop, Gouda, Nederlek, Nieuwkoop, Ouderkerk, Reeuwijk, Rijnwoude, Schoonhoven, Vlist, Waddinxveen, Zuidplas
6
4. per 1 februari van een examenjaar gaan de leerplichtige leerlingen naar de kwalificatie ambtenaar; bij melding van een nog niet bekende leerplichtige leerling in het examenjaar vindt er afstemming plaats tussen leerplicht en kwalificatieplicht over wie de melding afhandelt. Op 18 maart 2010 was de landelijke Dag van de Leerplicht. Op deze dag organiseren gemeenten diverse activiteiten om de leerplicht en de kwalificatieplicht extra onder de aandacht te brengen van leerlingen, ouders en scholen. De Dag van de Leerplicht is een initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en vond dit jaar voor de 7e keer plaats. Ook de gemeenten: Bergambacht, Bodegraven, Gouda, Nederlek, Ouderkerk, Reeuwijk, Schoonhoven, Vlist, Waddinxveenen en Zuidplas deden actief mee aan de Dag van de Leerplicht. Daarnaast heeft de kwalificatieambtenaar voorlichting gegeven aan VSV-leerlingbegeleiders die in de regio om meerdere scholen zijn aangesteld. Deze VSV-leerlingbegeleiders hebben als taak om de overgang van risicojongeren van het VMBO naar MBO of HAVO te begeleiden. Tot slot is in het schooljaar 2009-2010 voorlichting gegeven over de kwalificatieplicht aan alle eerste klassen van het ID-college. Hierdoor zijn de leerlingen geïnformeerd over de consequenties van verzuim en het belang van het halen van een startkwalificatie. Bovengenoemde acties zijn noodzakelijk om alle betrokkenen te blijven informeren over de noodzaak om verzuim te blijven melden en om bekendheid te (blijven) geven aan de kwalificatieplicht. Voor het komende schooljaar is het daarom ook belangrijk om hiermee door te gaan. 1.3 Ontwikkelingen Hieronder een aantal belangrijke ontwikkelingen in het schooljaar 2009-2010: • Jeugdmatch Bureau leerplicht participeert in het project Jeugdmatch. Jongeren waarbij sprake is van zorgwekkend verzuim worden geregistreerd in het Jeugdmatch systeem. Ook instanties als Bureau Jeugdzorg, GGD, GGZ en Vierstroom (algemeen maatschappelijk werk) signaleren jongeren in dit systeem. Indien er sprake is van een match tussen een jongere aangemeld door een kwalificatieambtenaar en een of meer andere hulpverleners dan wordt onderling contact opgenomen. De dienstverlening wordt zo nodig op elkaar afgestemd. Door Jeugdmatch kan de kwalificatieplichtambtenaar eenvoudiger afstemmen met mogelijke andere betrokken instanties. • Meldprotocol. Door de leerplichtambtenaren van bureau leerplicht is een meldprotocol ontwikkeld. In dit meldprotocol is de nieuwe wetgeving rondom de kwalificatieplicht en het project Halt opgenomen. Voor wat betreft de verzuimmeldingen is afgesproken dat in Midden-Holland het meldprotocol leerplicht en RMC voor primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs van toepassing is. • Digitaal verzuimloket Het digitaal verzuimloket betreft de ontwikkeling vanuit het Ministerie van Onderwijs waarbij de informatie beheergroep gaat fungeren als doorgeefluik voor de meldingen van ongeoorloofd verzuim. Het verzuimloket is een beveiligde website waar scholen op één adres en op één manier verzuim melden. De Dienst Uitvoering Onderwijs2 (DUO) zorgt er voor dat iedere melding onmiddellijk bij de juiste gemeente komt. Het schooljaar 2008-2009 was een proefjaar, waarbij vanuit zowel de scholen als vanuit leerplicht verbeterpunten zijn geconstateerd. Scholen waren vanaf september 2009 wettelijk verplicht om gebruik te maken van het digitaal verzuimloket. Het verzuimloket vergemakkelijkt het melden van verzuim voor de scholen.
2
DUO is ontstaan door een fusie van de voormalige Informatie Beheer Groep en het agentschap Centrale Financiën Instellingen van het ministerie van OCW.
7
• Aanpassing kinderbijslagwet In verband met de leerplichtwet en de kwalificatieplicht is de kinderbijslagwet aangepast. Deze wet geeft de Sociale Verzekeringsbank de mogelijkheid om de kinderbijslag te stoppen aan ouders van kwalificatieplichtige kinderen die veel spijbelen of in het geheel niet meer naar school gaan. In het portefeuillehouders overleg van de RMC regio is er vooralsnog voor gekozen om van deze wettelijke mogelijkheid voorlopig geen gebruik te maken. Inmiddels wordt er echter wel aan gewerkt om alsnog gebruik te maken van de aanpassing in de kinderbijslagwet om met dit pressiemiddel ouders meer verantwoordelijk te maken voor de schoolgang van hun kind(eren). De verwachting is dat hierover in het nieuwe schooljaar 2010-2011 een convenant wordt aangegaan met de Sociale Verzekeringsbank. 1.4 Taken kwalificatieplichtambtenaar Het verzuim van leerlingen op een school is vaak een eerste signaal van mogelijk dreigende uitval. Daarom is het ontzettend belangrijk dat er adequaat wordt gereageerd op verzuim. Een goede samenwerking tussen de school en de kwalificatieplichtambtenaar is daarbij curciaal. Door snel te reageren wordt ook een signaal afgegeven: het succesvol afronden van de schoolloopbaan en het behalen van een startkwalificatie is een wettelijke plicht. De kwalificatieplichtambtenaar is dan ook het grootste deel van de tijd bezig met het reageren om verzuimmeldingen van de school. Als een verzuimmelding binnenkomt worden de ouders en/of de leerling uitgenodigd voor een gesprek. In het gesprek wordt de betrokkenen gewezen op de kwalificatieplicht en worden afspraken gemaakt om verder verzuim te voorkomen. Voor elke kwalificatieplichtige leerling wordt een leerlingdossier opgestart en behandeld. Eén leerling-dossier kan meerdere verzuimmeldingen bevatten. Naast de leerling-dossiers die zijn opgestart en behandeld naar aanleiding van verzuimmeldingen, zijn er ook leerlingdossiers gestart in bemiddelingscassussen. Leerlingen die op het Middelbaar Beroeps Onderwijs (MBO) uitvallen, zijn vaak al bekend bij de kwalificatieplichtambtenaar. Veel van deze jongeren hebben vanuit het Voortgezet Onderwijs (VO) al een verzuimdossier. Dit maakt een effectieve afhandeling door de kwalificatieplichtambtenaar mogelijk. Bovendien kan preventief contact worden opgenomen met het MBO om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Naast het toezicht houden en de controle op de naleving van de kwalificatieplicht, verrichten de kwalificatieplichtambtenaren een maatschappelijke zorgtaak om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. De kwalificatieplicht zaken variëren in zwaarte en complexiteit van licht tot intensieve interventie en/of bemiddeling. Een verzuimmelding van een school kan bijvoorbeeld worden afgedaan met een waarschuwing welke minder arbeidsintensief is. Daarentegen kan een verontrustend telefoontje van een ouder leiden tot een zeer arbeidsintensief bemiddelingsdossier, waar geen verzuimmelding aan ten grondslag ligt. De acties van de kwalificatieplichtambtenaar zijn er op gericht dat de leerling zijn schoolloopbaan succesvol afrond en een startkwalificatie haalt. Daar waar dit (tijdelijk) niet mogelijk is, wordt gekeken welke alternatieven en zijn en hoe een jongere op termijn weer terug kan naar school. Voor het uitvoeren van de kwalificatieplicht zijn goede contacten met de scholen cruciaal. Dit is dan ook een belangrijk onderdeel van het werk van de kwalificatieplichtambtenaar. Er moet ook worden toegezien op het gebruik van het meldprotocol en het meld gedrag van de scholen. Om een goed zicht te krijgen op de dagelijkse werkzaamheden van de kwalificatieplichtambtenaar is in bijlage 3 een praktijkvoorbeeld weergegeven. 1.5 Samenwerking Voor het uitvoeren van de kwalificatieplicht wordt met een groot aantal instellingen samengewerkt. De samenwerking richt zich zowel op afstemming gedurende het behandeltraject als afstemming ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten. In bijlage 2 wordt een overzicht gegeven van alle instanties waarmee wordt samengewerkt. Met de meeste samenwerkingspartners is momenteel een goede
8
samenwerking. Het blijft echter belangrijk om hierop te investeren. Door het toenemen van de verzuimmeldingen en het aantal dossiers, moet kritisch gekeken worden of er voldoende formatie is om alle taken uit te voeren.
9
Hoofdstuk 2: Uitvoering van de kwalificatieplicht in cijfers 2.1 Inleiding Bij de uitvoering van de kwalificatieplicht zijn de verzuimmeldingen van de school cruciaal. Vanaf schooljaar 2009-2010 lopen de meldingen van de scholen via het landelijke verzuimloket. Dit landelijke digitale verzuimloket maakt het melden voor scholen een stuk eenvoudiger. Scholen hoeven nu niet meer eerst te zoeken naar welke leerplicht afdeling of RMC-administratie de melding verstuurd moet worden. De school meldt via een vast format het verzuim bij het verzuimloket. Vervolgens komt de verzuimmelding automatisch op de juiste plek terecht. Zowel de school als de leerplichtafdeling of RMC-administratie kunnen online de status van de melding raadplegen en wijzigen. Zo blijven alle betrokkenen op de hoogte van de stand van zaken van de melding. Dit hoofdstuk van het jaarverslag behandeld het aantal meldingen per gemeente, de verschillende soort meldingen, welke acties zijn uitgevoerd, de verdeling naar geslacht en leeftijd en de meldingen per school. 2.2 Totaal aantal meldingen Voordat ingegaan wordt op het aantal meldingen, geven we hier eerst een overzicht van het aantal 16en 17 jarigen per gemeente. Dit betreft immers de potentiële doelgroep van de kwalificatieplicht. Hoewel een 16 jarige zowel onder de leerplicht, als de kwalificatieplicht kan vallen, wordt hier toch de gehele leeftijdspopulatie weergegeven. Hiermee krijgt de lezer van het jaarverslag inzicht in de omvang van de doelgroep per gemeente en kunnen de cijfers beter in perspectief worden geplaatst. Populatie en aantal dossiers
Gemeente Bergambacht Bodegraven Gouda Nederlek Ouderkerk Reeuwijk Schoonhoven Vlist Waddinxveen Zuidplas Andere gemeenten Totaal aantal
16-, 17 jr. per 1-1-2010 246 540 1871 372 196 370 283 273 725 1167
Aantal dossiers 2008-2009 3 26 168 17 2 15 12 8 31 46
Percentage t.o.v. doelgroep 1,22 4,81 8,98 4,57 1,02 4,05 4,24 2,93 4,28 3,94
333
20 77 253 37 9 23 23 21 53 93
Percentage t.o.v. doelgroep
8,13 14,26 13,52 9,95 4,59 6,22 8,13 7,69 7,31 7,97
13
5 6043
Aantal dossiers 2009-2010
5,51
622
10,29
Het aantal dossiers is dit schooljaar gestegen van 333 tot 622, een stijging van 87%! Deze stijging heeft te maken met een grotere bekendheid van de kwalificatieplicht en de werking van het landelijke verzuimloket. Het aantal leerlingen dat in contact is geweest met de kwalificatieplicht ambtenaar is niet gelijk aan het aantal dossiers. Het komt voor dat er van één leerling gedurende het schooljaar meerdere verzuimmeldingen komen. Van één leerling kunnen dus meerdere dossiers zijn. Een dossier kan zijn afgesloten, terwijl later in het schooljaar het verzuim weer opnieuw de kop op steekt. Bovendien kan één dossier meerdere verzuimmeldingen bevatten. Er kan ook een dossier worden opgestart als er sprake is van een bemiddelingscasus.
10
Als wordt gekeken naar het relatieve aantal dossiers ten opzicht van de totale doelgroep 16- en 17 jarigen, dan valt op dat met name de gemeenten Bodegraven (14,26%) en Gouda (13,52%) hoog scoren. Het relatief laagste aantal dossiers is van de gemeente Ouderkerk (4,59%). Het gemiddelde aantal dossiers ten opzichte van de totale doelgroep ligt op 10,29%. In de volgende grafiek wordt nog een weergave gegeven van het aantal dossiers per gemeente over het schooljaar 2009-2010. Totaal: 622
Aantal van Woongemeente 93
20 77
Woongemeente
53
21 23 23 13
253
9 37
Bergambacht Bodegraven Gouda Nederlek Ouderkerk Overig Reeuwijk Schoonhoven Vlist Waddinxveen Zuidplas
2.3 Soort meldingen Zoals in hoofdstuk 2.2 is aangegeven zijn er in het schooljaar 2009-2010 622 dossiers behandeld door de kwalificatieplicht ambtenaren. Bij de verzuimmeldingen zijn verschillende soorten meldingen te onderscheiden: 1. aanvragen voor vrijstellingen: het betreft hier verzoeken voor vervangende leerplicht, gedeeltelijke vrijstelling of het volgen van ander onderwijs. 2. relatief verzuim: bij relatief verzuim gaan het om verzuim van leerlingen die wel ingeschreven staan op een school. Er wordt onderscheid gemaakt in drie soorten relatief verzuim: - signaalverzuim: bij signaalverzuim gaat het vaak om leerlingen met een zorgelijke situatie. - spijbelen: hierbij gaat het om meldingen van de school van leerlingen die de school niet conform het lesrooster bezoeken. - luxeverzuim: verzuim van leerlingen die buiten de schoolvakanties op vakantie gaan. 3. absoluut verzuim: leerlingen die niet ingeschreven staan op een school of instelling. Soort melding Aanvraag vrijstellingen Relatief verzuim: - Signaal verzuim - Spijbelen - Luxe verzuim Absoluut verzuim Overige Totaal
2008-2009 122
% 36,6
2009-2010 139
% 22,3
80 60 1 0 70
24,0 18,0 0,3 0,0 21,0
73 169 0 90 151
11,7 27,2 0,0 14,5 24,3
333
100
622
100
11
Het aantal meldingen in verband met een aanvraag voor een vrijstelling is in vergelijking met vorig schooljaar nagenoeg gelijk gebleven. Wel zit er een sterke stijging in het aantal meldingen van relatief verzuim. Zoals al eerder is gemeld, heeft de grotere bekendheid van de kwalificatieplicht bij scholen en de werking van het landelijke verzuimloket hierop een positieve werking. In schooljaar 2008-2009 werd nog niet specifiek geregistreerd op absoluut verzuim. Deze meldingen zaten toen in de categorie overige. Bij de categorie overige gaat het vaak om jongeren die nog wel op school zitten, maar met de opleiding willen stoppen of van school of opleiding willen veranderen. Bij kwalificatieplichtigen bemiddelt de kwalificatieplichtambtenaar hierin. Onderstaande grafiek geeft een weergave van de verschillende soorten meldingen in het schooljaar 2009-2010: Totaal: 622
Schooljaar 2009-2010
73
Rel. verzuim: Signaalverzuim
169
Rel. verzuim: Spijbelen
Overige
151
Soort melding
Totaal 0
Rel. verzuim: Luxe verzuim
90
Absoluut verzuim
139
Aanvraag vrijstellingen
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
2.4 Ondernomen acties op meldingen Na binnenkomst van de melding via het verzuimloket wordt met de leerling en/of de ouders contact opgenomen. Op basis van het contact wordt gekeken of het verzuim geoorloofd is of ongeoorloofd. Bij ongeoorloofd verzuim krijgen de ouders en/of de leerling een waarschuwing of als er van herhaaldelijk verzuim sprake is, kan er een proces verbaal volgen. Onderstaande tabel bevat de verschillende beslissingen die op de verzuimmeldingen zijn genomen. Hierbij is wederom de vergelijking gemaakt met het vorige schooljaar. Beslissing Geoorloofd Ongeoorloofd PV Ouder/kind PV Kind PV Halt PV Ouder Afwijzing Toewijzing Onbekend Totaal
2008-2009 57 150 13 0 1 3 4 105 0
% 17,1 45,0 3,9 0,0 0,3 0,9 1,2 31,5 0,0
2009-2010 251 198 12 11 4 2 21 119 4
% 40,4 31,8 1,9 1,8 0,6 0,3 3,4 19,1 0,6
333
100
622
100,0
12
In tegenstelling tot vorig schooljaar heeft het grootste aantal verzuimmeldingen te maken met geoorloofd verzuim. Na contact tussen ouders en/of leerling met de kwalificatieplichtambtenaar kon worden vastgesteld dat het verzuim een geldige reden had. Als de leerling en/of de ouders dit echter niet aan de school doorgeven, meldt de school terecht deze leerlingen via het verzuim loket. Het feit dat op deze verzuimmeldingen wel actie wordt ondernomen, geeft aan de ouders en leerlingen een duidelijk signaal af dat er op school serieus met verzuim wordt omgegaan. Toch is nog een groot aantal verzuimmeldingen om ongeldige reden. Bij een eerste verzuim wordt er een waarschuwing gegeven, bij herhaaldelijk verzuim kan uiteindelijk een proces-verbaal volgen. In het schooljaar 20082009 is er in 5,1% van de behandelde dossiers uiteindelijk een proces-verbaal gegeven. In het schooljaar 2009-2010 is dit in 4,7% van de gevallen gebeurd. De beslissingen afwijzing of toewijzing hebben betrekking op de aanvragen voor vrijstelling van de kwalificatieplicht. De verzoeken voor vrijstelling komen om verschillende redenen binnen. Het kan zijn dat een jongere niet meer naar school wil en wil gaan werken of al werk heeft. In deze gevallen wordt vaak gekeken of de jongere naast het werk een opleiding kan volgen die alsnog tot een startkwalificatie leidt. Ook komt het voor dat een jongere in de loop van het schooljaar erachter komt een verkeerde schoolkeuze te hebben gemaakt. De jongere wil dan vaak stoppen met de opleiding om (tijdelijk) te gaan werken en/of zich te oriënteren op een andere opleiding voor het volgende schooljaar. Als een jongere zorgt voor een goede dagbesteding en als er afspraken worden gemaakt voor inschrijving in het volgende schooljaar, dan kan de kwalificatieplichtambtenaar een tijdelijke vrijstelling geven. Net als vorig schooljaar zijn in de meeste gevallen vrijstellingen toegekend. Dit schooljaar is er in totaal 29 keer een proces-verbaal opgemaakt. In alle gevallen betrof het gevallen van hardnekkig spijbelen. Bij 4 gevallen is een proces-verbaal met een verwijzing naar Bureau Halt opgelegd. Bij Bureau Halt worden de betreffende jongeren begeleid en gewezen op de consequenties van verzuim. Bij de beslissing onbekend gaat het om dossiers die in schooljaar 2009-2010 zijn gemeld, maar bij het opstellen van het jaarverslag nog niet zijn afgehandeld. Onderstaande grafiek geeft het aantal beslissingen in schooljaar 2009-2010 procentueel weer: Totaal: 622
Schooljaar 2009-2010
3%
19% Beslissing 2% 0% 2% 1%
40%
32%
Afwijzing Geoorloofd Onbekend Ongeoorloofd PV Halt PV Kind PV Ouder PV Ouder/kind Toewijzing
1%
13
2.5 Meldingen naar geslacht Net als vorig jaar zijn er meer verzuimmeldingen van jongens dan van meisjes. Hiervoor is geen duidelijke verklaring. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verdeling naar jongens en meisjes over de afgelopen twee schooljaren. Indeling naar geslacht Aantal jongens
Schooljaar 2008-2009 2009-2010
204 389
Aantal meisjes 129 233
Totaal 333 622
Percentage Percentage jongens meisjes 61,3 62,5
38,7 37,5
De onderstaande grafiek geeft de verhouding tussen het aantal jongens en meisjes weer in het schooljaar 2009-2010: Totaal: 622
Geslacht procentueel
37%
Geslacht M V
63%
2.6 Leeftijd De doelgroep van de kwalificatieplicht zijn leerlingen van 16 jaar die niet meer volledig leerplichtig zijn en 17 jarigen die nog geen startkwalificatie hebben gehaald. De kwalificatieplicht is tot 18 jaar. Leerlingen van 18 jaar worden in principe behandeld door het RMC. De volgende grafiek geeft de leeftijdsindeling weer in het schooljaar 2009-2010. Hierbij zijn zowel de absolute aantallen weergegeven als de percentages. De grootste groep (58%) zijn de 17 jarigen. Ook zijn er nog veel 16 jarigen (41%) behandeld door de kwalificatieplichtambtenaar. Dit zijn leerlingen uit zowel het VO als vanuit het MBO (grootste gedeelte van de populatie 16 jarigen).
14
Totaal: 622
Aantal van leeftijdl
4; 1%
257; 41% Leeftijd 16 17 18 361; 58%
2.7 Meldingen per school Zoals aan het begin van dit hoofdstuk al is vermeld, is het aantal melding gestegen doordat er meer bekendheid is in het onderwijsveld met de kwalificatieplicht en door invoering van het digitale verzuimloket. Melden in schooljaar 2008-2009 nog slechts 26 scholen verzuim aan de kwalificatieplichtambtenaar, in schooljaar 2009-2010 steeg dit tot 57 verschillende scholen. Meer dan een verdubbeling dus van het aantal scholen. School Albeda College Antoniuscollege Coenecoop College Coornhert Gymnasium De Driestar De Goudse Sgm. Leo Vroman De Goudse Waarden De Meander Driestar college Gemini College Grafisch Lyceum R'dam Hoornbeeck College Hout en Meubel Coll. ID college Kalsbeek College Krimpenerwaard College Luzac College
Aantal 11 45 4 6 5 20 29 14 14 5 5 2 2 133 3 3 2
School Max. J. Schreuderschool Mondriaan Onderwijsgroep Nimeto Parkschool voor ZMOK ROC Amarantis ROC Leiden ROC Midden Nederland ROC Zadkine S.G. Emmauscollege Scala College Scheepvaart en Transport Coll. School in regio Schreuder College Wellantcollege Willem de Zwijger CSG Scholen met 1 melding Eindtotaal
Aantal 2 15 8 3 3 9 9 13 6 4 4 3 3 14 5 25 429
15
Hoofdstuk 3: Conclusies en aanbevelingen 3.1 Conclusies Het schooljaar 2009-2010 is het tweede schooljaar waarin de kwalificatieplicht feitelijk wordt uitgevoerd. In dit schooljaar is tevens het landelijke verzuimloket operationeel geworden. Door de grotere bekendheid met de kwalificatieplicht en het feit dat het voor scholen eenvoudiger is om via het verzuimloket te melden, is het aantal verzuimmeldingen gestegen. Deze zijn dan ook gestegen van 333 in het vorige schooljaar tot 622 in schooljaar 2009-2010. Ook het aantal scholen dat verzuim meldt, is sterk gestegen, namelijk van 26 naar 57. De overstap van het VMBO naar het MBO blijft in de schoolloopbaan van leerlingen een kwetsbaar moment. Met de VMBO scholen is hierover goed contact. Binnen een aantal scholen zijn ook VSVleeringbegeleiders aangesteld die als taak hebben risicoleerlingen te begeleiden bij de overstap van VMBO naar MBO of HAVO. De VMBO scholen melden de jongeren die examen hebben gedaan en waarbij er onduidelijkheid is over het feit dat ze na de zomervakantie een vervolgopleiding in het MBO gaan volgen zo spoedig mogelijk aan de kwalificatieplichtambtenaar. Met de jongere en de ouders kan dan vroegtijdig contact worden opgenomen om ze te wijzen op de kwalificatieplicht en het belang van een vervolgopleiding. Omdat de kwalificatieplicht ambtenaar ook de 16 jarige leerlingen uit het VO behandeld die gedeeltelijk leerplichtig zijn, zijn potentiële uitvallers vaak al bekend. Hiermee heeft de inzet van de kwalificatieplicht ambtenaar ook een meerwaarde in het bestrijden van het voortijdig schoolverlaten bij de overstap van VMBO naar MBO. Het blijft belangrijk om te blijven investeren in de samenwerking met de scholen en de overige samenwerkingspartners. Voor het komende schooljaar moet daarom kritisch gekeken worden naar de beschikbare formatie en het aantal dossiers. Het belangrijkste doel van de invoering van de kwalificatieplicht is om een bijdrage te leveren aan het tegengaan van voortijdig schoolverlaten en het vergroten van de kansen van startende jongeren op de arbeidsmarkt. Het aantal verzuimmeldingen het afgelopen schooljaar is gestegen en hierop is ook adequaat gereageerd. Ondanks het feit dat het percentage voortijdigschoolverlaters in de regio daalt, is het moeilijk vast te stellen welke rol de invoering van de kwalificatieplicht hierin heeft. Naast de invoering van de kwalificatieplicht zijn nog een aantal andere maatregelen genomen, waaronder de afspraken in het kader van de convenanten voortijdig schoolverlaten. Bovendien heeft het naleven van de kwalificatieplicht pas een effect op de wat langere termijn. Het blijft daarom belangrijk om de ontwikkeling van het aantal voortijdig schoolverlaters te blijven volgen. 3.2 Aanbevelingen 2010-2011 Scholen melden al een stuk beter dan het vorige schooljaar. Het blijft echter belangrijk om er op toe te zien dat de scholen het verzuimprotocol goed hanteren en verzuim correct melden. Ook voor het schooljaar 2010-2011 moet er worden geïnvesteerd in de contacten met de scholen en het toezien op het naleven van het verzuimprotocol. Hierbij wordt met name aandacht gegeven aan het MBO. Om verzuimmeldingen op een adequate manier af te handelen is een goede afstemming met leerplicht essentieel. Investeren in de samenwerking met de verschillende leerplichtafdelingen is daarom ook voor het komende schooljaar essentieel. Vanwege de stijging van het aantal verzuimmeldingen, wordt ook kritisch gekeken naar een effectieve en efficiënte afhandeling. In het schooljaar 2010-2011 wordt daarom gestart met het sturen van een waarschuwingsbrief bij de eerste verzuimmelding. Pas bij een tweede verzuimmelding worden de ouders en/of de betrokken leerling uitgenodigd voor een gesprek. Om de scholen te faciliteren om de overgang van het VMBO naar het MBO te monitoren, wordt dit schooljaar vanuit de RMC een monitoringssysteem aangeschaft. Dit systeem (VOROC) volgt de
16
VMBO leerling bij de overgang naar het MBO. In het systeem is te zien bij welke MBO instelling de leerling zich heeft aangemeld en wat de status van de aanmelding is. Pas als de leerling definitief is ingeschreven houdt de zorgplicht van de VMBO school op. Voor het schooljaar 2010-2011 worden weer acties uitgevoerd om de kwalificatieplicht onder de aandacht te brengen. De volgende acties worden onder andere uitgevoerd: - deelname aan de dag van de leerplicht; - voorlichting geven aan eerstejaars MBO leerlingen; - voorlichting geven aan onderwijs en externe partners.
17
Bijlage 1: Wettelijk kader 1.1 Leerplichtwet 1969 (LPW) In 1969 werd de Leerplichtwet (LPW) ingevoerd die nog steeds de basis vormt voor de huidige uitvoering van leerplicht. De Leerplichtwet geldt voor iedereen die in Nederland woonachtig is. Ouders, voogden of verzorgers (degenen die het gezag uitoefenen en/of belast zijn met de feitelijke verzorging van een jongere) hebben de verplichting ervoor te zorgen dat de jongere staat ingeschreven bij een school. Zowel ouders/verzorgers als de jongere zelf (vanaf 12 jaar) zijn verantwoordelijk voor geregeld schoolbezoek. De Leerplichtwet 1969 schrijft voor dat Burgemeester en Wethouders toezien op de naleving van deze wet. Hiertoe wijzen zij een of meerdere ambtenaren aan en stellen een ambtsinstructie vast. De Leerplichtwet geeft vervolgens de leerplichtambtenaar/ kwalificatieambtenaar de bevoegdheid om hun taak uit te oefenen ten aanzien van leerlingen die in Nederland woon- of verblijfplaats hebben. 1.2 Kwalificatieplicht De Eerste Kamer heeft op 22 mei 2007 ingestemd met de invoering van de kwalificatieplicht tot 18 jaar. De kwalificatieplicht is één van de maatregelen om voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. Doel van de kwalificatieplicht is dat meer leerlingen een startkwalificatie halen. De leerplicht geldt tot en met het schooljaar waarin de jongere 16 jaar wordt. De kwalificatieplicht verplicht allen jongeren, die na de leerplicht nog geen startkwalificatie hebben, een onderwijsprogramma te volgen totdat zij een startkwalificatie hebben behaald. Het onderwijsprogramma hoeft niet volledig op school te worden gevolgd. Het is ook mogelijk met combinaties van leren en werken, zoals de BBL –opleidingen, aan de kwalificatieplicht te voldoen. Juist deze combinaties van leren en werken zijn een uitkomst voor veel 16-en 17-jarigen. De kwalificatieplicht volgt direct op de leerplicht, daar zit geen dag tussen, en eindigt of op de dag dat de jongere een starkwalificatie heeft gehaald of op de dag dat de jongere 18 jaar oud wordt. Een startkwalificatie is een diploma van een opleiding voor HAVO, VWO of MBO2. Voor de jongeren die kwalificatieplichtig zijn geldt eveneens dat zij verplicht zijn het volledige onderwijsprogramma of het volledige programma van de combinatie leren en werken te volgen op de school of instelling waar hij staat ingeschreven. 1.3 Soorten verzuim Schoolverzuim is als volgt onder te verdelen:
Schoolverzuim
Absoluut schoolverzuim
Relatief schoolverzuim
Luxe verzuim
Signaal verzuim
18
Absoluut schoolverzuim Er is sprake van absoluut schoolverzuim wanneer de kwalificatieplichtige jongere niet is ingeschreven bij een school of onderwijsinstelling, zonder dat daarvoor op grond van de Leerplichtwet 1969 vrijstelling is gegeven. Relatief schoolverzuim Er is sprake van relatief schoolverzuim wanneer een kwalificatieplichtige jongere is ingeschreven bij een onderwijsinstelling maar geen onderwijs volgt, zonder dat daarvoor op grond van de Leerplichtwet 1969 vrijstelling is gegeven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in luxeverzuim en signaalverzuim. Van luxeverzuim is sprake wanneer er verzuim is voor extra vakantie buiten de schoolvakanties, zonder dat hiervoor door de directeur van de school vrijstelling is verleend. Signaalverzuim is onder te verdelen in spijbelen en zorgwekkend verzuim. Spijbelen is veelal beginnend verzuim en kenmerkt zich door het af en toe ongeoorloofd afwezig zijn op school. Zorgwekkend verzuim is verzuim dat verband houdt met problemen op school en/of in het gezin. Scholen zijn verplicht verzuim van drie achtereenvolgende schooldagen of meer dan 1/8 van de lestijd gedurende vier opeenvolgende lesweken te melden bij de leerplichtambtenaar. 1.4 Vrijstellingen De Leerplichtwet kent de verplichting tot inschrijving van de kwalificatieplichtige jongere en de verplichting tot het regelmatig bezoeken van de onderwijsinstelling. Er worden ook redenen beschreven die ouder(s)/verzorger(s) of de jongere kunnen aandragen om vrijstelling te verkrijgen van de verplichting tot inschrijving of de verplichting tot het volgen van onderwijs. Deze verzoeken tot vrijstelling worden in principe schriftelijk door de ouders/verzorgers ingediend bij de kwalificatieambtenaar. Er zijn twee uitzonderingen op deze regel. De directeur van de school is bevoegd te beslissen op: • het verzoek tot vrijstelling van geregeld schoolbezoek vanwege gewichtige omstandigheden tot een maximum van 10 schooldagen; • het verzoek tot vrijstelling van geregeld schoolbezoek vanwege vakantie buiten de schoolvakanties. Wanneer het eerstgenoemde verzoek tot vrijstelling wordt gevraagd voor meer dan 10 schooldagen, is de kwalificatieambtenaar bevoegd een besluit te nemen. Het laatstgenoemde verzoek kan alleen door de schooldirecteur behandeld worden en mag nooit meer dan 10 schooldagen omvatten. 1.5 Doelstelling en kerntaken De doelstelling van de werkzaamheden van de kwalificatieambtenaar is het tegengaan van ongeoorloofd schoolverzuim, zowel absoluut als relatief. Bij het handelen van de kwalificatieambtenaar dient een ononderbroken schoolloopbaan van de jongere centraal te staan. Hiertoe zal het handelen in eerste instantie gericht zijn op het bieden van maatschappelijke zorg. Wanneer dit echter niet leidt tot een afname van het schoolverzuim van de jongere, zal overgegaan worden tot het opmaken van proces-verbaal. Voor het bereiken van de hierboven genoemde doelstelling, voert de kwalificatieambtenaar de volgende taken uit: • het bijhouden van de leerlingenadministratie; • het behandelen van meldingen van schoolverzuim; • het behandelen van aanvragen voor vrijstelling; • het bijwonen van zorgadviesteams (ZAT’s) (preventie); • het registreren van, en eventueel bemiddeling bij schorsingen en verwijderingen; • het geven van informatie aan ouders, jongeren en scholen over de Leerplichtwet; • het geven van informatie aan ouders, jongeren en scholen over de kwalificatieplicht • het onderhouden van contacten met scholen en instanties. • het houden van spreekuren op het ID college • het leveren van een jaarverslag aan het college van Burgemeester en Wethouders
19
Bijlage 2: Samenwerkingspartners Zoals in hoofdstuk 1 is aangegeven wordt er samengewerkt met een groot aantal partners. Hieronder volgt hiervan een overzicht van de partners waarmee wordt samengewerkt. •
•
•
•
•
AMK Het advies- en meldpunt Kindermishandeling(AMK) kan geraadpleegd worden door iedereen die beroepshalve met jongeren te maken heeft. Als er een vermoeden is dat een jongere mishandeld wordt, kan het AMK om advies gevraagd worden. Het AMK kan de kwalificatieambtenaar ondersteunen bij een aanpak van een vermoedelijke situatie van kindermishandeling. Een dergelijk adviesgesprek kan plaats vinden zonder dat de naam van de jongere en van het gezin worden genoemd. De kwalificatieambtenaar kan na het adviesgesprek besluiten een melding te doen. Het is echter gebruikelijker dat andere partijen die bij de jongere betrokken zijn een dergelijke melding doen, omdat zij vaak meer informatie over de jongere bezitten. Als het AMK de melding accepteert dan stelt zij een onderzoek in naar de gezinssituatie van de jongere en organiseert zo nodig hulp, zodat de situatie van de jongere verbetert. Een AMK-melding wordt tevens gedaan wanneer ouders geen zorg voor de jongere dan wel het gehele gezin accepteren en de problematiek daardoor in stand blijft. BJZ/GGZ Bureau Jeugdzorg is de toegangspoort voor jongeren die hulp nodig hebben bij het opgroeien en/of voor hun ouders die problemen hebben met de opvoeding. De aanmelding van jongeren bij BJZ vindt telefonisch plaats via de aanmelddienst. Dit kan door de jongere en/of ouders zelf gebeuren. In overleg met hen kan de kwalificatieambtenaar dit voor hen doen. Na de intake volgt een indicatiebesluit. Dit indicatiebesluit kan inhouden dat er doorverwijzing volgt naar GGZ, omdat geestelijke gezondheidszorg voor de ouders/jongere nodig is. Andere mogelijkheden voor hulpverlening zijn: sociale vaardigheidstraining/weerbaarheidtraining, aanvraag AWBZ-rugzakje, onderzoek ADHD en bemiddeling voor uithuisplaatsing. CTVS Het coördinatieteam voortijdig schoolverlaten heeft als doel te voorkomen dat jongeren zonder startkwalificatie op de arbeidsmarkt komen. Voor jongeren die voortijdig het onderwijs dreigen te verlaten, zoekt het CTVS naar oplossingen. Het coördinatieteam bespreekt tweewekelijks de aanmeldingen. De bestaande projecten zijn niet voor de kwalificatieplichtigen. Bij uitzondering gebeurt het wel dat een jongere op één van de projecten zit zoals Rebound of Op de Rails en dat ze 17 jaar zijn als het project beëindigd, maar dat heeft niet de voorkeur. Wanneer jongeren 17 jaar zijn dan zijn de mogelijkheid tot hun 18e jaar niet meer zo groot. Er zijn op dit gebied wel ontwikkelingen. In het jaarverslag van 2009-2010 is daar waarschijnlijk meer over te melden. GGD/JGZ Een van de taken van de GGD is het zorgen voor jeugdgezondheidszorg (JGZ). De schoolarts en schoolverpleegkundige zijn medewerkers van JGZ. Wanneer er tijdens een ZAT vragen ontstaan over het daadwerkelijke ziek zijn van een leerling dan wel wanneer er een vermoeden is van mishandeling, wordt de leerling door de JGZ opgeroepen. JCO Het justitieel casuïstiek overleg is vanaf begin april 2007 ingesteld door de beide Officieren van Justitie (OvJ) die processen-verbaal die betrekking hebben op kwalificatieplichtigen behandelen. Elke vier weken bestaat er de mogelijkheid om tijdens het JCO de door de kwalificatieambtenaar opgemaakte processen-verbaal in te brengen. Tijdens het JCO verneemt de kwalificatieambtenaar direct welke actie de OvJ inzet, te weten: seponeren, voorstel tot schikking of ter zitting brengen. Wanneer de OvJ besluit dat dit proces-verbaal tot een rechtszitting leidt, wordt direct met de leerplichtambtenaar een zittingsdatum gepland. Er wordt naar gestreefd dat bij het JCO ook een medewerker van de Raad voor de Kinderbescherming aanwezig is.
20
•
•
•
•
•
•
Jeugdreclassering Wanneer een jongere in verband met schoolverzuim voor de rechter moet verschijnen, krijgt deze jongere in veel gevallen jeugdreclassering opgelegd. De begeleiding door de jeugdreclassering heeft als doel te voorkomen dat de jongere nog een keer in de fout gaat. De jeugdreclassering is een onderdeel van BJZ. Jeugdreclassering kan gezien worden als een vorm van verplichte hulpverlening. Deze wordt vaak ingezet wanneer de jongere en/of ouders vrijwillige hulpverlening weigeren, dan wel wanneer de vrijwillige hulpverlening niet het gewenste resultaat oplevert. JPT Het jeugd preventie team is een onderdeel van BJZ. Zij zijn een laagdrempelige vorm van hulpverlening voor jongeren die een eerste politiecontact hebben gehad en dreigen af te glijden, dan wel een strafbaar feit hebben gepleegd. Ook jongeren waar zorg over bestaat of die signaalgedrag vertonen, bijvoorbeeld signaalverzuim, behoren tot de doelgroep. De hulpverlening duurt maximaal 3 maanden en er is geen wachtlijst voor. Binnen 48 uur na de aanmelding belt een medewerker van het JPT de jongere en/of zijn ouders voor een intake. De aanmelding bij het JPT kan gebeuren door de politie, dan wel door de kwalificatieambtenaar. De gesprekken die de medewerker van het JPT met de jongere heeft, kunnen op een door de jongere gewenste plek worden gehouden, bijvoorbeeld de school of het gemeentehuis. MHR MHR heette voorheen Schoolbegeleidingsdienst Midden-Holland & Rijnstreek. MHR heeft onderwijsadviseurs in dienst. Onderwijsadviseurs zijn professionals als onderwijskundigen, organisatiedeskundigen, psychologen en orthopedagogen. Zij adviseren en/of begeleiden bij onderwijsontwikkeling en schoolontwikkeling zoals onderwijsvernieuwingsprojecten en ondersteuning van de leerling en leraar. Ook bieden zij ondersteuning bij vragen over de ontwikkeling van het leren bij jongeren. Platform leerplicht Drie tot vier keer per jaar vindt een platform leerplicht plaats. Dit wordt door de Officieren van Justitie die processen-verbaal die betrekking hebben op leerplicht behandelen, georganiseerd. Alle kwalificatieambtenaren en leerplichtambtenaren uit de regio worden hiervoor uitgenodigd. Gouda behoort in deze bij de regio Haaglanden, waar onder andere ook Den Haag, Zoetermeer, Zuidplas en Alphen a/d Rijn onder vallen. Actuele zaken met betrekking tot het justitiële kader rondom leerplicht worden besproken. Klankbordgroep Voordat een Platform plaatsvindt, komt de klankbordgroep bijeen om ontwikkelingen op leerplicht gebied met betrekking tot justitie besproken en de vragen die leven vanuit de “werkvloer”. Hieruit wordt een agenda samengesteld voor het Platform. In de Klankbordgroep zit de jeugd Officier van Justitie, twee leerplichtambtenaren, één kwalificatieambtenaar, een medewerker van bureau Halt, RMC medewerker Leiden, een medewerker van de Jeugdreclassering en de Raad voor de Kinderbescherming. Politie Er is een nauwe samenwerking tussen de politie en de kwalificatieambtenaar, wanneer een jongere dreigt uit te vallen. De politie wordt door de kwalificatieambtenaar geraadpleegd wanneer deze zich ernstige zorgen maakt over de jongere. Dit kan zijn omdat de jongere weggelopen is van huis met onbekende bestemming of omdat er vermoedens zijn van criminele contacten. Andersom informeert de politie ook dikwijls bij bureau leerplicht of zij een jongere kennen of weten op welke school hij zit. Wanneer een kwalificatieplichtige jongere tijdelijk in een justitiële inrichting verblijft, wordt bureau leerplicht daar door de politie over geïnformeerd, zodat dit geregistreerd kan worden. De politie informeert bureau leerplicht ook wanneer zij een jongere op straat aantreffen waarvan ze vermoeden dat deze op school behoort te zijn op dat moment.
21
•
•
•
•
•
Raad voor de Kinderbescherming Van een proces-verbaal van verzuim wordt altijd een afschrift aan de Raad van de Kinderbescherming gezonden. De RvK stelt naar aanleiding hiervan een onderzoek in. Op basis van dit onderzoek adviseert de RvK de rechter over de op te leggen sanctie. Dit advies omvat vaak het volgen van een leerstraf en/of het opleggen van jeugdreclassering. Het is gebruikelijk dat, wanneer de aanmelding van de kwalificatieambtenaar afkomstig is, deze bij (de uitkomst van) het onderzoek betrokken wordt. Signaleringsoverleg In dit driewekelijkse netwerkoverleg worden op casusniveau jongeren besproken die risicogedrag vertonen. Doel van het netwerk is om samenwerking en afstemming te realiseren in de hulpverlening met als doel het voorkomen van jeugdcriminaliteit. Het signaleringsoverleg heeft uitdrukkelijk een preventieve functie. Dit betekent dat wanneer jongeren bijvoorbeeld jeugdreclassering opgelegd hebben gekregen, zij niet langer besproken worden in dit overleg. De deelnemers aan het signaleringsoverleg zijn onder andere: JPT, politie, HALT, jongerenwerk en leerplicht. Bij het bespreken van kwalificatieplichtige wordt dit door de leerplichtambtenaar doorgegeven aan de kwalificatieambtenaar. Tevens kunnen andere partners op afroep worden uitgenodigd. Zorgadviesteams Elke school voor Middelbaar Beroepsonderwijs heeft in principe een zorgadviesteam. Hierin worden leerlingen besproken waarover zorg bestaat. Wanneer een school een leerling in het ZAT wil bespreken wordt deze aangemeld met een aanmeldingsformulier. Hieraan voorafgaand wordt de ouders gevraagd om toestemming om hun zoon/dochter in het ZAT te bespreken. De overleggen van deze ZAT’s worden bijgewoond door de kwalificatieambtenaar van de gemeente waar de besproken leerling is ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie (GBA). Andere deelnemers aan het ZAT zijn: maatschappelijk werk, politie, leerlingbegeleider, zorgcoördinator of adjunct-sectordirecteur, schoolarts of GGD, BJZ en eventueel de mentoren. In de regel vindt per schoollocatie 6 keer per jaar een ZAT plaats. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de kwalificatieambtenaar dit schooljaar alleen op het ZAT ID college te Gouda heeft geparticipeerd. Per opleiding worden ZAT’s op Albeda college en Zadkine college gehouden en dan zijn de opleidingen ook verdeeld over verscheidene dependances. Er zijn afspraken gemaakt dat wanneer er leerlingen worden besproken uit regio Midden-Holland dit wordt doorgegeven aan de kwalificatieambtenaar. Regionaal Meld-en coördinatiefunctie (RMC) De RMC-functie is erop gericht te voorzien in een regionale aanpak van het voortijdig schoolverlaten van niet meer leerplichtige leerlingen.(18+). De RMC-functie is een ondersteuning en versterking van de uitvoering en handhaving van de leerplicht. Wettelijke doelen RMC: - afstemming van systeemregistratie voortijdig schoolverlaters in de regio; - bevorderen/opzetten van trajectbegeleiding voor voortijdig schoolverlaters; - bevorderen/opzetten van een netwerk in het kader van preventie. Wanneer een jongere de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt maar nog geen scholing of werk heeft dan zorgt de kwalificatieambtenaar ervoor dat de jongere gemeld wordt bij het RMC. De Jonge Krijger Tot de leeftijd van 18 jaar is de kwalificatieambtenaar bevoegd om met die leerlingen aan de slag te gaan. Wanneer ze 18 jaar zijn dan houdt die bevoegdheid op. Wanneer de jongeren nog geen opleiding en/of werk hebben dan worden ze vanuit het RMC gemeld bij De Jonge Krijger. De Jonge Krijger bestaat uit een team van coaches die jongeren met een persoonlijke aanpak naar scholing en/of werk begeleiden. Wat wil je? Wat kan je? Wat is mogelijk? Een beroepskeuzetest, het uitzoeken van een opleiding, de inschrijving bij een opleiding, het zoeken van een stage- en/of leerwerkplek en het zoeken naar werk. Hiermee gaan de coach en de jongere samen aan de slag, waarbij de jongere gestimuleerd wordt om steeds zelfstandiger te worden. De Jonge Krijger heeft leerling-werknemers in het eigen team die het contact voor de jongeren zeer laagdrempelig maken. Jongeren die moeilijk te bereiken zijn worden door middel van een huisbezoek gestimuleerd om voortaan wel op afspraken te komen. Al het beroepskeuzemateriaal en trainingsmateriaal zijn speciaal ontwikkeld voor jongeren. De
22
•
•
•
•
werkwijze van De Jonge Krijger kenmerkt zich door een persoonsgerichte, actieve en stimulerende aanpak. Jongerenloket (UWV) Alle jongeren die school verlaten of werkloos worden kunnen zich aanmelden bij het Jongerenloket waar zij als werkzoekende bij CWI worden ingeschreven. Over iedere jongere wordt op basis van de informatie uit een intakegesprek een verslag geschreven, waarin zijn of haar kansen en mogelijkheden worden beschreven. Als ertoe aanleiding is, wordt dit verslag besproken door een specialistisch team van het Jongerenloket. Hierin zitten experts van de samenwerkende instanties. Dit team bekijkt welke stappen nodig zijn en wie uit het team verantwoordelijk wordt voor de verdere begeleiding van de jongere. Zo kan het Jongerenloket de jongeren volgen en is bekend welke jongere op welk moment door wie wordt begeleid. Wanneer het een jongere onder de 18 jaar betreft wordt er contact opgenomen met de kwalificatieambtenaar en wordt de begeleiding samen opgepakt. Het halen van een diploma in combinatie met werk heeft prioriteit bij de uitstroom van jongere. Een jongere die niet kan worden geholpen door het Jongerenloket wordt doorverwezen naar een zorgverlenende instantie. Stek jeugdhulpverleningsinstantie De module Intensieve Ambulante Behandeling is ontstaan vanuit de modules Intensieve Gezin Begeleiding en Intensieve School Begeleiding. Vanuit de systeemtheoretische benadering is echter het opsplitsen van gezin- en schoolbegeleiding niet optimaal. De ervaring leert dat er vaak sprake is van meervoudige problematiek, waarbij we zien dat wanneer er sprake is van problemen in het gezin, er ook sprake is van problemen in de schoolsituatie en viceversa. De module Intensieve Ambulante Behandeling beschrijft de methodiek en werkwijze van begeleiding van gezinnen met kinderen van 0 tot 18 jaar, waarbij sprake is van een verstoorde verhouding tussen draagkracht en draaglast en waarbij er naast de opvoedingsproblemen problemen op meerdere gebieden zijn, zoals bijvoorbeeld op het gebied van sociale vaardigheden en gedrag, persoonlijkheidsproblemen en schoolproblemen. Daarnaast richt de module zich ook op het optimaliseren van de leerling- leerkrachtrelatie in de klas. Zowel het klas- en schoolsysteem als het gezin van de betreffende leerling wordt betrokken bij de interventies. Stap daghulp Stap is bedoeld voor jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar met psychosociale problemen, die in alle milieus tot uitdrukking komen en die vanwege deze problemen niet langer op hun eigen school kunnen blijven. Stap biedt hulpverlening en educatie vanuit een vraaggerichte aanpak en een sterke oriëntatie op het hier-en-nu van de jongeren. Daghulp wordt ingezet met het doel een startkwalificatie te behalen, zodat jongeren in staat zijn een reëel maatschappelijk perspectief op te bouwen. Het werken aan zelfinzicht en het groepsproces zijn hierbij belangrijke middelen. Het doel is dat de jongere weer terugkeert naar het onderwijs of deelneemt aan het arbeidsproces. De jongere bezoekt de daghulp vierenhalve dag per week met een duur van maximaal één jaar. De vier modules bestaan uit: horeca opleiding, opleiding houtbewerking, werktoeleiding en observatie. Factor G Factor-G heeft ongeveer 16 jongerenwerkers in dienst. Deze jongerenwerkers organiseren activiteiten voor jongeren van 12 tot en met 23 jaar in de Goudse buurthuizen, in gymzalen, in Tienercentrum JOY XL en op het buitenterrein. Ze informeren jongeren over schoolkeuze, werk, drugs, alcohol, en andere zaken. Ook stappen zij actief af op jongeren die overlast veroorzaken of rondhangen. Jongeren worden ook begeleid en ondersteunt wanneer het om schooluitval gaat. In deze gevallen neemt de jongerenwerker contact op met de kwalificatieambtenaar.
23
Samenwerking binnen het MBO; Naast de nauwe samenwerking met de trajectbegeleiders van het Onderwijs Service Centrum en de afdelingsmanagers, wordt er ook samengewerkt met; • AKA (Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent) Het ID-college is met deze opleiding gestart. Dit is een brede opleiding die de leerling voorbereidt op het werken in één van de volgende branches; o zorg en welzijn, o economie o techniek. Er zijn twee opleidingsvarianten: Opleidingsvariant 1; voor jongeren - van 16 – 23 jaar; - die geen afgeronde vooropleiding heeft; - die nog niet weten welke niveau 1-beroepsopleiding ze willen gaan doen; - die denken dat niveau 1 voor hen nog niet haalbaar is; - die zeker weten te gaan werken; Opleidingsvariant 2; voor NT2 cursisten - die een NT2-opleiding hebben gevolgd; - die (nog) niet aan een beroepskwalificerende opleiding toe zijn; - die nog geen werk kan vinden. De opleiding duurt een jaar (theorie op school + stage). • VAVO (Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs) Voor wie wil gaan werken, een andere baan wil of door wil leren, is een VMBO-t, HAVO of VWO-diploma belangrijk. Voor (jong-) volwassenen die weer willen gaan leren en voor scholieren die in het reguliere onderwijs uit de “studieboot” zijn gevallen, verzorgt de VAVO van ROC’s VMBO-tl, HAVO en VWO-opleidingen. Het is mogelijk om een volledig diploma te halen, maar ook om enkele certificaten te halen. Versnelt, of in een paar jaar kan een diploma worden gehaald. Groot regionaal leerplichtoverleg Naast de partners waarmee samengewerkt wordt is er ook het groot regionaal leerplichtoverleg. Dit overleg vindt drie maal per jaar plaats en alle leerplichtambtenaren/kwalifcatieplichtambtenaren zijn hierbij aanwezig. Dit overleg heeft tot doel om wijzigingen in de Leerplichtwet, ontwikkelingen en onderwerpen met betrekking tot leerplicht te bespreken met elkaar. Tevens wordt in ieder overleg een spreker uitgenodigd die de leerplichtambtenaren/kwalficatieplichtambtenaren kan informeren over ontwikkelingen op dat gebied gerelateerd aan de Leerplichtwetgeving. De kwalificatieambtenaar van de regio Midden-Holland is hiervan de voorzitter.
24
25
Bijlage 3: Voorbeeld uit de dagelijkse praktijk Vanaf januari 2010 bestaat de mogelijkheid om een kwalificatieplichtige die regelmatig te laat komt en licht verzuim heeft een Halt afdoening spijbelen aan te bieden. Hieronder volgt een casus waarbij de Halt procedure is opgestart. In februari van dit schooljaar krijgt de kwalificatieambtenaar een melding van verzuim van een school van een kwalificatieplichtige leerling. De leerling komt regelmatig te laat en heeft een enkel uurtje gespijbeld. Vanuit school is de leerling meerder keren hierop aangesproken. Dit is een voorwaarde voor een Halt afdoening spijbelen. De afspraken hieromtrent zijn dat na 3 en vervolgens 6 keer te laat de school een gesprek heeft met leerling en ouders. Na 9 keer te laat komt er weer een gesprek op school en meldt de school het bij kwalificatieambtenaar. De kwalificatieambtenaar nodigt de leerling en ouders uit. De leerling en beide ouders komen op gesprek. Tijdens het gesprek blijkt dat de leerling heel moeilijk uit zijn bed kan komen. Ouders weten niet meer wat ze aan moeten met hun zoon. Zij hebben zijn televisie van zijn slaapkamer gehaald en afgesproken dat hij s ‘avonds om elf uur naar bed gaat. Maar ook deze afspraken hebben er niet toe bijgedragen dat hun zoon op tijd zijn bed uit komt. De leerling reageert zelf nonchalant over de melding van school en de zorg van ouders. De leerling is duidelijk gemaakt dat hij een officiële waarschuwing krijgt. Wanneer er weer een verzuimmelding van school komt, wordt er afhankelijk van het aantal keren te laat en de uren verzuim een Halt afdoening spijbelen opgemaakt of een proces-verbaal. Aan leerling en ouders is het verschil tussen een Halt afdoening en een proces-verbaal opmaken uitgelegd. Een waarschuwingsbrief met de afspraken daarin is verstuurd naar leerling en ouders en naar de school van de leerling. Na zes weken komt een tweede melding van verzuim binnen van de leerling. De leerling was totaal 12 keer te laat gekomen. Dit is tevens ook de bovengrens voor een Halt afdoening spijbelen. En er was sprake van 5 uur ongeoorloofd schoolverzuim, de bovengrens voor ongeoorloofd schoolverzuim voor een Halt afdoening is 28 uur. Wanneer een Halt afdoening spijbelen mogelijk is, moeten leerling en ouders hiervoor toestemming geven. Deze toestemming is nodig om de medewerking die vereist is van beide partijen te waarborgen, althans zoveel mogelijk. Zowel leerling als ouders hebben in dit geval toestemming gegeven voor een Halt afdoening. Van zowel de leerling als van de vader is een verklaring opgenomen. Betrokkenen worden wel als verdachte gehoord. Mocht de Halt afdoening mislukken dan kunnen de verklaringen gebruikt worden voor het proces-verbaal wat na een negatieve terug melding van Bureau Halt wordt opgemaakt. Binnen zeven dagen moet het Halt proces-verbaal naar bureau Halt verstuurd zijn. Bureau Halt nodigt de eerste keer de leerling en ouders uit om uitleg te geven wat er verwacht kan worden van Bureau Halt en wat Bureau Halt van leerling en ouders wordt verwacht. Omdat het hier om kwalificatieplichtige gaat, is de straf anders dan wanneer het om leerplichtige leerlingen gaat. De kwalificatieplichtige krijgt een opdracht mee naar huis. De opdracht is het schrijven van een verslag. Hierin moet worden aangegeven waarom ze te laat komen en/of spijbelen en wat ze zelf hieraan denken te gaan doen. De leerling krijgt ook de kans om mensen in zijn omgeving excuus aan te bieden. Dit kunnen ouders zijn maar ook bijvoorbeeld de mentor op school. De leerling heeft ervoor gekozen om zijn mentor, waar hij meerdere gesprekken mee heeft gehad, zijn excuus aan te bieden. Daarnaast heeft de leerling een aantal uren op een kinderboerderij gewerkt. De opdrachten die de leerling krijgt zijn in totaal 20 uur. De leerling heeft de opdrachten goed uitgevoerd er zijn goede gesprekken geweest. Bureau Halt heeft een positieve afmelding gedaan van de leerling. Deze afmelding wordt verwoord in een verslag van de opdrachten die de leerling heeft gedaan met een eindconclusie. De eindconclusie luidt dat de leerling tijdens de gesprekken en het maken van de opdrachten duidelijk is geworden dat hij dit niet meer wil en ervoor gaat zorgen dat hij niet meer te laat op school komt.
26
Wanneer een leerling zich niet houdt aan de gemaakte afspraken of hij komt te laat op de afspraak bij Bureau Halt, of in dit geval op de kinderboerderij, dan komt er een negatieve terugmelding. Als de kwalificatieambtenaar een negatieve terugmelding krijgt, houdt dit in dat de leerling en ouders opnieuw worden uitgenodigd voor het opmaken van een proces-verbaal. De Halt afdoening spijbelen wordt dan in dat geval geseponeerd. Van de betreffende leerling in dit praktijkvoorbeeld is tot het eind van het schooljaar geen melding van te laat komen of ongeoorloofd schoolverzuim meer binnen gekomen. Deze casus toont aan dat het werk van de kwalificatieambtenaar slechts voor een deel te vatten is in verzuimcijfers en statistieken. De in de casus beschreven rol als mediator/bemiddelaar is niettemin een belangrijk onderdeel van de werkzaamheden van de kwalificatieambtenaar. In hoofdstuk 2 is cijfermatig aangegeven hoe vaak de kwalificatieambtenaar een rol als bemiddelaar heeft gespeeld.
27
Bijlage 4: Financiën kwalificatieplicht
Begroting 2009
Realisatie 2009
Begroting 2010
Lasten Tlv of tgv voorziening Personeel Doorbelastingen Projecten Overige kosten Bijdrage Rijnstreek
€ € € € € €
11.430,00 165.000,00 20.000,00 20.000,00 101.711,00
€ € € € € €
72.764,00 137.847,00 5.823,00 101.714,00
€ € € € € €
25.826,00200.000,00 20.000,00 20.000,00 102.222,00
Totaal
€
318.141,00
€
318.148,00
€
316.396,00
Baten Subsidie OCW
€
318.148,00
€
318.148,00
€
316.396,00
€ € €
240.197,00 11.430,00 251.627,00
€ € €
240.197,00 72.764,00 312.961,00
€ € €
312.961,00 25.826,00287.135,00
Stand voorzieningen Beginstand 1 januari Mutaties 2009 Eindstand 31 december
28
29
Bijlage 5: Gebruikte afkortingen
AKA : AMK : BBL : BOL : BJZ : BO : CTVS : GBA : GGD : GGZ : HAVO: JCO : JGZ : JPT : MBO : MHR : LPW : OvJ : ROC : RMC : RvK : VAVO : VMBO: VO : VWO : WEB : ZAT :
Arbeidsmarktgekwalificeerde Assistent Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Beroepsbegeleidende Leerweg Beroepsopleidende Leerweg Bureau Jeugdzorg Basisonderwijs Coördinatieteam Voortijdig Schoolverlaten Gemeentelijke Basis Administratie Gemeentelijke Gezondheidsdienst Geestelijke Gezondheidszorg Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs Justitieel Casuïstiek Overleg Jeugd Gezondheidszorg Jeugd Preventie Team Middelbaar Beroeps Onderwijs Schoolbegeleidingsdienst zieke kinderen, hoogbegaafde kinderen Leerplichtwet 1969 Officier van Justitie Regionaal Opleiding Centrum Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Raad voor de Kinderbescherming Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs Voortgezet Onderwijs Voortgezet Wetenschappelijk Onderwijs Wet Educatie en beroepsonderwijs Zorg Advies Team
30
