Oh help,
n e e n e b b e h s je ouder
k e o b s g n i voorlicht voor jou.
Inhoud 2-10 De eerste keer 11-32 Voorbehoedsmiddelen 33-39 SOA 40-45 Onvoorzichtig geweest, wat nu ? 46-48 Nuttige links
Hoofdredacteur Filip Leloup Lay-out Sevgi Teki, Stijn Van Nuffelen, Davy Dooms Foto’s & Tekeningen MelvinKobe, Gina Van Hove, Christophe Nagel, Marine Dekeyzer Verantwoordelijke Uitgever Marie-Claire Musin, Sint Jansstraat 32-38, 1000 Brussel Met dank aan Sensoa. Website
www.laura.be 1
Puberteit Als tiener kom je weer een stapje dichter bij het volwassen-zijn. Je krijgt andere interesses, je emoties veranderen… En ook je lichaam verandert. Dat “nieuwe” lichaam wil je ontdekken, en ook het lichaam van andere jongens en meisjes boeit je. Dat is spannend, maar het zorgt ook voor heel wat onzekerheid. Geen nood: die onzekerheid is normaal. Het is ook volkomen normaal dat je op verkenningstocht wil gaan in je lichaam.
Emotioneel Je gevoelens en je reacties veranderen. Je ontdekt wie je werkelijk bent. De woorden “vriendschap” en “liefde” krijgen een andere betekenis. Soms krijg je vlinders in je buik als je iemand tegenkomt waar je op valt. Die gevoelens zijn niet altijd makkelijk om mee om te gaan in het begin, maar alles went!
Lichamelijk
tdekking htingen. De on lt zich in alle ric ke lijk erg ik ijn tw ch on rs t aa He oten zal je w voortdurend. en t er dg tij nd elf ef ra le ve je Je lichaam haam van ken dat je vanz zal algauw mer haam en het lic je lic r e” aa de m uw et ie n, ni “n aa van je ens, je bent wat vreemd te zijn. Overig doet allemaal tuurng voor hoeft ba intrigeren. Het et lichaam zijn na ni es er sj je ei m en t t” he ei in ro ie “g erd ut ol ks om gegene ngrijkste ev in dat lichaam enstruatie is ni rreweg de bela m Ve l. te rs va ee ge d t e di Di beschouw enige in rond 13 jaar). l van nu af aan gels (meestal tegendeel: je za In . belangrijk! lijk de eerste re en er m ze s ha sc du ing kiezen is om je over te rm of he jn zi sc te be er te ov … De juis n jonge vrouw worden als ee
2
Seks: ja,
maar
wanneer ?
Wanneer je verliefd bent en reeds een tijdje een toffe relatie hebt met je partner, is het normaal dat je eens wat meer wil dan enkel een kus. Je begint zin te krijgen in seks, in zijn verschillende vormen: strelen, kussen, aaien... Want seks is meer dan vrijen alleen! Op de eerste keer seks staat geen leeftijd: of je nu 16 of 61 bent, je bent er klaar voor als je er klaar voor bent. Moeten we een bepaalde periode wachten om te vrijen? Moet je partner de man/vrouw zijn met wie je de rest van je leven wil delen? Moet je echt verliefd zijn? Dit zijn allemaal vragen waar enkel jijzelf een antwoord kan op geven. Er zijn geen vooropgestelde regels, behalve diegene die jijzelf wenst. Je moet vooral jezelf en je partner respecteren. Stoere verhalen van je vrienden, je partner die erop aandringt en zoveel andere zaken geven je misschien het gevoel dat je abnormaal bent omdat je het niet wil, maar dat is niet zo: jij, en jij alleen, beslist!
De eerste keer
De wildste verhalen doen de ronde over de eerste keer dat je geslachtsgemeenschap hebt. Maar als het dan effectief zo ver is, kom je dikwijls met beide voetjes terug op de grond. Al was het maar omdat je ongelooflijk zenuwachtig bent. Of omdat je eigenlijk veel minder over je eigen lichaam, laat staan over dat van de ander, weet om er ten volle van te kunnen genieten. Of omdat je bang bent dat de ander je geen goede minnaar vindt. Maar wees gerust: geen enkele jongen wordt als Don Juan geboren, en geen enkel meisje als een vurige seksgodin! Het is zelfs normaal als je die eerste keer teleurgesteld bent!
3
Tips
✿ Een toverformule kunnen we je niet geven. Wat we
wel kunnen, is je de raad geven om het allemaal zo relaxed mogelijk aan te pakken. Je hoeft niet als eerste de eindstreep te bereiken, het is geen wedstrijd hardlopen!
✿ Houd altijd dé gouden regel voor ogen als je de liefde bedrijft: bescherm jezelf en de andere!
✿ Wie a zegt hoeft geen b te zeggen. Het is niet omdat je iemand kust dat hij of zij ook onmiddellijk wil vrijen!
✿ Seks moet je leren. Niet zoals een les wiskunde, natuurlijk, maar wel door te experimenteren, door erover te praten met je partner. Communicatie is heel belangrijk.
Ai,
dat doet pijn!
Horrorverhalen over een maagdenvlies dat er moet aan geloven als je voor het eerst gepenetreerd wordt, schrikken veel meisjes af. Laten we het eens en vooral duidelijk stellen: je maagdenvlies is geen vlies dat in de weg zit bij die eerste penetratie! Het is zelfs geen vlies, eerder een randje weefsel aan het begin van je vagina. De meeste meisjes hebben er zelfs helemaal geen last van tijdens die eerste keer, maar als dat toch het geval is, vraag je gewoon aan je partner om het een beetje rustig aan te doen. Soms kan er ook wat bloedverlies mee gepaard gaan. Ook dat is normaal.
4
s e j t e of n n a M vrouwtjes Jongens vallen op meisjes, meisjes vallen op jongens, zo eenvoudig is het... Of toch niet? Sommige jongeren ontdekken namelijk dat ze toch meer zin hebben in iemand van hetzelfde geslacht, of soms in meisjes én jongens. Als dat zo is, hoef je niet te panikeren: er is niets mis met je! Eén op tien jongeren heeft interesse in hetzelfde geslacht, dus je bent zeker niet alleen.
Praat erover! Toch raar dat er zo weinig serieus gepraat wordt over seks, niet? Oké, schuine mopjes en stoere praatjes bij de vleet, maar écht praten over seks gebeurt veel minder. Toch kan het interessant zijn! Met je ouders, je vrienden, je dokter, een leerkracht of volwassene waar je een goede relatie mee hebt... Want je weet nooit genoeg!
Erover praten is erom vragen Sommigen denken dat iemand die over seks praat er ook om vraagt. Zever in pakskes! Er zijn duizend en één redenen waarom iemand over seks praat. Omdat hij/zij met vragen zit. Omdat het een leuk onderwerp is, zonder meer. Het hoeft helemaal niet te betekenen dat die persoon het ook met jou wil doen.
5
Hoe
word
ik
? r a a b n a a t s onweer van aam de aandacht trek ik in ’s hemelsn e Ho ? ed date? go rst fi ar n ha Ligt mijn tijdens zo ee school? Wat zeg ik op n va e n. isj zij s me es pe str dat knap n bron van Verliefdheid kan ee n? aa ik k s tre n’t je do ed Welk kle een aantal do’s en we hebben voor jou Maar geen nood: t: op een rijtje geze
✿ Zoek oogcontact. Zorg er wel voor dat je je interesse niet té opzichtig tentoonspreidt, want dat is een afknapper.
✿ Zoek uit waar de jongen of het meisje van je dromen zoal rondhangt. Sommige plekken lenen zich nu eenmaal beter tot versieren dan andere. In de klas tijdens de les aardrijkskunde is het bijvoorbeeld moeilijker iemand te versieren. Als je op sportieve types valt, probeer dan eerst een bezoekje aan de gym vooraleer je de schaakclubs afschuimt.
✿ Je merkt het snel als een jongen geen interesse in je heeft. Probeer niet wanhopig een jongen voor je te winnen als hij de hele tijd naar je beste vriendin zit te staren... Maar let op: zo eenvoudig is het nu ook weer niet. Misschien heeft de jongen in kwestie de tips uit dit boekje gelezen en speelt hij “hard to get”!
✿ Dram niet de hele tijd door over jezelf, gun de andere ook een beetje tijd om iets te zeggen. Kom af en toe terug op wat het meisje zei, dan weet ze dat je echt geluisterd hebt.
✿ Het is een cliché als een koe, maar een leuke openingszin doet het nog altijd... Probeer dus niet te melig uit de hoek te komen en als je een grapje wil vertellen, zorg er dan voor dat het ook een beetje grappig is. Humor wordt gewaardeerd!
✿ Een meisje houdt er niet van als je als een schoothondje achter haar aan loopt. Al gehoord van “playing hard to get?” Nee? Wel, in het Engels betekent dat zoveel als: doen alsof je niet echt geïnteresseerd bent, in de hoop dat dat je interessanter maakt. 6
De kleren maken de man/vrouw Jongens, witte sportsokjes zijn nog steeds de absolute nummer één afknapper, op de voet gevolgd door een wit onderbroekje met rode bollen. Of een oranje onderbroekje met groene bollen. Of... Nu ja, je snapt het wel! Zorg ervoor dat je een beetje verzorgd voor de dag komt. Tandjes poetsen, lekker ruiken (je hoeft ook niet te marineren in de parfum, natuurlijk!), een frisse indruk nalaten, het kan allemaal geen kwaad. Meisjes, hou er ook rekening mee dat je er niet per se sexyer uitziet naarmate je minder textiel om je lijf hebt. Integendeel, als je op die manier al te veel prijsgeeft word je misschien net minder aantrekkelijk en lijk je al snel ordinair...
7
Hun eerste keer
Wie
is , herinnert zich Een geweldigekere groep Janez Detd n, zanger van rock tas-
Ontzettend spannend én ongelooflijk zenuwachtig
Size foto: Bart Rademaekers
8
zegt, moet
b (h) zeggen
De meeste meisjes ontwikkelen rond hun twaalfde borsten. Bij de ene gebeurt dat wat vroeger, bij de andere een stuk later. Meteen moet je in je kleerkast plaats ruimen voor een nieuw kledingstuk: de bh. Voor het eerst zo een bh aanschaffen is geen makkie. Om te beginnen hebben de bh’s in de winkelrekken allemaal een maat, die bestaat uit een letter en een cijfer, bijvoorbeeld 80A. De A slaat op de grootte van je borst. Het cijfer heeft betrekking op de omtrek van je romp op borsthoogte. We raden je alleszins aan om je bij de eerste aankoop van een bh te laten vergezellen door je moeder, een oudere zus of een vriendin die al langer een bh draagt.
. Het was fan Nikolas Van der Ve s. “Ik was 17, zij 19 of het gisteren wa als er ke ar zal het iets e ha rst or ee Vo de t ervaring had. wa el he al zij t da wel dat het nogal tisch voor mij, om t). Ik herinner me ch (la ik es vre n, zij er weet Nikolas minder geweest g van die eerste ke lan be t he er t Ov blijft, zorg dus da snel voorbij was.” ring die je altijd bij ne rin he n ee de is ien et jn zevent het volgende: “H ook heb ik tot mi nering is! Daarom klaar voor was. ht ec het een leuke herin ouden tot ik er eh afg ot bo ik liet de te brengen, maar gewacht. Ik heb andere gedachten op l we me en rd Vrienden probee zetten.” me niet onder druk
Nathalie Meskens (voor de meesten beter bekend als Kaat uit de docusoap ‘Kaat & Co’) vond haar “eerste keer” niet meteen een leuke ervaring: “Ik herinner me dat het vooral ontzettend spannend was én dat ik ongelooflijk zenuwachtig was. Ik wist niet goed wat ik moest verwachten. Maar eenmaal “het” gebeurde, voelde het wel heel vertrouwd aan.” Over het tijdstip waarop je klaar bent voor die grote stap weet Nathalie het volgende: “Ik heb er alleszins heel lang mee gewacht om effectief all the way te gaan: ik was al 17. En ik moet zeggen dat ik daar nog steeds blij om ben. Ik had daarvoor niet echt relaties gehad. Nu, iedereen beslist dat voor zichzelf. Ik wil niemand iets aanraden of afraden. Ik haatte het namelijk zelf als mensen dat bij mij deden. Het is iets persoonlijks en ik vind dat iedereen voor zichzelf moet uitmaken of hij of zij er al dan niet klaar voor is. En daar staat geen leeftijd op! Het enige wat ik wel noodzakelijk vind, is dat je veilig vrijt... Laat al de rest maar gebeuren zoals je het aanvoelt!”
a
doesn’t matter
Over het algemeen varieert de lengte van een penis in erectie (een stijve dus) tussen 13 en 15 cm. Dit is het geval bij 90% van de mannen. De verschillen zijn veel groter bij de penis in rust. Integendeel tot wat sommige mensen geloven, is er geen enkel verband tussen de seksuele capaciteiten van een individu en de lengte van zijn penis. Je kan dus perfect een kleintje hebben en een echt beest zijn in bed. En vergeet niet: de vagina is een soepele spier die zich perfect aanpast aan de vorm van de penis.
9
n e l e d d i m s d e o h e Voorb er van alles lfde veranderde Rond mijn twaa et ill jesaan am. Ik begon st aan mijn licha : mijn heupen rmen te krijgen vrouwelijke vo borstjes... eder, ik kreeg werden wat br er van alles. ofd gebeurde Ook in mijn ho n heel andere orbeeld op ee Ik begon bijvo klas te kijken. jongens uit mijn manier naar de er zelfs voor omas, zorgde ik Eentje ervan, Th slapen en dat niet meer kon g dat ik ’s nachts da le he t de eer had. Ik dach r geen eetlust m ik me niet mee n ko s le dens de uk le aan hem en tij l we k me oo Ik denk dat hij concentreren. e op. m et m el trok ve vond, want hij samen rond, es hingen we Tijdens de pauz lerlei leuke ol deden we al en ook na scho alde dag, na ol. Op een bepa dingen. Echt co rst gezoend. we voor het ee school, hebben ud van! lijk warm en ko Ik werd er tege r. te et en ons te pl We amuseerd
Je kan gevolgen hebben. wat minder leuke el he k oo n seksueel ka n t ee he t smet raken me Vrijen is leuk, maar raken. Of je kunt be r ge an schermen zw t be ns te we langrijk om jezelf bijvoorbeeld onge Het is dus heel be a). (so hoeften g be nin je n oe va nd ! Afhankelijk overdraagbare aa hillende manieren rsc ve elen op idd n ka iem t pt da ce el - ook anticon als je seks hebt. En voorbehoedsmidd re = de ing an t rm he he of sc e voor 100% be kies je voor het en ineer 2 methodes mb co ar aan: ma oit n no ee et all rge je soa. We kunnen genoemd. Maar ve en teg ing rm he sc k met je ouders. middel + een be r. En zo mogelijk oo een voorbehoeds kte do je en er rtn jongens hebben praten met je pa oordelijkheid: ook tw raden om erover te ran ve e eld de ge partners een must uwens van een t is dus voor beide We spreken hier tro He ie. pt ce on tic an jkheid inzake ze werken. een verantwoordeli markt zijn en hoe middelen er op de lke we ten we te om
Laura
10
11
Wie het schoentje past… Er bestaat een heel gamma aan voorbehoedsmiddelen, elk met zijn eigen voordelen en nadelen. Wat een geschikt middel is voor de ene is dat daarom niet voor de andere. Het beste dat je kan doen, is aan je arts vragen welk middel je best gebruikt in jouw geval. Er zijn een aantal voorwaarden die mee bepalen welk voorbehoedsmiddel bij je past:
Hoe dikwijls wil ik aan anticonceptie denken ? Als je als meisje beslist om de pil te nemen dien je er rekening mee te houden dat dit een dagelijkse routine is. Als je één dag vergeet om je pil te nemen, kan ze haar effect verliezen! Aan de andere kant heb je bijvoorbeeld het condoom. Als je er bij wijze van spreken twee minuten voor je neukt aan denkt en hem dan aanbrengt is het ok.
Wil ik ook beschermd zijn tegen soa ? Eigenlijk is er maar één voorbehoedsmiddel dat je effectief beschermt tegen soa: het condoom. Alle andere (spiraaltje, pil...) beschermen tegen zwangerschap maar niet tegen soa’s. Vooral als je verschillende partners hebt, is het dus belangrijk om een condoom te gebruiken, omdat dit het enige afdoende middel is tegen soa (lees ook het hoofdstuk over soa verder in dit boekje).
12
Hormonen of niet ? Sommige voorbehoedsmiddelen zijn op basis van hormonen, andere niet. Hormonen zijn moleculen die de werking van de organen regelen. De klassieke hormonale middelen zijn: de pil, het implantaat, de injectiepil of het (hormonale) spiraaltje. Sommige hormonen beletten de eicel te rijpen en dus bevrucht te worden. Andere zorgen voor een verdikking van het slijmvlies van de baarmoederwand zodat deze ondoordringbaar wordt voor zaadcellen of verdunnen het net zodat de bevruchte eicel zich niet kan innestelen. Kortom, deze hormonale methoden ‘werken’. Er zijn ook ‘barrière’-methodes zoals het condoom die ‘de toegang afsluiten’. Je dokter of gynaecoloog zal je de methode aanraden die het best bij je past!
Wat kost het ? De kosten van de verschillende methodes gaan van 0,30 euro tot 130 euro (maar de periode van bescherming varieert eveneens). Op de volgende bladzijden leggen we iedere methode in detail uit.
Zie ik het zitten om naar de arts te gaan voor anticonceptie ? Als je liever niet naar de dokter gaat, kun je je beperken tot het condoom. Let wel op, de condoom beschermt zeer goed tegen soa, maar niet 100% tegen zwangerschappen. Hou er rekening mee dat een arts beroepsgeheim heeft en dat een gynaecologisch onderzoek bij een eerste anticonceptieconsult niet nodig is, als dat je zou tegenhouden om hem/haar een bezoekje te brengen! Indien je niet naar je huisarts of je gynaecoloog wenst te gaan, kan je ook altijd terecht bij verschillende centra (zie pagina 46 en 47).
Vind ik het erg dat mijn voorbehoedsmiddel zichtbaar is ? Als je de pil neemt, merkt niemand er iets van. Sommige andere voorbehoedsmiddelen daarentegen zie je wel zitten (bijvoorbeeld de pleister). Sommige meisjes vinden dat vervelend, anderen kan het geen barst schelen. Aan jou de keuze!
13
U K O D SU
condoom
14
pleister
vaginale ring
Elke rij, kolom & minigri d moet de 6 verschillende tekeningen bevatte n. Veel plezier bij het zoeken naar de juis te oplossing (deze kan je terugvinden op ww w.laura.be)
prikpil
pil
spiraaltje
Voorbehoedsmiddelen in alle
en geuren n kleure Je zou een middelgrote supermarkt kunnen vullen met alle voorbehoedsmiddelen die in de handel verkrijgbaar zijn. Aan de ene kant is dit natuurlijk positief want zo kan je kiezen. Aan de andere kant kan dit enorme assortiment aan middelen je keuze ook bemoeilijken. Je vindt op de volgende bladzijden een overzicht van al wat er bestaat op de markt. Het condoom is ook een voorbehoedsmiddel, daarom hebben we het er hier ook over, maar het is bovendien het enige middel om een soa te vermijden (en ook het enige waarvoor je geen doktersvoorschrift nodig hebt en dat overal te koop is, niet alleen in de apotheek). Vergeet niet dat geen enkel van deze middelen je voor de volle honderd procent beschermt tegen een mogelijke zwangerschap en soa. Kies dus de methode die het best bij je past en bescherm je dubbel: met een voorbehoedsmiddel + een condoom. En als je niet bang bent voor een zwangerschap (jongen met jongen of meisje met meisje) denk dan minstens aan de gevaren van de soa.
15
Condoom ✿ 1
✿ Omschrijving: naast de pil is het condoom ongetwijfeld het bekendste en populairste voorbehoedsmiddel. Het condoom vangt het sperma van de jongen op en belet het dus om door te dringen tot de baarmoeder van het meisje. Met andere woorden: het zorgt ervoor dat er geen kans bestaat dat een zaadcel van de jongen een eicel van het meisje bevrucht. Condooms worden gemaakt van soepel rubber.
2
✿
Gebruiksaanwijzing: het condoom breng je aan als de penis in erectie is (stijf is). Let erop dat je het condoom over de penis rolt vooraleer je overgaat tot penetratie, dus vooraleer de jongen het meisje binnendringt. Let er ook op dat je het topje van het condoom dichtknijpt tijdens het afrollen, zodat er zeker geen lucht meer in zit.
✿
Fout gebruik/veel voorkomende fouten: je condoom meerdere keren gebruiken doe je niet, ook niet als je hem goed afspoelt. Verschillende condooms boven elkaar aanbrengen. Zo vrij je niet veiliger, wel integendeel: de kans op scheuren wordt op die manier zelfs groter! Breng het condoom aan voordat je penis in de buurt komt van de vagina! Ook voordat je klaarkomt, komt er al vocht vrij uit je penis dat sperma kan bevatten.
3
4
5
✿ 6
16
Voordelen: het allergrootste voordeel van het condoom is dat het het enige voorbehoedsmiddel is dat beschermt tegen soa’s! Het is ook vrij goedkoop en bijna overal verkrijgbaar. Bovendien is het heel makkelijk in gebruik. Als je toch bang bent dat je gaat klungelen als het zover is, kun je altijd thuis een beetje oefenen.
Nadelen: ondanks het feit dat een condoom op zich heel betrouwbaar is kan er toch een en ander misgaan: - Tijdens het vrijen kan het condoom van je penis afglijden. Controleer dus af en toe of het nog op zijn plaats zit! Als dat gebeurt mag je het condoom zeker niet opnieuw aanbrengen! Weg ermee en een nieuw condoom pakken is de boodschap! - In sommige (zeldzame) gevallen kan het condoom scheuren. Zo verliest het natuurlijk zijn waarde als voorbehoedsmiddel, aangezien er dan sperma kan vrijkomen... Als dit gebeurt en je bent bang dat er sperma in de vagina van het meisje is terechtgekomen kan je een beroep doen op de noodpil (zie verder in dit boekje) om een ongewenste zwangerschap te voorkomen. Je kan ook een aidstest laten doen voor meer zekerheid, want zwanger worden is niet het enige risico..
✿ Prijs/voorschrift: de prijs van een condoom varieert van 0,5 tot 2,5 euro voor drie stuks. Je hoeft er niet voor naar de dokter en het is overal verkrijgbaar (apotheker, warenhuizen, cafés...) maar er is geen tussenkomst van het ziekenfonds.
17
Het
m o o d n o c n e vrouw n erkt op basis va encondoom w w ou vr t he le g: ✿ Omschrijvin cipe als het ‘mannencondoom’. Het be t sje om er een hetzelfde prin ingt bij het mei dr en nn bi a m dat het sper hten. iseicel te bevruc oom is een bu t vrouwencond he g: in ijz n nw va ✿ Gebruiksaa voorwerp dat aan de binnenzijde de ere uiteinden vormig, rubber wordt. De hard ht ac br ge oom in d vaginawan engt het cond ijft zitten. Je br bl t he t da or zorgen ervo n. s de in voor het vrije en: als de peni komende fout or vo el oom ve nd k/ ui co t ✿ Fout gebr dringt moet je erop letten dat he ast na en et nn ni vagina bi nis er dus dt en dat de pe or w d w du ge j niet opzi terechtkomt.
18
✿
Voordelen: beschermt niet alleen tegen ongewenste zwangerschap, maar ook tegen soa. In tegenstelling tot het condoom voor mannen kan het een tijdje voor het vrijen ingebracht worden (zelfs 2 uur ervoor), zodat het geen spelbreker wordt tijdens het liefdesspel.
✿
Nadelen: het is minder betrouwbaar dan de pil als middel om niet zwanger te raken, en niet zo makkelijk verkrijgbaar als het mannencondoom. Bovendien vergt het enige handigheid om het juist in te brengen.
✿
Prijs/voorschrift: het vrouwencondoom is vrij duur: het kost ongeveer 10 euro voor een verpakking van drie stuks. Je hoeft er geen voorschrift van de dokter voor te hebben. Je kan het kopen bij de apotheker.
19
De
pil
✿ Omschrijving: de anticonceptiepil is een middel dat twee kunstmatige hormonen (als je het wil weten: oestrogeen en progestageen) die ervoor zorgen dat je niet zwanger raakt, in je lichaam brengt.
✿ Gebruiksaanwijzing: als je voor de eerste keer start met de pil, doe je dit op de eerste dag van je maandstonden. Indien je later start, moet je de eerste 7 dagen nog een condoom bijgebruiken als je seks hebt. Je neemt je pil elke dag rond hetzelfde tijdstip gedurende 21 dagen (sommige strips bevatten 22 pillen). Daarna las je een pilpauze in en na 7 dagen begin je met een nieuwe strip. Tijdens deze pilpauze krijg je een bloeding. Er bestaan tegenwoordig ook strips met 28 pillen. Zo riskeer je veel minder te vergeten dat je ze moet nemen en hoef je ook niet te tellen tijdens de week dat je moet stoppen. Spreek erover met je dokter! ✿ Fout gebruik/veel voorkomende fouten: op zich is het eenvoudig: elke dag je pilletje nemen. Maar veel meisjes en vrouwen vergeten wel eens een of meerdere pillen. En dan kan de werking van de pil tenietgedaan worden... Dat geldt trouwens ook als je te laat met een nieuwe strip begint, zelfs al is het maar één dag! Wat moet je doen als je een pil vergeten in te nemen bent? •Als je je binnen de 12 uur realiseert dat je je pil vergeten bent, neem je ze alsnog zo snel mogelijk in, en neem je de daaropvolgende pil weer op het normale tijdstip. • Als je langer dan 12 uur een pil vergeten bent, neem je onmiddellijk je vergeten pil in. Je volgende pil neem je dan opnieuw op het normale tijdstip. - Opgelet, als dit tijdens de eerste 2 weken gebeurt, moet je tijdens de daaropvolgende zeven dagen ook een condoom gebruiken en indien je seks hebt gehad tijdens de voorbije 5 dagen moet je raad vragen aan je dokter of zo snel mogelijk de noodpil innemen (om zeker te zijn).
20
- Als het tijdens de derde week gebeurt, moet je je pilloze week overslaan en onmiddellijk verder gaan met een nieuwe strip. Of je kan onmiddellijk starten met je pilpauze (max. 7 dagen). De vergeten pil hoef je dan niet in te nemen. - Indien je de pil 24 uur vergeten bent, gebruik dan steeds een condoom tot het einde van je strip, want je bent dan niet meer 100% beschermd. • Ook bij braken en diarree is er verminderde werking! In dat geval bestaat de kans namelijk dat de pil het lichaam terug verlaat vooraleer ze opgenomen werd in het bloed. Dan komen de hormonen die de zwangerschap vermijden niet in je bloedbaan terecht en hebben ze geen invloed.
✿ Voordelen: de betrouwbaarheid. Je bloedingen kunnen geregeld worden. De kans op baarmoeder- en eierstokkanker wordt er kleiner door. De pil kan ervoor zorgen dat je minder menstruatiepijn hebt en minder bloed verliest. Ze kan in sommige gevallen ook jeugdpuistjes laten verdwijnen.
✿ Nadelen: in het begin moet het lichaam wennen aan de hormonen en kunnen bijwerkingen optreden: misselijkheid, hoofdpijn… Die verdwijnen spontaan, maar als dat niet gebeurt, raadpleeg je best je arts om een andere pil te laten voorschrijven. In tegenstelling tot een condoom beschermt de pil niet tegen soa. De combinatie roken+pil is slecht voor de gezondheid en verhoogt de kans op cardiovasculaire ziektes vanaf 30 jaar.
✿ Prijs/voorschrift: je hebt een voorschrift van je dokter nodig voor de pil. Er bestaan verschillende merken op de markt. De prijs varieert tussen 9 en 28 euro voor drie maanden. Als je nog geen 21 jaar bent, betaal je drie euro per maand minder. Dit maakt dat sommige merken van pillen volkomen gratis zijn voor jou.
21
Pleister • Omschrijving: de anticonceptiepleister is een kleefpleister op basis van hormonen die ervoor zorgen dat je niet zwanger kan raken. De pleister werkt op dezelfde wijze als de pil, het enige verschil is de werkingstermijn: die bedraagt een week bij een pleister. • Gebruiksaanwijzing: je brengt een pleister aan op de eerste dag van je menstruatie, op bijvoorbeeld je arm of buik. Vervolgens breng je gedurende drie weken om de week een nieuwe pleister aan. De vierde week is de week waarin je je maandstonden hebt. Tijdens die week draag je geen pleister. Daarna breng je opnieuw de eerste van de drie pleisters aan voor de volgende reeks, enzovoort. • Fout gebruik/veel voorkomende fouten: mocht de pleister loskomen breng je hem zo snel mogelijk opnieuw aan. • Voordelen: zelfde als bij de pil. • Nadelen: vrij duur en enkel op doktersvoorschrift. Kan huidirritatie opleveren op de plek waar je de pleister kleeft. Beschermt niet tegen soa. • Prijs/voorschrift: een doos patches (enkel verkrijgbaar in de apotheek en op doktersvoorschrift) voor drie maanden kost 34 euro. Een gedeelte hiervan wordt terugbetaald (door de ziekteverzekering als je jonger dan 21 jaar bent: je moet dus nog 27 euro zelf ophoesten).
22
Vaginale ring • Omschrijving: de vaginale ring is een dunne, flexibele ring die je in je vagina inbrengt. De vaginale ring heeft dezelfde werking als de pil (op basis van hormonen). • Gebruiksaanwijzing: de ring scheidt drie weken lang hormonen af die ervoor zorgen dat er geen eisprong plaatsheeft. Na die drie weken neem je de ring weg en heb je je ringvrije week. • Fout gebruik/veel voorkomende fouten: vergeten (een nieuwe) anticonceptiering in te brengen? Breng dan een nieuwe ring in en vrij de eerste zeven dagen met condoom. Als je seks had in één van de vijf dagen voorafgaand aan de dag dat je de anticonceptiering vergat in te brengen, dan moet je raad vragen aan je dokter of je noodanticonceptie gebruiken. Als je vergeet om de anticonceptiering er na drie weken uit te halen ben je in principe nog maximaal 1 week beschermd. Haal de ring eruit zodra je eraan denkt en las een stopweek in. Na 7 dagen breng je terug een nieuwe ring in. Opgelet: hierdoor kan je startdag verschuiven. • Voordelen: je hoeft er niet elke dag aan te denken zoals bij de pil. Braken en/of diarree hebben geen invloed op de werking van de ring. • Nadelen: beschermt niet tegen soa’s. Je hebt een voorschrift van de dokter nodig. Tijdens de eerste maanden kunnen bijwerkingen optreden (misselijkheid, hoofdpijn, gespannen borsten...), maar die verdwijnen meestal spontaan. • Prijs/voorschrift: de ring is verkrijgbaar bij de apotheek en op doktersvoorschrift. Een doosje met drie ringen (voor drie maanden) kost 36 euro. Meisjes jonger dan 21 betalen ongeveer 28 euro.
23
Spiraaltje ✿ Omschrijving: een spiraaltje is een voorwerpje dat in de baarmoeder wordt ingebracht. Er zijn twee soorten spiraaltjes. Het hormonale spiraaltje werkt net als de pil op basis van hormonen die verhinderen dat je als meisje bevrucht wordt. Het koperspiraaltje werkt niet op basis van hormonen. Het bevat koper, dat ervoor zorgt dat een zaadcel geen rijpe eicel meer kan bevruchten én minder beweeglijk wordt.
✿ Gebruiksaanwijzing: een spiraaltje moet door een arts of gynaecoloog bevestigd worden.
✿ Fout gebruik/veel voorkomende fouten: deze methode is niet echt gevaarlijk maar je kan best nagaan met je dokter of het de beste voor jou is. Het spiraaltje wordt vooral gebruikt door vrouwen die al zwanger geweest zijn.
✿ Voordelen: betrouwbaar, langdurige werking. Na verwijdering ben je onmiddellijk weer vruchtbaar.
✿ Nadelen: de plaatsing kan pijnlijk zijn en er kunnen bacteriën mee ingebracht worden. De eerste maanden moet de baarmoeder aan het spiraaltje wennen. Hierdoor kunnen bijwerkingen optreden: buikpijn, langere menstruatieperiodes, tussentijds bloedverlies...
✿ Prijs/voorschrift: een spiraaltje krijg je op doktersvoorschrift. Het kost tussen de 35 en 60 euro voor een koperspiraaltje en tussen 65 en 130 euro voor een Gynefix (een spiraaltje zonder frame). Met de korting voor meisjes jonger dan 21 is het koperspiraaltje gratis.
24
Implantaat
✿ Omschrijving: een implantaat, ook wel hormonaal staafje genoemd, is een buisje waaruit gedurende een lange periode (drie jaar) hormonen vrijkomen. Die hormonen zorgen ervoor dat je niet zwanger raakt.
✿ Gebruiksaanwijzing: het buisje wordt in je bovenarm ingebracht door een dokter en blijft daar drie jaar zitten.
✿ Fout gebruik/veel voorkomende fouten: niet van toepassing. ✿ Voordelen: de pil kun je vergeten nemen, een implantaat niet... Het is een betrouwbaar voorbehoedsmiddel dat makkelijk en pijnloos ingebracht en verwijderd wordt. Onmiddelijk na verwijdering herneemt je gewone cyclus zich normaal.
✿ Nadelen: je maandstonden kunnen onregelmatiger en heviger worden of omgekeerd: minder regelmatig worden of zelfs verdwijnen. Verder kunnen er in het begin bijwerkingen optreden als acné, hoofdpijn, duizeligheid... Het implantaat beschermt niet tegen soa’s.
✿ Prijs/voorschrift: kost ongeveer 140 euro voor een periode van 3 jaar.
25
Prikpil ✿ Omschrijving: de prikpil is een injectie in je bil met een hormoon. ✿ Gebruiksaanwijzing: de prikpil is 3 maanden werkzaam. Daarna ga je langs bij de dokter voor een nieuwe inspuiting.
✿ Fout gebruik/veel voorkomende fouten: een handige tip om je nieuwe injectie niet te vergeten: vraag een nieuw voorschrift aan je arts, zet er de volgende datum op en bewaar het op een plek waar je het voorschrift regelmatig ziet. Je mag de injectie tot twee weken te laat krijgen zonder risico op zwangerschap.
✿ Voordelen: goedkoop, efficiënt, onzichtbaar. Je hoeft er niet elke dag aan te denken en hoeft maar om de drie maanden naar de dokter. Je menstruaties verminderen en na één jaar kunnen ze zelfs volledig stoppen, zonder schadelijke gevolgen.
✿ Nadelen: beschermt niet tegen soa en er zijn veel bijwerkingen: gespannen borsten, hoofdpijn, misselijkheid, regelmatig bloedverlies tijdens het eerste jaar en vaak ook gewichtstoename. ✿ Prijs/voorschrift: de prikpil kost ongeveer 1 euro 70 per inspuiting.
Na
tuurlijke en
onbetrouwbare
methodes
Naast de voorbehoedsmiddelen zijn er ook een aantal natuurlijke methodes om niet zwanger te worden, de ene al betrouwbaarder dan de andere. Enkele voorbeelden:
✿ Coïtus interruptus: ook wel voor het zingen de kerk uitgaan genoemd. De jongen trekt zich terug voor hij ejaculeert. Onbetrouwbare methode, al was het maar omdat er in het voorvocht ook sperma kan zitten.
✿ Periodieke onthouding of kalendermethode: op basis van de voorgaande cycli schat je in wanneer de vrouwelijke partner vruchtbaar is. Onbetrouwbaar, want je weet nooit exact wanneer je je eisprong hebt, zeker bij vrouwen met een onregelmatige cyclus.
Praat erover Zoals bij alles dat met seks te maken heeft, geldt ook hier het motto: ‘praat erover als je met vragen zit’. Weet je niet goed hoe je een voorbehoedsmiddel moet gebruiken? Vraag je je af of een bepaald middel voldoende beschermt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen? Of het betrouwbaar genoeg is? Ga ten rade bij je ouders of bij je arts of apotheker! Twijfel niet.
26
27
Vergeet je Het kost nu
minder
tus uitescenten abor ieduizend adol dr ks lij smiddel ar ja ed n en voorbeho In België late hen hadden ge r de on t niet e st da ee . Waarom ze voeren. De m geen condoom lfs Ze . smidks ed se ho dat voorbe gebruikt bij de de redenen was n va n de Ee en ? en an t in te grijp hadden geda regering besloo De . de en en ar w ek ur n de apothe delen erg du edewerking va m et m , en lp jongeren te he dan 21 je voor mutualiteiten. je jonger bent er ne an w t da kent dit Concreet bete minder kost. ro per maand eu 3 je l t, de id behoedsm en je SIS-kaar et je voorschrift m at ga g en ek in er he apot ziekteverzek Als je naar de taald door de be s ek n, tre le ts ch de re edsmid wordt een deel mige voorbeho t verschil. Som he en le totaal gratis al jn je zi al , beta bijvoorbeeld n lle pi n ro te or e so kter. De drie eu zoals sommig Raadpleeg je do . m ee krijg st n sy lle w pi eu drie strips dankzij een ni n een doos met Va . nd aa m r pe korting tellen s 9 euro, terug. du , ro eu 3 je 3x
28
!
pil
niet
Elke dag je pilletje innemen: op zich is het een kleinigheid die op twee minuten achter de rug is. In de praktijk blijkt het echter dikwijls geen lachertje om er elke dag opnieuw aan te denken. Enkele tips die je kunnen helpen:
✿ Kies een vast tijdstip van de dag om je pil te nemen. Neem bijvoorbeeld je pil telkens voor het slapengaan. Zo wordt het een vast ritueel en wordt de kans groter dat je het onthoudt. In je gsm zit er vast en zeker een alarmfunctie die je ook kan gebruiken als “pil-alert”. Laat het bijvoorbeeld elke dag om acht uur afgaan, om je eraan te herinneren dat je je pil moet nemen. Zet het alarmpje wel in op een tijdstip dat de kans het grootst is dat je thuis bent, zodat je je pil bij de hand hebt en ze meteen kan nemen. ✿ Leg je pillenstrip altijd op dezelfde plaats, en dan liefst een plaats waar je verschillende keren per dag langskomt. Zo is de kans groter dat je je pillen opmerkt en beseft dat je ze nog moet nemen. Bijvoorbeeld: op je nachtkastje, op je bureau, aan de spiegel...
✿ Je kunt in je kamer op één of meerdere strategische plaatsen een briefje hangen met een tekstje dat naar je pil verwijst. Hang zo een briefje bijvoorbeeld op een plek waarvan de kans groot is dat je blik er net voor het slapengaan nog op valt (naast de schakelaar van je nachtlampje, bijvoorbeeld).
✿ Voor de jongens: als je je vriendinnetje wil helpen, kun je de tips uit bovenstaand lijstje ook navolgen. Als je dan dankzij deze geheugensteuntjes aan de pil denkt, kun je even checken bij je vriendin of zij er ook al aan gedacht heeft. Want seks met 2 = verantwoordelijkheid voor 2.
29
Laura getuigt belang der kan ik het Als jonge moe et genoeg ni n le edsmidde van voorbeho één keer Ik heb slechts benadrukken! was meteen met Thomas en onveilig gevrijd en dat Dylan, kan je verzeker zwanger! En ik je danig overijn tienerlevent mijn kindje, m we maar een haald. Hadden hoop heeft ge soms nog. uikt, denk ik nu condoom gebr en, of een l maar genom Of had ik de pi is edsmiddel. Er ander voorbeho eale is id t He . e genoeg namelijk keuz l en mbinatie van pi eigenlijk een co leen al et ni e w waren condoom. Dan , maar ap ch rs ge gen zwan beschermd te prijs is ook al gen soa. En de meteen ook te drie euro per meer, want de geen barrière t, is toch niet rugbetaald krijg maand die je te niks!
30
Quiz:
?
Ben jij een vme(voorbehoedsmiddelen-expert) r?
aa Waar of niet w 1 2 3
4
Ook een jongen kan de pil nemen. De hormonen die door zo een pil in je lichaam gebracht worden, zorgen er ook voor dat je als man tijdelijk onvruchtbaar wordt. Als een jongen een condoom wil gebruiken, moet hij die aanbrengen als zijn penis in erectie is. Het kan geen kwaad als een meisje een paar dagen de pil niet neemt. Er zitten dan toch nog voldoende hormonen in haar lichaam door de pillen die ze de dagen ervoor nam. Als de jongen zich uit de vagina terugtrekt voor hij klaarkomt, is er geen gevaar op zwangerschap.
5 Als een meisje de pil neemt, is ze niet beschermd tegen seksueel overdraagbare aandoeningen. 6 Als je seks hebt tijdens de menstruatie, kan je niet zwanger worden. 7 Er is ook een condoom voor vrouwen. 8 Als de jongen meerdere condooms boven elkaar aantrekt, wordt het vrijen nog veiliger. 9 De pleister breng je aan net voor het vrijen en je haalt hem er een uur later terug af. 10 Als je de pil neemt en je krijgt diarree bestaat de kans dat de werking van je pil tenietgedaan wordt. 31
: n e d r o o w t n a e D 1 fout 2 juist 3 fout 4 fout 5 juist
6 fout 7 juist 8 fout 9 fout 1 0 juist
SOA
Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) zijn besmettelijke ziekten die overgedragen worden door onve ilig seksueel contact (tussen een man en een vrouw of tussen twee personen van hetzelfde geslacht), ongeacht of er penetratie is geweest of niet. Som mige soa worden ook overgedragen door seksuele strelingen of door huidcont act. Ze worden ook wel venerische ziek ten genoemd. Het enige middel dat een afdoende bescherming biedt tegen soa is het condoom (met uitzondering van scha amluizen). Het condoom (voor man nen of voor vrouwen - zie blz 16 tot 19) vermijdt contact met lichaamsvocht zoals vaginale afsch eiding of sperma tijdens de penetratie.
Je resultaat:
t n... Maar dat wil nie orbehoedsmiddele vo n va en in k rap vla te t he tie op nuttige informa een echte expert or jou valt er nog vo k 10/10: Wow, je bent Oo ! en lez t g stoppen me zeggen dat je nu ma je. ek ekje de rest van dit bo Toch heb je een ste hoe je veilig vrijt. en zit el st! ste om ek de to in vork bben voor je t! Je weet hoe de n dat gevolgen he ka t, ur be 9/10: Puik resultaa ge en lev dat in het echte laten vallen, en als bijleren. toch nog heel wat hoogte maar kan de op jk eli red nt 8/10: Je be hoedsmiddelen en het vlak van voorbe op tje en gro lemaal t to deerd maar hier is het he nt bij deze gedegra ultaat op school, res é ok n ee ekje 7/10 of minder: Je be bo ien t 10 is missch e leven! Lees he veilig vrijen! 7 op iz, en niet het echt qu n ee t he ft tre lukkig be niet voldoende! Ge keer. r de quiz nog een ee ob pr opnieuw en
32
Chlamydia
een overz icht:
Wat? Chlamydia is een bij jongeren vaak voorkomende geslachtsziekte, die je krijgt door onveilige seks (penetratie) zonder condoom. Symptomen: de meeste dragers van deze bacterie voelen er niets van. Anderen hebben pijn tijdens de seks of bij het plassen. Bij mannen kan deze aandoening zich manifest eren door een melkwitte afscheiding op de penis. Bij vrouwen merkt men soms een abnormaal witverlies, pijnlijke menstruatie en ongewoon bloedverlies. Hoe behandelen? Deze ziekte is makkelijk te behandelen met antibioti ca die je dokter kan voorschrijven. Meisjes die deze ziekte hebben, moeten zich zeker laten behande len, want ze kan leiden tot onvruchtbaarheid.
33
Herpes
herpesblaasjes op plekken acht door onveilige seks. Er kunnen Wat? Herpes wordt eveneens overgebr es ook krijgen door te tongeen condoom! Bovendien kan je herp zitten die niet beschermd worden door aasjes. zoenen met een persoon met herpesbl nkelijk van welk van de twee zich op verschillende plaatsen afha Symptomen: herpesblaasjes bevinden je geslachtsdelen die je heel variant krijg je blaasjes op en rond types herpes je drager bent. Bij de ene rond neus, mond en ogen. De re bevinden de blaasjes zich op en wat last kunnen bezorgen. Bij de ande komen. Dat gebeurt vooral op een week, maar ze kunnen altijd terug blaasjes zelf verdwijnen meestal na eeld als je vermoeid bent). isme wat minder stevig staat (bijvoorb momenten waarop je afweermechan kunt genezen. Je kan wel nschap van herpes is dat je er niet van Hoe behandelen? Een vervelende eige ettelijk blijft, maar je bent en. Dat betekent dat je dus ook besm de symptomen (blaasjes) behandel . vooral besmettelijk als je blaasjes hebt
Genitale wratjes Wat? In het algemeen kan je genitale wratjes krijgen door zonder condoom te vrijen. Soms kunnen er ook wratjes zitten op plekken (rond de vagina en de anus en soms in de liesstree k en bovenaan de dijen) die niet beschermd worden door je condoom. Opletten is dus de boodsch ap! Symptomen: deze wratjes, die kunnen jeuken of zelfs pijn doen, nestelen zich op en rond de geslachtsdelen. Ze kunnen er ook uitzien als rode vlekjes of pukkeltjes. Hoe behandelen? Makkelijk te behandelen door medicatie, maar de kans bestaat dat ze terugkomen. De wratjes zijn heel besmettelijk.
34
Gonorroe
Wat? Een ander woord voor deze ziekte is druipe r. Het is een bacteriële infectie die je partne r kan besmetten door inti em contact (zelfs zonder penetratie).
Symptomen: zelfde als bij chlamydia. Vrouwen merken over het algem weinig van deze infectie een . Indien echter de inwend ige geslachtsorganen ont kan dit leiden tot onvruc stoken worden, htbaarheid. Bij mannen veroorzaakt gonorroe me ontsteking van de urinebu estal een hevige is met een overvloedige geelgroene afscheiding tijdens het plassen als gev en hevige pijn olg. Hoe behandelen? Gonor roe
kan genezen worden me t antibiotica (cfr. chlamydi a).
Syfilis Wat? Syfilis is een zeer besmettelijke ziekte die er vroeger voor zorgde dat je blind of gek werd, of zelfs stierf, maar die nu in veel landen nog maar weinig voorkomt. De laatste jaren is er een lichte toename van het aantal syfilisgevallen. Syfilis wordt overgedragen door seksueel contact (zelfs zonder penetratie), intraveneus (uitwisselen van naalden) of van moeder op dochter. Symptomen: van syfilis krijg je kleine bobbeltjes rond de genitaliën. Die bobbels doen geen pijn maar je kan je wel licht grieperig voelen. Tijdens de tweede fase krijg je een soort roze uitslag over heel je lichaam. Hoe behandelen? Makkelijk te genezen met antibiotica.
35
Hiv
36
& aids
Wat is het? Het hiv-virus (het Human Immunodeficiency Virus) dat tot aids (Acquired Immunity-Deficiency Syndrome) kan leiden, kan je opdoen door een penetratie zonder condoom, door in aanraking te komen met besmet bloed (bij het uitwisselen van injectienaalden bijvoorbeeld) of door etter. Je loopt dus geen enkel risico op besmetting door te zoenen of mekaar te strelen. Zodra het hiv-virus doorgedrongen is in het lichaam, begint het het verdedigingsmechanisme aan te tasten. Je bent niet langer immuun tegen allerlei ziekten en je wordt steeds zwakker want ons immuniteitssysteem is gemaakt om ons lichaam te verdedigen tegen aanvallen van virussen en bacteriën die een infectie zouden teweeg kunnen brengen. Het vormt een schild tegen de agressie van buitenaf waar ons lichaam het slachtoffer van kan worden. Kortom: als je aids hebt, is je body niet meer in staat zich te verdedigen. Bij elk seksueel contact waar een penetratie aan te pas komt zonder condoom loop je het risico besmet te worden door het virus en dus seropositief te worden. Het enige middel om te weten of jij en je partner geen dragers zijn (en dus seropositief) is het ondergaan van een aidstest. Dit gebeurt via een eenvoudige bloedafname die je eender waar kan laten doen. Vraag aan je dokter hoe je te werk moet gaan. En vergeet niet dat er een incubatietijd van drie maanden is en dat je dus nog even zal moeten wachten om je te testen. De symptomen: je kan zonder het te weten drager zijn van het hiv-virus (en dus ook anderen besmetten). Na enkele weken voel je je dan vermoeid en zwak. Je hebt overal pijn en je klieren zwellen op. Later, als het aidsvirus zich in je lichaam heeft verspreid, kan je heel erge problemen krijgen: slecht zien, geheugenverlies, kanker, alle soorten infecties… Deze periode kan na enkele maanden maar ook na enkele jaren pas aanbreken. Er bestaan meer en meer methoden om het leven van een
aidspatiënt te verlengen maar aids blijft een levensbedreigende ziekte. De behandeling: de behandeling, die tritherapie wordt genoemd, kan ervoor zorgen dat je de aidsfase nooit of pas veel later bereikt doordat ze de voortplanting van het virus belemmert. De levensverwachting van iemand die seropositief is, gaat er zo op vooruit. Maar eens je drager bent van het virus blijf je dat voor de rest van je leven, ook al bestaan er dan goede remedies die het leven van de drager verlengen en de gevolgen van de besmetting door het hiv-virus bestrijden.
Hepatitis B Wat? Hepatitis B is een seksueel over draagbare aandoening die de lever aantast. De lever is een van de organen die verantwoordelijk zijn voor het zuiveren van je bloed en het afvo eren van giftige stoffen. Als je lever is aangetast, wordt je bloed dus niet voldoende gezuiverd. Hepa titis B wordt overgedragen door onveilig vrijen, tijdens de zwangers chap, langs het bloed maar ook lang s het speeksel! Symptomen: mensen met hepatitis B hebben last van vermoeidheid en grieperigheid. Verder kan het wit van hun ogen gelig worden, kan de urine donker worden en hebben ze geen eetlust meer. Anderen zullen er niets van merken. Hoe behandelen? Er bestaan geen gene esmiddelen voor, maar veel rusten kan helpen. Er bestaat wel een vaccin dat je prev entief tegen hepatitis B beschermt. Praa t erover met je arts, voor jongeren is dit gratis!
37
Test
De grote
soa
Beantwoord deze reeks van vragen één voor één, en controleer na elk antwoord of je het bij het juiste eind hebt. Als dat zo is, mag je over naar de volgende vraag. Als je er in slaagt om het hele vragenparcours juist te beantwoorden, mag je jezelf uitroepen tot ‘sekspert’ als het op soa en het vermijden ervan aankomt. Maar let op: word dan niet overmoedig, en blijf voorzichtig!
Vraag 1 : Als ik met een condoom vrij, is de kans dat ik genitale wratjes opdoe onbestaande. Vraag 2 : Als ik knuffel met mijn vriendinnetje kan ik besmet raken met hiv. Vraag 3 : Als je chlamydia hebt, heb je dat voor de rest van je leven. Deze ziekte kan niet genezen worden.
Vraag 4 : Herpes is een soa die je kan krijgen door te zoenen met iemand die drager is. Vraag 5 : Als je syfilis krijgt, word je krankzinnig. Vraag 6 : Als vrouw heb je veel minder last van gonorroe dan mannen. Vraag 7: Als ik als vrouw dus gonorroe heb, is er geen vuiltje aan de lucht. Vraag 8: Je kunt het merken wanneer iemand een seksueel overdraagbare aandoening heeft. 38
De
Antwoorden
Antwoord 1 : Niet helemaal. De kans is dan inderdaad heel klein, maar er kunnen zich bij je partner wratjes bevinden op plekken die het condoom niet bedekt, en waar er dus wel onderling contact is.
Antwoord 2 : Niet juist. Het hiv-virus kan je in principe alleen krijgen als je neukt zonder condoom, of als je via orale seks in contact komt met sperma of bloed van je partner. Antwoord 3 : Niet juist. Chlamydia kan genezen worden met antibiotica. Antwoord 4 : Juist. Herpes is inderdaad een van de weinige geslachtsziektes die je kan oplopen door te tongzoenen.
Antwoord 5 : Ja en nee. Van syfilis kon je vroeger krankzinnig worden, maar nu is de ziekte te genezen, en bovendien komt ze in onze streken weinig voor. Antwoord 6 : Klopt. De meeste vrouwen die deze ziekte hebben, ondervinden er weinig tot geen last van. Antwoord 7 : Toch niet. Als je het niet behandelt, kan een ontsteking van de baarmoeder, eileider of eierstokken optreden, wat op langere termijn kan leiden tot onvruchtbaarheid. Antwoord 8 : Absoluut niet. Iedereen kan drager zijn van een seksueel overdraagbare ziekte. Bescherm je dus altijd! 39
Zwanger?
De
Onvoorzichtig geweest, wat nu? pil
nood
Wat? Als je in de problemen komt (je condoom is gescheurd, je hebt gevrijd zonder voorbehoedsmiddel, je hebt de pil vergeten, je hebt overgegeven of last gehad van diarree nadat je je pil al had ingenomen en je hebt een van de daaropvolgende dagen seks gehad) is er nog altijd de ‘morningafterpil’. Deze noodpil kan een ongewenste zwangerschap voorkomen door de bevruchting in een vroeg stadium ongedaan te maken. Het is een tamelijk betrouwbaar middel maar toch minder efficiënt dan andere voorbehoedsmiddelen. Vrij dus liever veilig, dan hoef je er niet op te rekenen. Hoe? Je moet de ‘morning-afterpil’ zo snel mogelijk innemen (vanaf 24 uur na de onveilige seks en zeker vóór er 72 uur verlopen zijn). Na de inname van deze noodpil en tot aan je volgende regels kan je beter een extra voorbehoedsmiddel gebruiken als je vrijt. Waar? Je kan de noodpil verkrijgen in de apotheek waar ze maximaal 10 euro kost. Je hebt er geen doktersvoorschrift voor nodig. Maar als je er wel een hebt en je bent jonger dan 21 krijg je ze ook daar gratis. Je moet dan gewoon je SIS-kaart tonen.
40
Je hebt je voorbehoedsmiddel niet naar behoren gebruikt of je regels laten op zich wachten? Je bent bang dat je zwanger bent. Denk niet zomaar dat het de stress wel zal zijn als je bloedingen niet op tijd komen. Loop liever eens binnen bij een arts die je vertrouwt en vraag een test. Je kan ook gewoon een zwangerschapstest kopen in de apotheek of in sommige grootwarenhuizen. Maar de steun van een professional is natuurlijk goud waard.
Ja, zwanger
al zwanger. Het lijkt wel of Je bent nog maar een tiener en je bent heeft geslagen. Verzwijg dit iemand met een hamer op je hoofd amt of omdat je bang bent nieuws vooral niet omdat je je scha Praat erover met je ouders. voor de reacties van je omgeving. ze het nieuws vernemen, Zelfs al krijg je eerst de volle laag als Vind je dat echt geen opuiteindelijk zullen ze je zeker helpen. iemand anders in vertroutie? Raadpleeg dan je dokter of neem het recht om het te weten. Hij wen. De vader van je kind heeft ook ordelijk. is bovendien, net zoals jij, verantwo
Wat nu?
Er zijn drie manieren om je zwangerschap aan te pakken. Je kan ervoor kiezen om je kindje te houden en het zelf op te voeden. Een tweede optie is om je kindje ter wereld te brengen en het af te staan voor adoptie of pleegzorg. Ten slotte bestaat de mogelijk heid tot zwangerschapsafbreking of abortus. Geen enkele van deze drie mogelijkheden is de makkelijkste of de beste! De keuze hangt volledig van jezelf (en de vader van het kind) af.
41
al Pas tiener en
moeder Zelf opvoeden?
Een kind opvoeden is fantastisch, maar niet gemakkelijk. Dat geldt voor volwassenen maar nog veel meer voor tienermoeders. Wie af en toe babysit weet hoeveel aandacht zo een kindje van je vraagt, en in dat geval ben je er zelfs na een avondje weer vanaf! Zeker als je kind nog een baby is, heeft het 24 uur op 24 je aandacht nodig. Voeden, pampers verversen, naar bed brengen en er om de zoveel uur weer uithalen om te eten, wassen, knuffelen, om het te laten ophouden met huilen, enzovoort. Zowel praktisch als financieel wordt het een hele opgave. Er blijft weinig tijd over voor jezelf en je vrienden. Bij iedereen zijn de omstandigheden anders, maar in welke situatie je je ook bevindt: het tienermoederschap is geen lachertje!
Adoptie/pleegzorg? Je kan je kind na de geboorte ook afstaan voor adoptie. Hou er dan wel rekening mee dat je je kindje negen maanden zelf draagt. Dat is niet alleen een zware opgave, het zorgt er ook voor dat er in die periode al een intense band ontstaat. Op pagina 46 en 47 van dit boekje kom je te weten waar je met vragen omtrent adoptie en pleegzorg terechtkan.
42
Abortus Wat
In België is abortus (ook vrijwillige zwangerschapsonderbreking genoemd) toegelaten in de eerste twaalf weken van de zwangerschap. In sommige gevallen is abortus ook na die periode mogelijk. Abortus is en blijft een moeilijke beslissing, zowel op lichamelijk als op psychologisch vlak.
Waar De onderbreking van de zwangerschap kan plaatsgrijpen in een abortuscentrum (waar je bovendien terechtkan voor goede raad) of in sommige ziekenhuizen (raadpleeg je dokter als je niet weet waar je naartoe moet). Tussen de eerste consultatie in zo’n centrum of in het hospitaal en de ingreep zelf is een verplichte bedenktijd van zes dagen ingelast. Tijdens die periode wordt er naar je geluisterd en word je goed opgevolgd.
Hoe Er zijn twee technieken om een zwangerschap te onderbreken • De abortuspil Het gaat eigenlijk om verschillende pillen. Eerst neem je er een in aanwezigheid van een dokter om de zwangerschap te stoppen en 48 uur later neem je een andere. Dit doe je alleen of bij de dokter, dat beslis je zelf. Die tweede pil doet de baarmoeder samenkrimpen en zich legen (het effect voelt net aan of je overvloedige regels hebt). De techniek van de abortuspil kan enkel gedurende de eerste zeven weken van de zwangerschap worden toegepast. • Een zuigcurettage Dit is een operatie tijdens dewelke, onder lokale verdoving (of algemene verdoving enkel in het ziekenhuis) de baarmoeder wordt leeggezogen met een klein buisje, dat men een sonde noemt. Deze methode wordt in België toegepast tot 12 weken.
Prijs De prijs verschilt naargelang je de abortus laat uitvoeren in een abortuscentrum of in het ziekenhuis. In het eerste geval is het vrijwel gratis, want het wordt betaald door de ziekteverzekering. Je betaalt in dit geval maximaal 2 x 1,42 euro. In het ziekenhuis is het gewoonlijk iets duurder. Informeer je dus goed. In ieder geval hoeft de prijs geen obstakel te zijn.
43
Getuigenissen
Tiener en zwanger: voor de ene is dit goed nieuws, voor de andere een heuse ramp.
Laurence werd op haar dertiende zwanger: “Ik was heel blij toen ik ontdekte dat ik zwanger was. Mijn ouders waren aanvankelijk niet enthousiast, maar ze zijn ondertussen al bijgedraaid. De vader van het kindje zie ik niet meer, maar mijn nieuwe vriendje ziet het volledig zitten om voor het kind te zorgen.”
Elsie
mag er niet aan denken om op haar leeftijd - ze is 14 - moeder te worden: “Ik besef heel goed welk luilekkerleventje ik leid, en ik zou dat voor geen geld van de wereld willen missen: geen geldzorgen, plezier maken met mijn vriendinnetjes... Ik heb een vriendje en we hebben nog geen seks gehad, maar als dat er ooit van komt, zal ik er zeker voor zorgen dat ik voldoende beschermd ben, om een zwangerschap te vermijden!”
Lies
is een jonge mama en ze is daar heel blij mee: “Veel mensen wijzen alleen maar op de nadelen ervan, maar een jonge moeder zijn, is voor mij het mooiste dat er is. Het leuke voor het kind zelf is dat het leeftijdsverschil veel kleiner is en dat je daardoor een andere, soms hechtere, band met je kind hebt. Iedereen beslist dat natuurlijk voor zichzelf.”
Nikka
werd op haar vijftiende mama, en ze heeft er nog altijd spijt van dat ze onveilig vrijde: “Mocht ik de klok een paar jaar kunnen terugdraaien, zou ik het wel weten: veilig vrijen of niet vrijen! Maar nu is het te laat, en moet ik leren leven met de zware last van het ouderschap. Ik was pas 15 toen ik een zoontje kreeg, en sindsdien leef ik meer als een volwassene dan als een tiener die kan genieten van zijn jeugdjaren...”
44
Tiener en zwanger: ik kan erover meespreken. Toen de dokter me verteld e dat ik misschien zwanger was en nadat dat bevestigd werd door een zwangerschapstest, veranderde mijn hele leventje. Ik had heel and ere dingen aan mijn hoo fd: school, vrienden en vrie ndinnetjes, plezier maken , sporten, uitgaan... Aanvankelijk zou ik voo r een abortus kiezen, vooral onder invloed van mijn ouders, maar al snel besefte ik dat ik dat helemaal niet wou. Ik wist dat ik het kindje ter wereld zou brengen en zelf zou opvoeden! Dat was voor mij de enige keuze waar ik me goed bij voelde. Toen het zo ver was en Dylan ter wer eld kwam, was dat het mooiste moment van mij n leven. Maar enkele dagen na de geboorte was het overweldigende er snel af! Elke seconde van de dag ben je met je kin dje bezig! Je zorgeloze tienerleventje behoort voorgoed tot het verled en. Honderduit babbelen me t je vriendinnetjes over de jongens uit de klas lijk t nu soms een beetje stom. Om mezelf een bre ak te gunnen, heb ik onlangs nog eens afgesp roken met een vriendin in ons favoriete café. Dat was wel leuk, maar al snel begon ik weer aan Dylan te denken, en wo u ik naar huis om bij hem te zijn.
Laura 45
Waar kan je terecht met
vragen ?
Met dit boekje hebben we geprobeerd om je een beetje wegwijs te maken in de wereld van veilige seks en voorbehoedsmiddelen. Maar vanzelfsprekend zijn er nog duizenden zaken die we niet behandeld hebben, en is de kans groot dat je nog met vragen zit. Enkele adressen waar je terechtkan met die vragen:
www.tienermoeders.be Op deze site vind je info over tienermoeders en kun je er in contact mee komen. Je kunt ook elke avond tussen 18 en 22 uur anoniem terecht bij de Luistertelefoon (078/153045).
JAC
www.sensoa.be/jong Sensoa is het Vlaamse centrum voor seksuele gezondheid en hiv. De site sensoa.be/jong richt zich meer specifiek op jongeren. Je vindt er een heleboel informatie over veilig vrijen en seksualiteit op jongerenmaat. Je krijgt er info over hoe je met liefde en lust omgaat, maar ook over hoe je reageert op ongewenste intimiteiten. Je vindt er nieuwtjes over seksualiteit uit kranten, tijdschriften en andere media... Verder kan je deelnemen aan allerlei wedstrijdjes, lees je er straffe verhalen, vind je een agenda met alle evenementen die veilig vrijen als thema hebben en nog veel meer. Ook interessant: je kan online vragen stellen over veilig vrijen en seksualiteit, die binnen de 48 uur beantwoord worden. Kortom: een straffe bron van info!
CLB De Centra voor Leerlingenbegeleiding ondersteunen de jongeren zelf, maar ook hun ouders, leerkrachten en de schooldirecties. De bedoeling is om de leerlingen te helpen bij hun studies en op het vlak van bijvoorbeeld preventieve gezondheidszorg.
Het JAC (Jongeren Advies Centrum) geeft informatie, hulp en advies aan jongeren tot 25 jaar, ook over seks. Heb je vragen over je seksuele geaardheid, denk je dat je zwanger bent maar durf je het niet aan je ouders vertellen... bij het JAC staan ze klaar om je te helpen! Meer info en adressen op www.jac.be
Huisarts Je kan altijd bij je huisarts terecht voor deskundige raad. Je mag alles vertellen wat op je lever ligt zonder het gevaar te lopen dat ook anderen die informatie te horen krijgen. Je huisarts kent je ook een stukje persoonlijk en kan dus tot op zekere hoogte rekening houden met wie je bent.
www.crz.be Het Centrum voor Relatievorming en Zwangerschapsproblemen helpt je bij vragen over je relatie, seksualiteit, zwangerschap en de keuzes die daarbij horen.
www.abortuscentra-vlaanderen.be In deze centra vind je info over en hulp bij ongewenste zwangerschappen.
46
Nuttige links: www.clicksafe.be / www.crejaksie.be / www.condoshop.be www.jeugdenseksualiteit.be / www.jongereninformatie.be / www.weljongniethetero.be Veilig Vrijenlijn voor informatie en vragen over anticonceptie, soa en hiv: 078 15 15 15
47
Website
Oh help, er is ook een
lig be. Daar staat alles over vei htingssite; www.laura. rlic voo een erp ook erw er ond is k je kennis over het Naast dit voorlichtingsboe paar handige snufjes om elegd. En je vindt er een uitg t kor s een nog en vrij jagen. pijlsnel de hoogte in te
in samenwerking met
Snufje 1 Doe de vrijerstest
Voor je met je (toekomstig) lief in bed belandt, wil je natuurlijk weten of hij of zij een veilige vrijer is. Om dat te ontdekken, hebben we een handig trucje bedacht: de vrijerstest. Je kan ‘m op je grote liefde uittesten, maar ook op de rest van je vriendenbende. Zo weet je meteen hoe safe die is. En hoe safe je eigenlijk zelf bent.
Snufje 2 Voeg Doctor Love toe aan je internetbuddies
een vraag over veilig Als je Doctor Love toevoegt aan je internetbuddies stuurt hij je elke dag en met glans te slagen vrijen. Het antwoord krijg je er ook bij. Handig om je kennis te testen in de vrijerstest.
Snufje 3 Maak het jezelf makkelijk
Is een boek lezen niet echt aan jou besteed? Dan download je de audioversie gewoon op je iPod. Zo heb je alle info over veilig vrijen altijd bij je. Je weet maar nooit…
48
www.apb.be www.ophaco.org www.cm.be www.socmut.be www.mloz.be www.neutrale-ziekenfondsen.be www.mut400.be www.caami-hziv.fgov.be www.riziv.be
www.laura.be
Een boodschap van uw apotheker, uw ziekenfonds en het RIZIV.
