Help uw kind bij het leren van taal Een handleiding voor ouders en verzorgers
De hoortoestellen van uw kind versterken alle omgevingsgeluiden Het doel van hoortoestellen bij een kind is dat het gegarandeerd spraak hoort. Constant en op een veilig en comfortabel volume. De eerste drie levensjaren van uw kind zijn cruciaal voor het leren van taal. Vroege stimulatie van het gehoor en blootstelling aan spraak en taal is dé sleutel tot goede taalontwikkeling. Deze brochure geeft u concrete voorbeelden voor ondersteuning van de spraak- en taalontwikkeling. Ook ziet u mijlpalen in de ontwikkeling.
Communicatie met uw kind Kinderen communiceren vanaf de eerste dag na hun geboorte Baby’s en ouders hebben een speciale band en communiceren op een unieke manier met elkaar. Deze communicatie is zeer belangrijk, ongeacht of uw kind nu goed of slecht hoort. Tips om goed met uw kind te communiceren: • • •
•
Praat veel tegen uw kind, vanaf een kleine afstand. Spreek duidelijk en op een normaal volume. Veel oogcontact, aanraking, knuffels en kusjes zorgen voor interactie tussen u en uw baby. Een-op-eengesprekken zijn goed voor iedereen, maar in het bijzonder voor een kind. Uw kind leert taal door te luisteren én te kijken naar uw bewegende mond en uw gezichtsuitdrukkingen. U stimuleert spraak- en taalontwikkeling via interactie met uw kind: via spelen, voorlezen, samen muziek luisteren en andere activiteiten die u dagelijks samen doet.
Leer hoe uw kind het beste uit zijn hoortoestellen haalt Goede toegang tot geluid is de basis voor de spraak- en taalontwikkeling van uw kind. Elk uur dat uw kind wakker is, is voor hem of haar een kans om te luisteren en te leren. Hoortoestellen en/of hooraccessoires laten uw kind horen en vergroten de mogelijkheid om spraak en taal te ontwikkelen. Hoe uw kind meer toegang tot geluiden krijgt: •
•
• •
•
•
Wees bewust van de achtergrondgeluiden in de omgeving waar uw kind zich bevindt. Veel geluid op de achtergrond bemoeilijkt het luisteren. Het geluid kan komen vanaf de TV of de radio, ventilatoren, auto’s of andere mensen die gesprekken voeren. Zorg voor een spreekafstand tussen de één en twee meter. Zak zo nodig door uw knieën om op gelijke hoogte met uw kind te komen. Spreek duidelijk maar schreeuw niet, omdat dat uw verstaanbaarheid verslechtert. Probeer uw kind altijd aan te kijken, ook als het zijn gezichtje van u wegdraait. Als uw kind niet verstaat of begrijpt wat u zegt, herhaal het dan met simpelere of andere woorden. Gebruik gebaren om uw boodschap kracht bij te zetten. Maak gebruik van ondersteunende apparaten zoals de ReSound UniteTM MiniMicrofoon of een FM-systeem om zo het spraakverstaan in een luidruchtige omgeving te vergroten. Moedig uw kind aan om zijn hoortoestellen zo vaak mogelijk te dragen, het liefst de hele dag. Geef complimentjes en laat weten hoe knap u het vindt dat hij ze draagt.
Mijlpalen in luisteren, spreken en taalgebruik
Deze tabellen tonen wat uw kind ongeveer doet op de leeftijden van 0-6 maanden, 6-12 maanden, 1-2 jaar, 2-3 jaar en 3-4 jaar. Let op, dit is slechts een leidraad. Elk kind ontwikkelt zich naar zijn eigen, unieke tijdlijn.*
0-6 maanden Mogelijke taalvaardigheden • Schrikt van harde geluiden. • Laat verschillende huiltjes horen voor verschillende doelen (honger, pijn, natte luier, contactbehoefte). • Maakt geluidjes bij ongemak en plezier. • Brabbelt.
Mogelijke luistervaardigheden • Herkent en zoekt vertrouwde geluiden en stemmen en is stil als het zo’n bekend geluid hoort. • Maakt onderscheid tussen spraak en andere geluiden. • Draait hoofdje naar geluiden toe. • Bekijkt speelgoed dat geluid of muziek maakt.
Hoe u de taalontwikkeling van uw kind kunt ondersteunen • Als uw kind brabbelt en gorgelt, antwoord dan met hetzelfde geluid. • Praat tegen uw baby tijdens het voeden, aankleden, vasthouden, knuffelen en spelen. • Zing liedjes. • Zet muziek aan.
Hoe u de luistervaardigheden van uw kind kunt ondersteunen • Gebruik speciale intonatie als u tegen uw kind praat. • Schenk aandacht aan geluid in de omgeving en wijs in de richting van waar het vandaan komt.
*Van L. Oeserreich: ‘Understanding Children Language Development Guidelines’ en website van de American Speech-Language Hearing Association (2011). Hoe leert uw kind luisteren en praten?
Mijlpalen in luisteren, spreken en taalgebruik
6-12 maanden Mogelijke taalvaardigheden • Begrijpt de namen van een aantal vertrouwde voorwerpen. • Toont interesse in boeken met plaatjes. • Let aandachtig op bij gesprekken. • Brabbelt met veel expressie, alsof het praat. • Brabbelt in korte lettergrepen: "dada" en "mama". • Begrijpt "nee" en "dag". • Zegt misschien de eerste woordjes.
Mogelijke luistervaardigheden • Reageert op eigen naam. • Draait hoofd om als reactie op geluid. • Reageert op simpele verzoeken.
Hoe u de taalontwikkeling van uw kind kunt ondersteunen • Leer uw baby zijn naam en de namen van vertrouwde voorwerpen. • Zeg wat u doet: "Nu ga ik een fruithapje voor je maken". • Speel kiekeboe met uw kind. • Zet uw kind op schoot en laat het plaatjes zien uit tijdschriften en boeken • Zing eenvoudige kinderliedjes.
Hoe u de luistervaardigheden van uw kind kunt ondersteunen • Schenk aandacht aan geluiden: "Luister, hoor je dat hondje blaffen?" • Geef uw kind eenvoudige opdrachten: "Geef me dat blokje", "Kom hier".
1-2 jaar Mogelijke taalvaardigheden • • • • • • • • • • • •
Imiteert veel nieuwe woorden. Zegt twee of meer woorden Praat in zinnen (of iets dat er op lijkt). Imiteert vertrouwde geluiden zoals auto’s, vliegtuigen en vogels. Geeft met één woord antwoord op vragen. Kan u vertellen wat hij wil door er naar te wijzen of een woord te noemen. Gebruikt eigen voornaam. Herhaalt een woord of een zin steeds weer. Noemt de namen van speelgoed en bekende voorwerpen. Maakt zinnen van twee of drie woorden zoals "Ga dag-dag", "Mijn schoen" en "Meer sap". Neuriet of probeert eenvoudige liedjes te zingen. Zegt 10 tot 20 woorden: 12 - 18 maanden: 3 -10 woorden 18 - 24 maanden: 10 - 100 woorden.
Mogelijke luistervaardigheden • • • •
Volgt eenvoudige éénstaps-opdrachten uit. Draait hoofd naar geluiden uit alle richtingen. Kijkt naar een pratend persoon. Wijst een paar lichaamsdelen aan als iemand daar om vraagt. • Luistert naar eenvoudige verhalen, liedjes en rijmpjes. • Begrijpt meer woorden: 12 - 18 maanden: 75 - 100 woorden 18 - 24 maanden: 100 - 200 woorden.
Hoe u de taalontwikkeling van uw kind kunt ondersteunen • Leer uw kind de namen van mensen, lichaamsdelen en voorwerpen. • Lees elke dag voor uit een boek met grote plaatjes van vertrouwde dingen zoals mensen, bloemen, huizen en dieren en benoem ze ook. • Spreek duidelijk en gebruik eenvoudige woorden.
Hoe u de luistervaardigheden van uw kind kunt ondersteunen • Geef eenvoudige opdrachten: "Geef het autootje aan papa". • Stimuleer uw kind om zinnen te herhalen. • Lees rijmpjes voor met interessante geluiden die gecombineerd zijn met acties of plaatjes. • Leer welke geluiden verschillende voorwerpen maken.
Mijlpalen in luisteren, spreken en taalgebruik
2-3 jaar Mogelijke taalvaardigheden • • • • •
Praat in eenvoudige zinnen en uitdrukkingen. Begint te praten in meervoud en verleden tijd. Praat in zinnen van twee tot drie woorden. Bekijkt graag boekjes. Vocabulair breidt zich uit naar zo’n 500 woorden.
Mogelijke luistervaardigheden • Reageert op eenvoudige aanwijzingen • Reageert als iemand hem bij naam noemt. • Geniet van het luisteren naar eenvoudige verhalen, rijmpjes en liedjes. • Herhaalt woorden die iemand anders zegt. • Wijst naar ogen, oren en neus als iemand dat vraagt.
Hoe u de taalontwikkeling van uw kind kunt ondersteunen • Speel woordspelletjes zoals "Naar bed naar bed zei Duimelot". • Speel spelletjes als "Memory". • Praat en lees elke dag met uw kind. • Geef uw kind antwoord in een hele zin, niet alleen met "ja" of "nee".
Hoe u de luistervaardigheden van uw kind kunt ondersteunen • L eer uw kind eenvoudige liedjes en rijmpjes. • Zoek apps die uw kind stimuleren om te luisteren en woorden te herhalen.
3-4 jaar Mogelijke taalvaardigheden • Zegt eigen voor- en achternaam. • Begrijpt woorden die een richting aangeven, zoals "Over, onder, op en in" • Begrijpt "Nu, straks, later". • Vraagt "Wie, wat, waar, waarom". • Praat in complete zinnen van 3 tot 5 woorden: "Mamma eet een appel." "Mijn broek is geel". • Herhaalt graag woorden en geluiden, steeds weer. • Vertelt graag eenvoudige verhalen vanaf een plaatje of boek. • Zingt graag een liedje en kan toon houden. • Herkent de primaire kleuren: rood, blauw, geel en groen.
Mogelijke luistervaardigheden • H oudt van bekende verhalen, ze moeten exact verteld worden zoals ze in het boek staan. • Luistert graag naar verhalen en herhaalt eenvoudige gedichten. • Herkent dagelijkse geluiden.
Hoe u de taalontwikkeling van uw kind kunt ondersteunen • B etrek uw kind in uw alledaagse gesprekken. Zeg wat u van plan bent te gaan doen, stel vragen en luister. • Speel eenvoudige spelletjes en leer begrippen zoals "Over, onder, op en in". • Lees voor uit boeken met gedichten, liedjes en rijmpjes. • Laat uw kind kennismaken met complexere taalbegrippen. Kind: "De pop slaapt". U: "Ja, de pop slaapt in haar bedje, wil je haar even knuffelen?"
Hoe u de luistervaardigheden van uw kind kunt ondersteunen • Stimuleer uw kind om zijn favoriete verhalen te herhalen. • Stimuleer uw kind om eenvoudige rijmpjes te herhalen. • Praat over geluiden die u in de omgeving hoort.
Referenties: American Speech-Language Hearing Association Website (2011). Hoe leert uw kind luisteren en praten? Verkregen van http://www.asha.org/public/speech/development/ www.babyhearing.org Lanza, J.R. & Flahive, L.K. (2008). LinguiSystems guide to communication milestones: 2009 Edition. East Moline, IL: LinguiSystems, Inc. Verkregen van http://www.linguisystems.com/pdf/Milestonesguide.pdf (11-27-2011) Oesterreich L. Understanding Children Language Development. Guidelines. De Ohio State University. http://ohioline.osu.edu/uc/pdf/1529f.pdf
M102357-NL-15.07-Rev.A
ReSound® ontwikkelt hoortoestellen die het natuurlijke oor nabootsen. Wij willen u een rijk, actief en bevredigend leven laten leiden, waarin u niet wordt gehinderd door uw gehoorverlies. ReSound Up Smart™ verwerkt de vooruitstrevende technologie van ReSound® in hoortoestellen voor kinderen. Samen met de unieke Unite™ MiniMicrofoon maximaliseert de ReSound Up Smart™ de spraak- en taalontwikkeling voor kinderen van alle leeftijden. www.resound.nl/up
De vermelde handelsmerkenzijn eigendom van en worden gebruikt door de GN ReSound Group en haar dochterondernemingen. iPod, iPad en iPhone zijn handelsmerken van Apple inc.
