“OGW maakt onderwijs efficiënter en effectiever”
En verder: Schoolleidersopleiding vliegwiel voor ontwikkeling p.27 CNA opleidingspartner in IB-academie p.29 Taal en VVE op Amsterdamse voorscholen p.30
Nascholing en professionalisering voor leerkrachten, teams en schoolleiders
Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013/14 pagina Voorwoord
1
Welkom bij het Centrum voor Nascholing
2
Opleidingen, trainingen en maatwerk
4
1. Onderwijskwaliteit
4
2. Vakonderwijs
8
3. Veilig pedagogisch klimaat
12
4. Omgaan met verschillen
14
5. Het jonge kind en VVE
16
6. Montessori-onderwijs
18
7. Personeels- en Teamontwikkeling
20
8. Leiderschapsacademie
24
Schoolvoorbeelden
28
Team Primair Onderwijs
31
Totaaloverzicht opleidingen, trainingen en maatwerk 32 Colofon
leren in verbinding
2
33
Met dit motto biedt het CNA een kleurrijk palet aan professionaliseringsmogelijkheden in het primair onderwijs. In deze brochure stellen we de vele ontwikkelmogelijkheden aan je voor, van VVE-programma’s tot postHBO en masteropleidingen. Wellicht heb je al een uitgesproken idee over een bepaalde opleiding die je wilt volgen. Of misschien wil je je eerst oriënteren op wat er zoal mogelijk is om je verder te bekwamen of een nieuwe weg in te slaan in je loopbaan. De mogelijkheden zijn bijna onbegrensd en zeker niet in één brochure te vatten. Bezoek daarom ook eens onze website www.centrumvoornascholing.nl Natuurlijk kun je altijd rechtstreeks contact met ons opnemen om vragen en wensen te bespreken. Naast het geven van individuele adviezen, praten we ook graag met teams en directies om de nascholingsactiviteiten nauw te laten aansluiten bij het personeelsen professionaliseringsbeleid van de school. Want persoonlijke ontwikkeling en schoolontwikkeling gaan bij CNA hand in hand. Namens alle trainers en adviseurs wens ik je veel succes met het kiezen van een leerzaam traject! Rika Schut, directeur
Welkom bij het Centrum voor Nascholing Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
de vragen die echt belangrijk zijn. Opleiding en advisering moeten bijdragen aan individuele wensen en aan de schoolontwikkeling. Een goede verkenning van de vraag verhoogt de opbrengst van de opleiding of het adviestraject.
Het Centrum voor Nascholing (CNA) is een zelfstandig instituut van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. Al meer dan 15 jaar verzorgen we opleidingen, trainingen en advies voor alle sectoren van het onderwijs. De meer dan honderd medewerkers dragen bij aan de professionalisering van leraren, leidinggevenden, directies, besturen en onderwijsondersteunend personeel.
Onderzoeksmatig werken
Duurzame onderwijsontwikkeling In het primair onderwijs gaat het niet alleen om het leren van leerlingen, maar ook om het leren van leerkrachten, teams en schoolleiders. Langzaamaan ontstaat er overeenstemming over het feit dat de kwaliteit van het onderwijs valt of staat bij de continue professionalisering. CNA wil graag een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van onderwijsinstellingen tot lerende organisaties. We zijn ervan overtuigd dat het leren van leerkrachten en schoolleiders vooral op de scholen zelf moet plaatsvinden, zodat het leren van individuen, van teams en van de gehele onderwijsgemeenschap samen tot een krachtige ontwikkeling leidt. Dat is wat wij verstaan onder duurzame onderwijsontwikkeling.
Een belangrijk uitgangspunt bij de scholingsactiviteiten van CNA is dat de praktijk van de cursisten centraal staat bij de trainingen en opleidingen. Duaal leren betekent niet af en toe een opdracht in de eigen onderwijspraktijk, maar het continu inbrengen van die praktijk in de opleiding. Zowel bij de intakes van de opleidingen als bij aanvragen voor maatwerk en advies gaan we altijd met de klant op zoek naar
Onze klanten
CNA werkt zowel proces- als resultaatgericht, vanuit een directe betrokkenheid bij de vragen van de school. Uitgangspunt is altijd de eigen onderwijspraktijk en de eigen visie op verandering.
CNA heeft een brede klantenkring binnen en buiten Amsterdam. Hieronder een greep uit onze opdrachtgevers.
Eén van de onderscheidende kenmerken van het aanbod van CNA is het stimuleren van een onderzoeksmatige houding bij de cursisten. De vaardigheden die daarbij horen maken deel uit van de opleidingen en trainingen. Cursisten kunnen met hun onderzoeksvaardigheden een belangrijke bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van het onderwijs. Het verzamelen en interpreteren van data zijn belangrijke vaardigheden voor de kwaliteitszorg.
1. Met u in gesprek
Kwaliteit
3. Een voortraject op maat
De kwaliteit van CNA hangt samen met de deskundigheid van de opleiders, trainers en adviseurs en met de unieke samenwerking met de Universiteit van Amsterdam en Hogeschool van Amsterdam. Onze trainers en adviseurs werken in opleidingen en onderzoek samen met docenten en onderzoekers van deze instellingen. Daarmee is gegarandeerd dat de nieuwste onderwijskundige inzichten doorklinken in trainingen en opleidingen. CNA betrekt cursisten en opdrachtgevers intensief bij het borgen van de kwaliteit van het aanbod. Daarnaast zijn er ook externe instanties die de kwaliteit periodiek meten. CNA heeft het CEDEO keurmerk voor klanttevredenheid bij zowel de opleidingen als bij het maatwerk. Een aantal opleidingen is door CPION geregistreerd als post- hbo registeropleiding en onze masteropleidingen zijn geaccrediteerd door de NVAO.
Praktijkgericht en maatwerk
Maatwerk en advies
Internationalisering CNA vindt het belangrijk om kennis te delen, ook over de landsgrenzen heen. Zo maken we met onze masterstudenten internationale studiereizen naar landen als Finland, Schotland en Canada om te leren van elkaars onderwijs. Ook investeert CNA in duurzame onderwijsontwikkeling in ontwikkelingslanden. Zo heeft CNA in samenwerking met Edukans Werelddocenten een train-de-trainersprogramma opgezet in Malawi. Twee keer per jaar gaan CNA-trainers naar Malawi om lerarenopleiders te trainen, bijvoorbeeld op het gebied van activerende didactiek.
AGORA, Zaandam Anne Frankschool, Amsterdam ASKO, Amsterdam Boog, Nieuw-Vennep BOOR, Rotterdam De Blauwe Loper, Heerhugowaard Dr. Rijk Kramerschool, Amsterdam Gemeente Amsterdam – Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling IJsterk peuterspeelzalen, Amsterdam ISOB, Castricum KDV Het Amsterdamse Poortje MONTON, Soest OBS Dorus Rijkers, Amsterdam Openbaar Primair Onderwijs, Amsterdam Panta Rhei, Den Haag Primair SKO, Geffen Samen Tussen Amstel en IJ, Amsterdam Sophia Stichting / SKOV, Voorhout SOPOH, Hoofddorp Stichting Flore, Heerhugowaard Surplus, Schagen Tabijn, Heemskerk Thamen, Uithoorn Zaan Primair, Zaandam
U hebt een leervraag op het gebied van onderwijsontwikkeling en professionalisering. Wij komen graag bij u langs voor een persoonlijk gesprek, om een beter beeld te krijgen van uw precieze leervraag.
2. Ons voorstel
In onze offerte doen wij u een concreet scholingsvoorstel. Daarin wordt meteen duidelijk welke investering het van de school vraagt. Om het effect van de training te vergroten, brengen we samen met u in kaart hoe uw huidige situatie is, en waar u precies naartoe wilt. In sommige gevallen spelen er nog andere zaken die eerst opgelost moeten worden, voordat we aan de slag kunnen.
4. Trainen en begeleiden
De trainingen zijn altijd praktijkgericht: deelnemers reflecteren op de dagelijkse werkpraktijk en krijgen inzicht en vaardigheden om in de praktijk mee aan de slag te gaan. De trainers en adviseurs zijn erop gericht het lerend vermogen van de deelnemers te vergroten. Reflectie en een onderzoeksmatige houding zijn daarbij onmisbaar. De werkvormen zijn interactief en soms maken we gebruik van rollenspellen.
5. Evaluatie en nazorg
Na afloop van de training komt het erop aan: brengen de deelnemers het geleerde ook in de praktijk? Om dit proces te begeleiden, bieden we u verschillende vormen van nazorg. Te denken valt aan individuele coaching, projectmanagement bij de implementatie, een terugkomdag of een effectmeting.
Leercirkel voor Professionele Leerteams 2
3
1. Onderwijskwaliteit Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Master Professioneel Meesterschap Masteropleiding
Naam: Ivonne Jongejans Funcie: leerkracht en adjunct School: OBS ‘t Tilletje in Warder Opleiding: Master Professioneel Meesterschap
Het onderwijs heeft behoefte aan excellente leraren die goed zijn in hun vak en de ambitie hebben om de lespraktijk voortdurend te onderzoeken en verbeteren. Voor deze getalenteerde leerkrachten is er een uniek masterprogramma: Professioneel Meesterschap. Een masteropleiding die uitdaagt tot ondernemen, onderzoeken en inspireren.
“Ik heb voor deze master gekozen omdat ik mij verder wilde verdiepen in het onderwijsvak en mijn handelen in de klas en in de school theoretisch kunnen onderbouwen. Na mijn opleiding tot schoolleider bij CNA merkte ik dat ik mij vooral wilde blijven ontwikkelen in de didactiek. Het leren van de leerlingen, dat is waar het voor mij om gaat en dat staat ook bij de master Professioneel Meesterschap centraal.
Deelnemers ontwikkelen een onderzoeksmatige houding die leidt tot praktisch toepasbare verbeteringen in het onderwijs, zowel in de eigen klas als binnen het team en de school. Daarmee geeft deze masteropleiding invulling aan de competenties die de LB-functie in het basisonderwijs voorstaat. De eigen leervragen staan in de opleiding centraal. Iedere deelnemer kiest een onderzoeksonderwerp en werkt dit uit tot een concreet verandertraject in de eigen school. Na succesvolle afronding ontvang je het NVAOerkende masterdiploma Master of Education.
De eerste weken bestonden uit veel lees- en schrijfwerk: ik verslond allerlei boeken over leerpsychologie en breinleren en schreef er essays over. Op dit moment komt de opleiding in een stroomversnelling, want we zijn nu bezig met de opzet voor het onderzoek. Mijn onderzoek zal gaan over de didactiek van het technisch lezen voor leerlingen vanaf groep 3. Er is steeds meer bekend over de taalontwikkeling van jonge kinderen, en die kennis probeer ik mee te nemen in het onderzoek. Op die manier hoop ik de kloof tussen praktijk en wetenschap te verkleinen.
Educatief Meesterschap Amsterdam De master wordt uitgevoerd door opleiders van Educatief Meesterschap Amsterdam, een consortium van de Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam en het Centrum voor Nascholing. Wanneer: tweejarige opleiding, tweewekelijkse bijeenkomsten op vrijdag, start september 2013 Waar: Centrum voor Nascholing, Amsterdam Kosten: zie website Lerarenbeurs: ja Contactpersoon: Caroline Offerhaus,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/ema
Het onderwijs is in beweging. Leerkrachten worden uitgedaagd kinderen voor te bereiden op de snel veranderende maatschappij en tegelijkertijd te focussen op zichtbare resultaten. Van leerkrachten vraagt dit reflectie op het eigen handelen om de kwaliteit van het onderwijs voortdurend te verbeteren.
Door de opleiding ben ik veel kritischer naar het onderwijs gaan kijken. Ook probeer ik het leren van elkaar in het team steeds aan te zwengelen: bij elkaar in de lessen kijken, elkaar coachen en reflecteren op het werk: wat werkt wel en wat niet? We kunnen zoveel van elkaar leren! Ik hoop dat ik andere leerkrachten uit het primair onderwijs kan inspireren om deze opleiding te gaan doen, want ik vind het belangrijk dat collega’s op een onderzoeksmatige manier leren kijken naar het onderwijs.”
De uitgebreide programmagids is te downloaden of te bestellen via de website.
4
5
1. Onderwijskwaliteit Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Opbrengstgericht werken Post-HBO opleiding
Teamtraining Opbrengstgericht werken Maatwerk
Opbrengstgericht werken is een kansrijk middel om doelgericht de kwaliteit van het (taal/lees- en reken)onderwijs te verbeteren. In deze opleiding voor ervaren leerkrachten, begeleiders en directeuren krijg je zicht op de betekenis van opbrengstgericht werken en hoe dit bij op school in de praktijk gebracht kan worden. Tijdens de opleiding word je toegerust om met behulp van data te verhelderen welke resultaten je wilt behalen en hoe de vorderingen die leerlingen maken gemeten kunnen worden. Elke deelnemer kiest een opbrengstgericht project in de eigen school en leert gebruikmaken van data uit de eigen praktijk (toetsgegevens, observaties etc.). Tijdens de bijeenkomsten verkrijgen de deelnemers inzicht in methoden van dataverzameling en leer je werken met verschillende tools, waaronder actie-onderzoek. Vervolgens leer je op basis van de data een handelingsplan te maken. Verkregen inzichten kunnen vervolgens direct worden toegepast in de praktijk. Deelnemers ontvangen een getuigschrift dat mogelijkheden biedt om door te stromen naar de Masteropleiding Professioneel Meesterschap.
Voor teams die aan de slag willen met opbrengstgericht werken heeft CNA een teamtraining ontwikkeld. De training staat geheel in het teken van de eigen schoolontwikkeling, met als doel de resultaten van de leerlingen te verbeteren. Het werken vanuit verzamelde data staat centraal. De teamleden doorlopen gezamenlijk de fasen van de evaluatieve cyclus: registreren, analyseren, beslissen, uitvoeren en evalueren/reflecteren. Daarmee kan op systematische wijze gewerkt worden aan het verbeteren van de opbrengsten in de breedste zin van het woord. In de teamtraining maken de deelnemers gebruik van actieonderzoek, om vanuit een eigen concrete onderzoeksvraag het opbrengstgericht werken te ervaren. De teamleden leren opbrengsten om te zetten naar specifiek handelen in de klas. Bovendien wordt gewerkt aan een cultuur van continue gezamenlijke reflectie. De training bestaat uit zes bijeenkomsten van een dagdeel.
Onderzoek je eigen lespraktijk Maatwerk
Naam: Frank de Wit Funcie: directeur School: Dr. Rijk Kramerschool Opleiding: Opbrengstgericht werken
Als leraar kun je op allerlei manieren bezig zijn met de verbetering en vernieuwing van je lessen. Maar wat leveren al die inspanningen eigenlijk op? Verbeteren de resultaten van de leerlingen? Gaan zij met meer plezier naar school? Wat werkt wel en wat werkt niet in de lessen en hóe werkt het dan? In de cursus staan deze vragen centraal. Deelnemers maken kennis met het opzetten en uitvoeren van onderzoek en met de betekenis ervan voor leraren en leerlingen. Gezamenlijk worden de stappen van onderzoek doorlopen: onderwerpkeuze, probleemstelling, vraagstelling, data-analyse, interpretatie en conclusies en presentatie. Het programma omvat zes bijeenkomsten met voldoende tussentijd om het eigen onderzoek stapsgewijs uit te voeren.
“We zeggen altijd dat we het beste uit onze leerlingen willen halen. Dan moeten we dat ook aantonen en kunnen verantwoorden. Opbrengstgericht werken helpt om daar meer grip op krijgen, is onze overtuiging. We kunnen met deskundigheid werken aan resultaten en doelen, gebaseerd op data zoals toetscijfers en cyclische modellen. Het traject dat we met ondersteuning van CNA doorlopen duurt naar verwachting vier jaar. We zijn begonnen met een teamsessie over wat opbrengstgericht werken precies is. Wat kunnen data betekenen voor een school? Welke gegevens hebben we al? Hoe kunnen we nog meer uit onze leerlingvolgsystemen halen?
Meer informatie: Caroline Offerhaus,
[email protected]
Meer informatie: Caroline Offerhaus,
[email protected] Vervolgens is het zaak dat de leraren opbrengstgericht werken en handelingsgericht werken per vak in de praktijk gaan brengen. We zijn begonnen met het spellingsonderwijs. De leraren hebben in kaart gebracht wat de leerdoelen zijn en de resultaten van de leerlingen. Nu we dat boven water hebben, gaan we analyseren en interpreteren. Hier vindt als het ware de overgang plaats van ‘wat’ onderwijzen we naar ‘hoe’ onderwijzen we. Daarin gaan we afspreken hoe we het spellingonderwijs voortaan dusdanig gaan inrichten zodat we onze leerlingen nog beter kunnen ondersteunen.
Data: start september 2013, 10 bijeenkomsten op donderdag Locatie: Centrum voor Nascholing of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Caroline Offerhaus,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
Ik heb bij CNA deskundigheid aangetroffen juist op het thema waarop wij ons willen verbeteren. Bovendien pakt CNA door waar dat kan, maken de trainers waar wat ze beloven, is bij de training altijd de eigen praktijk leidend en besteden ze veel aandacht aan draagvlak en borging.”
Caroline Offerhaus trainer/adviseur:
“Ieder team dat met OGW aan de slag gaat zie je sprongen vooruit maken. De resultaten van de leerlingen worden beter ingezet om het onderwijs bij te sturen en er wordt professioneler samengewerkt.”
6
7
2. Vakonderwijs Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Rekencoördinator Post-HBO opleiding
Taalcoördinator Post-HBO opleiding De meeste leraren weten maar al te goed hoe het taalonderwijs veranderd is. Als taalcoördinator kun je bijdragen aan het formuleren van taalbeleid en je inzetten als stimulator bij het afstemmen en verbeteren van het lees- en taalonderwijs in de praktijk.
Het rekenonderwijs is aan het veranderen. Het doorlopen van een hele rekenmethode met alle kinderen is uit de tijd. Ook de didactiek is veranderd: het redeneren met leerlingen staat centraal. De rekencoördinator fungeert als stimulator bij het afstemmen en vernieuwen van de rekenwiskunde. Hij/zij ondersteunt leerkrachten en doet beleidsvoorstellen aan de schoolleiding.
Inhoud De post-HBO opleiding heeft als doel leraren te scholen voor de taak van Taalcoördinator, binnen de school of bovenschools. De inhoud van de opleiding rust op drie pijlers: Taalbeleid: de taalcoördinator leert in samenspraak met de directie een taalbeleidsplan op te stellen; Didactiek: de taalcoördinator leert interactief taalonderwijs in te zetten bij onder andere mondelinge communicatie, geletterdheid en woordenschatontwikkeling; Managementvaardigheden: de taalcoördinator leert hoe collega’s kunnen worden geïnspireerd tot en ondersteund bij veranderingen in het taalonderwijs in de school.
Inhoud De post-HBO opleiding heeft als doel leraren te scholen voor de taak van Rekencoördinator, binnen de school of bovenschools. Vier gebieden vormen de bouwstenen van de opleiding: de eigen gecijferdheid van leraren vakdidactiek het coachen van collega’s het stimuleren tot schoolontwikkeling
Werkwijze
8
Als je enige jaren als leerkracht aan de slag bent, kan het zijn dat je je voor een bepaald vak bovengemiddeld interesseert. Je wilt je verdiepen in het vak, zodat je met specialistische kennis jezelf nuttig kunt maken in de school. CNA biedt scholingsmogelijkheden op het gebied van taal en rekenen, bewegingsonderwijs en wetenschap en techniek. Maar ook voor andere thema’s kunnen op aanvraag trainingen worden ontwikkeld.
De aanstaande coördinator werkt tijdens de opleiding met de praktijk van de eigen school. Voor deelnemers is het belangrijk dat zij door hun directie in staat worden gesteld om de opleiding te volgen. De aanstaande rekencoördinator moet tijdens de opleiding in de eigen school activiteiten kunnen uitvoeren die horen bij de toekomstige taak. In de opleiding wordt zoveel mogelijk uitgegaan van: de praktijk in de klas, de vakdidactiek, het eigen didactisch handelen met de kinderen. Gedurende de opleiding verschuift de aandacht naar het coachen van collega’s en het schoolbeleid. Tijdens de opleiding bouwt de deelnemer een portfolio op.
Werkwijze Als aanstaande coördinator werk je tijdens de opleiding met de praktijk van de eigen school. Je richt je op het verbeteren van de kwaliteit van het taalonderwijs. Tijdens de opleiding voer je een beperkt veranderingstraject uit in de eigen school. Je ontwikkelt een activiteitenplan dat je samen met de directie presenteert en vervolgens in de school realiseert. In de opleiding wordt zoveel mogelijk uitgegaan van de ervaringen van de deelnemers: de praktijk in de klas, de vakdidactiek, het eigen didactisch handelen met de kinderen. Gedurende de opleiding verschuift de aandacht naar het begeleiden van collega’s en het schoolbeleid.
Data: start september 2013, 17 bijeenkomsten op woensdagmiddag Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Liesbeth van der Weide,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
Data: start september 2013, 17 bijeenkomsten op woensdagmiddag Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Jacqueline Rozema,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
9
2. Vakonderwijs Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Vakleerkracht bewegingsonderwijs Post-HBO opleiding
Nieuwe ontwikkelingen in het rekenonderwijs Maatwerk
PABO-studenten worden voor het vak bewegingsonderwijs alleen opgeleid voor de groepen 1 en 2 van de basisschool. De leergang vakbekwame leraar bewegingsonderwijs leidt op voor de officiële lesbevoegdheid voor het bewegingsonderwijs. Je bent daarmee bevoegd de lessen bewegingsonderwijs te verzorgen voor de groepen 3 t/m 8. De totale leergang bestaat uit 3 blokken van elk een half jaar. Deelnemers werken op een competentiegerichte wijze aan het aanbieden van activiteiten en begeleiding, en houden hun competentieontwikkeling bij in een portfolio. De afrondingseisen komen overeen met de landelijke certificering tot Leraar Lichamelijke Oefening.
Het rekenonderwijs is aan verandering onderhevig, dus voor leerkrachten kan het nuttig zijn de eigen didactische rekenvaardigheden op te frissen. Deze cursus is bedoeld voor leerkrachten die van klas of bouw wisselen of op de hoogte willen raken van recente ontwikkelingen in het rekenonderwijs. Deelnemers leren effectief rekenonderwijs te verzorgen binnen het rekenbeleid van de school. Tijdens de cursus verdiept de cursist zich in de methodehandleiding en de afspraken over rekenen in de groep/bouw. De volgende onderwerpen komen aan de orde: getallen (optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen), meten en meetkunde, grafieken.
Data: elk blok bestaat uit 8 bijeenkomsten op woensdagmiddag Locatie: USC (Sportcentrum UvA en HvA) Kosten: zie website Contactpersoon: Jeantine Geleijnse,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
Meer informatie: Liesbeth van der Weide,
[email protected]
Opbrengstgericht werken aan taalonderwijs Maatwerk “Leerlingen passen regels voor spelling, grammatica en interpunctie toe in al hun teksten”, dat is wat elke school als opbrengst zou wensen. In de praktijk van alledag blijken leerlingen spelling te zien als iets ‘wat je in de spellingles doet’. Opbrengstgericht werken aan spelling richt zich op de hele leerlijn van spelling, die aansluit bij de referentieniveaus taal. Belangrijke aspecten daarvan zijn: Een woord dat je hoort foutloos kunnen opschrijven Spellingregels toepassen in alle teksten Hanteren van een spellingstrategie voor alle groepen Op welke manier kun je binnen je school deze opbrengsten behalen? Met behulp van een quickscan spelling maakt het team een analyse van de stand van zaken: waar zijn we nu en welke stappen gaan we maken? Onze schoolbrede aanpak richt zich vervolgens op het inhoud geven aan de leerlijn spelling en dat toe te passen. Hierbij leert het team gebruik te maken van de beschikbare spellinggegevens van hun leerlingen, maakt afspraken over de te hanteren spellingdidactiek en wordt begeleid bij de uitvoering. Meer informatie: Caroline Offerhaus,
[email protected] Liesbeth van der Weide,
[email protected]
Liesbeth van der Weide, trainer/adviseur
“Goed kunnen lezen en rekenen bepaalt in sterke mate het succes op school en dus ook het succes in de latere loopbaan van leerlingen. Een juiste focus op deze basisvaardigheden binnen de school vergroot de kansen voor elke leerling.”
10
11
3. Veilig pedagogisch klimaat Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Ouderbetrokkenheid Maatwerk
Pedagogisch handelen Maatwerk
Om de ontwikkeling van kinderen zo optimaal mogelijk te maken, zouden opvoeding en onderwijs complementair moeten zijn. Onderzoek heeft aangetoond dat programma’s waarbij zowel school als thuis intensief worden betrokken het beste resultaat opleveren. Op welke manier kunnen ouders en leerkrachten ervaringen delen? Hoe leg je als school contact met ouders? En hoe onderhoud je dat contact? In deze teamtraining voor leerkrachten, groepsleidsters en leidinggevenden ontwikkel je vaardigheden op het gebied van samenwerken met ouders. Aan bod kunnen komen o.a. het voeren van oudergesprekken, het ontwerpen van een scenario voor samenwerking met ouders en mogelijkheden om ouders meer bij het onderwijs te betrekken, zoals mentorprojecten, voor-, tussen- en naschoolse opvang en de samenwerking met Ouder en Kindcentra en bureaus voor Opvoedingsondersteuning en Ontwikkelingsstimulering.
Een goed pedagogisch klimaat waarin leerlingen zich prettig voelen is een basisvoorwaarde voor het leren. Leerkrachten kunnen een veilig pedagogisch klimaat actief beïnvloeden. In deze teamtraining reflecteren de teamleden op het eigen handelen. In welke mate ben je in staat contact te maken met dat wat er speelt bij een leerling? Hoe ga je om met “anders gedrag”? Hoe kun je ervoor zorgen dat je altijd aansluit bij de behoefte van het kind? En waar heb je als leerkracht zelf behoefte aan? Deze aanpak van reflectie biedt de meeste garantie dat leerkrachten na de cursus ook zelf blijven zoeken naar mogelijkheden om het klassenklimaat positief te beïnvloeden. De volgende onderwerpen komen bijvoorbeeld aan de orde: communicatie tussen de teamleden, het bewaken van grenzen, werken met de dramadriehoek en kernkwadranten. Meer informatie: Caroline Offerhaus,
[email protected]
Meer informatie: Djuna Denkers,
[email protected]
Een goed pedagogisch klimaat waarin leerlingen zich prettig voelen is een basisvoorwaarde voor het leren. Bovendien wordt van scholen steeds meer verwacht dat zij een rol spelen in de opvoeding van leerlingen tot zelfstandige persoonlijkheden. Dat is niet altijd eenvoudig. Hoe ga je bijvoorbeeld om met culturele verschillen tussen leerlingen? Hoe betrek je ouders bij de school? Kortom: hoe creëer je een veilige leeromgeving?
12
13
4. Omgaan met verschillen Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Intern Begeleider Post-HBO opleiding
Differentiëren: omgaan met verschillen in de klas Maatwerk Bij het dagelijks werk in de klas merkt iedere leerkracht hoe belangrijk het is om een goede organisatie in de klas te hebben die ondersteunend is voor een prettige en leerrijke omgeving voor alle kinderen. Het gaat daarbij om inzicht in de ontwikkeling van kinderen, maar ook om vaardigheden om effectieve instructiemethoden in te kunnen zetten in de klas. Bij deze training krijg je o.a. antwoord op de volgende vragen: Hoe gebruik je instructiemethoden die voor elke leerling uitdagend zijn? Hoe zorg je dat leerlingen hoog taakgericht gedrag krijgen? Welke vormen van samenwerkend leren zet je in? Welke methodieken zijn passend bij gedifferentieerde instructie?
Een goede intern begeleider is onmisbaar op school: iemand met een duidelijke visie op kwalitatief goed onderwijs waarin effectief wordt omgegaan met verschillen tussen leerlingen. Professionals die op tal van momenten collega’s kunnen inspireren en ondersteunen. De IB’er helpt bij het formuleren van hulpvragen en inventariseert handelingsmogelijkheden. In de opleiding komen de volgende aspecten van de IB’er aan bod: rol en positie, vaardigheden en competenties, visie en zorgbeleid van de school, structuur van interne begeleiding, planmatig werken, communicatie met het team, kind en ouders, pedagogisch klimaat en begeleiding van leerkrachten op concrete vakgebieden. De opleiding wordt opgezet in een professionele leergroep van interne begeleiders die tegelijkertijd individueel verbinding maken met de eigen schoolontwikkeling. Aandacht wordt besteed aan onderzoeksmatig werken en aan de inbedding van de opleiding binnen de school. In het eerste deel van de opleiding staan de theorie en basisvaardigheden centraal. Het tweede deel gaat om verdieping in de eigen schoolsituatie. Het traject wordt afgesloten met presentaties van onderzoek op een mini-symposium voor belanghebbenden bij interne begeleiding in het Primair Onderwijs.
Leerlingenzorg is een veelbesproken thema. In hoeverre bieden we leerlingen met leer- en gedragsproblemen of een beperking een passende plek in het onderwijs? En kan de leerkracht rekenen op voldoende ondersteuning, bijvoorbeeld door een intern begeleider? Hoe zorg je ervoor dat alle inspanningen weer ten goede komen aan het kind? CNA ondersteunt scholen bij leerlingenzorg en passend onderwijs.
Meer informatie: Caroline Offerhaus,
[email protected]
Data: 24 bijeenkomsten, start september 2013 Locatie: Centrum voor Nascholing Amsterdam / incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Liesbeth van der Weide,
[email protected] Info een aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/ib
14
15
5. Het jonge kind en VVE Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Taal en VVE / Kwaliteitsaanpak VVE Maatwerk
Ko totaal = Uk&Puk, Puk&Ko en Ik&Ko Maatwerk CNA verzorgt training en begeleiding voor dit VVE-programma via open inschrijving en als maatwerk/incompany. Kenmerken van Ko-totaal: programma-gerichte methode met aantrekkelijk materiaal voor de kinderen en voor de professionals. De thema’s bieden houvast en zijn tegelijkertijd zo flexibel in te zetten dat er ook ruimte blijft voor eigen inbreng. De reguliere training omvat 13 bijeenkomsten. Deelnemers van locaties waar het programma al is ingevoerd, kunnen een traject op maat volgen. Hetzelfde geldt voor sleutelfiguren als de VVE- coördinator, de intern begeleider of de leidinggevende.
De gemeente Amsterdam stimuleert VVE-locaties om te werken aan kwaliteitsverbetering. Hiervoor voert CNA samen met ABC twee maatwerktrajecten uit. Het traject Taal en VVE bestaat uit een groepstraining voor leerkrachten en peuterleidsters om taalontwikkeling bij jonge kinderen te stimuleren. Er wordt gewerkt met de Kijkwijzer Taal en VVE. Uitgangspunt vormen de taaldoelen voor 4- en 6-jarigen (SLO/UvA). Met de Kwaliteitsaanpak VVE willen we bereiken dat de kennis en vaardigheden van de medewerkers op de groep en voor de klas en hun leidinggevenden, worden verbreed en versterkt, zodat zij beter geëquipeerd zijn om het beste uit het kind te halen.
Meer informatie: Djuna Denkers,
[email protected] Meer informatie: Djuna Denkers,
[email protected]
Leiderschap in de VVE Maatwerk
Kaleidoscoop Maatwerk Tiendaagse cursus voor leraren onderbouw, onderwijsassistenten (MBO4) en peuterspeelzaalleidsters (MBO3) die op een Kaleidoscooplocatie werken en vertrouwd willen raken met de visie en didactiek van Kaleidoscoop. Elk onderdeel van de training begint met een openingsactiviteit, een praktijkgerichte workshop en een videopresentatie. Deelnemers krijgen opdrachten om in de eigen praktijk uit te voeren en twee keer een klassenconsult van de trainer. Onderdelen die in KIT aan de orde komen zijn: actief leren, werken met sleutelervaringen, inrichten van leeromgeving, ouderbetrokkenheid, taalontwikkeling en –verwerving en observatie. Na afloop van de training ontvangt de deelnemer het High/ Scope CIC Certificaat.
In de VVE zien we een verschuiving van het invoeren van een methode, waarbij de nadruk ligt op het uitvoeren van de activiteiten, naar meer opbrengstgericht werken, waarbij wordt gekeken naar het doel waaraan wordt gewerkt. Leidinggevenden in de VVE geven aan kennis en vaardigheden nodig te hebben om medewerksters in deze nieuwe ontwikkelingen te begeleiden en aan te sturen.
Leraren onderbouw, peuterspeelzaalleidsters en pedagogisch medewerkers van kinderdagverblijven krijgen steeds meer te maken met educatieve programma’s om jonge kinderen te begeleiden en voor te bereiden op het leren in de basisschool. Veel aandacht is er voor de taalontwikkeling. CNA verzorgt trainingen voor het werken met de erkende VVE-programma’s Kaleidoscoop en KO-totaal. Onze gecertificeerde trainers en adviseurs werken vanuit een integrale aanpak en bieden altijd maatwerk. 16
Ook de wet OKE en recent onderzoek geven aanleiding om met een andere blik de taak van leidinggevende in de VVE te bekijken. Er komt meer aandacht voor coachend leiderschap, het ontwikkelen van een onderzoekende houding, het begeleiden op inhoud en het sturen op basis van resultaten. Vanuit onze jarenlange ervaring in de VVE adviseren wij graag hoe om te gaan met deze koerswijzigingen. Wij bieden ondersteuning in de vorm van advies, scholing en begeleiding: Leergang management in de VVE; Coachend leiderschap; VVE-coördinatoren training; Opbrengstgericht werken; Kwaliteitszorg; Montessori VVE.
Djuna Denkers, trainer/adviseur
“In onze VVE-programma’s besteden we volop aandacht aan thema’s als ouderbetrokkenheid, taalontwikkeling, planmatig werken en pedagogisch handelen. Je ziet kinderen echt sprongetjes maken in hun ontwikkeling.”
Meer informatie: Djuna Denkers,
[email protected] Jacqueline Rozema,
[email protected] 17
6. Montessori-onderwijs Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Montessori-opleiding Post-HBO opleiding
Montessori-scholing op maat Maatwerk Naast de Montessori-opleiding biedt CNA scholing op maat voor individuele leerkrachten en teams. Voorbeelden van maatwerk: voor- en vroegschoolse educatie vanuit de Montessorivisie teambijeenkomsten ter voorbereiding op Montessorivisitaties implementatie van een Kind Volg Systeem taal en rekenen doorgaande leerlijn voorschool-vroegschool opbrengstgericht werken binnen de Montessori- werkwijze Leergang Oriëntatie op Montessoriaans Schoolleiderschap
Tweejarige opleiding voor (startende) leerkrachten op een montessorischool, die zich willen verdiepen in de visie en werkwijze van Maria Montessori. Deelnemers raken vertrouwd met de Montessorimaterialen, het Montessori Kind Volg Systeem (MKVS), specifiek klassenmanagement, de voorbereide omgeving, aandacht voor elkaar en de leefomgeving. Bovendien ontwikkelen zij een onderzoekende houding. De opleiding wordt afgesloten met een erkend diploma van de Nederlandse Montessori Vereniging. Deelnemers die één jaar van de opleiding volgen ontvangen een CNA-certificaat. Data: 30 bijeenkomsten op woensdagavond Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Mirjam Stefels,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
Meer informatie: Mirjam Stefels,
[email protected] Download de uitgebreide montessori-folder op www.centrumvoornascholing.nl/montessori
Mirjam Stefels, trainer/adviseur
“In het Montessoricentrum van CNA bundelen we alle expertise op het gebied van Montessorionderwijs. We ontwikkelen de meeste trainingen helemaal op maat. Op die manier sluit de scholing naadloos aan bij de visie van de school en de leerwensen van het team. Leerkrachten kunnen direct gaan experimenteren in de klas.”
Leerkrachten die werken op een Montessorischool vragen zich soms af hoe zij de onderwijskundige visie kunnen vertalen naar het dagelijks handelen in de klas. Hoe combineer je de focus op resultaat met aandacht voor de individuele kwaliteiten van ieder kind? CNA biedt in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam inspirerende professionaliseringsactiviteiten aan op het gebied van Montessori-onderwijs. 18
19
7. Personeels- en Teamontwikkeling Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Coach in het onderwijs Post-HBO opleiding
Supervisor in het onderwijs Post-HBO opleiding
Eenjarige post-HBO opleiding voor leerkrachten, IB’ers en leidinggevenden die personeelsleden in de school begeleiden en zich willen ontwikkelen tot geregistreerd coach in het onderwijs. Tijdens de opleiding raken deelnemers vertrouwd met de competenties om te functioneren als integrale coach in de schoolorganisatie. Je leert coach- en voortgangsgesprekken te voeren, een collegiale consultatie te organiseren en intercollegiaal lesbezoek te organiseren. Per bijeenkomst wordt een casus, een eigen werkervaring van een van de deelnemers, besproken. Daarnaast krijg je bij de verplichte literatuur verwerkingsopdrachten. Tijdens de opleiding is er drie keer een collegiale consultatie. In kleine groepjes van maximaal vier personen werken de deelnemers dan aan hun persoonlijke leervragen en doelen uit hun opgestelde Persoonlijk Ontwikkelings Plan. De opleiding wordt afgesloten met een eindwerkstuk.
Supervisie past in het streven van scholen om hun beleid op het gebied van personeelsontwikkeling te professionaliseren. De supervisor beweegt zich op het snijvlak van scholing en begeleiding. Supervisie is gericht op integratie van kennis in het concrete, actuele handelen. De tweejarige opleiding bestaat uit verschillende modules. In het eerste jaar leer je de grondbeginselen van de methodiek supervisie. In het tweede jaar ontwikkel je het methodisch handelen en is er veel tijd voor de context waarin supervisie binnen het onderwijsveld wordt gebruikt. Onderdeel van de opleiding zijn twee leersupervisies. Dat houdt in dat je supervisie ontvangt over de supervisie die je geeft. Daarnaast schrijf je drie werkstukken en een eindwerkstuk. Na afronding ontvang je het post-HBO register diploma Supervisor in het onderwijs en kun je je inschrijven in het register van de Landelijke Vereniging voor Supervisie en Coaching (LVSC).
Data: 18 bijeenkomsten op dinsdagmiddag, start september 2013 Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam Kosten: zie website Contactpersoon: Mieke de Leeuw,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
De school is een rijke leeromgeving. Niet alleen voor de leerlingen, maar zeker ook voor het team. Denk bijvoorbeeld aan het coachen van lio’s en nieuwe leerkrachten, het leren van en met elkaar in teamverband, of het deelnemen aan cursussen en studiedagen. CNA ondersteunt scholen bij het vormgeven van personeels- en teamontwikkeling en helpt scholen om lerende organisaties te zijn.
Data: 11 plenaire bijeenkomsten en 6 intervisie bijeenkomsten van 14.00 - 20.30 uur, start september 2013 Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam Kosten: zie website Contactpersoon: Adrie Beljaars,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
Adrie Beljaars
opleider en supervisor “Vaak wordt mij gevraagd wat het verschil is tussen de coachopleiding en de supervisieopleiding. Coaches begeleiden collega’s bij een effectievere taakuitvoering. Supervisie is meer gericht op het begeleiden van professionaliseringsprocessen in de school. Bij coaching vul je lege handen; bij supervisie leer je om met die lege handen om te gaan. “
20
21
7. Personeels- en Teamontwikkeling Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Masterclasses voor IB-ers, personeelsbegeleiders en coaches Maatwerk
Teamtrainingen Van werkdruk naar werkgeluk Maatwerk
Voor leidinggevenden, coaches, supervisoren en interne begeleiders die hun begeleidingsrepertoire willen uitbreiden, zijn er een aantal interessante masterclasses: Video Interactie Begeleiding TWAO talentenspel Intervisie volgens Thema Gecentreerde Interactie Teamontwikkeling faciliteren Werken met dramatechnieken
Teamtrainingen teamleren Maatwerk
Leerkrachten kunnen soms stress ervaren vanwege de vele extra taken naast het lesgeven in de klas. Hoe ga je om met de werkdruk? Hoe blijf je zowel geestelijk als lichamelijk in balans? Een teamtraining kan helpen om de werklust weer een gezonde impuls te geven. Energietraining Timemanagement Vitaal lesgeven
Individuele coaching Maatwerk
Een positief leerklimaat valt of staat met leerkrachten die zich prettig voelen binnen het team. Bovendien kunnen leerkrachten veel van elkaar leren. Om de samenwerking te verstevigen, is het soms nodig het samenwerkend leren nieuw leven in te blazen. Denk dan eens aan een teamtraining, zoals: Intervisie Collegiale consultatie Teamspirit
Wil je eens kritisch reflecteren op je werk als leraar of leidinggevende? Zicht krijgen op je talenten en hoe je deze kunt verbinden met de doelen van de schoolorganisatie? Of wil je je bezinnen op je loopbaan in het onderwijs? Informeer dan eens naar de mogelijkheden voor een individueel professionaliseringstraject. Coaching Supervisie Loopbaanbegeleiding Re-integratiebegeleiding
Video Interactie Begeleiding Maatwerk
Naam: Remke Danko Functie: groepsleerkracht, IB’er en coach School: Twiske school in Amsterdam Opleiding: Coach in het onderwijs
Video Interactie Begeleiding is een manier om te reflecteren op het eigen handelen in de klas met behulp van beeldmateriaal, gefilmd op de werkplek. Deze training is bedoeld voor leerkrachten, interne begeleiders en teams die willen reflecteren op eigen interactie- en communicatiepatronen. Het begeleidingstraject bestaat uit een intakegesprek, twee lesbezoeken en een nagesprek met videobeelden. Video Interactie Begeleiding kan ook ingezet worden bij bijvoorbeeld de implementatie van een nieuwe werkwijze of methode. Tijdens het intakegesprek wordt een gezamenlijke leervraag van een groep leerkrachten geformuleerd. Daarna volgt voor iedere leraar individueel een persoonlijk ontwikkelingstraject in het kader van die gezamenlijke vraag. De individuele trajecten kunnen dan eventueel een vervolg krijgen door een begeleide intervisie. De volgende onderwerpen kunnen in de training aan de orde komen: het optimaliseren van instructiemethoden; de interactie tussen leraar en leerling(en); ontwikkel- en groeiprocessen binnen een groep; toepassingen bij processen rond zorgleerlingen
“Er was op school behoefte aan het coachen van leerkrachten. Ik wilde deze taak graag op mij nemen en mocht een opleiding volgen om me hierin te specialiseren. Via internet kwam ik bij CNA terecht: de opleiding kwam professioneel en betrouwbaar over en bij het intakegesprek kreeg ik een goede indruk van de docent. De opleiding is goed te combineren met mijn werk, want ik ben vrijgeroosterd om naar de bijeenkomsten te komen. Het studeren doe ik in mijn eigen tijd, dus het kost wel veel tijd, maar het levert meteen erg veel nieuwe inzichten op. Het belangrijkste dat ik heb geleerd zijn gesprekstechnieken. Ik heb nu een uitgebreider repertoire om door te vragen en echt tot de kern te komen. Bovendien heb ik geleerd dat het belangrijk is om gesprekken niet op zichzelf te zien, maar als onderdeel van het bredere beleid van de school. De opleiding is meteen toepasbaar in de praktijk. Ik coach inmiddels 6 collega’s en probeer daarbij steeds de gesprekscyclus toe te passen: ik leg lesbezoeken af en evalueer alles steeds bewust en maak er verslagen van. Ook heb ik een begin gemaakt met intervisie. In de praktijk blijkt dat ik door mijn verschillende rollen in de school op verschillende verantwoordelijkheden wordt aangesproken. Soms vind ik het moeilijk om daar flexibel mee om te gaan. In de opleiding is gelukkig veel ruimte om deze dilemma’s in kleine groepjes te bespreken. Collegiale consultatie noemen we dat. Al met al is de opleiding erg inspirerend en motiverend: het maakt veel dingen los.”
Meer informatie: Adrie Beljaars,
[email protected]
Mieke de Leeuw: trainer/adviseur
“De kwaliteit van het onderwijs is gebaat bij blijvende professionalisering van onderwijspersoneel. Dit vraagt om professionele begeleiding op de werkplek die het leren van ervaringen stimuleert. De trainers en adviseurs van CNA kunnen verschillende rollen vervullen, zoals die van coach, supervisor, loopbaanbegeleider, trainer, opleider of onderzoeker.”
Meer informatie: Kijk op www.centrumvoornascholing.nl of neem contact op met Mieke de Leeuw,
[email protected] Denk ook eens aan een workshop tijdens een studiedag!
22
23
8. Leiderschapsacademie Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Oriëntatie op Leiderschap in het Onderwijs Korte leergang
Opleiding Integraal Leiderschap I Eenjarige opleiding Beginnende directeuren, adjuncten, bouwcoördinatoren, teamleiders en leerkrachten die projecten leiden kunnen in dit eenjarige traject werken aan leiderschapsontwikkeling in relatie tot schoolontwikkeling. In de opleiding werkt u aan de ontwikkeling van persoonlijk leiderschap (reflectie, communicatieve vaardigheden), en wordt veel aandacht besteed aan het ambachtelijke deel van het schoolleiderschap: het sturen in de domeinen schoolorganisatie, onderwijsorganisatie, personeel, facilitair en cultuur. De opleiding Integraal Leiderschap I wordt afgesloten met het certificaat Startbekwaam Schoolleider. Deelnemers kunnen doorstromen naar de opleiding Integraal Leiderschap II, die wordt afgesloten met het diploma Vakbekwaam Schoolleider PO.
Leerkrachten, IB’ers en bouwcoördinatoren kunnen in vijf bijeenkomsten van een dagdeel en een tweedaagse ontdekken wat leiderschap in het onderwijs inhoudt en of ze zich in die richting verder willen ontwikkelen. Wat is leidinggeven? Kan ik het? Wil ik het? Door onderzoek op de eigen school, literatuurstudie en inspirerende opdrachten en werkvormen krijg je een nieuwe kijk op de schoolorganisatie en je eigen ambities en mogelijkheden. Een mogelijk vervolg van dit professionaliseringstraject is de eenjarige Opleiding tot Schoolleider. Data: 5 bijeenkomsten op woensdagmiddag Locatie: Centrum voor Nascholing, Amsterdam of incompany Kosten: zie website Contactpersoon: Fred Kulik,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po CNA biedt deze leergang ook als incompany maatwerk- traject aan: interessant voor schoolbesturen die een kweekvijver willen opstarten voor leidinggevend talent.
In de complexe werkelijkheid van het onderwijs is de behoefte aan opbrengstgericht leiderschap groot. CNA biedt hoogwaardige opleidingen voor beginnende en ervaren schoolleiders en leidinggevenden. De scholingstrajecten onderscheiden zich door de integrale, onderzoeksmatige aanpak, het leren in een professionele leergemeenschap en focus op duurzame schoolontwikkeling. Daarnaast adviseren we directies en schoolbesturen op het gebied van professionalisering in het kader van de functiemix.
Data: 18 bijeenkomsten, start september 2013 Locatie: Amsterdam, Heemskerk, Delft Kosten: zie website Contactpersoon: Fred Kulik,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
Opleiding Integraal Leiderschap II Eenjarige opleiding Leidinggevenden in het primair onderwijs volgen een eenjarig traject, dat aansluit op de opleiding Integraal Leiderschap I. De deelnemers hebben een leidinggevende rol met passende bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Ze ontwikkelen hun leiderschap door leiding te geven aan schoolontwikkeling. In de opleiding wordt het ambachtelijke deel van het schoolleiderschap: het sturen in de domeinen schoolorganisatie, onderwijsorganisatie, personeel, facilitair en cultuur naar een hoger niveau gebracht. De opleiding wordt afgerond met een erkend diploma Vakbekwaam Schoolleider PO. Wie speciale modulen op het gebied van onderzoeksvaardigheden volgt, kan na het behalen van het diploma instromen in de Master in Educational Leadership.
Marijke Nederkoorn, opleider:
“Goed leiderschap is een cruciale factor bij duurzame schoolontwikkeling. In onze opleidingen wordt de theorie voortdurend gekoppeld aan de eigen praktijk. Elke context is anders en vraagt om een eigen aanpak. Door het uitwisselen van ervaringen van mededeelnemers en het samen ontwikkelen en oefenen ontstaat een rijke leeromgeving. Ervaren opleiders begeleiden dit proces.”
24
Data: 18 bijeenkomsten, start september 2013 Locatie: Amsterdam, Heemskerk en Delft Kosten: zie website Contactpersoon: Fred Kulik,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po 25
8. Leiderschapsacademie Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Master in Educational Leadership Masteropleiding
Leren en professionaliseren op school- en bestuursniveau Maatwerk
In de complexe werkelijkheid van het huidige onderwijs is grote behoefte is aan excellent leiderschap op masterniveau. De schoolleider op masterniveau maakt optimaal gebruik van kennis en inzichten, ontwikkelt eigen praktijktheorie, en werkt aan duurzame schoolontwikkeling. De NVAO-geaccrediteerde professionele masteropleiding is bedoeld voor schoolleiders die in staat zijn vanuit helikopterview naar het onderwijs en hun rol daarin te kijken. In de vernieuwde tweejarige masteropleiding breidt de schoolleider zijn repertoire uit met de competentie Onderzoeksmatig Leidinggeven. Deze competentie verwerft hij door het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van een praktijkonderzoek in de eigen onderwijspraktijk. De schoolleider onderzoekt en analyseert sturingsvragen in de domeinen: schoolorganisatie, onderwijsorganisatie, personeel, facilitair en cultuur. De afgestudeerde Master in Educational Leadership (NVAOerkend) kan leiding geven aan verbetering van leerprocessen op alle niveaus van de organisatie.
Een school of schoolbestuur vormt een leergemeenschap waarbinnen professionals samen werken en leren. Het leren van de leerlingen staat daarbij centraal. In het kader van “een leven lang leren” krijgt echter het van en met elkaar leren van de medewerkers van scholen en besturen meer en meer de expliciete aandacht die het verdient. Er worden leergemeenschappen, communities of practice, of leernetwerken gevormd en professionalisering wordt steeds uitgebreider doordacht en beschreven in school- en bestuursbeleid. Een goede zaak die duurzame ontwikkeling van scholen ten goede komt! Het Centrum voor Nascholing biedt vanuit haar expertise op het gebied van leren en professionaliseren graag ondersteuning bij vragen als “hoe kunnen wij een professionele leergemeenschap vormen?”, “hoe zorgen wij ervoor dat medewerkers blijven leren?”, “hoe zetten wij een professionaliseringsplan op?” of “hoe koppelen we het professionaliseren aan ons kwaliteits- en personeelsbeleid?’.
Data: tweejarige opleiding, start september 2013 Locatie: Amsterdam Kosten: zie website Contactpersoon: Fred Kulik,
[email protected] Info en aanmelden: www.centrumvoornascholing.nl/po
Voorbeelden van ondersteuning: het ontwikkelen van een visie op de professionele leergemeenschap; het opstellen van een professionaliseringsplan; het definiëren, structureren en organiseren van het leren; het doen van onderzoek naar en/of afstemmen van opleidingsnoodzaak en –behoefte binnen school of schoolbestuur; het brengen van samenhang tussen professionalisering en kwaliteit- of personeelsbeleid.
De uitgebreide programmagids van de Leiderschapsacademie is te downloaden of te bestellen via de website.
Meer informatie: Jacqueline Rozema,
[email protected] Caroline Offerhaus,
[email protected]
26
Naam: Peter Smit Functie: Locatieleider School: Basisschool De Peppel Opleiding: Integraal Leiderschap
geworden dat ik daar aan moet werken. Aan de andere kant: ik ben wel iemand met daadkracht en dat is dan weer een positieve eigenschap”. Waar het eerste jaar focust op ‘de persoonlijkheid’ van de cursist, is het tweede jaar meer vakinhoudelijk van aard. Smit: “We leren bijvoorbeeld hoe we moeilijke gesprekken met teamleden kunnen aanpakken, maar ook doen we praktijkonderzoek in school”. Zo kreeg hij de opdracht om een verandertraject in gang te zetten, gebaseerd op data en eigen onderzoek. Smit: “Mijn onderzoek richtte zich op de vraag hoe we als school de zelfsturing van leerlingen kunnen activeren. Dat stimuleren we nu met behulp van weektaken”.
Carrière in een stroomversnelling Toen aan Peter Smit gevraagd werd waarnemend directeur te worden van basisschool De Bijenkorf in Oudesluis, kwam zijn carrière in een stroomversnelling. Hij volgde de opleiding Integraal Leiderschap van CNA en is inmiddels locatieleider op basisschool De Peppel in Middenmeer.
Stapje verder Vooral de combinatie van relevante literatuur lezen, de lesstof consumeren en deze vervolgens toepassen in de praktijk, is een combinatie die Smit erg prettig vindt. Daar komt nog als opbrengst bij dat de opleiding zijn carrière in een stroomversnelling heeft gebracht: “Dat ik nu locatieleider bij De Peppel ben, daar had ik twee jaar geleden nog niet van durven dromen”. En wat hem betreft blijft het daar niet bij: “Ik heb absoluut de motivatie om nog een treetje hoger te gaan. Ik sluit niet uit dat ik over een jaar of drie de stap zet naar schoolleider.”
Het is ruim anderhalf jaar geleden dat Smits directeur met zwangerschapsverlof ging. Zij vroeg hem of hij haar functie wilde waarnemen. Hij greep die kans met beide handen aan. “Lesgeven vind ik namelijk heel leuk, maar daar haal ik niet meer genoeg voldoening uit. Ik wil meer, telkens opnieuw uitgedaagd worden en ontdekken wat ik nog meer in huis heb, niet blijven hangen in wat ik al kan. Ik vind het een uitdaging om mensen aan te sturen, een visie te volgen met een team.” En dus zei hij ‘ja’. Dat waarnemend directeurschap ging hem vervolgens zo goed af dat verschillende collega’s hem aanspoorden om de schoolleidersopleiding van CNA te gaan doen. Verandertraject Inmiddels heeft hij het eerste studiejaar succesvol afgerond en momenteel volgt hij het tweede jaar. Smit: “In dat eerste jaar heb ik enorm veel geleerd over mezelf. Over hoe ik aankijk tegen onderwijs bijvoorbeeld, en over wat ik voor een school echt belangrijk vind. Maar ook weet ik nu goed wat mijn sterke en zwakke punten zijn. Ik heb bijvoorbeeld de neiging om overal flink wat vaart achter te zetten. Maar in een team zitten verschillende personen die verschillende werkwijzen prettig vinden. Soms is het belangrijk om een ander tempo aan te houden en je stappen goed te borgen voordat je het volgende in gang zet. Ik ben me er bewust van
27
Schoolvoorbeelden
Schoolvoorbeelden Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Anne Frankschool doet teamtraining Opbrengstgericht Werken Focus op planmatig handelen één vakgebied waarbij aangegeven wordt wat er gedaan wordt, hoe dit gekoppeld wordt aan de instructiebehoefte van kinderen en wat de te verwachten opbrengst is. Daar gaan we de komende tijd bewust naar kijken. Want dat kan de kwaliteit, de effectiviteit en de efficiëntie van ons onderwijs ten goede komen. En dat sluit dan weer prima aan bij het traject dat we met ons nieuwe schoolplan zijn gestart.”
Docenten en schoolleiding van de 6e Montessorischool Anne Frank hebben een Teamtraining Opbrengstgericht Werken gevolgd bij CNA. Directeur Bas Moll is blij met het resultaat: “We hebben geleerd planmatig naar ons handelen te kijken.” Opbrengstgericht werken is hot in het onderwijs. En terecht, stelt Moll: “Het is namelijk altijd goed om je af te vragen of datgene wat je doet tot meetbare opbrengsten en tot zichtbare resultaten leidt.” De 6e Montessorischool is recentelijk begonnen met de uitvoering van een nieuw schoolplan. Daarin heeft het schoolteam de ambitie uitgesproken niet alleen aantrekkelijk onderwijs te geven, maar dat ook zo efficiënt en effectief mogelijk te doen. Moll: “Daarbij willen we breder kijken dan alleen maar naar meetbare leeropbrengsten. En dus hebben wij CNA gevraagd ons te helpen met een teamtraining Opbrengstgericht Werken.” Dat heeft geresulteerd in een gezamenlijke studiedag. Moll: “Daarbij hebben we de Montessori-theorie gekoppeld aan ons praktisch handelen. Wat is het effect van dat handelen? Daar hebben we naar gekeken aan de hand van moderne methodische lesmaterialen.”
CNA is opleidingspartner in IB-academie ”Gedegen afstemming op Amsterdamse praktijk” muleerd. Zo wilden we een goede combinatie van gedegen theorie en afstemming op de Amsterdamse praktijk. CNA gaf ons een duidelijke stem in de inhoud. Daardoor is in het lesprogramma opgenomen wat wij belangrijk vinden dat onze IB’ers kunnen en weten. Maatwerk dus.” De eerste groep IB’ers in opleiding bestaat uit zeventien personen. Zij hebben inmiddels de helft van de opleiding erop zitten. Ten Hertog: “In juli 2013 hebben ze het theoretisch gedeelte afgerond en gaan ze stage lopen.” Na het derde jaar bekijkt de federatie of deze lichting IB’ers groot genoeg is om de openstaande vacatures met kwalitatief goede mensen te vullen. Ten Hertog: “Blijkt dat er daarna nog steeds tekorten zijn, dan gaan we wellicht nog een lichting opleiden.”
De Federatie Openbaar Onderwijs in Amsterdam is gestart met een IB-academie. De academie beoogt kwalitatief goed geschoolde interne begeleiders af te leveren, zodat de federatie IB-vacatures binnen haar scholen passend kan vervullen. Aan CNA is gevraagd daarvoor een opleidingsprogramma te ontwikkelen met een Post-HBO kwalificatie. Ineke ten Hertog is werkzaam voor de hoofdstedelijke Federatie Openbaar Onderwijs, waaronder zes schoolbesturen vallen. Aan de oprichting van de IB-academie ligt voor de federatie zowel een inhoudelijke als een pragmatische reden ten grondslag, stelt zij. “Het werk van de interne begeleider verandert. We wilden kijken of we een kwaliteitsslag kunnen maken door ervaren IB’ers scholing op maat aan te bieden. Bovendien wordt het steeds moeilijker om vacatures voor IB-ers goed in te vullen. Ook dat hopen we met de academie op te lossen.” De IB-academie leidt docenten op tot intern begeleider met een post-HBO kwalificatie. Deelnemers volgen theorielessen, voeren opdrachten uit en doen onderzoek. Dat onderzoek moet passen binnen de praktijksituatie op de eigen school of op de stageschool. Ook hoort bij elk theorieonderdeel een opdracht die de deelnemers uitvoeren op hun eigen school. Zoals het ontwikkelen van een protocol voor huiselijk geweld of het maken van een datamuur. Ook oefenen de deelnemers gesprekstechnieken met collega’s. De IB-academie duurt drie jaar. De eerste twee jaar zijn voornamelijk theoretisch. Het derde jaar brengen deelnemers de theorie in praktijk op een van de openbare basisscholen in Amsterdam. “Het is de bedoeling dat iemand die de opleiding succesvol heeft afgerond vervolgens op een federatieschool wordt aangesteld”, aldus Ten Hertog.
Nestgeur Dat de keuze voor deze teamtraining op CNA is gevallen, heeft twee redenen. Moll: “In de eerste plaats zochten we maatwerk. En dat hebben we gekregen. Zo hebben we de invulling van de studiedag echt in samenspraak met de trainer van CNA ontwikkeld. Na een intake volgde een verkennend gesprek en uiteindelijk hebben we in overleg het studieprogramma voor de teamtraining vastgesteld. Bovendien merkten we dat CNA goed bekend is met de Montessoritheorie. We herkenden een stukje nestgeur. Dat maakte dat de training optimaal kon aansluiten bij ons gedachtengoed.” Het resultaat was er naar. Moll: “De training is goed aangekomen bij de teamleden. Belangrijkste resultaat is dat we ons bewust zijn geworden van het nut van planmatig handelen en van het planmatig inkaderen van de leerstof. Teamleden maken inmiddels groepsplannen voor minimaal
Maatwerk Om twee redenen heeft de Federatie besloten om CNA te vragen als opleidingspartner voor de academie. Ten Hertog: “In de eerste plaats wilden wij een opleiding met een Post HBO-accreditatie. CNA kan dat leveren. Daarnaast hadden wij van begin af aan onze eigen inhoudelijke eisen gefor-
28
29
Schoolvoorbeelden
Team Primair Onderwijs Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Taal en VVE op Amsterdamse voorscholen
Bent u op zoek naar een scholingstraject op maat? Neem voor een vrijblijvend gesprek contact op met een van de trainers/adviseurs. Het filmen op de groep is een belangrijk middel om met de leidsters te reflecteren op hun didactische vaardigheden. We hebben geleerd hoe je filmopnames maakt en hoe je deze bespreekt. Ook hebben we rollenspellen gedaan waarin gespreksvaardigheden werden geoefend. De begeleiding door de trainer was erg goed: ik heb het gevoel dat ik nu zelf de coachende rol kan vervullen om de geleerde taaldoelen in de groepen te kunnen borgen.”
In 2011 is op diverse peuterspeelzalen en voorscholen het programma Taal en VVE gestart. Doel van de training is om leidsters te leren hoe zij de taalontwikkeling van peuters kunnen stimuleren. Lineke Sistermans is leidinggevende VVE van vier voorscholen in Amsterdam Noord. Ze heeft vorig jaar de training met de leidsters bijgewoond en heeft daarna een training Coach gedaan, om de leidsters te kunnen blijven coachen bij hun taaldidactiek. Lineke vertelt over haar ervaringen met de training.
Debby Jenner, Programma Assistent,
[email protected] 020 525 1490
Sieglin Simson,
programmaleider
[email protected]
Mirjam Stefels,
“In de cursus Taal en VVE hebben de leidsters geleerd om met behulp van de kijkwijzer te werken aan hun eigen vaardigheden waarmee ze de taalvaardigheid van de kinderen willen stimuleren. Veel kinderen zijn tweetalig en hebben een taalachterstand. Ons doel is om ze op het niveau te krijgen van de vastgestelde taaldoelen voor 4 jarigen. Om het geleerde in de praktijk te brengen en de leidsters te blijven coachen, heb ik samen met een collega een aanvullende Coach-training gehad van het Centrum voor Nascholing. Het belangrijkste dat ik heb geleerd is het gesprek aan te gaan met de leidsters. Wat is je leervraag, welke werkvorm kies je, wat is het effect? Ik merk dat leidsters het moeilijk vinden om te bepalen hoeveel ruimte ze het kind kunnen geven om te gaan praten. Het is echt zoeken naar de juiste balans.
[email protected]
Djuna Denkers,
[email protected]
Liesbeth van der Weide,
[email protected]
Anna de Graaf,
[email protected]
Jacqueline Rozema,
[email protected]
Caroline Offerhaus,
[email protected]
Adrie Beljaars,
[email protected]
30
31
Totaaloverzicht opleidingen, trainingen en maatwerk Nascholing Primair Onderwijs en VVE 2013 - 2014
Type scholing
Lerarenbeurs
Pagina Het jonge kind en VVE
Onderwijskwaliteit Master Professioneel Meesterschap
Masteropleiding
5
Kaleidoscoop
Maatwerk
17
Opbrengstgericht werken
Post-HBO opleiding
6
Ko-totaal
Maatwerk
17
Teamtraining Opbrengstgericht werken
Maatwerk
6
Taal en VVE / Kwaliteitsaanpak VVE
Maatwerk
17
7
Leiderschap in de VVE
Maatwerk
17
Onderzoek je eigen lespraktijk
Maatwerk
Montessori-onderwijs
Vakonderwijs Rekencoördinator
Post-HBO opleiding
9
Montessori-opleiding
Post-HBO opleiding
19
Taalcoördinator
Post-HBO opleiding
9
Montessori-scholing op maat
Maatwerk
19
Vakleerkracht Bewegingsonderwijs
Post-HBO opleiding
10
Nieuwe ontwikkelingen in het rekenonderwijs
Maatwerk
10
Personeels- en Teamontwikkeling
Opbrengstgericht werken aan spellingonderwijs
Maatwerk
11
Coach in het onderwijs
Post-HBO opleiding
21
Supervisor in het onderwijs
Post-HBO opleiding
21
Masterclasses voor personeelsbegeleiders en teamcoaches
Maatwerk
22
Veilig pedagogisch klimaat Ouderbetrokkenheid
Maatwerk
13
Teamtrainingen Teamleren
Maatwerk
22
Pedagogisch handelen
Maatwerk
13
Teamtrainingen Van werkdruk naar werkgeluk
Maatwerk
22
Video Interactie Begeleiding
Maatwerk
23
Omgaan met verschillen Intern Begeleider
Post-HBO opleiding
15
Leiderschaps- en Organisatieontwikkeling
Training Passend Onderwijs
Maatwerk
15
Oriëntatie op Leiderschap in het Onderwijs
Korte leergang
25
Opleiding Integraal Leiderschap I
Eenjarige opleiding
25
Opleiding Integraal Leiderschap II
Eenjarige opleiding
Master in Educational Leadership
Masteropleiding
Leren en professionaliseren op school- en bestuursniveau
Maatwerk
Lerarenbeurs en Prestatiebox
De lerarenbeurs van het ministerie van OCW is vanaf april 2013 aan te vragen voor de masteropleiding Professioneel Meesterschap en de Master in Educational Leadership. De prestatiebox betekent dat scholen bovenop de lumpsum een bedrag ontvangen dat kan worden ingezet voor o.a. de professionalisering van leerkrachten en schoolleiders. Het doel is de prestaties van leerlingen, leerkrachten, schoolleiders en -bestuurders te verhogen. Kijk voor actuele informatie op www.ocwduo.nl
32
25
26 26
Colofon; Productie: Centrum voor Nascholing Eindredactie: Noortje Bakker Foto’s: De Beeldredaktie, Marga van der Aa, Lucy Buddelmeijer, Joost Grol, Carel Richel, Shutterstock Vormgeving: Hans Langstraat, PH-ontwerp Druk: Graficiënt Oplage: 2000 Uitgave: januari 2013. Deze brochure is gedrukt op papier met het FSC-keurmerk. © Centrum voor Nascholing. Wijzigingen voorbehouden. Kijk voor actuele informatie op www.centrumvoornascholing.nl
33
Centrum voor Nascholing Postbus 2009 1000 CA Amsterdam
Bezoekadres Hogeschool van Amsterdam Theo Thijssenhuis Wibautstraat 2-4 1091 GM Amsterdam Tel. 020 525 12 41
[email protected] www.centrumvoornascholing.nl
