OFFSET-DRUKKERIJ. Opdracl,ltcode: Opdrachtbegeleider: Kees Sterke. Opdrachtuitvoerder: Kimmo Zegers. Datum:

OFFSET-DRUKKERIJ Opdracl,ltcode: 94.04.002 Opdrachtbegeleider: Kees Sterke Opdrachtuitvoerder: Kimmo Zegers

Datum: 25-05-1994 Plaats: Eindhoven

Samenvatting In maart ben ik gestart met een opdracht voor de Bedrijfskundewinkel. De opdracht heeft betrekking op het opstarten van een offset-drukkerij in de gemeente Veldhoven. De opdrachtgever is bezig met het opstellen van een ondememersplan. Het resultaat van de uitvoering van mijn opdracht zou hem hierbij kunnen ondersteunen. De opdrachtformulering luidt dan ook: "een indicatie geven van de voorgecalculeerde kostprijs van een drukorder". Om de opdracht te vervullen was het in eerste instantie belangrijk om inzicht te verkrijgen in de drukkerij die de opdrachtgever voor ogen heeft. Om dit te bereiken heb ik het primaire proces met de gebruikte produktiemiddelen in kaart gebracht. Ook heb ik een beschrijving gegeven van het assortiment dat gevoerd zal gaan worden.

Daarna

heb

ik

me

verdiept

in

de

literatuur

om verschillende

kostprijsmethoden beter te begrijpen en om een keuze te kunnen maken. Bij de verschillende methoden zijn ook de voor- en nadelen ervan vermeld. Tenslotte heb ik uit de opgesomde methoden de toeslagmethode gekozen omdat deze eenvoudig is en geschikt voor heterogene produktie. Na het maken van deze keuze heb ik de kostensoorten, die mijns inziens moeten worden meegenomen bij het berekenen van een voorgecalculeerde kostprijs, bepaald. Om de toeslagmethode te kunnen gebruiken moesten eerst opslagpercentages berekend worden. Het berekenen van deze percentages is gedaan met behulp van algemene produktiestatistieken van het CBS. Met de berekende percentages is voor een fictieve drukorder de voorgecalculeerde kostprijs berekend. Naar aanleiding van het hele onderzoek heb ik tenslotte een aanbeveling gedaan voor de toekomst die inhoudt dat er een beter beeld van de kostprijs verkregen wordt, wanneer deze met de in dit verslag aangedragen methode en werkelijke gegevens wordt berekend.

Offset drukkerij

Voorwoord De Bedrijfskundewinkel is een door studenten gerund adviesbureau met als doel op niet commerciele basis onderzoek te verrichten voor diegenen, die niet over de capaciteiten beschikken om een commercieel adviesbureau in te schakelen. Het rapport dat voor u ligt is een onderzoek uitgevoerd binnen her hierboven geschetste kader. De aanleiding tot het onderzoek had be trekking op het opstarten van een offset-drukkerij in de gemeente Veldhoven. Ik heb me in het onderzoek voomamelijk gericht op de problematiek van het berekenen van een voorgecalculeerde kostprijs. Kimmo Zegers, Eindhoven, 25 mei 1994

Offset drukkerij

Inhoudsopgave Samenvatting Voorwoord Inleiding .................................................... pag. 1 Hoofdstuk 1: Het produktieproces ................................. pag. 3 1.1:

Het produktieproces ................................. pag. 3

1.2:

De produkten ...................................... pag. 6

Hoofdstuk 2: Kostprijsmethoden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 7 2.1:

Direct costing ...................................... pag. 7

2.2:

Delingscalculatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. pag. 8

2.3:

Equivalentiecijfer~methode

2.4:

Toeslagcalculatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. pag. 8

2.5:

Kostenplaatsenmethode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag. 9

2.6:

De keuze ......................................... pag. 9

........................... , pag. 8

Hoofdstuk 3: De toeslagca1culatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pag.ll 3.1:

De toeslagca1culatie uitgewerkt ......................... pag.l1

3.2:

Kostensoorten ...................................... pag.l1

3.3:

De procentuele opbouw van de kostprijs .................. pag.12

3.4:

De toeslagpercentages ................................ pag.19

Hoofdstuk 4: Ben illustratie ...................................... pag.23 Hoofdstuk 5: Aanbeveling ....................................... pag.25 Literatuurlijst ................................................. pag.26 Bijlage 1:

Offset drukkerij

Berekeningen van de afschrijvingen ........... . . . . . . . . . . . pag.27

Inleiding De opdracht heeft betrekking op het opstarten van een offset-drukkerij in de gemeente Veldhoven. De opdrachtgever is bezig met het opstellen van een ondernemersplan. Het resultaat van de uitvoering van mijn opdracht zou hem hierbij kunnen ondersteunen. De opdrachtformulering luidt dan ook: neen indicatie geven van de voorgecalculeerde kostprijs van een drukorder". Om de opdracht te vervullen zullen de volgende activiteiten uitgevoerd worden: a)

Beschrijving van de processtappen van het druk-proces en de daarbij gebruikte machines;

b)

bepalen van de methode van kostprijsberekening door middel van een literatuuronderzoek;

c)

een overzicht geven van de kostensoorten die ten behoeve van de voorcalculatie in de kostprijs moeten worden opgenomen;

d)

voor een fictieve druk-order, ter illustratie, de kostprijs berekenen met behulp van de voorgestelde methode.

. In dit rapport is de volgende opzet gehanteerd. In hoofdstuk 1 begin ik met een algemene beschrijving van de drukkerij die de opdrachtgever wil gaan opstarten. Tevens worden de hierbij gebruikte produktiemiddelen beschreven. Dit hoofdstuk eindigt met de beschrijving van de soort produkten die de opdrachtgever wil gaan produceren. In hoofdstuk 2 voIgt een samenvatting van een literatuurstudie die ik heb uitgevoerd met betrekking tot verschillende kostprijsmethoden. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een keuze uit de beschreven methoden. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 de gekozen methoden verder uitgewerkt.

offset drukkerij

1

In dit hoofdstuk wordt bepaald welke kostensoorten meegenomen moe ten worden bij het berekenen van een voorgecalculeerde kostprijs. Tevens worden de opslagpercentages berekend.

In hoofdstuk 4 wordt met de resultaten uit hoofdstuk 3 ter illustratie een kostprijs berekend voor een fictieve drukorder. Tenslotte kom ik in hoofdstuk 5 tot een aanbeveling. Het rapport wordt afgesloten met een literatuurlijst en een bijlage.

Offset drukkerij

2

Hoofdstuk 1 : Het produktieproces Om te komen tot een voorcalculatie van de kostprijs is het noodzakelijk om inzicht te krijgen in het produktieproces en de geproduceerde produkten. Allereerst zullen daarom de processtappen van het offset-drukproces bestudeerd worden. Ook zullen hierbij de produktiemiddelen die de opdrachtgever zal gaan gebruiken, kort beschreven worden [1]. Tenslotte zal in dit hoofdstuk een korte omschrijving gegeven worden van de soort produkten die de opdrachtgever wil gaan produceren. Paragraaf 1.1: Het produktieproces. Het gehele proces wordt in feite in gang gezet door een klanten-order. De eisen en wensen van een klant bepalen wat er gedrukt moet gaan worden. Er is hier dus sprake van klant-specifieke produktie. Voor een glob ale beschrijving van het offsetdrukproces wordt dit proces in vijf stapp en verdeeld: a) voorbereiding; b) maken van de film; c) maken van de drukvorm; d) het drukken; e) de afwerking. Ad a) Voorbereiding. In deze fase van het produktie-proces wordt vorm gegeven aan het idee waarmee een klant komt. Er wordt een ontwerp gemaakt van het te drukken produkt. Het ontwerpen gebeurt met behulp van Desk Top Publishing (DTP). DTP bestaat uit een computer, software en randapparatuur.

offset drukkerij

3

Het ontwerp wat met DTP gemaakt is wordt door de RIP (dit is een reken processor) omgezet in computerprogramma's. Met behulp van deze programma's kan de fotozetmachine worden aangestuurd. Deze machine maakt de films. Het ontwerpen zelf wordt bij gebruik van DTP ondersteund door software, waardoor het ontwerp ook gevisualiseerd kan worden op een beeldscherm. Ad b) Maken van de film.

Het maken van de film kan gebeuren met behulp van de door RIP aangestuurde fotozet-machine. Een andere manier is door gebruik te maken van een zogenaamde compactcamera. Beide methoden gaan door de opdrachtgever gebruikt worden. De compactcamera zal dan voornamelijk ingezet worden bij de produktie van kleine series, waarvoor het opstarten van de gehele DTP-procedure, te veel kost. Bij het gebruik van de compactcamera moet er echter een fysiek origineel aanwezig zijn waarvan een film gemaakt kan worden. Het fysiek aanwezig zijn van een origineel is bij de andere methode niet nodig omdat daarbij DTP het ontwerp ornzet in een computerprogramma, waarmee de fotozet-machine aangestuurd wordt. Het kan zijn dat voor een ontwerp meerdere films nodig zijn, die samengevoegd moeten worden tot een geheel. Dit samenvoegen van films gebeurt geheel met de hand. Ad c) Maken van de drukvorm.

In deze fase worden beelden die op de film staan overgezet op een of meer lichtgevoelige platen, de zogenaamde beelddragers. Na de overzetting bestaan deze beelddragers uit drukkende en niet-drukkende delen en heten ze drukvormen. De offset-druk-techniek berust op het principe dat vocht (water) en vet (inkt) elkaar afstoten. De beelddragers zijn aluminium platen, die een speciale oppervlakte behandeling hebben ondergaan. Het oppervlak van de beelddrager bestaat ml deze fase uit ruwe (niet-drokkende) delen en minder rowe (drukkende) delen. Op plaatsen waar de beelddrager ruw is, wordt vocht vast gehouden. Natte delen zullen de inkt afstoten en niet mee drukken. Als dat wat gedrukt moet worden uit meerdere kleuren bestaat, zijn er voor een ontwerp meerdere drukvormen nodig. Offeet drukkerij

4

Het maximaal aantal drukvormen dat nodig is voor een ontwerp is vier, omdat daarmee aIle mogelijke kleuren te drukken zijn. Elke drukvorm heeft bij een meerkleuren druk een op de eigen kleur afgestemd beeldmotief. De vier basis kleuren zijn: cyaan, geel, magenta en zwart. De drukvormen worden gebruikt bij het drukken. Het maken van de drukvorm gebeurt met de zogenaamde contactkast. Ad d) Het drukken. Het drukken gebeurt met een vier-kleuren pers waarmee aIle mogelijke kleuren te drukken zijn. In het algemeen bestaat een pers uit de volgende hoofdelementen: 1. een (of meer) inktreservoir(s) met drukinkt;

2. een (of meer) constructie(s) voor de bevestiging van de drukvorm; 3. een constructie voor het aan- en afvoeren van het te drukken materiaal; 4. een tegendruk om het papier in nauw contact te brengen met de drukvorm. De drukvormen die voorkomen uit de vorige fase worden opgespannen op cilinders die zich in de drukpers bevinden. Een vier-kleuren pers heeft vier van zulke cilinders, voor elke basiskleur een. De drukvormen bestaan, zoals hierboven beschreven, uit drukkende en niet-drukkende delen. Bij het drukken worden de drukvormen eerst bevochtigd met water. De niet-drukkende (ruwe) delen nemen het water op. Bij het ininkten van de drukvorm stoot het water de vette inkt af, zodat alleen op het drukbeeld inkt komt. Na het ininkten kunnen de beelden van de drukvorm op papier gedrukt worden. Ad e) De

~fwerking.

Over het afwerken kan ik kort zijn. Het heeft betrekking op zaken zoals snijden, vouwen etc. Tot slot van deze paragraaf zal ik de gebruikte produktiemiddelen op een rijtje zetten:

offset drukkerij

5

1) DTP;

2) RIP en fotozet-machine;

3) camera; 4) doka apparatuur;

5) ontwikkelmachine; 6) contactkast; 7) platenmaker;

8) drukpers 1; 9) drukpers 2; 10) snijmachine 1; 11) snijmachine 2; 12) vouwmachine.

Paragraaf 1.2: De produkten. De opdrachtgever wil zich voornamelijk gaan rich ten op de produktie van de volgende produkten: 1. Licht handelsdrukwerk.

Hieronder wordt verstaan een gevarieerd pakket aan drukwerk gericht op ondernemingen. Hierbij wordt gedacht aan: briefpapier, vervolgvellen, enveloppen, stickers, visitekaartjes, strooifolders, brochures, pakbonnen, etc. 2. Familie-drukwerk.

Hierbij wordt gedacht aan: het indrukken van jubileumkaarten, trouwkaarten, verlovingskaarten, rouwbrieven, etc. Verder wil de opdrachtgever in beperkte mate ansicht-kaarten, auto-kaarten e.d. gaan verkopen. De nadruk moet echter liggen op het drukken van handels- en familiedrukwerk. Offset drukkerij

6

Hoofdstuk 2 : Kostprijsmethoden Om enige basiskennis te verkrijgen op het gebied van kostprijscalculatie heb ik literatuur bestudeerd. Hieruit kwamen de volgende kostencalculatie-methoden naar voren: 1. direct costing;

2. delingscalculatie; 3. equivalentiecijfer-methode; 4. toeslagcalculatie; 5. kostenplaatsenmethode; Bij de methoden 2 tim 5 wordt een kostprijs per produkt berekend, bij 1 is dit niet het geval. Ik zal deze methoden in het kort toelichten en de voor- en nadelen ervan aangeven [2].

Paragraaf 2.1: Direct costing. De methode van direct costing rekent slechts een gedeelte van de totale kosten toe aan de kostendragers, namelijk dat gedeelte van de kosten dat rechtstreeks of op een eenvoudige wijze is toe te rekenen. De overige kosten worden ten laste van de resultaatrekening gebracht. De totale kosten worden gesplitst in kosten die men naar het produkt kan toerekenen (directe kosten) en overige kosten (indirecte kosten). Vervolgens worden de directe kosten van de afzet per periode afgetrokken van de omzet in die periode. Er blijft dan een bijdrage over die bestaat uit de indirecte kosten en de netto winst. dus:

verkoopprijs * afzet

-1- directe kosten = dekkingsbijdrage

Het voordeel van deze methode is dat ze eenvoudig is. Het nadeel van deze methode is dat de indirecte kosten niet per produkttype gespecificeerd kunnen worden.

offset drukkerij

7

Paragraaf 2.2: Delingscalculatie. De kostprijs wordt bij deze methode berekend met behulp van de formule: vaste kosten kostprijs = -------------------------- + variabele kosten per produkt normale produktie Het voordeel van deze methode is dat zij uitermate eenvoudig is. Het nadeel ervan is dat ze slechts toepasbaar is in een bedrijf met homogene produktie.

Paragraaf 2.3: Equivalentieciffer-methode. De equivalentiecijfer-methode is een verfijning van de delingscalculatie en is bruikbaar voor bedrijven die produkten vervaardigen met een grote onderlinge verwantschap. Dit houdt in dat voor aIle produkten dezelfde grondstoffen en capaciteiten gebruikt worden. Per eenheid produkt verschilt echter de hoeveelheid. Dit brengt men tot uitdrukking met behulp van equivalentiecijfers. De totale kosten worden evenredig met de afzet per produktsoort en evenredig met de equivalentiecijfers toegekend aan de verschillende produktsoorten. Op deze wijze kunnen de kosten beter met de werkelijkheid in overeenstemming toegewezen worden aan de produkten. Het is echter moeilijk om de equivalentiecijfers te bepalen. Verder zal de methode bij een grater assortiment veel rekenwerk opleveren.

Paragraaf 2.4: Toeslagcalculatie. Bij deze methode berekent men de directe kosten (materiaaI en directe arbeid) rechtstreeks voor elk produkt uit. Voor de indirecte kosten neemt men een percentage van een deel of het geheel van de directe kosten.

Offset drukkerij

8

Ret voordeel is dat deze methode geschikt is voor heterogene produktie en niet erg arbeidsintensief is. Er is een gemakkelijke kostenbewaking van de directe kosten mogelijk. Ret nadeel is dat men een relatie tussen directe en indirecte kosten legt die er in werkelijkheid niet is. Verder is het bepalen van het opslagpercentage zeker geen gemakkelijke zaak. Een aanname, die in werke]jjkheid meestal niet reeel is, is dat men veronderstelt dat de indirecte kosten rechtevenredig zijn met de directe kosten.

Paragraaf 2.5: Kostenplaatsenmethode. Rierbij worden aile indirecte kostensoorten per kostenplaats gespecificeerd. Er zijn calculatorische, algemene, hulp- en hoofdkostenplaatsen. De eerste soort zijn geen concrete afdelingen, maar een kostengroepering van bij elkaar horende kosten. Algemene kostenplaatsen zijn afdelingen die prestaties leveren aan aIle afdelingen van het bedrijf. De hulpkostenplaatsen zijn afdelingen die diensten verlenen aan de produktie-afdelingen. De hoofdkostenplaatsen worden gevormd door de produktieafdelingen. Als per kostenplaats de kosten gespecificeerd zijn, worden deze via verdeelsleutels doorbelast aan de kostendragers. Dit zijn de produkten die verkocht worden. De directe kosten worden rechtstreeks hieraan doorberekend. Deze berekening is universeel toepasbaar. Ook bij heterogene produktie is een vrij nauwkeurige verdeling van de indirecte kosten mogelijk. De efficiency-bewaking van de directe kosten blijft mogelijk doordat deze apart berekend worden. Ook de indirecte kosten kunnen achteraf per kostenplaats gecontroleerd worden. Een nadeel vormt het feit dat het een vrij bewerkelijke methode is, dit ten aanzien van het rekenwerk en de bepaling van de verdeelsleutels.

Paragraaf 2.6: De keuze. Na bovenstaande uiteenzetting van een aantal kostencalculatie-methoden, zal ik hieronder aangeven waarom bepaalde methoden minder geschikt zijn, gezien het doel van mijn opdracht: "een indicatie geven van de voorgecalculeerde kostprijs van een druk-order".

offset drukkerij

9

De kostenplaatsen-methode is niet geschikt omdat zij te verfijnd is voor het doel van mijn opdracht. De 'direct costing'-methode lijkt me niet bruikbaar, gezien het feit dat er geen kostprijs per produkt berekend wordt. De equivalentiecijfer-methode valt af omdat niet aan de voorwaarde wordt voldaan dat alle produkten dezelfde grondstoffen verbruiken. Ook de delingscalculatie komt niet in aanmerking omdat er bij de drukkerij die de opdrachtgever voor ogen heeft sprake is van heterogene produktie. De delingscalculatie is alleen geschikt voor homogene produktie. Er blijft dan nog een methode van kostencalculatie over, namelijk de toeslag-methode. Dit is een eenvoudige methode die zeer geschikt is in het geval van heterogene produktie. Ik zal in het vervolg van dit onderzoek dan ook deze methode van kostencalculatie gebruiken.

Offset drukkerij

10

Hoofdstuk 3 : De toeslagcalculatie In bet voorgaande boofdstuk is de keuze van kostprijsberekening gevallen op de toeslagcalculatie. In dit boofdstuk zal ik deze methode verder uitwerken. Daarna zal ik een overzicht geven van de kostensoorten die ten behoeve van de voorcalculatie in de kostprijs moet worden opgenomen. Tenslotte zal ik aangeven hoe de benodigde toeslagpercentages berekend worden.

Paragraaf 3.1: De toeslagcalculatie uitgewerkt. De toeslagcalcu1atie maakt gebruik van bet onderscbeid tussen directe en indirecte produktkosten. De directe kosten (direct materiaal en directe arbeid) berekent men recbtstreeks voor elk produkt. De groep indirecte kosten wordt in de kostprijs opgenomen als een percentage van bet geheel of een gedeelte van de directe kosten. Het toeslagpercentage kan op verschillende manieren bepaald worden: 1) de indirecte kosten in procenten van de materiaalkosten; 2) de indirecte kosten in procenten van de loonkosten; 3) de indirecte kosten in procenten van de totale directe kosten; 4) combinatie van de drie bovenstaande grondvormen. Deze vierde methode zal door mij toegepast worden omdat deze in de praktijk het meest gebruikt wordt.

Paragraaf 3.2: Kostensoorten. Om tot een voorcalculatie van de kostprijs te komen zullen de volgende kostensoorten meegenomen worden:

Offset drukkerij

11

1) materialen; 2) lonen en sociale lasten; 3) energie; 4) afschrijving; 5) rente; 6) overig. De kostensoort materialen moet worden gesplitst in directe materiaalkosten en indirecte materiaalkosten. Onder directe materiaalkosten vallen de kosten van ingekocht papier, films en drukvormen. De indirecte materiaalkosten hebben betrekking op aIle hulpmaterialen die gebruikt gaan worden (b.v. verdunningsmiddelen, kantoorartikelen, etc). Ook de post "lonen en sociale lasten" moet worden verdeeld in respectieveHjk directe loonkosten en indirecte loonkosten. De directe loonkosten hebben be trekking op die kosten die veroorzaakt worden door het uitvoeren van activiteiten die direct be trekking hebben op het drukproces (dit proces omvat de fasen voorbereiding tim afwerken (zie hoofdstuk 1». De indirecte loonkosten hebben betrekking op de kosten die veroorzaakt worden door het uitvoeren van "ondersteunende activiteiten" zoals inkopen van materialen, ontvangen van klanten, opstellen van offertes, etc. De kostensoorten directe materiaalkosten en directe loonkosten behoren tot de groep directe kosten. De kostensoorten indirecte materiaalkosten, indirecte loonkosten, energie, afschrijving, rente en overig behoren tot de groep indirecte kosten.

Paragraaf 3.3: De procentuele opbouw van de kostprijs.

Om de toeslagpercentages te berekenen moet eerst een procentuele opbouw van de kostprijs bepaald worden. Hiertoe wordt meestal gebruikt gemaakt van gegevens uit de resultatenrekeningen van voorgaande jaren. Aangezien de opdrachtgever zijn drukkerij nog op moet start en kan in dit geval geen gebruik gemaakt worden van dergelijke bronnen voor het achterhalen van de benodigde gegevens.

Offset drukkerij

12

Het is eigenlijk alleen voor de post afschrijving mogelijk om vooraf onderbouwd een bedrag te berekenen, omdat de hierbij benodigde gegevens reeds bekend of nauwkeurig te schatten zijn. Dit is voor de overige posten niet het gevaL Om toch een procentuele opbouw van de kostprijs te bepalen zal ik de volgende drie stappen uitvoeren: 1) bepalen van de post afschrijving als percentage van de omzet met behulp van specifiek voor de drukkerij van de opdrachtgever geldende gegevens; 2) opstellen van de procentuele opbouw van de kostprijs met behulp van algemene gegevens over drukkerijen; 3) combineren van de resultaten van de twee voorgaande stappen. Het resultaat van deze stap is dan een benadering van de procentuele opbouw van de kostprijs die gebruikt kan worden bij de berekening van de toeslagpercentages.

Ad 1) bepalen van de afschrijvingen. In tabel 3.1 (op de volgende pagina) staan de produktiemiddelen en de bijbehorende jaarlijkse afschrijving vermeldt. De berekeningen van deze jaarlijkse afschrijving zijn terug te vinden in bijlage L

offset drukkerij

13

Tabel 3.1: jaarlijkse afschrijving.

PRODUKTIEMIDDEL

JAARLIJKSE AFSCHRIJVING

DTP

f 1.080

RIP en fotozetmachine

f

0

Ontwikkelmachine

f

150

Camera

f

400

Doka apparatuur

f

150

Contactkast

f

75

Platenmaker

f

400

Drukpers 1

f 2.250

Drukpers 2

f

Snijmachine 1

f 1.500

Snijmachine 2

f

50

Vouwmachine

f

35

TOTAAL JAARLIJKSE AFSCHRIJVING

f 6.090

0

De opdrachtgever in overleg met een vertegenwoordiger van het K.V.G.O. (Klein Verbond van Grafische Ondernemingen) een schatting gemaakt van de jaarlijkse omzet. Deze jaarlijkse omzet wordt geschat op

f 120.000. De jaarlijkse afschrijving als

percentage van de omzet wordt dan: 6.090

* 100%

= 5%

120.000

Offset drukkerij

14

Ad 2) algemene gegevens over drukkerijen.

Om een algemene opbouw van de kostprijs te bepaIen heb ik gebruik gemaakt van "produktiestatistieken voor de grafische industrie" (gepubliceerd door het CBS [3]). Er zijn twee soorten produktiestatistieken, namelijk: - produktiestatistieken voor bedrijven met meer dan 20 werknemers; - produktiestatistieken voor bedrijven met minder dan 20 werknemers. De produktiestatistieken voor bedrijven met meer dan 20 werknemers bevatten gegevens die specifiek betrekking hebben op het offset-drukproces. De produktiestatistieken voor bedrijven met minder dan 20 werknemers hebben geen opsplitsing naar type drukkerij maar bevatten slechts gegevens voor drukkerijen in het aIgemeen. Voor bedrijven met minder dan 20 werknemers waren aileen gegevens uit 1991 beschikbaar. De belangrijkste gegevens uit de produktiestatistieken zijn samengevat in tabeI3.2. Tabel 3.2: produktiestatistieken (in miljoenen guldens). 1989

1990

1991

Ideine nijverheid

> 20

>20

>20

< 20, 1991

Omzet

4.357,50

4.657,00

5.016,30

2.737,00

Materialen

2.004,70

2.118,10

2.236,80

1.026,00

Lonen en sociale lasten

1.370,50

1.448,70

1.581,20

833,00

37,70

42,70

47,20

23,00

261,00

292,10

335,80

206,00

Rente

67,50

92,00

107,00

51,00

Overig

432,60

487,50

570,00

420,00

Winst

183,50

175,90

138,30

178,00

Energie Afschrijving

Offset drukkerij

15

N.B.: toelichting op tabel 3.2. De gegevens in de kolommen 1989, 1990 en 1991 hebben betrekking op gegevens van offset-drukkerijen met meer dan 20 werknemers. De gegevens in de kolom kleine nijverheid heeft betrekking op gegevens van drukkerijen in het algemeen met minder dan 20 werknemers. Deze gegevens komen uit 1991.

Met deze gegevens kan men een procentuele opbouw van de kostprijs bepalen. Hiertoe wordt de omzet op 100% gesteld en worden de overige posten uitgedrukt als een percentage van de omzet. De resultaten van deze berekeningen staan in tabel 3.3. Tabel 3.3: opbouw kostprijs in procenten. 1989

1990

1991

kleine nijverheid

>20

>20

>20

< 20, 1991

100 %

100 %

100 %

100 %

Materialen

46%

45%

45%

37%


31 %

31 %

32%

30%

Energie

1%

1%

1%

1%

Afschrijving

6%

6%

7%

8%

Rente

2%

2%

2%

2%

Overig

10 %

10%

11%

15 %

Winst

4%

4%

3%

7%

Omzet

De drukkerij die de opdrachtgever voor ogen heeft valt in de categorie offsetdrukkerijen met minder dan 20 werknemers. Zoals hierboven reeds gesteld zijn er voor deze categorie geen gegevens beschikbaar bij het CBS.

Offset drukkerij

16

Om toch tot een zo juist mogelijke benadering van de procentuele opbouw van de kostprijs voor bedrijven met minder dan 20 werknemers te komen, zal ik de gegevens die in tabe13.3 staan op de volgende manier combineren. Voor de bedrijven met meer dan 20 werknemers bereken ik per post het gemiddelde over de jaren 1989,1990 en 1991. De resultaten hiervan staan in tabel 3.4. Tabel 3.4: gemiddelden voor bedrijven met meer dan 20 werknemers. 1989

1990

1991

gemiddelde

>20

>20

>20

> 20 werlrn.

100 %

100 %

100%

100 %

Materialen

46%

45 %

45 %

45%


31%

31 %

32%

31 %

Energie

1%

1%

1%

1%

Afschrijving

6%

6%

7%

6%

Rente

2%

2%

2%

2%

Overig

10%

10%

11%

11%

Winst

4%

4%

3%

4%

Omzet

Hiema bereken ik per post het gemiddelde uit de gemiddelden van bedrijven met meer dan 20 werknemers (zie tabel 3.4) en de gegevens van bedrijven met minder dan 20 werknemers (zie tabel 3.3). De resultaten van deze berekening vormen een benadering van de procentuele opbouw van de kostprijs, bepaald met gegevens uit de "produktiestatistieken voor de grafische industrie". Deze benadering is terug te vinden in tabel 3.5.

offset drukkerij

17

Tabel 3.5: algemene opbouw kostprijs in procenten. Gemiddelde > 20 werknemers

Kleine nijverheid

< 20,1991

Procentuele opbouw kostprijs

100 %

100 %

100 %

Materialen

45 %

37%

41%


31 %

30%

31 %

Energie

1%

1%

1%

Afschrijving

6%

8%

7%

Rente

2%

2%

2%

Overig

11%

15%

13%

Winst

4%

7%

6%

Omzet

Ad 3) combineren van de resultaten uit de voorgaande stappen. De jaarlijkse afschrijving als percentage van de omzet, zoals berekend onder ad 1), bedraagt 5%. De afschrijving als percentage van de omzet, berekend met gegevens van het CBS, bedraagt 7% (zie ad 2». Een lager percentage afschrijvingen betekent dat het winstpercentage hoger ligt. Echter, de afschrijving onder ad 1) is berekend op basis van schattingen. Daarom zal ik het verschil tussen de percentages, zoals berekend onder ad 1) en ad 2), middelen over respectievelijk de post winst en de post afschrijving. De uiteindelijke procentuele opbouw van de kostprijs is te vinden in tabel 3.6.

Offset drukkerij

18

Tabel 3.6: procentuele opbouw kostprijs. Procentuele opbouw

I

I

v.d. kostprijs

Orozet

, 100 %

Materialen

41 %

Lonen en soc. lasten

31 %

Energie

1%

Afschrijving

6%

Rente

2%

Overig

13 %

Winst

6%

Paragraaf 3.4: De toeslagpercentages. Om de toeslagpercentages te kunnen bepalen moet de post "lonen en sociale lasten" opgesplitst worden in respectievelijk directe lonen en indirecte lonen. Ditzelfde geldt voar de post materialen. De verdeling van de lonen in directe lonen en indirecte lonen is in overleg met de opdrachtgever geschat en ziet er als voigt uit: directe loonkosten:

60%;

indirecte loonkosten: 40%. Deze schatting is gemaakt op basis van verwachte tijdsbesteding, waarbij onder de directe loonkosten aile werkzaamheden die direct betrekking hebben op het drukproces vallen. De schatting van de verdeling van de materiaalkosten

III

directe materiaalkosten en

indirecte materiaalkosten bedraagt: directe materiaalkosten:

80%;

indirecte materiaalkosten: 20%.

Offoet drukkerij

19

Onder directe materiaaIkosten vallen aIle kosten die betrekking hebben op ingekocht papier, films en drukvormen. De indirecte materiaalkosten hebben betrekking op de overige ingekochte materialen (zoals verdunningsmiddel, kantoorartikelen, etc.). De resulterende procentuele opbouw van de kostprijs is te vinden in tabel 3.7. TabeI3.7: procentuele opbouw van de kostprijs. Procentuele opbouw v.d. kostprijs Omzet

100 %

Dir. materiaalkosten

33 %

Indir. materiaalkosten

8%

Dir. loonkosten

19 %

Indir. loonkosten

12%

Energie

1%

Afschrijving

6%

Rente

2%

Overig

13%

Winst

6%

Met behulp van tabe13.7 kunnen de toeslagpercentages berekend worden. 1) ToeslagpercentSlie voor de indirecte materiaaIkosten. Dit toeslagpercentage wordt met behulp van de volgende formule berekend: percentage indirecte materiaalkosten percentage directe materiaalkosten

Offset: drukkerij

20

Dus het toeslagpercentage voor de indirecte materiaalkosten bedraagt: 8

* 100 %

= 24 %

33 2) Toeslagpercentaie voor de indirecte loonkosten. Dit toeslagpercentage wordt met behulp van de volgende formule berekend: percentage indirecte loonkosten percentage directe loonkosten

Dus het toeslagpercentage voor de indirecte loonkosten bedraagt: 12

* 100 % = 63 % 19 3) Toeslagpercentaie voor de energiekosten. Dit toeslagpercentage wordt met behulp van de volgende formule berekend: percentage energiekosten percentage directe materiaalkosten + percentage directe loonkosten

Dus het toeslagpercentage voor de energiekosten bedraagt: 1

* 100 %

= 2 %

33 + 19

4) Toeslagpercentaie voor de afschrijvinien. Dit toeslagpercentage wordt met behulp van de volgende formule berekend: percentage afschrijvingen percentage directe materiaalkosten + percentage directe loonkosten

Offset drukkerij

21

Dus bet toeslagpercentage voor de afscbrijvingen bedraagt:

6 ... 100 % = 12 % 33 + 19 5) Toeslagpercentage voor de rentekosten. Dit toeslagpercentage wordt met bebulp van de volgende formule berekend: percentage rentekosten percentage directe materiaalkosten + percentage directe loonkosten

Dus bet toeslagpercentage voor de rentekosten bedraagt:

2 *100%=4% 33 + 19

6) Toeslagpercentage voor de overige kosten. Dit toeslagpercentage wordt met bebulp van de volgende formule berekend: percentage overige kosten percentage directe materiaalkosten + percentage directe loonkosten

Dus bet toeslagpercentage voor de overige kosten bedraagt:

13 *100%=25% 33 + 19

Offset drukkerij

22

Hoofdstuk 4 : Een illustratie Vanwege het feit dat het assortiment dat de opdrachtgever wil gaan voeren zeer heterogeen is, is het onmogelijk om voor elk produkt uit dat assortiment de kostprijs te berekenen. Daarom is, na overleg met de opdrachtgever, besloten om voor een bepaalde order de kostprijs te berekenen ter illustratie. De order die ter illustratie gekozen is heeft betrekking op 1000 vel briefpapier gedrukt in een kleur. De directe materiaalkosten voor deze order bedragen: - papier: - film: - drukvorm:

f 50,-; f 5,-; f 5,-.

De tijdsbesteding voor deze order ziet er als voIgt uit: - DTP:

1/2 uur;

- monteren van de film op montage-vel: 1/4 uur; - drukvorm maken:

1/2 uur;

- voorsnijden:

1/4 uur;

- drukken: - afwerken: - marge:

1 uur; 1/4 uur; 1 1/4 uur.

In totaal bedraagt de tijdsbesteding van deze order dus 4 uur. Om een schatting te maken van het uurloon wat een werkgever moet betalen heb ik gelnformeerd bij het arbeids-bureau. Het CAO-Ioon voor een zogenaamde eerste drukker bedraagt f 17,84 per uur. Om het uurloon te bepalen dat een werkgever moet betalen wordt, volgens een vertegenwoordigster van het arbeids-bureau, een toeslag gehanteerd van ± 35 %. Het bruto uurloon voor een werkgever bedraagt dan:

f 25,-. Dit bedrag moet gezien worden als "oppurtunity costs", dat wil zeggen, de kosten die gemaakt zouden worden als er iemand in loondienst zou zijn die alle werkzaamheden zou uitvoeren. De totale kosten voor deze order bedragen nu:

Offset drukkerij

23

- directe materiaalkosten:

* f 60,- =

- opslag indirecte materiaalkosten:

24 %

- directe loonkosten:

4 * f 25,-

- opslag indirecte loonkosten:

63 %

- energiekosten: - afschrijvingen: - rente: - overig:

=

* f 100,- = 2 % * (f 60,- + f 100,-) = 12 % * (f 60,- + f 100,-) = 4 % * (f 60,- + f 100,-) = 13 % * (f 60,- + f 100,-) =

f f f f f f f

60,14,40 100,63,-

3,20 19,20 6,40

f 20.80 +

f 287,-

Offset drukkerij

24

Hoofdstuk 5 : Aanbeveling De gegevens waarmee ik de toeslagpercentages heb berekend, zijn allemaal

schattin~

gen. In de toekomst zal het echter mogelijk zijn om de werkelijke kosten te

achter~

halen. Mijn aanbeveling is dan ook om de in dit rapport gemaakte verdeling van de kostensoorten te blijven hanteren en volgens deze indeling de kosten te registreren. Na een bepaalde periode is het dan mogelijk om de geregistreerde gegevens te gebruiken om een voorcalculatie van de kostprijs van orders te maken. Hiertoe kunnen de in dit rapport beschreven stappen gevolgd worden. Deze kostprijs, die dan gebaseerd is op werkelijk opgetreden kosten, zal een betere benadering zijn van de werkeUjkheid dan de kostprijs die gebaseerd is op de in dit rapport gebruikte schattingen.

Offset drukkerij

25

Literatuurlijst

1) Hekkert G.J., Wagenvoorde

C.,

Goorman G, Het grafisch produktie proces,

Veenendaal, GOC-uitgeverij, 1986.

2) Blox J.T.H.M., Enden van der

c.,

Hart van der H.W.C., Bedrijfseconomie,

Leiden/Antwerpen, Stenfert Kroese Uitgevers, 1989.

3) Centraal Bureau voor de Statistiek, Produktie statistieken voor de gratische industrie 1991, CBS publikatie, Heerlen, 1991.

Offset drukkerij

26

BIJLAGE 1: BEREKENINGEN VAN DE AFSCBRIJVINGEN. DTP

aanschafwaarde: f 12.000 restwaarde: f 1.200 economische levensduur: 10 jaar 12.000 - 1.200

=f

jaarlijkse afschrijving:

1080

10

RIP en fotozetmachine

aanschafwaarde: f 3.000 restwaarde: f 3.000 economische levensduur: niet van toepassing jaarlijkse afschrijving: f 0

Ontwikke~chine

aanschafwaarde: f 1.000 restwaarde: f 250 economische levensduur: 5 jaar 1.000 - 250

=f


150

5

offset drukkerij

27

Camera


=f


400

10

Doka apparatuur

aanschafwaarde: f 2.000 restwaarde: f 500 economische levensduur: 10 jaar 2.000 - 500

=f


150

10

Contactkast

aanschafwaarde: f 750 restwaarde: f 0 economische levensduur: 10 jaar 750 - 0

=f


75

10 Platenmaker


=f


400

5

offset drukkerij

28

Drukpers 1


=f


2.250

20

Drukpers 2

aanschafwaarde: f 1.500 restwaarde: f 1.500 economische levensduur: niet van toepassing jaarlijkse afschrijving: f 0

Snijmachine 1


=f


1.500

5

Snijmachine 2

aanschafwaarde: f 1.000 restwaarde: f 500 economische levensduur: 10 jaar 1. 000

- 500

=f


50

10

Offset drukkerij

29

Vouwmachine

aanschafwaarde: f 650 restwaarde: f 300 economische levensduur: 10 jaar 650 - 300


= f

35

10

Offset drukkerij

30

OFFSET-DRUKKERIJ. Opdracl,ltcode: Opdrachtbegeleider: Kees Sterke. Opdrachtuitvoerder: Kimmo Zegers. Datum:

Recommend Documents