of openbaar gemaakt door middel

Rotterdam

Kerklocatie Slinge Bijlagenboek

bestemmingsplan

rboi 25 jaar adviseurs ruimtelijke ordening

© RBOI - Rotterdam/Middelburg bv Niets uit dit drukwerk mag door anderen dan de opdrachtgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microlm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van RBOI - Rotterdam/Middelburg bv, behoudens voorzover dit drukwerk wettelijk een openbaar karakter heeft gekregen. Dit drukwerk mag zonder genoemde toestemming niet worden gebruikt voor enig ander doel dan waarvoor het is vervaardigd.

Kerklocatie Slinge Rotterdam

Bijlagen bij het bestemmingsplan

Opgesteld door: RBOI Rotterdam

datum concept:

20 oktober 2009

Identificatiecode: NL.IMRO.0599.BP2000Kerklocslin.va01

Datum voorontwerpbestemmingsplan:

4 december 2009

Datum ontwerpbestemmingplan

30 september 2010

Vastgesteld d.d.:

7 februari 2011

Onherroepelijk d.d.:

........

dS+V Ruimtelijke Ordening, Team Bestemmingsplannen Galvanistraat 15 Postbus 6699 3002 AR, Rotterdam

Inhoudsopgave

Bijlagen bij toelichting

!

"

#

$

%

&

'*+

;

< *

Separate onderzoeken/bijlagen

< *+

=*+

>

? ;;

!

? ;;

"

>

?

#

C * *+

$

<+ FF G F

&

HJ +

;

K Q T

bijlagen bij de toelichting

Bijlage 1

Rekenbladen wegverkeerslawaai

SCHOOL

Slingeplein

SCHOOL

15

:HJYHUNHHUVODZDDL50:>9HUVLH2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH@*HRPLOLHX9

1.25 -

1.25 -

1.25 -

1.25 -

100

TC TC

P

Van Tijenplantsoen

VFKDDO

%RGHPJHELHG *HERXZ *ULG *ULGSXQW :HJ

P

2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH PUW 5%2,5RWWHUGDPEY

2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH PUW

5%2,5RWWHUGDPEY %RGHPJHELHG *HERXZ *ULG *ULGSXQW 7RHWVSXQW :HJ

1.25 -

P

P VFKDDO

WNP001 WNP001a WNP002a WNP002 WNP010a WNP010

WNP003 WNP003a

WNP009a WNP009

WNP004 WNP004a

WNP008a WNP008 WNP005a WNP005

WNP007 WNP007a WNP006a WNP006


2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH PUW

5%2,5RWWHUGDPEY %RGHPJHELHG *HERXZ *ULG *ULGSXQW 7RHWVSXQW :HJ

P

P VFKDDO

WNP013a WNP013

1.25 -

WNP011 WNP011a

WNP012 WNP012a

WNP024 WNP024a

WNP014 WNP014a

WNP023 WNP023a WNP015 WNP015a

WNP022a WNP022 WNP016a WNP016

WNP021a WNP021 WNP017a WNP017 WNP019a WNP019 WNP018a WNP018


WNP020 WNP020a

Resultaten akoestisch onderzoek Geluidsbelasting t.g.v. Slinge 5DSSRUW 0RGHO *URHS *URHSVUHGXFWLH

5HVXOWDWHQWDEHO 2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH /$HTWRWDDOUHVXOWDWHQYRRUWRHWVSXQWHQ 6OLQJH -D

1DDP 7RHWVSXQW :13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

+RRJWH

/GHQ

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B&

$OOHJHWRRQGHG%ZDDUGHQ]LMQ$JHZRJHQ

Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:11:04



1DDP 7RHWVSXQW :13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B&

+RRJWH

/GHQ

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B)


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:11:04



1DDP 7RHWVSXQW :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

+RRJWH

/GHQ

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13DB% :13DB& :13DB' :13DB( :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:11:04



1DDP 7RHWVSXQW :13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

+RRJWH

/GHQ

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB(


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:11:04

Resultaten akoestisch onderzoek Geluidsbelasting t.g.v. Langenhorst 5DSSRUW 0RGHO *URHS *URHSVUHGXFWLH

5HVXOWDWHQWDEHO 2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH /$HTWRWDDOUHVXOWDWHQYRRUWRHWVSXQWHQ /DQJHQKRUVW -D


+RRJWH

/GHQ

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B&


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:12




+RRJWH

/GHQ

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B)


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:12




+RRJWH

/GHQ

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13DB% :13DB& :13DB' :13DB( :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:12




+RRJWH

/GHQ

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB(


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:12

Resultaten akoestisch onderzoek Geluidsbelasting t.g.v. Kruisvoorde 5DSSRUW 0RGHO *URHS *URHSVUHGXFWLH

5HVXOWDWHQWDEHO 2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH /$HTWRWDDOUHVXOWDWHQYRRUWRHWVSXQWHQ .UXLVYRRUGH 1HH


+RRJWH

/GHQ

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B&


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:45




+RRJWH

/GHQ

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B)


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:45




+RRJWH

/GHQ

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13DB% :13DB& :13DB' :13DB( :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:45




+RRJWH

/GHQ

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB(


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:12:45

Resultaten akoestisch onderzoek Geluidsbelasting t.g.v. Bredevoorde 5DSSRUW 0RGHO *URHS *URHSVUHGXFWLH

5HVXOWDWHQWDEHO 2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH /$HTWRWDDOUHVXOWDWHQYRRUWRHWVSXQWHQ %UHGHYRRUGH 1HH


+RRJWH

/GHQ

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B&


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:13:10




+RRJWH

/GHQ

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B)


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:13:10




+RRJWH

/GHQ

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13DB% :13DB& :13DB' :13DB( :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:13:10




+RRJWH

/GHQ

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB(


Geomilieu V1.31

03-03-2010 14:13:10

Resultaten akoestisch onderzoek Geluidsbelasting t.g.v. Slinge (incl. geluidsreducerend asfalt) 5DSSRUW 0RGHO *URHS *URHSVUHGXFWLH

5HVXOWDWHQWDEHO 2QWZLNNHOLQJNHUNORFDWLH'XQQHGHNODJHQ,, /$HTWRWDDOUHVXOWDWHQYRRUWRHWVSXQWHQ 6OLQJH -D


+RRJWH

/GHQ

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13B$ :13B% :13B& :13B'


Geomilieu V1.31

3/9/2010 2:44:56 PM



1DDP 7RHWVSXQW :13B( :13B) :13DB$ :13B& :13B'

+RRJWH

/GHQ

:13B( :13B) :13DB$ :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13DB% :13DB& :13DB' :13DB( :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%


Geomilieu V1.31

3/9/2010 2:44:56 PM



1DDP 7RHWVSXQW :13DB& :13DB' :13DB( :13B& :13B'

+RRJWH

/GHQ

:13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13DB% :13DB& :13DB' :13DB( :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(

:13B$ :13B% :13B& :13B' :13B(

:13B) :13DB$ :13DB% :13DB& :13DB'

:13DB( :13B$ :13B% :13B& :13B'


Geomilieu V1.31

3/9/2010 2:44:56 PM



1DDP 7RHWVSXQW :13B( :13B) :13DB$ :13DB% :13DB&

+RRJWH

/GHQ

:13DB' :13DB( :13B$ :13B% :13B&

:13B' :13B( :13B) :13DB$ :13DB%

:13DB& :13DB' :13DB( :13B$ :13B%

:13B& :13B' :13B( :13B) :13DB$

:13DB% :13DB& :13DB' :13DB( :13B$

:13B% :13B& :13B' :13B( :13B)

:13DB$ :13DB% :13DB& :13DB' :13DB(


Geomilieu V1.31

3/9/2010 2:44:56 PM

Slinge(DAB) Naam WNP001_A WNP001_B WNP001_C WNP001_D WNP001_E WNP001_F WNP001a_A WNP002_A WNP002_B WNP002_C WNP002_D WNP002_E WNP002_F WNP002a_A WNP003_A WNP003_B WNP003_C WNP003_D WNP003_E WNP003_F WNP003a_A WNP004_A WNP004_B WNP004_C WNP004_D WNP004_E WNP004_F WNP004a_A WNP005_A WNP005_B WNP005_C WNP005_D WNP005_E WNP005_F WNP005a_A WNP006_A WNP006_B

Hoogte 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5

Dag 56,3 57,65 57,96 57,97 57,83 57,67 57,54 56,36 57,7 58 58,02 57,87 57,69 57,61 51,94 53,44 53,82 53,92 53,89 53,24 53,01 48,5 50,22 50,73 50,82 50,78 50,96 50,87 45,08 46,76 47,6 47,85 48,39 48,92 49,35 32,33 32,5

Avond Nacht LdenDAB 52,36 48,47 57,31 53,7 49,81 58,65 54,01 50,12 58,96 54,02 50,13 58,97 53,88 49,99 58,83 53,72 49,84 58,68 53,59 49,7 58,54 52,41 48,52 57,36 53,76 49,87 58,71 54,06 50,17 59,01 54,08 50,19 59,03 53,92 50,04 58,88 53,74 49,85 58,69 53,66 49,77 58,61 47,99 44,1 52,94 49,49 45,6 54,44 49,88 45,98 54,83 49,98 46,09 54,93 49,95 46,06 54,9 49,29 45,4 54,24 49,07 45,17 54,02 44,56 40,66 49,51 46,27 42,38 51,22 46,78 42,89 51,73 46,87 42,98 51,82 46,83 42,94 51,78 47,01 43,12 51,96 46,93 43,04 51,88 41,13 37,24 46,08 42,82 38,93 47,77 43,65 39,76 48,6 43,91 40,01 48,86 44,44 40,55 49,39 44,97 41,08 49,92 45,4 41,51 50,35 28,38 24,49 33,33 28,56 24,66 33,51

Slinge(geluidsreducerendasfalt) Naam WNP001_A WNP001_B WNP001_C WNP001_D WNP001_E WNP001_F WNP001a_A WNP002_A WNP002_B WNP002_C WNP002_D WNP002_E WNP002_F WNP002a_A WNP003_A WNP003_B WNP003_C WNP003_D WNP003_E WNP003_F WNP003a_A WNP004_A WNP004_B WNP004_C WNP004_D WNP004_E WNP004_F WNP004a_A WNP005_A WNP005_B WNP005_C WNP005_D WNP005_E WNP005_F WNP005a_A WNP006_A WNP006_B

Hoogte 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5

Dag 53,03 54,33 54,75 54,89 54,84 54,7 54,69 53,19 54,55 54,95 55,05 54,99 54,91 54,89 49,51 51,01 51,47 51,63 51,64 51,4 51,33 45,5 47,16 47,74 47,93 47,94 48,6 48,95 41,4 43,13 44,04 44,47 45,6 46,59 47,49 32,18 32,31

Avond Nacht LdenDD2 verschil 49,09 45,2 54,04 3,27 50,38 46,49 55,33 3,32 50,81 46,92 55,76 3,2 50,95 47,06 55,9 3,07 50,89 47 55,84 2,99 50,76 46,87 55,71 2,97 50,75 46,85 55,7 2,84 49,25 45,36 54,2 3,16 50,6 46,71 55,55 3,16 51 47,11 55,95 3,06 51,11 47,22 56,06 2,97 51,04 47,15 55,99 2,89 50,97 47,08 55,92 2,77 50,95 47,06 55,9 2,71 45,56 41,67 50,51 2,43 47,06 43,18 52,02 2,42 47,52 43,63 52,47 2,36 47,69 43,8 52,64 2,29 47,69 43,8 52,64 2,26 47,45 43,56 52,4 1,84 47,39 43,5 52,34 1,68 41,56 37,67 46,51 3 43,22 39,33 48,17 3,05 43,8 39,91 48,75 2,98 43,98 40,09 48,93 2,89 43,99 40,1 48,94 2,84 44,66 40,77 49,61 2,35 45,01 41,12 49,96 1,92 37,46 33,56 42,41 3,67 39,19 35,3 44,14 3,63 40,09 36,2 45,04 3,56 40,52 36,63 45,47 3,39 41,65 37,76 46,6 2,79 42,64 38,75 47,59 2,33 43,55 39,66 48,5 1,85 28,23 24,34 33,18 0,15 28,37 24,47 33,32 0,19

WNP006_C WNP006_D WNP006_E WNP006_F WNP006a_A WNP007_A WNP007_B WNP007_C WNP007_D WNP007_E WNP007_F WNP007a_A WNP008_A WNP008_B WNP008_C WNP008_D WNP008_E WNP008_F WNP008a_A WNP009_A WNP009_B WNP009_C WNP009_D WNP009_E WNP009_F WNP009a_A WNP010_C WNP010_D WNP010_E WNP010_F WNP010a_A WNP011_A WNP011_B WNP011_C WNP011_D WNP011_E WNP011_F WNP011a_A WNP011a_B

7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5

32,73 33,79 35,94 33,74 29,89 30,49 31,01 31,71 33,77 36,13 32,8 27,57 32,58 36,98 44,66 47,65 48,04 47,58 47,54 30,85 39,27 49,27 50,52 50,52 50,22 50,21 53,17 53,25 53,08 52,99 53,08 58,94 59,78 59,86 59,67 59,44 59,22 58,89 58,62

28,78 29,84 31,99 29,8 25,95 26,55 27,07 27,76 29,82 32,18 28,86 23,62 28,64 33,04 40,71 43,7 44,1 43,63 43,59 26,91 35,32 45,32 46,57 46,58 46,27 46,27 49,23 49,3 49,14 49,04 49,13 54,99 55,84 55,91 55,73 55,5 55,27 54,95 54,67

24,89 25,95 28,1 25,91 22,06 22,65 23,17 23,87 25,92 28,29 24,96 19,73 24,75 29,14 36,82 39,81 40,2 39,74 39,7 23,02 31,43 41,43 42,68 42,69 42,38 42,37 45,34 45,41 45,24 45,15 45,24 51,1 51,94 52,02 51,83 51,61 51,38 51,05 50,78

33,73 34,79 36,94 34,75 30,9 31,5 32,02 32,71 34,77 37,13 33,81 28,57 33,59 37,99 45,66 48,65 49,05 48,58 48,54 31,86 40,27 50,27 51,52 51,53 51,22 51,22 54,18 54,25 54,09 53,99 54,08 59,94 60,79 60,86 60,68 60,45 60,22 59,9 59,62

WNP006_C WNP006_D WNP006_E WNP006_F WNP006a_A WNP007_A WNP007_B WNP007_C WNP007_D WNP007_E WNP007_F WNP007a_A WNP008_A WNP008_B WNP008_C WNP008_D WNP008_E WNP008_F WNP008a_A WNP009_A WNP009_B WNP009_C WNP009_D WNP009_E WNP009_F WNP009a_A WNP010_C WNP010_D WNP010_E WNP010_F WNP010a_A WNP011_A WNP011_B WNP011_C WNP011_D WNP011_E WNP011_F WNP011a_A WNP011a_B

7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5

32,48 33,47 35,36 32,55 29,1 30,16 30,56 31,01 32,3 33,92 31,36 27,35 30,86 34,11 40,14 42,99 43,47 42,9 42,92 28,72 35,74 44,68 46,11 46,15 45,85 45,91 49,24 49,43 49,35 49,3 49,63 55,64 56,6 56,79 56,74 56,6 56,5 56,26 56,09

28,53 29,52 31,42 28,61 25,15 26,21 26,61 27,06 28,35 29,97 27,41 23,4 26,92 30,16 36,2 39,04 39,52 38,96 38,97 24,78 31,8 40,74 42,17 42,21 41,91 41,97 45,29 45,49 45,4 45,35 45,69 51,7 52,65 52,84 52,8 52,65 52,55 52,32 52,14

24,64 25,63 27,53 24,71 21,27 22,32 22,72 23,17 24,46 26,08 23,52 19,52 23,03 26,27 32,31 35,15 35,63 35,06 35,08 20,88 27,91 36,84 38,27 38,31 38,02 38,07 41,4 41,6 41,51 41,46 41,8 47,81 48,76 48,95 48,91 48,76 48,66 48,43 48,25

33,48 34,47 36,37 33,56 30,11 31,16 31,56 32,01 33,3 34,92 32,36 28,36 31,87 35,11 41,15 43,99 44,47 43,91 43,92 29,73 36,75 45,69 47,12 47,16 46,86 46,92 50,24 50,44 50,35 50,3 50,64 56,65 57,6 57,79 57,75 57,6 57,5 57,27 57,09

0,25 0,32 0,57 1,19 0,79 0,34 0,46 0,7 1,47 2,21 1,45 0,21 1,72 2,88 4,51 4,66 4,58 4,67 4,62 2,13 3,52 4,58 4,4 4,37 4,36 4,3 3,94 3,81 3,74 3,69 3,44 3,29 3,19 3,07 2,93 2,85 2,72 2,63 2,53

WNP011a_C WNP011a_D WNP011a_E WNP012_A WNP012_B WNP012_C WNP012_D WNP012_E WNP012_F WNP012a_A WNP012a_B WNP012a_C WNP012a_D WNP012a_E WNP013_A WNP013_B WNP013_C WNP013_D WNP013_E WNP013_F WNP013a_A WNP013a_B WNP013a_C WNP013a_D WNP013a_E WNP014_A WNP014_B WNP014_C WNP014_D WNP014_E WNP014_F WNP014a_A WNP014a_B WNP014a_C WNP014a_D WNP014a_E WNP015_A WNP015_B WNP015_C

25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5

58,31 58,03 57,76 58,97 59,82 59,89 59,71 59,48 59,26 58,92 58,65 58,36 58,06 57,8 58,98 59,81 59,89 59,7 59,47 59,23 58,92 58,65 58,37 58,08 57,81 55,78 56,89 56,38 56,33 56,19 56,04 55,74 55,54 55,35 54,92 54,51 54,65 56,1 54,9

54,37 54,08 53,82 55,02 55,87 55,95 55,76 55,53 55,31 54,97 54,7 54,41 54,12 53,85 55,03 55,87 55,95 55,75 55,53 55,28 54,97 54,7 54,42 54,13 53,87 51,83 52,94 52,44 52,38 52,25 52,1 51,8 51,6 51,4 50,98 50,57 50,7 52,15 50,95

50,48 50,19 49,92 51,13 51,97 52,06 51,87 51,64 51,42 51,08 50,82 50,52 50,23 49,96 51,14 51,97 52,06 51,86 51,64 51,39 51,08 50,81 50,54 50,24 49,98 47,95 49,05 48,55 48,49 48,35 48,2 47,91 47,71 47,51 47,08 46,68 46,81 48,26 47,06

59,32 59,03 58,77 59,97 60,82 60,9 60,71 60,48 60,26 59,92 59,66 59,36 59,07 58,8 59,98 60,82 60,9 60,7 60,48 60,23 59,92 59,65 59,38 59,08 58,82 56,79 57,89 57,39 57,33 57,2 57,05 56,75 56,55 56,35 55,93 55,52 55,65 57,1 55,9

WNP011a_C WNP011a_D WNP011a_E WNP012_A WNP012_B WNP012_C WNP012_D WNP012_E WNP012_F WNP012a_A WNP012a_B WNP012a_C WNP012a_D WNP012a_E WNP013_A WNP013_B WNP013_C WNP013_D WNP013_E WNP013_F WNP013a_A WNP013a_B WNP013a_C WNP013a_D WNP013a_E WNP014_A WNP014_B WNP014_C WNP014_D WNP014_E WNP014_F WNP014a_A WNP014a_B WNP014a_C WNP014a_D WNP014a_E WNP015_A WNP015_B WNP015_C

25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5

55,88 55,66 55,46 55,54 56,45 56,67 56,62 56,49 56,37 56,15 55,98 55,78 55,54 55,34 55,46 56,34 56,56 56,51 56,38 56,24 56,06 55,89 55,69 55,47 55,27 52,22 53,29 53,08 53,19 53,15 53,12 52,95 52,87 52,76 52,26 51,76 51,08 52,48 51,52

51,93 51,71 51,52 51,6 52,51 52,72 52,68 52,54 52,43 52,21 52,03 51,83 51,6 51,39 51,52 52,4 52,62 52,56 52,44 52,29 52,12 51,94 51,74 51,52 51,33 48,28 49,35 49,13 49,25 49,21 49,17 49,01 48,93 48,82 48,32 47,81 47,14 48,53 47,58

48,04 47,82 47,62 47,71 48,62 48,83 48,79 48,65 48,54 48,31 48,14 47,94 47,71 47,5 47,63 48,51 48,72 48,67 48,54 48,4 48,23 48,05 47,85 47,63 47,44 44,39 45,46 45,24 45,36 45,31 45,28 45,11 45,03 44,92 44,42 43,92 43,25 44,64 43,68

56,88 56,66 56,47 56,55 57,46 57,67 57,63 57,49 57,38 57,16 56,98 56,78 56,55 56,34 56,47 57,35 57,57 57,51 57,39 57,24 57,07 56,89 56,69 56,47 56,28 53,23 54,3 54,08 54,2 54,16 54,12 53,96 53,88 53,77 53,27 52,76 52,09 53,48 52,53

2,44 2,37 2,3 3,42 3,36 3,23 3,08 2,99 2,88 2,76 2,68 2,58 2,52 2,46 3,51 3,47 3,33 3,19 3,09 2,99 2,85 2,76 2,69 2,61 2,54 3,56 3,59 3,31 3,13 3,04 2,93 2,79 2,67 2,58 2,66 2,76 3,56 3,62 3,37

WNP015_D WNP015_E WNP015_F WNP015a_A WNP015a_B WNP015a_C WNP015a_D WNP015a_E WNP016_C WNP016_D WNP016_E WNP016_F WNP016a_A WNP016a_B WNP016a_C WNP016a_D WNP016a_E WNP017_A WNP017_B WNP017_C WNP017_D WNP017_E WNP017_F WNP017a_A WNP017a_B WNP017a_C WNP017a_D WNP017a_E WNP018_A WNP018_B WNP018_C WNP018_D WNP018_E WNP018_F WNP018a_A WNP018a_B WNP018a_C WNP018a_D WNP018a_E

10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5

54,95 54,85 54,74 54,44 54,26 54,09 53,92 53,69 53,16 53,28 53,22 53,1 53,12 52,98 52,96 53,08 52,98 29,47 39,06 50,45 51,13 51,08 50,93 51,05 50,95 50,95 51,32 51,69 33,22 34,36 35,37 36,84 37,85 28,15 24,85 13,15

51 50,91 50,8 50,49 50,31 50,14 49,97 49,75 49,22 49,33 49,27 49,15 49,17 49,04 49,01 49,14 49,04 25,53 35,12 46,5 47,18 47,14 46,98 47,11 47,01 47 47,38 47,75 29,28 30,41 31,43 32,9 33,91 24,21 20,91 9,2

47,11 47,01 46,91 46,6 46,42 46,25 46,08 45,86 45,33 45,44 45,38 45,26 45,28 45,14 45,11 45,24 45,15 21,64 31,22 42,61 43,29 43,24 43,09 43,22 43,12 43,12 43,49 43,86 25,38 26,52 27,54 29 30,02 20,31 17,01 5,31

55,95 55,86 55,75 55,44 55,26 55,09 54,92 54,7 54,17 54,28 54,22 54,1 54,12 53,99 53,96 54,09 53,99 30,48 40,07 51,45 52,13 52,09 51,93 52,06 51,96 51,96 52,33 52,7 34,23 35,36 36,38 37,85 38,86 29,16 25,86 14,15

WNP015_D WNP015_E WNP015_F WNP015a_A WNP015a_B WNP015a_C WNP015a_D WNP015a_E WNP016_C WNP016_D WNP016_E WNP016_F WNP016a_A WNP016a_B WNP016a_C WNP016a_D WNP016a_E WNP017_A WNP017_B WNP017_C WNP017_D WNP017_E WNP017_F WNP017a_A WNP017a_B WNP017a_C WNP017a_D WNP017a_E WNP018_A WNP018_B WNP018_C WNP018_D WNP018_E WNP018_F WNP018a_A WNP018a_B WNP018a_C WNP018a_D WNP018a_E

10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5

51,72 51,72 51,67 51,5 51,39 51,29 51,18 50,99 49,45 49,7 49,71 49,57 49,72 49,63 49,83 50,28 50,28 27,09 35,39 45,87 46,68 46,68 46,44 46,74 46,7 46,92 48,01 48,89 30,46 31,63 32,64 33,92 34,62 27,25 24,26 13,15

47,78 47,77 47,72 47,56 47,45 47,34 47,23 47,05 45,5 45,75 45,76 45,63 45,78 45,69 45,89 46,34 46,34 23,14 31,45 41,93 42,74 42,73 42,5 42,79 42,76 42,98 44,07 44,95 26,51 27,69 28,7 29,97 30,68 23,3 20,32 9,2

43,89 43,88 43,83 43,67 43,56 43,45 43,34 43,15 41,61 41,86 41,87 41,73 41,89 41,8 42 42,44 42,45 19,25 27,55 38,04 38,85 38,84 38,61 38,9 38,86 39,09 40,17 41,06 22,62 23,79 24,81 26,08 26,79 19,41 16,42 5,31

52,73 52,72 52,67 52,51 52,4 52,29 52,18 52 50,45 50,7 50,71 50,58 50,73 50,64 50,84 51,29 51,29 28,09 36,4 46,88 47,69 47,68 47,45 47,74 47,71 47,93 49,02 49,9 31,46 32,64 33,65 34,92 35,63 28,25 25,27 14,15

3,22 3,14 3,08 2,93 2,86 2,8 2,74 2,7 3,72 3,58 3,51 3,52 3,39 3,35 3,12 2,8 2,7 2,39 3,67 4,57 4,44 4,41 4,48 4,32 4,25 4,03 3,31 2,8 2,77 2,72 2,73 2,93 3,23 0,91 0,59 0

WNP019_A WNP019_B WNP019_C WNP019_D WNP019_E WNP019_F WNP019a_A WNP019a_B WNP019a_C WNP019a_D WNP019a_E WNP020_A WNP020_B WNP020_C WNP020_D WNP020_E WNP020_F WNP020a_A WNP020a_B WNP020a_C WNP020a_D WNP020a_E WNP021_A WNP021_B WNP021_C WNP021_D WNP021_E WNP021_F WNP021a_A WNP021a_B WNP021a_C WNP021a_D WNP021a_E WNP022_A WNP022_B WNP022_C WNP022_D WNP022_E WNP022_F

1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5

35,37 36,26 37,09 37,76 38,37 28,49 23,95 16,04

31,43 32,31 33,15 33,81 34,43 24,54 20 12,09

35,97 36,95 37,73 38,19 38,53 27,22 24,71 0,88

32,03 33 33,79 34,25 34,58 23,28 20,76 3,07

49 50,74 51,28 51,36 51,45 51,58 51,77 51,94 52,07 52,21 52,22 50,62 52,26 52,68 52,66 52,75 52,83

27,54 28,42 29,26 29,92 30,54 20,65 16,11 8,2 28,13 29,11 29,9 30,36 30,69 19,39 16,87 6,96

45,06 46,79 47,33 47,42 47,51 47,63 47,82 47,99 48,13 48,26 48,28 46,67 48,32 48,73 48,71 48,81 48,88

36,38 37,26 38,1 38,76 39,38 29,49 24,95 17,04

36,98 37,95 38,74 39,2 39,53 28,23 25,71 1,88

41,17 42,9 43,44 43,53 43,62 43,74 43,93 44,1 44,24 44,37 44,39 42,78 44,42 44,84 44,82 44,91 44,99

50,01 51,74 52,28 52,37 52,46 52,58 52,77 52,94 53,08 53,21 53,23 51,62 53,27 53,68 53,66 53,76 53,83

WNP019_A WNP019_B WNP019_C WNP019_D WNP019_E WNP019_F WNP019a_A WNP019a_B WNP019a_C WNP019a_D WNP019a_E WNP020_A WNP020_B WNP020_C WNP020_D WNP020_E WNP020_F WNP020a_A WNP020a_B WNP020a_C WNP020a_D WNP020a_E WNP021_A WNP021_B WNP021_C WNP021_D WNP021_E WNP021_F WNP021a_A WNP021a_B WNP021a_C WNP021a_D WNP021a_E WNP022_A WNP022_B WNP022_C WNP022_D WNP022_E WNP022_F

1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5

32,39 33,14 33,91 34,1 34,59 27,58 23,62 16,04

28,44 29,2 29,97 30,16 30,65 23,64 19,67 12,09

32,78 33,73 34,43 34,45 34,69 26,41 24,42 0,88

28,83 29,79 30,49 30,5 30,74 22,47 20,48 3,07

46,1 47,85 48,51 48,61 48,81 49,28 49,97 50,36 50,62 50,86 50,96 48,04 49,71 50,29 50,27 50,5 50,79

24,55 25,31 26,08 26,27 26,76 19,75 15,78 8,2

2,99 3,11 3,18 3,65 3,78 0,9 0,33 0

33,78 34,74 35,44 35,45 35,69 27,42 25,43 1,88

3,2 3,21 3,3 3,75 3,84 0,81 0,28 0

47,11 48,86 49,51 49,62 49,81 50,29 50,97 51,37 51,62 51,87 51,96 49,04 50,71 51,29 51,28 51,51 51,8

2,9 2,88 2,77 2,75 2,65 2,29 1,8 1,57 1,46 1,34 1,27 2,58 2,56 2,39 2,38 2,25 2,03

24,94 25,9 26,6 26,61 26,85 18,58 16,59 6,96

42,16 43,91 44,56 44,67 44,86 45,34 46,02 46,42 46,67 46,92 47,01 44,09 45,76 46,34 46,33 46,55 46,85

33,39 34,15 34,92 35,11 35,6 28,59 24,62 17,04

38,27 40,02 40,67 40,77 40,97 41,45 42,13 42,52 42,78 43,03 43,12 40,2 41,87 42,45 42,44 42,67 42,95

WNP022a_A WNP022a_B WNP022a_C WNP022a_D WNP022a_E WNP023_A WNP023_B WNP023_C WNP023_D WNP023_E WNP023_F WNP023a_A WNP023a_B WNP023a_C WNP023a_D WNP023a_E WNP024_A WNP024_B WNP024_C WNP024_D WNP024_E WNP024_F WNP024a_A WNP024a_B WNP024a_C WNP024a_D WNP024a_E

19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5

53 53,1 53,12 53,07 52,93 52,54 53,94 54,23 54,17 54,12 54,31 54,15 54,13 54,06 53,85 53,66 55,17 56,16 56,3 56,2 56,02 55,95 55,57 55,29 54,99 54,76 54,51

49,05 49,16 49,18 49,12 48,99 48,59 50 50,29 50,22 50,17 50,37 50,21 50,18 50,11 49,9 49,71 51,22 52,22 52,35 52,25 52,07 52 51,63 51,34 51,05 50,82 50,56

45,16 45,27 45,29 45,23 45,1 44,71 46,11 46,4 46,33 46,28 46,48 46,32 46,29 46,22 46,02 45,82 47,33 48,32 48,46 48,36 48,18 48,11 47,74 47,45 47,16 46,93 46,67

54 54,11 54,13 54,07 53,94 53,55 54,95 55,24 55,17 55,12 55,32 55,16 55,13 55,06 54,86 54,66 56,17 57,17 57,3 57,2 57,02 56,95 56,58 56,29 56 55,77 55,51

WNP022a_A WNP022a_B WNP022a_C WNP022a_D WNP022a_E WNP023_A WNP023_B WNP023_C WNP023_D WNP023_E WNP023_F WNP023a_A WNP023a_B WNP023a_C WNP023a_D WNP023a_E WNP024_A WNP024_B WNP024_C WNP024_D WNP024_E WNP024_F WNP024a_A WNP024a_B WNP024a_C WNP024a_D WNP024a_E

19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5 1,5 4,5 7,5 10,5 13,5 16,5 19,5 22,5 25,5 28,5 31,5

51,32 51,62 51,74 51,77 51,71 49,97 51,5 51,95 51,93 51,96 52,41 52,5 52,61 52,63 52,53 52,38 52,53 53,73 54,02 54,01 53,9 54,01 53,82 53,65 53,43 53,27 53,08

47,38 47,67 47,8 47,83 47,76 46,02 47,55 48 47,98 48,01 48,47 48,56 48,67 48,69 48,58 48,44 48,59 49,78 50,08 50,06 49,95 50,07 49,87 49,71 49,49 49,33 49,14

43,49 43,78 43,91 43,93 43,87 42,13 43,66 44,11 44,09 44,12 44,57 44,67 44,78 44,8 44,69 44,55 44,69 45,89 46,19 46,17 46,06 46,18 45,98 45,81 45,6 45,44 45,25

52,33 52,62 52,75 52,78 52,71 50,97 52,5 52,95 52,93 52,96 53,42 53,51 53,62 53,64 53,53 53,39 53,54 54,73 55,03 55,01 54,9 55,02 54,82 54,66 54,44 54,28 54,09

1,67 1,49 1,38 1,29 1,23 2,58 2,45 2,29 2,24 2,16 1,9 1,65 1,51 1,42 1,33 1,27 2,63 2,44 2,27 2,19 2,12 1,93 1,76 1,63 1,56 1,49 1,42 4,67

Bijlage 2 Rekenbladen middengebouw

geluidsbelasting

Geluidsbelastingmiddengebouw Slinge Naam OmschrijvinHoogte WNP025_A 1.50 WNP025_B 4.50 WNP026_A 1.50 WNP026_B 4.50 WNP027_A 1.50 WNP027_B 4.50 WNP028_A 1.50 WNP028_B 4.50

Dag 54.76 56.24 54.76 56.28 24.21 25.85 28.17 29.39

Avond 50.81 52.30 50.81 52.33 20.26 21.91 24.22 25.44

Nacht 46.92 48.41 46.92 48.44 16.37 18.02 20.33 21.55

Lden 55.76 57.25 55.76 57.28 25.21 26.86 29.17 30.39

Kruisvoorde Naam OmschrijvinHoogte WNP025_A 1.50 WNP025_B 4.50 WNP026_A 1.50 WNP026_B 4.50 WNP027_A 1.50 WNP027_B 4.50 WNP028_A 1.50 WNP028_B 4.50

Dag 28.53 28.59 30.63 30.36 16.23 16.53 17.68 18.05

Avond 24.58 24.64 26.68 26.41 12.28 12.58 13.73 14.10

Nacht 20.68 20.74 22.78 22.51 8.38 8.68 9.83 10.20

Lden 29.53 29.59 31.63 31.36 17.23 17.53 18.68 19.05

Bredevoorde Naam OmschrijvinHoogte WNP025_A 1.50 WNP025_B 4.50 WNP026_A 1.50 WNP026_B 4.50 WNP027_A 1.50 WNP027_B 4.50 WNP028_A 1.50 WNP028_B 4.50

Dag 17.78 17.32 22.44 21.82 42.94 44.60 42.17 43.83

Avond 13.83 13.37 18.49 17.87 38.99 40.65 38.22 39.88

Nacht 9.93 9.47 14.59 13.97 35.09 36.75 34.32 35.98

Lden 18.78 18.32 23.44 22.82 43.94 45.60 43.17 44.83

Langenhorst Naam OmschrijvinHoogte WNP025_A 1.50 WNP025_B 4.50 WNP026_A 1.50 WNP026_B 4.50 WNP027_A 1.50 WNP027_B 4.50 WNP028_A 1.50 WNP028_B 4.50

Dag 19.49 20.06 21.74 22.79 30.12 30.33 26.60 27.12

Avond 15.55 16.12 17.80 18.84 26.18 26.39 22.66 23.18

Nacht 11.65 12.22 13.90 14.94 22.28 22.49 18.76 19.28

Lden 20.50 21.07 22.75 23.79 31.13 31.34 27.61 28.13

Bijlage 3

Figuur meetwijze geluidsbelasting

10e (3 1,5m

)

9e (28,5 m

)

e

6 (19,5m )

8e (25,5m ) 7e (22,5m )

5e (16,5m)

6e (19,5m) 5e (16,5m)

e

4 (13,5m)

e 3 (10,5m)

4e (13,5m) e 3 (10,5m) e 2 (7,5m) e 1 (4,5m)

e 2 (7,5m)

) BG (1,5m e ) 1 (4,5m

m) BG (1,5

Xa1

Xa2

Xa = afstand wegas - gevel n X = overdrachtsafstand

Bijlage 4

Waarneempunten middengebouw

Bijlage 5

Rekenbladen tramverkeerslawaai

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: 48 dB Contour

Rijlijn

: Tram 25

Spoorhoogte [m] Verhardingsbreedte [m] Bodemfactor [-] Objectfractie [-] Zichthoek [grad]

: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,97 0,30 127

Afstand horizontaal [m] Afstand schuin [m] Afstand kruispunt [m] Afstand obstakel [m]

Emissiegegevens per periode in dB(A) Spoortype Q_dag Q_avond Q_nacht Spoor in Ballastbed 192,00 64,00 41,00 Resultaten in dB(A) C_reflectie C_zichthoek D_afstand D_lucht D_bodem D_meteo

: : : : : :

Standaard rekenmethode 1 V1.40

0,45 0,00 23,08 1,19 4,51 2,75

km/u 30

:

: : : :

E_dag E_avond 77,38 72,60

4,5

203,00 203,03 0,00 0,00

E_nacht 70,67

LAeq, dag LAeq, avond LAeq, nacht

: : :

46,29 41,52 39,59

Lden [dB]

:

48

03-03-2010 13:55:51, blz. 1

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: 63 dB Contour

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,71 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 13,49 0,16 2,53 0,55

km/u 30

:

: : : :


4,5

22,00 22,32 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

61,10 56,33 54,39

Lden [dB]

:

63

03-03-2010 13:55:51, blz. 2

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (BG)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,21 0,81 5,63 3,17

km/u 30

:

: : : :


1,5

132,00 132,00 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

47,01 42,24 40,31

Lden [dB]

:

48

03-03-2010 13:55:51, blz. 3

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (1st)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,21 0,81 4,41 2,22

km/u 30

:

: : : :


4,5

132,00 132,05 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

49,17 44,40 42,47

Lden [dB]

:

51

03-03-2010 13:55:51, blz. 4

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (2de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,21 0,81 4,24 1,66

km/u 30

:

: : : :


7,5

132,00 132,17 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

49,91 45,14 43,20

Lden [dB]

:

51

03-03-2010 13:55:51, blz. 5

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (3de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,22 0,81 4,22 1,31

km/u 30

:

: : : :


10,5

132,00 132,36 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,27 45,49 43,56

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 6

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (4de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,23 0,81 4,21 1,09

km/u 30

:

: : : :


13,5

132,00 132,61 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,49 45,71 43,78

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 7

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (5de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,24 0,82 4,21 0,93

km/u 30

:

: : : :


16,5

132,00 132,94 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,63 45,86 43,93

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 8

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (6de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,25 0,82 4,21 0,81

km/u 30

:

: : : :


19,5

132,00 133,33 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,74 45,96 44,03

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 9

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (7de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,26 0,82 4,21 0,72

km/u 30


:

: : : :

22,5

132,00 133,78 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,81 46,04 44,10

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 10

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (8de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,28 0,82 4,21 0,65

km/u 30


:

: : : :

25,5

132,00 134,30 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,86 46,09 44,16

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 11

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (9de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,30 0,83 4,21 0,59

km/u 30


:

: : : :

28,5

132,00 134,89 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,90 46,13 44,19

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 12

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 1 (10de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,95 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 21,32 0,83 4,21 0,54

km/u 30


:

: : : :

31,5

132,00 135,53 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

50,92 46,15 44,22

Lden [dB]

:

52

03-03-2010 13:55:51, blz. 13

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 2 (BG)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,96 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 22,65 1,09 5,74 3,37

km/u 30


:

: : : :

1,5

184,00 184,00 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

44,98 40,21 38,27

Lden [dB]

:

46

03-03-2010 13:55:51, blz. 14

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 2 (1st)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,96 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 22,65 1,09 4,49 2,64

km/u 30


:

: : : :

4,5

184,00 184,04 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

46,95 42,18 40,25

Lden [dB]

:

48

03-03-2010 13:55:51, blz. 15

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 2 (2de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,96 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 22,65 1,09 4,32 2,07

km/u 30


:

: : : :

7,5

184,00 184,12 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

47,70 42,93 40,99

Lden [dB]

:

49

03-03-2010 13:55:51, blz. 16

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 2 (3de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,96 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 22,65 1,09 4,29 1,68

km/u 30


:

: : : :

10,5

184,00 184,26 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

48,10 43,33 41,40

Lden [dB]

:

50

03-03-2010 13:55:51, blz. 17

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 2 (4de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,96 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 22,66 1,09 4,29 1,41

km/u 30


:

: : : :

13,5

184,00 184,44 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

48,37 43,60 41,66

Lden [dB]

:

50

03-03-2010 13:55:51, blz. 18

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 2 (5de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,96 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 22,66 1,10 4,29 1,22

km/u 30


:

: : : :

16,5

184,00 184,67 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

48,56 43,79 41,85

Lden [dB]

:

50

03-03-2010 13:55:51, blz. 19

Kerklocatie Slinge

230109.1457100

Ontvanger

: Woontoren 2 (6de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0,00 3,50 0,96 0,30 127



: : : : : :


0,45 0,00 22,67 1,10 4,29 1,07

km/u 30


:

: : : :

19,5

184,00 184,95 0,00 0,00

E_nacht 70,67


: : :

48,70 43,93 41,99

Lden [dB]

:

50

03-03-2010 13:55:51, blz. 20

Bijlage 6 Rekenbladen middengebouw

tramverkeerslawaai

Kerklocatie Slinge tram middengebouw

230109.1457100

Ontvanger

: Woon midden (BG)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0.00 3.50 0.95 0.30 127


Emissiegegevens per periode in dB(A) Spoortype Q_dag Q_avond Q_nacht Spoor in Ballastbed 192.00 64.00 41.00 Resultaten in dB(A) C_reflectie C_zichthoek D_afstand D_lucht D_bodem D_meteo

: : : : : :


0.45 0.00 21.82 0.92 5.69 3.27

km/u 30

E_dag E_avond 77.38 72.60

:

: : : :

1.5

152.00 152.00 0.00 0.00

E_nacht 70.67


: : :

46.14 41.37 39.43

Lden [dB]

:

48

4/27/2010 5:36:31 PM, blz. 1

Kerklocatie Slinge tram middengebouw

230109.1457100

Ontvanger

: Woon midden (1de)

Rijlijn

: Tram 25


: : : : :

Waarneemhoogte [m]

0.00 3.50 0.95 0.30 127


Emissiegegevens per periode in dB(A) Spoortype Q_dag Q_avond Q_nacht Spoor in Ballastbed 192.00 64.00 41.00 Resultaten in dB(A) C_reflectie C_zichthoek D_afstand D_lucht D_bodem D_meteo

: : : : : :


0.45 0.00 21.82 0.92 4.45 2.40

km/u 30

E_dag E_avond 77.38 72.60

:

: : : :

4.5

152.00 152.05 0.00 0.00

E_nacht 70.67


: : :

48.23 43.46 41.53

Lden [dB]

:

50

4/27/2010 5:36:31 PM, blz. 2

Bijlage 7

Rekenbladen spoorweglawaai

Aswin 2008 Rekenscherm

peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag

aantallen (bakken/uur) avond

snelheid doorgaand (km / u)

nacht

snelheid stoppend (km / u)

dag

stopfractie avond nacht

Cat. 1 Cat. 2 Cat. 3 Cat. 4 Cat. 5 Cat. 6 Cat. 7

0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 9 Cat. 10 Cat. 11 bovenbouwcode afstand waarnemer hoogte waarnemer hoogte spoor hoogte scherm afstand scherm overzijde spoor bodemfactor

1 voegloos spoor met betonnen dwarsligger (mono/duoblok) en ballastbed 850,0 2,0 2,0 1,5 4,7 0,00

meter meter meter meter meter fr. bebouwd

Rekenresultaten voor alle sporen in dB(A) etmaal Lden dag avond nacht emissietotaal immissie scherm immissie

0,80 fr. zacht

DeltaRail - 17-2-2010

92,4 41,7 52,3

88,9 38,3 48,9

82,9 32,3 42,8

83,2 32,5 43,1

82,4 31,7 42,3


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 42,1 52,6

88,9 38,7 49,2

82,9 32,6 43,2

83,2 32,9 43,4

82,4 32,1 42,6


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 42,3 52,7

88,9 38,8 49,3

82,9 32,8 43,2

83,2 33,1 43,5

82,4 32,3 42,7


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 42,5 52,8

88,9 39,0 49,4

82,9 33,0 43,3

83,2 33,3 43,6

82,4 32,5 42,8


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 42,2 52,7

88,9 38,7 49,2

82,9 32,7 43,2

83,2 32,9 43,4

82,4 32,2 42,7


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 43,0 53,1

88,9 39,6 49,7

82,9 33,5 43,6

83,2 33,8 43,9

82,4 33,0 43,1


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 42,7 53,0

88,9 39,3 49,5

82,9 33,2 43,5

83,2 33,5 43,7

82,4 32,7 43,0


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 43,6 53,5

88,9 40,1 50,0

82,9 34,1 44,0

83,2 34,3 44,2

82,4 33,6 43,5


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 43,3 53,3

88,9 39,8 49,9

82,9 33,8 43,8

83,2 34,0 44,1

82,4 33,3 43,3


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 44,1 53,8

88,9 40,6 50,3

82,9 34,6 44,3

83,2 34,8 44,6

82,4 34,1 43,8


peiljaar R2007

(v 09/09)

kilometer begin

201200

versie

1

traject

698

kilometer eind

204000

zone

900

kilometerstand

201200

aantal sporen

2

spoor

S

voertuigen dag



nacht


dag



0,00 0,00 0,00 84,35 1,60 2,04 0,00

0,00 0,00 0,00 89,43 1,77 2,16 0,00

0,00 0,00 0,00 75,03 1,43 1,90 0,00

0,00 0,00 0,00 80,00 80,00 80,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Cat. 8

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00





0,80 fr. zacht


92,4 43,8 53,6

88,9 40,4 50,2

82,9 34,3 44,1

83,2 34,6 44,4

82,4 33,8 43,6

Bijlage 8

Cumulatie geluid

CumulatieOostgebouw Naam

Wegverkeer Lden(exclart110g)

Spoorweg Lden

Tramverkeer Lden

Cumulatie Lcum

Verschil

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50

64,96 65,80 65,88 65,70 65,47 65,26 64,93 64,66 64,36 64,08 63,82 65,00 65,83 65,92 65,73 65,51 65,29 64,95 64,69 64,40 64,11 63,85 65,00 65,83 65,92 65,72 65,50 65,26 64,96 64,69 64,41 64,12 63,86

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90

45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00

65,01 65,88 65,96 65,80 65,57 65,37 65,05 64,79 64,49 64,22 63,97 65,05 65,91 65,99 65,83 65,61 65,40 65,07 64,81 64,53 64,25 64,00 65,05 65,91 65,99 65,82 65,60 65,37 65,08 64,81 64,54 64,26 64,01

0,05 0,08 0,08 0,10 0,10 0,11 0,12 0,13 0,13 0,14 0,15 0,05 0,08 0,07 0,10 0,10 0,11 0,12 0,12 0,13 0,14 0,15 0,05 0,08 0,07 0,10 0,10 0,11 0,12 0,12 0,13 0,14 0,15

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50

61,8 62,91 62,43 62,4 62,27 62,13 61,83 61,64 61,45 61,03 60,62

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90

45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00

61,90 63,06 62,60 62,61 62,48 62,35 62,07 61,89 61,71 61,32 60,93

0,10 0,15 0,17 0,21 0,21 0,22 0,24 0,25 0,26 0,29 0,31

Hoogte

Noordgevel WNP011_A WNP011_B WNP011_C WNP011_D WNP011_E WNP011_F WNP011a_A WNP011a_B WNP011a_C WNP011a_D WNP011a_E WNP012_A WNP012_B WNP012_C WNP012_D WNP012_E WNP012_F WNP012a_A WNP012a_B WNP012a_C WNP012a_D WNP012a_E WNP013_A WNP013_B WNP013_C WNP013_D WNP013_E WNP013_F WNP013a_A WNP013a_B WNP013a_C WNP013a_D WNP013a_E

Westgevel WNP014_A WNP014_B WNP014_C WNP014_D WNP014_E WNP014_F WNP014a_A WNP014a_B WNP014a_C WNP014a_D WNP014a_E

WNP015_A WNP015_B WNP015_C WNP015_D WNP015_E WNP015_F WNP015a_A WNP015a_B WNP015a_C WNP015a_D WNP015a_E WNP016_A WNP016_B WNP016_C WNP016_D WNP016_E WNP016_F WNP016a_A WNP016a_B WNP016a_C WNP016a_D WNP016a_E WNP017_A WNP017_B WNP017_C WNP017_D WNP017_E WNP017_F WNP017a_A WNP017a_B WNP017a_C WNP017a_D WNP017a_E

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50

60,67 62,11 60,99 61,07 60,98 60,88 60,59 60,41 60,24 60,08 59,85 59,42 59,54 59,49 59,38 59,39 59,25 59,21 59,3 59,19 48,04 50,75 57,1 57,68 57,64 57,49 57,58 57,47 57,44 57,73 58,03

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90

45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00

60,80 62,29 61,22 61,35 61,26 61,17 60,90 60,74 60,58 60,43 60,22 59,74 59,93 59,88 59,79 59,79 59,67 59,63 59,72 59,62 49,99 52,71 57,64 58,27 58,23 58,10 58,18 58,09 58,06 58,32 58,58

0,13 0,18 0,23 0,28 0,28 0,29 0,31 0,33 0,34 0,35 0,37 0,32 0,39 0,39 0,41 0,40 0,42 0,42 0,42 0,43 1,95 1,96 0,54 0,59 0,59 0,61 0,60 0,62 0,62 0,59 0,55

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50

51,26 52,68 52,92 53,05 53,11 52,57 52,38 52,22 52,13 51,75 51,46 51,58 52,96 53,23 53,3 53,34

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20

45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00

52,30 54,04 54,21 54,57 54,61 54,25 54,11 54,03 53,96 53,73 53,55 52,55 54,24 54,45 54,75 54,77

1,04 1,36 1,29 1,52 1,50 1,68 1,73 1,81 1,83 1,98 2,09 0,97 1,28 1,22 1,45 1,43

Zuidgevel WNP018_A WNP018_B WNP018_C WNP018_D WNP018_E WNP018_F WNP018a_A WNP018a_B WNP018a_C WNP018a_D WNP018a_E WNP019_A WNP019_B WNP019_C WNP019_D WNP019_E

WNP019_F WNP019a_A WNP019a_B WNP019a_C WNP019a_D WNP019a_E WNP020_A WNP020_B WNP020_C WNP020_D WNP020_E WNP020_F WNP020a_A WNP020a_B WNP020a_C WNP020a_D WNP020a_E

16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50

52,72 52,46 52,29 52,16 51,77 51,48 51,65 53,07 53,32 53,36 53,37 52,74 52,7 52,49 52,34 52,14 51,82

41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90

49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00

54,35 54,17 54,07 53,98 53,75 53,56 52,61 54,32 54,51 54,79 54,79 54,36 54,33 54,21 54,10 53,99 53,77

1,63 1,71 1,78 1,82 1,98 2,08 0,96 1,25 1,19 1,43 1,42 1,62 1,63 1,72 1,76 1,85 1,95

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50

55,75 57,47 57,96 58,05 58,15 58,32 58,5 58,65 58,76 58,89 58,88 56,97 58,62 59,02 59,02 59,14 59,27 59,42 59,53 59,56 59,52 59,38 58,74 60,15 60,44 60,39 60,36 60,57 60,45 60,42 60,36 60,2

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10

45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00

56,15 57,97 58,41 58,59 58,68 58,83 58,99 59,13 59,23 59,35 59,34 57,27 59,01 59,38 59,46 59,56 59,69 59,82 59,93 59,95 59,92 59,79 58,94 60,43 60,70 60,71 60,68 60,88 60,77 60,75 60,69 60,55

0,40 0,50 0,45 0,54 0,53 0,51 0,49 0,48 0,47 0,46 0,46 0,30 0,39 0,36 0,44 0,42 0,42 0,40 0,40 0,39 0,40 0,41 0,20 0,28 0,26 0,32 0,32 0,31 0,32 0,33 0,33 0,35

Oostgevel WNP021_A WNP021_B WNP021_C WNP021_D WNP021_E WNP021_F WNP021a_A WNP021a_B WNP021a_C WNP021a_D WNP021a_E WNP022_A WNP022_B WNP022_C WNP022_D WNP022_E WNP022_F WNP022a_A WNP022a_B WNP022a_C WNP022a_D WNP022a_E WNP023_A WNP023_B WNP023_C WNP023_D WNP023_E WNP023_F WNP023a_A WNP023a_B WNP023a_C WNP023a_D

WNP023a_E WNP024_A WNP024_B WNP024_C WNP024_D WNP024_E WNP024_F WNP024a_A WNP024a_B WNP024a_C WNP024a_D WNP024a_E

31,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 22,50 25,50 28,50 31,50

60 61,28 62,27 62,42 62,34 62,18 62,12 61,76 61,49 61,22 61,02 60,77

41,90 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 41,60 41,30 42,10 41,90

49,00 45,00 48,00 48,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00 49,00

60,36 61,39 62,44 62,59 62,55 62,40 62,34 62,00 61,75 61,49 61,31 61,07

0,36 0,11 0,17 0,17 0,21 0,22 0,22 0,24 0,26 0,27 0,29 0,30

CumulatieWestgebouw Naam

Wegverkeer Lden(exclart110g)

Spoorweg Lden

Tramverkeer Lden

Cumulatie Lcum

Verschil

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50

62,33 63,67 63,98 63,99 63,86 63,7 63,57 62,39 63,73 64,03 64,06 63,91 63,73 63,65

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80

43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00 43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00

62,39 63,74 64,06 64,07 63,96 63,80 63,67 62,45 63,80 64,11 64,14 64,01 63,83 63,75

0,06 0,07 0,08 0,08 0,10 0,10 0,10 0,06 0,07 0,08 0,08 0,10 0,10 0,10

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50

58,21 59,71 60,1 60,21 60,18 59,57 59,36 55,38 57,02 57,5 57,58 57,56 57,71 57,65 54,87 55,87 56,24 56,24 56,44 56,78 56,91

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80

43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00 43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00 43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00

58,37 59,88 60,29 60,39 60,40 59,83 59,63 55,68 57,32 57,83 57,91 57,96 58,10 58,05 55,20 56,26 56,68 56,68 56,95 57,26 57,38

0,16 0,17 0,19 0,18 0,22 0,26 0,27 0,30 0,30 0,33 0,33 0,40 0,39 0,40 0,33 0,39 0,44 0,44 0,51 0,48 0,47

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 1,50

59,25 59,26 58,77 58,16 57,59 56,98 56,4 59,31

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 39,80

43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00 43,00

59,37 59,44 59,02 58,45 57,99 57,44 56,92 59,43

0,12 0,18 0,25 0,29 0,40 0,46 0,52 0,12

Hoogte

Noordgevel WNP001_A WNP001_B WNP001_C WNP001_D WNP001_E WNP001_F WNP001a_A WNP002_A WNP002_B WNP002_C WNP002_D WNP002_E WNP002_F WNP002a_A

Westgevel WNP003_A WNP003_B WNP003_C WNP003_D WNP003_E WNP003_F WNP003a_A WNP004_A WNP004_B WNP004_C WNP004_D WNP004_E WNP004_F WNP004a_A WNP005_A WNP005_B WNP005_C WNP005_D WNP005_E WNP005_F WNP005a_A

Zuidgevel WNP006_A WNP006_B WNP006_C WNP006_D WNP006_E WNP006_F WNP006a_A WNP007_A

WNP007_B WNP007_C WNP007_D WNP007_E WNP007_F WNP007a_A

4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50

59,34 58,84 58,24 57,68 57,05 56,52

40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80

45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00

59,52 59,09 58,52 58,07 57,50 57,03

0,18 0,25 0,28 0,39 0,45 0,51

1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50 1,50 4,50 7,50 10,50 13,50 16,50 19,50

53,54 54,37 55,5 56,62 56,7 56,31 55,99 49,53 51,9 56,38 57,39 57,4 57,15 57,13 59,39 59,48 59,32 59,23 59,31

39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 39,80 40,20 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80 40,30 40,50 40,20 41,10 40,80

43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00 43,00 45,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00 46,00 46,00 47,00 47,00 47,00

53,98 54,91 56,02 57,03 57,18 56,84 56,56 50,57 52,82 56,81 57,73 57,81 57,59 57,57 59,61 59,69 59,59 59,51 59,58

0,44 0,54 0,52 0,41 0,48 0,53 0,57 1,04 0,92 0,43 0,34 0,41 0,44 0,44 0,22 0,21 0,27 0,28 0,27

Oostgevel WNP008_A WNP008_B WNP008_C WNP008_D WNP008_E WNP008_F WNP008a_A WNP009_A WNP009_B WNP009_C WNP009_D WNP009_E WNP009_F WNP009a_A WNP010_A WNP010_B WNP010_C WNP010_D WNP010_E WNP010_F WNP010a_A

Bijlage 9

Luchtkwaliteit

2QGHU]RHNOXFKWNZDOLWHLW

%%HOHLGVNDGHUHQQRUPVWHOOLQJ

,Q SDUDJUDDI ]LMQ GH KRRIGSXQWHQ YDQ GH JHOGHQGH ZHWJHYLQJ YRRU OXFKWNZDOLWHLW EHVFKUHYHQ ,Q GH]H ELMODJH ZRUGHQ HQNHOH DDQYXOOHQGH SXQWHQ XLW GH :HW PLOLHXEHKHHU OXFKWNZDOLWHLWVHLVHQ :HW OXFKWNZDOLWHLW RI:ON QDGHUEHQRHPGHQZRUGWDDQGDFKWEHVWHHGDDQKHWRQGHU]RHNOXFKWNZDOLWHLW :HWOXFKWNZDOLWHLW Maatgevende stoffen langs wegen 9RRU OXFKWNZDOLWHLW DOV JHYROJ YDQ ZHJYHUNHHU LV VWLNVWRIGLR[LGH 12 MDDUJHPLGGHOGH KHW PHHVW PDDWJHYHQG DDQJH]LHQ GH]HVWRIGRRU GH LQYORHGYDQKHW ZHJYHUNHHUKHWVQHOVWHHQRYHUVFKULMGLQJ YDQGHJUHQVZDDUGHXLWGH:ONYHURRU]DDNW 'DDUQDDVW]LMQRRNGHFRQFHQWUDWLHVYDQILMQVWRI30 YDQEHODQJ$QGHUHVWRIIHQXLWGH:ONKHEEHQHHQEHSHUNWHLQYORHGRSGHOXFKWNZDOLWHLWELMZHJHQHQ ZRUGHQGDDURPELMGH]HWRHWVLQJEXLWHQEHVFKRXZLQJJHODWHQ Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 2S JURQG YDQ GH:ON LV EHSDDOG GDW FRQFHQWUDWLHV YDQ VWRIIHQ GLH ]LFK YDQ QDWXUH LQ GH EXLWHQOXFKW EHYLQGHQHQGLHQLHWVFKDGHOLMN]LMQYRRUGHYRONVJH]RQGKHLGELMGHEHRRUGHOLQJYDQGHJUHQVZDDUGHQ YRRU ILMQ VWRI EXLWHQ EHVFKRXZLQJ ZRUGHQ JHODWHQ ELMGUDJH ]HH]RXW $DQJHJHYHQ LV KRH JURRW GH DIWUHN YDQ KHW MDDUJHPLGGHOGH HQ XXUJHPLGGHOGH SHU JHPHHQWH EHGUDDJW 9RRU GH JHPHHQWH 5RWWHUGDP EHGUDDJW GH]H DIWUHN UHVSHFWLHYHOLMN ȝJPñ HQ RYHUVFKULMGLQJVGDJHQ 'H 5HJHOLQJ RPYDWHYHQHHQVUHJHOVYRRUKHWPHWHQHQEHUHNHQHQYDQGHJHYROJHQYRRUGHOXFKWNZDOLWHLW(UZRUGW RQGHUVFKHLGJHPDDNWWXVVHQHHQVWDQGDDUGUHNHQPHWKRGHYRRUELQQHQVWHGHOLMNHHHQYRXGLJHVLWXDWLHV HQ YRRU RYHULJH VLWXDWLHV (U PDJ YDQ HHQ DQGHUH PHWKRGH JHEUXLN ZRUGHQ JHPDDNW LQGLHQ GH]H LV JRHGJHNHXUG GRRU KHW 0LQLVWHULH YDQ 9520 ,Q GH 5HJHOLQJ LV WHYHQV DDQJHJHYHQ ZHONH JHJHYHQV JHEUXLNWZRUGHQELMKHWPDNHQYDQGHEHUHNHQLQJHQRSZHONHZLM]HGHEHUHNHQLQJVUHVXOWDWHQZRUGHQ DIJHURQG Besluit Niet in betekenende mate (NIBM) ,QGLW%HVOXLWLVEHSDDOGLQZHONHJHYDOOHQHHQSURMHFWYDQZHJHGHJHYROJHQYRRUGHOXFKWNZDOLWHLWQLHW DDQGHJUHQVZDDUGHQKRHIWWHZRUGHQJHWRHWVW+LHUELMZRUGHQWZHHVLWXDWLHVRQGHUVFKHLGHQ G HHQ SURMHFW KHHIW HHQ HIIHFW YDQ PLQGHU GDQ YDQ GH MDDUJHPLGGHOGH JUHQVZDDUGH 12 HQ 30 ȝJPñ G HHQ SURMHFW YDOW LQ HHQ FDWHJRULH GLH LV YULMJHVWHOG DDQ WRHWVLQJ DDQ GH JUHQVZDDUGHQ GH]H FDWHJRULH EHWUHIW RQGHU DQGHUH ZRQLQJERXZ PHW QLHW PHHU GDQ ZRQLQJHQ ELM ppQ RQWVOXLWLQJVZHJ

%2QGHU]RHNOXFKWNZDOLWHLW

8LWJDQJVSXQWHQRQGHU]RHNOXFKWNZDOLWHLW ,QKHWSODQJHELHGZRUGWGHUHDOLVDWLHYDQPLQGHUGDQZRQLQJHQPRJHOLMNJHPDDNW%RYHQGLHQLV HUVSUDNHYDQPHHUGHUHRQWVOXLWLQJVZHJHQ+HWSURMHFWLV1,%0RPGDWGH]HYDOWLQGHFDWHJRULHXLWGH $0Y%1,%0YDQPLQGHUGDQZRQLQJHQELMppQRQWVOXLWLQJVZHJ(UZRUGWGHUKDOYHYROGDDQDDQ GH:ON,QKHWNDGHUYDQHHQJRHGHUXLPWHOLMNHRUGHQLQJLVHFKWHUZHOGHOXFKWNZDOLWHLWODQJVGHZHJHQ LQ GH RPJHYLQJ RQGHU]RFKW +LHUELM LV ]HNHUKHLGVKDOYH GH OXFKWNZDOLWHLW YRRU HQ QD UHDOLVDWLH YDQ GH EHRRJGHRQWZLNNHOLQJLQEHHOGJHEUDFKW

8LW HUYDULQJ EOLMNW GDW GH JUHQVZDDUGH YRRU GH XXUJHPLGGHOGH FRQFHQWUDWLH YDQ VWLNVWRIGLR[LGH LQ 1HGHUODQG SDV ZRUGW RYHUVFKUHGHQELMHHQMDDUJHPLGGHOGHFRQFHQWUDWLHERYHQJPñ'HUJHOLMNHFRQFHQWUDWLHV]LMQQLHWWHYHUZDFKWHQLQHQRP KHWSODQJHELHGHQXLWRQGHUVWDDQGHEHUHNHQLQJHQEOLMNWGDWGHFRQFHQWUDWLHVDDQ]LHQOLMNODJHU]LMQ

2QGHU]RHNVPHWKRGH 'H OXFKWNZDOLWHLW DOV JHYROJ YDQ GH QDELMJHOHJHQ ZHJHQ LV EHUHNHQG PHW EHKXOS YDQ KHW &$5,,SUR JUDPPD +HW&$5,,SURJUDPPDJHOGWDOVKHWVWDQGDDUGUHNHQSURJUDPPDYRRUOXFKWNZDOLWHLWLQELQQHQ VWHGHOLMNHVLWXDWLHVPHWHQLJHYRUPYDQEHERXZLQJ+HWSODQJHELHGHQ]LMQRPJHYLQJZRUGHQDOV]RGD QLJ DDQJHGXLG +HW &$5SURJUDPPD LV JHVFKLNW YRRU KHW YHUNULMJHQ YDQ HHQ DOJHPHHQ EHHOG YDQ GH OXFKWNZDOLWHLWHQYRRUKHWRSVSRUHQYDQNQHOSXQWHQ

Invoergegevens ,QKRRIGVWXN]LMQGHYHUNHHUVLQWHQVLWHLWHQYRRUGHZHJHQLQKHWSODQJHELHGHQGHGLUHFWHRPJHYLQJ ZHHUJHJHYHQ 'H OXFKWNZDOLWHLW LV RQGHU]RFKW WHU SODDWVH YDQ GH RPULQJHQGH ZHJHQ PHW GH LQWHQVLWHLWHQ]RDOVEHGRHOGLQWDEHO% 7DEHO%9HUNHHUVLQWHQVLWHLWHQLQPYWHWPDDO

VWUDDWQDDP

6OLQJH %UHGHYRRUGH .UXLVYRRUGH /DQJHQKRUVW

H[FORQWZ LQFORQWZ QYW QYW QYW QYW

H[FORQWZ LQFORQWZ

H[FORQWZ

LQFORQWZ

,QKHW&$5,,SURJUDPPDZRUGWGDDUQDDVWQRJHHQDDQWDOEDVLVJHJHYHQVLQJHYRHUG]LHWDEHO% &RQIRUP KHW EORRWVWHOOLQJVFULWHULXP XLW GH 5HJHOLQJ EHRRUGHOLQJ OXFKWNZDOLWHLW LV GH DDQ WH KRXGHQ DIVWDQGYDQDIGHZHJDVEHUHNHQGWRWDDQKHWWURWWRLUGDQZHOKHWYULMOLJJHQGHILHWVSDG 7DEHO%,QYRHUJHJHYHQV

VWUDDWQDDP

ZHJ W\SH

VQHOKHLGVW\SH

ERPHQ IDFWRU

6OLQJH

YRHUWXLJYHUGHOLQJ OLFKWPLGGHO]ZDDU]ZDDUYHU NHHU

%UHGHYRRUGH

E

.UXLVYRRUGH

D

/DQJHQKRUVW

GRRUVWURPHQG VWDGVYHUNHHU QRUPDDOVWDGVYHU NHHU QRUPDDOVWDGVYHU NHHU QRUPDDOVWDGVYHU NHHU

DIVWDQG WRWZHJDV LQP

%HUHNHQLQJVUHVXOWDWHQ Gevolgen luchtkwaliteit voor omgeving (verkeersaantrekkende werking) ,QWDEHO%]LMQGHUHVXOWDWHQYDQGHEHUHNHQLQJHQWHQEHKRHYHYDQGHWRHWVLQJLQGHRPJHYLQJYDQ KHWSURMHFWJHELHGZHHUJHJHYHQYRRUHQ

&DOFXODWLRQRI$LUSROOXWLRQIURP5RDGWUDIILFSURJUDPPD,,YHUVLHDSULO

7DEHO%%HUHNHQLQJVUHVXOWDWHQOXFKWNZDOLWHLWYHUNHHUVDDQWUHNNHQGHZHUNLQJ

ZHJ

VWLNVWRIGLR[LGH 12 MDDUJHPLG GHOGHLQJPñ

ILMQVWRI30 MDDUJHPLGGHOGH LQJPñ

H[FO RQWZ

H[FO RQWZ

LQ 6OLQJH %UHGHYRRUGH .UXLVYRRUGH /DQJHQKRUVW LQ 6OLQJH %UHGHYRRUGH .UXLVYRRUGH /DQJHQKRUVW LQ 6OLQJH %UHGHYRRUGH .UXLVYRRUGH /DQJHQKRUVW

LQFO RQWZ QYW QYW QYW QYW

,QFOXVLHIDIWUHNELMGUDJH]HH]RXWYRRUILMQVWRI

LQFO RQWZ QYW QYW QYW QYW

ILMQVWRI30 XXU JHPLGGHOGHDDQWDO RYHUVFKULMGLQJHQSHU MDDU H[FO LQFO RQWZ RQWZ QYW QYW QYW QYW

8LW GH WDEHO EOLMNW GDW GLUHFW ODQJV GH RPULQJHQGH ZHJHQ YROGDDQ ZRUGW DDQ GH JUHQVZDDUGHQ XLW GH :ON RRN QD UHDOLVDWLH YDQ GH EHRRJGH RQWZLNNHOLQJ =RDOV UHHGV HHUGHU LV DDQJHJHYHQ LV GH RQWZLNNHOLQJWHYHQV1,%0(UZRUGWGDQRRNYROGDDQDDQGH:ON Toetsing ter plaatse van de beoogde ontwikkeling 'LUHFW ODQJV GH RQWVOXLWHQGH ZHJHQ ZRUGW YROGDDQ DDQ GH JUHQVZDDUGHQ XLW GH :ON $DQJH]LHQ GH FRQFHQWUDWLHOXFKWYHURQWUHLQLJHQGHVWRIIHQODJHUZRUGWQDDUPDWHGHDIVWDQGWRWGH ZHJJURWHULVNDQ GHUKDOYH ]RQGHU DDQYXOOHQGH EHUHNHQLQJHQ ZRUGHQ JHFRQFOXGHHUG GDW WHU SODDWVH YDQ GH EHRRJGH RQWZLNNHOLQJ HYHQHHQV YROGDDQ ZRUGW DDQ GH JUHQVZDDUGHQ (U LV GDQ RRN VSUDNH YDQ HHQ JRHGH UXLPWHOLMNHRUGHQLQJ

Bijlage 10

Overlegreacties

U bijlagen

Bijlage 1

Overzicht

Archeologie - Lelivelt, R.A, 2006: Rotterdam Slinge Hagenvoorde. Een bureauonderzoek en een verkennend inventariserend veldonderzoek door middel van grondboringen (BOORrapporten 296). Bodem - Verkennend bodemonderzoek Slinge 76-78 te Rotterdam, projectnummer 60009, 22 februari 2006. Ecologie - VZZ, Vleermuizeninventarisatie Rotterdam Zuidwijk, Vleermuizen en Stadsvernieuwing, 2004. - Vleermuisonderzoek Zuidwijk, Rotterdam 2008/2009. F.A. van Meurs, Stichting Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland, 14 oktober 2009. - Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv, Nader ecologisch onderzoek vleermuizen, voormalige Rooms-Katholieke kerk Slinge 76-78 in Rotterdam, november 2009. - Ontheffing Flora- en faunawet, artikel 75 lid 5 en lid 6 onderdeel c, kenmerk FF/75C/2009/0438, d.d. 14 januari 2010, Ministerie van LNV. Externe veiligheid - Ingenieursbureau gemeentewerken Rotterdam; Analyse externe veiligheid, bestemmingsplan Zuidwijk, projectcode 2005-1162, april 2009. Kap - Notitie ten behoeve van de kapvergunning, Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv, 19 juni 2009.

Bijlage 2

Archeologie

Bijlage 3

Bodem

Bijlage 4 Vleermuizeninventarisatie Zuidwijk 2004

Rotterdam

Vleermuizeninventarisatie Rotterdam Zuidwijk Vleermuizen en Stadsvernieuwing - Januari 2004 -

Auteurs: G. Achterkamp & H.J.G.A Limpens Veldwerk: G. Achterkamp, A-J Haarsma, H.J.G.A Limpens & R. van der Kuil Opdrachtgever: Bureau Stadsnatuur Rotterdam Productie: Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming (VZZ) Oude Kraan 8 6811 LJ Arnhem Tel: 026-3705318 Fax: 026-3704038 e-mail: [email protected] web site: www.vzz.nl VZZ-rapport nr.2003-039

Dit Rapport kan worden geciteerd als: Achterkamp. G & H.J.G.A. Limpens, 2004. Vleermuizeninventarisatie Rotterdam Zuidwijk, vleermuizen en stadsvernieuwing. VZZ rapport nr. 2003.039 VZZ, Arnhem. Copyright: Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van VZZ

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

inhoudsopgave 1 1.1 1.2

Inleiding Aanleiding Algemene beschrijving van het gebied

5 5 5

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.5 2.5.1

7 7 7 7 8 8 8 9 9 9

2.5.5

Materiaal en methoden Vleermuizen Overige zoogdieren Gebiedsbeschrijving Op de deelgebieden gerichte aanpak Langere termijn De komende jaren De korte termijn Op vleermuissoorten en hun landschapsgebruik gerichte aanpak Inventarisatie gericht op het voorkomen van soorten en [kraam]verblijfplaatsen in gebouwen en (potentieel) bomen Inventarisatie gericht op het voorkomen van soorten, hun jachtgebieden en vliegroutes Inventarisatie gericht op het voorkomen van soorten, en het gebruik van de gebouwen en groenstructuur als paarplaats en paarterritorium Inventarisatie gericht op het voorkomen van de tweekleurige vleermuis en het gebruik van de gebouwen als paarplaats door deze soort Uitvoering/tijdsbesteding

3

Basisgegevens

13

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.5.1 4.5.3 4.5.3 4.5.4 4.5.5 4.6

Resultaten Vleermuizen Overige zoogdieren Volledigheid van gegevens Kraamkolonies Bespreking van de soorten Gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) Ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) Laatvlieger (Eptesicus serotinus) Watervleermuis (Myotis daubentonii) Tweekleurige vleermuis (Vespertilio murinus) Bescherming

15 15 15 16 16 17 17 18 19 20 20 21

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Analyse potentiële conflicten en aanbevelingen Jachtgebieden Vliegroutes Verblijfplaatsen – [kraam]verblijf Verblijfplaatsen – paarverblijven Begeleiding op het niveau van en moment van de concrete ingreep Algemene aanbevelingen ten aanzien van vervolgonderzoek

23 23 23 24 26 28 28

6

Samenvatting

29

7

Achtergrondliteratuur

31

8 8.1 8.2

Bijlagen Lijst met aangetroffen zoogdiersoorten Achtergronden met betrekking tot slopen of renoveren van door vleermuizen bewoonde gebouwen.

33 34 35

2.5.2 2.5.3 2.5.4

9 10 10 10

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

1 Inleiding 1.1

Aanleiding In Zuidwijk, Rotterdam, staan enkele gebouwen op de nominatie om gesloopt te worden. Voordat hieraan begonnen kan worden dient in het kader van de Flora en Faunawet onderzocht te worden of vleermuizen gebruik maken van de gebouwen of van andere structuren in de wijk. bureau Stadsnatuur Rotterdam heeft de VZZ gevraagd deze inventarisatie uit te voeren. Waarnemingen van andere zoogdiergroepen zijn ook meegenomen Als bijlage bij dit rapport worden (stippen)kaarten geleverd met de waarnemingen per soort.

1.2

Algemene beschrijving van het gebied Rotterdam Zuidwijk is een oudere woonwijk met veel middel- en hoogbouw. De wijk is gelegen onmiddellijk ten zuiden van het Zuiderpark en wordt verder ingesloten tussen de metrolijn richting Spijkenisse als westgrens, de goederenspoorbaan vanuit Maasvlakte en Europoort als Zuidgrens en de A29 als oostgrens (oostgrens is de zuidelijke lob van het Zuiderpark). De wijk meet ongeveer 2 kilometer (oost-west) bij 1 kilometer (noord-zuid).

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

2 Materiaal en methode 2.1

Vleermuizen De meest geschikte methode om vleermuizen in dit gebied waar te nemen is het inventariseren met behulp van een bat detector. Hierbij zijn regelmatig ook zichtwaarnemingen mogelijk. Met behulp van de bat detector kan het gebruik van het gebied door vleermuizen worden bepaald, en is het mogelijk een groot deel van de verblijfplaatsen ([kraam]verblijven, paarverblijven) die in het zomerseizoen worden gebruikt, op te sporen. Waarnemingen zijn verzameld door het gebied in de avond, nacht en ochtend te doorkruisen met bat detectors. Tijdens de inventarisatie is vooral gebruik gemaakt van Pettersson D-100 bat detectors en aanvullend van Pettersson D240x detectors. Het veldwerk is overwegend fietsend uitgevoerd waarbij steeds werd gestopt om even te luisteren. Slecht bereikbare plaatsen werden lopend bezocht evenals plekken waar langere tijd naar vleermuizen werd gezocht. Een krachtige zaklamp is gebruikt om door middel van zichtwaarnemingen aanvullende informatie over de soort, het gedrag of de aard van de verblijfplaats vast te stellen. In principe is het mogelijk dat boven langs de hoogbouw vliegende of hoog aan een gebouw zwermende vleermuizen, welke een aanwijzing vormen dat er verblijfplaatsen aanwezig zijn, buiten het bereik van de batdetector blijven. Daarom zijn de gebouwen ook steeds in de vroege avond op zicht gecontroleerd, en in de ochtenduren ook met behulp van een krachtige zaklamp. Om een goed beeld te krijgen van het habitatgebruik van het gebied door vleermuizen is op verschillende momenten in het seizoen geïnventariseerd: de zomer, de nazomer, herfst en late najaar.

2.2

Overige zoogdieren Er is geen gerichte inventarisatie uitgevoerd naar overige zoogdieren. Wel zijn toevallige waarnemingen tijdens de vleermuizeninventarisatie genoteerd.

2.3

Gebiedsbeschrijving De wijk wordt in de lengterichting doorsneden door de ‘Slinge’, een grote doorgaande weg. In de noord-zuid richting wordt de wijk door de straten ‘Meyenhage’ en ‘Langenhorst’ in drieën gesneden. Zodoende zijn op lokale schaal 6 wijken te onderscheiden. Tijdens deze inventarisatie ging de aandacht vooral naar de wijk in het zuidoosten, hier wordt de komende paar jaar gesloopt.

VZZ januari 2004

2.4

Op de deelgebieden gerichte aanpak

2.4.1 Langere termijn De gehele wijk Zuidwijk zal op langere termijn gerenoveerd worden. Om in te kunnen schatten welke problemen er eventueel met vleermuizen in een dergelijk groot bebouwd onderzoeksgebied verwacht kunnen worden is een globale scan gemaakt van het gehele gebied (blauw omrand). Hieruit moet blijken welke soorten in het gebied voorkomen en welke structuren worden gebruikt. Om dit te onderzoeken is het gebied globaal doorkruist (fietsen) met concentratie op de groene stroken en vijvers. Het exact vaststellen van kolonies e.d. kwam hierbij nog niet aan de orde. Het ging om een beter inzicht in de situatie voor evt. vervolgonderzoeken.

Figuur 1: Gebiedsindeling van de wijk ‘Zuidwijk’ te Rotterdam, met hierbij aangegeven de urgentie van de verschillende delen: groen omrand : enkele huizenblokken die op korte termijn worden gesloopt; rood omrand: een wijk (zuid-oost) waar binnen een paar jaar wordt gesloopt; en blauw omrand : het hele onderzoeksgebied dat op langere termijn wordt gerenoveerd.

2.4.2 De komende jaren Intensievere aandacht ging uit naar het deelgebied in het zuidoosten van Zuidwijk (rood omrand); hier wordt de komende paar jaar gesloopt; enkele gebouwen zijn al gesloopt. Belangrijke gegevens die achterhaald moesten worden zijn waar zich kolonies bevinden binnen het gebied, wat vliegt er vanuit de wijk naar het omringende gebied en waar wordt gejaagd binnen het gebied. In de avond en ochtenduren is gezocht naar zwermende dieren. Om eventuele trekroutes te achterhalen is het gebied gedurende een avond met een viertal mensen ‘omsingeld’ waarbij de meeste logische routes die de dieren zouden gebruiken om het gebied uit te vliegen werden gecontroleerd. Iedere velddag is gedurende de zwermfase (in avond -en ochtendperiode) is in eerste instantie in deze wijk gekeken. Gedurende de nachtelijke uren is behalve naar deze wijk ook naar het overige onderzoeksgebied gekeken.

VZZ januari 2004

2.4.3 De korte termijn De op zeer korte termijn te slopen gebouwen (groen omrand; 3 blokken binnen het rood omrande gebied) zijn in de avond en ochtenduren intensief onderzocht op de aanwezigheid van verblijfplaatsen. Hiertoe werden de hoogbouw panden (4-hoog) aan de Gildenburg, Stoutenburg en Drakenburg in avond –en ochtendzwermfase vanaf de begane grond benaderd met batdetector op hoge gevoeligheid, waarbij de dakranden visueel en indien nodig met gebruik van sterke zaklampen werden geïnspecteerd. De lagere gebouwen aan Klinkenburg en Keyenburg waren eenvoudiger op de aanwezigheid van kolonies te inventariseren. In de nachtelijke uren werden foeragerende dieren in kaart gebracht. De vier hoogbouwpanden langs de Slinge werden daarbij, als gevolg van de relatief lage jachtactiviteit in de loop van het seizoen, in het geheel iets minder intensief onderzocht. 2.5

Op de vleermuissoorten en hun landschapsgebruik gerichte aanpak Om een goed beeld te krijgen van welke soorten de wijk gebruiken, en welke functies ([kraam]verblijf, paarverblijf- territorium, jachtgebied, vliegroute/verbindingsroute) de gebouwen en groenstructuren in de wijk voor vleermuizen vervult is het werk als volgt georganiseerd:

2.5.1 Inventarisatie gericht op het voorkomen van soorten en [kraam]verblijfplaatsen in gebouwen en (potentieel) bomen. In de periode juni-augustus is gedurende 3 nachten (met tussen 1 en 4 personen) met de bat detector gezocht naar zwermende vleermuizen. Tijdens deze bezoeken werd op een globaal niveau ook aandacht besteed aan overig gebruik (jachtgebied) van de wijk door vleermuizen. Het zoeken naar verblijfplaatsen concentreerde zich op het groen omrande gedeelte. Het overige gebied is minder intensief onderzocht. Dit onderzoek levert gegevens op over de aanwezigheid van vleermuizen en soorten, en (mogelijk) gebruik van de gebouwen. Vleermuizen wisselen regelmatig van verblijfplaats. Dit onderzoek garandeert daarom, zeker voor het gebied buiten het groen omrande meest urgente gedeelte, niet dat alle (potentiële) verblijfplaatsen gevonden werden. 2.5.2 Inventarisatie gericht op het voorkomen van soorten, hun jachtgebieden en vliegroutes Tijdens het jagen verspreiden de vleermuizen zich over een gebied. Meestal volgen ze daarbij vaste routes langs groene structuren naar specifieke jachtplaatsen. Om vliegroutes vanuit het deel van de wijk waar het eerst gesloopt gaat worden in kaart te brengen, werd dit gedeelte gedurende netto 2 mensnachten door enkele vleermuisdeskundigen met bat detectors omsingeld. Daarnaast werden alle begaanbare wegen en de groenstructuren geïnventariseerd. Deze inventarisatie concentreerde zich op het rood omrande gedeelte. Het gebied daarbuiten is minder intensief onderzocht.

VZZ januari 2004

2.5.3 Inventarisatie gericht op het voorkomen van soorten, en het gebruik van de gebouwen en groenstructuur als paarplaats en paarterritorium In de nazomer vindt de paring van vleermuizen plaats. De mannetjes van de gewone dwergvleermuizen verdedigen in die periode paarterritoria door luid roepend in dit territorium rond te vliegen. De mannetjes van de ruige dwergvleermuis verdedigen dit territorium al roepend vanuit de eigenlijke paarplaats. De uiteindelijke paarverblijfplaatsen van deze soorten bevinden zich veelal in gebouwen. Tijdens de paartijd voor deze soorten zijn 2 mensnachten aan het zoeken naar paarterritoria en paarplaatsen besteed. Alle gewoon jagende vleermuizen tijdens deze ronde zijn apart genoteerd.

2.5.4 Inventarisatie gericht op het voorkomen van de tweekleurige vleermuis en het gebruik van de gebouwen als paarplaats door deze soort Naast de dwergvleermuizen maakt ook de tweekleurige vleermuis in de paartijd gebruik van gebouwen. De paartijd van deze soort vindt echter later in het jaar plaats. Gedurende november werd 1 avond besteed aan het zoeken naar baltsende mannetjes van de tweekleurige vleermuis in de wijk.

2.5.5 Uitvoering/tijdsbesteding Normaliter wordt een eerste inventarisatieronde om kraamkolonies te vinden gelopen in de periode half mei-eind juni wanneer jongen worden geboren en opgroeien. Omdat de inventarisatieopdracht pas in de loop van juni aan de VZZ is verstrekt, kon hier pas eind juni begonnen worden. In totaal zijn 10,5 dagen veldwerk uitgevoerd. De eerste drie bezoeken in juni, juli en augustus werd specifiek gekeken naar kraamkolonies, trekroutes en foerageergebieden. De ronde eind augustus is met een groep mensen de meest urgente wijk afgezet op zoek naar trekroutes vanuit de wijk richting het buitengebied. Tevens werd in één avond het gehele gebied geïnventariseerd op baltsende dieren en foeragerende dieren. De ronden in oktober is specifiek gezocht naar paarplaatsen van baltsende gewone –en ruige dwergvleermuizen. Tenslotte werd in november specifiek gedurende een avond gezocht naar het voorkomen van de tweekleurige vleermuis. Voor al deze bezoeken geld dat de meeste tijd is gestoken in het inventariseren van de op korte termijn te slopen gebouwen (groen) en het deelgebied waarin deze gebouwen liggen (rood). De doelstelling voor het overige onderzoeksgebied was om een beter inzicht te krijgen in de situatie voor evt. vervolgonderzoeken.

VZZ januari 2004

Datum 28 juni 19 juli 9 augustus 27 augustus

11 oktober 12 oktober 24 november

Activiteit kolonies, trekroutes, foerageergebieden kolonies, trekroutes, foerageergebieden kolonies, trekroutes, foerageergebieden najaarskolonies, foerageergebieden, paarplaatsen Foerageergebieden, paarplaatsen Foerageergebieden, paarplaatsen Paarterritoria tweekleurige vleermuis

Weer Frisse avond, onbewolkt

personen 3

velddagen 3

Warme nacht, onbewolkt, 20 ºC Warme nacht, bewolkt

1

1

1

1

Frisse, heldere nacht

4

4

Heldere, frisse nacht

1

0,5

Vrij warme, bewolkte nacht

1

0,5

Bewolkt, fris, weinig wind

1

0,5

Totaal

10,5

Tabel 01: Inventarisatiedagen tijdens de inventarisatie van het stadsgebied Zuidwijk te Rotterdam in 2003.

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

3 Basisgegevens In dit verslag worden enkele waarnemingen aangehaald die zijn verstrekt door Anton van Meurs. Hij houdt als contactpersoon van Zoogdierwerkgroep ZuidHolland al een aantal jaar de meldingen van, vragen over en eventuele klachten (angst, onbekendheid, uitwerpselen, geluid) met betrekking tot vleermuizen in woonhuizen en andere gebouwen klachten in de Rotterdamse regio bij In zijn bestand bevonden zich enkele waarnemingen uit het onderzoeksgebied. Ook worden waarnemingen aangehaald die verzameld werden tijdens de vleermuisinventarisatie naar de Verlengde Zuiderparkweg, welke ook in 2003 werd uitgevoerd. Waarnemingen uit beide overige gegevensbronnen worden wel aangehaald in het verslag; ze zijn niet als stippen/puntwaarnemingen op de verspreidingskaarten gezet.

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

4 Resultaten 4.1

Vleermuizen Van 5 soorten vleermuizen zijn in totaal 705 waarnemingen gedaan. Verreweg het grootste deel van de waarnemingen heeft betrekking op de gewone dwergvleermuis. De waargenomen soorten vallen allen onder de Flora –en Faunawet en zijn opgenomen in bijlage IV van de Europese habitatrichtlijn. De waargenomen soorten zijn met uitzondering van de tweekleurige vleermuis zeer algemene tot algemene soorten in Nederland. Gewone dwergvleermuis en laatvlieger zijn bewoners van onder andere de bebouwde kom. Desondanks is het opvallend dat ze in een dergelijk hoge dichtheid in deze verstedelijkte omgeving gevonden werden. Van de tweekleurige vleermuis was al een melding bekend van 8 augustus 1998.

Nederlandse naam Gewone dwergvleermuis Ruige dwergvleermuis Laatvlieger Watervleermuis Tweekleurige vleermuis

Wetenschappelijke naam Pipistrellus pipistrellus Pipistrellus nathusii Eptesicus serotinus Myotis daubentonii Vespertilio murinus

Totaal aantal waarnemingen

Aantal waarnemingen 540 130 31 1 3

Flora- en faunawet x x x x x

Habitat richtlijn IV IV IV IV IV

705

Tabel 02: Het aantal waarnemingen per soort tijdens de inventarisatie in Zuidwijk, 2003.

4.2

Overige zoogdieren Er zijn 4 algemene andere zoogdiersoorten waargenomen. Op geen van deze soorten zijn behalve de Flora – en Faunawet andere specifieke beschermingsrichtlijnen van toepassing. De 14 waarnemingen komen van: egel, mol, haas en bunzing. Dit zijn alle soorten die goed gedijen in groenzones in steden, en in het geval van de haas, in steden met uitloopmogelijkheden naar het buitengebied.

Nederlandse naam Egel Haas Bunzing Mol Totaal aantal waarnemingen

Wetenschappelijke naam Erinaceus europaeus Lepus europaeus Mustela putorius Talpa europaea

Aantal waarnemingen 8 4 1 1

Flora- en faunawet x x x x

Habitat richtlijn -

14

Tabel 03: Het aantal waarnemingen per soort tijdens de inventarisatie in Zuidwijk, 2003.

VZZ januari 2004

4.3

Volledigheid van gegevens De strategische steekproef van dit onderzoek was gericht op een optimaal resultaat bij een minimale onderzoeksintensiteit en stelde ons in staat een groot aantal waarnemingen te verzamelen die het mogelijk maken de vooraf gestelde vragen te beantwoorden. De al beschikbare gegevens vullen deze dataset nog eens aan. Door het zeer warme jaar waren eind juni de vleermuisjongen al vliegvlug en vielen kolonies uiteen in kleinere groepen (mond. med. A-J Haarsma). Doordat de opdracht laat in het seizoen aan de VZZ is verstrekt, (eind juni), is de kans aanwezig dat enkele kraamkolonies zijn gemist. Deze kans lijkt echter klein, omdat de twee gevonden kolonies nog tot half juli aanwezig waren. Het feit dat er in de zomer geen grootoorvleermuizen zijn waargenomen, maakt aannemelijk dat het geen probleem is dat de op baltsende grootoorvleermuizen gerichte ronde in maart april niet is uitgevoerd. Er is een voldoende duidelijk beeld verkregen ten aanzien van de ‘op korte termijn’ te slopen gebouwen. Ook het deelgebied waarin deze gebouwen liggen, is in grote mate in kaart gebracht. Ondanks de op dit deel van de wijk, en op het waarnemen van verblijfplaatsen gerichte onderzoeksaanpak kan echter nooit uitgesloten worden dat er (potentiële) verblijfplaatsen gemist zijn. De initiatiefnemer heeft echter gedaan wat redelijkerwijs verlangd kan worden. De foerageergebieden en paarplaatsen in dit gebied zijn gedetailleerd in kaart gebracht. Ten aanzien van het volledige onderzoeksgebied kan geconcludeerd worden dat een goed inzicht is verkregen in de situatie voor evt. vervolgonderzoeken.

4.4

Verblijfplaatsen en kraamkolonies Tijdens de inventarisatie in 2003 werden twee verblijfplaatsen gevonden, één zekere kraamkolonie van de gewone dwergvleermuis en daar dichtbij in de buurt een kleine kolonie laatvliegers. De status van deze laatste kolonie is niet helemaal duidelijk omdat deze vrij laat in het seizoen is gevonden. Daarnaast is er nog een aanwijzing voor en mogelijke tweede verblijfplaats van de laatvlieger gevonden. In eerdere waarnemingen werd melding gemaakt van een kolonie gewone dwergvleermuizen in de straat ‘Angelslo’ in het noordwesten van het onderzoeksgebied. Deze kolonie is in 2003 niet terug gevonden (zie ook bespreking per soort).

VZZ januari 2004

4.5

Bespreking van de soorten

4.5.1 Gewone Dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) De gewone dwergvleermuis is een soort van gesloten tot half open landschap. Ze jaagt relatief snel en wendbaar in een grillige vlucht met veel bochten en lussen en vliegt daarbij op enige afstand (1 tot 8 m) langs de vegetatie. Ze vliegt op een hoogte van gemiddeld 2 tot 5 m, maar soms wel 15 m. De gewone dwergvleermuis is er algemeen in het gebied aangetroffen behalve in de al grotendeels gerenoveerde wijk in het noordoosten van het onderzoeksgebied. Het bijna volledig ontbreken van groenstructuren in deze wijk geeft deze nieuwe wijk een heel ander aanzicht dan de nog te renoveren delen waar volop groenzones zijn. Het is jammer dat er geen vergelijking van de gebruikssituatie voor en na renovatie van dit deel van de wijk mogelijk is. Vooral in de zuidelijke helft van het onderzoeksgebied liggen vrij grote groenzones met waterpartijen waar veel dwergvleermuizen foerageren. In het gehele onderzoeksgebied is 1 kraamkolonie gevonden. Deze bevindt zich aan de achterzijde van de hervormde kerk aan het Slingeplein. Bovenaan de grens van muur en dak vliegen dieren in en uit. Opgemerkt moet worden dat de dieren in zowel de linker als de rechterkant van de achterste punt(driehoek) van de kerk invliegen. De koloniegrootte wordt geschat op minimaal 50 dieren. Van Meurs meldt het bestaan van een kolonie in Angelslo (>50 individuen). In juli 2000 meldde een bewoner overlast van deze kolonie. Doordat tijdens de in 2003 uitgevoerde inventarisatie in avond en ochtendschemer is gekeken naar de op korte termijn te slopen gebouwen en deelgebied is in deze zwermfasen niet in de buurt van Angelslo gekeken. Deze kolonie is tijdens deze inventarisatie dan ook niet vastgesteld. Wel werden in de buurt van Langelo veel foeragerende dieren gehoord. Het is dan ook zeer wel mogelijk dat er nog steeds een verblijfplaats in die buurt in gebruik is. Hotspots qua aantallen foeragerende dieren zijn de groenzone bij Boekenrode, de groenzone bij Meyenhage, het parkje bij Langelo en de oostrand van het onderzoeksgebied tegen de volkstuincomplexen aan. Verder foerageren de dwergvleermuizen overal boven de grasvelden, tuinen en bomen tussen de hoogbouw, de laanbeplantingen in vooral het noordelijke deel van het onderzoeksgebied en boven de andere groengebieden en waterpartijen. Datum Datum 28 juni 19 juli 9 augustus 27 augustus 11 oktober 12 oktober 24 november Subtotaal

foeragerend 149 101 84 119 33 30 0 516

Baltsend 0 0 0 22 0 2 0

W.V. in de op korte termijn te slopen wijk (= rood) foeragerend Baltsend 0 0 26 0 22 0 18 0 26 1 11 0 12 1

24

115

2

Tabel 04: waarnemingen van de gewone dwergvleermuis per inventarisatieronde in 2003.

VZZ januari 2004

Er is een redelijk aantal baltsende gewone dwergvleermuizen verspreid over het gebied waargenomen. Bij deze soort, die niet vanuit haar paarplaats roept, is het haast niet mogelijk de precieze paarplaats te vinden. Deze zullen zich echter in de gebouwen in de buurt van de paarterritoria bevinden. Vanuit de omgeving van de verblijfplaatsen verspreiden dwergvleermuizen zich diffuus langs diverse groenstructuren in allerlei richtingen naar de omgeving (Zuiderpark ten noorden en water en groen ten zuiden van de wijk). Vliegroutes treden dus niet geconcentreerd op. 4.5.2 Ruige Dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) De ruige dwergvleermuis is een soort van vooral half open bosrijk landschap. Vaak jagen ruige dwergvleermuizen langs bosranden, door lanen, boven open plekken in bos en langs houtwallen. Waterpartijen en beschutte oevers in voedselrijke gebieden vormen een belangrijk aspect van het biotoop. Ze jagen ook graag bij straatlantaarns, maar bebouwing en open gebied zijn minder in trek. Kraamkolonies zijn in Nederland alleen in Noord-Holland gevonden. De ruige dwergvleermuis gedraagt zich als echte lange afstandstrekker die vanuit Noordoost-Europa 1500 tot 2000 km aflegt om onder andere in Nederland te overwinteren. In het najaar worden roepende territoriale mannetjes gevonden in paarverblijven in vogel - en vleermuiskasten, boomholtes, achter daklijsten en betimmeringen. Vaak liggen er veel paarplaatsen of -territoria in een klein gebied bijeen. Oude gatenrijke loofbossen in de buurt van waterpartijen kunnen tot echte ruige dwergvleermuispaargebieden worden, waar in vele bomen een mannetje zit te roepen.

-

Ruige dwergvleermuizen zijn in redelijke mate binnen het onderzoeksgebied aangetroffen. Vanaf augustus begonnen de aantallen op te lopen met een piek eind augustus. Tijdens de ronden in oktober werden, als gevolg van het aflopen van het paarseizoen, betrekkelijke weinig dieren. Niet alle paarplaatsen konden exact bepaald worden. De plekken waarop baltsroepen/sociale geluiden werden gehoord zijn op kaart ingetekend. De gebouwen op deze plek worden dus als paarplaats door ruige dwergvleermuizen gebruikt. Er zijn vooral veel baltsroepende dieren gehoord: in het gehele zuidwesten van het onderzoeksgebied (ook waarnemingen gedaan tijdens inventarisatie Verlengde Zuiderparkweg). bovenin/middenin het onderzoeksgebied in de omgeving van de Menenkamp en de Palsterkamp. het uiterste noordoosten van het onderzoeksgebied tegen de groenzone aan. In het laatstgenoemde gebied leek vooral de hoge populierenlaan interessant. Ook op andere plekken werden baltsroepende dieren gehoord doch minder massaal. Opvallend is de geringe aanwezigheid van de soort in het op korte termijn te slopen deelgebied.

VZZ januari 2004

Datum Datum 28 juni 19 juli 9 augustus 27 augustus 11 oktober 12 oktober 24 november Subtotaal

foeragerend 6 4 28 36 3 7 0 84

baltsend 0 0 6 33 1 6 0

W.V. in de op korte termijn te slopen wijk foeragerend baltsend 0 0 0 0 0 0 6 3 2 0 1 3 0 0

46

9

6

Tabel 05: waarnemingen van de ruige dwergvleermuis per inventarisatieronde in 2003.

4.5.3 Laatvlieger (Eptesicus serotinus) De laatvlieger is een soort van open tot half open landschap. De laatvlieger jaagt in een grillige vlucht met trage vleugelslag, in lange banen met wijde bochten en plotselinge uitvallen in de beschutting van opgaande elementen, zoals bosranden, heggen en lanen, gemiddeld op een hoogte tussen 5 en 20 m. Laatvliegers vangen insecten hoofdzakelijk uit de lucht, maar pakken soms ook prooien van het gebladerte of van de grond. De jachtgebieden liggen in een straal van 1 tot 5 (zelden meer) kilometers rondom de kolonie. Vliegroutes volgen waar mogelijk lijnvormige structuren, maar laatvliegers vliegen bij gunstige weersomstandigheden ook grotere afstanden door open gebied. Van de laatvlieger is vrij laat in het seizoen een kleine kolonie ontdekt aan de achterzijde van de katholieke kerk aan de Slinge, ter hoogte van Bredevoorde. De dieren vlogen uit op grote hoogte (daklijst). De daklijst werd aan het blik ontnomen door een aantal hoge Italiaanse populieren. De exacte uitvliegopening bleef hierdoor verborgen. Op de avond van de vondst vlogen zo’n 15 dieren uit. Van de laatvlieger zijn 31 waarnemingen verzameld waarvan de meeste kunnen worden aangemerkt als foeragerende dieren. Opvallend was dat op de kruising van Bareveld-Brekelsveld al vroeg in de avond dieren werden waargenomen. Mogelijkerwijs zit hier in de buurt een tweede kolonie. Foeragerende dieren zijn verspreid over het gebied maar bijna uitsluitend direct boven of naast groenzones in de wijk of de randen van de wijk waargenomen. De uitgebreide volkstuincomplexen aan de oostrand van het onderzoeksgebied, de omgeving van ‘De kapel’ in het zuiden van het onderzoeksgebied en de groenzones van ‘Actief Boekstein’ direct ten zuiden van het Zuiderpark zijn favoriete foerageergebieden. Vanuit het centrale deel van Zuidwijk (rood omrande gedeelte) verspreiden laatvliegers zich diffuus langs diverse groenstructuren in allerlei richtingen naar de omgeving (Zuiderpark ten noorden en water en groen ten zuiden van de wijk). Vliegroutes treden dus niet geconcentreerd op.

VZZ januari 2004

4.5.4 Watervleermuis (Myotis daubentonii) De Watervleermuis is iets groter dan de Gewone dwergvleermuis. Hij is te herkennen aan een lichte buik en grote harige poten. Met deze poten grist het dier insecten van het wateroppervlak. De Watervleermuis jaagt vrijwel uitsluitend boven water. Daar jaagt hij op ca. 20 cm boven het wateroppervlak op waterinsecten. In verband met zijn sonareigenschappen (hoogfrequent) is hij, net als andere kleine soorten, op vliegroute sterk gebonden aan lijnvormige begroeiingen. Bovendien vermijdt hij, waar dat kan, licht, zowel op vliegroutes als op jachtplaatsen.Verblijfplaatsen bevinden zich in bomen. Koloniegrootte varieert van 20 tot meer dan 150 dieren. Winterkwartieren liggen vaak op enige afstand, tot op ca 150 kilometer, van de zomerverblijfplaatsen. Hij overwintert op zeer vochtige plaatsen met een vorstvrij, koel en stabiel klimaat (bunkers, ijskelders, forten e.d.). Ondanks de toch wel vrij aanwezige waterzones/groenzones in de zuidelijke helft van het onderzoeksgebied is slechts één watervleermuis waargenomen: boven de grote vijver in het Zuiderpark. In het onderzoeksgebied is niet actief gekeken naar de aanwezigheid van potentiële koloniebomen. De totale afwezigheid van waarnemingen binnen de wijk van foeragerende dieren of dieren op trekroute doet echter vermoeden dat er geen of zeer weinig jachtgebieden en geen verblijfplaatsen van watervleermuizen binnen het onderzoeksgebied te verwachten zijn.

4.5.5 Tweekleurige vleermuis (Vespertilio murinus) De tweekleurige vleermuis lijkt erg veel op de laatvlieger. Het dier heeft een donkere tot zwartbruine rugvacht met zilverwitte haarpunten. De buik is grijswit tot zwart. De tweekleurige vleermuis is met zijn vrij smalle vleugels een snelle vlieger in open ruimte. Over het voedselgebruik van deze soort is maar weinig bekend. Ze vliegen in rechtlijnige vlucht of grote lussen tussen vijf en veertig meter hoogte. Van deze soort is het bekend dat grote afstanden worden overbrugd tussen paarplaats en zomerverblijfplaats. Ieder najaar en voorjaar worden er vooral langs de kust maar ook wel langs waterwegen in het binnenland uitgeputte tweekleurige vleermuizen gemeld. Vooralsnog zijn er twee kleine kolonies van deze soort in Nederland vastgesteld, in omgeving Utrecht en in Groningen. De geluiden lijken wel wat op een langzame laatvlieger, de frequentie is ook wat lager. In het najaar zijn karakteristieke baltsgeluiden te horen bij onder andere hoge gebouwen die als baltsplaats, paarverblijf en uiteindelijk winterverblijf gebruikt worden. Naast de drie waarnemingen die tijdens de inventarisatie van dit jaar werden gevonden, meldde Van Meurs (mond. med.) de vondst van een mannetje op de hoek van Denenburg-Ringelenburg op 4 augustus 1998. Twee van de waarnemingen komen uit de naaste omgeving van deze vindplaats. De derde waarneming is gedaan even ten zuiden van de grote vijver van het Zuiderpark. Het is moeilijk deze ‘aanwezigheid’ van de tweekleurige vleermuis te interpreteren, maar het lijkt het waarschijnlijkst dat er een of enkele mannetjes aanwezig zijn. Tijdens de speciaal op baltsende tweekleurige vleermuizen gerichte ronde in november werd echter geen baltsactiviteit van de

VZZ januari 2004

tweekleurige vleermuis waargenomen, waardoor we ook geen specifiek gebouw kunnen aanwijzen.

4.6

Bescherming Alle vleermuizen genieten een grote mate van bescherming: Habitatrichtlijn (bijlage IV), Conventies van Bern en Bonn (bijlage II). Alle in Nederland voorkomende vleermuizen zijn op grond van de Flora- en faunawet aangewezen als beschermde inheemse soort.

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

5 Analyse potentiële conflicten en aanbevelingen 5.1

Jachtgebieden Ondanks dat de inventarisatie vooral gericht was op het urgente (groen omrande) deel van de wijk, hebben we een voldoende goed beeld van de jachtactiviteit van vleermuizen in Zuidwijk. De al grotendeels gerenoveerde wijk in het noordoosten van het onderzoeksgebied is bij uitstek het minst interessant voor vleermuizen. We gaan er van uit dat dit het gevolg is van het bijna volledig ontbreken van substantiële groenzones in de wijk. Tegelijk worden de in en rond Zuidwijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen intensief bejaagd, door voornamelijk de gewone dwergvleermuis, laatvlieger en in mindere mate de ruige dwergvleermuis en watervleermuis.

Aanbevelingen: • •

•

•

5.2

De in de wijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen dienen bij de renovatie van de wijk zoveel mogelijk gespaard te worden. Waar dit niet mogelijk is en waterpartijen, groenstructuren en beplantingen verloren gaan, dienen deze gecompenseerd te worden door de aanleg van vergelijkbare structuren. Het verdient aanbeveling daartoe inheemse struiken boomsoorten, en al ouder plantmateriaal te gebruiken, om de verloren kwaliteit (leeftijd en soorten) bij benadering te vervangen. Het verdient aanbeveling bovendien de openbare ruimte in de wijk, daar waar die nieuw ontstaat en oppervlakte toevoegt aan de al bestaande waterpartijen, groenstructuren en beplantingen, waar mogelijk met groenstructuren aan te kleden om zo de mogelijkheden voor jagende vleermuizen te vergroten. Het verdient aanbeveling dit zo te doen dat er verbinding naar de in de omgeving van de wijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen mogelijk is. Vliegroutes Het waarnemen van vleermuizen op vliegroutes werd vooral gebruikt om aanwijzingen te verzamelen over de potentiële aanwezigheid van zomerverblijfplaatsen in het meest urgente deel (groen omrand) en het in de komende jaren te renoveren deel van de wijk (rood omrand). Over de voor uitwisseling tussen de gehele wijk en haar omgeving gebruikte routes is dus veel minder informatie bekend. Er zijn geen [kraam]verblijfplaatsen gevonden in het urgente deel (groen omrand) van de wijk, en ook geen vanuit deze delen van de wijk verlopende routes. Vanuit het in de komende jaren te renoveren deel van de wijk (rood omrand) verspreiden dwergvleermuizen en laatvliegers zich vrij diffuus langs diverse groenstructuren naar de omgeving (Zuiderpark ten noorden en water en groen ten zuiden van de wijk). Het is aannemelijk dat ook de watervleermuis deze structuren gebruikt. De tweekleurige vleermuis zal hoog over het landschap vanuit de bebouwde kom naar de waterrijke omgeving trekken.

VZZ januari 2004

Aanbevelingen: • •

•

5.3

De in de wijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen dienen bij de renovatie van de wijk zoveel mogelijk gespaard te worden. Waar dit niet mogelijk is en waterpartijen, groenstructuren en beplantingen verloren gaan, dienen deze gecompenseerd te worden door de aanleg van vergelijkbare structuren op een wijze dat er verbinding naar de in de omgeving van de wijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen mogelijk is. Het verdient aanbeveling te controleren of op deze wijze ook ‘het buitengebied’ bereikt kan worden, en deze verbinding met het buitengebied waar nodig te versterken.

Verblijfplaatsen – [kraam]verblijf Het zoeken naar [kraam]verblijfplaatsen concentreerde zich op het urgente deel van de wijk (groen omrand gebied). Desondanks zijn hier geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van een [kraam]verblijfplaats gevonden. Er zijn twee [kraam]verblijfplaatsen gevonden. Beide liggen buiten het rood omrande gebied dat in de komende jaren gerenoveerd gaat worden. De aanwezigheid van relatief grote aantallen van gebouwbewonende soorten zoals de gewone dwergvleermuis en de laatvlieger, en het vinden van de verblijfplaatsen geeft duidelijk aan dat de wijk als verblijfplaatsgebied gebruikt wordt. Omdat vleermuizen een netwerk van verblijfplaatsen gebruiken en regelmatig verhuizen, is ondanks dat er nu geen verblijfplaatsen binnen het rood omrande gebied gevonden, niet uit te sluiten dat hier toch verblijfplaatsen liggen die tot het netwerk behoren en die in de toekomst weer gebruikt worden.

Aanbevelingen voor urgente groen omrande gebied: • • •

•

Indien pas na 2004 tot sloop wordt overgegaan moet in principe opnieuw gecontroleerd worden of er verblijfplaatsen aanwezig zijn. Het verdient daarom aanbeveling sloop en renovatie niet uit te stellen. We gaan er nu van uit dat er geen of in ieder geval geen grote aantallen vleermuizen in de gebouwen binnen het groen omrande gebied aanwezig zullen zijn. Om eventueel toch aanwezige vleermuizen de kans te geven een veilig heenkomen te zoeken dient in 2004 de periode na de winterslaap (niet meer lethargisch) en ruim voor de kraamtijd (nog geen jongen, niet hoog zwanger) gesloopt te worden (eind maart t/m april), en dient daarvoor een relatief warme periode (niet lethargisch) te worden gekozen Het verdient aanbeveling de slopers te attenderen op de mogelijkheid van de aanwezigheid van vleermuizen in de te slopen gebouwen. - Wanneer deze op een grotere groep vleermuizen stoten dient de sloop te worden stil gelegd en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld.

VZZ januari 2004

•

- Wanneer deze een individuele vleermuis vinden dient deze in een doosje apart gelegd te worden en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld. Het verdient aanbeveling in (het ontwerp van) de nieuwbouw bewust structuren in te bouwen die door vleermuizen als verblijfplaats gebruikt kunnen worden. Dit kan dienen ter compensatie van verloren actueel gebruikte en potentiële verblijfplaatsen, Er kunnen daartoe - van onderen toegankelijke houten wandbekledingen met een afstand van 5 cm van de wand, op de zuid en zuidwest geëxponeerde zijde van de gebouwen worden aangebracht, - van onderen toegankelijke extra brede (>50 cm) daklijsten worden aangebracht, of - toegangen tot de spouwmuren of de ruimtes achter bekledingsplaten van de wanden, waarbij de spouw of de afstand tussen plaat en wand steeds ten minste 5 cm moet zijn, en de toegang/ingang 5 x 20 cm moet bedragen (Dietz & Weber, 2000).

Aanbevelingen voor het rood omrande gebied, dat in de komende jaren, en het blauw omrande gebied dat op termijn gerenoveerd gaat worden: • • •

• •

•

•

Er dient in het zomerseizoen voorafgaande aan eventuele sloop of renovatie opnieuw onderzocht te worden welke gebouwen door de vleermuizen gebruikt worden. Sloop van door vleermuizen bewoonde gebouwen of delen van gebouwen moet vermeden worden. We gaan er van uit dat de kerken waarin de verblijfplaatsen van de gewone dwergvleermuis en de laatvlieger aanwezig zijn, niet gesloopt gaat worden. Het verdient ook aanbeveling de kerken te behouden zoals ze zijn, en eventuele renovatiewerkzaamheden door vleermuisdeskundigen te laten begeleiden. Het verdient aanbeveling die gebouwen waarin [kraam]verblijfplaatsen gevonden worden niet te slopen en in de nieuwe bebouwingsplannen op te nemen. Waar toch gesloopt wordt, dient dit in de periode na de winterslaap (niet meer lethargisch) en ruim voor de kraamtijd (nog geen jongen, niet hoog zwanger) te geschieden (eind maart t/m april), en dient daarvoor een relatief warme periode (niet lethargisch) te worden gekozen, om zo eventueel aanwezige vleermuizen de kans te geven een veilig heenkomen te zoeken. In verband met de in deze wijk aanwezige paarplaatsen van ruige dwergvleermuizen, gewone dwergvleermuizen en eventueel tweekleurige vleermuizen, dient hier ook in de herfstperiode (augustus-november) niet gesloopt te worden. Het verdient aanbeveling de slopers te attenderen op de mogelijkheid van de aanwezigheid van vleermuizen in de te slopen gebouwen. - Wanneer deze op een grotere groep vleermuizen stoten dient de sloop te worden stil gelegd en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld. - Wanneer deze een individuele vleermuis vinden dient deze in een doosje apart gelegd te worden en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld. De vleermuizen dienen daarbij niet met blote handen, maar

VZZ januari 2004

•

•

5.4

altijd met handschoenen opgepakt te worden, om het gevaar van besmetting met rabiës te voorkomen. . Wanneer het slopen van gebouwen waarin groepen vleermuizen aanwezig zijn onvermijdelijk is, dient de sloop door vleermuisdeskundigen begeleid te worden. Er moet dan bekeken worden of en hoe vleermuizen buitengesloten kunnen worden, om doden en verwonden van dieren zoveel mogelijk te voorkomen. Het verdient aanbeveling in (het ontwerp van) de nieuwbouw bewust structuren in te bouwen die door vleermuizen als verblijfplaats gebruikt kunnen worden. Dit kan dienen ter compensatie van verloren actueel gebruikte en potentiële verblijfplaatsen. Er kunnen daartoe - van onderen toegankelijke houten wandbekledingen met een afstand van 5 cm van de wand, op de zuid en zuidwest geëxponeerde zijde van de gebouwen worden aangebracht, - van onderen toegankelijke extra brede (>50 cm) daklijsten worden aangebracht, of - toegangen tot de spouwmuren of de ruimtes achter bekledingsplaten van de wanden, waarbij de spouw of de afstand tussen plaat en wand steeds ten minste 5 cm moet zijn, en de toegang/ingang 5 x 20 cm moet bedragen (Dietz & Weber, 2000).

Verblijfplaatsen – paarverblijven In het urgente deel van de wijk (groen omrand gebied) zijn geen baltsende gewone dwergvleermuizen, en slechts aan een flatgebouw in de zuidwesthoek van het gebied een tweetal baltsende ruige dwergvleermuizen waargenomen. In het rood omrande gebied dat de komende jaren gerenoveerd gaat worden zijn enkele baltsende gewone dwergvleermuizen en enkele baltsende ruige dwergvleermuizen waargenomen. In de gehele wijk zijn op diverse plaatsen baltsende gewone en ruige dwergvleermuizen waargenomen (zie kaarten 01 en 02). De aanwezigheid van baltsende dwergvleermuissoorten (paar territoria) en het vinden van een aantal locaties van baltsende ruige dwergvleermuizen (paarverblijf) geeft duidelijk aan dat de wijk als paargebied gebruikt wordt.

Aanbevelingen voor urgente groen omrande gebied: • • •

Indien pas na 2004 tot sloop wordt overgegaan moet in principe opnieuw gecontroleerd worden of er verblijfplaatsen aanwezig zijn. Het verdient daarom aanbeveling sloop en renovatie niet uit te stellen. We gaan er nu van uit dat er alleen aan het flatgebouw in de zuidwesthoek van het gebied paarverblijven van ruige dwergvleermuizen aanwezig zijn. Sloop van dit gebouw dient vermeden te worden. Als er toch gesloopt moet worden, dan dient ontheffing van de Flora en Faunawet aangevraagd te worden.

VZZ januari 2004

•

•

•

•

Om eventueel aanwezige vleermuizen de kans te geven een veilig heenkomen te zoeken dient in de periode na de winterslaap (niet meer lethargisch) gesloopt te worden (eind maart t/m april), en dient daarvoor een relatief warme periode (niet lethargisch) te worden gekozen. In verband met de in deze wijk aanwezige paarplaatsen van ruige dwergvleermuizen, gewone dwergvleermuizen en eventueel tweekleurige vleermuizen, dient hier ook in de herfstperiode (augustus-november) niet gesloopt te worden. Het verdient aanbeveling de slopers te attenderen op de mogelijkheid van de aanwezigheid van vleermuizen in de te slopen gebouwen. - Wanneer deze op een grotere groep vleermuizen stoten dient de sloop te worden stil gelegd en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld. - Wanneer deze een individuele vleermuis vinden dient deze in een doosje apart gelegd te worden en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld. Het verdient aanbeveling in (het ontwerp van) de nieuwbouw bewust structuren in te bouwen die door vleermuizen als paarverblijfplaats gebruikt kunnen worden. Er kunnen daartoe - van onderen toegankelijke houten wandbekledingen met een afstand van 5 cm van de wand, op de zuid en zuidwest geëxponeerde zijde van de gebouwen worden aangebracht, - van onderen toegankelijke extra brede (>50 cm) daklijsten worden aangebracht, of - toegangen tot de spouwmuren of de ruimtes achter bekledingsplaten van de wanden, waarbij de spouw of de afstand tussen plaat en wand steeds ten minste 5 cm moet zijn, en de toegang/ingang 5 x 20 cm moet bedragen (Dietz & Weber, 2000).

Aanbevelingen voor het rood omrande gebied, dat in de komende jaren, en het blauw omrande gebied dat op termijn gerenoveerd gaat worden: • • •

•

•

Er dient in het zomerseizoen en vooral herfst voorafgaande aan eventuele sloop of renovatie opnieuw onderzocht te worden welke gebouwen door de vleermuizen als paarverblijf gebruikt worden. Sloop van door vleermuizen bewoonde gebouwen of delen van gebouwen moet vermeden worden. Waar gesloopt wordt, dient dit in de periode na de winterslaap (niet meer lethargisch) te geschieden (eind maart t/m april), en dient daarvoor een relatief warme periode (niet lethargisch) te worden gekozen, om zo eventueel aanwezige vleermuizen de kans te geven een veilig heenkomen te zoeken. In verband met de in deze wijk aanwezige paarplaatsen van ruige dwergvleermuizen, gewone dwergvleermuizen en eventueel tweekleurige vleermuizen, dient hier ook in de herfstperiode (augustus-november) niet gesloopt te worden. Het verdient aanbeveling de slopers te attenderen op de mogelijkheid van de aanwezigheid van vleermuizen in de te slopen gebouwen. - Wanneer deze op een grotere groep vleermuizen stoten dient de sloop te worden stil gelegd en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld.

VZZ januari 2004

•

5.5

- Wanneer deze een individuele vleermuis vinden dient deze in een doosje apart gelegd te worden en dient een vleermuisdeskundige te worden ingeschakeld. Het verdient aanbeveling in (het ontwerp van) de nieuwbouw bewust structuren in te bouwen die door vleermuizen als paarverblijfplaats gebruikt kunnen worden. Er kunnen daartoe - van onderen toegankelijke houten wandbekledingen met een afstand van 5 cm van de wand, op de zuid en zuidwest geëxponeerde zijde van de gebouwen worden aangebracht, - van onderen toegankelijke extra brede (>50 cm) daklijsten worden aangebracht, of - toegangen tot de spouwmuren of de ruimtes achter bekledingsplaten van de wanden, waarbij de spouw of de afstand tussen plaat en wand steeds ten minste 5 cm moet zijn, en de toegang/ingang 5 x 20 cm moet bedragen. Begeleiding op het niveau van en moment van de concrete ingreep

•

•

• •

5.6

Vermijding/mitigatie: Het verdient aanbeveling om op het moment dat er gebouwen gesloopt gaan worden een vleermuisdeskundige ten minste ‘stand by’ te hebben om telefonisch of mondeling te kunnen adviseren bij eventuele problemen. Compensatie: het verdient aanbeveling om de ontwerpers van de wijk en de gebouwen door middel van een excursie en voorlichting over vleermuizen en vleermuisverblijfplaatsen in gebouwen, te ondersteunen in hun rol in het vleermuisvriendelijk inrichten van de te renoveren wijk. Het verdient aanbeveling samen met de ontwerpers van de gebouwen, in de vorm van een soort workshop, te werken aan ontwerpen waarin ook nieuwe mogelijkheden voor vleermuizen worden ingebouwd. Het verdient aanbeveling de ontwerpers van de gebouwen, in de ontwerpfase te laten adviseren door vleermuisdeskundigen.

Algemene aanbevelingen ten aanzien van vervolgonderzoek • •

• •

Het verdient aanbeveling bij vervolgonderzoek zo te plannen dat ook de periode mei en juni effectief voor het opsporen van verblijfplaatsen gebruikt kan worden. Het verdient aanbeveling de Inventarisatie te ondersteunen met oproepen in lokale media. Dit kan het best door een artikeltje in een regionale krant of huis aan huisblad, of door het huis en huis bezorgen van een oproep. Vanwege enerzijds het extensieve karakter van deze aanpak, en anderzijds de lange periode waarover reacties mogelijk binnenkomen kan dit werk het beste door een lokale vleermuisdeskundige of groep worden begeleid. Het verdient aanbeveling onderzoek en experimenten met methoden voor het vaststellen van zwermende vleermuizen aan hoge gebouwen mogelijk te maken (richtmicrofoons, warmtebeeld camera, nachtkijker) . Het verdient aanbeveling lokale bewoners/lokale verenigingen bij het inventariseren van de aanwezige vleermuizen te betrekken.

VZZ januari 2004

6 Samenvatting In verband met de plannen voor renovatie en sloop van gebouwen in de Wijk Zuidwijk te Rotterdam, is er tussen juni en november 2003 door de VZZ een veldinventarisatie verricht naar het gebruik van de wijk door vleermuizen. Doelstellingen waren het voorkomen van soorten en verblijfplaatsen te onderzoeken in een urgent deel waar op korte termijn met renovatie of sloop begonnen wordt. In andere delen van de wijk werden eerste aanwijzingen verzameld over het voorkomen van soorten, verblijfplaatsen en vliegroutes als uitgangspunt voor nader onderzoek in de toekomst. Daarbij is er gewerkt met tussen 1 en 4 personen om naast jagende en zwermende dieren ook vliegroutes vanuit de woonblokken of wijkgedeelten te kunnen waarnemen. Er werden 5 soorten waargenomen: gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, laatvlieger, tweekleurige vleermuis en watervleermuis. Buiten het urgente deel werden er [kraam]verblijfplaatsen gevonden van de gewone dwergvleermuis en laatvlieger. Daarnaast werden er een relatief hoog aantal paarterritoria gevonden van ruige dwergvleermuizen en in mindere mate gewone dwergvleermuizen. De wijk in haar algemeenheid is dus duidelijk in gebruik als verblijfplaatsgebied voor [kraam]verblijfplaatsen en paarverblijfplaatsen. Binnen het urgente deel werden geen verblijfplaatsen en slechts twee paarverblijfplaatsen van ruige dwergvleermuizen gevonden. Op basis van de gevonden informatie worden aanbevelingen gegeven voor de renovatie en sloop binnen het urgente deel en voor voorbereidend onderzoek en vleermuisvriendelijke planning, ontwerp en bouw van de nieuwe gebouwen.

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

7 Achtergrondliteratuur Brinkmann, R., L. Bach, C. Dense, H.J.G.A. Limpens, G. Mäscher, U. Rahmel, 1996. Fledermäuse in Naturschutz- und Eingriffsplanungen; Hinweise zur Erfassung, Bewertung und planerischen Integration. - Naturschutz Landschaftsplanung, Zeitschrift für angewandte Ökologie, 28 (8), S. 229236. Broekhuizen S., B. Hoekstra, V. van Laar, C. Smeenk & J.B.M. Thissen (red.), 1992. Atlas van de Nederlandse Zoogdieren. Stichting Uitgeverij Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Utrecht. Dietz, M. & M. Weber, 2000. Baubuch Fledermäuse. Eine Ideensammlung für fledermausgerechtes Bauen + CD-ROM. AK Wildbiologie an der JustusLiebig-Universität Gießen Helmer, W., H.J.G.A. Limpens, W. Bongers , 1988. Handleiding voor het inventariseren van Nederlandse vleermuissoorten met behulp van batdetectors. Stichting vleermuis onderzoek. Kapteyn, K., 1995. Vleermuizen in het landschap. Schuyt & Co, Haarlem. Lange, R., P. Twisk, A.van Winden & A. van Diepenbeek, 1986. Zoogdieren van West-Europa. Utrecht: KNNV -uitgeverij Limpens, H.J.G.A., 1993. Bat-detectors in a detailed bat survey: a method. pp. 79-90. In: K. Kapteyn (ed), 1993. Proceedings of the First European Batdetector Workshop. Netherlands Bat Research Foundation, Amsterdam, 128 pp. Limpens, H.J.G.A. & J.W.D.Hollander, 1992. Herkenning van Nederlandse vleermuissoorten aan hun geluid (referentie cassette + toelichting). Vleermuiswerkgroep Nederland/Stichting Vleermuis-Onderzoek. Limpens, H.J.G.A. & A. Roschen, 1995. Bestimmung der mitteleuropäischen Fledermausarten anhand ihrer Rufe: Lern- und Übungskassette mit Begleitheft. - BAG Fledermausschutz im Naturschutzbund Deutschland & NABU-Projektgruppe Fledermauserfassung Niedersachsen. 45 pp. Limpens, H.J.G.A., K. Mostert & W. Bongers, 1997. Atlas van de Nederlandse vleermuizen. KNNV uitgeverij, Utrecht. Lina P.H.C., & G. van Ommering, 1994. Rode lijst van bedreigde en kwetsbare zoogdieren in Nederland. Rapport IKC-Natuurbeheer nr. 12, Wageningen.

VZZ januari 2004

VZZ januari 2004

8 Bijlagen: -

Digitale bestanden die bij dit rapport worden geleverd: kaartbladen

VZZ januari 2004

8.1 Lijst met aangetroffen zoogdiersoorten Insecteneters 1. Egel 2. Mol

3.

Haasachtigen Haas

4. 5. 6. 7. 8.

Vleermuizen Gewone dwergvleermuis Ruige dwergvleermuis Watervleermuis Laatvlieger Tweekleurige vleermuis

Roofdieren 9. Bunzing

VZZ januari 2004

8.2

Achtergronden met betrekking tot slopen of renoveren van door vleermuizen bewoonde gebouwen.

Vaststellen van bewoning door vleermuizen. Hoe kan worden bevestigd, dan wel uitgesloten dat vleermuizen een gebouw gebruiken? Om dit te verduidelijken moeten we kort ingaan op de achtergronden van het gebruik van gebouwen als verblijfplaats door vleermuizen. Ecologische achtergronden van het gebruik van gebouwen door vleermuizen.

Sommige vleermuissoorten gebruiken gebouwen als verblijfplaats. Andere gebruiken daarnaast ook bomen, en weer andere alleen bomen. Sommige soorten, zoals b.v. de rosse vleermuis kennen we in Nederland bijna uitsluitend uit bomen terwijl dezelfde soort in oost en zuidoost Europa, en dat begint al in Duitsland, regelmatig ook in gebouwen wordt gevonden. Andersom kennen wij de gewone dwergvleermuis bijna uitsluitend uit gebouwen, terwijl deze soort zuid/oostelijker in Europa ook in bomen wordt gevonden (zie tabel gebruik gebouwen en bomen). Het kan bij verblijfplaatsen van vleermuizen in gebouwen gaan om gebruik in de zomer ([kraam]verblijf), in de herfst (paarverblijf) en in de winter (winterverblijf). Afhankelijk van de soort, en afhankelijk van de microklimatologische eigenschappen van het betreffende gebouw, of de plaats in het gebouw waar de vleermuizen wonen, worden de gebouwen alleen in de winter, alleen in de zomer en/of herfst of in alle jaargetijden gebruikt. Bij door vleermuizen gebruikte gebouwen kan het in principe gaan om allerlei typen van gebouwen, van woonhuizen, kerken, kastelen, tot fabrieksgebouwen. Het gaat daarbij niet alleen om oude gebouwen. Dwergvleermuizen bijvoorbeeld worden soms zelfs al gevonden in de spouwmuur van nieuwbouwhuizen waar het dak nog niet op ligt. We moeten ons realiseren dat een groep vleermuizen met een sociale structuur (de kolonie; een matriarchale familiegroep) een netwerk van verblijfplaatsen gebruikt. Dat betekent dat wanneer we een verblijfplaats kennen er dus ook andere verblijfplaatsen die daarmee samenhangen in de buurt voorkomen. Afhankelijke van de soort kan het daarbij gaan om afstanden van enkele honderden meters tot vele kilometers. Sommige soorten neigen meer naar een grotere traditioneel gebruikte verblijfplaats met daarom heen een netwerk van satellieten, andere gebruiken een netwerk van meer gelijkwaardige verblijfplaatsen naast elkaar. Op een bepaald moment kunnen een aantal van de tot het netwerk behorende verblijfplaatsen worden bewoond, terwijl andere tijdelijk niet gebruikt worden.

VZZ januari 2004

In sommige gevallen is het gebruik van een gebouw door vleermuizen duidelijk en relatief gemakkelijk waar te nemen, op andere momenten zijn er alleen sporen te vinden of lukt het helemaal niet de vleermuizen of hun sporen waar te nemen. Dat betekent dan echter nog niet dat ze er niet zijn. Doordat de vleermuizen gebouwen op een zeer diverse wijze gebruiken (verschillende soorten en verschillende gebruiksfuncties) is het niet in alle gevallen gemakkelijk mogelijk om vleermuizen in gebouwen waar te nemen. Om vast te stellen, dan wel uit te sluiten of vleermuizen een bepaald gebouw gebruiken, en welke functie het gebouw voor vleermuizen vervult, moet er tijdens alle potentiële gebruiksfases worden onderzocht. Grotere duidelijk zichtbare groepen of zich opvallende gedragende vleermuizen worden dan zeker ontdekt. Wanneer er echter niets wordt waargenomen, of wanneer er niet concreet kan worden waargenomen op welke plaats vleermuizen (individuen, kleinere groepen) in een gebouw verdwijnen, kan desondanks niet absoluut worden uitgesloten dat dit gebouw door vleermuizen wordt gebruikt. De opdrachtgever/initiatiefnemer heeft dan echter wel alles gedaan wat redelijkerwijs verlangd kan worden.

VZZ januari 2004

Fase kraamtijd

Methoden of kansen om waar te nemen Warmere periodes

Inspecteren zolders en andere toegankelijke

Actief

ruimtes, directe waarneming, of uitwerpselen,

Veel dieren

vlindervleugels, verkleuringen van hout, Zwermende dieren (+ bat detector) + melding door bewoner. Uitwerpselen bij invlieg/uitvliegopening + melding door bewoner. Sociale geluiden (* bat detector). Verkleuring wand rond in/uitvliegopening Soms kan er met een endoscoop of camera gewerkt worden.

In koudere periodes

Dieren verstopt

Kleinere groepen

Niet of nauwelijks zwermend Niet of nauwelijks geluid

soorten die alleen in donker

Moeilijker waar te nemen

vliegen (b.v. meervleermuis).

Geen melding door bewoners

paartijd

Baltsende dieren Alleen die soorten die duidelijk roepend baltsen, zoals de dwergvleermuissoorten, de grootoorvleermuissoorten, de rosse vleermuis en de tweekleurige vleermuis. Alleen die soorten die roepen vanuit of direct bij paarverblijf (rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis en tweekleurige vleermuis). Gewone dwergvleermuis roept niet uit paarverblijf

winterslaap

Niet actief

Ondergrondse delen, maar ook zolders en

Vrij hangende dieren

dergelijke inspecteren

In spleten verstopte dieren

Moeilijker waar te nemen. Spouwmuren zijn niet in te zien. Soms kan er met een endoscoop of camera gewerkt worden. Soms kunnen er uitwerpselen (weinig in verhouding tot de zomer situatie) of verkleuring van de wand bij de plaats waar een spleet in en uitgekropen wordt worden waargenomen.

VZZ januari 2004

Optimale methodische aanpak in de loop van het seizoen: Actie

conclusie

1. Op basis van beschikbare gegevens

Indien dit het geval is, is ontheffing van en

uit de databank nagaan of bewoning

beoordeling in het kader van de F&F -wet

van het gebouw bekend is.

noodzakelijk.

2. Op basis van beschikbare gegevens

Als er gebouwbewonende soorten zijn

uit de databank (of atlas) beoordelen

waargenomen of te verwachten zijn, dan kunnen

welke soorten in de (directe)

de gebouwen potentieel verblijfplaats zijn en is

omgeving te verwachten zijn.

verder onderzoek nodig. Bepaald door Ffw.

3. Op basis van landschap beoordelen

Als de databank geen uitsluitsel geeft, kan een

welke soorten in de (directe)

beoordeling van het landschap toch aangeven dat

omgeving te verwachten zijn.

er gebouwbewonende soorten te verwachten zijn. Als er gebouwbewonende soorten zijn waargenomen of te verwachten zijn, dan kunnen de gebouwen potentieel verblijfplaats zijn.

4. Op basis van (subjectieve) indruk van

Als de te beoordelen gebouwen door een

de te beoordelen gebouwen,

deskundige subjectief niet als ‘potentieel door

inschatten of en welke soorten

vleermuizen gebruikt gebouw’ worden gezien is

potentieel te verwachten zijn.

verder onderzoek wellicht niet nodig. Als het wel als ‘vleermuisgebouw’ wordt gezien is verder onderzoek nodig. Bepaald door Ffw

5. in de periode maart - april


inventariseren met bat detector op


aanwezigheid van baltsende

noodzakelijk.

grootoorvleermuizen bij en in de (directe) omgeving de te beoordelen gebouwen. 6. in de periode mei - juli inventariseren

Indien dit het geval is, is er ook wanneer er geen

met bat detector op aanwezigheid van

concreet gebruik van het gebouw kan worden

gebouwbewonende vleermuissoorten

waargenomen, kans dat de gebouwen worden

in (directe) omgeving van gebouw.

gebruikt. De dichtheid en het gedrag van de waargenomen soorten laten een beoordeling daarvan toe. Wellicht is er nader uitgebreider onderzoek (inspectie in de gebouwen, of intensiever onderzoek met de bat detector) nodig.

7. in de periode mei - juli inventariseren


met bat detector op aanwezigheid


zwermende vleermuizen bij de te

noodzakelijk.

beoordelen gebouwen.

VZZ januari 2004

8. in de periode mei - juli zoeken naar


sporen (uitwerpselen, verkleuringen)


van vleermuizen bij de te beoordelen

noodzakelijk.

gebouwen. 9. in de periode mei - september zoeken


naar vleermuizen en sporen


(uitwerpselen, verkleuringen) van

noodzakelijk.

vleermuizen in alle toegankelijke ruimtes van de te beoordelen gebouwen. 10. in de periode augustus – september


inventariseren met bat detector op


aanwezigheid van baltsende gewone

noodzakelijk.

dwergvleermuizen, ruige dwergvleermuizen en rosse vleermuizen bij en in de (directe) omgeving de te beoordelen gebouwen. 11. in de periode november – december


inventariseren met blote oor en bat


detector op aanwezigheid van

noodzakelijk.

baltsende tweekleurige vleermuizen bij en in de (directe) omgeving de te beoordelen gebouwen. 12. in de periode november, december –


februari inspecteren van alle


toegankelijke ruimtes van de te

noodzakelijk.

beoordelen gebouwen met betrekking tot aanwezigheid van overwinterende vleermuizen.

VZZ januari 2004

Omgang met sloop en renovatie in het kader van de F&F wet. Hoe kan worden met sloop en/of renovatie wanneer gebruik concreet is vastgesteld, of er aanwijzingen zijn, of er aangenomen mag worden dat vleermuizen in het betreffende gebouw verblijven? F&F -wet.

Er is sprake van zorgplicht en strikte bescherming van soorten. Vaste rust en verblijfplaatsen van vleermuizen mogen niet vernietigd of verstoord worden. De tot het netwerk behorende verblijfplaatsen gelden als vaste rust en verblijfplaats, ook als ze op een bepaald moment niet worden bewoond. We mogen de F&F wet soorten niet opzettelijk doden, en we moeten tevens voorkomen dat dit onbedoeld het effect is van een ingreep. Er mag alleen ontheffing worden gegeven en een project kan dus alleen doorgaan wanneer er sprake is van een groot algemeen belang, en er geen alternatief is. En, voor die situaties waar er sprake is van groot algemeen belang en er geen alternatief is, moeten we bij uitvoer van de ingreep de effecten vermijden, mitigeren en compenseren.

Kraamkamer

Bij zich t.o.v. verblijfplaatsen traditioneel en conservatief gedragende soorten

/

(ingekorven vleermuis, grootoorvleermuizen, en in mindere mate

verblijfplaats

meervleermuis): - Alles op alles zetten dat sloop of renovatie vermeden wordt; bij zeldzame soorten als ingekorven vleermuis en meervleermuis is sloop niet acceptabel! - Door vleermuizen gebruikte delen van gebouw in nieuwe bebouwing opnemen. - Waar gesloopt wordt in ieder geval niet in de kraamtijd (mei – juli) slopen. - Ook bij sloop, buiten de kraamtijd, er voor zorgen dat geen dieren gedood worden; voorzichtig en gefaseerd slopen, buitensluiten, de ingangen naar verblijfplaats voorzichtig openbreken zodat microklimaat verstoord word (acties altijd onder begeleiding van ervaren deskundige). - In nieuwbouw actief nieuwe bewoningsmogelijkheden voor vleermuizen inbouwen; daarbij uitgaan van wat verloren is gegaan (vrij toegankelijke zolder, spouwmuren, dakranden et cetera). - Bij renovatie zo werken dat gebruik van gebouw niet verstoord wordt en ook in toekomst mogelijk is; werken buiten kraamtijd, binnen een seizoen slechts een deel van het gebouw of zolder, en daarna pas het volgende deel.

VZZ januari 2004

Kraamkamer

Bij zich t.o.v. verblijfplaatsen dynamischer gedragende soorten (gewone

/

dwergvleermuis, laatvlieger, en in mindere mate meervleermuis) :

verblijfplaats

- Waar gesloopt wordt in ieder geval niet in de kraamtijd (mei – juli) slopen. - Ook bij sloop, buiten de kraamtijd, er voor zorgen dat geen dieren gedood worden; voorzichtig en gefaseerd slopen, buitensluiten, de ingangen naar verblijfplaats voorzichtig openbreken zodat microklimaat verstoord word (acties altijd onder begeleiding van ervaren deskundige). - In nieuwbouw actief nieuwe bewoningsmogelijkheden voor vleermuizen inbouwen; daarbij uitgaan van wat verloren is gegaan (vrij toegankelijke zolder, spouwmuren, dakranden et cetera). - Bij renovatie zo werken dat gebruik van gebouw niet verstoord wordt en ook in toekomst mogelijk is; werken buiten kraamtijd.

NB Æ

Bij aanwezigheid van gewone dwergvleermuis, laatvlieger, meervleermuis of grootoorvleermuis in de zomer, is er grote kans dat (delen van) het gebouw tevens als winterverblijf gebruikt worden!

VZZ januari 2004

paarplaats

Bij in het voorjaar baltsende grootoorvleermuizen: - Waar gesloopt wordt in ieder geval niet in de baltstijd (maart - april) slopen. - Ook bij sloop, buiten de baltstijd, er voor zorgen dat geen dieren gedood worden; voorzichtig en gefaseerd slopen, buitensluiten, de ingangen naar verblijfplaats voorzichtig openbreken zodat microklimaat verstoord word (acties altijd onder begeleiding van ervaren deskundige). - In nieuwbouw actief nieuwe bewoningsmogelijkheden voor vleermuizen inbouwen; daarbij uitgaan van wat verloren is gegaan (vrij toegankelijke zolder, spouwmuren, dakranden et cetera). - Bij renovatie zo werken dat gebruik van gebouw ook in toekomst mogelijk is; werken buiten baltstijd.

paarplaats

Bij in het najaar baltsende gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, en potentieel in gebouwen aanwezige rosse vleermuis: - Waar gesloopt wordt in ieder geval niet in de baltstijd (augustus - september) slopen. - Ook bij sloop, buiten de baltstijd, er voor zorgen dat geen dieren gedood worden; voorzichtig en gefaseerd slopen, buitensluiten, de ingangen naar verblijfplaats voorzichtig openbreken zodat microklimaat verstoord word (acties altijd onder begeleiding van ervaren deskundige). - In nieuwbouw actief nieuwe bewoningsmogelijkheden voor vleermuizen inbouwen; daarbij uitgaan van wat verloren is gegaan (vrij toegankelijke zolder, spouwmuren, dakranden et cetera). - Bij renovatie zo werken dat gebruik van gebouw ook in toekomst mogelijk is; werken buiten baltstijd.

paarplaats

Bij in het najaar baltsende tweekleurige vleermuis: - Waar gesloopt wordt in ieder geval niet in de baltstijd (november december). - Ook bij sloop, buiten de baltstijd, er voor zorgen dat geen dieren gedood worden; voorzichtig en gefaseerd slopen, buitensluiten, de ingangen naar verblijfplaats voorzichtig openbreken zodat microklimaat verstoord word (acties altijd onder begeleiding van ervaren deskundige). - In nieuwbouw actief nieuwe bewoningsmogelijkheden voor vleermuizen inbouwen; daarbij uitgaan van wat verloren is gegaan (vrij toegankelijke zolder, spouwmuren, dakranden et cetera). - Bij renovatie zo werken dat gebruik van gebouw ook in toekomst mogelijk is; werken buiten baltstijd.

NB Æ

Bij aanwezigheid van baltsende gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, twee kleurige vleermuis of grootoorvleermuis in de betreffende baltsperioden, is er grote kans dat (delen van) het gebouw tevens als winterverblijf gebruikt worden!

VZZ januari 2004

winterverblijf

Bij waarneembare overwinteraars in onderaardse kelderachtige delen, op zolders en dergelijke: - Alles op alles zetten dat sloop of renovatie van, in ieder geval de, ter overwintering gebruikte delen van het gebouw vermeden wordt; - Waar gesloopt wordt in ieder geval niet in de overwinteringsperiode (november – maart) slopen. - Het microklimaat van de ter overwintering gebruikte delen van het gebouw onveranderd houden. - Ook bij sloop, buiten de overwinteringstijd, er voor zorgen dat geen dieren gedood worden; voorzichtig en gefaseerd slopen, buitensluiten, de ingangen naar verblijfplaats voorzichtig openbreken zodat microklimaat verstoord word, slopen in relatief warme periode (acties altijd onder begeleiding van ervaren deskundige). - In nieuwbouw actief nieuwe bewoningsmogelijkheden voor vleermuizen inbouwen; daarbij uitgaan van wat verloren is gegaan (onderaards, spleten aan wanden, vrij toegankelijke zolder, spouwmuren, dakranden et cetera). - Bij renovatie zo werken dat gebruik van gebouw ook in toekomst mogelijk is (toegankelijkheid, microklimaat); werken buiten overwinteringstijd. -

winterverblijf

Bij niet waarneembare overwinteraars in spouwmuren, onder dakpannen, achter daklijsten en de vele andere spleetachtige verblijfplaatsen in en rond gebouwen (aanwezigheid zeker, aannemelijk of potentieel): - Alles op alles zetten dat sloop of renovatie van, in ieder geval de, ter overwintering gebruikte delen van het gebouw vermeden wordt; - Waar gesloopt wordt, in ieder geval niet in de overwinteringsperiode (november – maart) slopen. - Ook bij sloop, buiten de overwinteringstijd, er voor zorgen dat geen dieren gedood worden; voorzichtig en gefaseerd slopen, buitensluiten, de ingangen naar verblijfplaats voorzichtig openbreken zodat microklimaat verstoord word, slopen in relatief warme periode (acties altijd onder begeleiding van ervaren deskundige). - In nieuwbouw actief nieuwe bewoningsmogelijkheden voor vleermuizen inbouwen; daarbij uitgaan van wat verloren is gegaan (spleten aan wanden, spouwmuren, dakranden et cetera). - Bij renovatie zo werken dat gebruik van gebouw ook in toekomst mogelijk is (toegankelijkheid, microklimaat); werken buiten overwinteringstijd.

VZZ januari 2004

Bijlage 5 Bijlage bij vleermuizeninventarisatie Rotterdam Zuidwijk 2004

Bijlage 6

Vleermuisonderzoek Zuidwijk

S T I C H T I N G Z O O G D I E R E N W E R KG RO E P Z U I D - H O L L A N D

CONCEPT Vleermuisonderzoek Zuidwijk, Rotterdam, 2008-2009 F.A. van Meurs

Inleiding In de periode augustus 2008 tot en met juni 2009 is door de Stichting Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland (ZWG) in de wijk Zuidwijk, Deelgemeente Charlois, Gemeente Rotterdam een gebiedsdekkende vleermuisinventarisatie uitgevoerd. Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het opstellen van het bestemmingsplan voor de wijk. Gevraagd is om een actueel overzicht te op te stellen van de aanwezige verblijfplaatsen, waarbij extra aandacht uit moest gaan naar de eerder vaststelde verblijfplaatsen in de twee kerken binnen het bestemmingsplangebied (in 2003 is Zuidwijk door de VZZ geïnventariseerd1) en naar de locatie van de geplande keerlus van de RET aan de Langenhorst. Het nu uitgevoerde onderzoek dient ter aanvulling op dit eerder door de VZZ uitgevoerde onderzoek.

locatie

Afbeelding 1: ligging van het onderzoeksgebied Zuidwijk (omkaderd). Omcirkeld zijn de twee kerken waar in 2003 verblijfplaatsen zijn aangetroffen.

1

Achterkamp, G. & H.J.G.A. Limpens, 2004. Vleermuizeninventarisatie Rotterdam Zuidwijk, vleermuizen en stadsvernieuwing.

VZZ rapport nr. 2003.039 VZZ, Arnhem

Beschrijving van het onderzoeksgebied Het bestemmingsplangebied Zuidwijk (het onderzoeksgebied) is onderdeel van deelgemeente Charlois en ligt aan de zuidrand van Rotterdam. Het is gebouwd tussen 1951 en 1959 en maakte deel uit van het Uitbreidingsplan Linker Maasoever van 1949, waarin drie gebieden werden aangewezen voor de bouw van nieuwe woonwijken: Zuidwijk, Pendrecht en Lombardijen (de Zuidelijke Tuinsteden). Bij het ontwerp van Zuidwijk zijn de opvattingen van de ‘wijkgedachte’ bepalend geweest voor de stedenbouwkundige opzet. Het oorspronkelijke plan voor de wijk (relatief kleine wooneenheden) moest in 1950 aangepast worden, waardoor meer portieketage- en duplexwoningen werden gebouwd ten koste van de geplande eengezinswoningen. Alleen de basisstructuur van de buurt de Horsten bleef over. Typerend voor het ontwerp van Zuidwijk is dat alle buurten gekenmerkt worden door een duidelijke begrenzing van randbebouwing en groenstroken. Naast een groot aantal winkelvoorzieningen aan de hoofdweg de Slinge, die dwars door Zuidwijk loopt, is binnen elke buurt een eigen winkelzone gesitueerd. De woningvoorraad bestaat uit ongeveer driekwart sociale woningbouw. De woningvoorraad bestaat voornamelijk uit portiekflats van vier woonlagen zonder lift (ruim de helft), galerijflats en eengezinswoningen. Op kleine afstand van de wijk zijn enkele grootstedelijke voorzieningen te vinden, waaronder het Zuiderpark.2 Sinds het begin van de jaren 90 wordt het onderzoeksgebied hergestructureerd, waarbij gebouwen worden gesloopt en nieuwbouw wordt gepleegd.

2

bron: KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing www.keicentrum.nl

Methodiek In het kader van dit onderzoek werden in drie seizoenen (najaar, voorjaar, zomer) veldbezoeken uitgevoerd, waarbij gedurende elk seizoen het onderzoeksgebied integraal is geïnventariseerd. Tijdens dit onderzoek is gebruik gemaakt van Petterson D100 en D240x-detectors en zaklampen (Makita en een LED-lamp). De veldinventarisaties werden fietsend en lopend uitgevoerd. Specifieke nadruk is gelegd op de op korte termijn te slopen bebouwing en te herstructureren infrastructuur, de geplande RET-keerlus en verblijfplaatsen van vleermuizen. De rondes werden uitgevoerd in september 2008 tot en met juni 2009. Deze veldbezoeken werden uitsluitend verricht tijdens voor vleermuizen goede weersomstandigheden, d.w.z. zwakke tot matige wind (niet meer dan 4), weinig of geen neerslag en temperatuur boven de 5 graden C. Ook is gebruik gemaakt van gegevens van eerder onderzoek in 2008 in de buurt de Velden in Zuidwijk door de ZWG. De inventarisaties startten ruim voor uitvliegtijd. Vanaf avondschemering werd door het onderzoeksgebied gefietst om vast te stellen of er binnen het onderzoeksgebied verblijfplaatsen van vleermuizen aanwezig zijn (en zo ja, de exacte locatie vast te stellen) en om te bepalen wat het gebruik van het onderzoeksgebied door vleermuizen was. Bijzonder extra aandacht is – ongepland – besteed aan de verblijfplaats van laatvliegers in de kerk aan de Bredevoorde (groen omcirkeld in Afbeelding 1), die in 2003 is gevonden. Nadat tijdens de voorjaarsronde op 14 april 2009 is vastgesteld dat laatvliegers (Bijlage 1) gebruik maakten van dit gebouw als verblijfplaats, werden in de laatste week van april door de eigenaar ervan, alle gaten en kieren vakkundig dichtgespoten met purschuim. Na melding van dit feit bij de Algemene Inspectie Dienst van het Ministerie van LNV door de ZWG, heeft de eigenaar op dringend verzoek van het Regionale Milieuteam van de Politie Rijnmond, en op aanwijzing van de ZWG verschillende gaten weer open gemaakt. Op verzoek van de politie heeft de ZWG op 1 mei een extra onderzoek ingelast waarbij met meerdere mensen het gebouw zowel inpandig als van buiten minutieus onderzocht is op de aanwezigheid van vleermuizen. Er werden toen geen uitvliegende vleermuizen meer waargenomen. Op 19 en 23 juni 2009 hebben ecologen van bSR (vrijwillig en in overleg met de ZWG) de eerder door de ZWG aangetroffen verblijfplaats van gewone dwergvleermuizen aan de Lakerveld bezocht met als doel de grootte van de daar aanwezige kraamkolonie te bepalen (Bijlage 1).

In de onderstaande tabel worden alle bezoeken weergegeven. Datum

Tijd

Ronde

24-06-2008

22.00 – 22.15

Zomerbezoek Angelslo

22-09-2008

22.00 – 00.00

Najaarsronde

24-09-2008

21.00 – 00.00

Najaarsronde

14-04-2009

20.00 – 23.30

Voorjaarsronde

20-04-2009

21.00 – 23.30

Voorjaarsronde

23-04-2009

20.00 – 22.00

Bezoek verblijfplaats laatvliegers met opdrachtgever

01-05-2009

20.00 – 23.00

Aanvullend onderzoek verblijfplaats laatvliegers

26-05-2009

21.00 – 22.45

Zomerronde, kolonies zoeken; voortijdig gestaakt wegens slecht weer

05-06-2009

22.00 – 00.30

Zomerronde

12-06-2009

22.00 – 01.00

Zomerronde

19-06-2009

21.30 – 23.00

Kolonietelling Lakerveld (door bSR)

23-06-2009

21.30 – 23.00

Kolonietelling Lakerveld (door bSR)

Archiefgegevens In het archief van de ZWG worden twee verblijfplaatsen van kraamkolonies en meerdere vondsten van vleermuizen vermeld3. x In 2000 werd melding gedaan door bewoners van een flat aan de Angelslo van de aanwezigheid van een kraamkolonie Gewone dwergvleermuizen in de spouwmuren tussen de verschillende appartementen op de bovenste etage. Oorspronkelijk hebben (volgens de bewoners) de vleermuizen in de spouwmuur van het trappenhuis in hetzelfde pand gezeten, maar na renovatie zijn ze verhuisd naar de spouwmuren tussen de appartementen. Geschat werd dat de groep uit meer dan 100 dieren bestond. In de aanloopfase van dit onderzoek is op 24 juni 2008 rond avondschemering door de ZWG dit pand bezocht. Er werden meerdere uitvliegende Gewone dwergvleermuizen waargenomen, waardoor vaststaat dat het gebouw gedurende meerdere jaren gebruikt wordt als vaste verblijfplaats en kraamverblijfplaats. x In augustus 1998 kreeg de ZWG een Tweekleurige vleermuis binnen die op straat was gevonden ter plaatse van de – inmiddels gesloopte – Denenburg en Ringelenburg. x Vanaf 1997 wordt regelmatig melding gedaan van vleermuizen in diverse woningen aan de Lakerveld. Tweemaal is melding gedaan door de bewoners van Lakerveld 32 van de aanwezigheid van een kraamkolonie vleermuizen in de spouwmuur van het betreffende appartement. De grootte van deze kolonie is toen niet vastgesteld, op basis van de beschrijving van de melders moest het gaan om grotere aantallen vleermuizen. x In juni 2009 werd een vleermuis gevonden door de bewoners van de Schammenkamp 76. Het betrof een dwergvleermuis, die tijdens het uitrollen van het zonnescherm, achter dit scherm tevoorschijn kwam. x Verder zijn enkele verspreide losse meldingen bekend van vleermuizen in de wijk Zuidwijk. In 2003 werden tijdens het onderzoek door de VZZ vijf soorten vleermuizen aangetroffen4. Dit betreffen Gewone dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis, Laatvlieger, Watervleermuis en Tweekleurige vleermuis. Van de Gewone dwergvleermuis en de Laatvlieger werden nieuwe verblijfplaatsen aangetroffen. Uit (waarschijnlijk) een hooggelegen daklijst van een kerk aan de Bredevoorde werden vrij laat in het seizoen 15 uitvliegende Laatvliegers waargenomen. Uit de dakrand aan de zuidzijde van een nabijgelegen kerk aan het Slingeplein werden in- en uitvliegende Gewone dwergvleermuizen waargenomen (zie Afbeelding 1). Hieronder volgt een samenvatting van de resultaten van het onderzoek uit 20035:

3

meldingen en klachten van vleermuizen, verzameld door de auteur van dit rapport (F.A. van Meurs) namens ZWG al dan niet in samenwerking met de Stichting Vogelklas Karel Schot, 1997-2009 4

Achterkamp & Limpens 2003 (blz. 17-21)

5

Achterkamp & Limpens 2003 (blz. 23)

Jachtgebieden “De al grotendeels gerenoveerde wijk in het noordoosten van het onderzoeksgebied is bij uitstek het minst interessant voor vleermuizen. We gaan er van uit dat dit het gevolg is van het bijna volledig ontbreken van substantiële groenzones in de wijk. Tegelijk worden de in en rond Zuidwijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen intensief bejaagd, door voornamelijk de gewone dwergvleermuis, laatvlieger en in mindere mate de ruige dwergvleermuis en watervleermuis.” Vliegroutes “Over de voor uitwisseling tussen de gehele wijk en haar omgeving gebruikte routes is [weinig] informatie bekend. Vanuit het in de komende jaren te renoveren deel van de wijk […] verspreiden dwergvleermuizen en laatvliegers zich vrij diffuus langs diverse groenstructuren naar de omgeving (Zuiderpark ten noorden en water en groen ten zuiden van de wijk). Het is aannemelijk dat ook de watervleermuis deze structuren gebruikt. De tweekleurige vleermuis zal hoog over het landschap vanuit de bebouwde kom naar de waterrijke omgeving trekken.” Verblijfplaatsen – (kraam)verblijf “Er zijn twee [kraam]verblijfplaatsen gevonden6. […] De aanwezigheid van relatief grote aantallen van gebouwbewonende soorten zoals de gewone dwergvleermuis en de laatvlieger, en het vinden van de verblijfplaatsen geeft duidelijk aan dat de wijk als verblijfplaatsgebied gebruikt wordt. Omdat vleermuizen een netwerk van verblijfplaatsen gebruiken en regelmatig verhuizen, is ondanks dat er nu geen verblijfplaatsen [zijn …] gevonden [in de urgente gebieden], niet uit te sluiten dat hier toch verblijfplaatsen liggen die tot het netwerk behoren en die in de toekomst weer gebruikt worden.” Verblijfplaatsen – paarverblijven “In het urgente deel van de wijk (groen omrand gebied) zijn geen baltsende gewone dwergvleermuizen, en slechts aan een flatgebouw in de zuidwesthoek van het gebied een tweetal baltsende ruige dwergvleermuizen waargenomen. In het rood omrande gebied dat de komende jaren gerenoveerd gaat worden zijn enkele baltsende gewone dwergvleermuizen en enkele baltsende ruige dwergvleermuizen waargenomen. In de gehele wijk zijn op diverse plaatsen baltsende gewone en ruige dwergvleermuizen waargenomen […]. De aanwezigheid van baltsende dwergvleermuissoorten (paar territoria) en het vinden van een aantal locaties van baltsende ruige dwergvleermuizen (paarverblijf) geeft duidelijk aan dat de wijk als paargebied gebruikt wordt.”

6

Zie Afbeelding 1

Resultaten veldonderzoek 2008 - 2009 Tijdens het onderzoek werden drie soorten vleermuizen waargenomen. Dit betroffen Gewone dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis en Laatvlieger. Het grootste deel (223 exemplaren en een kraamkolonie van circa 100 dieren) betrof Gewone dwergvleermuizen. Alle soorten komen algemeen voor in Nederland, de soorten zijn ook in 2003 aangetroffen. Er zijn ook waarnemingen verzameld van andere zoogdiersoorten. Dit betroffen egel, mol en konijn. Egel en mol werden in 2003 ook aangetroffen. Het konijn is een “nieuwe” soort. In 2003 werden behalve de eerder genoemde vleermuissoorten ook Tweekleurige vleermuis en Watervleermuis waargenomen. Dat ze nu niet werden waargenomen, kan vooral worden verklaard door de lagere onderzoeksintensiteit (het onderhavige onderzoek is door één persoon uitgevoerd, in 2003 waren meer mensen betrokken bij het veldwerk). De Watervleermuis is dit jaar overigens wel waargenomen in het aangrenzende Zuiderpark7. Het onderzoek in Zuidwijk behelsde alleen Zuidwijk, er zijn geen bezoeken gebracht in het Zuiderpark.

Afbeelding 2: Kaart met alle waarnemingen van vleermuizen en overige dieren

7

mondelinge mededeling A. de Baerdemaeker, bSR

Aangetroffen verblijfplaatsen Tijdens het onderzoek in 2008-2009 werden vier verblijfplaatsen vastgesteld. Daarnaast werden talrijke paarplaatsen in gebouwen vastgesteld. De verblijfplaatsen betroffen: x Slinge 76-78/Bredevoorde RK Kerk OLV Onbevlekt Ontvangen: In april werd waargenomen dat tenminste drie laatvliegers het gebouw aan de zijde van de Bredevoorde uitvlogen. De exacte verblijfplaats in dit gebouw is niet bekend. De uitvliegopening bevond zich op grote hoogte, die, vanwege de invallende duisternis niet goed te vinden was. x Slingeplein 1 Morgenster-kerk: In september werden bovenaan de grens van muur en dak vliegen dieren in en uit invliegende en zwermende Gewone dwergvleermuizen waargenomen bij deze kerk (reeds in 2003 bekend). De exacte verblijfplaats in dit gebouw was niet zichtbaar vanaf de straat, het betreft exact dezelfde verblijfplaats als in 2003. x Angelslo 56: Tijdens ander onderzoek in juni 2008 werden uitvliegende Gewone dwergvleermuizen uit voegspleten waargenomen. Als verblijfplaats werd de spouwmuur tussen de woonkamer en een kleinere zijkamer gebruikt. x Lakerveld (even nrs. 2-32): In juni 2009 werden uit meerdere open stootvoegen in de portiekflat aan het Lakerveld uitvliegende Gewone dwergvleermuizen waargenomen. Het zijn vooral spouwmuren in de hogere etages van de portiekwoningen bij deze huisnummers waar de vleermuizen huizen. Verblijfplaatsen zitten zowel aan de westzijde als aan de oostzijde van het gebouw. Tijdens de najaarsrondes werden bijzonder veel paarplaatsen aangetroffen. De concentraties werden aangetroffen op de plekken nabij de zomerverblijfplaatsen (bijvoorbeeld de Lakerveld), nabij de “diffuse” routes waarlangs de vrouwtjes vanuit de verblijfplaatsen naar belangrijke jachtgebieden zoals het Zuiderpark trokken (zoals de blokken portiekflats op de hoek van de Oldegaarde en de Zuiderparklaan). Opvallend was dat veel paarplaatsen waren gelegen in de voegspleten of bij de boeilijsten van de portiekflats. Belangrijke concentraties werden gevonden in de Kampen, langs de Schere, Oldegaarde/Zuiderparklaan. Het zijn dus vooral de portiekflats en de appartementencomplexen (hoge bebouwing dus) waar de dieren zitten. De laagbouw (eensgezinswoningen, en appartementencomplexen tot drie etages) wordt niet tot in mindere mate gebruikt. Wat verder opviel was dat vooral de grotere voegspleten werden gebruikt door de vleermuizen. Daarnaast betrof het overwegend hoekwoningen en kopse kanten van portiekflats. Vergeleken met de verspreidingsgegevens jaarrond is vooral de ligging in het onderzoeksgebied van verblijfplaatsen, vliegroutes en foerageergebieden van invloed op de ligging van de paarplaatsen en niet de leeftijd of staat van de woningen.

Aangetroffen soorten8 Gewone dwergvleermuis De Gewone dwergvleermuis is algemeen en wijdverspreid in het onderzoeksgebied aangetroffen. De Burgenbuurt, waar thans ingrijpend nieuwbouw heeft plaatsgevonden en plaatsvindt, en de in de jaren ‘90 gebouwde Horsten, kende een fors lagere dichtheid van vleermuizen in vergelijking met het overig deel van het onderzoeksgebied. Gesteld kan worden dat tijdens dit onderzoek alle belangrijke verblijfplaatsen van deze soort zijn vastgesteld. De verblijfplaatsen aan de Slingeplein, Angelslo en Lakerveld zijn tijdens dit onderzoek op enig moment in gebruik geweest. Op basis van kolonietellingen in juni op de Lakerveld kan worden gesteld dat de grootte van de kraamkolonie rond de 100 dieren is (volwassen vrouwtjes). Een onvolledige telling in mei (te laat begonnen en voortijdig gestopt) resulteerde in ten minste 100 uitvliegers, de tellingen in juni resulteerden in circa 95 uitvliegers. Mogelijk was een deel van de groep in juni afgesplitst. De grotere waterpartijen in het gebied met aangrenzende groenstroken lijken intensief gebruikt te worden als vliegroute. Over het algemeen verspreiden de vleermuizen zich diffuus door het gebied. Zo is waargenomen dat verschillende vleermuizen vanuit de verblijfplaats in de Lakerveld verspreid via het oostelijk deel van de Velden en de Lo’s al foeragerend richting het Zuiderpark trokken. Dit kan vooral worden verklaard door de structuur van de wijk. Er zijn talrijke plaatsen om te foerageren, overal is groen en een voldoende hoeveelheid bomen aanwezig. Ze foerageerden boven de grasvelden, tuinen en tussen en onder de bomen tussen de hoogbouw, ze maakten gebruik van de beschutting van gebouwen en laanbeplantingen. Ook de waterpartijen waren van belang. Een opvallend fenomeen was dat waargenomen werd dat de vleermuizen vooral in de donkere (niet verlichte) tuinen tussen de portiekflats foerageerden. Goed verlichte tuinen en wegen werden zoveel mogelijk vermeden.

8

Voor de verspreidingskaarten per soort en per seizoen wordt verwezen naar Bijlage 1

Ruige dwergvleermuis Binnen het onderzoeksgebied werden relatief weinig Ruige dwergvleermuizen waargenomen. De dieren bevonden zich vooral in het noordelijk deel van het onderzoeksgebied, in de nabijheid van de Schere. In totaal werden 12 Ruige dwergvleermuizen waargenomen, waarvan vier dieren baltsgedrag vertoonden. Van deze soort werden geen zomerverblijfplaatsen gevonden. De najaarswaarnemingen betroffen dieren die vanuit vaste verblijfplaatsen in gebouwen riepen. Laatvlieger Tijdens de aprilronde werden aan de achterzijde van de RK-kerk (Slinge 76-78), de zijde aan de Bredevoorde, drie Laatvliegers waargenomen die uit hun verblijfplaats wegvlogen. Er werd kort gezwermd waarna de dieren snel vertrokken. Dit was, op basis van eigen waarnemingen en op basis van waarnemingen van een ecoloog, ingehuurd door de eigenaar van het gebouw, de enige keer (lees: de laatste keer in het seizoen) dat in de periode september 2008 tot en met juni 2009 dit gebouw als verblijfplaats werd gebruikt. Tussen eind september en 14 april heeft geen veldwerk plaatsgevonden, mogelijk is hier sprake van een winterverblijfplaats. Twee dagen na de eerste waarneming werden geen uitvliegende dieren meer aangetroffen. Twee weken later waren alle kieren en spleten in het gebouw dichtgesmeerd met purschuim. Op last van het Regionaal Milieuteam van Politie Rijnmond en op aanwijzingen van de ZWG is een aantal dichtgestopte openingen opnieuw geopend. In het najaar van 2003 werden uit hetzelfde gebouw ook uitvliegende vleermuizen waargenomen. Op basis van deze waarnemingen kan worden uitgegaan dat het gebouw als winteronderkomen fungeert voor Laatvliegers. In het onderzoeksgebied werd tijdens dit onderzoek verder slechts één foeragerende Laatvlieger waargenomen langs de Oldegaarde. In het voorjaar en de zomer van 2008 werden tijdens onderzoek bij de Velden meerdere foeragerende Laatvliegers waargenomen in het westelijk deel van het onderzoeksgebied. In 2009 werden tijdens onderzoeken door bSR regelmatig Laatvliegers waargenomen in het aan Zuidwijk grenzende Zuiderpark. In het Zuidelijke Randpark werden op één avond ruim 10 Laatvliegers gezien en gehoord die er boven een plas foerageerden9. Verblijfplaatsen van Laatvliegers zijn over het algemeen lastig te vinden, vanwege het laat op de avond uitvliegen (en snel wegvliegen van de verblijfplaats) en het vroeg in de ochtend weer invliegen.

9

mondelinge mededeling A. de Baerdemaeker, bSR

Discussie Het onderzoek door de ZWG is vooral opgezet als update van het eerder door de VZZ uitgevoerde onderzoek. Het huidige onderzoek had ten doel de toen aangetroffen verblijfplaatsen te controleren, en een zo volledig mogelijk beeld van het gebruik van het onderzoeksgebied door vleermuizen te verkrijgen. In eerste opzicht lijkt er op dat tijdens het onderzoek door de ZWG minder vleermuizen werden waargenomen. Dit komt omdat de onderzoeksinspanning lager was. Het onderzoek door de ZWG is door één persoon uitgevoerd. Het onderzoek door de VZZ is door meerdere personen uitgevoerd, waardoor per avond deelgebieden intensiever bezocht konden worden. Verder is het onderzoek door de ZWG binnen de geografische begrenzingen van het onderzoeksgebied uitgevoerd. De ZWG heeft hiervoor gekozen, omdat in 2008 en 2009 tegelijkertijd onderzoek werd en wordt gedaan in drie aangrenzende gebieden: het Zuiderpark, het Zuidelijke Randpark en Pendrecht. Er is een compleet beeld verkregen van de populatie Gewone dwergvleermuizen. De belangrijke verblijfplaatsen zijn in beeld gebracht. Ook is een zeer goed beeld verkregen van de gebouwen die voor vleermuizen van belang zijn als tijdelijke verblijfplaats of als paarplaats. Daarnaast is een scherp beeld verkregen van de structuren die van belang zijn voor alle vleermuizen in Zuidwijk als foerageergebied of als vliegroute.

Conclusies Het onderzoeksgebied is van zeer groot belang voor de populatie vleermuizen in dit deel van Rotterdam. Vleermuizen verspreiden zich diffuus door het onderzoeksgebied, ze maken gebruik van alle in het gebied aanwezige landschapselementen. Het is hierdoor niet goed mogelijk om keiharde uitspraken te doen over het gebruik van specifieke straten, waterpartijen, gebouwen of groenstroken. Het onderzoeksgebied is één grote keten van onlosmakelijke en aaneengesloten landschapselementen die elk van zeer groot belang zijn voor vleermuizen. Het uiterst oostelijke deel van het onderzoeksgebied, met bebouwing uit de jaren 90 en later, moet hierbij echter buiten beschouwing worden gelaten. De gebouwen in dit gebied (hoogbouw ten noorden van de Slinge langs de volkstuinen uitgezonderd), zijn thans van lage waarde voor vleermuizen. Wellicht is het gebied, als het wat ouder is, en veel oudbouw gesloopt is zonder goede maatregelen voor vleermuizen, de enige – weliswaar magere – uitwijkmogelijkheid binnen Zuidwijk. Landschapsgebruik Gebouwen

Tuinen

Waterpartijen

Wegen, paden

vooral hoogbouw (4-laags portiekflats, hogere – appartementencomplexen en kerken) wordt gebruikt als tijdelijke danwel vaste verblijfplaats. De aangetroffen vaste verblijfplaatsen zijn alle aangetroffen op een hoogte van tenminste 8 meter. Alle paarplaatsen werden aangetroffen in of rond portiekflats en appartementengebouwen, één zelfs op de 6e etage. de tuinen tussen portiekflats worden gebruikt als foerageergebied. Ook is vastgesteld dat vleermuizen de tuinen gebruiken als schakel in hun vliegroute naar essentiële jachtgebieden zoals het Zuiderpark. Met name de weinig verlichte tuinen worden hierbij gebruikt. In het noordoostelijke deel van Zuidwijk (de zgn. nieuwbouw) gebruiken vleermuizen vooral de straten en de randen van de nieuwbouwbuurt om te foerageren. de grotere waterpartijen die het gebied van noord naar zuid doorkruisen, worden gebruikt als vliegroute. Boven en nabij door bomen beschutte delen wordt veel gefoerageerd. Ook de singels die langs de zuidrand van het onderzoeksgebied liggen, zijn van belang voor vleermuizen. Door de beschutting zijn het ideale foerageergebieden in winderige nachten. enkele wegen zijn van belang voor de vleermuizen als vliegroute. Dit zijn de Schere en de Bredevoorde

Op basis van deze resultaten en de verspreidingsgegevens zijn Attentiegebieden aangewezen. Deze gebieden zijn van zeer groot belang voor de vleermuispopulatie binnen (dit deel van) Rotterdam (zie Afbeelding 3 op de volgende bladzijde).

Afbeelding 3: Kaart Attentiegebieden

Aanbevelingen

x x

x

x

x

x

x

x

x

Het functieverlies van de Attentiegebieden moet worden gecompenseerd indien hier ingrepen plaatsvinden; Sloop van bebouwing en ingrijpende renovaties aan de buitenmuren, dakranden en daken binnen de Attentiegebieden dient voorafgegaan te worden door een ochtendronde. Dit is de beste periode om de op dat moment aanwezige verblijfplaatsen op te sporen. Tijdens het paarseizoen in het najaar zal tevens een avondronde moeten worden uitgevoerd om de op dat moment gebruikte paarplaatsen op te sporen; Slopen van bebouwing binnen de Attentiegebieden zal moeten plaatsvinden door te strippen. Allereerst moeten de boeilijsten worden verwijderd, rekening houdend met aanwezigheid van vleermuizen. Dan kan vanaf de bovenzijde de spouwmuur over de gehele lengte van het gebouw worden geopend waardoor het kan inregenen en tochten. Daarnaast kunnen op regelmatige afstand van elkaar (ca 5 meter) gaten in de spouwmuur worden geslagen, waardoor tochtwerking wordt verhoogd. Hierdoor worden de verblijfplaatsen ongeschikt voor vleermuizen. Na renovatie en bij nieuwbouw dienen spouwmuren toegankelijk te blijven voor vleermuizen. Indien dit advies conflicteert met het Bouwbesluit of andere wetgeving, dient overleg plaats te vinden met de ecologen van IGWR, met kennis en ervaring met vleermuizen, om deze conflicten uit de weg te werken. Het beste is verblijfplaatsen zo te plaatsen dat bewoners weinig overlast kunnen ondervinden, bijvoorbeeld door de verblijfplaatsen aan te brengen aan blinde muren zonder of met weinig ramen, bij trappenhuizen en liftgebouwen. Voor de gebouwen aan het Lakerveld, Angelslo, Slingeplein en Slinge 76/78, waarin gedurende meerdere jaren verblijfplaatsen van grotere groepen vleermuizen (winterverblijf/kraamkolonie/jaarrond gebruik) zijn vastgesteld, dient voorafgaand aan de sloop een ontheffing van de Flora- en Faunawet te worden aangevraagd. Deze verblijfplaatsen zijn essentieel voor de vleermuispopulatie van Rotterdam en voor Rotterdam-Zuid in het bijzonder. Sloop kan pas plaatsvinden als de vleermuizen volledig zijn vertrokken uit deze gebouwen. In de nieuwbouw op deze plek dient een verblijfplaats te worden gecreëerd die aan dezelfde voorwaarden voldoet als de bestaande. In Nederland zijn experimenten uitgevoerd met meerlagige vleermuiskasten, die gunstig zijn uitgepakt. Voor een voorbeeld van een dergelijke vleermuiskast, wordt verwezen naar Afbeelding 4. De in de wijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen dienen bij de renovatie van de wijk zoveel mogelijk gespaard te worden. (In de Burgen-buurt worden oudere bomen al gespaard, de vleermuizen gebruiken deze bestaande infrastructuur goed). Waar dit niet mogelijk is en waterpartijen, groenstructuren en beplantingen verloren gaan, dienen deze gecompenseerd te worden door de aanleg van vergelijkbare structuren. Het verdient aanbeveling daartoe inheemse struiken boomsoorten, en al ouder plantmateriaal te gebruiken, om de verloren kwaliteit (leeftijd en soorten) bij benadering te vervangen. Dit laatste gebeurt overigens al in de Burgen-buurt waar de vleermuizen de oudere bomenrijen gebruiken als foerageergebied.

x

x x x x x

Het verdient aanbeveling bovendien de openbare ruimte in de wijk, daar waar die nieuw ontstaat en oppervlakte toevoegt aan de al bestaande waterpartijen, groenstructuren en beplantingen, waar mogelijk met groenstructuren aan te kleden om zo de mogelijkheden voor jagende vleermuizen te vergroten. Het verdient aanbeveling dit zo te doen dat er verbinding naar de in de omgeving van de wijk aanwezige waterpartijen, groenstructuren en beplantingen mogelijk is. Door aanleg van natuurvriendelijke oevers langs de watergangen ontstaat een groter insectenaanbod voor vleermuizen en daarmee een aantrekkelijk foerageergebied. Natuurvriendelijk beheer van openbare groengebieden en gazons tussen appartementencomplexen. Indien mogelijk in stand houden van donkere gebieden in de avonduren, vrij van straatverlichting. Om een nog beter beeld te krijgen van de vleermuizenpopulatie kan het nuttig zijn om alle onderzoeksrapporten over Zuidwijk en directe omgeving die de laatste zeven jaar opgesteld zijn door de onderzoeksbureaus die zeer veel ervaring en kennis hebben van vleermuizen in Rotterdam (ZWG Zuid-Holland, VZZ en bSR), met elkaar te vergelijken en alle informatie in één publicatie te bundelen.

Afbeelding 4: meerlagige vleermuiskast (foto: E. Korsten). Vergelijkbare kasten kunnen ook in de spouwmuur worden ingebouwd

Bijlage 7

Nader ecologisch onderzoek vleermuizen

NADER ECOLOGISCH ONDERZOEK VLEERMUIZEN Locatie:

Voormalige rooms-katholieke kerk Slinge 76-78 in Rotterdam

Opdrachtgever:

WaVo Projectontwikkeling B.V. Postbus 78 2900 AB Capelle a/d IJssel

Contactpersoon:

De heer F.C.J. Rienks

Telefoonnummer:

+31 (0) 78 615 01 77

Uitgevoerd door:

Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv

Telefoonnummer:

+31 (0)348 47 80 50

Projectnummer:

90243

Projectleider:

Mevrouw Marlien de Voogd

Paraaf:

Versie rapportage:

Definitief

Datum:

11 november 2009

Vrijgave rapportage:

De heer G. de Redelijkheid

Paraaf:

Postbus 59 3410 CB LOPIK

Lekdijk Oost 12 3413 MS JAARSVELD

T +31 (0)348 47 80 50 F +31 (0)348 47 80 51

[email protected] www.koenders-partners.nl

FOTO’S ONDERZOEKSLOCATIE

Klik hier voor invoegen hoofdfoto (landscape)

Rapport nader vleermuisonderzoek Projectnummer 90243

11 november 2009 foto’s onderzoekslocatie

INHOUDSOPGAVE FOTO ONDERZOEKSLOCATIE 1

INLEIDING...........................................................................................................................................................2 1.1 1.2

2

WETTELIJK KADER.............................................................................................................................................3 2.1 2.2

3

Gevolgen voor de wetgeving..........................................................................................................11 Vrijstellingen en ontheffingen...........................................................................................................11

ONTHEFFING OP DE FLORA- EN FAUNAWET ........................................................................................12 8.1 8.2 8.3 8.4

9

Betekenis van de kerk voor vleermuizen .......................................................................................10 Effecten van de ingreep ...................................................................................................................10

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ...........................................................................................................11 7.1 7.2

8

Vaste verblijfplaats ..............................................................................................................................8 Foerageergebied..................................................................................................................................8

BEOORDELING EFFECTEN ............................................................................................................................10 6.1 6.2

7

Onderzoeksmethodiek..........................................................................................................................6 Voorgaand onderzoek.........................................................................................................................7 Overig onderzoek.................................................................................................................................7

RESULTATEN .......................................................................................................................................................8 5.1 5.2

6

Het plangebied......................................................................................................................................5 Voorgenomen ingreep..........................................................................................................................5 Gebiedsbescherming ............................................................................................................................5

METHODE EN VOORONDERZOEK................................................................................................................6 4.1 4.2 4.3

5

Natuurbeschermingwet.........................................................................................................................3 Flora- en faunawet ...............................................................................................................................3

GEBIEDSBESCHRIJVING EN VOORGENOMEN INGREEP.........................................................................5 3.1 3.2 3.3

4

Aanleiding...............................................................................................................................................2 Doelstelling .............................................................................................................................................2

Aantasting vaste verblijfplaats........................................................................................................12 Wettelijk belang.................................................................................................................................12 Andere bevredigende oplossing.....................................................................................................13 Gunstige staat van instandhouding.................................................................................................13

MITIGERENDE EN COMPENSERENDE MAATREGELEN............................................................................15 9.1 9.2

Mitigerende en compenserende maatregelen .............................................................................15 Zorgplicht .............................................................................................................................................16

10

VERANTWOORDING....................................................................................................................................17

11

LITERATUUROPGAVE.....................................................................................................................................18

BIJLAGEN 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Overzichtstekening regionale situatie Overzichtstekening plangebied Overzichtstekening nieuwbouw Logboek Foto-rapportage Curriculum Vitae

Rapport nader onderzoek vleermuizen Projectnummer 90243

11 november 2009 pagina 1 van 18

1

INLEIDING Op verzoek van WaVo Projectontwikkeling B.V. heeft Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv een nader ecologisch onderzoek naar vleermuizen uitgevoerd in het kader van de Flora- en faunawet ter plaatse van het plangebied “voormalige rooms-katholieke kerk”, aan Slinge in Rotterdam.

1.1

Aanleiding De aanleiding van het nader onderzoek naar vleermuizen is de voorgenomen sloop van de voormalige rooms-katholieke kerk en bijgebouwen aan Slinge 76-78 (postcode 3085 EW) in Rotterdam, provincie Zuid-Holland. Na de sloop zal het plangebied worden herontwikkeld. Bij dergelijke ‘ruimtelijke ingrepen’ dient rekening gehouden te worden met het voorkomen van beschermde soorten op basis van de Flora- en faunawet. In 2003 is een wijkomvattend onderzoek naar het voorkomen van vleermuizen uitgevoerd door VZZ1, waarbij is vastgesteld dat zich in de voormalige rooms-katholieke kerk een kraamkolonie van de vleermuissoort laatvlieger bevindt (zie paragraaf 3.2). Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten zijn strikt beschermd (tabel-3) onder de Floraen faunawet. Tevens zijn alle vleermuissoorten opgenomen in bijlage IV van de Habitatrichtlijn.

1.2

Doelstelling De doelstelling van het nader ecologisch onderzoek naar vleermuizen is om de bevindingen van de VZZ uit 2003 te verifiëren. Hieruit moet blijken of een ontheffing op de Flora- en faunawet noodzakelijk is voor het uitvoeren van de voorgenomen werkzaamheden.

1

Vleermuizeninventarisatie Rotterdam Zuidwijk. Vleermuizen en Stadsvernieuwing. Achterkamp. G. en H.J.G.A. Limpens, VZZ-rapport nr. 2003.039, 2004, VZZ, Arnhem



2

WETTELIJK KADER

2.1

Natuurbeschermingwet De (vernieuwde) Natuurbeschermingswet 1998 is sinds oktober 2005 van kracht en implementeert onder andere de Europese Vogelrichtlijn (VR) en de Europese Habitatrichtlijn (HR) en de wetgeving rond de Natura 2000-gebieden in de Nederlandse wetgeving. Vogelrichtlijn De Vogelrichtlijn (1979) is een Europese richtlijn met als doelstelling het instandhouden van alle natuurlijke in het wild levende vogelsoorten in Europa. Uit deze richtlijn blijkt dat alle van nature in Nederland voorkomende vogelsoorten beschermd zijn. Deze soortenlijst is in Nederland opgenomen in de Flora- en faunawet. In het kader van deze richtlijn zijn ook per lidstaat een aantal gebieden aangewezen als Vogelrichtlijngebied (speciale beschermingszone). Habitatrichtlijn De Habitatrichtlijn (1992) heeft tot doel een duurzame instandhouding van de wilde soorten flora en fauna en de natuurlijke habitats in Europa om zodoende de diversiteit te behouden. Dat wil zeggen dat soorten en habitats voldoende groot in populatie/omvang moeten zijn om zich te kunnen voortplanten/behouden en daarmee ook niet te versnipperd mogen zijn. Het bevoegd gezag verleent alleen toestemming voor de ruimtelijk ingreep als uit de beoordeling blijkt dat de ingreep de natuurlijk kenmerken van het gebied niet aantast. Bij een negatieve beoordeling kunnen alleen die activiteiten doorgang vinden waarvoor geen alternatieve oplossingen zijn maar wel dwingende reden voor groot openbaar belang, onder de voorwaarde dat volledige en tijdige compensatie zal plaatsvinden. Naast gebiedsbescherming wordt in de Habitatrichtlijn ook soortbescherming nagestreefd. De soortbescherming is opgenomen in de Flora- en faunawet. Alle soorten vleermuizen zijn opgenomen in bijlage IV van de Habitatrichtlijn, maar worden praktisch gezien beschermd via de Flora- en faunawet, waar ze zijn opgenomen in tabel-3.

2.2

Flora- en faunawet Sinds april 2002 regelt de Flora- en faunawet de bescherming en het behoud van de ‘gunstige staat van instandhouding’ van alle in het wild levende, inheemse planten diersoorten in Nederland. De te beschermen soorten zijn onderverdeeld in drie beschermingsregimes (de zgn. tabellen). De Flora- en faunawet vervangt daarmee de Vogelwet (1936), de Jachtwet en hoofdstuk V van de Natuurbeschermingswet. In de Flora- en faunawet is tevens de soortenbescherming uit de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn geïmplementeerd. Indien de voorgenomen werkzaamheden negatieve effecten hebben op beschermde planten diersoorten in het plangebied, dient hiervoor een ontheffing op de Flora- en faunawet te worden aangevraagd. Bij het (vermoedelijk) voorkomen van zogenaamde tabel-1 soorten in het plangebied geldt een algehele vrijstelling voor het aanvragen van een ontheffing wanneer de werkzaamheden vallen onder ‘bestendig beheer en onderhoud’, ‘bestendig gebruik’ of ‘ruimtelijke ontwikkeling’. Indien zwaarder beschermde soorten (de zogenaamde tabel-2 en -3 soorten) binnen het projectgebied voorkomen, is voor het uitvoeren van een ingreep een ontheffing noodzakelijk. Alle inheemse vogelsoorten zijn daarnaast extra beschermd: voor (mogelijke) verstoring of schade toegebracht aan broedende vogels kan geen ontheffing worden aangevraagd in het



kader van de Flora- en faunawet. Werkzaamheden waarbij broedvogels worden verstoord of aangetast, mogen derhalve niet worden uitgevoerd. Het ministerie van LNV hanteert geen vaste grensdata voor het vogelbroedseizoen; van belang is of de werkzaamheden een broedgeval verstoren of vernietigen. Naast de verboden voorziet de Flora- en faunawet ook in de zorgplicht (artikel 12), die geldt voor alle inheemse soorten, ongeacht beschermingsstatus of eventueel verleende ontheffingen. De zorgplicht betekent dat iedereen handelingen, waarvan men weet dat ze negatieve gevolgen hebben, achterwege dient te laten, voor zover dit redelijkerwijs gevergd kan worden.



3

GEBIEDSBESCHRIJVING EN VOORGENOMEN INGREEP

3.1

Het plangebied Het plangebied betreft de voormalige rooms-katholieke kerk OLV Onbevlekt Ontvangen aan de Slinge 76-78 in Rotterdam. Het plangebied ligt in kilometerhok 093-432 in sterk verstedelijkt gebied en grenst aan de noordkant aan de Slinge; een drukke, doorgaande weg. Het plangebied bestaat uit het feitelijke kerkgebouw, een ommuurd kerkplein en de aangrenzende bijbouwen, welke voorheen de woonvertrekken waren van de pastoor en zijn huishoudster. Rondom de gebouwen bevindt zich ook grond, dat bij de kerk hoort. Aan de kant van de Slinge bestaat de grond uit een smalle grasstrook en enkele plantsoenen. Aan de achterkant van de kerk, grenzend aan de Bredevoorde, is de strook breder. Ter hoogte van de kerk is bosplantsoen ontstaan, met voornamelijk vlier en abelen. Het bosplantsoen maakt in het midden plaats voor een grasveld, waardoor een open plaats is ontstaan tussen de bomen. Ter hoogte van de woonvertrekken bevindt zich een siertuin. De voormalige woonvertrekken worden op dit moment nog bewoond, de voormalige kerk staat sinds 2004 leeg. In bijlagen 1 en 2 zijn de regionale situatie (topografische tekening) en een overzichtstekening van het plangebied opgenomen. In bijlage 5 is een foto-rapportage van het plangebied opgenomen.

3.2

Voorgenomen ingreep WaVo Projectontwikkeling B.V. is voornemens de voormalige kerk te slopen en het plangebied te herontwikkelen in opdracht van een zorginstelling. Op de locatie van de voormalige kerk zal een woonzorg complex voor ouderen worden gebouwd. De contouren van de nieuwbouw zullen op of net over (met name aan de zuidkant) van de huidige bebouwing komen te liggen. In bijlage 3 is een tekening opgenomen van met de contouren van de geplande nieuwbouw. De sloop van de voormalige kerk zal worden uitgevoerd middels de mitigerende maatregelen, die genoemd worden in hoofdstuk 9. Gestart zal worden met het ongeschikt maken van het gebouw. Nadat het gebouw is gecontroleerd op de aanwezigheid van vleermuizen, minimaal een week na het ongeschikt maken, zullen de sloopwerkzaamheden aanvangen. Nadat het terrein bouwrijp is gemaakt, zal het woonzorgcomplex worden gebouwd. Vooralsnog staan de start van de sloopwerkzaamheden gepland voor april 2010. De planning is om in maart 2011 het woonzorgcomplex op te leveren.

3.3

Gebiedsbescherming Het plangebied ligt op circa 3 kilometer van het dichtstbijzijnde Natura 2000-gebied, namelijk de uiterwaarden van de Oude Maas. Het agrarische gebied rondom de uiterwaarden zijn aangewezen als Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Deze gebieden liggen ten zuiden van de A15 en van het bebouwde kom van Smitshoek/Carnisselande (gemeente Barendrecht). Er mag van worden uitgegaan dat de voorgenomen werkzaamheden geen effecten hebben op de Natura 2000-gebieden, gezien de afstand tot deze gebieden en het verschil in habitat. Zodoende is een vergunning op de Natuurbeschermingswet niet noodzakelijk.



4

METHODE EN VOORONDERZOEK

4.1

Onderzoeksmethodiek Het onderzoek is uitgevoerd conform het “Protocol Vleermuizen inventariseren” (versie april 2009) van het Netwerk Groene Bureaus, in samenwerking met Gegevensauthoriteit Natuur en Zoogdiervereniging VZZ. Het protocol beschrijft het vereiste minimaal aantal inventarisaties in de juiste periode voor het inventariseren van de verschillende functies die het plangebied zou kunnen hebben voor vleermuizen. Vleermuizen gebruiken gedurende het jaar verschillende types verblijven met elk hun eigen functie (zomerverblijven, paarverblijven, kraamkolonies, winterverblijven). Binnen een type verblijf gebruiken vleermuispopulaties een (vaste) cyclus van meerdere, dicht bij elkaar gelegen verblijfplaatsen, waartussen ze geregeld verhuizen. Vleermuizen zijn ook zeer trouw aan deze verblijfplaatsen en gebruiken ze meestal elk jaar opnieuw. Aangezien de voorgenomen sloopwerkzaamheden uitsluitend de voormalige kerk betreffen en er reeds specifieke informatie voorhanden is (zie paragraaf 4.2), zal de onderzoeksinspanning zich uitsluitend richten op de functie van de voormalige kerk als kraamkolonie en/of zomerverblijfplaats van laatvliegers. Het nader onderzoek bestaat uit 8 avond- en ochtendinventarisaties verspreid over het zomerseizoen voor vleermuizen: (globaal) tussen 15 mei en 15 augustus. De veldinventarisaties zijn uitgevoerd door een ter zake kundig medewerker2 van Koenders & Partners. In bijlage 6 is het Curriculum Vitae van de ingezette ter zake kundige opgenomen. De inventarisaties zijn uitgevoerd met behulp van een Petterson D-230 batdetector, welke het voor mensen onhoorbare geluid van vleermuizen wordt omgezet in hoorbare tonen. In tabel 1 zijn de data en weersomstandigheden van de uitgevoerde veldbezoeken weergegeven. Tabel 1: uitgevoerde veldbezoeken Datum

Weersomstandigheden

20 april 2009

min. temp 5 °C max. temp 19 °C

20 mei 2009


27 mei 2009


Tijden NNO 2 Vrijwel onbewolkt 0,0 mm neerslag ZW 2 Half bewolkt 0,0 mm neerslag ZW 4 Zwaar bewolkt 0,3 mm neerslag

20:30- 23:00

21:00 – 23:30

21:00 - 23:00

2

Door Koenders & Partners Adviseurs en Procesmanagers bv wordt het navolgende onderschreven. Onder ‘een ter zake kundig persoon’ wordt door het Ministerie van LNV, Dienst Regeling het volgende verstaan: een persoon die voor de situatie en soorten ten aanzien waarvan hij/zijn gevraagd is te adviseren, aantoonbare ervaring en kennis heeft op het gebied van soortspecifieke ecologie. De ervaring en kennis dient te zijn opgedaan doordat:: 1. op HBO, dan wel universitair niveau een opleiding heeft genoten met als zwaartepunt (Nederlanse) ecologie; en/of 2. als ecoloog werkzaam is voor een ecologische adviesbureau, zoals bijvoorbeeld een bureau welke is aangesloten bij het Netwerk Groene Bureaus; en/of 3. zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van soortenbescherming en is aangesloten bij en werkzaam voor de daarvoor in Nederland bestaande organisaties (zoals bijvoorbeeld Zoogdiervereniging VZZ, RAVON, Stichting Das en Boom, NJN, IVN, EIS Nederland, FLORON, SOVON, STONE, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De Landschappen en Stichting Beheer Natuur en Landelijk gebied); en/of 4. zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van soortenmonitoring en/of –bescherming.



28 juni 2009


13 juli 2009


16 juli 2009


4 augustus 2009


21 augustus 2009


NW 2 Zwaar bewolkt 0,0 mm neerslag ZZW 3 Half bewolkt 0,0 mm neerslag Z3 Licht bewolkt 0,0 mm neerslag Z3 Half bewolkt 0,0 mm neerslag WZW 3 Half bewolkt 0,0 mm neerslag

21:45 – 00:15

21:30-00:30

03:30-06:00

21:15-00:15

20:15-22:45

Weersomstandigheden ter plaatse van weerstation Rotterdam (bron: KNMI)

4.2

Voorgaand onderzoek In 2003 is door de VZZ (Zoogdiervereniging) een vleermuizeninventarisatie uitgevoerd in de wijk “Zuidwijk” in Rotterdam, in verband met de grootschalige renovatie van de wijk. Ook de voormalige kerk aan de Slinge maakte onderdeel uit van het onderzoek. Tijdens deze inventarisatie is vastgesteld dat zich een kraamkolonie van de soort Laatvlieger (Eptesicus serotinus) in de voormalige kerk bevindt. De grootte van de kolonie is geschat op 15 dieren. Gezien is dat de vleermuizen op grote hoogte uit/onder de daklijst wegvlogen. De stabiliteit van de kraamkolonie is onduidelijk, aangezien de kolonie pas laat in het seizoen is gevonden.

4.3

Overig onderzoek In 2008 is door de gemeente Rotterdam opdracht gegeven aan de Stichting Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland (ZWG) om een soortgelijk onderzoek te doen naar vleermuizen in Zuidwijk3. Het plangebied voor het onderzoek van de ZWG beslaat de gehele wijk Zuidwijk, waarbij extra aandacht is besteed aan de twee locaties waar eerder door de VZZ verblijfplaatsen zijn aangetroffen (zie paragraaf 4.2). De inventarisaties zijn uitgevoerd in de periode augustus 2008 tot en met juni 2009. In het vroege voorjaar (14 april) heeft de ZWG ten minste drie laatvliegers uit de kerk aan de Slinge zien uitvliegen, aan de kant van de Bredevoorde. Hierdoor wordt geconcludeerd dat de kerk aan de Slinge op dat moment als verblijfplaats werd gebruikt. Tijdens de daarop volgende inventarisatieronde werden bij de voormalige kerk geen uitvliegende laatvliegers meer aangetroffen. Ook de rest van het seizoen zijn geen uit- of invliegende laatvliegers meer aangetroffen bij de voormalige kerk.

3

Vleermuisonderzoek Zuidwijk, Rotterdam 2008/2009. F.A. van Meurs, Stichting Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland, 14 oktober 2009



5

RESULTATEN Per onderzoeksdatum is het plangebied ’s avonds, dan wel ’s ochtends, enkele uren onderzocht (zie tabel 1). Tevens is de directe omgeving, en een enkele keer de wijde omgeving afgezocht op vleermuizen. In bijlage 3 zijn in het logboek alle waarnemingen beschreven per locatiebezoek. De inventarisaties zijn specifiek gericht geweest op het mogelijk bestaan van een kraamkolonie laatvliegers in de kerk. Hierdoor zijn de data en begin- en eindtijden van de inventarisaties aangepast aan de soortspecifieke eigenschappen. Avondbezoeken zijn steeds ruim voor zonsondergang begonnen en ochtendbezoeken tot een half uur na zonsopkomst doorgegaan. Tijdens het eerste locatiebezoek in april bleek dat het dak over een relatief grote afstand oversteekt ten opzichte van de muur. Op enkele plaatsen is deze ‘oversteek’ doorbroken door regenpijpen waardoor hier gemakkelijk vleermuizen naar binnen kunnen. De ruimte tussen de boven- en onderkant schijnt hol te zijn en deze holle ruimte loopt over de gehele kerk. Hierdoor zijn de vleermuizen zeer mobiel en kunnen op verschillende plekken uit de ‘oversteek’ tevoorschijn komen.

5.1

Vaste verblijfplaats Tijdens de acht inventarisaties zijn geen uit- of invliegende laatvliegers waargenomen. Ook andere soorten zijn niet uit- of invliegend waargenomen. Tevens zijn geen sociale geluiden gehoord die wijzen op de aanwezigheid van vleermuizen in het gebouw. In het kraamseizoen komen de vrouwtjes meestal rond middernacht terug om hun jongen te zogen. Dit middernachtelijk terugkeren is niet waargenomen. Ook later in het seizoen is middennachtelijk zwermen (als aanwijziging voor paarverblijven en winterverblijf) niet waargenomen. Ook zijn in de late zomer en herfst geen indicaties aangetroffen dat de kerk gebruikt wordt als winterverblijfplaats.

5.2

Foerageergebied Tijdens alle inventarisaties zijn aan de zuidzijde van de kerk (Bredevoorde) foeragerende vleermuizen waargenomen. In de meeste gevallen betrof het gewone dwergvleermuizen die vanaf 20 minuten na zonsondergang kwamen jagen op de open plek tussen de bossages, die tegen de kerk staan. Incidenteel is een aantal keren een laatvlieger in een jagende groep dwergvleermuizen waargenomen. Tijdens de piek, ongeveer een half uur na zonsondergang, kwamen ongeveer 15 gewone dwergvleermuizen jagen langs de kerk op 28 juni. Gemiddeld werden 3 tot 4 gewone dwergvleermuizen per keer jagend gezien. Later op de avond wordt deze plek slechts incidenteel gebruikt. Tijdens het jagen gebruikten de vleermuizen nooit het grasveld, maar bleven dicht langs de kerk vliegen, waarbij ze achter de bossages door vliegen. Soms verdwenen ze daarbij voor een rondje over het plein of het grasveld, of maakten een rondje tussen de Italiaanse populieren door. Doordat de vleermuizen dicht langs het gebouw jaagden, gebruikten ze een zachte sonar, die meestal niet waarneembaar was vanaf de stoep. Verder zijn op het grasveld naast de kerk, bij de Bevervoorde, regelmatig jagende vleermuizen waargenomen. Hier jagen gewone dwergvleermuizen op grote snelheid relatief laag over het grasveld tussen de bomen door. Gemiddeld werden hier 1 tot 2 exemplaren tegelijkertijd jagend aangetroffen 1 tot 2 uur na zonsondergang. Ook later in de nacht werden hier af en toe jagende vleermuizen aangetroffen.



Ook het grasveld tussen de flat aan de Kruisvoorde en de flat aan de Rijnvoorde, grenzend aan de Bredevoorde, dient af en toe als jachtterrein voor vleermuizen. Tijdens 4 inventarisaties is hier later in de avond een jagend exemplaar waargenomen. De exacte soort kon niet worden vastgesteld.



6

BEOORDELING EFFECTEN

6.1

Betekenis van de kerk voor vleermuizen Vaste verblijfplaats Tijdens de acht locatiebezoeken zijn geen aanwijzingen gevonden dat laatvliegers gebruik maken van de voormalige kerk als vaste verblijfplaats. Door de ZWG is daarentegen vastgesteld dat op 14 april de voormalige kerk wel gebruikt werd als vaste verblijfplaats van laatvliegers. In overleg met de ZWG is geconcludeerd dat de kerk zeer waarschijnlijk de functie van ‘winterverblijfplaats’ voor laatvliegers heeft. Deze conclusie is getrokken omdat de VZZ in 2003 ‘relatief laat in het jaar’ laatvliegers heeft gezien en de ZWG ze heel vroeg in het jaar heeft waargenomen. De laatvliegers zijn later in het jaar, wanneer het gebruik als kraam- of zomerverblijven wordt verwacht, niet meer gezien door zowel de ZWG als Koenders & Partners. Tevens is de bouw van de kerk dusdanig dat het gebruik als winterverblijfplaats zeker aannemelijk is. Jachtgebied Tijdens de acht locatiebezoeken is gebleken dat het terrein rond de kerk functioneert als jachtterrein voor voornamelijk gewone dwergvleermuizen in de vroege avond. Opvallend is dat er nauwelijks jagende laatvliegers zijn waargenomen. Dit versterkt het vermoeden dat de kerk geen verblijfplaats (meer) is voor laatvliegers. Het foerageergebied van de gewone dwergvleermuis wordt niet beschouwd als essentieel onderdeel van het leefgebied, waarvoor een ontheffing op de Flora- en faunawet dient te worden aangevraagd, gezien het aantal vleermuizen dat maximaal en gemiddeld is gezien. Overig Verder zijn geen aanwijzingen dat de jagende gewone dwergvleermuizen hun verblijfplaats in de kerk hebben. Het is bekend dat in de kerk aan het Slingeplein een kraamkolonie gewone dwergvleermuizen huist. We verwachten dat de jagende dwergvleermuizen afkomstig zijn van deze nabijgelegen kraamkolonie, of een andere nabijgelegen kraamkolonie, aangezien ze vroeg in de avond komen jagen.

6.2

Effecten van de ingreep Aangezien er aanwijzingen zijn dat de voormalige kerk aan de Slinge wordt gebruikt als winterverblijfplaats, is het aannemelijk dat met de sloop van de kerk een (recente) verblijfplaats verloren gaat. Daarom kan worden gesteld dat de sloop van de kerk ernstige gevolgen voor de plaatselijke populatie laatvliegers.



7

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

7.1

Gevolgen voor de wetgeving De voorgenomen werkzaamheden zullen leiden tot beschadiging en vernietiging van een (recente) winterverblijfplaats van laatvliegers. Derhalve wordt door het uitvoeren van de werkzaamheden de verbodsbepaling uit artikel 11 van de Flora- en faunawet overtreden.

7.2

Vrijstellingen en ontheffingen Alle vleermuissoorten zijn strengbeschermde soorten (tabel-3) onder de Flora- en faunawet en zijn tevens beschermd onder de Habitatrichtlijn. Voor het beschadigen of vernielen van vaste verblijfplaatsen (zoals kraamkolonies, zomer- en winterverblijfplaatsen) dient een ontheffing op de Flora- en faunawet te worden aangevraagd. Ten aanzien van de laatvlieger verdwijnt met het slopen van de voormalige rooms-katholieke kerk zeer waarschijnlijk een vaste verblijfplaats. Voor de voorgenomen sloopwerkzaamheden van de kerk dient een ontheffing op de Flora- en faunawet te worden aangevraagd bij het bevoegd gezag; het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Toetsing Bij het aanvragen van een ontheffing voor een tabel-3 soort wordt getoetst aan de zogenaamde ‘zware toets’. Bij een ‘zware toets’ wordt de aanvraag getoetst op de volgende aspecten4; In welke mate wordt de functionaliteit van de vaste voortplantings-, rust- en/of verblijfplaats aangetast door uw activiteiten?’; Is er een wettelijk belang?; Is er een andere bevredigende oplossing?; Komt de gunstige staat van instandhouding niet in gevaar?. Deze afwegingen zullen uitgebreid worden besproken in hoofdstuk 8.

4

Aangepaste beoordleing ontheffing ruimtelijke ingrepen Flora- en faunawet. Dienst Regelingen, Ministerie va Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2009.



8

ONTHEFFING OP DE FLORA- EN FAUNAWET Voor het vernietigen van vaste verblijfplaats (winterverblijf) van de vleermuissoort laatvlieger (Eptesicus serotinus) dient een ontheffing op artikel 11 van de Flora- en faunawet te worden aangevraagd. De aanvraag zal door het ministerie van LNV worden getoetst aan de voorgenoemde vier criteria. In de volgende paragrafen zal per criterium worden onderbouwd waarom onzes inziens de aanvraag tot ontheffing kan worden gehonoreerd.

8.1

Aantasting vaste verblijfplaats In welke mate wordt de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rust- en verblijfplaats aangetast door de werkzaamheden? In de voormalige rooms-katholieke kerk aan de Slinge 76-78 is aan de kant van de Bredevoorde een winterverblijf van laatvliegers aangetroffen. Door de voorgenomen sloop van de voormalige kerk gaat de winterverblijfplaats voor deze vleermuissoort volledig verloren. Bij de sloop kan de vaste verblijfplaats niet worden gespaard.

8.2

Wettelijk belang Is er een wettelijk belang? Vleermuizen staan op tabel-3 van de Flora- en faunawet en zijn opgenomen in Bijlage IV van de Habitatrichtlijn. In de uitleg op de ‘aangepaste beoordeling ontheffing ruimtelijke ingrepen Flora- en faunawet’ worden de drie belangen aangegeven, waarvoor voor Bijlage IV Habitatrichtlijn-soorten bij ruimtelijke ingrepen ontheffing kan worden aangevraagd. De voorgenomen sloop en herontwikkeling wordt uitgevoerd in het kader van belang e; ‘dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu wezenlijke gunstige effecten’. Na de sloop zal op het plangebied Slinge 76-78 een woonzorgcomplex voor ouderen worden gebouwd. Dit complex dient ter vervanging van een volledige locatie (verzorgingshuis Zuidwijk) en een deel van een andere locatie (verpleeghuis Smeetsland) van de opdrachtgevende zorginstelling. De mensen die in het nieuwe woonzorgcomplex komen wonen, moeten beschikken over een zogenaamde indicatie voor verblijf. Dat kan zijn op grond van somatische (fysieke) beperkingen of psychogeriatrische (dementie) beperkingen. De indicaties worden afgegeven door het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg). Het huidige verzorgingshuis Zuidwijk (132 plaatsen) heeft in 2006 bij de zogenaamde ‘monitoring gebouwen in de verpleging en verzorging’ de code 'rood' gekregen. De code rood betekent dat de locatie functioneel niet voldoet aan de wettelijke bepalingen, zoals de grootte van de kamers en de sanitaire voorzieningen. Het verpleeghuis Smeetsland in RotterdamIJsselmonde is een verpleeghuis met 220 bewoners met een ernstige psychogeriatrische beperking. Smeetsland beschikt nog over 16 vierbedkamers. Per 1 januari 2011 is door het Ministerie van VWS bepaald dat de instellingen alleen nog mogen beschikken over (deelbare) tweepersoonskamers. Het doorexploiteren van de vierbedskamers heeft tot gevolg dat de toelating wordt ingetrokken, met andere woorden, er is geen financiering meer. De bedden dienen per 31 december 2010 'uitgereden' te worden zodat er nog maar twee personen op een kamer (o)verblijven. Voor de bewoners van verzorgingshuis Zuidwijk en een deel van de bewoners van verpleeghuis Smeetsland dient dus een nieuwe plek gezocht te worden, die aan alle eisen voldoet.



8.3

Andere bevredigende oplossing Is er een andere bevredigende oplossing? Renovatie of vervangende nieuwbouw van het pand Zuidwijk wordt als niet haalbaar, zowel financieel als technisch, en niet wenselijk gezien door de verhuurder van het pand. Voor een deel van de locatie Smeetsland moet in ieder geval een nieuwe locatie worden gevonden. Voor de herhuisvesting van de bovengenoemde twee zorglocaties is gekozen voor de locatie van de voormalige kerk aan de Slinge. Het plangebied ligt aan de Slinge; een winkelgebied met alle voorzieningen, zoals een supermarkt, winkels, bibliotheek, huisartsenpost, buurthuis etc. Voor de bewoners is het uitermate belangrijk dat zij al deze voorzieningen op “rollator-afstand” hebben en dus nog zelf kunnen voorzien in hun dagelijkse behoefte en daarin niet afhankelijk zijn van derden. Tevens is het voor de bewoners van verzorgingstehuis Zuidwijk zeer belangrijk dat ze in de buurt van het oude pand kunnen blijven wonen. Vaak wonen ze al hun hele leven in de wijk en bevinden al hun sociale contacten zich in de buurt. Voor de locatie Smeetsland is de exacte locatie van het nieuwe pand minder van belang, omdat zij zich door haar specifieke doelgroep richt op de gehele Zuidoever van Rotterdam. Bij de ontwikkeling van het nieuw woonzorgcomplex kan, door in één nieuw pand beide instellingen te vestigen, de gezochte vervangende capaciteit voor Smeetsland echter op korte termijn en op de juiste manier worden opgevangen. Technisch en logischerwijs is het niet haalbaar om de huidige bebouwing te behouden, terwijl wel wordt voldaan aan alle eisen die gesteld worden aan de huisvestiging van de bewoners. Het huidige gebouw is gebouwd in 1959 als kerk met alle daarbij behorende constructies en staat sinds 3 februari 2004 leeg. Het gebouw is veel te klein om de geplande woningen te realiseren. Om het gebouw aan te passen zou het dermate radicaal verbouwd moeten worden (bijvoorbeeld verandering gevel, extra vloeren, extra daglichtopeningen en balkons) dat dit in de praktijk gelijk staat aan sloop. Bovendien zouden de delen waar de laatvliegers zich mogelijk bevinden; het dak, de daklijsten en de buitenspouwmuren, moeten worden opengebroken en deels verwijderd om installaties en constructies aan te brengen. Ook inpassing van de bestaande kerk in het nieuw te bouwen woonzorgcomplex is vanwege de constructieve en cosmetische aanpassing geen reële optie. Daarbij is de verwachting dat de cliënten, die een grote diversiteit van culturele achtergronden kennen, het mogelijk een belemmering vinden om in een voormalig (rooms-katholiek) kerkgebouw te (moeten) wonen. Zodoende hebben de opdrachtgever en de zorgverlener besloten om de bestaande bebouwing te slopen en een nieuw woonzorgcomplex te realiseren, dat voldoen aan alle moderne eisen.

8.4

Gunstige staat van instandhouding Komt de gunstige staat van instandhouding niet in gevaar? De voormalige kerk aan de Slinge doet dienst als winterverblijf voor laatvliegers. In het najaar van 2003 en het voorjaar van 2009 zijn respectievelijk 15 en (minimaal) 3 uitvliegende dieren geteld. Door de sloop van de voormalige kerk gaat een winterverblijf verloren. Zodoende wordt artikel 11 van de Flora- en faunawet overtreden. Tijdens de sloop en herontwikkeling van het perceel zullen mitigerende maatregelen worden toegepast, zodat schade op korte termijn aan de populatie laatvliegers wordt voorkomen. De mitigerende maatregelen worden uitgewerkt in paragraaf 9.1. De opdrachtgever heeft tevens toegezegd de nieuwbouw geschikt te maken voor verblijvende vleermuizen door de bouwconstructie dusdanig te (laten) maken dat op strategische plekken spouwmuren en daklijsten toegankelijk zijn. Hierdoor wordt de toekomstige staat van instandhouding van de plaatselijke populatie laatvliegers niet geschaad.



Op korte termijn zal de plaatselijke populatie laatvliegers enige hinder ondervinden van de sloop, omdat voor winterblijven van laatvliegers geen kunstmatig alternatief bestaat. Laatvliegers zullen niet in vleermuiskasten overwinteren. De laatvliegers zijn gedurende de zomer van 2009 op verschillende plekken in de wijk Zuidwijk en in omliggende wijken aangetroffen, waardoor mag worden aangenomen dat verspreid door in dit gebied, zomerverblijven van laatvliegers aanwezig zijn. Waarschijnlijk kunnen de laatvliegers deze verblijven ook als winterverblijf gebruiken, iets wat niet ongewoon is in deze soort. Mogelijk hebben de laatvliegers altijd de voorkeur gegeven aan de kerk aan de Slinge om te overwinteren, maar zullen zij na de sloop van de voormalige kerk wel gebruik maken van deze opties. Voorts zijn in de wijk en aansluitende gebieden mogelijk meer gebouwen (te beoordelen op bouwstijl ed) geschikt als winterverblijfplaats. Zodoende wordt op korte termijn, tussen sloop en de voltooiing van de herbouw, minimale aantasting van de populatie laatvliegers verwacht. Na voltooiing van de nieuwbouw kan het gebouw opnieuw in gebruik worden genomen als (winter-)verblijfplaats, waardoor op lange termijn geen tot minimale aantasting van de populatie laatvliegers wordt verwacht.



9

MITIGERENDE EN COMPENSERENDE MAATREGELEN De bedoeling van mitigerende maatregelen is de laatvliegers niet tot zo weinig mogelijk last en schade te laten ondervinden van de voorgenomen sloopwerkzaamheden en herontwikkeling. Dit kan door rekening te houden met de specifieke levensgewoontes van de laatvliegers en de specifieke functie van het gebouw voor laatvliegers. De mitigerende maatregelen gaan zowel op voor de tijd van de werkzaamheden als de werkwijze. Door het uitvoeren van mitigerende maatregelen wordt rekening gehouden met de functie als winterverblijfplaats voor laatvliegers. Tevens wordt door het nemen van compenserende maatregelen de toekomstige situatie weer geschikt voor laatvliegers. De mitigerende en compenserende maatregelen worden begeleid door een ecoloog met ervaring op het gebied van vleermuizen. In bijlage 6 is het Curriculum Vitae van de ecoloog opgenomen.

9.1

Mitigerende en compenserende maatregelen De mitigerende maatregelen betreffen: Sloopwerkzaamheden uitvoeren in het zomerseizoen (mei-augustus); Na de winterslaap van de vleermuizen (na maart) het gebouw ongeschikt te maken voor vleermuizen; Het ongeschikt maken dient te worden bewerkstelligd door het verwijderen van de gehele oversteek (of daklijst als dat niet mogelijk is) en het maken van gaten de spouwmuur aan de kant van de zuidkant van het gebouw. Rondom het gebouw dienen alle daklijsten verwijderd te worden. Hierdoor ontstaat veel meer ventilatie, waardoor het binnenklimaat ongeschikt wordt voor vleermuizen; Een dag voorafgaand aan het ongeschikt maken het gebouw controleren op verblijvende vleermuizen d.m.v. een avondinventarisatie; Indien bij het slopen toch vleermuizen in de kerk worden aangetroffen, dient het werk stilgelegd te worden en de situatie te overleggen met een deskundige op het gebied van vleermuizen; Het nieuw te bouwen complex geschikt maken voor (winter-)verblijfplaatsen van laatvlieger. Bij voorkeur wordt het gebouw aan de kant van de Bredevoorde geschikt gemaakt op plekken waar de bewoners er geen hinder van ondervinden, zoals bij het trappenhuis, liftgebouw en bij de verwarmingsketels. Het geschikt maken kan het beste gebeuren door spouwmuren en daklijsten toegankelijk en geschikt te maken; Bij de definitieve inrichting van het terrein rekening houden met vleermuizen in het lichtplan en groeninrichting, waarbij de huidige situatie als voorbeeld wordt aangehouden. Licht dient zoveel mogelijk vermeden te worden op de plekken die geschikt gemaakt zijn als mogelijke verblijfplaats; Het plangebied geschikt te maken als jachtgebied voor gewone dwergvleermuis door het planten van (grote) bomen en bossages na de nieuwbouw. Broedvogels De Flora- en faunawet beschermt daarnaast ook alle inheemse vogelsoorten: voor (mogelijke) verstoring of schade toegebracht aan broedende vogels kan geen ontheffing worden aangevraagd in het kader van de Flora- en faunawet. Werkzaamheden waarbij broedvogels worden verstoord of aangetast, mogen derhalve niet worden uitgevoerd. Het ministerie van LNV hanteert geen vaste grensdata voor het vogelbroedseizoen; van belang is of de werkzaamheden een broedgeval verstoren of vernietigen.



Daarom is het van groot belang de werkzaamheden, die broedvogels kunnen schaden, buiten het vogelbroedseizoen uit te voeren. Wij adviseren om: Bomen en bossages in ieder geval voor aanvang van de werkzaamheden te rooien; Bomen en bossages buiten het vogelbroedseizoen te rooien (indicatie: voor begin maart); Indien dit niet mogelijk is, voorafgaand aan de werkzaamheden bomen en bossages te (laten) controleren op broedende vogels. 9.2

Zorgplicht Naast de regelingen omtrent (streng) beschermde soorten, is in de Flora- en faunawet ook een algehele zorgplicht opgenomen. De zorgplicht geldt te allen tijde en voor alle flora en fauna, ongeacht eventuele beschermingsstatus en verkregen ontheffingen. De zorgplicht stelt dat ‘iedereen, indien redelijkerwijs mogelijk, voldoende zorg in acht moet nemen voor alle planten en dieren en hun leefomgeving’. De zorgplicht geldt dus voor alle te slopen bebouwingen, ook die waar geen beschermde dieren/of plantensoorten voorkomen. Om de zorgplicht te concretiseren, zijn een aantal simpele en werkbare methoden omschreven, zodat aan de zorgplicht kan worden voldaan. De volgende maatregelen worden aangeraden: de werkzaamheden tussen zonsopkomst en zonsondergang plaats te laten vinden; het gebruik van licht op het terrein na zonsondergang zo veel mogelijk te beperken als het gebruik van licht na zonsondergang niet te voorkomen is, gebruik te maken van gerichte lichtbronnen (afschermen aan de boven- en achterzijde); voorafgaand aan het rooien en kappen het plangebied te controleren op (beschermde) grondgebonden dieren en deze de ruimte te geven te vluchten; voorafgaand aan de werkzaamheden het plangebied en directe omgeving te controleren op broedende vogels; tijdens de werkzaamheden alert te zijn op het voorkomen van (beschermde) dieren op en rond het terrein; bij het voorkomen van (beschermde) dieren, deze de tijd te gunnen om te vluchten; waar noodzakelijk de hulp van een ter zake kundige in te roepen; indien men (andere) beschermde soorten aantreft, dient altijd het advies van een ter zake kundige te worden ingewonnen.



10 VERANTWOORDING Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv is een onafhankelijk adviesbureau en verklaart hierbij geen financiële of juridische belangen te hebben bij de uitkomst van het uitgevoerde onderzoek. Het is niet toegestaan, dit rapport zonder schriftelijke toestemming van Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv anders dan in zijn geheel (met inbegrip van bijlagen) te reproduceren.



11 LITERATUUROPGAVE 1.

‘Hoofdlijnen natuurbeschermingsrecht’, Backes, Ch.W. e.a. 2004, SDU Uitgeverij, ‘s Gravenhage.

2.

‘Brochure ‘Buiten aan het werk? Houdt tijdig rekening met beschermde dieren en planten!’, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

3.

‘Algemene Handreiking Natuurbeschermingswet 1998’, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2005.

4.

‘Vaststelling van rode lijsten flora en fauna’, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, 2004.

5.

‘Flora- en faunawet. Wet houdende de regels ter bescherming van in het wild levende planten- en diersoorten’ (25 mei 1998), Staatblad nr. 102, 1998.

6.

‘Besluit houdende wijzigingen van een aantal, algemene maatregelen van bestuur in verband met wijziging van artikel 75 van de Flora- en faunawet en enkele andere wijzigingen’ (10 september 2004), Staatsblad nr. 501, 2004.

7.

‘Wet tot wijziging van de Natuurbeschermingswet 1998 in verband met Europese verplichtingen’ (20 januari 2005), Staatsblad nr. 195, 2005.

8.

‘Wijziging Regeling vrijstelling beschermde dieren plantensoorten Flora- en faunawet’, Staatscourant nr 195, 2005.

9.

‘Bekendmaking lijsten beschermde soorten’, Staatscourant nr. 220, 2001.

10.

‘Regeling aanwijzing dieren plantensoorten Flora- en faunawet’, Staatscourant nr. 51, 2002.

11.

Handleiding voor het monitoren van amfibieën in Nederland’, Smith, G.F.J. en A. Zuiderwijk, 2001, RAVON – werkgroep Monitoring, Amsterdam.

12.

Tabellen beschermde soorten, behorende bij de Flora- en faunawet, 2005.

13.

Protocol voor het inventariseren van vleermuizen. Gegevensautoriteit Natuur, Netwerk Groene Bureaus en Zoogdiervereniging, 2 april 2009.

14.

Flora en faunaonderzoek bestemmingsplan Zuidwijk (stadsdeel Charlois). Implementatie Flora- en faunawet verkenning ecologische waarden. Velthuijsen, van. O., en R. van der Zwaag, 4 juni 2008, Ingenieursbureau, Gemeentewerken, Gemeente Rotterdam.

15.

Vleermuizeninventarisatie Rotterdam Zuidwijk, vleermuizen en stadsvernieuwing. Achterkamp, G. en H.J.G.A. Limpens, VZZ-rapport nr 2003.039, VZZ, Arnhem.

16.

Vleermuisonderzoek Zuidwijk, Rotterdam, 2008/2009. F.A. van Meurs, Stichting Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland, november 2009.



BIJLAGE 1

OVERZICHTSTEKENING REGIONALE SITUATIE

Omgevingskaart

Klantreferentie: 80255

0m

125 m

625 m

Deze kaart is noordgericht. Schaal 1: 12500 Hier bevindt zich Kadastraal object CHARLOIS K 909 Slinge 76, 3085 EW ROTTERDAM © De auteursrechten en databankenrechten zijn voorbehouden aan de Topografische Dienst Kadaster.

BIJLAGE 2

OVERZICHTSTEKENING PLANLOCATIE

BIJLAGE 3

OVERZICHTSTEKENING NIEUWBOUW

groen/vluchth

euvel

Slinge

straat

P

parkeren trottoir fietspad trottoir

grenzing

70

exploitatiebe

genn ninge wonin pswo oeps groe renngr ontotore woon wo

GW-01

GW-02

GW-01

TRAP 2 MIVA

GW-03

GW-03

TR

BERG. TRAP 1

80-142

GW-03 ENTREE

VERGAD ERZAAL/ TEAMPO ST 28m2

ENTREE

gem.ruimten gem. ruimten

RECEPTIE/ GASTVROU W 30m2

GRUIMTE ONTMOETIN 125m2

MIVA

BERGING 9m2

BERGING 5m2

LIFT

TECHN. 4m2

Bevervoorde

tenn ente men rtem parte appa rgap zorg renn zo tore onto woon wo

LIFT

Koffiehoek

Pantry

APT-01

GW-01

TR TR

50m2 BERGING 5m2 TECH.

LIFT

TIONE MULTIFUNC RUIMTE 28m2

x. H=23m ma SCOOTM OBIEL 38m2

BERGING 7m2

ZUURST OF 3m2

TERRAS 25m2

GEMEENSC HAPPELIJK BUITENRUIM TE 64m2

LE

CONTAIN ERRUIMT E 24m2

BERGING 5m2

terras

SLUIS

APT-02

BERG.

trottoir

Hagenvoorde

ER WOONKAM

TRAP 1

trottoir

CONTAIN ERRUIMT E 22m2

parkeren

TRAP 2

P fietsenstalling

parkeren

APT-01 APT-01

P

trottoir

Bredevoorde straat 10

12

14-24

26

28

30

32-42

44

46

48

50-60

64

66

68-78

80

82

84

86-96

98

100

102

104-114

116

-11

62

trottoir

BIJLAGE 4

LOGBOEK

Logboek Vleermuizeninventarsatie Slinge Algemene projectgegevens Opdrachtgever WaVo Projectontwikkeling B.V. Contactpersoon Dhr. F. Rienks Projectgebied Kerk en bijgebouwen Adres Slinge 76-78 in Rotterdam Referentienummer FR/LVK/VDV14759ov1 Projectnummer 90243 Offerte Voorgenomen herontwikkeling plangebied In 2003 in de kerk een kraamkolonie laatvliegers waargenomen door de VZZ. Doel is deze waarneming te controleren zodat of een ontheffing kan worden aangevraagd voor de sloop, danwel de sloop onmiddellijk doorgang kan laten vinden Opzet: 8-tal avondinventarisaties (evt ochtend) tussen eind mei en begin augustus Datum en tijd Veldwerk door: Resultaten:

20 april 2009 20:30-22:15 Marlien de Voogd Eerste inventarisatie. Zon onder: 20:46 Veldbezoek is gebracht ivm bomeninventarisatie diezelfde middag. Uit het rapport van de VZZ is vermeld dat de kolonie laatvliegers zich aan de achterkant (Bredevoorde-kant) bevindt, onder de dakrand. Het gebouw is in de middag geinspecteerd tijdens de bomeninspectie. Het is duidelijk te zien dat het platte dak ca een halve meter uitsteekt over de muur. In deze oversteek zijn op regelmatige afstand van elkaar gaten aanwezig, deze lijken daar te horen zitten en dus niet het resultaat van vandalisme of ouderdom. Een deel van de oversteek is verborgen achter dikke begroeiing, waardoor deze delen uit te sluiten zijn. Zie ook de foto’s onder 80255\vleermuizen en bomen. Vanaf voor zonsondergang (20:30) gepost op het grasveld bij de achterkant. Tot 21:10 niets te zien en niets te horen, ook nog behoorlijk licht. Vanaf 21:10 regelmatig enkele gewone dwergen en waarschijnlijk af en toe een enkele laatvliegers, die daar, zo lijkt het, eerder jagend, dan uitvliegend zijn. De meeste vlogen dicht langs de kerk, wat ook logisch is aangezien het open gedeelte van het grasveld relatief licht is ivm de lantaarnpaal op de stoep. Heb de vleermuizen niet zien keren in de bosjes, maar zou wel het meest logisch zijn. Doorgang naar grasveld richting oost en plein/ grasveld westzijde niet heel waarschijnlijk ivm veel wind en openheid. Jagen onder boomtoppen, niet over. Gedurende de schemer op verschillende plekken (oa direct onder het dak ivm beter zicht) maar geen bewijs van uitvliegende laatvliegers. Zie ingescande tekening van wrs jachtroutes.

Datum en tijd Veldwerk door: Resultaten:

20 mei 2009 21:00-23:00 Marlien de Voogd Tweede inventarisatie. Zon onder 21:35 Tijdens de inventarisatie was er ongeveer evenveel activiteit rond de kerk als de vorige keer. Ongeveer een half uur na zonsondergang kwam de eerste gewone dwerg jagen, op dezelfde plek als de vorige keer. De echo klinkt heel zwak omdat de dieren zo dicht bij het gebouw foerageren. Rond 22.15 werden enkele dieren (2-3) tegelijk gehoord. Tevens enkele fouragerende dwergen door de straat te

vliegen. Geen aanwijzingen dat er vleermuizen in het pand zitten. Geen vleermuizen zien of horen uitvliegen Uit gesprek met de bewoners bleek dat de ZWGZH het vermoeden heeft dat de vleermuizen hun ingang hebben aan de linkerhoek van het gebouw, dus links van de italiaanse populieren. Heb niet begrepen dat zij al verblijvende vleermuizen hebben gezien, maar ook niet begrepen dat ze die niet hebben gezien. Datum en tijd Door: Resultaten:

27 mei 2009 21:00-23:00 Marlien de Voogd en Anton van Meurs Derde inventarisatie. Zon onder: 21:45 Vleermuisinventarisatie met Anton Meurs van ZDWG-ZH. Het weer zat niet mee, koud en miezerig, dus de (jagende) vleermuizen lieten zich niet zien. Een enkele foeragerende gewone dwerg op de bekende plek gezien, ook enkele overvliegende exemplaren die tussen de flats verdwenen, Geen laatvliegers gezien, ook niet uitvliegend uit de kerk. Anton vertelde mij dat de ZDWG in opdracht van de gemeente al vanaf september met inventarisaties bezig is. Hij vertelde ook dat tussen de platen en het echte dak een ruimte van ca 80 cm hoogte zit, die open is over de gehele lengte van de kerk. Hierdoor kunnen de vleermuizen overal komen en is het dus ook goed mogelijk dat ze uit een willekeurig gat uitvliegen.

Datum en tijd Door: Resultaten:

28 juni 2009 21:45-00:15 Marlien de Voogd Vierde inventarisatie. Zon onder: 22:04 Het weer was redelijk maar hei-ig en een hoge luchtvochtigheid. Tussen 22:10 en 22:30 was het op de open plek langs de lange kant van de kerk druk tot erg druk (schatting 10-20 exx) met jagende gewone dwergvleermuizen zoals bij de vorige keren. Ook een enkele laatvlieger jagend gezien dit keer. De dieren vliegen snel heen en weer en verdwijnen regelmatig uit zicht, waarschijnlijk tussen (of over) de bomen en over de dakrand. Ze blijven tegen de kerk aan jagen en komen nauwelijks tot op het open gedeelte van het grasveld. Het blijft onduidelijk of de dieren van elders komen en hier komen jagen of dat ze uit de kerk komen. Ik heb ze niet letterlijk uit de kerk zien komen, maar zie ze ook nooit zien komen aanvliegen over het grasveld. Ze komen dus of achter de bomen langs (via het plein, of via het grasveld aan de oostkant), of toch uit de kerk. Dat laatste sluit ik nog niet uit, want het is een groot en donker en onoverzichtelijk gebouw met een groot oppervlakte waar de dieren uit kunnen komen (de ruimte achter de overhang is een grote ruimte, dieren kunnen zich hier vrij bewegen) en dat oppervlakte is te groot en donker om goed zicht op te houden. Wat ik opvallend vind is dat de dieren in dat geval niet uitvliegen en rechtstreeks naar een goede jachtplek gaan, zoals je zou verwachten, maar blijven hangen rondom het gebouw, en misschien ook wel meerdere keren in- en uitvliegen. Ik hoor ook geen sociale geluiden. Het geluid zit op frequentie 38-45 Hz. Het geluid is ook pas te horen als je er zowat onder staat. Zoals gezegd; de grootste drukte was direct na zonsondergang, tot ca 22:30, daarna bleef nog 1 exx jagen. Gewacht tot 00:15 ivm terugkerende vrouwen voor het zogen, maar niets gezien. Wel jagende vleren in de buurt: rondom de tulpenbomen op het grasveld ten oosten en tussen de flats werd op

hoge snelheid laag relatief laag (ca 1-1.5 meter) gejaagd. Datum en tijd Door: Resultaten:

13 juli 2009 21:30-00:30 Marlien de Voogd Vijfde inventarisatie. Zon onder: 21:55 19 graden, droog, warm. Geen uitvliegende vleermuizen gezien, dit keer stond ik zeker weten op de goede plek en op tijd. In het linkerdeel van het gebouw (dus nog links van de italiaanse populieren) geen activiteit gezien, wel zwijgende jagende gierzwaluwen, die rondom de bomen en het huis circelden. Raakten ook bij iedere bocht de muur van de kerk bewust aan…spinnen? Op de open plek wederom veel jagende vleren, veelal dwergjes. Circa tot 15 exx, piek was tussen 21:40 en 22:40, daarna werd het rustig. Geluid piek rond 48 Hz, en vliegbeeld typisch voor gewone dwerg. Vanaf de weg is het geluid niet te horen, je moet echt onder het gebouw gaan staan. Na 22:40 een rondje door de wijk gelopen, ook hier geen tot weinig activiteit. Daar waar verwacht (de watergangen) was niets te doen. Soms duikt er een vleer op op een onverwachte plaats, vaak op doorreis, want je hoort hem dan maar 1x. Verdwijnen voordat je ze hebt kunnen determineren. Wel veel activiteit van dwergen rond de andere kerk, geen van allen te zien. Op dat moment waaide het redelijk en begon het ook te regenen. Vanaf 23:40 weer gepost bij de kerk: op het grasveld rechts van de kerk fourageerde een of twee vleermuizen, dit waren waarschijnlijk laatvliegers, en ook een vleermuis op het grasveld tussen de flats. Rond en vlak na middernacht geen activiteit rond de kerk. Geen terugkerende beesten.


16 juli 2009 03:30-06:00 Marlien de Voogd Zesde inventarisatie. Zon op: 5:38 16 graden, droog Geen vleermuizen te zien bij de kerk, geen dwergen maar ook geen laatvliegers. Heb het gevoel dat de laatvliegers elders in de wijk zitten. Tussen 5:00 en 5:15 was het plotseling enkele jagende dwergen op de bekende plaats langs het gebouw. Het leek meer op jagen dan op zwermen, want het waren maar 2-3 exx en bovendien leek het gedrag (rondjes met veel dwarrelen, niet de muur raken, vaak niet eens in de buurt van de muur) meer op jagen dan zwermen. Toch waren niet veel feeding-buzzes te horen. Voor het geval dat het er nu in het gebouw een verblijfplaats zit, toch gewacht tot ruim na zonsopkomst. Tussendoor twee maal snel op de andere bekende plekken geweest; in beide gevallen geen jagende vleermuizen op de veldjes (naast de kerk en tussen de flats), 3-4 exx op route in de nacht, maar te snel om te determineren. Ook beide keren bij de andere kerk geweest: tussn 4:15 en 4:30 veel geluid van dwergen, maar niets te zien (ook niet met nachtkijker). Tussen 5:20 en 5:30 geen activiteit daar. Ook geen activiteit meer gezien bij de katholiek kerk


4 augustus 2009 21:00-23:30 Marlien de Voogd Zevende inventarisatie. Zon onder 21:24 16 graden, droog maar bewolkt. Geen vleermuizen uit de kerk zien komen, afwisselend op de open plek en onder de linkerhoek van de kerk gepost, maar geen vleermuizen uit zien vliegen. Rond 21:45 begonnen de dwergvleermuizen te foerageren, maar ze komen blijkbaar niet over de linkerpunt van de kerk, want daar heb ik ze niet gezien of gehoord. Bedoeld kleinere aantallen dan de vorige avondinventarisatie; maximaal 5-9 exx samen jagend. Rond 22:20 liep de jaagactiviteit af. Op het grasveld langs de Beveroorde 1 exx later op de avond horen jagen, zeer waarschijnlijk ook een dwergvleermuis. Tussen de flats niets te zien. Later op de avond komen af en toe nog 1 of 2 dwergvleermuizen jagen bij de kerk, maar geen grote aantallen meer. Gewacht tot bijna middernacht, maar geen terugkerende of zwermende dieren gezien.


21 augustus 2009 20:15-22:15 Marlien de Voogd Achtste inventarisatie. Zon onder 20:51 15-18 graden, droog maar veel wind Wederom vleermuizen (2-7 exx maximaal tegelijk) zien foerageren, maar duidelijk geen vleermuizen uit (of in) de kerk zien vliegen. Voornamelijk gepost bij de linkerhoek van de kerk, totaal geen aanwijzingen voor verblijfplaats vleermuizen. In de rechterhoek bij de open plek foerageerden weer dwergvleermuizen, ook op het grasveld naast de kerk een aantal foeragerende dieren (waarschijnlijk dwergen) gedurende de hele avond.

BIJLAGE 5

FOTO-RAPPORTAGE

Foto 1: de kerk gezien vanaf de Bevervoorde

Foto 2: de kerk gezien vanaf de Slinge

Foto 3: achterzijde van de kerk, vanaf Bredevoorde, ten hoogte van de woning

Foto 4: achterzijde van de kerk, vanaf kruising Bevervoorde - Bredevoorde

Foto 5: onderzijde van de overstekende dakrand; gaten

Foto 6: onderzijde van de overstekende dakrand: gaten bij de regenpijpen

BIJLAGE 6

CURRICULUM VITAE

Curriculum Vitae Persoonlijke gegevens Naam: Functie: Werkervaring:

drs. M. de Voogd (Marlien) Ecoloog 4 jaar

Opleidingen Rijksuniversiteit Groningen Opleiding: Biologie Specialisatie: Dierecologie en Diergedrag Atheneum Cursussen Vleermuizen inventariseren (VZZ, 2008) Vleermuizen op kerkzolders inventariseren (VZZ, 2009) Cursus ‘Vleermuizen en Planologie (Zoogdiervereniging, 2009) VCA vol (2008) Veiligheid langs het spoor (2008) Functies 2008 – heden

Koenders & Partners bv Functie: Ecoloog Taken: rapporteren, adviseren en uitvoeren van ecologische onderzoeken soortenbescherming (Flora- en faunawet) en gebiedsbescherming (Vogelrichtlijn, Habitatrichtlijn, Natuurbeschermingswet en Wet op Ruimtelijke Ordening). Bomeninventarisatie ten behoeve van kapvergunningen.

2006 – 2007

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Perceels-registratie, Dienst Regelingen Functie: administratief medewerker Taken: beoordelen en muteren van subsidieaanvragen, waar noodzakelijk relaties bellen om aanvullende informatie te vragen

feb – mei 2006

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Functie: medewerker LNV Loket (klantenservice), Taken: klanten telefonisch informeren over verscheidene regels en regelingen omtrent subsidies

Projectreferenties Koenders & Partners 2009

VORM Ontwikkeling bv Nader onderzoek vleermuizen kerk Slinge te Rotterdam Bomenopname tbv kapvergunning Slinge te Rotterdam Meerlanden Civiel BV Broedvogelinventarisatie locatie Voorbancken te Vinkeveen Veiligheid langs het spoor

Curriculum Vitae Marlien de Voogd

2009 vervolg

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Advisering ecologische aspecten baggerwerkzaamheden Gemeente Beuningen Ecologische quickscan aan te leggen leidingen tracé Beuningseplas Poort 6 Advisering ecologische aspecten sloop Huize Haarwijk te Gorinchem Gemeente Den Haag, DSO Ecologische risico-beoordeling Mient te Den Haag Nader onderzoek vleermuizen Mient te Den Haag

2008

Bouwcombinatie Lely 200 (MNO Vervat) Ecologische begeleiding Hanzelijn – contract Lelystad Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Oriënterend ecologisch onderzoek en Voortoets habitatonderzoek Hoge Kwelvaart (gelegen tussen Kreileroord en Robbenoordbos) Oriënterend ecologisch onderzoek diverse watergangen te Schagen VORM Ontwikkeling bv Oriënterend ecologisch onderzoek Schoolstraat te Berlicum Bomenopname tbv kapvergunning Schoolstraat te Berlicum Sent One bv Ecologische onderbouwing bestemmingsplan-wijziging Julianastraat te Reuver Rijn en Vecht Ontwikkeling bv Oriënterend ecologisch onderzoek Schaikseweg te Leerdam, inclusief aanvraag ontheffing Flora- en faunawet

Onderzoekservaring 2006

“Birds and Climate Change; how long-distance migratory birds are dealing with climate change” Dr. C. Both Colloquium (literatuuronderzoek, uitmondend in een presentatie), over de manier waarop migrerende vogels omgaan met klimaatsverandering.

2003

“Habitat gebruik en jachtrendement in de Grauwe Kiekendief” Dr. C. Dijkstra, Dr. J. Komdeur en dhr B. Koks (SOVON) Een veldonderzoek, dat naast het participeren in het lopende onderzoek aan de grauwe kiekendief, speciaal inging op het jaaggedrag van de mannen. Het lopend onderzoek bestond uit het zoeken van paren, het lokaliseren van nesten, protocolleren van gedrag, voedselresten verzamelen en determineren en het meten van voedselbeschikbaarheid (jaarlijkse muizencensus). Mijn eigen project bestond uit het vangen en voorzien van zenders van twee volwassen mannen met jongen, waarna ze werden gevolgd en hun gedrag geprotocolleerd. De resultaten hiervan laten zien hoeveel tijd mannen met jongen jagend doorbrengen, hoe ze hun omgeving daarvoor gebruiken en in hoeverre de efficiency van het jagen afhangt van teeltgewas en agrarisch ingrijpen.

2002 – 2004

“Sex-specifieke migratie, overleving en groei in de Lepelaar” Dr. S. Verhulst en dhr O. Overdijk (Natuurmonumenten) Een gecombineerd veld-laboratorium onderzoek, waarbij is geparticipeerd in het lang-


lopende beschermingsprogramma aan de Lepelaar. Voor het eigen onderzoek zijn de Lepelaar-kolonies en voerende ouders geobserveerd en later in het seizoen zijn de pas uitgevlogen jongen gevolgd. Tevens is meegedaan in het reguliere project, waarbij alle jongen worden gemeten, gewogen, bloed geprikt en geringd. In het laboratorium is met behulp van moleculaire technieken (PCR) het geslacht van lepelaarkuikens bepaald, die zijn geringd op Schiermonnikoog in de jaren 1996-2002. De geslachten zijn daarna gekoppeld aan terugmeldingen vanuit het verspreidingsgebied, waarna gekeken werd of mannelijke en vrouwelijke Lepelaar verschillen in hun migratie patroon en broedecologie en of deze verandert naarmate ze ouder worden.

2002

“Where to and how to get there? Leap-frog migration: a special case” Dr. S. Verhulst Een literatuuronderzoek over voor- en nadelen van verschillende migratie-patronen in vogels.

Vrijwilligerswerk 2008 – heden

Vrijwilliger VZZ Betrokken bij het project “Vleermuizen inventariseren Langbroekerwetering” Betrokken bij het inventariseren van vleermuizen op kerkzolders Betrokken bij het inventariseren van overwinterende vleermuizen in bunkers en forten.

2003 – heden

Stichting Werkgroep Grauwe Kiekendief Vrijwilliger


Bijlage 8

Ontheffing Flora- en faunawet

Bijlage 9

Externe veiligheid

Bijlage 10

Kap notitie (bomeninventarisatie)

INHOUDSOPGAVE 1

INLEIDING...........................................................................................................................................................2 1.1 1.2

Aanleiding...............................................................................................................................................2 Doelstelling .............................................................................................................................................2

2

UITGEVOERD ONDERZOEK ............................................................................................................................3

3

RESULTATEN .......................................................................................................................................................4

4

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ...........................................................................................................21 4.1 4.2 4.3 4.4

5

Kapvergunning....................................................................................................................................21 Verplaatsen .........................................................................................................................................21 Sparen ..................................................................................................................................................22 Flora- en faunawet ............................................................................................................................22

VERANTWOORDING....................................................................................................................................23 Bijlagen 1. Overzichtstekening 2. Overzicht verplaatsbare bomen 3. Geplande nieuwbouw

Notitie ten behoeve van aanvraag kapvergunning Projectnummer 80255

11 mei 2009 pagina 1 van 23

1

INLEIDING Op verzoek van VORM Ontwikkeling BV is door Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv een inventarisatie van de aanwezige bomen (“bosbouwkundige opname”) uitgevoerd ter plaatse van het plangebied aan Slinge 76-78 in Rotterdam.

1.1

Aanleiding De bosbouwkundige opname is uitgevoerd naar aanleiding van de voorgenomen kapwerkzaamheden. Aanleiding van de voorgenomen kapwerkzaamheden is de voorgenomen herontwikkeling van het plangebied.

1.2

Doelstelling Doelstelling van onderhavig notitie is het inzichtelijk maken welke bomen in het plangebied aanwezig zijn en welke bomen kapvergunningsplichtig zijn. Tevens zal een beoordeling gemaakt worden welke bomen in aanmerking komen voor eventuele verplaatsing, waarbij tevens een inschatting gemaakt zal worden van de daarmee gemoeide kosten.



2

UITGEVOERD ONDERZOEK Het onderzoek is gebaseerd op de ethische code van het Netwerk Groene Bureaus – branchevereniging voor kwaliteitsbevordering en belangenbehartiging (juni 2008) De veldinventarisatie is erop gericht om de aanwezige boomsoorten en hun diameter op borsthoogte (DBH) vast te stellen. De DBH wordt op 1,30 meter boven het maaiveld gemeten. Tevens is een algemene beoordeling gemaakt van de gezondheid van de aanwezige bomen. Daarbij wordt aangegeven of voor het eventueel kappen van de bomen een kapvergunning dient te worden aangevraagd bij de gemeente. Op basis van bovenstaande gegevens wordt tevens aangegeven of een boom in aanmerking komt voor verplaatsing en een inschatting gegeven van de verplaatsingskosten. De veldinventarisatie is uitgevoerd door een ter zake kundig medewerker1 van Koenders & Partners. In tabel 1 zijn de datum en uitgevoerde activiteiten weergegeven. Tabel 1: uitgevoerd veldbezoek Datum

Activiteit(en)

Uitvoerende(n)

20 april 2009

Determinatie boomsoorten, vaststellen dbh en visuele gezondheidsinspectie

M. de Voogd

1

Door Koenders & Partners Adviseurs en Procesmanagers bv wordt het navolgende onderschreven. Onder ‘een ter zake kundig persoon’ wordt door het Ministerie van LNV, Dienst Regeling het volgende verstaan: een persoon die voor de situatie en soorten ten aanzien waarvan hij/zijn gevraagd is te adviseren, aantoonbare ervaring en kennis heeft op het gebied van soortspecifieke ecologie. De ervaring en kennis dient te zijn opgedaan doordat:: 1. op HBO, dan wel universitair niveau een opleiding heeft genoten met als zwaartepunt (Nederlanse) ecologie; en/of 2. als ecoloog werkzaam is voor een ecologische adviesbureau, zoals bijvoorbeeld een bureau welke is aangesloten bij het Netwerk Groene Bureaus; en/of 3. zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van soortenbescherming en is aangesloten bij en werkzaam voor de daarvoor in Nederland bestaande organisaties (zoals bijvoorbeeld Zoogdiervereniging VZZ, RAVON, Stichting Das en Boom, NJN, IVN, EIS Nederland, FLORON, SOVON, STONE, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De Landschappen en Stichting Beheer Natuur en Landelijk gebied); en/of 4. zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van soortenmonitoring en/of –bescherming.



3

RESULTATEN Voor een overzicht van de planlocatie en de locatie van de bomen wordt verwezen naar bijlage 1. Hieronder wordt een overzicht gegeven van alle bomen en (grote) struiken in en rondom het plangebied. Het betreft zowel de bomen en grotere struiken in het plangebied, welke particulier terrein is, als de bomen direct grenzend aan het plangebied. Boom-nummer

1

Boomsoort

Witte Abeel

DBH (cm)

105

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

-

Kapvergunningsplichtig

Ja

Boom-nummer

2

Boomsoort

Tulpenboom

DBH (cm)

19

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Verplaatsen goed mogelijk

Opmerkingen

-


Ja



Boom-nummer

3

Boomsoort

Tulpenboom

DBH (cm)

16

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

4

Boomsoort

Prachttrompetboom

DBH (cm)

27

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

5

Boomsoort

Plataan

DBH (cm)

92

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

-


Ja



Boom-nummer

6

Boomsoort

Witte Abeel

DBH (cm)

56

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

2de stam ontspruit aan voet (18 cm bdh); zie fotobijlage. Boom aangepast aan bosstruweel


Ja

Boom-nummer

7

Boomsoort

Witte Abeel

DBH (cm)

29

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom aangepast aan bosstruweel


Nee

Boom-nummer

8

9

Boomsoort

Witte Abeel

DBH (cm)

67

64

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Beide bomen aangepast aan bosstruweel



Ja

Links: boom 9

Rechts: boom 8


Boom-nummer

10

Boomsoort

Gewone vlier

DBH (cm)

16

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

2-stammig. Is eerder struweel dan boom


Nee

Boom-nummer

11

Boomsoort

Laurierkers

DBH (cm)

-

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

4-7 stammig, dbh niet te meten; zie bijlage 2


Nee

Boom-nummer

12

Boomsoort

Witte Abeel

DBH (cm)

22

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom aangepast aan struweel. Boom vol klimop


Nee



Boom-nummer

13

Boomsoort

Gewone vlier

DBH (cm)

17

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

4-stammig, waavan 2 dood. Veel dood hout in boom/struik.


Nee

Boom-nummer

14

Boomsoort

Berk

DBH (cm)

54

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Aan rand struweel


Ja

Boom-nummer

15

Boomsoort DBH (cm)

16

17

Gewone Vlier 17

12

22

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Matig

Veel dood hout en waterloten. Struweel

2stammig, beide 22cm bdh Struweel v.l.n.r.: Boom 15, boom 16, boom 17



Nee


Boom-nummer

18

Boomsoort

Italiaanse populier

DBH (cm)

108

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Veel dood hout


Ja

Boom 18. Erachter staat (half zichtbaar) boom 19

Boom-nummer

19

Boomsoort DBH (cm)

20

Italiaanse populier 114

83

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Veel dood hout. Boom 20 staat dicht op bebouwing Links boom 20


Boom-nummer

rechts boom 19

Ja

21

22

Boomsoort

Gewone Vlier

DBH (cm)

Gemiddeld 15

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

23

Stuweel v.l.n.r. boom 23, 22 en 21



Nee


Boom-nummer

24

Boomsoort

Conifeer

DBH (cm)

16

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

2-stammig. Bdh niet te meten. Gemeten is omvang enkele stam op ca. 60 cm.


Nee

Boom-nummer

25

Boomsoort

Conifeer

DBH (cm)

18

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Slechte vorm boom, weinig ‘blad’


Nee

Boom-nummer

26

Boomsoort

Conifeer

DBH (cm)

14

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Bdh niet te meten. Gemeten is omvang stam op ca. 60 cm


Nee



Boom-nummer

27

Boomsoort

Appelboom

DBH (cm)

16

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Veel waterlot, omwikkeld door klimop


Nee

Boom-nummer

28

Boomsoort

29 Berk

DBH (cm)

42

30

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom 28 vol klimop. Boom 29 heet matig gevormde kroon door bebouwing


Ja

Boom-nummer

30

Boomsoort

Kronkelwilg

DBH (cm)

36

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Veel dood hout


Ja


Geen foto beschikbaar

Nee


Boom-nummer

31

Boomsoort

32 Hulst

DBH (cm)

15

16

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Links: boom 31


Rechts: boom 32

Nee

Boom-nummer

33

Boomsoort

Appelboom

DBH (cm)

14

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

3-stammig. Veel waterlot


Nee

Boom-nummer

34

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

44

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Verplaatsen mogelijk

Opmerkingen

-


Ja



Boom-nummer

35

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

43

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

36

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

46

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

37

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

44

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja



Boom-nummer

38

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

43

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

39

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

30

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Kroon door ligging tegen bebouwing niet evenwichtig ontwikkeld


Ja

Boom-nummer

40

Boomsoort

Conifeer

DBH (cm)

22

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Weinig vitaal blad


Nee



Boom-nummer

41

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

44

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

42

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

32

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

43

Boomsoort

Sorbus spec

DBH (cm)

35

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Ja



Boom-nummer

44

Boomsoort

45 Sorbus spec

DBH (cm)

29

33

Gezondheid boom

Goed

Matig

Advies verplaatsen


Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom 45 staat tegen bebouwing


Ja

Boom-nummer

46

Boomsoort

Meidoorn

DBH (cm)

23

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

-


Ja

Boom-nummer

47

Boomsoort

Plataan

DBH (cm)

74

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

In de stoep


Ja


Links voorgrond: boom 44. Rechts op achtergrond boom 45


Boom-nummer

48

Boomsoort

onbekend

DBH (cm)

-

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

32 bosjes, die elk 2-15 stammig zijn, bij elkaar. Lijkt vanaf de weg een geheel..


Nee

Boom-nummer

49

Boomsoort

Juglans spec (Notenboom)

DBH (cm)

17

Gezondheid boom

Goed

Advies verplaatsen


Opmerkingen

-


Nee

Boom-nummer

50

Boomsoort

Zwarte den

DBH (cm)

17

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Een kant onderontwikkeld door bebouwing


Nee



Boom-nummer

51

Boomsoort

52 Conifeer

DBH (cm)

Gem. 11

8

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom 51 2-stammig. Beide bomen een kant onderontwikkeld door bebouwing Midden: boom 51. Uiterst rechts: boom 52


nee

Boom-nummer

53

54

Boomsoort

Conifeer

Gewone vlier

DBH (cm)

9

22

Slecht

Matig

Gezondheid boom Advies verplaatsen Opmerkingen

Niet verplaatsen Boom 53 weinig ontwikkeld door bebouwing


Nee

Boom-nummer

55

Boomsoort

Es

DBH (cm)

8

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Weinig ontwikkeld door bebouwing aan twee kanten


Nee


Links tegen dakrand: boom 53 rechts: boom 54


Boom-nummer

56

57

Boomsoort

Noorse esdoorn

Gewone vlier

DBH (cm)

9

Gem. 10

Matig

Slecht

Gezondheid boom Advies verplaatsen Opmerkingen

Niet verplaatsen Boom 56 heeft weinig breedte Boom 57 is 3-stammig, veel dood hout in boom V.l.n.r.: boom 55, boom 56 en boom 57


Nee

Boom-nummer

58

Boomsoort DBH (cm)

59 Conifeer

Gem. 10

Gem. 13

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom 58 4-stammig. Boom 59 is 3-stammig. Beide bomen slechte vorm en veel dood hout


Links op voorgrond: boom 58 Midden op voorgrond: boom 59

Nee

Boom-nummer

60

61

Boomsoort

Gewone Esdoorn

Hemlockspar

DBH (cm)

-

-

Gezondheid boom

Matig

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom 60: 2-stammig Boom 61: 3-stammig



Nee

Middenin: boom 60 Rechts (3 stammen): boom 61


Boom-nummer

62

Boomsoort

Spar

DBH (cm)

15

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

Boom is dood


Nee

Boom-nummer

63

Boomsoort

Conifeer

DBH (cm)

Gem. 11

Gezondheid boom

Slecht

Advies verplaatsen

Niet verplaatsen

Opmerkingen

2-stammig. Weinig vitale loten


Nee



4

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Uit de inventarisatie blijkt dat in het totaal onderzochte terrein totaal 63 bomen en grotere struiken voorkomen, waarvan er zich 44 op particulier terrein bevinden en 19 op openbaar terrein.

4.1

Kapvergunning De gemeente Rotterdam, deelgemeente Charlois hanteert voor bomen op particulier terrein de regel dat een kapvergunning dient te worden aangevraagd indien de te kappen boom (of struik) een diameter groter dan 31 cm (omtrek van 100 cm of groter) heeft op 1,30 meter hoogte (dbh). Voor bomen op openbaar terrein geldt dan een kapvergunning dient te worden aangevraagd indien de boom een dbh heeft van 15 cm (omtrek van 50 cm) of groter2. De gemeente heeft telefonisch aangegeven dat het niet duidelijk is welke criteria voor de op de website genoemde struiken van toepassing zijn. Naar onze mening zijn struiken niet kapvergunningsplichtig, aangezien dit niet overeenkomt met hetgeen in de Boswet staat. De gemeente raadt wel aan om voor bosplantsoenen een kapvergunning aan te vragen. Een kapvergunning kan per locatie worden aangevraagd, waarbij enerzijds de kapvergunningsplichtige bomen (separaat) worden aangegeven en anderzijds locatie en grootte van het plantsoen (struiken) wordt aangegeven. Het bijvoegen van foto’s, bijvoorbeeld in de vorm van dit rapport, is verplicht3. Uit de opname blijkt dat ter plaatse van het totale plangebied 28 bomen aanwezig zijn, waarvoor een kapvergunning noodzakelijk is indien deze bomen gekapt gaan worden. Van deze bomen bevinden zich 19 op openbaar terrein en 9 op particulier terrein. Alle bomen, behalve bomen 1 en 2, op het openbaar terrein bevinden zich buiten de grenzen van de (voorlopige) nieuwbouwcontouren.

4.2

Verplaatsen Tevens bevinden zich op het plangebied 15 bomen, die goed tot redelijk verplaatsbaar zijn. Voor deze bomen kan worden overwogen kan worden om deze te verplaatsen in plaats van te kappen. Voor een overzicht, inclusief geschatte kosten, zie bijlage 2. Het gaat enerzijds om 4 goed verplaatsbare bomen, namelijk de tulpenbomen en de prachttrompetboom op de gemeentelijke groenstrook ten westen van het plangebied en de Juglans op de binnenplaats van de kerk. Deze bomen zijn jonge en hanteerbare bomen op een goed bereikbare plaats (behalve boom 49), zodat het verplaatsen weinig problemen zal opleveren. Voor het verplaatsen van deze bomen moet worden gerekend op resp. circa € 1000,- (Juglans), € 1200,- (Tulpenboom) of € 3000,- (Prachttrompetboom) per boom, inclusief voor- en nazorg. Tevens kan overwogen worden om de rij Sorbus-bomen op de gemeentelijke groenstrook ten oosten va het plangebied te verplaatsen, hoewel de kans van slagen voor deze grotere bomen geringer is dan voor jongere bomen. Het verplaatsen van deze bomen wordt geschat op circa € 6000,- per boom, inclusief voor- en nazorg. naar onze mening kunnen de Sorbus-bomen beter worden gespaard dan verplaatst (zie volgende paragraaf). 2

Informatie op de website van gemeente Rotterdam: http://www.rotterdam.nl/smartsite1144.dws?Menu=715000&MainMenu=715000&goto=427131&chann el=182&substyle=251101 3 Mondelinge mededeling medewerkster gemeente Rotterdam, deelgemeente Charlois op 27 april 2009 (mevrouw Houtkamp)



Tot een diameter van 80 cm dbh zou verplaatsen mogelijk zijn, maar vanwege de lange voorbereiding zijn de kosten hiervan erg hoog (tot circa € 10.000,- per boom). Tevens is het risico dat de boom het niet overleeft, veel groter dan bij jonge bomen. Derhalve is bij grote bomen met een goede gezondheid het advies omtrent het verplaatsen negatief. De overige bomen zijn naar onze mening niet dermate waardevol, danwel het is niet kostenefficiënt om deze bomen te verplanten, waardoor voor deze bomen kunnen worden gekapt, na eventueel een kapvergunning te hebben aangevraagd. 4.3

Sparen Voor een aantal bomen is het eventueel de moeite waard om te overwegen deze te sparen, indien de herontwikkelingsplannen dit toelaten. Het gaat dan over volgroeide en bijzondere bomen, waarvoor vanwege de grootte en de leeftijd verplaatsen geen optie is. In tabel 2 is een overzicht van deze bomen opgenomen. Tabel 2: eventueel te sparen bomen

Boomnummer(s) 5 34 t/m 39 en 41 t/m 45 47

Boomsoort Plataan Sorbus spec. Plataan

Wanneer een of meerdere van deze bomen worden gespaard, is het noodzakelijk om deze bomen te beschermen tegen het (vracht)verkeer, dat straks noodzakelijk is voor de herontwikkeling. Een van de belangrijkste beschermingsmaatregelen is om onder de kroonprojectie geen zwaar (vracht)verkeer te laten rijden, of bouwmaterialen of bouwkeet te (laten) plaatsen. Door het gewicht van vrachtwagens of objecten wordt de bodem verdicht, waardoor de boomwortels ernstig beschadigd kunnen worden. Wij raden aan het gebied onder de kroonprojectie (ca. 5 meter rondom de stam bij de platanen, ca. 3 meter rondom de stam voor de Sorbus) af te zetten met hekken, bij voorkeur voor de start van de werkzaamheden. 4.4

Flora- en faunawet Indien voorgenomen werkzaamheden negatieve effecten hebben op beschermde planten diersoorten in het plangebied, dient hiervoor een ontheffing op de Flora- en faunawet te worden aangevraagd. Alle in Nederland voorkomende wilde vogelsoorten, met uitzondering van de exoten (en hun broedgebied) worden in het kader van de Flora- en faunawet als extra te beschermen soorten beschouwd. Voor mogelijke schade toegebracht aan broedende vogels kan geen ontheffing worden aangevraagd in het kader van de Flora- en faunawet. Werkzaamheden waarbij broedvogels worden verstoord of aangetast, mogen derhalve niet worden uitgevoerd. Voor het broedseizoen gelden geen tijdsgrenzen, het gaat erom dat er vogels broeden. In het algemeen kan worden gesteld dat vogels broeden tussen half maart en half juli. Naast de regelingen omtrent (streng) beschermde soorten, is in de Flora- en faunawet ook een algehele zorgplicht opgenomen. De zorgplicht geldt te allen tijde voor alle flora en fauna, ongeacht eventuele beschermingsstatus en verkregen ontheffingen. De zorgplicht stelt dat ‘iedereen, indien redelijkerwijs mogelijk, voldoende zorg in acht moet nemen voor alle planten en dieren en hun leefomgeving’.



5

VERANTWOORDING Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv is een onafhankelijk adviesbureau en verklaart hierbij geen financiële of juridische belangen te hebben bij de uitkomst van het uitgevoerde onderzoek. De werkzaamheden zijn met een grote mate van zorgvuldigheid uitgevoerd waarbij is gestreefd naar een zo groot mogelijke representativiteit van het onderzoek. Desondanks kan niet worden uitgesloten dat plaatselijke afwijkingen in het bodemmateriaal voor kunnen komen. Tevens wordt er op gewezen dat het uitgevoerde onderzoek een momentopname betreft. Voor eventuele plaatselijke afwijkingen in het bodemmateriaal en de gevolgen daarvan kan Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv geen enkele verantwoordelijkheid dragen. Het is niet toegestaan, dit rapport zonder schriftelijke toestemming van Koenders & Partners adviseurs en procesmanagers bv anders dan in zijn geheel (met inbegrip van bijlagen) te reproduceren.



BIJLAGE 1

OVERZICHTSTEKENING

BIJLAGE 2

OVERZICHT VERPLAATSBARE BOMEN

boomnummer soort 2 3 4 49 35 36 37 38 39 41 42 43 44 34 45 5 47

Tulpenboom Tulpenboom Prachttrompetbo Juglans-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Sorbus-spec Plataan Plataan

dbh 19 16 27 17 43 46 44 43 30 44 32 35 29 44 33 92 74

gezondheid terrein goed goed goed goed Goed Goed Goed Goed Matig Goed Goed Goed Goed Matig Matig goed Goed

kapvergunning verplaatsen

gemeente gemeente gemeente particulier gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente gemeente

ja ja ja nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

ja ja ja ja mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk mogelijk nee nee nee nee

totaal kosten verplaatsen (excl platanen)

kosten € 1.200,00 € 1.200,00 € 3.000,00 € 1.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00 € 6.000,00

€ 10.000,00 € 10.000,00

€ 60.400,00

sparen

ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

liever sparen dan verplaatsen advies sparen ivm kosten verplaatsen advies sparen ivm kosten verplaatsen

BIJLAGE 3

GEPLANDE NIEUWBOUW

of openbaar gemaakt door middel

Recommend Documents