Observatie van het verschijnsel e-learning Roberto Carneiro en Fabio Nascimbeni

Nr. 4 ▪ Mei 2007

eLearning Papers

Redactioneel artikel

Observatie van het verschijnsel e-learning Roberto Carneiro en Fabio Nascimbeni

Artikels

De ondergrondse rivieren van het innoverende e-learning: een samenvatting van het HELIOS jaarverslag 2006/07 Claudio Dondi HELIOS: e-learning gebieden opnieuw definiëren Claudio Delrio en Thomas Fischer Observatie van het verschijnsel e-learning: het schoolonderwijs als voorbeeld. Een analyse van de ontwikkeling gekoppeld aan de innovatie van e-learning Nikitas Kastis e-learning in Bulgarije – de stand van zaken Daniela Tuparova en Georgi Tuparov Implementatie van online hulpmiddelen in klassikale universiteitsomgevingen: de mening van studenten Linda J. Castañeda Quintero

eLearning Papers

eLearning Papers is een uitgave van elearningeuropa.info, het portaal van de Europese Commissie ter bevordering van het gebruik van ICT voor levenslang leren. Uitgave en productie: P.A.U. Education, S.L. Email: [email protected] ISSN: 1887-1542

De in dit tijdschrift gepubliceerde artikels, tenzij anders aangegeven, zijn onderworpen aan een Creative Commons Naamsvermelding-Niet Commercieel-Geen Afgeleide Werken 2.5 licentie. Reproductie, verspreiding en uitzending is toegestaan op voorwaarde dat de auteur en het e-tijdschrift dat de publicatie verzorgt, eLearning Papers, worden vermeld. Commercieel gebruik en afgeleide werken zijn niet toegestaan. De volledige licentie kunt u raadplegen op http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.5/deed.en

Hoofdartikel: Observatie van het verschijnsel e-learning Zoals alle “nieuwe” complexe verschijnselen, heeft e-learning in de laatste tientallen jaren veel interesse gewekt bij verschillende partijen op een volledig horizontale wijze in de onderwijsen opleidingssector. Er zijn veel termen in zwang voor de toepassing van de informatieen communicatietechnologieën in leerprocessen zoals e-learning, TE-learning (Technology Enhanced Learning - TEL) en altijd en overal leren met behulp van “slimme” technologie (ubiquitous learning); er zijn vele generaties e-learning aangekondigd en vele voorspellingen gedaan over de toekomst van elearning uiteenlopend van zeer optimistisch tot erg sceptisch. Parallel hieraan heeft het groeiend belang van het gebruik van ICT in het conventionele onderwijs en de toenemende erkenning van het potentieel van nieuwe technologieën voor veranderingen binnen de leersystemen, het gebrek aan betrouwbare informatie, op zowel kwantitatief als kwalitatief niveau, over het verschijnsel e-learning onder de aandacht gebracht. Dit wekt nauwelijks verbazing gezien de aard van de twee componenten van de “e-learning mix”: ICT, een van de elementen in de samenleving die aan snelle veranderingen onderhevig zijn, en het onderwijs, waarbinnen veranderingen langzaam plaatsvinden. Ondanks het feit dat een groot aantal instellingen op professionele wijze informatie over e-learning (Eurostat, Eurydice, IEA, OECD, EUN, Eurobarometer, vele projecten van de Europese Commissie) verzamelen, analyseren en voortbrengen, gebruiken zij meestal verschillende technieken waardoor de resultaten voor wat betreft timing, geografische dekking en doelgebruikers verschillen. Het MENON Network, mederedacteur van deze uitgave van eLearning Papers, en haar leden hebben in de afgelopen 15 jaar de veranderingen als gevolg van het gebruik van ICT in het onderwijs geobserveerd. Ze hebben een globaal perspectief gebruikt en zich gericht op verschillende specifieke aspecten, en zoveel mogelijk geprobeerd aanvullende informatie te verschaffen op bestaande onderzoek en een bijdrage te leveren aan de verdere ontwikkeling van e-learning in Europa. Het klinkt paradoxaal maar de vele observatiestudies (de eWATCH, L-change, DELOS, HELIOS, POLE en LEONIE projecten) hebben tot de conclusie geleid dat het misleidend kan zijn e-learning als een samenhangend verschijnsel te zien: de ervaring laat zien dat er tegenwoordig ten minste net zoveel e-learning opties als onderwijssubsystemen (scholen, hoger onderwijs, beroepsonderwijs, professionele bedrijfsopleidingen, volwassenenonderwijs, informeel leren) en wereldvisies bestaan bij de personen die belast zijn met de bevordering en het ontwerp van e-learning methoden. In de artikelen van dit nummer van eLearning Papers zullen we het concept van verschillende elearning opties verder uitwerken. In het eerste artikel van Claudio Dondi wordt een kritische analyse gegeven van de huidige ontwikkeling van de onderwijsen opleidingssystemen door de interne vernieuwingen die ICT voor het leerproces kan betekenen te bestuderen. In het artikel van Claudio Delrio wordt geprobeerd de verschillende “e-learning gebieden” in kaart te brengen waarbij de ontwikkeling op verschillende plaatsen plaatsvindt en in het artikel van Nikitas Kastis wordt een overzicht gegeven van e-learning op school.

Roberto Carneiro en Fabio Nascimbeni

eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542 Nr. 4 • Mei 2007 • NL

2

Claudio Dondi

SCIENTER, Italië

Leert de ervaring dat de opvatting over e-learning als een grote megatrend voor onderwijs en bedrijven, die in 2000 algemeen was, niet waar blijkt te zijn. Trefwoorden Ontwikkeling van het onderwijs, innovatief beleid, tendensen Volledige tekst http://www.elearningeuropa.i nfo/files/media/media12720. pdf

De ondergrondse rivieren van het innoverende e-learning: een samenvatting van het HELIOS jaarverslag 2006/07 Dit artikel is een samenvatting van het HELIOS jaarverslag 2007, de eindpublicatie van het HELIOS project, waarin de belangrijkste e-learning ontwikkelingen in de afgelopen twee jaar in Europa gepresenteerd worden en geeft een overzicht van de discussie over de aan ICT gerelateerde vernieuwingen binnen de onderwijsen opleidingsmethoden. In het artikel wordt met name stilgestaan bij de huidige Europese discussie over e-learning, levenslang leren en de aan ICT gerelateerde innovatie in de onderwijsen opleidingsmethoden in de EU. Na een analyse van de huidige terminologische en conceptuele crisis van het begrip e-learning zelf wordt uitgelegd dat paradoxalerwijze de praktijk van het gebruik van ICT ter ondersteuning van de leerprocessen meer verspreid en beter gearticuleerd is dan ooit tevoren. Bovendien leert de ervaring dat de opvatting over e-learning als een grote megatrend voor onderwijs en bedrijven, die in 2000 algemeen was, niet waar blijkt te zijn. Het doel, de pedagogische modellen – of misschien beter het leererfgoed –, de organisatie en de aanvankelijke economische hypothese van elearning geven een grote verscheidenheid te zien, niet alleen volgens het onderwijssubsysteem (scholen, hoger onderwijs, beroepsonderwijs, enz.) maar ook volgens de wereldvisies van de personen die belast zijn met de bevordering en het ontwerp van e-learning methoden. Om deze verschillende typen en visies van e-learning die het niveau van het klassieke sectoriële onderscheid overstijgen beter te begrijpen, stelt HELIOS het concept van "e-learning gebieden" voor, aanvullende lagen van differentiatie en articulatie van het verschijnsel “ICT in het leerproces” om de huidige en toekomstige dynamiek van e-learning beter te begrijpen. Hierna wordt ingegaan op het verband tussen e-learning en innovatie in onderwijs. De resultaten van het HELIOS project laten zien dat, naast de terminologische tendensen en de media-hypes, de ideale plaats voor elearning niet de plaats is waar geconsolideerde kennis overgedragen wordt maar waar nieuwe kennis ontwikkeld wordt en waar innovatieve doelstellingen op een participatieve wijze gedeeld en bereikt worden. Vervolgens wordt in het artikel nader ingegaan op hoe HELIOS zich elearning in het jaar 2010 voorstelt en in het bijzonder de verschillende snelheden waarmee de veranderingen zich in de verschillende e-learning gebieden voltrekken. Algemeen wordt gesteld dat de waargenomen veranderingen snel zullen plaatsvinden in informele leeromgevingen, relatief snel in de bedrijfsomgeving en langzaam in de onderwijsen opleidingsinstellingen. Als algemene conclusie laten de resultaten van het HELIOS observatieproject zien dat de nieuwe plaats van e-learning als katalysator voor vernieuwing en bevordering voor informele leerprocessen een totaal nieuwe beleidsbenadering vereist waarin onderwijsbeleidsmakers niet de enige, en misschien zelfs niet de belangrijkste, spelers zijn. Het leren moet gestimuleerd worden op het moment en de plaats waarop dit plaatsvindt: lokale en regionale ontwikkelingsbeleidsmakers nemen een belangrijke plaats in om betekenisvol beleid in dit opzicht in te voeren.


3

Claudio Delrio SCIENTER, Italië

Thomas Fischer FIMNewLearning, Duitsland

In plaats van zich te richten op eenzijdige ontwikkelingswetten, een beschrijvende en inductieve benadering te kiezen en te proberen samenhangende elearning gebieden te isoleren en te definiëren, is het waarschijnlijk beter een verschijnsel als e-learning in zijn veelzijdigheid te belichten. Trefwoorden e-learning gebieden, ontwikkeling, in kaart brengen, observatie Volledige tekst http://www.elearningeuropa.i nfo/files/media/media12725. pdf

HELIOS: e-learning gebieden opnieuw definiëren De ontwikkeling van de industriële maatschappij is lange tijd voorgesteld in termen van een groeiende functionele differentiatie tussen de verschillende sociale klassen. Volgens dit paradigma geldt dat hoe meer een sociaal verschijnsel zich ontwikkelt, hoe meer het zich beweegt van een ongedifferentieerde aard naar een onderscheiding in verschillende sociale klassen of systemen en hierbinnen verschillende functies vervult. Het kan derhalve best waar zijn dat de ontwikkeling van e-learning in de laatste jaren overeenkomt met deze functionele differentiatie. Het kan echter niet mogelijk om de onderverdelingen gekoppeld aan de ontwikkeling van e-learning terug te brengen tot een eenvoudige functionele differentiatie in sociale subsystemen. Er zijn vele andere onderverdelingen verschenen (bijv. per sector, doelstelling en doelgroep) die bijgedragen hebben aan een groeiende differentiatie van e-learning. Daarnaast maakt de technologie een toenemend aantal gebruiksscenario's mogelijk: e-learning is vaak in verband gebracht met klassikaal leren in gemengde vormen en er zijn duidelijke landspecifieke e-learning ontwikkelingen herkenbaar. In plaats van zich te richten op eenzijdige ontwikkelingswetten, een beschrijvende en inductieve benadering te kiezen en te proberen samenhangende e-learning gebieden te isoleren en te definiëren, is het waarschijnlijk beter een verschijnsel als e-learning in zijn veelzijdigheid te belichten. Daarom worden in dit artikel de ‘e-learning gebieden' voorgesteld die door het HELIOS consortium beschreven zijn. Deze e-learning gebieden zijn nuttig om verschillende redenen: -

Ze ondervangen standpunten op een zuiver differentiatie van e-learning en zijn ontwikkeling;

-

Ze dragen ertoe bij de discussie buiten het verdwijnen versus de totale inzet van e-learning te plaatsen aangezien e-learning zich in verschillende ontwikkelingsfasen in verschillende gebieden bevindt;

-

Ze bieden een discussieplatform voor beoefenaars en beleidsmakers en dienen het onderzoeksprogramma van onderzoekers te voeden;

-

Ze ondersteunen de samenwerking in netwerken, coördinatie en integratie tussen sectoriële, gespecialiseerde en nationale observatiepunten en -projecten;

-

Ze bevorderen "benchlearning" aangezien er een verschuiving plaatsvindt van vergelijkende naar reflectieve en adaptieve analyses;

-

Ze dragen derhalve bij tot de identificatie en verzameling van belangrijke indicatoren voor de ontwikkeling van e-learning en het effect binnen elk gebied;

-

Ze kunnen tot slot gebruikt worden om als routekaart te dienen voor e-learning ontwikkelingen uitgaande van een territoriale i.p.v. algemene positie.


functionele

4

Nikitas Kastis MENON Network

Waarbij rekening gehouden wordt met de noodzakelijke veranderingen die de onderlinge verhoudingen met de besluitvorming in het onderwijs alsook met buitenschoolse ontwikkelingen kenmerken. Trefwoorden Scholen, innovatie Volledige tekst http://www.elearningeuropa.i nfo/files/media/media12729. pdf

Observatie van het verschijnsel e-learning: het schoolonderwijs als voorbeeld. Een analyse van de ontwikkeling gekoppeld aan de innovatie van e-learning In de laatste 25 jaar vormde de scholensector een veelbelovend gebied voor openbaar beleid en financieringsactiviteiten alsook voor commerciële belangen om de aanwezigheid van ICT in het onderwijs te vergroten. Na jaren waarin de vragen met name betrekking hadden op de behoeften aan innovatie in het leerproces, heeft de internationale discussie over het effect van ICT op de schoolresultaten geleidelijk een meer volwassen en nader gedefinieerde benadering toegepast waarbij rekening gehouden wordt met de noodzakelijke veranderingen die de onderlinge verhoudingen met de besluitvorming in het onderwijs alsook met buitenschoolse ontwikkelingen kenmerken. Deze onderlinge verhoudingen zijn sterk beïnvloed door de brede inzet van ICT in de maatschappij welke een algemene benadering voor de ontwikkeling van het leren op school vereist voor wat betreft de onderwijsresultaten en de lange term effecten op de groei en sociale integratie. Veel overheidsgeld in de vorm van subsidies voor het ontwikkelen van eindproducten of financiering van experimentele producten (hoofdzakelijk off-line) is zowel op landelijk als op Europees niveau beschikbaar gesteld. Hoewel er geen goed gedocumenteerde studies voorhanden zijn voor wat betreft de resultaten in termen van kwaliteit en leereffectiviteit, lijkt het echter dat deze doelgerichte inhoudtoepassingen slechts zelden in de schoolleerplannen toegepast zijn. Gedurende deze tijd zorgen de veranderingen in digitale (commerciële) inhoudsmodellen als gevolg van de voortgaande verbetering van de op internet gebaseerde diensten die de markt voor inhouddiensten radicaal veranderen, voor een verdere ondermijning van het traditionele paradigma van de kennisverwerving op school (van een eenvoudig model “duwen” tot een gecombineerd “duwen-trekkenduwen”-model). Dit betekent dat de beschikbaarheid van hardware (infrastructuur) en de (in sommige gevallen) overdaad aan schoolboekachtige digitale inhoud (de misvatting van de “nieuwe” schoolboeken in het elektronische tijdperk) niet voldoende blijken te zijn om te voorzien in geavanceerde, verrijkende en innovatieve leerervaringen en dus het rendement van de investeringen uitsluiten. We hebben hier drie strategische ontwikkelingsdimensies bekeken: de dimensie van de besluitvormingsprocessen (schoolbeleid), de dimensie gerelateerd aan de mate van toegankelijkheid m.b.t. het bereiken van een standaardkwaliteit en als laatste de groeiende hieraan gepaard gaande gebieden van de professionele ontwikkeling van de leerkracht en van de waardeketen van de inhoud (kennis) die te maken heeft met de traditionele fragmentatie tussen deling “maker” en “consument” van “kennis”.


5

e-learning in Bulgarije – de stand van zaken Daniela Tuparova Universiteit Zuid-West, Bulgarije

Georgi Tuparov Universiteit Zuid-West, Bulgarije

In de laatste jaren van het proces van de voorlopige toetreding van Bulgarije in de Europese Unie zijn de voorwaarden voor de toepassing en efficiënt gebruik van e-learning bij verschillende onderwijsinstellingen aanmerkelijk verbeterd. Trefwoorden School, universiteit, toepassing, docenten, houdingen Volledige tekst http://www.elearningeuropa.i nfo/files/media/media12735. pdf

In dit onderzoek wordt de recente ontwikkeling en de stand van zaken omtrent e-learning in Bulgarije bekeken. Er worden statistische gegevens met betrekking tot het landelijke onderwijssysteem gegeven en de belangrijkste katalysatoren van de ontwikkeling op het onderwijsgebied in Bulgarije worden beschreven en geanalyseerd. Het betreft de volgende katalysatoren: de participatie van onderwijsen onderzoeksinstellingen in een aantal internationale projecten; de overheidsmaatregelen om de integratie van de e-learning technologieën op alle niveaus van het onderwijssysteem te versnellen; en de bereidheid, houding en problemen van de docenten in het secundaire en hoger onderwijs. In de laatste jaren van het proces van de voorlopige toetreding van Bulgarije in de Europese Unie zijn de voorwaarden voor de toepassing en efficiënt gebruik van e-learning bij verschillende onderwijsinstellingen aanmerkelijk verbeterd. De voornaamste factoren die de stijging van de index voor het e-onderwijs in Bulgarije gunstig beïnvloed hebben zijn: de participatie van onderwijsen onderzoeksinstellingen in een groot aantal internationale projecten; het overheidsbeleid; de initiatieven van universiteiten, onderwijsen onderzoeksinstellingen; gekwalificeerde deskundigen in o.a. informatieen communicatietechnologieën, didactiek en psychologie die met enthousiasme extra waarde aan de ontwikkeling en verspreiding van e-learning inhouden hebben toegevoegd. Helaas zijn er ook problemen, zoals een gebrek aan voldoende elearning inhouden, met name voor de geesteswetenschappen, onvoldoende voorbereiding en bereidheid van de universitaire docenten e-learning technologieën toe te passen, onvoldoende didactische bereidheid van docenten om de e-learning methoden te gebruiken, de aanwezigheid van een reglementair kader op scholen en sommige universiteiten om school- en universitaire docenten te stimuleren e-learning inhouden te ontwikkelen en te gebruiken. Wij zijn van mening dat er de volgende maatregelen dienen te worden genomen om de genoemde problemen op te lossen: het opzetten van een reglementair kader om de e-learning inhoud op alle onderwijsniveaus te bevorderen, te ontwikkelen en te gebruiken; de verspreiding van goede praktijken; de verspreiding van vrije software en e-learning omgevingen met een Bulgaarse taalinterface; het op grote schaal verrichten van gezamenlijk onderzoek over de technologische en didactische zaken van elearning; en het vergroten van het aanbod van masterprogramma's in het e-learning onderwijs op de universiteiten.


6

Linda J. Castañeda Quintero Onderzoekgroep voor onderwijstechologieën Group (GITE). Universiteit van Murcia, Spanje

De online communicatie tussen studenten en docenten verloopt hoofdzakelijk via e-mail terwijl andere middelen (forums, aankondigingenborden, enz.) nauwelijks benut worden en het on-site leren wordt door beide partijen niet voldoende op zijn waarde ingeschat. Trefwoorden Universiteit, flexibel leren, online middelen, docent, strategieën Volledige tekst in het Spaans http://www.elearningeuropa. info/files/media/media12743 .pdf

Implementatie van online hulpmiddelen in klassikale universiteitsomgevingen: de mening van studenten In dit artikel geven we een evaluatieverslag van het Virtuele universiteitsprogramma ontwikkeld door de Universiteit van Murcia (Spanje). Het programma is ontwikkeld binnen het leermanagementsysteem (SGA) onder de naam SUMA en omvat het ontwerp, productie en gebruik van online onderwijshulpmiddelen binnen de universiteitsomgeving voor cursussen van drie verschillende faculteiten (scheikunde, medicijnen en onderwijs). Deze evaluatie heeft als doel dieper in te gaan op dit programma voor wat betreft de implementatie van ICT onderwijsmiddelen in het hoger onderwijs en de motivatie- en opleidingsstrategieën van universitaire docenten. In dit verslag komen de meningen aan bod van de studenten die aan het onderzoek hebben deelgenomen. Het betreft een steekproef van 243 studenten van zeven verschillende cursussen en hieruit leren we dat: a) Studenten niet voorbereid zijn om de nieuwe leermiddelen effectief te gebruiken en dat zij de voorkeur geven aan normale teksten om mee te werken; de digitale geletterdheid van onze studenten blijkt onvoldoende te zijn om toegang te krijgen tot kennis via digitale middelen. b) De online communicatie tussen studenten en docenten verloopt hoofdzakelijk via e-mail terwijl andere middelen (forums, aankondigingenborden, enz.) nauwelijks benut worden en het onsite leren wordt door beide partijen niet voldoende op zijn waarde ingeschat. c) Studenten zijn positief over ICT maar zijn er niet echt enthousiast over. d) Na het onderzoek gebruiken ze niet vaker de computer maar wel is het gebruik van ICT middelen verbeterd. e) De studenten in het hoger onderwijs begrijpen dat ICT toegang geeft tot meerdere leer- en werkmiddelen en zij zien het belang in om met deze technologieën in de universitaire cursussen te kunnen werken. f) Een van de belangrijkste bronnen van problemen met het werken online is de aard en de kenmerken van het leermanagementsysteem dat gebruikt wordt. Via dit verslag hebben we begrepen dat het belangrijkste element om de implementatie van ICT in het hoger onderwijs te verbeteren de onderwijsmethodologie vormt die in de cursussen gebruikt wordt. Deze nieuwe grens dient derhalve diepgaand onderzocht te worden


7

Observatie van het verschijnsel e-learning Roberto Carneiro en Fabio Nascimbeni

Recommend Documents