KNX MEETING Verslag van de KNX-bijeenkomst op 10 maart 2016
Muur tussen beveiliging en KNX lang niet zo hoog als gedacht
Veiligheid is een ruim begrip. Net zo ruim als het pakket aan oplossingen dat KNX biedt om veiligheid te waarborgen. Of het nu gaat om inbraak- en brandbeveiliging of het beschermen van netwerken en dataverkeer, KNX brengt met slimme producten en integraties twee ogenschijnlijk gescheiden werelden samen: die van gebouwautomatisering en beveiliging. Tijdens de KNX Professionals bijeenkomst in de Vue Bioscoop in Hilversum op 10 maart bleek maar weer dat de twee werelden meer raakvlakken hebben dan
de KNX Professionals Award. Hij nodigde de aanwezige professionals uit hun projecten op een post-it te schrijven en die op een flipover te plakken. De zaal stelde zich eerst wat bescheiden op, maar aan het eind van de dag zouden er toch enkele fraaie projecten op de flipover pronken die in aanmerking komen voor een projectbeschrijving.
vaak wordt aangenomen. Een dagje bioscoop, maar dan wel een met KNX-
Vooralarm creëren met KNX
technologie.
Er is meer mogelijk dan menigeen denkt in het koppelen van brandmeldinstallaties met KNX. Dat was de insteek van de presentatie van Alex Driessen (Siemens) en Remco Hoveling (BAM Techniek). Aan de hand van een voorbeeldproject bij een hotel, brachten ze de integratiemogelijkheden en functionaliteiten in beeld. “In elke hotelkamer zit wel een rookmelder en een alarmgever. Als KNX daar bijvoorbeeld de verlichting en de zonwering stuurt, valt er veel meerwaarde te halen uit interactie. Bijvoorbeeld door met KNX een vooralarm te creëren in plaats van gelijk groot alarm te slaan en het hele hotel op stelten te zetten. Dat vooralarm is te koppelen aan het ontgrendelen van deuren, het ophalen van de zonwering, een lokaal en bescheiden alarmsignaal en het schakelen van de verlichting naar 100%. Ook kunnen we met KNX de noodverlichting zo sturen dat mensen de juiste vluchtroute kiezen”, legden Driessen
“Het is altijd leuk om met KNX Professionals te werken”, bracht dagvoorzitter Jan van den Broek de stemming in de bioscoopzaal met luxe stoelen en enorm scherm er direct goed in. “Bij deze KNX-netwerkbijeenkomsten heerst altijd een positieve sfeer en het is leuk om er samen aan werken en het marktaandeel te vergroten.” Hij riep de professionals op om projecten waarop zij trots zijn of die zij recent hebben afgerond, aan te melden voor een uitgebreide projectbeschrijving. Er komt dan een artikel met beeldmateriaal van het project op knx-professionals.nl, het wordt gepubliceerd in een vakblad en op SmartInside, de app die vele voorbeelden toont van geautomatiseerde woningen en gebouwen met KNX als piloot. De projecten maken zo zelfs kans op het winnen van een award, zoals KNX|VERSLAG
1
10 maart 2016
Alex Driessen (links) en Remco Hoveling
en Hoveling uit. De technische mogelijkheden zijn er, maar er wordt nog weinig gebruik van gemaakt, gaf het duo aan. Het gangbare brandmeldsysteem en de procedures blijven in tact, maar KNX zorgt ervoor dat in een eerder stadium al acties aan een melding te verbinden zijn. Beveiliging is niet elektronica verkopen Jeffrey Stolwijk nam zichzelf in bescherming door dicht bij de nooduitgang te gaan staan,
Elektropartners’ werkzaamheden in de Dolby Cinema-zaal in Hilversum vormde niet alleen een uitstekende aanleiding om daar de bijeenkomst te organiseren, het nodigde er ook toe uit de professionals te trakteren op een ware Dolby Cinema beleving. Een kwartier lang kregen zij, met 3D-brillen in de aanslag, een impressie van de uitstraling, het geluid en natuurlijk het beeld van de exclusieve zaal. Begon er een film te spelen, dan hulde de zaal zich in gitzwart. Zelfs de personen direct naast je en de groen verlichte nooduitgang-bordjes verdwenen uit het zicht. Alle techniek in de zaal zat weggewerkt achter zwart doek. De ruimte
toen hij zijn voordracht inleidde met de uitdagende stelling ‘Installateurs hebben geen verstand van beveiliging’. De beveiligingsadviseur stelde dat installateurs onvoldoende in functionaliteiten denken, maar meer vanuit techniek, merken en marges. “Beveiliging is niet elektronica verkopen maar menselijke emotie ondersteunen. Want veiligheid is vooral een gevoel.” Veiligheid, zo gaf Stolwijk aan, is alleen te waarborgen door die zowel organisatorisch, bouwkundig als elektronisch
moet zo donker zijn, omdat de Dolby Cinema-zaal over laserprojectoren beschikt. Door een donkere zaal kunnen die meer licht en kleur sturen, onder meer naar de ogen van het publiek. Het resultaat is vlijmscherp beeld waarop de kleinste details te zien zijn. Tijdens een filmpje van de Britse zangeres Ellie Goulding die in de Abbey Road Studios een nummer inzong, leek het door de scherpte van het beeld en het geluid alsof zij een live concert voor de KNX Professionals gaf. De haartjes op haar armen waren te tellen. Niet voor niets komen bioscoopdirecteuren vanuit Zwitserland, Singapore en Dubai de techniek in Hilversum bekijken.
in te bedden. Daarboven moet iemand staan met overzicht. De veiligheidswereld kent daarnaast veel eigen regelingen en instrumenten, zoals BORG en de Verbeterde Risicoklassenindeling voor woningen. Het is een complexe en gespecialiseerde wereld.”
De zaal gooide de knuppel terug uit het hoenderhok. “Adviseurs hebben geen verstand van techniek, alleen van functionaliteiten. Dus volgens mij moeten we het gewoon samen doen,” zei een aanwezige KNX-Professional. En daarmee zat iedereen weer op één lijn: in de beveiligingswereld is samenwerking tussen de disciplines advisering en elektrotechniek van cruciaal belang. Voor- en achterdeur bewaken Als het aan Cisco ligt, is IP het protocol dat in 2020 de 50 miljard communicerende apparaten in de wereld zal verbinden, en daarmee ook gebouwen en hele steden. Peter Dijkstra van Cisco noemde het de perfecte storm; de combinatie van factoren die de digitaliseringsrevolutie heeft doen oplaaien en tot The Internet of Buildings heeft geleid. Dijkstra: “We verwachten steeds meer van gebouwen bij de ondersteuning van processen. Daarbij gaan er gigantische hoeveelheden data naar binnen en naar buiten. Smart buildings zijn in die zin zo veilig als de zwakste schakel. Encryptie, firewalls en wachtwoorden, natuurlijk, maar er is meer. We moeten via data-analyse
KNX|VERSLAG
2
10 maart 2016
voortijdig afwijkende patronen leren signaleren, netwerken segmenteren voor bepaalde functies, identity service engines toepassen, de voor- én de achterdeur bewaken.” Een bezorgde Professional vroeg Dijkstra wat de houdbaarheid van KNX nog is, als het IP straks de hele wereld aan elkaar knoopt. Dijkstra: “Verschillende talen en protocollen zullen er altijd blijven. Wel zullen we bepaalde afspraken moeten maken over hoe we met zijn allen die digitale snelweg gaan berijden en protocollen gaan integreren, bij voorkeur zonder interfaces.”
en DMX voor het sturen en dimmen van de leds in de traptreden, de gang naar de zaal en de foyer. KNX is het bovenliggende systeem dat de commando’s geeft vanuit de geprogrammeerde regelingen. De zaalverlichting is gekoppeld aan de filmprojectoren en de diverse stadia van de voorstelling. Ook in de opvolgende bioscopen in Hilversum en Alkmaar mocht het bedrijf het concept uitrollen. In Alkmaar gaat het zelfs om tien zalen. Een filmpje over de techniek achter de filmdoeken is te zien op http://www.domoticapartners.nl/ projecten/jt_bioscoop_eindhoven
Multifunctioneel gebruik sensoren Richard Robert van KNX Technology Partner Osec ziet volop kansen in de combinatie beveiliging en KNX, vanwege het extra rendement dat de integratie biedt voor alle partijen. “Er zijn sensoren nodig voor gebouwautomatisering, maar ook voor inbraakbeveiliging. Door de intelligentie daarvan op beide gebieden in te zetten, is het nuttige effect belangrijk te vergroten.
Richard Robert
‘Firewall’ tussen beveiliging en domotica Peter Dijkstra
“Tussen de werelden van domotica en beveiliging staat nog een levensgrote Chinese muur, of noem het een Firewall,” constateerde Martin van Ling van Hestia in zijn presentatie.
Martin van Ling
Dennis de Cock
Dolby Cinema beleving Het feit dat de KNX Professionals voor deze bijeenkomst nu eens in een filmzaal zaten, was te danken aan Elektropartners. Dit bedrijf voerde bij drie JT Bioscopen, nieuwe naam Vue Bioscopen, in Nederland een gebouwautomatiseringssysteem uit op basis van KNX. Dennis de Cock van Elektropartners gaf er een toelichting op. JT Bioscopen begon in Eindhoven met de eerste Dolby Cinemazaal ter wereld: een concept waarin techniek en ambiance zorgen voor de ultieme filmervaring. Elektropartners verzorgde er de volledige e-installatie. Het bedrijf paste DALI toe voor de directe aansturing van de zaalspots KNX|VERSLAG
“Een doorsnee rijtjeshuis heeft al snel zo’n 30 IP-adressen. Veilig netwerkgebruik wordt steeds belangrijker. Je kunt een alarmcentrale koppelen met KNX over IP, maar breng dan goed in kaart welke procedures je wel en niet wilt aansturen met KNX en zorg dat je hackers buiten houdt. Het domste wat je kunt doen is de IP-gateway 3671 open laten staan, daarmee haal je ze vrijwillig naar binnen. Encryptie is goed, maar vertraagt het datavolume waarin we toch al niet uitblinken. KNX is helaas nog niet veilig genoeg voor beveiligingssystemen. Tot die tijd is het verstandig om KNX en beveiliging te koppelen op contactbasis of middels IP-communicatie. Op Light+Building worden diverse innovaties geïntroduceerd die de veiligheid wel zullen verbeteren.” Verder liet Van Ling zien dat bedienpanelen van alarmsystemen best heel ‘sexy’ kunnen zijn, in tegenstelling tot de huidige standaard in de markt. Zo is het met het Domox-platform mogelijk om de domotica én het alarmsysteem via de iPad of iPod te bedienen, op een aantrekkelijke wijze. De toegang tot het platform is beveiligd met een HTTPS-certificaat en de verbinding verloopt via VPN. 3
Iedere roldeur van een utiliteitsgebouw heeft wel een magneetcontact die het open en dicht gaan detecteert. Door die te koppelen aan de HVAC-installatie, kun je de warme lucht tijdelijk stoppen bij het openen van de roldeur bijvoorbeeld. De RFID-tag die toegang verleent tot een gebouw kan ook dienen om alleen de installaties in de ruimte waar die persoon werkt in gang te zetten. Zo is detectie 24 uur per dag nuttig inzetbaar in plaats van maar een paar uur.” Ook Robert pleitte voor een goed beveiligde koppeling tussen de twee disciplines, maar met behoud van maximale interactie. Z-Wave in opmars in beveiligingsmarkt Nieuwe KNX Technology Partner Alphatronics – onderdeel van het internationale technologiebedrijf TKH Group - is specialist in inbraakdetectie en kenniscentrum voor installateurs op het gebied van beveiliging. Jos Herreburgh van Alphatronics gaf aan dat de markt voor draadloze systemen bij particulieren krimpt door nieuwe toetreders als HomeWizard, HomeKit en Fibaro. Hij wees tevens op het gevaar van de opkomst van Z-Wave, nu dit protocol groen licht heeft gekregen voor toepassingen in professionele alarminstallaties. “Natuurlijk is Z-Wave niet zo goed als KNX, maar wie bepaalt dat? De markt bepaalt, en net als bij de keuze indertijd voor VHS in plaats van Video 2000 heeft ‘de markt’ niet altijd de beste criteria,” voegde Herreburgh daar aan toe. Volgens de beveiligingsspecialist liggen er juist volop kansen in het integreren van KNX-installaties 10 maart 2016
Jos Herreburgh
dan niet in gang zetten. Bij een inbraakalarm ook het licht nog eens automatisch vol in schakelen? Ik zweer je, dat is geen feestje voor een inbreker.” Beveiliging bij spanninsguitval
met inbraaksystemen. Ofwel op KNX-module niveau ofwel op IP. “Het hergebruik van sensoren creëert meerwaarde in de vorm van comfort, veiligheid en gemak voor de klant. Maar ook als het gaat om energiebesparing. Zo kunnen scholen op de aanwezigheidsdetectoren voor het inbraakalarm ook de verlichting in- en uitschakelen en de zonwering al
Hager belichtte ten slotte een heel ander aspect van het begrip beveiliging. legde de focus op veiligheid bij spanningsuitval en hoe KNX daaraan kan bijdragen. Hij gaf allereerst het te volgen scenario bij spanningsuitval: eerst communiceren, dan correctief acteren in de vorm van gecontroleerd schakelen, vervolgens de data achterhalen die de oorzaak van het probleem in kaart brengen en tot slot preventieve maatregelen nemen die een zelfde probleem kunnen voorkomen. “Een beveiligingsmaatregel is bijvoorbeeld een automatische omschakelaar; een autonoom apparaat dat de primaire voedingszijde bewaakt en overschakelt op generatorvoeding als de gestelde grensvoorwaarden worden overschreden. KNX is hier het crisiscentrum
Erik van Gompel
dat de statusinformatie uit de omschakelaar ontvangt en niet preferente gebruikers afschakelt in nood. Ook een KNX energiemeter –in combinatie met een visualisatie als datalogger - is in te zetten als preventieve maatregel. KNX vormt kortom het controlerende en regulerende hart van de elektrische installatie.”
‘Beveiliging en KNX’ via praktijkcases In een serie van drie wat kortere presentaties lichtten één KNX Fabrikant, één TechnologyPartner en één Professional een praktijkcase toe waarbij zij KNX en beveiliging lieten samensmelten. Veiligheid in bedrijfspand Michael Vandermeerschen van het Belgische Vecolux, sinds eind 2015 lid van KNX Nederland als exclusieve distributeur van diverse KNX-fabrikanten, besprak de mogelijkheden van netwerkbeveiliging met innovatieve koppelingen. Vecolux liet een toepassing zien in een bedrijfspand met kantoren, opslag- en een productieruimte. De opdrachtgever wilde een koppeling naar de brand- en – Michael Vandermeerschen
KNX|VERSLAG
inbraakcentrale, net als toegangscontrole en remote access. Daarvoor maakte Vecolux gebruik van een Secure Device Access (SDA) van fabrikant ISE. Daarmee kan men van buitenaf snel een veilige verbinding opzetten die niet afhankelijk is van de router van de klant. Voor wat betreft de toegangscontrole via KNX twijfelde Vecolux aanvankelijk hoe zij dit het best konden aanpakken. Via een KNX schakelactor? De opdrachtgever wilde Wesley Kloppenburg
4
tot 250 personeelsleden kunnen identificeren, waarbij zij de naam van de medewerker wilden zien in plaats van bijvoorbeeld een nummer. Uiteindelijk koos Vecolux voor iButton. Dat is een systeem met een zeer veilige sleutelhanger waarin een chip de informatie draagt. Alleen met een geldige tag, ofwel iButton, zijn de deuren in het bedrijfspand te open en te sluiten. En die iButton is tevens aan het KNX-systeem te koppelen. Integratie in een villa Wesley Kloppenburg van TechnologyPartner Osec vertelde de zaal over een villa in Matthijs de Kruijf
10 maart 2016
Purmerland die is voorzien van een volledige integratie tussen KNX, beveiliging en camerabewaking. “Een belangrijke wens in deze woning was de huisautomatisering, en omdat het goed moest werken kozen we voor KNX”, zegt Kloppenburg. De villa kreeg KNX-sensoren die metingen doet om te zien welke actie nodig is. In sommige gevallen schakelt de sensor de alarminstallatie in, maar soms ook alleen de verlichting. De woning heeft als inbraakbeveiligingssysteem de met KNX compatibele Satel InteGra. Omdat deze ook een bedieningspaneel biedt die met KNX communiceert, werd de IntraGra het hart van de installatie. Daarbij prijst de klant de eenvoud van het bedieningspaneel voor zowel de domotica als de beveiliging.
KNX|VERSLAG
Bediengemak in Bed & Breakfast Last but not least was de praktijkcase van KNX Professional Matthijs de Kruijf van Technica. Hij vertelde over de integratie van de woningautomatisering en de beveiliging in een Bed & Breakfast. Hoewel de klant geen specifieke wens had voor KNX, wilde hij wel bedieningsgemak, betrouwbaarheid, sleutelloze toegang tot verschillende ruimtes en snel overzicht op de status van de diverse ruimtes. Dat De Kruijf als basis voor de installatie het KNX-protocol koos, kwam onder meer door de eenvoudige bediening van dit systeem en het feit dat de bediening van deuren en alarmsysteem in hetzelfde schakelmateriaal was te plaatsen. Het sleutelloos binnenkomen en vertrekken was de grootste uitdaging,
5
vertelde De Kruijf. Het werd uiteindelijk een toegangscontrolesysteem van Card Access, met daarin een vingerscanner van Gira. Helaas is Card Access als enige component in het systeem niet gekoppeld aan KNX. De Kruijf voegde aan de installatie, behalve een bedieningspaneel met een grafische interface, ook een paneel toe waarop met led-lampjes de status van de deuren in de verschillende gebouwen is te zien. De kleuren die hij gebruikt, komen overeen met die in de grafische interface. Lastig aan het project was de ontwikkeling van een bedieningspaneel dat zowel bewoners, gasten als personeel eenvoudig konden gebruiken. Uiteindelijk is het Technica wel gelukt.
10 maart 2016
Dit was
KNX|VERSLAG
6
10 maart 2016
