Nr.: Jaargang: 46

Kerkblad van de Hervormde Gemeente

DE SCHAKEL

‘DE RANK’ in de

BONIFATIUSKERK Adres: Huissensedijk 12 6842 AK Elden (Arnhem)

Mrt-2013/Nr.: Jaargang: 46

De Schakel - 2

Meditatie Ds. P. Vermaat VERNOEMD "Over Uw stad en Uw volk is immers Uw Naam uitgeroepen " Daniël 9:19 c IK BEN VERNOEMD Het is tegenwoordig niet meer zoals vroeger. Vernoemen. Vóórnamen, die geslachten lang meegaan. Jan, de zoon van Dirk, de zoon van Jan, de zoon van Dirk, de zoon ... Toch hoor ik het nog wel eens. Ouderen, die niet zonder trots vertellen : 'ik ben al driemaal vernoemd'. Kleinkinderen, die dezelfde voornaam dragen. Drie, vier generaties op één foto. En dan ook nog......twee, driemaal dezelfde naam. En soms hoor je dan óók nog, als je (klein) kinderen ouder worden 'ze gaan steeds meer op hun (groot)vader of (groot)moeder lijken'. Geslachten komen, geslachten gaan. Maar namen blijven soms heel lang bestaan. En ook gezichtskenmerken. EEN BEJAARDE IN GEBED In Daniël 9 komen wij een man tegen in gebed. Daniël is hier al ver op leeftijd. Ik weet niet of hij nog wel letterlijk zijn knieën kan buigen. Maar wie dit hoofdstuk doorleest komt diep onder de indruk van zijn gebed. Wat is de grote Daniël hier klein. Wat weet hij ook eigen schuld voor God te belijden. Neen, hij heeft het niet over andere mensen, die "tegenwoordig nergens meer van willen weten". Maar heel persoonlijk verklaart hij zichzelf een zondaar voor God. En dan bidt hij om het herstel van de verwoeste Stad en tempel. Steeds indringender worden de woorden. Steeds korter de zinnen. Steeds persoonlijker de toon. Here, hoor. Here, vergeef. Here, merk toch op. Vertraag niet. Doe het om Uwszelfs wil: Want over Uw Stad en Uw volk is Uw Naam uitgeroepen. Anderen vertalen: zijn naar Uw Naam genoemd. Dat was zijn laatste argument. Er is een band. Een heel bijzondere band tussen U en dit volk. Die band is door U gelegd. U hebt Uw Naam aan dit volk gegeven. God van Israël. De Schakel - 3

WAAR BIDDEN WE VOOR ? Misschien kunnen onze knieën zich niet meer buigen. De jaren gaan tellen. Maar je kunt ook bidden zonder te knielen. Wat vinden wij van dit gebed van Daniël ? Als kind werd hij naar Babel ontvoerd. Jarenlang leefde hij in den vreemde. Nooit is hij meer teruggekeerd naar Israël. Maar het verlangen bleef, vooral voor zijn volk. Als zij er dan nog maar naar mogen terugkeren…. Wordt die wens geblokkeerd door de eigen schuld van het volk? Leefden zij te ver van God? Ootmoedig doet Daniel belijdenis. Van hun en van zijn eigen zonden. En dan noemt hij zijn sterkste argument. “Gij hebt Uw Naam met die van ons verbonden….” Wij zijn naar Uw Naam genoemd. Dat gebeurde ook bij ons. Bij onze Doop. We maakten dat in de Bonifatius weer mee. Tot onze dankbaarheid en ontroering. De Naam van de Drie-enige God. Vader, Zoon en Heilige Geest. Bij de doop van een kind. Dat is het allerbelangrijkste. Niet of ónze naam voortleeft. Maar dat Zijn Naam verdergaat. In de harten en de hoofden en de handen van ons nageslacht. In het slot van Daniël 9 lezen we welk uitzicht dít geeft. Voor nu en eeuwig. Wat een prachtige toekomst! Jeruzalem komt steeds dichterbij. We zijn nooit te oud om te leren.

Het nieuwe Jeruzalem

P.Vermaat, v.d.m. Gemeentewerken

In memoriam br. Rien Melaard Toen we in de dienst op de nieuwjaarsdag uit verbondenheid met hem in Alte Nova zongen (hij vond er zoveel steun in) ‘wat de toekomst brengen moge, mij geleidt des Heren hand’, wisten we niet hoe dichtbij zijn aardse levenseinde was. Op dinsdagmiddag 15 januari is hij in alle vrede, omringd door de zijnen, heengegaan. Geboren en getogen op Flakkee, waar ik zelf ook mijn eerste gemeente had, was er al snel een bijzondere band, die in de afgelopen jaren verbreed en verdiept werd. Met zijn vrouw hartelijk meelevend in en meewerkend aan onze gemeente, was het moeilijk, toen we hoorden welke ernstige ziekte hem had getroffen. Maar zelf heeft hij dat door het geloof en omringd door de liefdevolle zorgen van zijn vrouw Dien en (klein) kinderen door Gods genade kunnen dragen. Zelfs in de laatste weken, toen het De Schakel - 4

steeds duidelijker werd, dat hij niet meer uit bed kon, was een bezoek bij hem nog steeds hartelijk en blijmoedig. Wat kon hij mooi en indringend vertellen over zijn Flakkeese en zijn Arnhemse jaren, over het tekenen en timmeren (zijn oude vak) maar ook over de (klein) kinderen en de mooie weken in Nijverdal. Trouw bezocht hij met zijn vrouw de kerkdiensten en ook aan de Bijbelkring was hij een hartelijke meelevende deelnemer. Op de Pettenstraat 51, maar ook in de woningen van zijn beide kinderen zal hij zeer gemist worden en ook in het midden van onze gemeente. Dankbaar dat God hem de genade gaf om in vrede ook het laatste deel van zijn levensweg te kunnen gaan, missen wij in hem een trouw en Bijbelvast gemeentelid. Van harte wensen we zijn vrouw en (klein) kinderen kracht en dezelfde vrede van God toe om hun levensweg te kunnen vervolgen. Op de koude zaterdagmiddag, toen we met een grote stoet familie en vrienden naar het graf wandelden ging plotseling de zon schijnen. We zagen dat als een hemels welkom na een bewogen, maar ook zegenrijk leven. Ook het indrukwekkend afscheidswoord van zijn oudste kleindochter had ons allen al ontroerd. Wat was het prachtig, zoals zij sprak over ‘het laatste kleine huisje, dat haar vader voor opa had gemaakt’, maar ook over het Vaderhuis met de vele woningen, waarheen opa nu voorgoed verlost van alle moeite en pijn was heen gereisd. Geweldig was het ook, dat aan de dienst van Woord en gebed door zoveel mensen werd deelgenomen, zodat het ‘heengaan in vrede’ uit Psalm 4, dat boven zijn rouwbericht stond, ook verder kon worden toegelicht. Vooral voor zijn vrouw Dien en voor zijn dochter Liesbeth, die bij haar taken in Alte Nova nu niet meer ‘even langs’ kan gaan en voor de kinderen en kleinkinderen in Nijverdal, maar ook in het midden van onze gemeente, is zijn heengaan een groot verlies. Daarom bidden we hen en elkaar nogmaals en van harte Gods genade en zegen toe. Meeleven Dat onze gastvrouw zr Gees Albertus inmiddels weer heel kwiek haar taken verricht, dankt ze mede aan de geslaagde knieoperatie. En dat geldt ook van onze administrerende medebroeder John Hessing, H.van Someren Downerstraat 85, die na de heupoperatie in het Antoniusziekenhuis in Utrecht van heel wat ongemakken is bevrijd. Br W.van Gilst in zorgcentrum Sutfene in Zutphen hoopt nu spoedig naar Insula Dei te kunnen komen, zodat hij voor bezoeken ook vanuit onze gemeente wat meer binnen handbereik is. Het echtpaar br. en zr.Dirksen kan dankzij wat dagopvang gelukkig nog samen op het adres Pres.Kennedylaan 304 in Velp verblijven. Bij goede dagen zien we hen soms ook weer in de kerk en dat verheugt hen en ons. De Schakel - 5

Onze zr Janny Vogelzang, heeft in haar nieuwe woning, Klinker 21 in Rheden een fijn nieuw thuis gevonden, dichtbij haar (klein) kinderen, maar ook blijvend verbonden met onze gemeente Het echtpaar Pos, Overschiepad 11, is na een geslaagde operatie aan een hand voor een aantal weken naar Spanje gegaan en we hopen dat zij weer helemaal gesterkt vandaar zullen weerkeren. Dat geldt ook voor het echtpaar W. de Vries uit Rheden, die hun vaste stekje in de sneeuw van Oostenrijk weer voor een aantal maanden heeft opgezocht. Zr Schoof-Versteeg, Brinksestraat 16, moet nog regelmatig naar het ziekenhuis voor de gevolgen van de operatie, terwijl ze ook nog zo graag haar talrijke huisdieren zelf wil verzorgen. Moedig probeert ze daarmee door te gaan. Een bijzondere ontmoeting had ik met zoon Hans Schaay, Loppersumhof 22A, in verband met zijn moeder mevr. Frederika Schaay-Roebersen, de Burcht 97. Zij kwam 4 jaar geleden als weduwe vanuit Noord Holland om wat dichter bij haar zoon te wonen. Inmiddels groeide bij haar de wens om meer kerkelijk contact te hebben, maar zij wordt daarbij gehinderd door een zeer beperkt gehoor. Wellicht lukt het om via Internet de diensten bij haar thuis te krijgen. In ieder geval wil zij lid worden van onze gemeente en ook graag bezoek ontvangen, waarmee ik dus nu begonnen ben. Een hartelijk welkom ook op deze plaats. Onze diaken br. Dik van Zoest heeft gelukkig na een aantal weken van afwezigheid door ziekte zijn plaats en taak in ons midden weer kunnen innemen, maar het was wel even schrikken toen zijn vrouw op 7 februari met een dreigend hartinfarct voor een aantal dagen in Rijnstate moest worden opgenomen. Br.Jan van Beek, Arnhemseweg 102, moest na een paar fijne winterse weken in Italië beginnen met een nieuwe serie kuren. We bidden voor hem, dat ze mogen aanslaan en dat hij de kracht krijgt om deze tegenslag te kunnen verwerken. Zr Harbeek-Koopman, Louis Armstronghof 5, kwam in haar woning ten val en is via Rijnstate tijdelijk naar Alte Nova gegaan in de hoop toch nog weer terug te kunnen naar haar eigen woning. Met haar begrijpen we hoe fijn dat zou zijn en daarom bidden ook wij daarvoor. Ons oudste gemeentelid is zr Pesch-Rutgers, die verblijft in de Rhederhof in Rheden. Zij is inmiddels 101 jaar en nog altijd zeer betrokken bij het wel en wee van onze gemeente, die haar man jarenlang als ouderling heeft gediend. Als ik haar bezoek vraagt zij ook altijd of ik haar groeten wil overbrengen en dat doe ik dan ook maar op deze plaats. Dat onze diaken zr Dikkie Hartgers nu een jaar mag wegblijven uit het ziekenhuis, na de ingrijpende operatie, waarvan ze steeds meer herstelt, is een grote reden tot dankbaarheid. De bewarende Hand van onze goede God was en is blijkbaar over haar uitgestrekt. De Schakel - 6

Heel bijzonder is het dat ons oudste mannelijk gemeentelid, br. Masman, op 26 februari zijn honderdste verjaardag viert. En hopen dat we dit met hem en allen die hem lief zijn dankbaar mogen gedenken en vieren. Hij komt nog altijd in de kerkdiensten en op de Bijbelkring en dat vinden we allemaal heel bijzonder. Ook zijn we blij, dat hij dankzij de voortreffelijke zorg van zr Janny Mentink (inmiddels ook één van onze vrijwilligsters!) op zijn nieuwe adres Goltackers 47 in Westervoort, weer een fijn eigen thuis heeft gevonden. Na een bewogen leven nog zo helder mogen zijn is wel een extra dankzegging waard. Ook zr Kitty Haighton, Gorinchemstraat 50, 4/20, is nu aangesloten op de kerkradio en kan op die manier concreter contact hebben met onze gemeente. We heten haar op deze plaats ook als lid van onze radiogemeente hartelijke welkom. Kand.P. Vroegindewij uit Kesteren, die inmiddels ook geen onbekende meer is in onze gemeente, heeft het beroep naar Molenaarsgraaf aangenomen. We feliciteren hem, zijn vrouw en gezin van harte daarmee. Het is een mooie gemeente, waar zij ongetwijfeld zegenrijk werk zullen mogen doen. Op 17 maart a.s. is de bevestiging en intrede. Gelukkig staat hij ook nog op het rooster van voorgangers in onze gemeente. Op 27 januari vond de herbevestiging van br. Jack Theunissen als ouderlingkerkrentmeester plaats. Dankbaar zijn we als gemeente, dat hij zich samen met zijn vrouw zich ook nog weer verder wil inzetten voor onze gemeente. Van harte wensen we hen daarbij Gods onmisbare zegen toe. Bijbelkring Op de dinsdagmiddag Bijbelkring luisteren we al heel wat maanden naar het evangelie van de hand van de apostel van de liefde, Johannes. Bijna in elk op zichzelf staand wonder van Jezus brengt hij een venster aan, dat uitzicht geeft op alle werken van Christus tot redding van zondaren. Ook zijn fijnzinnige woordkeus verrast en verwarmt ons regelmatig. Natuurlijk is het ook bijzonder, dat zo velen aan deze kring deelnemen, zodat ook het samen zingen en de groeiende onderlinge verbondenheid weldadig aandoet. We beginnen altijd om twee uur en gaan tegen vier uur weer uiteen. Op 26 febr. kwamen we bijeen, op 19 maart komen we voor de Paasmiddag bijeen en op 9 april is dan D.V. weer de volgende keer. Natuurlijk zijn ook nieuwe deelnemers of visiteurs hartelijk welkom. Een bijzondere donderdagavond Op donderdagavond 7 februari was de jaarlijkse bijeenkomst met de vrijwilligers, die zich zo geweldig inzetten voor onze gemeente. Bijna iedereen was er en het was een heerlijke ontspannende avond, waarin een soort talentenjacht werd gehouden met een aantal De Schakel - 7

Sjoelen is gaaf, vindt nr. 1 Hans

duidelijke uitblinkers op culinair, spel en bijbelquiz terrein. Bijzonder, dat deze uitblinkers er ook zo eenvoudig onder bleven!... Kortom, de veelzijdige samenstelling van onze gemeente kwam helemaal tevoorschijn. Mooi om er nog lang van te kunnen nagenieten. Dobberen op de Rijn Naast ons eigen gemeentelid zr Anneke Bleijenberg waren er nog aardig wat andere deelnemers uit Arnhem en naaste omgeving op de jaarlijkse vierdaagse Adventsreis met twee hotelboten op de Rijn. We zongen in een aantal prachtige oude kerken langs de Rijn en genoten van de onderlinge contacten aan boord en de uitstapjes naar de Kerstmarkten. Al van verschillende gemeenteleden hoorde ik: ik ga ook sparen voor volgend jaar. Ik kan het alleen maar aanbevelen. Ds C.M. van Oosterzee Her en der had ik al eens geïnformeerd naar ds Info Bert Schipper C.M.van Oosterzee, wiens naam al jaren met ons verenigingsgebouw verbonden is. Zondag was in de dienst een student geschiedenis, Paul van Lunteren, met als bijvak kerkgeschiedenis, die na afloop heel veel over de geschiedenis van de kerk in Arnhem en Elden bleek te weten. Onmiddellijk is hij met mijn vraag aan de slag gegaan, en mailde mij het volgende. Ds C.M.van Oosterzee moet behoord hebben tot de bekende orthodoxe van Oosterzee domineesfamilie uit de negentiende eeuw. Ds C.M. van Oosterzee kwam van Heukelum naar Elden en woonde in de (al jaren leegstaande) pastorie en is later als predikant vertrokken naar Sliedrecht en daarna naar Oost Indiè. Blijkbaar was hij een geliefd predikant, want het gebouw, dat eerst als school en later als verenigingsgebouw heeft dienst gedaan, draagt nog altijd zijn naam en dat zal zeker niet op zijn verzoek zijn geweest. Nog een tweetal foto’s van de doopplechtigheid van het kleinkind van ‘onze’ Hans en Marianne Boer De Schakel - 8

Tot besluit Als ik dit schrijf werken onze telefoon, mobieltjes en nieuwe computer (want de vorige was gecrasht) weer allemaal. En ineens realiseer je je dan, hoe zeer deze moderne middelen een vaste plaats in ons dagelijks leven hebben gekregen. Toch wil ik niet zeggen, dat we er van ‘afhankelijk zijn’, want dan zou ik tekort doen aan Hem, die ons leven dagelijks bewaart en onderhoudt. De God, Die in Zijn Zoon Jezus Christus mijn Heiland en Zaligmaker is en Die door Zijn Geest dagelijks met mij en met ieder die in Hem gelooft, een levendig contact wil hebben. Daarin is vooral de zondag de meest belangrijke onderhoudsdag. Wat een zegen, dat we daarvoor in de Bonifatius bijeen kunnen komen om samen te zingen, te bidden en te luisteren naar woorden van eeuwig leven of dat via internet of de kerkradio te kunnen doen. Daarom eindig ik ditmaal met een gedicht van Hans Werkman, dat zich ook op de wijs van Psalm 8 laat zingen. 1. Op zondag kijk ik door gekleurde ramen, ruimte voor God en ruimte voor ons samen, het licht valt binnen door de hoge lucht, en hult ons in Gods stil en goed gerucht.

2. Dag van de Heer’, de eerste dag der dagen, ik luister naar Hem en ik stel mijn vragen, ik breng mijn hoop en onrust in Zijn huis Hij wijst mijn hart een rustplaats bij Hem thuis.

3. Dag van het Woord, dag van het samen bidden dag van de hoge stilte in ons midden de stilte in mijn hoofd en in mijn hand dag dat ik adem schep en God ontvang.

4. Geen dag van regels, maar een dag van rusten want ik ben moe, ik ben een schuldbewuste en leg voor Jezus, Opgestane Heer’, de kwade last van mijn geweten neer.

5. Geen strenge dag van laten en verbieden, dag van de zon en dag van Jezus’ liefde geen lege dag en niet genadeloos, een dag vol van Gods aandacht, Die ons koos.

6. Dag die zich uitstrekt over alle dagen van hoop en vrees, geluk en tegenslagen, dag van genezing, dag van het begin, dag van bevrijding, Christus overwint.

Met een hartelijke groet vanuit Veenendaal, ook namens mijn vrouw wens ik een ieder in alle opzichten Gods zegen en een bijzonder rijke weg naar Pasen toe, Uw P.Vermaat, v.d.m. Uit de pers Franca Treur: "Er wordt niet meer over mij gewaakt" Het was een bevrijding om te stoppen met geloven in God. Dat zei Franca Treur in 'Adieu God'. "Dat had te maken met het specifieke donkere geloof waar ik vandaan kwam." Het was een geloof vol restricties en regeltjes. Ze mocht niet op zondag iets De Schakel - 9

kopen, niet naar de film, je mocht niet denken dat je een goed christen bent, want dan heb je het zelf gedaan. Het moet je gegeven worden." Ook mocht je niet van jezelf zeggen dat je "bekeerd bent". Franca Treur werd in één klap beroemd door haar succesvolle debuutroman ‘Dorsvloer vol confetti’ (2009). Dat vertelt het verhaal van de twaalfjarige Kathelijne uit Zeeland, die opgroeit in een reformatorische wereld. Het boek - meer dan 150.000 keer verkocht - is verweven met haar eigen levensverhaal. Franca Treur is vandaag de dag geen christen meer. "Ik bad vooral vanwege de zonden die ik gedaan had. Ik had alleen niet het gevoel dat het gebed aankwam. Soms wel, maar ja, dat kun je ook zelf oproepen door er zelf veel mee bezig te zijn." God mag volgens haar wel wat "duidelijker antwoord geven", wanneer er gebeden wordt. Naar eigen zeggen is Franca "netto gelukkiger geworden" nu ze niet meer gelooft in God. "Ik heb een authentieker leven. Het past beter bij mij dan regels volgen die andere mensen hebben bedacht. Ik heb meer vrijheid." Ze zou om die reden Tijs van den Brink en andere mensen aanbevelen niet meer te geloven in God. "Als mensen over Jezus praten dan zeggen ze: 'Voor mij is Hij iemand...." Met andere woorden: mensen bedenken God zelf." Juist bij Jezus, die is door mensen, als je de evangeliën leest, opeens tot God gemaakt; Hij is de koning van de joden. Er werd met palmtakken gezwaaid. Vervolgens zagen ze: we hebben Hem wel, maar hoeven Hem niet meer. Toen hebben ze 'm vermoord. Dat vind ik een mooie metafoor hoe wij over God denken. We maken een God en dan als we er klaar mee zijn dan vermoorden we hem weer. Dat is de ontwikkeling die ik heb doorgemaakt" Toen Franca Treur belijdenis deed in de kerk twijfelde ze al. "Ik kon niet meer terug voor m'n gevoel om belijdenis te doen. Ik zat al helemaal in de molen, in de groep. Ik zat de laatste weken al in de stress. Ik wilde geen scene maken." Toch denkt Franca wel dat mensen een ‘gen’ hebben voor geloof. "Iedereen heeft er moeite mee dat het leven zinloos is. Iedereen wil graag dat het leven iets betekent. Het is moeilijker om daar mee om te gaan zonder geloof." Door geloof los te laten heeft ze geen "vast vertrouwen" meer, "dat er over mij gewaakt wordt," aldus de schrijfster. "Dat heb ik niet meer."

Kerktaal ……!: Maarten Vermeulen, eindredacteur van het Nederlands Dagblad,

schreef een boekje over kerktaal, 'Ik kreeg het op mijn hart' (uitg. Plateau). Uit een recensie in Christelijk Weekblad: Heb je een bediening of sta je in het ambt.' Een ingewijde christen weet onmiddellijk dat hij met een evangelicaal dan wel een gereformeerde broeder van doen heeft. Een niet-kerkelijke daarentegen denkt aan de horeca als hij het woord bediening hoort, en aan een ambtenaar bij het woord ambt. (...) Onder de bedekking van de zalving staan? Een lid van een gereformeerde gemeente weet echt niet waar je het over hebt. Maar lees als evangelicaal eens een boekje van een ingeleide bevindelijke gereformeerde. Het is Nederlands maar wat er bedoeld wordt gaat in veel gevallen voorbij aan een Pinkstergelovige. ‘Ik kreeg het op mijn hart’, heet het boekje en daarmee wordt meteen duidelijk hoezeer het taalgebruik van de verschillende soorten christenen verschilt. Een lid van de evangelische gemeente heeft een boodschap van God ontvangen als hij iets op het hart krijgt, een meer reformatorisch georiënteerde christen gaat in zo'n geval naar de cardioloog …….. (!). De Schakel - 10

Hans Boer Het Hogepriesterlijk Gebed (Joh 17) Het is 33 na Chr, de nacht van het Paasfeest, even buiten de poort van Jeruzalem. Aan de diepblauwe hemel staat de maan vol te stralen en twinkelen de ontelbare sterren. De schepping houdt als het ware de adem in. Uit de poort aan de kant van de Olijfberg komt een gezelschap, Jezus, Zoon van God én Zoon des mensen, met 11 discipelen. Ze hebben het Avondmaal gevierd. De betekenis van deze maaltijd van de uittocht uit het slavenhuis is door Jezus in de hemel verheven: Neem, dit is mijn lichaam, neem dit is mijn bloed. Het gezelschap stopt vlak voor de beek Kidron. Daar, tussen het Avondmaal en de worsteling in Gethsémané, spreekt Jezus met de Vader van aangezicht tot aangezicht. Een gesprek tussen God en de God-Mens Jezus. God-Mens ja, want spreekt Jezus niet uit: “verheerlijk Gij Mij, Vader, bij Uzelf met de heerlijkheid die Ik bij U had eer de wereld was”? Eer de wereld was! Dus al vóór er iets geschapen was, was de Zoon des Mensen, de Zoon van God al bij de Vader. Een regenboog van Hoop staat zo tussen deze twee: de aanwezigheid bij God vóór de schepping én de aanwezigheid bij zijn discipelen, in onze tijdrekening 33 na Chr. Liefde en lijden verenigen zich om de mens te verlossen, te verzoenen en te verheffen tot het kindschap van God. Jezus bidt voor de 11 discipelen die daar in een halve kring achter Hem staan. Hoor in vs 20: “En ik bid niet alleen voor dezen, maar ook voor hen die door hun woord in Mij geloven” Het Gebed van Jezus is dus ook voor u en mij, als wij door de verkondiging gaan geloven in Jezus. Dan mogen wij ons eerbiedig aansluiten bij die 11 discipelen. Als het ware “gelijktijdig” worden met hen, die het Hogepriesterlijk Gebed horen en in zich opnemen. Het is een gebed van openbaring, waarin de levensdraad van uw leven door Jezus wordt saamgevlochten met zijn levensdraad van liefde en lijden in één. En dan is er sprake van eeuwig leven, van geloof, van Godskennis, van volmaakt zijn tot één en van heiliging in de Naam. Het is niet te begrijpen, maar het is in ootmoed te ontvangen. Als het gebed is uitgesproken zegt Jezus: “Komt, laten wij van hier gaan”. Honderd meter verderop wacht Gethsémané ….. Onze kerkenraad De ambtsdragers hebben een roeping en dat plaatst hun werk in een bijzonder licht. Op 12 februari werd tijdens de kerkenraadsvergadering gesproken over het bezoekwerk. De Schakel - 11

Huisbezoeken worden allereerst gedaan door ds Vermaat. Hij gaat daarbij zijn pastorale gang en kan bij iedereen op bezoek gaan. De ouderlingen Ali Spang en Hans Boer kunnen dat natuurlijk ook, maar vullen elkaar min of meer aan. Dat geldt ook voor Wim Hesselink. Wim was vroeger ouderling en wil nu graag, na zijn pensionering, zich weer gaan inzetten als “bezoekbroeder”. Dat klinkt wat dierbaar, maar u begrijpt de bedoeling. Wim is daarbij, net als alle ambtsdragers, geheimhouding van vertrouwelijke zaken verschuldigd. Hij heeft dit in het midden van de kerkenraad nadrukkelijk beloofd. De diakenen, met name Dikkie Hartgers en Joke Schoonderwaldt brengen bezoeken met een meer diaconaal karakter. Zo vullen we als ambtsdragers elkaar aan, waarbij de vrijheid om ergens naar toe te gaan steeds onbeperkt is. Maar om alles met enige regelmaat te laten verlopen zetten we de bezoeken in een soort kalender, zodat iedereen steeds weet wie wanneer bezocht is. De geloofsbelijdenis wordt in de kerkdienst verschillend tot uiting gebracht. Uit een enquete bleek dat de voorkeur voor gezongen of gesproken ongeveer fifty-fifty lag en dus heeft de kerkenraad besloten beide vormen af te wisselen. De uitingsvorm mag verschillen: staande zingen of zittende meezeggen in het hart, de heilige instemming met de inhoud van de geloofsbelijdenis is er niet anders van. In juli zal worden besloten over het beleidsplan van de Protestantse Gemeente Arnhem. Ook de gemeente wordt geraadpleegd. De doelen zijn: geld besparen en een oplossing vinden voor het tekort aan ambtsdragers. In 2015 moet de Rank financieel zelfstandig zijn. Als het tekort van nu, ca. € 15.000 er in 2015 nog is, kan het pastoraat niet worden voortgezet. Ongetwijfeld helpt dan een hogere vrijwillige bijdrage, en ook wat de Vrienden van de Rank geven. Verder zoeken we extern naar financiële steun. Veel is hierbij afhankelijk van de medewerking van de Algemene Kerkenraad. De wijkkas, waar uw giften terecht komen – ook uw ‘extra’ bijdrage VB - is voor ons in 2015 en daarna een belangrijke financiële basis, een fundament. Schrik dus niet als het saldo daarvan hoog oploopt maar wees er in tegendeel blij mee (zie ook het fin. overzicht op blz. 15). Jacques Ros: ‘Camino’ ‘Een weg bezaaid met stenen’. Dit was de titel van de presentatie die ik mocht geven tijdens de kerstmiddag op 18 dec. j.l. De PowerPoint-presentatie behelste een verslag van mijn voettocht van Frankrijk (St. Jacques Pied de Port) naar Spanje (Santiago de Compostela). Een tocht van zo’n 800 km, Camino (‘de Weg’ geheten). Een voettocht om nooit te vergeten, die ik in 31 dagen heb gelopen (5 sept t/m 5 okt. / 2012). De Schakel - 12

Waarom doet een mens zoiets? Op deze vraag zijn vele antwoorden mogelijk, maar wat deze voettocht in het algemeen zo aantrekkelijk maakt is toch wel dat pelgrims al rond het jaar 1000 de reis naar Compostela volbrachten – en ze moesten ook weer teruglopen (!) - om aldaar een aflaat te verkrijgen. En zo loop je in het jaar 2012 ‘op de voetstappen’ van pelgrims, als nietig mens door eindeloze vlakten op oude – vaak moeilijk begaanbare – paden. Door oude nederzettingen met Romaanse kerkjes, grote steden met indrukwekkende kathedralen, met allerlei beeldhouwerken om de analfabete mens van die tijd te laten zien en eraan te herinneren dat, om de hemel te verwerven, het verkrijgen van een aflaat wel dienstig is. De kerk was machtig gedurende vele eeuwen, zo ook de Roomse overheid. Ik heb het als een voorrecht ervaren om deze voettocht te maken. Lopen op schier eindeloze oude paden, vaak zeer vermoeiend, zeker de eerste periode van een dag of 10. Daarna ging het steeds beter. Na de vele ontmoetingen met andere ‘pelgrims’ – uit vrijwel alle delen van de wereld - kom je tot de ontdekking dat er inderdaad vele verschillende – en vaak zeer emotionele - redenen zijn om deze pelgrimstocht te ondernemen. Verdrietige redenen: rouwverwerking, ziekten, scheidingen, werkomstandigheden, etc. Maar ook uit dankbaarheid: genezing van ziekten, bewustwoording van ‘hoe goed we het hebben’ en om daar bij stil te staan. Los te komen van het ritme van elke dag. Willen nadenken over het leven, het doel daarvan en voor veel – jonge - mensen de vraag: welke richting moet ik nu op in m’n denken, religie, studie e.d. en vaak ook: met wie ga ik verder? Wat mezelf betreft: ik was vooral nieuwsgierig hoe ik een dergelijke tocht zou ervaren. Hoe gaat zo’n tocht. Waar slaap je. Hoe zijn de herbergen. Hoe verwerk je dat ook geestelijk en – niet in de laatste plaats – kan ik het nog volbrengen wel met m’n 71 jaar? Zal ik Kitty en de familie – m.n. dochter en kleinzoon - niet erg missen? De zondagse kerkdiensten en orgelspelen. Het was vaak erg ‘dubbel’: de indrukken van elke dag, de vermoeidheid, waar zal ik slapen, etc. overheerste vaak. Zeker in het begin. Maar natuurlijk is er ook gemis, ook het ervaren van de nietigheid van een mens, de afhankelijkheid van zijn Schepper, de dankbaarheid voor gezondheid en het mogen en kunnen bidden om kracht en Zijn nabijheid, is mij wel het meest bijgebleven en heeft de De Schakel - 13

grootste blijvende indruk heeft gemaakt. Wat ik ook nooit zal vergeten zijn de contacten die je onderweg opdoet. Die waren vaak nogal emotioneel. De openheid en de bereidheid om binnen enkele minuten van gesprek de diepste gedachten te delen en naar elkaar te luisteren. Het respect voor elkaar, het ‘accepteren’ van de grote verschillen die er zijn in geloof en religies, zonder dat er vervelende discussies ontstaan. De belangrijkste ‘religie’ lijkt overigens wel het ‘iets-isme’ te zijn. De mensen die nog weet hebben van kerk en geloof zijn vaak van huis uit nog verbonden aan een kerk, maar men geeft dan gelijk aan er niet veel meer mee te hebben. Maar het blijkt toch telkens weer dat een mens een religieus wezen is, verlangend naar antwoorden op vele vragen en vaak niet weet waar te zoeken. Maar wel op weg is naar zijn / haar bestemming! Het lopen van de Camino was een geweldige en ook een emotionele ervaring. Spanje is een groot en mooi land. Lopen door de wijnvelden van de Rioja, Over de hoogvlakten – wat waren de bergen soms hoog, er kwam vaak geen eind aan – door schitterende bossen en wel zeer oude dorpjes die hun bestaansrecht alleen schijnen te ontleenden aan de ‘Perigrino’s’. En dan uiteindelijk Santiago de Compostela, met z’n schitterende kathedraal, dat wel, maar ook met het besef dat het je om ‘de weg, de Camino’ te doen was en niet de aankomst. Blij zijn om weer naar huis te gaan, terwijl je je ook realiseert dat het weer voorbij is. Hetgeen je toch ook weer wat triest maakt. Maar dankbaar dat er een thuis is waar je naar toe mag en kan gaan overheerst. Om je geliefden weer te zien. Wat rest is herinnering en dankbaarheid. Voor de gegeven kracht om het te volbrengen en voor de mooie, overweldigende natuur. Voor de schitterende Schepping. Ben ik nu een ‘ander’ mens geworden door deze ‘pelgrimstocht’? Nee, maar wel een bewuster mens, bewuster van alles wat de Here God ons geeft. Elke dag weer.

Bijdrage Jack Theunissen Om te luisteren naar de kerkdienst via internet middels uw computer dient er eerst een bestandje op uw computer of laptop te zijn geinstalleerd. Door het aanklikken van de aangegeven link op onze website wordt u verbonden met het bedrijf dat de kerkdiensten op internet uitzendt. Het bedrijf heet: sINK. Let op: is het de eerste keer dat u een dienst op deze wijze wilt beluisteren, lees dan het onderstaande goed en volg de instructie op. Om een en ander in orde te krijgen ga dan naar: 1. www.kerkomroep.nl. Klik je op provincie Gelderland en zoek de Bonifatiuskerk op ‘Kerk’ op (Elden/Arnhem) 2. klik je op het pijltje van een dienst. De computer / laptop vraagt dan om een klein bestandje van sIKN te downloaden en te installeren. Er wordt om toestemming gevraagd. Die wel geven! De Schakel - 14

3. De kerkdienst moet nu te horen zijn. Rechts ziet u een ‘tijdsbalk’ die te verschuiven is. Bestandje opslaan. 4. De volgende keer dat u wilt luisteren volstaat het klikken op het icoontje van ‘Kerkomroep’, hetgeen u direct naar het juiste scherm brengt. Jack Theunissen Ouderling-Kerkrentmeester

Financiële info van René Vos

De Schakel - 15

De Schakel - 16

Gedichten (Terugblik op Advent & Kerst) LIEVAART, INGETJE GEERTJE

Dichteres (Oosterend 14 april 1917 - Scheveningen 15 oktober 2012)

Bijna haar hele leven heeft Inge Lievaart op een steenworp van de zee gewoond, eerst in Oosterend, op Texel, waar haar vader hoofd van de school met de bijbel was. Ze werd er in 1917 geboren. ‘Mijn ouders hadden God lief, dat was écht, dat voelde je,’ zei ze later. ‘Ik voelde me helemaal in het geluk van de vrede getild, terwijl mijn moeder zong van “Weet gij hoeveel sterren kleven”, of “Daar ruist langs de wolken”, of “Veilig in Jezus’ armen”.’ Thuis moest Inge de handen flink uit de mouwen steken, als oudste dochter in een gezin met vijf kinderen waarvan de moeder ziekelijk was. Ze overleed toen Inge negentien was en het gezin inmiddels in Scheveningen woonde. Inge nam de plaats van haar moeder in. In deze tijd schreef ze haar eerste gedichten, die in november 1944 clandestien werden gepubliceerd, onder het pseudoniem Anna Terweel. Van prekende poëzie heeft Lievaart zich altijd verre gehouden. Daarvoor zijn haar geloofsuitingen ook te impliciet, haast mystiek. In het Liedboek voor de Kerken is Inge Lievaart met drie bijdragen vertegenwoordigd: de gezangen 194, 245 en 360. Advent Een goed voorbeeld van haar aanpak is het gedicht 'Advent': 1. Ik wou mijn hart versieren dat het Hem waardig werd: met glinsterende deugden vond Hij de deur versperd.

2. Toen wou ik het ontruimen dat Hij het leeg aantrof: vergeefs, de bezem van 't berouw; verdichtte slechts het stof.

3. Ten einde raad besloten om dan maar niets te doen: zag ik mijn deur-van-wacht-maar-af voorbijgegaan als toen.

4. Geen deugdelijk berouwen, noch deugdelijke daad of deugdelijk onthouden gaf recht op zijn gelaat.

5. Maar toen ik moest erkennen: 'Ik heb voor U slechts schuld, geen plaats, geen eer, geen liefde': heeft Hij mijn hart vervuld.

Het hart is ons diepste innerlijk, het centrum van onze gevoelens en verlangens en... van de omgang met God. De Bijbel is er vol van: na alle doodlopende wegen komt de dichteres ten slotte tot de ene weg die overblijft, de erkenning: 'Ik heb voor U De Schakel - 17

slechts schuld'. Het gaat om de diep ingrijpende erkenning dat ik het wonder niet zelf kan bewerkstelligen, dat het van de andere kant komt, van Boven, van de grote Andere: Maar toen ik moest erkennen: 'Ik heb voor U slechts schuld, geen plaats, geen eer, geen liefde': heeft Hij mijn hart vervuld. Met een zinspeling op Jesaja - 'Ik ben gevonden door hen die Mij niet zochten' (65:1)-verwoordt de dichteres in een ander kerstgedicht, getiteld 'Gezocht - gevonden', deze gedachte als volgt: O hoor toch naar het wonder - hoe Liefde overmocht: wij hebben God gevonden – want Hij heeft ons gezocht. Dat is de diepe zin van advent: 'Hij heeft ons gezocht.' Ook in dit gedicht kunnen we terugblikken op het grote ‘wonder van Kerst’. Hieronder het gedicht van: Johannes Tauler (1300-1361) Te Bethlehem geboren als kindje in een stal geeft zich voor ons verloren de Heiland van ’t heelal. En wie in groot verblijden dit kindje kussen wil moet vooraf met Hem lijden Zijn kruis, om Zijnentwil. En daarna met Hem sterven om geest'lijk op te staan en 't leven te verwerven, gelijk Hij heeft gedaan! Standbeeld van Tauler in de protestantse kerk ‘Saint-Pierre-le-Jeune’ te Straatsburg. Hij was een Duits mysticus en dominicaan. Hij werd geboren rond 1300 in een rijke familie, behorende tot de plaatselijke gezagsdragers. Mogelijk trad hij reeds in 1315 toe tot de dominicanen te Straatsburg. Hij had een zwakke gezondheid, waardoor hij niet aan alle ascetische praktijken mee kon doen. Vermoedelijk deed hij geen hogere studies omdat geen enkel Latijns geschrift van hem bekend is. Zijn denken werd erg beïnvloed door Meester Eckhart, die prior was te Straatsburg op het moment dat Tauler intrad. Rond 1325 werd hij tot priester gewijd. Rond 1335 werd hij prediker en geestelijke begeleider van verschillende dominicanengemeenschappen en begijnenhuizen te Straatsburg. Er was echter een conflict tussen Paus Johannes XXII en Keizer Lodewijk de Beier. Straatsburg steunde hierin de keizer, maar de dominicanen steunden de paus. In 1339 legde de De Schakel - 18

paus Straatsburg een interdict op, waarna de dominicanen naar Bazel trokken. Nog datzelfde jaar ging Tauler naar Keulen. In 1343 keerden de dominicanen terug naar Straatsburg, maar Tauler bleef in Bazel. In 1346 bracht hij weer een bezoek aan Keulen. Grafsteen van Tauler in de Temple Neuf te Straatsburg. Heel zijn leven gaf Tauler geestelijke leiding aan verschillende conventen. In 1360 werd Tauler ernstig ziek. Zijn zuster, een dominicanes, zou hem verzorgd hebben. Hij stierf op 16 juni 1361. Zijn grafsteen stond vroeger in de dominicaanse kerk te Straatsburg, maar deze werd in 1870 door een brand verwoest. Op de plaats van deze vroegere kerk, in de buurt van de kathedraal van Straatsburg, werd een Lutherse kerk gebouwd (de Temple Neuf). Hierin bevindt zich nu de grafsteen. Tauler schreef in het Duits. 84 preken van hem bleven bewaard. Zijn preken werden voor het eerst in gedrukte vorm uitgegeven in 1498 te Leipzig. Men vindt bij hem sterke nadruk op de noodzaak van ascese en zelfverloochening. Soms werden ook nog andere werken aan Tauler toegeschreven, doch dit bleek onterecht. Luther, zag in hem een geestverwant. ‘Uit de Pers’

Cees Dekker: "Totaalplaatje van creationisten overtuigt niet" "Ik heb mij nooit met het creationisme kunnen verbinden. Ik had vanaf het begin een intuïtieve scepsis ten opzichte van zijn speculatieve claims." Dat schrijft Cees Dekker, hoogleraar aan de Technische Universiteit Delft in het nieuwe boek 'Koopman en dominee' waarin leiders zich uitspreken over zichzelf en de samenleving. In zijn bijdrage gaat hij in op het ontstaan van de aarde. "Om op een leeftijd van het heelal van ongeveer zesduizend jaar uit te komen, moet de creationist allerlei aannames doen, zoals een tijdsafhankelijkheid van radioactieve vervalprocessen, die mij als ad hoc voorkwamen. Inmiddels weet ik ook van jaarlijkse ijsafzettingen op Groenland die honderdduizenden jaren terug gaan. De Schakel - 19

Creationisten weten altijd creatieve ad-hocoplossingen te vinden voor specifieke problemen, maar het totaalplaatje overtuigt niet." Cees Dekker noemt nog een voorbeeld: de mooie coherentie tussen sterleeftijd, helderheid en andere fysische eigenschappen vallen in duigen in het creationistische perspectief. Licht reist met een vaste snelheid en dat betekent dat het licht van de sterren dat wij nu waarnemen vele miljoenen jaren geleden is uitgezonden. Met een zesduizend jaar oud heelal is dat slechts schijn. Ik kon en kan met dit alles slecht uit de voeten en vond het volstrekt niet overtuigend." Hij gelooft dus niet in een 6000 jaar oude aarde en stelt dat God evolutionaire processen heeft gebruikt in het tot stand brengen van het heelal. Volgens hem vormt dat geen probleem om te geloven in de Bijbel. "De teksten uit Genesis zijn essentiële openbaringen van God die ons een aantal waarheden van het allergrootste belang leren:  ze leren ons dat God de Schepper is van de hele geestelijke en materiële wereld  dat de mens geschapen is naar Gods beeld  dat de mens geschapen is als man en vrouw  dat er goed en kwaad is  dat de mens dit onderscheid kent  dat de mens een bestemming heeft  wil heersen, macht wil hebben, zijn als God  dat de mens verkeerde keuzes maakt en daardoor zijn bestemming mist en in een gebroken wereld leeft  en deze eerste hoofdstukken van de Bijbel wijzen zelfs al vooruit naar de uitnodiging tot herstel van de relatie met God door Jezus Christus." Hij voegt toe: "Ik meen dat de Bijbeltekst niet geschreven is met het doel om ons te informeren over het feit dat dieren eerder werden geschapen dan de mens, zoals verhaald in Genesis 1, of andersom, zoals je zou kunnen concluderen uit het scheppingsverhaal van Genesis 2. Deze teksten hebben in eerste instantie een theologische betekenis. Daarmee vertellen ze een cruciale historie. De startzin van de Bijbel 'In het begin schiep God de hemel en de aarde...' is een historische uitspraak van het allergrootste formaat. Het stelt dat God, die er altijd was, de Schepper is van alles wat is." De Schakel - 20

Ingezonden Op verzoek van ds. Wim Kievit (Procesbegeleider PGA) bijgaand een bericht vanuit de beleidscommissie met het verzoek dit te publiceren. Het bericht staat ook (met net even andere woorden) in de komende Kerkperspectief. BELEIDSCOMMISSIE OP STOOM Maandag 7 januari j.l. boog de beleidscommissie zich over een ruwe schets van het beleidsplan voor de Protestantse Gemeente Arnhem in de komende jaren. Deze schets kon worden gemaakt dankzij de vele bouwstenen die de wijkkerkenraden en het PreT (Predikantenteam) de beleidscommissie de afgelopen maanden hadden aangereikt, en de vele bezinnende en verdiepende gesprekken die de leden van de beleidscommissie onderling voerden. Uitdagingen De kern van de ruwe schets wordt gevormd door vier uitdagingen die de beleidscommissie voor de PGA ziet. Voorlopig zijn die uitdagingen in vier werkwoorden samengevat: verdiepen, verbinden, verbreden en veranderen. Deze uitdagingen moeten er toe leiden dat de PGA kan uitgroeien tot een vitale geloofsgemeenschap aan de oevers van de Rijn. Ambitie Wat de beleidscommissie betreft mag de PGA de ambitie hebben een gemeenschap te zijn die werk maakt van haar geloof, die weet waar ze voor staat en geloofswaardig is. Dat betekent een geloofsgemeenschap die omziet naar elkaar en het opneemt voor mensen in nood, die een thuis is voor alle generaties en er wil zijn voor mensen binnen, aan de rand en buiten de kerk, en die betrokken is op de buurt en van betekenis is voor de stad. En daarom aantrekkelijk en wervend is. Groeidocument. De ruwe schets gaat de komende maanden mee als een ‘groeidocument’ waar aan geschaafd en toegevoegd kan worden. Dat gebeurt eerst in de beleidscommissie zelf en daarna in de verschillende geledingen van de PGA: in het moderamen van de AK, in het PreT en in een gezamenlijke bijeenkomst met de wijkkerkenraden. Scenario’s De leden van de beleidscommissie denken de komende maand na over de wijze waarop het leven en het werk van de gemeente het beste georganiseerd zou kunnen worden en wat dat bijvoorbeeld dan betekent voor de structuur van de wijken en de inzet van de beroepskrachten, en ook wat de financiële consequenties daar dan van zijn. Ook deze scenario’s zullen in het groeidocument worden opgenomen. Tijdpad De beleidscommissie verwacht dat de Algemene Kerkenraad de eindversie van het beleidsplan begin juni in de AK kan bespreken en dat hij in het midden van juni de De Schakel - 21

eindversie van het beleidsplan als een ‘voorgenomen besluit’ in een gemeenteberaad aan de gemeente kan presenteren en bespreken. Als alles mee zit kan de AK het beleidsplan nog voor de zomer definitief aanvaarden en is de weg vrij om de uitdagingen vanaf september ter hand te nemen. Urgentiebesef De beleidscommissie realiseert zich dat het beleidsplan alleen dan toekomst heeft, als het door de gemeente gedragen wordt en door het kerkbestuur met overtuiging wordt opgepakt. En dat kan als het besef er is dat vernieuwing en verandering nodig en onontkoombaar zijn. Niet alleen vanwege de financiën, ook dat, maar vooral omdat het verhaal van God met mensen moet blijven doorgegeven en het tegoed van het evangelie voor allemens beschikbaar moet blijven. Want dat verhaal, dat tegoed geeft het leven zin en maakt elk mensenleven waardig. Wim Kievit, procesbegeleider, namens de beleidscommissie

Trudy Rietveld Onze Eusebiuskerk in vroeger eeuwen. Voordat ik in 2010 terugkeerde naar Arnhem, de stad waar ik geboren en getogen ben, woonde ik bijna elf jaar in Lelystad. Daar wordt ieder jaar in de zomer een grote boekenmarkt gehouden op het Stadhuisplein in het centrum. Daar is werkelijk van alles te koop voor boekenwurmen en ik sloeg hem dan ook nooit over. Op een mooie zaterdagmiddag ontdekte ik plotseling een prachtig oud boek over Arnhem, geschreven ter gelegenheid van het 700 jarig bestaan van Arnhem als stad, in 1933. Het was nog helemaal gaaf en werd uitgebracht door de Arnhemsche Courant, waar onder meer de bekende journalist Willem Knap hoofdredacteur was. Het boek bevat ontelbaar veel interessante gegevens over onze stad en dus ook over de oudste kerk, de Eusebiuskerk. Ik vroeg me af waarom mijn ouders indertijd dat boek niet gekocht hadden, maar dat werd me duidelijk toen ik las, dat de datum van het grote herdenkingsfeest ter gelegenheid van het eeuwfeest op 22 juli 1933 viel. Op die dag werd mijn oudste broer geboren. De oudste kerk van Arnhem was de St. Martenskerk, die gewijd was aan de heilige Martinus, bisschop van de Franse stad Tours, overleden in 400. De abdij van Prüme (in Duitsland) had indertijd het recht om de pastoor van de Arnhemse kerk te benoemen en deze “in het genot te stellen van alle inkomsten der kerk.” In 1609 verkocht de keurvorst van Trier het patronaatsrecht van de abdij aan Graaf Ernst Casimir van Nassau Katzenellbogen; deze stond dit recht in 1616 aan de stad Arnhem af en tot 1810 berustte het beheer van de kerk bij de stedelijke magistraat. De Schakel - 22

In het begin van de 15e eeuw begon de belangstelling van de bevolking van de stad voor de kerk te minderen; men bezocht andere kerken en in de St. Martenskerk kwamen slechts weinig mensen meer. Een ingrijpen van Paus Martinus V die in 1422 het bezoek aan andere kerken verbood, had geen resultaat. Dat de Arnhemmers ook toen al behoorlijk eigenzinnig waren, bleek niet alleen daar uit, maar ook uit het feit, dat men de naam van de kerk “niet meer van deze tijd” achtte. Men wilde een andere heilige. Dat had tot gevolg dat Sint Eusebius tot patroon van de kerk werd aangewezen. Eusebius was in 310 paus, maar werd kort na zijn verkiezing naar Sicilië verbannen, waar hij overleed. In 1452 werd in Arnhem begonnen met de bouw van een nieuwe kerk en het gebeente van Eusebius werd uit de abdij van Prüme naar de kerk , die voortaan zijn naam zou dragen, overgebracht. De eerste steen van de St. Eusebiuskerk werd gelegd door hertog Arnold van Gelre. In 1455 werd de bouw van de kerk tijdelijk gestaakt wegens geldgebrek en in 1491 was de kerk nog steeds niet voltooid. Koning Maximiliaan gaf de magistraat in dat jaar vergunning om munt te slaan om de kerk af te bouwen. In het laatst van de zestiende eeuw werd de Eusebiuskerk bestemd voor de hervormde eredienst. Maar tijdens de bezetting van Arnhem door de Fransen in 1672 werd zij voor enkele jaren weer ter beschikking van de Roomskatholieken gesteld. Na het vertrek van de Fransen is de kerk weer in handen van de Reformatie. Trudy Rietveld Bloemengroet vanuit de kerk (opgave Jack Theunissen) Hierbij een overzicht van hen die de afgelopen tijd de bloemen namens de kerk hebben ontvangen: 20 januari Mevr. J. Vogelzang Klink 21 Rheden 026-3610194 21 - 01 - 1935 = 78 jaar Mevr. van Schooten Handelstraat 50 026 - 4423807 22 - 01 - 1924 = 89 jaar 27 januari Mevr. Harbeek AlteNova ziek 03 februari

Dhr van Beek

Arnhemseweg 102

026-4955288 ziek

10 februari

Prof. van Gilst

Izaak Evertslaan 44

026-4426853 13 - 02 - 1929 = 84 jaar

17 februari

Mevr. DHont

Centraalspoor 35

026-8400211 1 6 - 02 - 1935 = 78 jaar

24 februari 03 maart

Dhr. W. Kip Kermisland 34 026-4433954 26 - 02 - 1933 = 80 jaar Dhr. J. A.Masman Goltackers 47 W’voort 026-3618442 26 - 02 - 1913 = 100 jaar Mevr. G. van Stein Spijkerstraat 191 026-4422102 04 - 03 - 1923 = 90 jaar

13 maart

Geen bloemen

17 maart

Mevr. K. Ros

(Bidstond)

Eemewoudeweg 15

De Schakel - 23

026 - 3234338 17 – 03- 1939 = 74 jaar

Citaat om over na te denken: De kerk als Moeder Cyprianus, een bekende en begaafde kerkvader, werd rond het jaar 200 geboren in Carthago. In het jaar 245 wordt hij in zijn geboortestad tot Bisschop gewijd. Van hem is de uitspraak: ‘Wie de kerk niet als moeder heeft, kan God niet als Vader hebben’ Kerkdiensten 1e helft 2013 Datum 1-jan 6-jan 13-jan 20-jan 27-jan 3-feb 10-feb 17-feb 24-feb 3-mrt 10-mrt 13-mrt 17-mrt 24-mrt 29-mrt

Soort dienst Nieuwjaarsbijeenk. & Meditatie

Voorbereiding H.A. Heilig Avondmaal

Biddag voor gewas en arbeid Voorbereiding H.A. Goede Vrijdag H.A.

31-mrt 1e Paasdag Aanvang 09.45 uur 7-apr 14-apr 21-apr 28-apr 5-mei 9-mei Hemelvaartsdag 12-mei 19-mei 1e Pinksterdag 26-mei 2-jun 9-jun 16-jun 23-jun 30-jun

Naam Vermaat Koelewijn Cuperus Steeg Vermaat Zwanenburg Hendriks Romein Baart Hoek Poortman Vermaat Koelewijn Kortleve Vermaat

Voornaam Ds. P. Ds. W.J.J. Ds. D.J. Ds. G. van Ds. P. Dr. L.G. Drs. C. Ds. A. Prof. C.G. Dr. J. Ds. A.D. Ds. P. Ds. W.J.J. Ds. A.C. Ds. P.

Plaats Veenendaal Renkum Veenendaal Veenendaal Veenendaal Ede Ede Ede Renswoude Veenendaal Veenendaal Veenendaal Renkum Veenendaal Veenendaal

Vermaat Baart Meerveld Hendriks Zwanenburg Rooij Vermaat Vroegindeweij Eck Biersteker Koelewijn Kamp Baart Bree Vermaat

Ds. P. Prof. C.G. Ds. J. van Drs. C. Dr. L.G. Drs. de J. Ds. P. Kand. P. Dr. J. van J. Ds. W.J.J. Ds. J.B. Prof. C.G. Ds. D.G.F. de Ds. P.

Veenendaal Renswoude Renkum Ede Ede Barneveld Veenendaal Kesteren Ede IJsselmuiden Renkum Heteren Renswoude Nieuwegein Veenendaal

K= koffie- en/of thee drinken na de dienst. De Schakel - 24

Koffie K

Bijz.

K K K K K K

Koor IRENE K K K K K K K K

De Schakel - 25

CONTACTGEGEVENS Naam Ds. P. Vermaat Predikant Ouderlingen H. Boer Deelvoorz. Bloemendienst J. Ros Deelvoorz. Organist P. Rosseel

Adres Thorbeckesingel 115

PC + Plaats 3904 CW Veenendaal

Tel. & e-mail 0318-510161 [email protected]

Heideweg 6

6823 JV Arnhem

Eernewoudeweg 15

6835 JE Arnhem

Oude Velperweg 24

6824 HD Arnhem

Mw. A. Spang Koffieploeg Theunissen Kerkrentmeester Diakenen Mw. D.Hartgers Bloemen & Koffieploeg D.J. van Zoest

Deurnestraat 45

6843 PM Arnhem

Ossenkamp 2

6932 BX Westervoort

026 – 4437934 [email protected] 026 – 3234338 [email protected] 026 – 3636335 [email protected] 026 – 3811860 [email protected] 026 – 3115164 [email protected]

Speltstraat 2

6842 CD Arnhem

Lebretweg 40

Mw. J. Schoonderwaldt Koffieploeg R. Vos Financiën Administratie (Leden / Abonn) J. Hessing Ledenadministratie Verjaardagsfonds Mw. B. Jacobs Gastvrouwen Mw. G. Albertus

Meester Merkxstraat 52

6861 ZX Oosterbeek 6842 CC Arnhem

Mw. D. Melaard

026 – 3814382 [email protected] 026 – 3332695 [email protected] 026 – 3814859 [email protected] 026 – 4420722 [email protected]

Van Olderbarneveldstr. 15/19

6828 ZM Arnhem

Haya van Someren-Downerstraat 85

6836 RH Arnhem

0636 34 61 81 [email protected]

Salvatorplein 128

6832 AD Arnhem

026 – 3216138

Huissensedijk 6

6842 AK Arnhem

Pettenstraat 51

6843 JC Arnhem

026 – 3815783 [email protected] 026 – 3816708 [email protected]

Zondagsbrief, Schakel, Contact Gastpredikanten Mw. T. Rietveld Utrechtseweg 145/12

6812 AB Arnhem

P. Rosseel jr.

Oude Velperweg 24

6824 HD Arnhem

W. van Woerkens

Deurnestraat 22

6843 PR Arnhem

Algemene Kerkenraad (PGA) Kerk. Bureau Rosendaalseweg 507

6824 KL Arnhem

026–8403944 [email protected] 026 – 3636335 [email protected] 026 – 3811103 [email protected] 026 – 4420987 [email protected]

 Verhuur en gebruik Ds. van Oosterzeehuis: dhr. Geurt Kramp. Tel. nr. 026- 3815442  Techniek en onderhoud: dhr. Gijs Hartgers. Contact: 026-3814382 / 0620-131109 / [email protected]

 Schoonmaakploeg: inlichtingen: Jack Theunissen. (026-3115164 / [email protected]) De Schakel - 26

85 - plussers 25-10-1911 26-2-1913 2-6-1921 24-6-1922 4-3-1923 14-5-1923 22-1-1924 8-11-1924 26-4-1925 13-7-1925

Mw. G.G. Pesch - Rutgers Dhr. J.A. Masman Mw. H.W. Harbeek Koopman Mw. H.A. Ponger-Siebelink Mw. G.J. van Steijn Mw. S. Wevers - Jongbloed Mw. E.G. van Schooten Mw. K.L. Geldof - Phang Mw. M. Buitelaar - van Egmond Mw. J.M. van Doorne Geuze

Worth Rhedenseweg 45 6991 DV Goltackers 47 6931 HG

RHEDEN ? W’VOORT3618422

Louis Armstronghof 5

6836 CA

ARNHEM 3232538

Hyacintstraat 23 Spijkerstraat 191 Esperantolaan 2 / kmr. 103 Handelstraat 50 Teteringenstraat 75

6666 BR 6828 DC

HETEREN3251490 ARNHEM 4422102

6824 LV

ARNHEM 3234008

6815 CZ 6844 DB

ARNHEM 4423807 ARNHEM 3818617

IJssellaan 21/4

6826 DE

ARNHEM 4452965

Abe Lenstrahof 212

6833 LS

ARNHEM 7512136

Wilt u eventuele wijzigingen, aanvullingen van uw persoonsgegevens etc. doorgeven aan dhr. John Hessing, tel. 0636 34 61 81, e-mail: [email protected]. Met dank!

De Schakel is een uitgave van de Kerkenraad van De Rank. Redactie: Mw. G. Rietveld, Utrechtseweg 145 (flat: 12),6812 AB Arnhem 026- 8403944. E-mail: [email protected] Dhr. J. Ros, Eernewoudeweg 15, 6835 JE Arnhem / 026-3234338. E-mail: [email protected] Abonnement: € 10,00 per jaar (uiteraard mag meer ook!). ING: 155 99 72, t.n.v. Hervormde Wijkgemeente De Rank, Arnhem

Kopij voor de volgende Schakel inleveren vóór 17 mei 2013 ([email protected]) Wijkgemeente De Rank, Huissensedijk 12, 6842 AK Arnhem www.gemeentederankarnhem.nl - [email protected] De Schakel - 27

De Schakel - 28