nr 4 Carla Del Ponte: Ik houd geen rekening met politieke gevoeligheden

maan

27

nr 44

Carla Del Ponte: ‘Ik houd geen rekening met politieke gevoeligheden’ pagina 3

www.dagkrant.idfa.nl

5 Dubbelinterview: esthetiek en ranzigheid uit Rusland 7 Director’s cut van TV Junkie: drieduizend uur video 9 Hubert Saupner over de impact van Darwin’s Nightmare 13 Sportdocumentaires: eindstand 2-2 foto: Bram Belloni

01_DK04_2611.indd 1

26-11-2006 18:55:15

nieuws Bullets Vliegen Ach, de liefde…. om over relaties nog maar te zwijgen. Daarover praten laten we liever over aan Jennifer Fox en enkele vrouwen uit haar Flying: Confessions of a Free Woman in het Gesprek van de Dag, vanaf 21:30 uur in de Grote Zaal van de Balie. Um sonst!

Carla Del Ponte op IDFA-debat

‘Ik houd geen rekening met politieke gevoeligheden’

Kossakovski kopen Ze kosten geen moer (tien euro per stuk) en ze zijn hartstikke mooi. Belovy (1993) en Tishe! (2002) van Victor Kossakovski zijn te koop op dvd in de IDFA merchandisestand in het City-theater. Inderdaad, dit is een schaamteloze advertorial. Echte journalistiek over Kossakovski vindt u op pagina 7. Alweer gratis dj ‘Houdt het dan nooit op?!!?!’ Nee, want ook vanavond is er vanaf 23.00 uur een dj in de Grote Zaal van de Balie: DJ Taco Fett! En ook hij draait zijn ding helemaal gratis.

Tussenstand publieksprijs 1 (-) 2 (-) 3 (-) 4 -1 5 (-) 6 -2 7 -3 8 (-) 9 (-) 10 -4 11 (-) 12 (-) 13 (-) 14 -5 15 (-) 16 (-) 17 -6 18 -7 19 (-) 20 (-)

Souvenirs.................................. 8,96 Thin Ice ..................................... 8,91 Hearts........................................ 8,79 Nömadak Tx............................. 8,64 The Birthday............................ 8,57 4 Elements................................ 8,53 New Year Baby........................ 8,46 Three Comrades...................... 8,45 Carla’s List................................. 8,43 Buddha’s Lost Children......... 8,43 Shame........................................ 8,27 Jesus Camp............................... 8,21 My Father The Turk................ 8,15 The Other Cup......................... 8,13 Photo Souvenir........................ 8,11 A Lesson Of Belorussian....... 8,1 Andrew Jenks, Room 335...... 8,09 Black Gold................................. 8,04 A Story Of People In War And Peace................................. 8,04 Ghosts Of Cité Soleil...............7,95

Dit is een voorlopige lijst gebaseerd op de tot nu toe beschikbare gegevens. Alle documentaires jonger dan een jaar dingen mee. Scores lopen van 1 tot 10.

Apted spreekt Regisseur Michael Apted geeft vanmiddag om 15.00 uur een persconferentie in de Salon in de Balie, naar aanleiding van de wereldpremière van Married in America 2, het tweede deel in zijn serie over de huwelijkse staat in Amerika. Ook zijn allereerste film 7 Plus Seven (1970) wordt op IDFA vertoond, in het programma First Films of Famous Filmmakers. Wie nieuwsgierig is naar wat Apted in die tussentijd allemaal geleerd heeft, leze morgen de rubriek Masterclass in de Dagkrant, waarin Apted een documentaireles zal geven.

Ally Derks verwelkomt Carla Del Ponte

‘De kans dat Mladic en Karadzic opgepakt worden voordat het Joegoslaviëtribunaal wordt opgeheven, is honderdtwintig procent.’ Carla Del Ponte moest er zelf een beetje om lachen, toen ze dit gisteren aankondigde aan het einde van de IDFAtalk. Uit de discussie bleek eerder al dat het aanhouden van de belangrijkste verdachten van het tribunaal heel moeilijk zal worden. ‘Maar we doen er werkelijk alles aan’, aldus Del Ponte. De discussie werd gevoerd aan de hand van fragmenten uit de documentaire Carla’s List, die op IDFA wordt vertoond. Het voornaamste thema: de internationale druk die Carla Del Ponte op regeringen moet uitoefenen om ervoor te zorgen

Foto: Bram Belloni

dat de laatste zes verdachten opgepakt worden voordat het Joegoslavië-tribunaal wordt opgeheven. Omdat het tribunaal zelf geen arrestatiebevoegdheid heeft, is het afhankelijk van de goodwill van de verschillende regeringen. En dat vereist veel lobbywerk: ‘In januari zijn er weer verkiezingen in Servië. En Kostunica zal de nationalistische stemmen niet willen verliezen door Mladic voor die tijd uit te leveren.’ Uit Carla’s List blijkt dat Del Ponte een vrij directe manier heeft om politici aan te spreken, aldus gespreksleider en NOVAhoofdredacteur Carel Kuyl. Del Ponte: ‘Ik houd geen rekening met politieke gevoeligheden. Een aanklacht maak ik bekend zodra hij af is. Ik wil niet wachten op bijvoorbeeld verkiezingen.’ Zo werd ze

John Lennon in Paradiso Ook dit jaar vertoont poptempel Paradiso in het kader van IDFA weer een aantal muziekdocumentaires. Vanavond kan om half acht in echte rock-‘n’-rollsfeer en onder genot van een biertje gekeken worden naar de Nederlandse première van The US vs. John Lennon van David Leaf en John Scheinfeld. Deze film concentreert zich vooral op de activistische kant van de muzikant en is opgebouwd uit archiefmateriaal en interviews van voor- en tegenstanders van weleer. Wouter Planteijdt en zijn band Sjako! brengen na afloop live een paar speciale John Lennon-songs ten gehore. Dus blijf hangen!

ooit gevraagd een aanklacht uit te stellen omdat de verdachte nog een hoge positie bekleedde. ‘Als je als aanklager aan die druk bezwijkt, is dat het begin van het einde.’ Nick Fraser, als BBC-commissioning editor destijds verbonden aan de Srebrenica-documentaire A Cry From the Grave (1999), vroeg zich af welke lessen er geleerd kunnen worden voor de toekomst. Volgens Del Ponte kan de internationale rechtspraak in de toekomst misschien wel moeilijker worden, mede door 9/11. ‘De prioriteit ligt tegenwoordig bij het aanpakken van terrorisme. Het is geen goede tijd voor mensenrechten.’ Toch is Del Ponte niet negatief. ‘Omdat ik ervan overtuigd ben dat dit de juiste weg is.’ (FS)

COLOFON hoofdredactie KEES Driessen, Nicole Santé redactie Niels Bakker, Asher Boersma, Marijntje Denters, Paul van de Graaf, Vanessa Groenewegen, Wendy Koops, Maricke Nieuwdorp, ������������� Floortje Smit fotografie Bram Belloni, ������� Karijn Kakebeeke, Felix Kalkman, Anke Teunissen vormgeving Laurenz van Gaalen, Sjoukje van Gool, Roy van Oost, Gerald Zevenboom acquisitie Bas van Dalen, Dennis Dercksen, Stefano Richetta

3

03_DK04_2611.indd 1

26-11-2006 18:56:45

Interview Sergej Loznitsa (Artel) en Alexander Rastorguev, Vitali Manski en Susanna Baranzjieva (Tender’s Heat – Wild Wild Beach) over beelden van Rusland

‘Drama is geen gebeurtenis, het is een toestand’

van links naar rechts: Vitali Manski, Alexander Rastorguev, Sergej Loznitsa

Ten noorden van Rusland ligt de Witte Zee, verborgen onder een laag ijs en sneeuw. Daaronder schuilt de betekenis van Artel, een film van Sergej Loznitsa. Ten zuiden van Rusland ligt de Zwarte Zee, open en bloot. Tender’s Heat – Wild Wild Beach van het trio Alexander Rastorguev, Vitali Manski en Susanna Baranzhieva kan niets voor zich houden en kotst de ranzigheid en troosteloosheid eruit. Kleur en duur

Sergej Loznitsa: ‘Zwart-wit was voor mij in deze setting noodzakelijk. Als de zee dichtgevroren is en de vissers eropuit trekken om het ijs te breken is er geen kleur. Je ziet alleen witte vlakten, de zwarte silhouetten van vissers en hun huizen en de contouren van het heuvelachtige dennenwoud. Er heerst rust en eenvoud.’ Alexander Rastorguev: ‘Oorspronkelijk was onze film bedoeld voor televisie, als een miniserie. Daarom hebben wij op video opgenomen. We hadden vierhonderd uur materiaal, die we hebben teruggebracht tot vijf uur en veertig minuten. Uiteindelijk zal niemand ooit deze versie kunnen zien: de Russische televisie zendt hem überhaupt niet uit en West-Europese televisiezenders hebben alleen ruimte voor vijfentachtig minuten. Vanwege dit verwerpelijke conservatisme hebben wij onze film ernstig moeten castreren.’

Vinden

Vitali Manski: ‘Ik kwam bij Alexander op bezoek toen zijn film Broadway – Black Sea net af was. Toen hebben we het gehad over de cinematografische potentie van de Zwarte Zee-kust. We wilden op dezelfde locatie filmen met een andere esthetiek en een andere inhoud.’ Alexander Rastorguev: ‘Dit moet ik toch even corrigeren. We waren namelijk op weg naar een locatie waar we heel gelukkige en schone mensen zouden gaan filmen, maar toen kregen we autopech op de plek waar de film zich nu afspeelt. We zijn eigenlijk gewoon blijven plakken.’ Sergej Loznitsa: ‘Het toeval moet niet onderschat worden. Ik ben tegen mijn opnamelocatie aangereden, ik wist niet precies waarnaar ik op zoek was.’ 

Gezamenlijk

Alexander Rastorguev: ‘Onze film heeft drie regisseurs, omdat het in het hedendaagse Rusland vaak te benauwd is

om alleen te werken. Deze alliantie was een noodzaak. We hebben ons met enige regelmaat aan elkaar gestoord.’ Sergej Loznitsa: ‘Van deze benauwdheid heb ik nooit iets gemerkt, ik geloof niet dat daarvan sprake is. Ik heb mijn eerste twee films samen met Marat Magametov gemaakt. Dat was eigenlijk uit onzekerheid. Samen zijn we ook met onze film hier op IDFA geweest. Toen we eenmaal genoeg zelfvertrouwen hadden, konden we ieder onze eigen weg gaan.’ 

Mens(en)

Sergej Loznitsa: ‘Mijn film zegt niets in het algemeen over het Russische boerenleven. Het is slechts mijn kijk op die mensen op dat moment. Ik geloof niet dat er één film is die kan stellen dat hij een representatie is van een bevolkingsgroep, laat staan van een heel land. Dat is een onnozele gedachte. Rusland bestaat als woord, maar wat de betekenis is, wat Russen zijn, is zo veelvormig dat we het maar moeten laten voor wat het is.’ Alexander Rastorguev: ‘Onze film gaat juist over alle lagen van de bevolking, van zwervers tot aan de president. De Zwarte Zee is het nationale vakantieoord, waar vooral de lagere en middenklassen naar toe gaan. Als jij dan vraagt naar alcoholgebruik, dan vind ik dat typisch een vraag voor iemand die nog nooit in Rusland is geweest en zeker niet in die regio. Ik weet niet of mensen eerlijker worden of juist onzin uitkramen, want ik heb geen referentiekader. Iedereen drinkt aan één stuk door. We hebben geprobeerd om de mensen die we interviewden niet te laten drinken, maar dat was een kansloze onderneming. Onze film laat de alledaagse werkelijkheid zien. Het leven in die regio van Europa is tragisch.’ Vitali Manski: ‘Het wordt hoog tijd dat West-Europeanen naar Russische films gaan kijken. Het beeld van Rusland is hier even hypereenzijdig als wanneer ik het red light district als Nederland zou beschouwen.’

Foto: Anke Teunissen

Sergej Loznitsa: ‘Ik zie een parallel tussen natuurkunde en filmkunst. Het draait om je point of view. De dramaturgie is in de twintigste eeuw in die richting aan het bewegen. Niet alleen snelheid, ook tijd is subjectief: alles is relatief, iedere waarheid is afhankelijk van de waarneming. Drama gebeurt niet in een bepaald tijdsbestek, maar gebeurt als twee tegengestelde krachten elkaar tegenkomen. Drama gebeurt constant en geleidelijk, het is geen gebeurtenis, het is een toestand.’

Montage en camera

Vitali Manski: ‘Deze film heeft duidelijk het handschrift van Alexander.’ Alexander Rastorguev: ‘Als ik een eerlijke kunstenaar was, dan zou ik het publiek alle vierhonderd uur moeten laten zien. Maar ik wil het publiek graag imponeren en heb daarom voor deze vorm gekozen. We hadden voor dit behagen graag een bonus van de overheid ontvangen, maar die heeft Sergej al gekregen.’ Sergej Loznitsa reageert niet op dit verwijt en doet alsof hij het niet hoort. Rastorguev en Manski hebben zijn laatste film niet gezien. Loznitsa: ‘Mijn keuze voor montage en cameravoering zijn gekoppeld aan deze film. Voor ieder project kies ik een eigen stijl. In dit geval was een statische cameravoering noodzakelijk. De montage heb ik ondervangen met telkens een zwart beeld. Daardoor krijg je het idee dat iedere episode van één a twee minuten een afgeronde frase of zin is. Maar ik verleng de episoden door het geluid in het zwarte beeld door te laten lopen. Je ziet niks, maar je hoort nog steeds hetzelfde. Na verloop van tijd werkt dat alsof je met je ogen knippert, de handeling loopt gewoon door. Met die losse episoden maak ik zo vervolgens toch een rond verhaal, over het leven van deze vissers. Net zoals een fresco een verhaal verbeeldt in verschillende stukken.’   Asher Boersma

Artel – Sergej Loznitsa. Ma 27, 12:30, City 2; wo 29, 17:45, City 2; vr 1, 17:30, City 5; za 2, 10:00, City 3. Tender’s Heat – Wild Wild Beach – Alexander Rastorguev, Vitali Manski en Susanna Baranzjieva. Wo 29, 15:00, City 2; vr 1, 18:00, Cinerama 1.



05_DK04_2611.indd 5

26-11-2006 16:35:04

MASTERCLASS

Making of...

EENDOCUMENTAIRELES VANEENMEESTER½LMER

‘Het leven is een reeks unieke momenten’ Vlak voordat het festival begon werd Victor Kos� sakovski, in 1993 winnaar van de Joris Ivens Award met Belovy, om tien adviezen gevraagd voor begin� nende documentairemakers. In de Masterclass die hij vanochtend geeft, wil hij aan de hand van de vertoning van Tishe uitleggen hoe hij zijn regels in die film gebruikt heeft. ‘Cinema moet mensen emoties geven die ze nog nooit hebben gehad’, licht de Rus een dag voor de workshop toe, terwijl hji demonstratief naar zijn hart grijpt. ‘Dat kan alleen door beelden als uitgangspunt te nemen, en niet het verhaal. Wat herinneren mensen zich vaak van een film? Niet de plot, maar één of enkele shots. Die brengen het gevoel over.’ Daarom is een van zijn regels: het shot vormt de basis van iedere film. ‘Ieder shot’, vervolgt Kossakovski, ‘moet iets unieks bevatten. De taak van de documentairemaker is het bijzondere te halen uit zelfs de meest gewone momen-

ten. Want hoe alledaags een gebeurtenis ook lijkt, deze is altijd onherhaalbaar en onvoorspelbaar. Zo kun je elke dag de straat filmen, maar nooit meer op dezelfde manier als ik dat heb gedaan [in Tishe]. Het is makkelijk te zeggen dat het leven altijd hetzelfde spel is. Ik vind het interessanter om het leven te zien als een aaneenschakeling van unieke momenten.’ Een andere regel uit zijn koker luidt dan ook: probeer mensen niet te dwingen een handeling of woorden te herhalen. Overigens is Kossakovski van mening dat de term ‘cinema’ eigenlijk exclusief voor de documentaire is bedoeld. ‘De eerste film van de gebroeders Lumière bestaat uit een simpel shot van een trein die een station binnenrijdt. Het gaat hier om een documentairebeeld, en dat is door hen cinéma genoemd.’ (NB) ����   Masterclass Victor Kossakovski. Ma ��� 27, ����������������� 10.30-12.00, Cinerama 1. De tien regels van Kossakovski zijn te vinden op www.dagkrant.idfa.nl/?s153p19.

OPHETRANDJE

OVEREENDOCUMENTAIRGRENSGEVAL

Theaterstuk wordt werkelijkheid op film De rechts-extremistische broers Marcel en Marco Schönfeld waren geïnspireerd door een moordscène uit de film American History X van Tony Kaye , toen ze hun zestienjarige vriend Marinus Schöberl na een nacht van mishandelingen en vernederingen doodsloegen. Het drama voltrok zich in het Duitse plaatsje Potzlow in 2002. Andres Veiel en Gesine Schmidt maakten er een theatervoorstelling over. De documentaire Der Kick is een registratie van die voorstelling.   Op zoek naar de achtergronden en de motieven van deze gruwelijke moord deden Schmidt en Veiel gedegen research. De tekst baseerden zij op het procesverslag en op de uitvoerige interviews die ze hielden met de betrokkenen. In een grote leegstaande fabrieksloods worden alle personages door twee acteurs vertolkt. Statisch zitten ze op een bank of ze staan recht voor de camera en spreken de kijker aan. Met verschillende lichtstanden worden verschillende locaties gesuggereerd. De hoofdrolspelers

DIRECTOR´SCUT

hoeven enkel van intonatie te veranderen of hun schouders omhoog te trekken om van een ouder te transformeren in een van de daders. In deze bijzonder kale en indringende enscenering ontvouwt zich langzaam een naargeestig beeld van een verloren generatie, die na de val van de Muur vervallen is tot werkloosheid, alcoholisme en vreemdelingenhaat. En erger nog, onverschilligheid: veel mensen in het dorp waren op de hoogte van wat er zich die bewuste nacht voltrok, maar niemand greep in. Pas na vijf maanden werd het lijk van Marinus uit een beerput gehaald. ‘Het had ook iemand anders kunnen zijn’, vertelt de actrice als dader Marco. ‘Er was niks anders te doen. We wilden een beetje lol maken’. Met minimale middelen weten de acteurs een realistische wereld te creëren. Zo wordt een registratie van een theaterstuk levensecht. (VG)   Der Kick – Andres Veiel. Ma 27, 14:45, FM Vondelpark 2; wo 29, 12:45, City 2.  

OVERDEKEUZESDIEDEREGISSEUR HEEFTGEMAAKTTIJDENSDEPRODUCTIE

‘Het kostte negen maanden om het te reduceren tot 250 uur’ Rick Kirkham, Amerikaans news anchor en aan� dachtsjunk, gebruikte sinds zijn tienerjaren zijn videocamera als dagboek. Dat leverde drieduizend uur materiaal op met huiselijke ruzies, successen en veel drugsgebruik. Michael Cain en Matt Radecki brachten zijn leven terug tot een honderd minuten durende documentaire die zich laat bekijken als een speelfilm.

De filmmakers ontvingen zesentwintig kratten met soms honderd tapes per krat aan menselijk drama. Aangedragen door Kirkham zelf, die iets wilde doen met het materiaal, maar niet wist waar hij moest beginnen. Michael Cain: ‘Rick had zelf nooit iets teruggekeken, dus we zijn met zes screeners negen maanden bezig geweest om het materiaal terug te brengen tot tweehonderdvijftig uur. We kwamen steeds bij elkaar om hoogtepunten te bepalen en drie maanden later was het eindelijk gesnoeid tot honderd minuten.’ De filmmakers kozen voor een narratieve vorm, zodat kijkers het gevoel krijgen naar een speelfilm te kijken. Ook voice-overs zijn weggelaten: ‘De menselijke geest kan prima zonder extra uitleg verbanden leggen of conclusies trekken.’

Radecki en Cain vielen tijdens het kijken van de ene in de andere verbazing: ‘Als Rick vanuit New York zijn vrouw belde aan de andere kant van het land, vroeg hij haar zichzelf ook te filmen tijdens het gesprek. Ongelofelijk, maar voor hem was het na dertig jaar een gewoonte geworden in film te denken. Ook op momenten waarop hij na lag te denken nam hij op. Wie denkt er nou aan om zo’n shot te nemen?!’ Hoewel het soms frustrerend was om geen zelfgemaakte opnamen te hebben om mee te werken, was dit archief de natte droom van een documentairemaker. ‘Er zat zo veel moois in, het was zo compleet!’ Het was dan ook een kwestie van keuzes maken. Een zoveelste huiselijke ruzies met politie erbij? ‘Zeer bruikbaar natuurlijk, maar dat kwam zo vaak voor bij de Kirkhams. Als je dat twee keer laat zien, hoeft het geen derde keer meer.’ ‘Eigenlijk was bijna al het materiaal bruikbaar, maar om Tami, Rick’s vrouw niet in verlegenheid te brengen, kozen we ervoor bijvoorbeeld seksscènes niet te gebruiken. Want ja, ook dat filmde hij.’ (MN) ���� TV Junkie - Michael Cain en Matt Radecki. Ma 27, 11:45, Calypso; do 30, 22:00, Calypso; zo 3, 12:15, City 2.



07_DK04_2611.indd 7

26-11-2006 17:37:34

‘Na de Oscar-nominatie waren de rapen gaar’ Het met prijzen overladen Darwin’s Nightmare (twee jaar geleden vertoond op IDFA) is veel mensen in het verkeerde keelgat geschoten. Volgens regisseur Hubert Sauper gooit de Tanzaniaanse regering er flink wat geld tegenaan om hem te belasteren. Zij ontkent dat de eigen bevolking honger lijdt terwijl er tonnen nijlbaarsfilet aan het Westen worden verkocht, of dat de vliegtuigen die de vis vervoeren ook de aanvoer van grote hoeveelheden wapens verzorgen. De regering beticht Sauper van leugens en suggereert dat hij dingen heeft geënsceneerd. ‘Het idee dat ik zo’n gevecht tussen kinderen zelf zou hebben geïnitieerd is toch ziek’, zegt hij boos. Volgens hem probeert de regering bewijzen tegen hem te verzamelen, meer wil hij niet vertellen uit angst dat hij anderen in gevaar brengt. Begrijpelijk als je de berichten van Reporters Without Borders leest van afgelopen augustus: een Tanzaniaanse onderzoeksjournalist die in Darwin’s Nightmare te zien is, werd afgelopen augustus door de regering met uitzetting naar Kenia bedreigd. Dit weekend kreeg Sauper van een vriend uit Tanzania

foto: Felix Kalkman

MAARJAWATDOEJEERAAN

Impact

een stapeltje krantenknipsels. De teksten zijn onleesbaar, maar foto’s van een woedende menigte met borden waar Saupers naam op prijkt, spreken boekdelen. ‘Ze willen echt bloed zien’, zegt Sauper. ‘De bevolking denkt dat de visvangst is afgenomen door mijn film en de armoede daarom weer stijgt.’ Sauper wordt zelfs in verband gebracht met terrorisme. ‘Op internet zijn heel knullig geshopte foto’s gepubliceerd waarop ik proost met Saddam Hoessein en Bin Laden. Je kunt er om lachen, maar het is wel kwalijk. Het is een soort globalisering van de censuur: internationale intellectuelen worden de mond gesnoerd.’ Achteraf denkt Sauper: had ik maar samenwerking gezocht met organisaties als Amnesty International. ‘Een filmmaker kunnen ze gemakkelijk zwartmaken, maar hun reputatie kan niet zo gemakkelijk in diskrediet worden gebracht. Als een kritische film een beperkt publiek bereikt, is er niets aan de hand. Maar na de Oscar-nominatie waren de rapen gaar. Helaas heb je niet onder controle welk leven je film gaat leiden.’ (WK)

OVERDEBETROKKENHEID VANMAKERSBIJHUNONDERWERP

‘Het grootste wangedrag komt van het kleine grut’ ‘Anass was de ideale hoofdpersoon voor de film die ik wilde maken, maar twee dagen nadat ik m’n plan had gepitcht, reed hij zich te pletter tegen een boom’, zegt debuterend regisseur Erna Slotboom over haar project over een groepje hangjongeren in de beruchte Diamantbuurt in Amsterdam. De achttienjarige Marokkaan Anass was de levende ontkrachting van bepaalde vooroordelen. Slotboom: ‘Een ontzettend charmante en intelligente gymnasiumjongen, die op z’n dertiende alle Amsterdamse musea van binnen en buiten kende. Op een dag steelt hij echter een auto en komt hij na een wilde achtervolging te overlijden. Hoe verschrikkelijk dat ook is, je weet meteen dat je thema op scherp is gezet.’ Het ongeluk vond een jaar geleden plaats. Slotboom volgde vervolgens de overige inzittenden van de auto, een paar goede vrienden en de vriendin van Anass. Slotboom behandelt dit onderwerp niet zoals meestal gebeurt: als een maatschappelijk probleem ‘waar wat aan gedaan moet worden’. Ze heeft dan ook geen antwoord voor het Diamantbuurt-vraagstuk. ‘Omdat er geen eenduidig probleem is’, meent Slotboom. ‘Het ligt net even anders. Er is onder die jongeren veel meer diversiteit dan je denkt. Het geval Anass is een

op zichzelf staand incident. Het gaat niet per se om spijbelende en blowende vmbo-jongeren; de meeste raddraaiers komen zelfs niet uit de Diamantbuurt. Door alle mediaheisa worden ze uit andere delen van de stad naar dat buurtje getrokken, waar ze in het middelpunt van de aandacht staan.’ In Slinke Moker (straattaal voor linkmiechel of kruimeldief) geen verontruste ouders, klagende buurtbewoners of islamiseringsdebatten: ‘Actieve aanhangers van de islam gooien geen ruiten in. Die zitten keurig in de moskee. Het grootste wangedrag komt van het kleine grut, maar met die eendimensionale ettertjes kun je geen zinnig gesprek voeren. Daarom heb ik heel sec een inkijkje in dat vriendenclubje willen geven. Dan zie je jonge mensen die een normaal bestaan opbouwen, met respect en vertrouwen als basis.’ Doet Slotboom nog aan nazorg? ‘Laatst heb ik bij mij thuis het eindresultaat laten zien. Ze zijn niet allemaal komen opdagen, maar de aanwezigen konden zich er goed in vinden.’ (PvdG) Slinke Moker – Erna Slotboom. Ma 27, 20:15, City 6; do 30, 14:15, FM Vondelpark 1; vr 1, 16:30, FM Vondelpark 1.

foto’s: Karijn Kakebeeke

INDEHOOFDROL Bertus Winkelaar

Dionne den Hollander

Fran Stuyf

Maurits Kleinmoedig

OVERHOEHETISOM GE½LMDTEWORDEN

‘Ik wilde niet dat de camera meeging naar de supermarkt’ In Normaal zijn we anders van Susanne Engels wordt het dagelijkse leven van vier verstandelijk gehandicapten op een onconventionele, gestileerde manier in beeld gebracht. Na afloop van de première een gesprek met de maker en de hoofdpersonen.

  ‘Bertus, Dionne, Fran en Maurits communiceren alle vier anders en hebben elk een eigen manier van omgaan’, vertelt Engels. ‘Dat maakte het filmen soms lastig maar ook erg bijzonder. Het zijn mensen met een rijk gevoelsleven.’ Wat vonden de vier ervan gefilmd te worden? Fran: ‘Ik vond de première behoorlijk spannend. De film geeft een goed beeld van hoe mijn leven is. Ik vind mijn leven belangrijk en de film is heel serieus opgenomen. Ik heb geen last gehad van de camera. Ik wilde alleen niet dat de camera meeging naar de supermarkt.’ Dionne had niet verwacht dat ze de film

zo leuk zou vinden. ‘Tijdens het opnemen was ik wel zenuwachtig, maar ik vind het heel mooi hoe mijn relatie is vastgelegd. Mijn vriendje en ik zijn al twee jaar bij elkaar.’ Bertus kijkt zelf het liefst naar Goede Tijden Slechte Tijden of Baantjer. Wat hij van de film vindt, weet hij nog niet precies ‘maar het was hartstikke leuk’. Maurits moet eigenlijk alweer door naar een ander feestje, maar wil wel even poseren voor de camera. ‘Ik vond het prettig om op de film te komen’, vertelt hij. ‘Het mooiste vind ik als ik naar huis fiets.’ Engels heeft bewust niet voor een reportagestijl gekozen. ‘Ik wilde ook geen talking heads of commentaar van begeleiders. Het gaat om de mensen zelf en dan vooral om hun verlangens. Hoe ze in het leven staan en wat ze voelen.’ (VG)   Normaal zijn we anders – Susanne Engels. Ma 27, 22:15, City 5; za 2, 10:00, City 6.

foto: Eva Gjaltema

Del Ponte heeft (altijd) haast Carla del Ponte zit geen seconde stil in Carla’s List. Tijdens vluchten past ze haar statements aan. In de minuten voor een officiële ontmoeting met Servische toppolitici vertelt ze quasi-nonchalant hoe goed hun ambtsgenoten uit Kroatië hebben meegewerkt. Politieke druk vermomd als een luchtig praatje. Del Ponte heeft haast. Ze heeft nog tot 2007 om de resterende zeven mannen die verdacht worden van oorlogsmisdaden voor te leiden. Onder hen zijn Mladic en Karadzic, die worden beschouwd als hoofdverantwoordelijk voor het drama in Srebrenica. Omdat het Joegoslavië-tribunaal zelf niemand kan arresteren, is Del Ponte afhankelijk van de goodwill van de internationale gemeenschap en haar eigen lobbyvaardigheden. Regisseur Marcel Schüpbach kreeg een jaar lang bijna onbeperkt toegang achter de schermen van het tribunaal. Hij volgde Del Ponte en haar medewerkers tijdens vergaderingen in Den Haag, in privévliegtuigen en zwaarbewaakte escortes. Het resultaat is een spannende en prachtig verfilmde race tegen de klok van een verbeten openbare aanklager, die aantoont waar de onmacht van het tribunaal ligt. (FS) Carla’s List – Marcel Schüpbach. Ma 27, 16.00, City 2; za 2, 14.30, FM Vondelpark 1, zo 3, 14.00, City 7. Dingt mee naar de Movies that Matter Award.



09_DK04_2611.indd 9

26-11-2006 16:17:37

Thema sport

Sportdocumentaires

Draaien op de goede afloop

winners

2���� ��� -�� 2 � .**********************�� ** “*********************” ****************������ ***��� ******************************** ***”””*********������������������ *����������������� **********������� *������ ”””*** *** ****�������������������� ********������������ **** **� * ** ****������������������� ********����������� **** ** *** ****������������������� ************ *** ”��������������������������� ���������������������������� ***������������������������ **���������������������� *****************����� **��� *�� *” “***���������������������� *��������������������� ********************” ********************** ^******************� * **************** ^************* ”����� ������ ****�” **** .*****�. .*************. ************************

The Other Cup

.......................................

.......................................

........................................................................................... losers Goal Dreams

........................................................................................... Thin Ice

The Rail-Road All Stars

Vier documentaires met sport in de hoofdrol. Prostituees, Palestijnen, Indiase meisjes en daklozen worden gevolgd in de aanloop naar een beslissende wedstrijd. Maar loopt het voor hen net zo rooskleurig af als in de klassieke Hollywood-sportfilm, waar met het winnen van de beker triomfantelijk racisme en vooroordelen worden overwonnen? Wie kent ze niet? De sportfilms waarin een uitgeblust en onzeker team onder aanvoering van een charismatische coach ver boven zichzelf weet uit te stijgen. Na maanden van harde training en de nodige nederlagen wordt in de spetterende finale de begeerde beker bemachtigd met het daarbij horende hernieuwde zelfvertrouwen. Vaak betreft het gemarginaliseerde groepen in de samenleving. Vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog in A League of Their Own, een interraciaal team in de jaren zeventig in Remember the Titans, of onderdrukte Indiërs tijdens het Britse koloniale regime in de Bollywood-hit Lagaan. Sport als sleutel tot emancipatie en empowerment.

Prostituees

Voor de prostituees uit The Railroad All-Stars van Chema Rodríguez pakt het helaas niet zo goed uit. Deze vrouwen uit La Linéa, een troosteloze en gevaarlijke sloppenwijk langs de spoorweg van Guatemala City, willen strijden voor gelijke behandeling en aandacht genereren voor het geweld waar ze dagelijks mee worden geconfronteerd. Om dat te bereiken richten ze een voetbalteam op: de Railroad All-Stars. Bij de eerste wedstrijd tegen een studententeam gaat het gelijk mis. Als de keurige ouders van de studentes erachter komen dat er prostituees op het veld staan, worden ze om ‘gezondheidsredenen’ uit de competitie gegooid. Maar de vrouwen geven niet op. Strijdlustig staan ze de media te woord die massaal op de wedstrijd zijn afgekomen. Gesponsord door een reisorganisatie maken ze een tour door het land en spelen ze een aantal wedstrijden. Dat ze nooit winnen lijkt hen totaal niet te deren. Maar de aandacht van de media verslapt en de heersende opinie verandert niet. Het initiatief bloedt dood en met sommige vrouwen gaat het zelfs bergafwaarts. Ook geen glorieuze omkering in het leven van de spelers van het Palestijnse nationale voetbalteam. Goal Dreams van Maya Sanbar en Jeffrey Saunders is het tragische verslag van de verwoede poging van het team zich te plaatsen voor het WK voetbal. Om dat te kunnen doen moet er in Qatar, dat fungeert als thuisbasis, gewonnen worden van Oezbekistan. De belangen zijn torenhoog.

Plaatsing voor het WK betekent de kans de Palestijnse identiteit over de wereld uit te dragen en de nationale eenheid te bevorderen. Bovendien zou het de Palestijnse bevolking iets geven om trots op te zijn. ‘Het is een van de weinige manieren te laten zien dat we een positie hebben als staat’, vertelt een van de deelnemers. Vanwege de politieke situatie in de Palestijnse gebieden is het team gedwongen voor zijn trainingen uit te wijken naar Egypte. Daar stapelen de problemen zich op. Bij gebrek aan spelers uit eigen land zijn er Palestijnen vanuit de hele wereld gekomen. Taalproblemen en conflicterende speelstijlen overheersen de voorbereiding. Dat elf spelers uit Gaza de Israëlische grenspost maar niet overkomen, zorgt voor extra spanningen. De voetballers hopen op uitstel van de wedstrijd maar de FIFA geeft niet thuis. Langzaam stevent de groep spelers af op een nederlaag.

IJshockey

Dat sport van positieve invloed kan zijn op een politiek conflict, op microniveau althans, bewijst Thin Ice van Håkan Berthas. In een afgelegen bergprovincie van Noord-India, heeft het meisje Dolkar maar één wens: meedoen aan het nationale ijshockeytoernooi. Vooralsnog is het een louter mannelijke aangelegenheid. Om meer meisjes te werven, reizen Dolkar en haar vriendinnen van het boeddhistische deel van de provincie af naar het islamitische Kargil. Daar vindt onder grote belangstelling een ontmoetingswedstrijd plaats. ‘George Bush komt’, grapt een van de meisjes van te voren, ‘En Osama Bin Laden ook’, vult een ander aan. Na een geslaagde wedstrijd tussen de damesteams spreekt de moslimleider van Kargil hoopvol over de toekomst van de provincie: ‘We zullen samenwerken om de regio als een geheel te ontwikkelen.’ Uiteindelijk schakelt Dolkar de hulp in van de Women’s Alliance in haar dorp zodat voor het eerst in de geschiedenis meisjes aan het nationale toernooi kunnen deelnemen. Dolkars team behaalt de derde plaats en wordt thuis als winnaar onthaald. Met haar school bouwt ze verder aan haar droom: het aanleggen van een grote ijsbaan waar ze met haar gemengde team verder kan oefenen.

In The Other Cup van Damian Cukierkorn worden Argentijnse daklozen gevolgd die zich hopen te plaatsen voor de World Homeless Cup in Zweden. De directeur van Hecho, de daklozenkrant van Buenos Aires, is initiatiefnemer van het trainingsprogramma. Na drie maanden wordt een team van acht man geselecteerd dat aan het kampioenschap mag deelnemen. De daklozen die meedoen zijn extreem gemotiveerd. Regelmaat, discipline en een gezonder leven hebben hun uitwerking. Wrang is dat er maar drie van de geselecteerde spelers naar Zweden kunnen afreizen. De rest heeft zijn papieren om het land uit te kunnen niet in orde gekregen. Zonde vooral als duidelijk wordt welke invloed het kampioenschap heeft op de drie mannen. Het concours en de ontmoetingen met daklozen van over de hele wereld geven hen het gevoel niet meer zo gemarginaliseerd en buitengesloten te zijn. ‘Dit is het bewijs dat we tot iets in staat zijn’, vertelt een van de deelnemers. De Argentijnen weten terug in eigen land het roer om te gooien. Ze vinden werk, beginnen een opleiding en stichten een gezin. Een mooier Hollywood-einde lijkt bijna niet denkbaar, hoewel het maar voor een paar is weggelegd. De vier documentaires hanteren dezelfde structuur, die sterke overeenkomsten heeft met de Hollywoodfilms: het volgen van de training wordt afgewisseld met uitdieping van enkele protagonisten. Er wordt een kijkje geboden in hun dagelijks leven terwijl ze vertellen wat het winnen van de wedstrijd voor hen zou betekenen. Alle films eindigen met een epiloog waarin uiteen wordt gezet hoe het ze is vergaan. Winnaars en verliezers. De stand in de wedstrijd tussen de sportdocumentaires op IDFA is dan ook 2-2. Vanessa Groenewegen   The Other Cup – Damian Cukierkorn. Ma 27, 20:00, City 3; vr 1, 16:45, City 2. The Railroad All-Stars – Chema Rodríguez. Di 28, 18:00, City 1; wo 29, 14:30, Cinerama 1; za 2, 24:00, Calypso. Goal Dreams – Maya Sanbar en Jeffrey Saunders. Ma 27, 14:45, FM Vondelpark 1; wo 29, 22:00, City 2. Thin Ice – Håkan Berthas. Ma �������������������������� 27, 13:30, Cinerama 1; vr 1, 21:45, City 5.

11

11_DK04_2611.indd 11

26-11-2006 16:55:42

podium reel world

Willem Anke Teunissen

Ze zei dat ze aan de pil was

Fuck man

bezoekers van...

Gaan we naar de Duvel?

En el hoyo 25 november, 17.00 uur, City 1

En el hoyo volgt het dagelijks leven en de dromen van de bouwvakkers die werken aan een verhoogde snelweg in Mexico-Stad. En el hoyo – Juan Carlos Rulfo. Wo 29, 10.00, Calypso; wo 29, 20.00, City 1; za 2, 20.45, City 2.

ingezonden brieven Reacties op films en debatten, meningen over het festival en de programmering, ideeën voor de toekomst: mail naar [email protected], uw bericht verschijnt ook op de website.

Poolcirkel

Lieve mensen, sorry, sorry, sorry! Ik kan helaas niet naar Amsterdam komen. Ik moet onmiddellijk naar Siberië. Dat stond niet in de planning, maar in het leven van een documentairemaker veranderen dingen snel. Bij deze mijn heel hartelijke, speciale groeten aan het publiek, met mijn welgemeende excuses. Maar ik moet nu echt werken aan mijn nieuwe film over rendiernomaden op de Poolcirkel. Het allerbeste en een goed en succesvol festival toegewenst Andreas Voigt (regisseur van A Son of Taiga)

Weg met de Dagkrant!

Hoe kan het Idfa aan de ene kant de ene na de andere milieufilm laten zien en dan toch ons elke dag overspoelen met papier? En ik zit vaak nog laat in De Balie en dan zie ik dat er nog heel veel dagkrantjes gewoon in de bakken liggen als ik wegga. Die zullen wel in de papierbak verdwijnen! Maar dat is wel weer een boom die we weggooien. En dat terwijl alles ook gewoon op internet te lezen is wat iedereen in Nederland tegenwoordig al heeft. Kortom, ik verwacht volgend jaar geen dagkrantjes meer te zien als ik op het Idfa kom! Hoogachtend, Jade de Souveroy

Voor de vorm

Prachtig hoor, hoe die Dagkrant er elke dag weer uitziet. Maar volgend jaar wel even goede schrijvers als vormgevers aannemen ajb! Jean Evers, Amsterdam

Maria de la Luz Feirup (Mexico, studeert voor filmproducent in Denemarken): ‘De laatste jaren komen er heel goede films en documentaires uit Mexico. Het laatste shot waarin de helikopter over de stad vliegt en de hele brug gefilmd wordt, is erg indrukwekkend. De arbeiders werken zonder enige vorm van protectie. Weinig mensen zijn zich van die omstandigheden bewust – een belangrijke film dus.’

Hester Houwing (Aio arbeidssociologie): ‘Ik doe onderzoek naar de bouwsector, dus ik ging een beetje vanuit mijn studie. De film geeft een mooi beeld van het arbeidsproces. Pas aan het eind zie je hoe groot het is, en hoeveel mensen eraan werken. De film volgt een paar mensen. De verhalen die je van hen hebt gehoord, kan je dus met duizend vermenigvuldigen.’

DRAAITERNOGWATLEUKS

Cindy Kerseborn (programmamaakster): ‘Zo lichamelijk als die mannen met elkaar omgaan, als ze hun collega uit de put trekken en ondertussen lief tegen hem blijven praten om hem te kalmeren, dat vond ik mooi. En het doet me denken aan voetbal. Ik weet niet of je dat in vrouwenberoepen ook hebt…’ (VG/MD)

OVERDELUCHTIGER KANTVANHETFESTIVAL

Down en toch up! Regisseur Øyvind Sandberg moet zichzelf in de handen hebben geknepen tijdens het filmen van Kåre en Per, twee Noorse mannen met het Downsydroom. De goede vrienden wonen samen: dat alleen al levert heerlijke beelden op. De manier waarop ze elkaar via het intercomsysteem wekken, de conversaties tijdens het ontbijt, het regelmatige bezoek aan de schoonheidssalon, hun uitbundige steunbetuigingen bij de wedstrijden van de lokale voetbalverenigingen. Dat zou allemaal op zich al een mooie film hebben opgeleverd, maar er is daarnaast ook nog sprake van een heuse Hollywood-ontwikkeling. Kåre krijgt kennis aan de eveneens verstandelijk gehandicapte Maybritt, die statiegeldflessen verzamelt en zich elke dag van de week volledig in een andere kleur kleedt, opdat ze niet vergeet welke dag het is. De twee doen nu alles samen: Kåre houdt de vuilniscontainers open, zodat Maybritt de flessen er gemakkelijk uit kan halen. Van het verdiende geld kopen ze gebakjes die ze samen opeten. Hand in hand – zij gelegen in haar bed, hij op een matras op de grond – vallen ze in slaap. De relatie zorgt voor spanningen: Per voelt zich genegeerd en Kåre’s moeder – die duidelijk moeite heeft met haar zoons oncontroleerbare gevoelens – doet opzichtige pogingen de liefdesaffaire te ondermijnen. Uiteraard volgt er een op miscommunicatie gebaseerde relatiecrisis, waarbij, ontroerend genoeg, uitgerekend Per degene is die de twee geliefden weer samenbrengt. (NS) ���� Hearts – Øyvind Sandberg. Ma 27, 22:15, City 1; zo 3, 10:00, Calypso.

3

13_DK04_2611.indd 1

26-11-2006 19:19:05