Notulen 6e ISIS-AR DEELNEMERSDAG 23 september 2010, T.007, RIVM, Bilthoven 1. Stand van zaken ISIS-AR & Plannen voor ISIS 2011 Maurine Leverstein - van Hall presenteerde de realisatie van de planning die gemaakt was voor 2010. De volgende punten kwamen aan de orde: - Uitbreiding aantal deelnemende MMLs: Dit jaar zijn er 8 laboratoria aangesloten, waardoor het totaal aantal heden op 22 staat. De verwachting is dat eind 2010 het totaal aantal aangesloten labs 28 zal zijn. Elk nieuw aangesloten laboratorium is vooraf op lokatie door het ISIS-AR team bezocht. - Ontwikkelen en beschikbaar stellen van het publieke deel van ISIS-web voor het publiek in eindfase, planning oktober 2010 - Overdracht van ISIS web naar NVMM per Januari 2010 - Technische ontwikkelingen van ISIS-web versie 2.0 gereed per oktober 2010: ontwikkeling publieke deel van ISISweb en verbeterde weergave van figuren, MRSA, ESBL etc. - Versie 3.0 is in voorbereiding voor 2011 om verdere uitbreiding functionaliteit ISISweb te realiseren: i) voorstel tot noemer data, ii) ontwikkelen van een meer geautomatiseerd kwaliteitscontrole systeem voor aangeboden datafiles. - Uitbreiding van surveillance per januari 2010 met Salmonella sp groep A-D en Mycobacterium tuberculosis complex, Moraxella catarrhali, S. dysgalactiae subsp. equisimilis en Hemolytische streptococcus groep G, Candida en Aspergillus. - Een detectiesysteem voor mult-institutionele of regionale verheffingen van BRMOs en pathogenen van belang voor de OGZ is nog in ontwikkeling - Verhogen van toegankelijkheid van database voor onderzoekers is nog in ontwikkeling. Structurele werkzaamheden ISIS-AR - Terugrapportages naar deelnemers: Maandelijks krijgen deelnemende laboratoria krijgen een terugrapportage met daarin genoemd de exceptionele fenotypen en andere bijzondere waarnemingen waarover per mail en mondeling feedback plaats vindt. Hiermee wordt de kwaliteit van de database gewaarborgd en wordt een bijdrage geleverd aan de kwaliteit van de rapportages van de deelnemende laboratoria. - Nethmap: ISIS-AR team levert geanalyseerde data en tekst aan Nethmap, oa. voor het weergeven van AR trends. In Nethmap 2010 heeft ISIS-AR tevens een hoofdstuk geleverd over de ontwikkeling van E.coli resistentie in Nederland. - EARS-net: Nationale data mbt tot resistentie van 8 indicator bacteriën uit bloedisolaten worden jaarlijks geleverd aan EARS-net. - Ondersteuning wetenschappelijk onderzoek derden: Via registratie commissie beschikbaar stellen van data voor wetenschappelijk onderzoek. Tevens wordt ondersteuning gegeven bij epidemiologische analyses. Stand van zaken Nationale ESBL studie: Analyseren en rapporteren van data nationale ESBL studie. Databewerking en moleculaire analyses zijn verricht, 5 manuscripten in voorbereiding: 1) Molecular survey of extended spectrum beta-lactamases in Enterobacteriaceae in the Netherlands 2) Evaluation of Dutch guideline on phenotypic detection of ESBLs for the genotypic detection of ESBLs in Enterobacteriaceae 3) Evaluation of micro-array as ESBL confirmation test in ESBL screen positive clinical Enterobacteriaceae 4) Dutch patients, retail chicken meat and poultry share the same ESBL positive plasmids 5) Epdemiology of ESBLs in the Netherlands Stand van zaken Carbapenemase project: Op 14 december 2009 heeft naar aanleiding van de detectie van KPC positieve stammen (primair gevonden in ISIS-database) en op initiatief van ISIS-AR team een deskundigen beraad plaats gevonden over carbapenemases. Het resultaat was de oprichting van een referentielaboratorium voor carbapenemases (UMCU/LIS) en het opstellen van een nationale richtlijn voor fenotypische detectie van carbapenemases. Met publicaties en persvoorlichting zijn bij de medisch microbiologische laboratoria, zorgverleners en het publiek deze problematiek onder de aandacht gebracht. Door deze activiteiten was het ISISteam/referentie laboratorium tevens in staat input te geven aan het “ECDC threat assessment” dat 27/8/2010 aan de European Commission SANCO/C3 is verstuurd.
Stand van zaken ESBLs: O.b.v. data uit ISIS-AR kon worden vastgesteld dat ESBLs een snel toenemend probleem is waarmee het ministerie op de hoogte kon worden gebracht van de grootte van het probleem hetgeen mede geleid heeft tot het bijeen roepen van een deskundigenberaad op 31 maart 2010. Het resultaat is o.a. een adviesaanvraag die door VWS en LNV aan de Gezondheidsraad is gezonden betreffende de risico’s die het antibioticum gebruik in de veehouderij opleveren voor de volksgezondheid op 14 juli 2010. Op basis van ISIS-AR data heeft het ISIS-team het symposium “An update on the genetics and epidemiology of ESBLs and carbapenemases” op de NVMM voorjaarsvergadering (20 april) georganiseerd wat grote belangstelling trok. Planning 2011 Maurine eindigde met een aantal punten voor overleg: - Feedback via ISIS van gestandaardiseerde overzichten (bv overzichten tbv inspectie en jaarverslagen)* of labspecifieke overzichten met of zonder inhoudelijke toelichting - ISIS web based vraagbaak waarin vragen kunnen worden gesteld aan professionals* - Ontwikkelen van een detectiesysteem voor lokale, mult-institutionele of regionale verheffingen van BRMOs en pathogenen. - Feedback van ongewone bevindingen (actief, passief) * - Prioritering van pathogenen (bacteriologie, virologie, parasitologie) waarmee ISIS-surveillance zou kunnen worden uitgebreid* - Rol in opleiding MM stage OGZ - Prioritering van databases (b.v. Prezies, OSIRIS, LIS MRSA/TBC/Salmonella surveillance, meningitis lab A’dam) waaraan ISIS zou kunnen worden gelinked* - Kwaliteitseisen waaraan deelnemende labs moeten voldoen (b.v. EUCAST, CCKL, deelname NEQAS/SKML )* - Relevantie van deelname van artsmicrobioloog aan ISIS-AR team en het profiel waaraan artsmicrobioloog moet voldoen - Mogelijke financiële bijdrage van deelnemende laboratoria aan totstandkoming van (deel van) bovengenoemde punten Bartelt de Jongh benadrukte het belang van microbiologische kennis binnen het ISIS-AR team, tevens gaf hij het belang aan om een 5 jarenplan uit te werken. Dit is neergelegd bij de stuurgroep ISIS-AR. 2. ISISweb mogelijkheden en toekomst Steven Thijsen en Nienke van de Sande presenteerden de stand van zaken rondom ISISweb: - Per Januari 2010 is ISIS web overgedragen aan de NVMM. - In oktober zal het publieke deel van ISISweb beschikbaar komen. - Op basis van de opmerkingen vanuit de ISISweb workshop en het veld ( en ook nog niet gerealiseerde plannen) is gestart met de voorbereidingen op Versie 3.0, om in 2011 verdere uitbreiding functionaliteit ISISweb te realiseren, oa: - Selectie van isolaten op basis multidrug resistentiepatronen • Keuzemogelijkheid om I en R samen als IR te rapporteren. • Mogelijkheid om selecties / queries voor hergebruik op te slaan. • Verbetering exportfunctionaliteit. • Standaard rapportages bv . t.b.v. jaarverslagen en de inspectie genereren • Tonen van betrouwbaarheidsintervallen (volgens Clopper-Pearson) in rapporten en grafieken • Gebruik van jaarlijkse "noemergegevens" van laboratoria en ziekenhuizen (bv. zorgclassificatie van ziekenhuizen
3. Noemergegevens: ISIS-AR data in perspectief Ineke Roede. Noemergegevens zijn noodzakelijk voor ieder surveillance systeem om de data goed te kunnen interpreteren. De noemergegevens waarover we nu beschikken bestaat uit het aantal patiënten met een positieve kweek per micro-organisme (de noemer) en het percentage resistentie voor een bepaald antibioticum (de proportie). Met extra noemergegevens kunnen we: 1.Gegevens van het eigen laboratorium spiegelen met die van andere laboratoria en specificeren naar soort ziekenhuis of aantal (IC)bedden. 2.Corrigeren voor kweekgedrag in de ziekenhuizen. Het kweekbeleid kan verschillen per ziekenhuis en per afdeling en dit kan van invloed zijn op de resistentiepercentages 3.Incidenties (i.p.v. proporties) berekenen, bij voorbeeld MRSA /100.000 inwoners of /100.000 patiëntdagen. Hierdoor wordt een betere vergelijkbaarheid van resistentiecijfers (inter)nationaal mogelijk. 4.De representativiteit van de ISIS-AR data vaststellen, door het berekenen van de dekkingsgraad van de populatie (% aantal inwoners of % patiëntdagen). Daarnaast zijn van belang de karakteristieken en de geografische verdeling van de ziekenhuizen en de laboratoria. Op basis van voorlopige gegevens van 2010 kunnen we kijken naar de dekkingsgraad van ISIS-AR. In 2010 waren 19 laboratoria aangesloten. Deze laboratoria bedienden 30-40 ziekenhuizen met totaal 2,9 x106 patiëntdagen/11 x106 patiëntdagen in NL. Dit betekent dat 30% van de Nederlandse ziekenhuispopulatie wordt gecoverd door ISIS-AR. In 2011 verwachten we dat ca. 40 laboratoria zijn aangesloten, waarbij de dekkingsgraad op ongeveer 60 % ligt. De inhoud van de concept vragenlijst en de wijze van verzamelen wordt besproken. In de laboratorium vragenlijst worden gegevens van het totaal aantal bacteriologische kweekmaterialen gevraagd, gespecificeerd naar materiaal en ziekenhuis (plus beperkte gegevens van huisartsen). In de ziekenhuisvragenlijst gaat het om de (vier verschillende) niveaus van zorgverlening en de grootte van het ziekenhuis (aantal bedden + IC bedden).De gegevens worden van tevoren ingevuld op het RIVM voor zover bekend bij ISIS-AR en uit de jaarverslagen van de ziekenhuizen (www.jaarverslagenzorg.nl) en laboratoria. Naar de contactpersoon van het laboratorium wordt één Excel file gestuurd met vragenlijsten voor het laboratorium en het (de) ziekenhui(s)(zen). Er wordt gevraagd om de ingevulde gegevens te bevestigen en zo nodig aan te vullen en te corrigeren. Joop Schellekens vroeg hoe om te gaan met meerdere ziekenhuizen. Voor elk ziekenhuis verbonden aan een betreffend lab zal een aparte ziekenhuisvragenlijst als een apart Excel sheet (in 1 bestand) worden opgestuurd. Vanuit de zaal kwamen verschillende opmerkingen over de hoeveelheid werk. De hoeveelheid werk en beschikbaarheid van de data lijkt te wisselen tussen de labs. Steven Thijsen gaf aan dat dit ook afhangt of het lab een jaarverslag heeft. En is natuurlijk ook afhankelijk van het aantal ziekenhuizen waar het lab werkzaamheden voor verricht. In conclusie, werd afgesproken dat in november 2010 de vragenlijsten zullen worden verstuurd per e-mail aan de contactpersonen van de laboratoria. Het verzamelen en verwerken van de data is gepland voor januari - maart 2011. Zodra de nieuwe data beschikbaar zijn kunnen ze al voor een deel worden ingevoerd in ISIS-web; voor een ander deel geldt dat dit zal gebeurten bij een volgende release van ISIS-web.
4. Data kwaliteit en ISIS-AR Jan Muilwijk. De volgende punten zijn besproken. 1. In de database willen we geen afgeleide testen. Bij het inlezen van de maand file is het niet mogelijk om afgeleide antibioticum testen over te slaan. Blokkeren moet in de query op het laboratorium gebeuren. Graag controle op uw lab of dit al gebeurt. 2. Bij grampositieve soorten wordt door laboratoria ‘bijgetest’, dat houdt in dat de resistentie t.o.v. het 2e keuze antibioticum alleen getest wordt als het isolaat resistent is tegen het 1e keuze antibioticum. Gevolg: het resistentiepercentage van het antibioticum van 2e keuze van het lab. is hoger dan het percentage van laboratoria die alle isolaten testen. In ISIS-web wordt geen rekening gehouden met bijtesten. Bijtesten is te zien aan het aantal geteste isolaten. 3. In de terugrapportage wordt om confirmatie van deze bijzondere resistenties gevraagd. Dat kan door het toesturen van een nieuwe, gecorrigeerde file van de maand of per mail worden de bevindingen van de microbioloog naar ISIS verstuurd. Testresultaten van isolaten die niet geconfirmeerd zijn en niet bewaard zijn, worden uit de database verwijderd. 4. Overzicht van de bijzondere resistenties waarvoor confirmatie wordt gevraagd: Enterobacteriaceae1
carbapenem
Moraxella catarrhalis
ceftriaxon I/R
S. pneumoniae
penicilline
vancomycine
imipenem
meropenem
Groep A en B βhaemolytische streptococci
penicilline
ALLE cephalospori nes
vancomycine
teicoplanine
Enterococcus spp
daptomycin
Enterococcus faecium
glycopeptide en penicilline I/R
tigecycline
Staphylococcus aureus vancomycin I/R
CNS
vancomycin I/R
Acinetobacter spp.
carbapenem
H. influenzae
3e gen. carbapenem cephalosporines I/R
Neisseria meningitidis
penicilline
fluoroquinolones
3e gen. ciprofloxacilline cephalosporines
5. Nationale surveillance studie: Validatie NVMM richtlijn Tamara Platteel presenteerde de resultaten van de nationale ESBL surveillance studie. De presentatie is beschikbaar op ISISweb 6. Empirische behandeling Gram-Neg. Sepsis Maurine Leverstein –van Hall. De presentatie van Maurine Leverstein-van Hall over een studie naar de empirische behandeling bij gram-negative sepsis is beschikbaar op ISISweb 7. De prevalentie en klinische consequenties van Florine Frakking van het UMCU presenteerde een onderzoeksvoorstel over de prevalentie en klinische consequenties van ESBL bacteriemie. De presentatie en onderzoeksvoorstel zijn beschikbaar op ISISweb 8. Should pig-MRSA be part of the Dutch ‘search and destroy’ policy for MRSA? Nienke van de Sande presenteerde een studie naar LA-MRSA opgezet in samenwerking met Peter Schneeberger en eerder die maand gepresenteerd bij ICAAC in Boston. Abstract is beschikbaar op ISISweb.
