Notitie over ontwikkeling Nederlandse export van goederen – maart 2016 1
Deze notitie gaat in op de ontwikkeling van de Nederlandse goederenuitvoer in 2015. Ook bevat zij de groeiverwachtingen voor de Nederlandse export voor de periode 2016-2017.
1. Exportrealisaties
Exporterend Nederland heeft in 2015 4,2% meer aan goederen en diensten (in volume) uitgevoerd dan in 2014. Daarbij groeide de uitvoer van binnenlands geproduceerde goederen – Made in Holland – volgens het CPB met 3,4% sterker dan de wederuitvoer (+3,0%). De Nederlandse dienstenuitvoer groeide naar verwachting in 2015 veel sterker dan de totale uitvoertoename (van +4,2%). Het CBS en CPB hebben echter nog geen groeicijfer van de dienstenuitvoer over geheel 2015 beschikbaar.
Nederland exporteerde in 2015 voor 425,9 miljard euro aan goederen. Daarmee lag de uitvoerwaarde 1,8% lager dan in 2014. De waardedaling is vooral het gevolg van de teruggelopen uitvoerwaarde van fossiele brandstoffen (hoofdzakelijk gevolg van lagere olieprijs) (zie tabel 2)2. Exclusief energie lag de waarde van de Nederlandse goederenuitvoer 2,3% in 2015 hoger dan in 2014.
Hoewel de totale waarde van de goederenuitvoer met 1,8% daalde, was onderliggend een uiteenlopende ontwikkeling te zien (zie tabel 1). Zo daalde de afzet in Europa (-3,5%), Afrika (-0,7%) en Noord- en Zuid-Amerika (-0,3%), terwijl de exportwaarde naar Oceanië (met name Australië en Nieuw-Zeeland) een fraaie groei liet zien. Ook de uitvoer naar Azië groeide in 2015 stevig (+9,3%) in waarde t.o.v. 2014. Deze forse stijging is vooral terug te voeren op de stevig gestegen export van machines en vervoermaterieel naar Azië3.
Tabel 1 – Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar continent (bedragen x 1.000 euro, tenzij anders aangegeven) 2013
2014
2015
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014
Totale waarde Nederlandse uitvoer
433.106.011
433.405.454
425.493.792
-1,8
Totaal Europa
342.811.039
341.421.732
329.474.693
-3,5
Totaal Afrika
14.507.230
14.248.676
14.151.105
-0,7
Totaal Amerika
29.217.756
31.404.004
31.320.402
-0,3
Totaal Azië
43.926.072
43.764.834
47.851.953
9,3
2.643.914
2.566.207
2.695.639
5,0
Totaal Oceanië
Bron: CBS, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2016.
1
Deze notitie is een product van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De exportwaarde van fossiele brandstoffen lag in 2015 22,3% lager dan in 2014. 3 Eveneens groeide de uitvoer van chemische producten en voedingsmiddelen naar Aziatische landen flink. De exportwaarde van fossiele brandstoffen kromp echter met krap 20%. 2
1 van 19
Onderliggend uiteenlopend beeld Indien we een slag dieper kijken - naar de goederenuitvoer per land -, kunnen we vaststellen, dat ook daar sprake was van een uiteenlopende ontwikkeling: krimp- en groeimarkten lagen naast elkaar. In voorgaande perioden was dat niet anders. Tabel 2 en tabel A in de bijlage illustreren de uiteenlopende ontwikkeling voor een groot aantal landen. Tabel 2 bevat de uitvoerontwikkeling naar de twintig belangrijkste Nederlandse exportmarkten van goederen4; tabel A bevat een uitgebreide lijst van Nederlandse exportmarkten. Export naar Brazilië en Canada stijgt, terwijl uitvoer naar VS terugloopt Zoals hierboven is vermeld, daalde per saldo de waarde van de Nederlandse goederenuitvoer naar Noord- en Zuid-Amerika met een 0,3%. Daarbij kochten Canadezen in 2015 voor 18,1% meer aan Nederlandse goederen, terwijl de goederenuitvoer naar de VS met 4,4% in waarde daalde. Ook in Latijns-Amerika was het beeld wisselend. Zo schaften Brazilianen voor 4,0% meer aan Nederlandse goederen aan; deze stijging is frappant omdat de Braziliaanse economie in een recessie verkeert. Argentinië liet een sterke terugval zien: de Nederlandse exportwaarde daaalde met 19,9% in 2015 (t.o.v. 2014).Voorts groeide de uitvoer naar Chili (met 12,3%), naar Colombia (+21,3%), Cuba (+40,1%), Paraguay (+15.5%) en naar Venezuela (8,3%). Daarentegen verminderde onze goederenexport naar Mexico (-10,6%) en Uruguay (-4,4%) in waarde. Panama nam juist voor 51,9%, Peru voor 11,8% en Honduras voor 42,4% meer aan Nederlandse producten af (t.o.v. 2014). Europese groeiers en dalers Onze goederenuitvoer naar Bulgarije (+17,4%), Hongarije (12,5%) en Polen (+5,6%) liet in 2015 een fraaie groei zien (t.o.v. 2014). Groei was er ook in Roemenië (+7,6%), Spanje (+2,6%), Tsjechië (+2,3%). en het Verenigd Koninkrijk (+3,4%). Krimp was er bij de uitvoer naar Finland (2,0%), Griekenland (-9,0%), Portugal (-4,5%), Slowakije (-5,5%) en Slovenië (-9,2%). Onze 2e exportmarkt, België, liet een waardedaling van 6,9% zien. Ook onze uitvoer naar drie andere grote Europese afzetmarkten liep terug: Frankrijk (-3,6%), Duitsland (-5,6%) en Italië (-6,4%). De Baltische Staten lieten een wisselend beeld zien: onze goederenexport naar Litouwen (+12,8%) en Letland (+17,6%) groeide, die naar Estland (-13,6%) kromp. Voorts groeide onze goederenuitvoer naar Turkije met 7,9% (in waarde t.o.v. 2014). Oostenrijkers kochten echter voor 2,9% minder Nederlandse goederen dan in 2014. Verder kromp de Nederlandse goederenuitvoer naar Oekraïne met 16,2% in waarde (t.o.v. 2014). Tot slot importeerde Rusland in 2015 voor 31,5% minder aan Nederlandse goederen dan in 2014. Snelle groeiers in Azië China - de belangrijkste Nederlandse exportmarkt in Azië – kocht in 2015 voor 8,2% meer Nederlandse goederen. Naar de 2e afzetmarkt in de regio - Singapore – ging 14,1% meer en de afzet op de 3e Aziatische exportmarkt– Zuid-Korea – groeide met 12,6%. Japan – de 4e markt – pluste met 5,1% en de uitvoer naar Taiwan steeg met 11,9% in waarde. De uitvoer naar India
4
Belangrijkheid qua omvang van de uitvoerwaarde in euro’s. Een andere manier om exportmarkten te rangschikken is te kijken naar de toegevoegde waarde van de betreffende uitvoer voor de Nederlandse economie (dus wat verdienen precies we aan een euro aan geëxporteerde goederen). Zie bijvoorbeeld http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/internationale-handel/publicaties/publicaties/archief/2015/2015internationaliseringsmonitor-kwi-2015-pub.htm.
2
groeide in 2015 met 4,3%, naar Maleisië met 20,7% en naar Thailand ging voor 14,9% meer aan Nederlandse exportgoederen en onze uitvoer naar Vietnam groeide met 49,3% in waarde.
Kader 1 - Eenmalige grote orders resulteren vaak in grote schommelingen Exportcijfers kunnen flinke opwaartse en neerwaartse schommelingen laten zien in vergelijking met eerdere maanden én in vergelijking met eerdere jaren. Met name bij kleinere exportmarkten is dit geregeld het geval. Vooral eenmalige grote orders kunnen in grote uitslagen resulteren. Tevens kan de kalenderval van bepaalde feestdagen er voor zorgen dat bepaalde orders net in een andere maand (en zelfs jaar) vallen 5. Zowel bij de goederen- als bij de dienstenuitvoer zijn maand-op-maandschommelingen (en bij relatief kleinere afzetmarkten ook jaar-op-jaarschommelingen) vaak te zien. Door exportcijfers over een langere periode te nemen wordt dit ondervangen. Langere cijferreeksen over verschillende jaren geven veelal een meer zeggend beeld van de ontwikkeling (trend) op een specifieke afzetmarkt.
Gemengd beeld in Midden-Oosten en Afrika Het Midden-Oosten bood een gemixt beeld. Zo lag de exportwaarde naar Israël in 2015 28,5% hoger, terwijl de Nederlandse uitvoer naar Irak (-25,1%), Libanon (-6,5%) en Syrië (-3,5%) daalde. Daarentegen lieten Iran (+21,0%), Jordanië (+7,2%), Koeweit (+42,4%), de Palestijnse Gebieden (+36,1%) en de VAE (+6,2%) juist groei zien. Ook Saoedi-Arabië nam in 2015 voor 8,9% meer aan Nederlandse goederen af (t.o.v. 2014). De goederenexport naar de grootste Afrikaanse afzetmarkt, Nigeria, steeg met 9,3% in waarde. Naar de 2e exportmarkt op het Afrikaanse continent, Zuid-Afrika, groeide de uitvoerwaarde met 19,5%. Voorts groeide de export naar Algerije (+12,4%), Marokko (+7,7%) en Tunesië (+2,2%). In Egypte (-2,6%) en Libië (-20,9%) was sprake van een afname.
Tabel 2 – Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar exportmarkttop-20 (bedragen x 1.000 euro, tenzij anders aangegeven) 2013
2014
2015
106.928.238
104.470.896
98.591.665
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 -5,6
2 België
47.831.139
47.512.467
44.226.861
-6,9
3 Verenigd Koninkrijk
36.535.293
36.751.455
38.002.989
3,4
4 Frankrijk
35.937.037
35.494.085
34.200.944
-3,6
5 Verenigde Staten
16.894.833
18.979.889
18.143.674
-4,4
6 Italië
19.788.533
18.727.331
17.525.084
-6,4
7 Spanje
11.220.385
11.988.523
12.302.140
2,6
8 Polen
9.190.759
9.622.357
10.161.806
5,6
9 China (Volksrepubliek)
7.711.271
7.920.224
8.569.671
8,2
1 Duitsland
5
Ook valutaschommelingen kunnen tot forse sprongen in uitvoercijfers (gemeten in euro’s) leiden. Met name bij grondstoffen die op de wereldmarkten in een andere valuta dan de euro worden verhandeld (als olie, koper en tarwe), is dit een vaak voorkomend verschijnsel.
3
2013
2014
2015
10 Zweden
7.563.815
7.793.778
7.742.933
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 -0,7
11 Tsjechië
6.014.832
6.543.745
6.695.838
2,3
12 Zwitserland
5.614.896
5.549.159
5.739.047
3,4
13 Denemarken
5.455.419
5.538.048
5.655.397
2,1
14 Turkije
4.820.186
5.067.135
5.469.421
7,9
15 Oostenrijk
4.947.622
5.104.451
4.957.428
-2,9
16 Finland
4.135.984
4.414.621
4.325.026
-2,0
17 Russische Federatie
6.827.905
6.288.751
4.307.519
-31,5
18 Zuid-Korea
3.512.597
3.749.135
4.223.156
12,6
19 Singapore
3.751.321
3.495.963
3.987.340
14,1
20 Noorwegen
3.731.813
3.764.072
3.830.623
1,8
Bron: CBS, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2016. Kader 1 – Uitvoerontwikkeling naar type exportproduct Achter de daling van de uitvoerwaarde in 2015 (minus 1,8% t.o.v. 2014) gaat een uiteenlopende ontwikkeling van de afzonderlijke uitvoercategorieën schuil (zie tabel 3). Zo steeg de grootste uitvoercategorie – machines en vervoermaterieel (28,0% van de totale goederenuitvoer) - met 3,3% in waarde (t.o.v. 2014). Daartegenover staat de vermindering van de uitvoerwaarde van fossiele brandstoffen (13,4% van de totale goederenuitvoer) met 22,3%. Verder steeg de uitvoerwaarde van fabricaten en voeding, terwijl de exportwaarde van drank en tabak en grondstoffen daalde.
Tabel 3 – Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar type exportproduct (bedragen x 1.000 euro, tenzij anders aangegeven) 2013
2014
2015
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014
Waarde totale Nederlandse goederenvoer 0 Voeding en levende dieren 1 Dranken en tabak
433.106.011
433.405.454
425.493.792
-1,8
53.871.359
55.973.638
56.423.774
0,8
7.287.299
6.494.476
6.104.054
-6,0
2 Grondstoffen
19.817.660
20.078.925
19.750.456
-1,6
3 Minerale brandstoffen
85.710.889
73.301.857
56.977.974
-22,3 -2,9
4 Dierlijke en plantaardige oliën
4.249.141
3.573.479
3.471.605
5 Chemische producten
74.844.564
76.028.491
78.246.087
2,9
6 Fabricaten
35.207.004
37.729.559
36.902.506
-2,2
109.012.578
115.213.105
119.049.612
3,3
40.588.693
42.892.897
45.889.157
7,0
2.516.825
2.119.027
2.678.565
26,4
7 Machines en vervoermaterieel 8 Diverse gefabriceerde goederen 9 Niet afzonderlijk genoemde goederen
Bron: CBS, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2016.
4
Aandeel gespecialiseerde exportproducten stijgt Als we kijken naar puur exportproducten (dit is een nauwere focus dan de categorieën 0 t/m 9 in tabel 3) dan concludeert het CBS dat - ondanks de waardedaling in 2015 - geraffineerde aardolieproducten als benzine, diesel en stookolie met afstand de meest uitgevoerde goederen zijn (zie fig. 1). Het aandeel van deze producten is ook belangrijker dan tien jaar geleden. Hetzelfde geldt volgens het CBS voor twee andere exportproducten: gespecialiseerde machines, zoals chipmachines van ASML, en bereide voedingsmiddelen, zoals babymelkpoeder (met name van Nutricia). Het aandeel van gespecialiseerde machines beliep in 2015 2,0%, tegenover 0,5% in 2005. Het aandeel van bereide voedingsmiddelen steeg in tien jaar van 0,8% tot 1,4% in de totale exportwaarde van goederen.
Figuur 1
Geraffineerde aardolieproducten
Gespecialiseerde machines, o.a. chipmachines van ASML
Bereide voedingsmiddelen, o.a. babymelkpoeder
Bron: CBS, 2016.
5
2. Exportverwachtingen A. Vertrouwensindicatoren Vooruitlopende indicatoren schetsen een gemengd beeld over de verwachte conjuncturele ontwikkeling. Zo wijst de CBS-exportradar over februari 2016 op iets minder goede exportomstandigheden dan in de afgelopen twaalf maanden (zie http://www.cbs.nl/nlnl/menu/themas/dossiers/conjunctuur/cijfers/radars/exportradar.htm). Dit is vooral terug te voeren op de wat minder gunstige ontwikkeling van de Duitse industriële productie en de gestegen wisselkoers van de euro. Ook vlakt de groei in de Nederlandse industrie volgens de NEVI af: de NEVI-index, die de bedrijvigheid weerspiegelt, lag in februari op 51,7 (januari: 52,4). Een stand boven 50 wijst op groei, terwijl een stand onder de 50 krimp impliceert. Tevens duidt de DNB-conjunctuurindicator die loopt tot en met juli 2016, op een lichte afzwakking van de economische activiteiten (zie http://www.dnb.nl/onderzoek2/dnb238497.jsp). Anderzijds is het vertrouwen van producenten in de industriële sector – een belangrijke exportsector – volgens het CBS “onveranderd positief” (zie figuur 2). Producenten in de industrie zijn positief over hun feitelijke productie en ordeportefeuille. Figuur 2
Bron: CBS, 2016.
6
B. CPB- en EIU-groeiramingen voor 2016-2017 Het CPB is in zijn op 7 maart gepubliceerde Centraal Economisch Plan 2016 voorzichtig positief gestemd over de Nederlandse economie: “zij herstelt zich gestaag, maar niet uitbundig van de Grote Recessie en eurocrisis” (zie ook de CPB-infographics in de bijlagen). De economische groei wordt breed – consumptie, investeringen en export - gedragen. Wel vertraagt daarbij in 2016 het groeitempo van de totale Nederlandse uitvoer: het Planbureau voorziet voor geheel 2016 een volumegroei van de export van goederen en diensten met 3,6% (t.o.v. 2015) (zie tabel 4), tegenover een volumestijging met 4,2% in 2015. Oorzaak van de groei-afzwakking lijkt vooral de lagere gasexport. De lagere gasproductie drukt de totale bbp-groei in 2016 ook met 0,2%-punt. In 2017 versnelt de groei van de Nederlandse uitvoer van goederen en diensten licht tot 4,1%. Afgezien van de gasproductie en gasexport, is onderliggend het beeld positiever voor de binnenlands geproduceerde export (Made in Holland)6: zowel in 2016 als in 2017 ligt het verwachte groeitempo aanmerkelijk hoger dan het langjarige groeigemiddelde. De wederuitvoer groeit weliswaar ook flink, maar de door het CPB geraamde stijging ligt zowel in 2016 als in 2017 onder het langjarige gemiddelde (zie tabel 4). Hoewel de (macro-)exportramingen positief zijn, lijken de kansen voor exporterend Nederland volgens EIU-ramingen per regio en land uiteen te lopen (zie tabel C in de bijlagen). In veel opkomende markten vertraagt de economische groei, vaak door het lagere groeitempo van de Chinese economie. Veel opkomende markten zien hun economische groei teruglopen door de gedaalde vraag naar hun grondstoffen én de lagere prijzen die zij daarvoor krijgen. Hetzelfde geldt voor olieproducerende landen (Kazachstan, Saoedi-Arabië, Venezuela). Tegelijkertijd groeit een aantal opkomende landen stevig door (India, Indonesië, Filipijnen) of keert de groei juist terug (Argentinië, Iran). Verder versnelt de economische groei in een aantal OECDlidstaten (Australië, Canada, Chili, Finland, Mexico en Zwitserland). De onzekerheden rondom de ramingen voor de Nederlandse economie liggen vooral in het internationale beeld. De risico’s zijn overwegend neerwaarts, aldus het CPB. Aanhoudende volatiliteit op de financiële markten in reactie op de onzekerheden schaadt het investeringsklimaat, gelet op de onzekere rendementen. Een Brexit zou op termijn een negatief effect op de Europese en Nederlandse economie kunnen hebben. Hetzelfde geldt voor het buiten werking stellen van het Schengen-verdrag in reactie op de voortdurende instroom van asielzoekers, zo stelt het CPB. Niches en do’s en don’ts zijn van groot belang Belangrijk is te beseffen dat op krimpende afzetmarkten toch ruimte kan zijn voor afzetgroei voor Nederlandse exporteurs. Andersom geldt hetzelfde. Op exportmarkten die fors groeien, kan de afzet van bepaalde Nederlandse goederen toch teruglopen. Het hangt sterk af van de sector waarin een Nederlandse exporteur actief is. Daarbij komt dat de feitelijk afzetontwikkeling ook weer afhangt van de individuele concurrentiepositie van Nederlandse
6
Hiervan is de toegevoegde waarde voor de Nederlandse economie – dus de bbp-bijdrage – aanmerkelijk hoger dan de toegevoegde waarde van wederuitvoer.
7
exporteurs. Daarbij kan worden gedacht aan zijn prijs/kwaliteitverhouding en het al dan niet goed kennen van de do's en don'ts van het lokale zakendoen.
Tabel 4 - CPB-ramingen (%-volumemutaties t.o.v. het voorgaande jaar) Gemiddelde
2014
2015
2016
2017
jaarmutatie 1996-2012 Nederlands bbp
2,1
1,0
1,9
1,8
2
Relevante wereldhandel
4,8
3,9
3,6
3,8
4,4
Totale uitvoer van goederen &
5,0
4,0
4,2
3,6
4,1
diensten (inclusief energie) -
Wederuitvoer
8,9
6,5
3,0
4,7
5,2
-
Uitvoer van binnenlands
2,4
2,5
3,4
3,6
3,8
geproduceerde goederen & diensten (Made in Holland) Bron: CPB, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2016.
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Concernstaf/Unit Omgevingskennis/drs. R.J. (Ron) Hogenboom (
[email protected]) Den Haag, maart 2016
8
Bijlagen Tabel A – Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar belangrijkste exportmarkt (bedragen x 1.000 euro, tenzij anders aangegeven)
2013
2014
2015
106.928.238
104.470.896
98.591.665
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 -5,6
2 België
47.831.139
47.512.467
44.226.861
-6,9
3 Verenigd Koninkrijk
36.535.293
36.751.455
38.002.989
3,4
4 Frankrijk
35.937.037
35.494.085
34.200.944
-3,6
5 Verenigde Staten
16.894.833
18.979.889
18.143.674
-4,4
6 Italië
19.788.533
18.727.331
17.525.084
-6,4
7 Spanje
11.220.385
11.988.523
12.302.140
2,6
8 Polen
9.190.759
9.622.357
10.161.806
5,6
9 China (Volksrepubliek)
7.711.271
7.920.224
8.569.671
8,2
10 Zweden
7.563.815
7.793.778
7.742.933
-0,7
11 Tsjechië
6.014.832
6.543.745
6.695.838
2,3
12 Zwitserland
5.614.896
5.549.159
5.739.047
3,4
13 Denemarken
5.455.419
5.538.048
5.655.397
2,1
14 Turkije
4.820.186
5.067.135
5.469.421
7,9
15 Oostenrijk
4.947.622
5.104.451
4.957.428
-2,9
16 Finland
4.135.984
4.414.621
4.325.026
-2,0
17 Russische Federatie
6.827.905
6.288.751
4.307.519
-31,5
18 Zuid-Korea
3.512.597
3.749.135
4.223.156
12,6
19 Singapore
3.751.321
3.495.963
3.987.340
14,1
20 Noorwegen
3.731.813
3.764.072
3.830.623
1,8
21 Japan
3.178.451
3.320.386
3.490.215
5,1
22 Ierland
3.358.592
3.787.907
3.433.106
-9,4
23 Hongarije
2.545.649
2.809.598
3.161.151
12,5
24 Canada
2.622.792
2.550.763
3.011.973
18,1
25 VAE
2.372.169
2.794.280
2.967.651
6,2
26 Brazilië
2.193.075
2.816.764
2.929.691
4,0
27 Nigeria
2.699.850
2.634.541
2.879.792
9,3
28 Taiwan
3.584.585
2.493.170
2.789.759
11,9
29 Saoedi-Arabië
2.264.659
2.515.957
2.738.687
8,9
30 Portugal
2.539.284
2.670.885
2.549.990
-4,5
31 Mexico
2.704.114
2.696.934
2.411.729
-10,6
32 Australië
2.229.420
2.180.993
2.263.085
3,8
33 Hongkong
1.890.037
2.206.007
2.253.098
2,1
1 Duitsland
9
2013
2014
2015
34 Zuid-Afrika
1.961.041
1.770.293
2.116.344
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 19,5
35 Griekenland
2.160.893
2.267.248
2.063.932
-9,0
36 Roemenië
1.775.189
1.883.342
2.026.089
7,6
37 India
1.633.404
1.856.903
1.937.330
4,3
38 Israël
1.406.851
1.252.637
1.609.412
28,5
39 Egypte
1.257.047
1.465.246
1.427.050
-2,6
40 Slowakije
1.419.909
1.505.845
1.423.442
-5,5
41 Algerije
1.147.475
1.001.288
1.125.218
12,4
42 Maleisië
835.029
929.176
1.121.273
20,7
43 Thailand
916.891
932.514
1.071.392
14,9
44 Luxemburg
978.350
1.088.854
1.039.306
-4,6
45 Togo
712.323
922.489
1.027.086
11,3
46 Bulgarije
694.010
801.018
940.217
17,4
47 Marokko
676.835
806.924
869.172
7,7
48 Litouwen
796.061
732.696
826.353
12,8
49 Vietnam
566.507
541.361
808.425
49,3
50 Ghana
995.304
1.199.538
806.854
-32,7
51 Indonesië
800.554
682.538
729.906
6,9
52 Estland
773.386
835.695
721.673
-13,6
1.018.626
851.415
684.250
-19,6
54 Slovenië
687.273
751.531
682.106
-9,2
55 Oekraïne
1.195.298
775.766
649.904
-16,2
56 Koeweit
485.784
440.651
627.325
42,4
57 Colombia
461.391
454.418
551.267
21,3
58 Kroatië
403.876
456.135
527.027
15,5
59 Chili
496.076
449.394
504.446
12,3
60 Letland
527.561
408.508
480.230
17,6
61 Gibraltar
960.149
406.006
473.642
16,7
62 Filipijnen
370.991
427.868
458.447
7,1
63 IJsland
295.797
381.888
455.093
19,2
64 Iran
257.927
375.646
454.348
21,0
65 Venezuela
441.953
407.777
441.504
8,3
66 Qatar
377.917
383.766
440.504
14,8
67 Servië
330.953
378.638
422.242
11,5
68 Kazachstan
438.965
407.885
386.373
-5,3
69 Pakistan
312.095
368.021
379.234
3,0
70 Ecuador
186.271
222.936
376.320
68,8
53 Argentinië
10
2013
2014
2015
71 Nieuw-Zeeland
307.117
317.837
368.301
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 15,9
72 Oman
316.394
317.400
356.118
12,2
73 Jordanië
266.841
324.473
347.994
7,2
74 Senegal
670.512
650.326
340.231
-47,7
75 Cyprus
451.207
504.931
334.371
-33,8
76 Libanon
449.896
332.292
310.793
-6,5
77 Guinee
585.800
491.477
304.672
-38,0
78 Malta
233.450
259.720
302.127
16,3
79 Kenia
228.368
185.977
288.993
55,4
80 Irak
344.662
385.558
288.609
-25,1
50.515
61.642
276.889
349,2
82 Peru
171.849
247.184
276.294
11,8
83 Tunesië
265.772
267.885
273.745
2,2
84 Angola
361.418
343.995
234.803
-31,7
85 Jemen
95.140
311.486
222.779
-28,5
86 Ivoorkust
195.464
201.649
221.622
9,9
87 Curaçao
157.501
163.763
216.503
32,2
88 Wit-Rusland
357.687
303.070
210.114
-30,7
89 Suriname
212.764
206.432
209.960
1,7
90 Libië
474.817
247.641
195.814
-20,9
91 Bangladesh
153.297
151.997
185.741
22,2
92 Azerbeidzjan
209.433
283.796
181.675
-36,0
93 Caymaneilanden
249.559
123.314
173.102
40,4
94 Panama
98.869
107.483
163.289
51,9
95 Bahrein
132.806
147.404
152.199
3,3
96 Cuba
104.725
107.102
150.087
40,1
97 Bosnië-Herzegovina
110.805
129.998
143.610
10,5
98 Benin
110.113
140.645
125.189
-11,0
99 Tanzania
134.864
106.437
121.101
13,8
100 Kameroen
108.497
135.377
115.309
-14,8
101 Sri Lanka
75.510
81.783
114.691
40,2
102 Dominicaanse Republiek
95.046
102.410
112.082
9,4
103 Gabon
189.602
140.914
108.833
-22,8
104 Congo
106.790
130.231
105.450
-19,0
105 Mauritanië
393.394
266.742
100.599
-62,3
82.252
86.021
96.369
12,0
118.106
116.248
95.253
-18,1
81 Equatoriaal-Guinee
106 Aruba 107 Congo (DR)
11
2013
2014
2015
108 Georgië
83.284
103.957
92.149
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 -11,4
109 Uruguay
75.699
91.917
87.916
-4,4
110 Oezbekistan
62.363
90.993
84.922
-6,7
111 Ethiopië
100.868
85.278
83.477
-2,1
112 Soedan
83.898
88.774
83.442
-6,0
113 Bolivia
137.117
81.612
82.681
1,3
114 Kaapverdië
152.811
49.912
80.964
62,2
115 Mali
54.765
62.210
77.336
24,3
116 Macedonië
79.521
83.196
77.309
-7,1
117 Trinidad en Tobago
59.057
62.819
72.962
16,1
118 Costa Rica
83.381
68.393
72.739
6,4
119 Burkina Faso
50.717
53.734
72.428
34,8
120 Guatemala
58.819
58.374
70.777
21,2
121 Paraguay
51.728
59.560
68.779
15,5
122 Turkmenistan
59.770
55.347
65.708
18,7
123 Moldavië
63.326
64.699
57.337
-11,4
124 Bahamas
38.894
54.574
55.654
2,0
125 Oeganda
53.495
52.011
55.158
6,1
126 Sierra Leone
44.205
46.904
54.173
15,5
127 Albanië
43.237
43.866
48.621
10,8
128 Caribisch Nederland
43.046
32.479
46.931
44,5
129 Mauritius
34.876
31.898
44.254
38,7
130 Sint Maarten
37.211
31.631
43.052
36,1
131 Liberia
33.030
40.079
41.937
4,6
132 Afghanistan
70.928
48.860
41.820
-14,4
133 Gambia
30.704
32.260
41.437
28,4
134 Faeröereilanden
16.659
18.887
40.925
116,7
135 Zambia
52.459
38.338
40.491
5,6
136 Syrië
42.453
46.976
39.057
-16,9
137 Honduras
36.712
26.092
37.164
42,4
138 Mozambique
34.542
62.857
35.813
-43,0
139 Montenegro
40.161
64.443
34.183
-47,0
140 El Salvador
31.099
27.035
34.166
26,4
141 Haïti
36.209
30.135
32.385
7,5
142 Armenië
47.962
37.426
31.389
-16,1
143 Niger
29.697
30.955
30.572
-1,2
144 Brunei Darussalam
29.113
17.921
30.536
70,4
12
2013
2014
2015
145 Ceuta
30.979
35.084
29.663
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 -15,5
146 Djibouti
27.537
27.421
29.486
7,5
147 Tsjaad
21.670
38.410
28.870
-24,8
148 Macau
24.715
21.753
28.387
30,5
149 Cambodja
11.164
17.507
27.821
58,9
150 Guyana
20.143
21.693
27.407
26,3
151 Namibië
36.719
49.359
26.804
-45,7
152 Jamaica
19.182
21.872
26.201
19,8
153 San Marino
35.155
31.416
26.142
-16,8
154 Kirgizische Republiek
25.685
20.705
26.011
25,6
155 Britse Maagdeneilanden
38.012
80.153
23.928
-70,1
156 Rwanda
34.258
26.406
23.900
-9,5
157 Kosovo
37.145
28.231
23.008
-18,5
158 Nicaragua
16.296
10.750
21.760
102,4
6.992
15.589
21.219
36,1
18.005
21.992
20.994
-4,5
161 Zuid-Sudan
7.323
13.701
20.913
52,6
162 Madagaskar
16.452
24.617
20.526
-16,6
163 Liechtenstein
20.607
22.397
20.423
-8,8
164 Birma
10.763
18.651
18.952
1,6
165 Andorra
16.125
17.987
16.030
-10,9
166 Nepal
12.093
15.187
14.611
-3,8
167 Nieuw-Caledonië
13.965
14.884
14.151
-4,9
168 Zimbabwe
25.565
17.732
14.074
-20,6
169 Seychellen
16.897
15.185
13.949
-8,1
170 Frans-Polynesië
11.469
13.055
12.960
-0,7
171 Burundi
9.333
18.225
12.499
-31,4
172 Mongolië
28.999
13.821
11.502
-16,8
173 Maldiven
6.234
8.858
11.450
29,3
174 Botswana
8.762
11.143
11.272
1,2
175 Barbados
7.008
9.238
10.024
8,5
56.045
9.065
9.835
8,5
7.529
9.988
9.336
-6,5
178 Somalië
4.437
6.897
8.598
24,7
179 Guinee-Bissau
7.780
7.078
8.381
18,4
180 Antigua en Barbuda
3.493
4.226
8.203
94,1
159 Gebied onder Palestijnse autoriteit 160 Papoea-Nieuw-Guinea
176 Centraal-Afrikaanse Republiek 177 Tadzjikistan
13
2013
2014
2015
181 Belize
8.403
7.426
8.106
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 9,2
182 Melilla
8.252
7.940
7.325
-7,7
183 Am. Maagdeneilanden
2.964
23.795
6.969
-70,7
184 Malawi
10.314
7.564
6.889
-8,9
185 Groenland
5.926
4.202
5.555
32,2
186 Saint Lucia
4.057
4.507
5.330
18,3
187 Bermuda
4.970
4.134
5.222
26,3
188 Eritrea
4.162
2.606
4.076
56,4
189 Guam
1.993
3.744
3.684
-1,6
190 Fijieilanden
2.193
2.464
3.558
44,4
191 Laos
4.713
2.320
3.372
45,3
192 Grenada
2.236
3.141
3.142
0,0
193 Dominica
2.722
3.490
2.995
-14,2
194 Comoren
3.120
3.143
2.635
-16,2
195 Swaziland
1.775
4.022
2.435
-39,5
855
1.565
2.302
47,1
196 Sao Tomé en Principe 197 Noord-Korea
1.172
2.081
2.097
0,8
198 Oost-Timor
442
1.863
1.831
-1,7
199 Anguilla
524
931
1.478
58,8
200 Turks- en Caicos-eilanden
857
614
1.467
138,9
201 Salomonseilanden
1.295
773
1.396
80,6
202 Saint Vincent Grenadines
1.756
1.004
1.292
28,7
203 Lesotho
757
1.748
1.282
-26,7
204 Bhutan
387
195
1.183
506,7
205 Falklandeilanden
127
2.338
1.045
-55,3
206 Saint-Kitts en Nevis
1.305
563
1.007
78,9
207 Tokelau-eilanden
1.672
281
972
245,9
785
947
890
-6,0
6.807
75
795
960,0
210 Saint-Pierre en Miquelon
650
465
663
42,6
211 Saint Barthelemy
538
598
651
8,9
212 Marshalleilanden
50.913
4.418
409
-90,7
213 Vanuatu
352
140
281
100,7
214 Bouveteiland
861
595
274
-53,9
215 Vaticaanstad
39
127
254
100,0
216 Noordelijke Marianen
189
245
214
-12,7
217 Montserrat
198
213
209
-1,9
208 Wallis- en Futuna-eilanden 209 Sint-Helena
14
2013
2014
2015
218 Cookeilanden
373
137
205
%-mutatie 2015 t.o.v. 2014 49,6
219 Tonga
151
147
106
-27,9
220 Micronesië
89
34
73
114,7
221 Samoa
95
80
63
-21,3
222 Tuvalu
0
7
62
785,7
115
111
50
-55,0
5
11
33
200,0
225 Westelijke Sahara
34
35
18
-48,6
226 Christmaseiland
11
1
7
600,0
194
3
7
133,3
32
8
5
-37,5
.
15
2
-86,7
223 Amerikaans-Samoa 224 Palau
227 Nauru 228 Niue-eilanden 229 Norfolk
Bron: CBS, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2016.
15
Tabel B –Ranglijst van Nederlandse exportmarkten van goederen 1994
2002
2015
1
Duitsland
1
Duitsland
1
Duitsland
2
België & Luxemburg
2
België
2
België
3
Frankrijk
3
VK
3
Verenigd Koninkrijk
4
VK
4
Frankrijk
4
Frankrijk
5
Italië
5
Italië
5
de VS
6
VS
6
VS
6
Italië
7
Australië & Oceanië
7
Spanje
7
Spanje
8
Japan
8
Zweden
8
Polen
9
Russische Federatie
9
Zwitserland
9
China (Volksrepubliek)
10
China
10
Denemarken
10
Zweden
11
Saoedi-Arabië
11
Oostenrijk
11
Tsjechië
12
Indonesië
12
Polen
12
Zwitserland
13
Russische Federatie
13
Denemarken
14
Finland
14
Turkije
15
Ierland
15
Oostenrijk
16
Japan
16
Finland
17
Griekenland
17
Russische Federatie
18
Noorwegen
18
Zuid-Korea
19
Portugal
19
Singapore
20
Turkije
20
Noorwegen
Plaatsen 13 t/m 20: niet beschikbaar
NB: het CBS registreerde de goederenuitvoer in 1994 voor een beperkt aantal landen. Daardoor kunnen we voor dat jaar geen top-20 samenstellen. Tevens registreerde het CBS de uitvoer naar België en Luxemburg niet afzonderlijk. Bron: CBS, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2016.
16
Tabel C – bbp-groeiramingen voor exportmarkten (%-volumemutatie t.o.v. voorgaand jaar) 2015 Algeria Argentina Australia Austria Azerbaijan Belgium Brazil Bulgaria Canada Chile China Colombia Czech Republic Denmark Ecuador Egypt Finland France Germany Greece Hong Kong Hungary India Indonesia Iran Ireland Israel Italy Japan Kazakhstan Malaysia Mexico Netherlands New Zealand Nigeria Norway Pakistan Peru Philippines Poland Portugal
2016
2017
2018
3,4
1,5
1,9
2,3
1,8
-0,3
3
3,7
2,3
2,5
2,6
2,6
0,8
1,1
1,4
1,6
1,1
-2,5
0,5
0,8
1,4
1,4
1,5
1,6
-3,7
-3,1
0,5
2,1
3,0
3,1
3,3
3,5
1,2
1,5
2,1
2,2
2,1
2,3
2,9
3,9
6,9
6,5
6
5,2
2,9
2,5
3,1
3,7
4,4
2,6
2,4
2,3
1,1
1,1
1,6
1,9
0,2
-1,1
1,5
2,3
4,2
3,1
3,7
4,5
0,1
0,6
1,5
1,6
1,1
1,1
1,4
1,6
1,4
1,4
1,6
1,7
-0,5
-1
1,7
1,5
2,6
1,9
2
3,6
2,9
2,6
2,4
2,6
7,3
7,4
7,3
7,3
4,9
5,2
5,5
5,4
0,9
4,5
5,4
5,2
6,5
3
3,7
3,0
2,6
2,5
3,5
4,0
0,6
0,7
0,9
1,1
0,7
1,1
0,8
1,2
1,2
-1,6
0,6
1,8
4,8
4,3
5
5,2
2,5
2,6
3,1
3,3
2,0
2,1
1,8
1,8
3,2
2,3
2,5
2,6
2,9
2,7
3,4
4,2
1,7
1,3
1,9
2,1
5,5
5,1
4,8
4,7
2,7
3,6
4,7
4,6
5,8
6,1
5,8
5,9
3,6
3,2
2,9
3,3
1,4
1,4
1,7
1,9
17
Romania Russia Saudi Arabia Singapore Slovakia South Africa South Korea Spain Sri Lanka Sweden Switzerland Taiwan Thailand Turkey Ukraine United Kingdom United States Venezuela Vietnam
2015
2016
2017
2018
3,7
4,2
3,7
3,4
-3,7
-1,3
1,3
1,9
3,3
1,1
1,7
2,7
2,1
1,9
3,2
3,6
3,4
2,6
2,7
2,7
1,3
0,7
1,5
2,4
2,6
2,7
2,6
2,7
3,2
2,6
2,1
2,1
5,1
6
6
6,2
3,4
2,9
2,6
2,6
0,8
1,2
1,7
1,9
0,9
1,9
2,4
2,7
2,7
2,8
3,4
3,6
3,9
3,5
3,8
4
-10,5
0
3
3,5
2,2
1,7
1,9
1,9
2,4
2
2,3
2,4
-5,7
-12,7
-7,9
0,6
6,7
6,8
6,9
6,8
Bron: EIU, 2016.
18
19
