gameante
HaarlemTnerineer
Nota van B&W orKAivwr» Beleidsplan Controle op Maat; controle en terugvordering WWB steiler R. Köuwenhouen Partefo^lehotidar
H. T u n i n g
Ctxhgffuttgadefina 1 & mei 2004 Irtlcnilrgen
023-5676S15
Inleiding De Wet werk en bijstand, die met ingang van 1 januari 2004 imwerking is getreden, geeft de gemeente de bevoegdheid om een eigen controlesystematiek te ontwerpen teneinde de nschtmatbgheid en doelmatigheid van da te verstrekken uitkeringen vasl te stellen. Tot 1 januari 2004 was de gemeente op grond van de Regeling administratieve uitvoeringsvoorsch rifter Abw, loaw en loaz (RAU) verplicht iedere uitkeringsgerechtigde binnen eer vastgestelde termijn van 12 maanden te hercontroleren waartij gebruik werd gemaakt van een standaard hercortroleformujiar. In de praktijk is gebleken dat deze vorm van controleren weinig effectief en efficiënt is. Het is immers niet in alle gevallen noodzakelijk en zinvol om een standaardcontrole uit te oefenen Indien er meer risico is op oneigenlijk gebruik van een uitkering of het niet voldoen aan de verplichtingen lot bijvoorbeeld, inschakeling in de arbeid, is er een intensievere en geïndividualiseerde controle noodzakelijk. Onder de nosmer "Controle op Maat' worden in deze nota instrumenten geïntroduceerd die gerécht zijn op het voorkomen en terugdringen van fraude, •oor de invoering van 'Controle op Maaf, is de verwachting dat er minder mensen instromen in de bijstand en dat het huidige cfiërtenbestand zal afnemen c q , zal wonden opgeschoond, door de intensievere en geïndividualiseerde controle. De kosten van bijstand kunnen door deze werkwijze worden teruggebracht. Jit experimenten met de werkwijze volgens het principe 'Controle op Maal' in den lande is dit gebleken. Daarnaast is er sprake van efficiëntere bedrijfsvoering waardoor er meer tijd vrij komt voor bijv huisbezoeken om cliënten te begeleiden naar werfc. De gemeente mag eveneens haar eigen terugvorderingsbeleid formulenen Met dit beleidsplan Controle op Maat' geeft de gemeente invulling aan de contnolesystematiek en hetterugvorder!ngsbeleid. Controle op Maat Controle op Maat is een werkwijze die gericht is op het voorkomen van fraude, het terugdringen van het aantal terugvorderingen en de hoogte van deze vorderingen en op de ccntralesystematiek. Controle op Maat geeft structuur, ondertjouwing en regels aan de uitvoering, Deze werkwijze wordt ondersteund door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en voor de invoering hiervan is inmiddels subsidie toegekend tot een bedrag van € 75.000—,
onderweg
beleidsplan Controle op Maat
Controle op maat is te onderscheiden in twee hoofdactiviteiten en wel; 1. preventie ; 2. repressie: • I) ft)
+ III) IV)
Ad 1. Activiteiten Ier voorkoming van fraude (preventie) zijn: Het vroegtijdig en adequaat Infortrierer van (potentiële) klanten en burgers. Dit noemen we: Infonrtemn op Maat. Het optimaliseren van de dienstverlening teneinde irritatie bij klanten te voorkomen en zorgen voor toename van de spontane naleviogbereidheid (compliance). Met preventie activiteiten kan draagvlak en acceptatie van de nagels bij klanten gecreeend worden. Dit noemen we: Dienstverlening op Maat Ad 2. Activiteiten gericht op de aanpak van fraude (repressie) zijn: Vroegtijdig constateren van overtredingen en/of fraudesituaties. Dit noemen we: CoMroh op Maat. Daadwerkelijke sanctionering in geval van geconstateerde overtredingen en/of fraude en het terugvorderen van te veel of ten onrechte betaalde uitkeringen. Dit noemen we: Sanctioneren op Maat.
Effecten De gemeente verwacht met Controle op Maat de volgende effecten te bereiken: I) Infomieren op Maat: Goed geïnformeerde klanten zijn op de hoogte van hun verplichtingen en weten duidelijk waar zij aan toe zijn. Misverstanden en misvattingen worden zo voorkomen en de dienstverlening wordt verbeterd II) Dienstverlening op Maat: Dienstverlening wondt verbeterd door het wegnemen van onnodige en soms weinig effectieve controles. De huidige systematiek waarbij elke klant elke 12 maanden wordt gehercantfoleerd komt te vervallen. De medewerkers hebben daardoor meer tijd voor intensieve en gerichtere controles en arbeidsmarkttoeleiding. III) Controle w Maat Uitvoerenden zuilen fraudesignalen eerderen efficiënter afhandelen. Fraude die te lang doorgaat leidt vaak tot grote terug vordering£bedragen. Dat wordt nu voorkomen en de kosten van terug vordering hoeven niette worden gemaakt. Door eerder ingrijpen hoeft minder vaak aangifte te worden gedaan bij het Openbaar Ministerie (bij fraudebedragen boven de e 6 000,-) IV) Sanctioneren op Maat: Klanten die zich niet aan de verplichtingen houden krijgen een passende sanctie opgelegd. Hierdoor neemt de spontane nalevingsbeneidheid toe.
undetvuerp Volgvel
beleidsplan Controle op Maat 3
Uitvoering De gemeente bereikt bovenstaande effecten door: Informeren op Maat: a) er wonden nieuwe fdders geschneven waarin duidelijk de rechten en plichten zijn te lezen; alle bestaande en nieuwe klanten ontvangen daarvoor een informatiemap b) met alle nieuwe en bestaande klanten wordt een informatiegesprek gevoerd waarin wordt aangegeven wat de gemeente van de klant verwacht, wat deze van de gemeente mag vernachten en wat onze huisregels zijn. Dienstverlening op Maat a} onderzocht zal wonden of de maan delij kse in komstenverklarin g (ivj ka n worden afjgeschaft en daarvoor in de plaats een mutatiefofTnuHerte gaan gebruiken. Klanten met (wisselende) inkomsten zullen in ieder geval maandelijks nog wel verplicht zijn een mutatieformutiar in te vullen; b) alle klanten krijgen periodiek een statusformulier met hun vaste, bij SoZaWe bekende gegevens. Qgntrole op Maat: a) hoofdkenmerk hiervan is: hoe meer risico, hoe Intensiever de benodigde controle. Er worden in het vervolg alleen nog onderzoeken naar rechtmatigheid van de uitkering uitgevoerd indien daarvoor signalen zijn. Als voorbeeld van een signaal kan worden genoemd het consequent opnemen van gelden in een andere gemeente. Dit zou er op kunnen duiden dat de klant niet meer in de gemeente vertilijft. Als tweede voorbeeld kan worden genoemd het doen van kasstortingen op de eigen rekening. Dit zou een signaal kunnen zijn dat er vanuit een andere bron gelden worden ontvangen. De huidige systematiek - waarbij elke klant [ook als er geen aanleiding is) elke 12 maanden wordt gecontroleerd - wondt verlaten. In de praktijk is gebleken dat dit weinig efficténi en effectief is; b) de fraudealertheid van alle uitvoerende medewerkers wordt via opleidingen bevorderd; c) de aard van de signalen bepalen de onderzoeksvonm: normaal, intensief of opsporing; de aard van de signalen bepalen ook de functionaris die het onderzoek uitvoert de consulent, de fraudemedewerker of de sociaal rechercheur. Hoe het onderzoek gaat plaatsvinden is in drie protocollen (normaal-, intensief- en opsporingspnotocol) vastgelegd om uniformiteit in de werkwijze te bewerkstelligen. Hiermee wordt voorkomen dat de wijze van het onderzoek aftiankelijk is van een individuele ambtenaar, d) huisbezoeken kunnen een belangrijk onderdeel vormen van het onderzoek waarin het nechtop een uitkering wordt vastgesteld. In de protocollen en het handboek VVWB is vastgelegd in welke situatie een huisbezoek dient plaats te vinden. Huisbezoeken kunnen zowel aangekondigd als onaangekondigd plaatsvinden. Het afleggen van een huisbezoek is een verstrekkend controlemiddel. Om die reden dient het college hiervan af te zien indien het beoogde doel (de verificatie van bepaalde gegevens) op een voor belanghebbende minder ingrijpende wijze kan worden bereikt zo blijkt uit constante jurisprndantie e)
risicogestuurd
onderzoek: er zal vanuit een vooraf opgestelde risico-analysa'profiel
een onderzoek worden verricht. Bij bepaalde gnoepen uitkeringsgerechtigdsn ig sr minder risico op fraude en deze kianten hoeven minder gecontroleerd te worden
onferwerp
beleidsplan Controle op Maat
f)
Klanten boven de 65 jaar zullen minder gecontroleerd hoeven te worden daar er minder kans is op mutaties en er geen verplichtingen tot inschakeling in de arfceid zijn opgelegd. Hiermee wordt de controle efficignt georganiseerd naar het principe van controle op maat Iedere dient zal uiteindelijk volgens dit systeem gecontroleerd worden, waarbij de intensiteit vsn de controle afhankelijk wordt gemaakt van de (onderbouwde) administratieve risicobeoondeling die aan de poort heeft plaatsgevonden. themacontroles - zoate die ook door de belastingdienst worden gehanteerd-: bepaalde groepen klanten worden tegelijk onderzocht door oonsutenten op bijv kentekens, samenwoning, onroerend goed en vermogen in het buitenland. Deze themacontroles worden altijd van te voren aangekondigd en de resultaten worden in de Nieuwsbrief van de sector SoZaWe gepubliceerd.
Sanctioneren op Maat: a) alle fraude wordt bestraft; b} de sancties bij het niet nakomen van de verplichtingen staan vermeld In de Maatregelenverordening Wet werk en bijstand. Terugvordering op Maat a) het gemeentel ij ke terugvordering bele id wondt in beleid sregels vastgelegd; b} de gemeente stelt haar rechten zeker door gebruikmaking van pand- en hypotheekrecht; c) administratiekosten en wettelijke rente woiden in rekening gebracht; d} bedragen onder de £ 100,-- wonden wel gefactureerd maar niet meer ingevorderd. Bij een hernieuwde aanvraag zal dit bedrag alsnog met de uitkering worden verrekend, indien de vordering nog niet verjaard is. Financiële consequenties De nieuwe werkwijze heeft geen financiële gevolgen voor de uitvoering. Doon het wegvallen van (her)onderzoeken zal ruimte ontstaan voor de nieuwe werkwijze zoals huisbezoeken e.d. De uitvoeringsorganisatie is voor 2004 voldoende geëquipeerd om de nieuwe controlesystematiek goed uit te voeren. Voor de implementatie van Controle op Maat is reeds een rijkssubsidie toegekend van € 75.000,-. Dit bedrag wordt besteed aan o.a cursussen en het ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal en is voldoende om de nieuwe werkwijze te implementeren. In 2003 is reeds € 28 300, - uitgegeven aan dit project. De subsidie is geldig over 2003 er 2004 Indien de werkwijze volgens het principe 'Controle op Maat' niet wordt ingevoerd dient het subsidiebedrag te worden terugbetaald Bij een subsidiededaTatie boven de € 50.000,-- moet een accountantsverklaring worden afgegeven voor wat betreft activiteitenverslag en declaratie. Het risico bestaat dat de subsidie dient te worden terugbetaald Indien niet aan de Voorwaarden Algemene Regeling SZW- subeidiee wordt voldaan. Beleidsplan en evaluatie In het jaarlijkse beleidsplan Sozawe wordt Controle op Maat opgenomen. In het jaarlijkse beleidsverantwoordtngsverslag \ aandacht worden geschonken aan de evaluatie ervan. Z 3
Commissie' raadsbehandeling Voorgesteld wordt om het presidium voon te stellen deze nota ter kennisname toe te zenden aan de raascommissie Samenleving en Welzijn.
Besluit Op grond van het vorenstaande hebben wij besloten om: • het beleidsplan Controle op Maat vast te stellen; • de hoofd uitgangspunten preventie en repressie als uitgangspunt te nemen met de daarbij behorende 4 categorieën; - informeren op maat; - dienstvedening op maat; - controte op maait; - sanctioneren op maat • de werking van het beleidsplan te evalueren in het jaarlijkse bsleids verantwoord ings verslag, • het subsidiebedrag van € 75 000,- toe te voegen aan de begroting van de sector Sociale Zaken en werkgelegenheid en aan te wenden voor cursussen en het ontwikkelen van voorlichtingsmateriaal; • het presidium voor le stellen deze B&W-nota ter kennisname toe te lenden aan de raadscommissie Samenleving en Welzijn. Burgemeester en wethj namens deze, de portefeyUtéftauter,
BlIageM
1
van hteariemmermeer,
