NOTA KULIAH BBM3402: MINGGU KESEPULUH HINGGA KE-12 STJ hlm. 97 KAEDAH MENGEJA JAWI KATA BERIMBUHAN Imbuhan boleh dibahagikan kepada dua iaitu awalan dan akhiran. AWALAN Imbuhan awalan yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah beR, di-, ke-, meN, se-, dan teR. Dalam tulisan Jawi, imbuhan-imbuhan ini ditulis seperti: i.
Awalan beRAda tiga cara menggunakan imbuhan ini, iaitu:
a.
(
†
) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf (r)
atau () ر, seperti: Berantai
@ ðbnãŠi
Berebut
@ @pìiŠi
Berenda
@ @a†äíŠi
Berumah
@ @éßëŠi
Berempah
@ @éÐߊi
Berehat
@ @o°Ši
Berambut
@ @pìjßaŠi
Berendam
@ @â†ãŠi
Beramai-ramai
@ @ðbßa‰MðbßaŠi
2 b.
(„ †) Awalan ini hanya terdapat pada kata ajar dan unjur sahaja
seperti:
c.
(
Belajar
@ @Šuýi
Belunjur
@ @‰ì¬ìÜi
Ši ) Ditulis begini pada semua kata dasar, kecuali yang disebut
pada (a) dan (b) seperti: Beradu
@ @ë…aŠi
Berekor
@ @‰ìØíaŠi
Berdarah
@ @ê‰a…Ši
Berlari
@ @ð‰üŠi
Bercermin
@ @´ßŠŠi
Bernanah
@ @éãbãŠi
Berzikir
@ @‰ðÙ퇊i
Bergolek
@ @ÕîÛ왊i
Berpaling
@ @ÍîÛbÏŠi
Bersalah
@ @éÛbŠi
Berharta
@ @bmŠçŠi
Berjanggut
@ @pìšÌuŠi
Berombak
@ @ÕjßëaŠi
Bermusuh
@ @êììߊi
Berbedak
@ @Ö†iŠi
3
Bertampal
@ @ÝзŠi
Berkumpul
@ @ÞìÐßì׊i bã‰ëŠi
Berwarna
@ ii.
Awalan diAda dua cara penulisan imbuhan ini, iaitu: a. (
c…
) sebagai awalan dan kata depan, ia ditulis untuk kata dasar
yang bermula dengan huruf alif (
a ).
Di Eropah
@ @éÏëŠíc…
Di Assam
@ @ác…
Di Anggola
@ @üìšËc…
Di Amerika
@ @bØíŠßc…
Diakui
@ @ðõì×c…
Diarah
@ @ê‰c…
Dialih
@ @éîÛc…
Diadang
@ @Î…c…
Diacu
@ @ìc…
Atau kata-kata yang bermula dengan huruf vokal o, u, i, e (taling) dan e (pepet) yang berfungsi sebagai alif ditulis seperti di atas: Diolah
@ @éÛëc…
Diikat
@ @oØíc…
4
b.
Dieram
@ @â‰c…
Diubat
@ @oiëc…
Dielak
@ @ÕÜíc…
Diembun
@ @æìjßc…
Diusung
@ @Îìëc…
…
( ) sebagai awalan dan kata depan ini ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf konsonan seperti: Dibayar
@ @Šíbi…
Didukung
@ @Îì×ë……
Difitnah
@ @ﺩﻓﺘﻨﻪ
Dihalau
@ @ëübç…
Dikaji
@ @ïub×…
Dimakan
@ @å×bß…
Dipikul
@ @ÞìØîÏ…
Dirasa
@ @a‰…
Ditiup
@ @Òìîm…
Di Barcelona
@ @bãìÜîŠi…
Di Dubai
@ @ïi……
Di Ghana
ﺩﻏﻨﺎﺀ
Di London
@ @æ†äÛ…
5
Dicap
@ @Ñ…
Didaki
@ @ï×a……
Digulung
@ @ÎìÛì™…
Dijual
@ @Þaìu…
Dilambung
@ @Îìjßü…
Dinilai
@ @ðýîã…
Dipinda
@ @a†äîÏ…
Disuap
@ @Òaì…
Diwajah
@ @éuaë…
Di Yala
@ @übí…
Di Campa
@ @bм…
Di Jepun
@ @æìÐu…
Di Kambodia
@ @bí…ìjà×…
Di Norway
ðë‰ìã… @
iii.
Awalan ke-
Ada dua cara penulisan imbuhan ini, iaitu: a.
( ) آﺄSebagai awalan dan kata depan, ditulis pada kata dasar yang
bermula dengan huruf vokal alif () ا. Keagamaan
@ @æõbßb™d×
Keadaan
@ @æõa…d×
6
Keakraban
@ @åiŠÓd×
Keangkuhan
@ @åçìØËd×
Keasingan
@ @åÌîd×
Keanehan
@ @åèîãd×
Keabadian
@ @åí…bid×
Keahlian
@ @´Üçd×
Keamanan
@ @åãbßd×
Kearaban
@ @åiŠÈ×
Ke Ambon
@ @æìjßd×
Ke Atlantik
@ @ÙînäÜmd×
Kata-kata yang bermula dengan huruf vokal i,u, e (taling) dan e (pepet), yang berfungsi sebagai alif ditulis seperti: Keikhlasan
@ @ﻛﺄﺧﻼﺻﻦ
Keenakan
@ @åÔäíd×
Keunikan
@ @åØîãëd×
Keimanan
@ @åãb¹d×
Keutuhan
@ @åçìmëd×
Keemasan
@ @åßd×
Keempat
@ @oÐßd×
Keibuan
@ @æaìjíd×
Ke universiti
@ î‰ûîãëd×
7 b.
(') sebagai awalan dan kata depan yang ditulis pada kata dasar yang bermula dengan konsonan seperti: Kebolehan
@ @åèîÛìj×
Ke daerah
@ @êŠíõa†×
Ke gelanggang
@ @ÍšÌÜš×
Kejahatan
@ @³çbv×
Kelajuan
@ @æaìuý×
Ke negeri
@ @ðŠšä×
Keresahan
@ @åèŠ×
Ke taman
@ @åßbn×
Ke warung
@ @Îë‰aì×
Kezaliman
@ @åàîÛbÄ×
Keajaiban
@ @²íõbvÈ×
Kepalsuan
@ @æaìÜÐ×
Kewarakan
@ @åljaì×
Keazaman
@ @åߌÈ×
Kecuaian
@ @åíaì‚×
Kefahaman
ﻛﻔﻬﻤﻦ
Kehalusan
@ @åìÛbè×
Kekalahan
@ @åbØ×
Kemarahan
@ @åç‰bà×
8
Ke padang
@ @Î…bÐ×
Kesetiaan
@ @æõbîn×
Ke Vietnam
@ @áänî÷íû×
Keyakinan
@ @åäîÔî×
Ke zaman
@ @æbߌ×
Ketaatan
@ @³Çbİ×
Kenikmatan
@ @³àÈä× ﻛﻌﺎﺭﻳﻔﻦ
Kearifan Ke alam ghaib
@ @@ﻏﺎﺀﻳﺐbÈ× ð…ìÈ@lŠÈ×
Ke Arab Saudi iv.
Awalan meNAda lima cara penulisan imbuhan ini, iaitu:
a.
( )ﻤDitulis begini pada kata dasar yang bermula dengan hurufhuruf
Î~@ë~@t~@‰~@ð@Þ~@æ~@â~
seperti :
Melawat
@ @pëýß
Menamakan
@ @å×bßbäß
Menyanyi
@ @ïqbrß
Mewangi
@ @ïËaìß
Melawa
@ @aëýß
Menyala
@ @übrß
9
Memabukkan
@ @åØÓìib¾
Mengangakan
@ @å×bËbÌß
Merawat
@ @pëaŠß
Meyakini
@ @îÔîß
Menamatkan
@ @åØnßbäß
Mewarnakan
@ @å×bã‰ìß
Merupakan
b.
( ﻤﻤatau
huruf-huruf
)ﳑ
å×bÏëŠß
Di tulis begini pada kata dasar yang bermula dengan
~ ﺏú ~Ò , ﻑseperti: Memberitahu
@ @ìçbní¾
Memfitnah
@ @ﳑﻔﺘﻨﻪ
Memfokuskan
@ @ﳑﻔﻮﻛﻮﺳﻜﻦ
Memerangi
@ @ïËaŠ¾
Memintal
@ @Ýnäî¾
Memborong
@ @Îë‰ìj¾
Memfatwakan
@ @ﳑﻔﺘﻮﺍﻛﻦ
Memveto
@ @ìníû¾
Mematuhi
@ @ïçìmb¾
Mempelawa
@ @aëýо
Membenarkan
å׊äj¾
10
c.
(
Áœ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf-
huruf
d.
(
„ , ﺩ, ﺝ, ﺕ, ﺯ,ﺵ
seperti:
Menempuh
@ @êìÐàäß
Mendulang
@ @ÍÛë†äß
Mendarat
@ @p‰a†äß
Menjamu
@ @ìßbväß
Menduakan
@ @å×aë†äß
Menunjuk
@ @Öì¬ìäß
Mencuci
@ @ïì‚äß
Menjalin
@ @´Ûbväß
Menziarah
@ @ê‰bíŒäß
Mencuba
@ @biì‚äß
Mensyaratkan
@ @åØŠ’äß
±œ) Di tulis bagi kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf خ,
ا, , ﻍ, ﻩ
dan kata dasar satu suku kata, seperti:
Mengawas
@ @ëbÌß
Mengurus
@ @ë‰ìÌß
Mengganas
@ @ãbšÌß
Menghilang
@ @ÍÜîèÌß
11
e. (
(
Mengisi
@ @ïîÌß
Mengecil
@ @Ýî‚Ìß
Menggulung
@ @ÎìÛìšÌß
Mengecat
@ @o‚Ìß
Mengelap
@ @ÑÜÌß
/œ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf sin
)ﺱseperti: Menyakiti
@ @î×brß
Menyebabkan
@ @åØjjrß
Menyuluh
@ @êìÛìrß
Menyiasat
@ @obîrß
Menyapu
@ @ìÏbrß
Menyembah
@ @éjàrß
Menyusur
@ @‰ììrß
Menyiram
@ @ârß
Menyokong
Îì×ìrß @ @ @ @ @
@ @ @ @ @
12 i.
Awalan peNAda tujuh cara penulisan imbuhan ini, iaitu:
a.
( ) Hanya ditulis pada kata dasar ajar dan bagai.
@ @@ŠuýÏ
Pelajar
@ðb™bjÜÏ@
Pelbagai
b.
( ) Ditulis begini pada kata dasar yang dimulai dengan huruf-huruf:
ﺝ, ﻝ, ﻡ, ﻥ,t , ﺩ, , ﺭ, ﺱ, ﺕ, ﻭ, ﻱ, ﺯ,ﻙ seperti:
c.
Pedagang
@ @Í™a†Ï
Pewangi
@ @ïËaìÏ
Peladang
@ @Î…ýÏ
Pekebun
@ @æìjØÏ
Penyanyi
@ @ïqbrÏ
Pesara
@ @a‰bÏ
Pemalas
@ @ÛbàÏ
Peguam
âaìšÏ
(
¯ ) Ditulis begini pada kata dasar yang bermula dengan huruf ba
(
) ﺏdan ta ( ) ﺕseperti: Perbesar
@ @ŠiŠÏ
Pertingkat
@ @oØÌîmŠÏ
13
d.
(
À
Perbetul
@ @ÞìniŠÏ
Perbuat
@ @paìiŠÏ
Perbadanan
@ @åã…biŠÏ
Perbanyak
@ @ÕqbiŠÏ
Pertama
@ @âbmŠÏ
Perbaik
@ @ÕíõbiŠÏ
Perbilangan
@ @åÌÜîiŠÏ
Pertunangan
@ @åÌãìmŠÏ
Pertabal
@ @ÝibmŠÏ
) ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf
ú@l Ò seperti: Pemborong
@ @Îë‰ìjàÏ
Pembela
@ @ýjàÏ
Pemadam
@ @â…bàÏ
Pemaku
@ @ì×bàÏ
Pembeli
@ @ïÜjàÏ
Pembuat
@ @paìjàÏ
Pemanah
@ @éãbàÏ
Pemandu
@ @ë†äàÏ
ﻑ
14
e.
(
± ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf ™,
ﺽ, ﺍ, , ﺥ
f.
(
dan kata dasar satu suku kata, seperti:
Pengedar
@ @‰†îÌÏ
Pengukur
@ @‰ì×ìÌÏ
Pengotor
@ @‰ìmìÌÏ
Penggosok
@ @ÖììšÌÏ
Penghasut
@ @pìbèÌÏ
Pengebom
@ @âìjÌÏ
Pengiring
@ @ÍíÌÏ
Pengacau
@ @ëbbÌÏ
Pengoyak
@ @ÕíìÌÏ
Pengeluar
@ @‰aìÜÌÏ
Pengkhianat
@ @ç¤Ä«±
Pengelap
@ @ÑÜÌÏ
Pengecap
@ @Ñ‚ÌÏ
/ ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf sin ( ) ﺱ
seperti: Penyakit
@ @oî×brÏ
Penyikat
@ @oØîrÏ
15
g.
(
Penyabit
@ @oîibrÏ
Penyumpit
@ @oîÐßìrÏ
Penyembur
@ @‰ìjàrÏ
Penyayang
@ @ÍíbrÏ
Penyunting
@ @ÍînãìrÏ
Penyambung
@ @ÎìjàrÏ
Penyokong
@ @Îì×ìrÏ
Á ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf-huruf „,
ﺩ, ﺝ, ﺵ, ﺯ, ﺕseperti: Penagih
@ @éî™bäÏ
Peninju
@ @ìväîäÏ
Pendua
@ @aë†äÏ
Pensyarah
@ @ﺡŠ’äÏ
Pendaki
@ @ï×a†äÏ
Penerbit
@ @oîiŠäÏ
Pencari
@ @ð‰b‚äÏ
Penjilid
@ @†îÜîväÏ
Penziarah
@ @ê‰bíŒäÏ
Pencarum
@ @âë‰b‚äÏ
Pencuri
ð‰ì‚äÏ
@
16 ii.
Awalan seAda dua penulisan imbuhan ini, iaitu: a. ( ) ﺳﺄDitulis untuk kata dasar yang bermula dengan huruf alif ( ) اseperti: Seagama
@ @âb™d
Seenak
@ @Õäíd
Seimbang
@ @Íj¹d
Seorang
@ @Ήëd
Seelok
@ @ÖìÜíd
Seunit
@ @oîãëd
Seabad
@ @†id
Seirama
@ @bßaŠíd
Seindah
@ @ê†äíd
Seakrab
@ @lŠÓd
Seulas
@ @Ûëd
Seekor
@ @‰ìØíd
Seiring
@ @ÍíŠíd
Seutas
@ @mëd
Seolah-olah
@ @éÛëa-éÛëd
Seangkatan
@ @³ØËd
Seuntai
@ @ðbnãëd
17
Seandai
@ @ða†ãd
Seiras
@ @Šíd
Seakan-akan
@ @å×a-å×d
Seikhlas
ﺳﺄﺧﻼﺹ
Seurat
@ @p‰ëd
Seusang
@ Íëd
b. ( ) ditulis untuk kata dasar yang bermula dengan huruf bukan
ﺍ
alif ( ) seperti:
Sebuah
@ @êaìj
Sedapat
@ @oÏa†
Sehalus
@ @ìÛbè
Sekali
@ @ïÛbØ
Semanis
@ @îãb
Secepat
@ @oЂ
Segulung
@ @ÎìÛìš
Sejenak
@ @Õäv
Selurus
@ @ë‰ìÜ
Senasib
@ @kî–ä
Sepandai
ða†äÐ
18 iii.
Awalan teR-
Ada tiga cara penulisan imbuhan ini: a.
( ) Ditulis pada kata dasar yang bermula dengan huruf
ra ( ) رseperti: Terasa
@ @aŠm
Teraba
@ @laŠm
Terangkum
@ @âìØËŠm
Terapat
@ @oÏaŠm
Terantai
@ @ðbnãŠm
Teroboh
@ @êìiëŠm
Teracun
@ @æìaŠm
Terotan
@ @åmëŠm
Terombak
b.
(
ÕjßëŠm
) ﺗﺮDitulis pada semua kata dasar, kecuali yang tersebut
dalam (a) di atas, seperti: Terambil
@ @ÝîjßaŠm
Tercampak
@ @ÕмŠm
Terelak
@ @ÕÜíaŠm
Terfitnah
ﺗﺮﻓﺘﻨﻪ
Terhenti
@ @äçŠm
Terjebak
@ @ÕjuŠm
19
Terlontar
@ @ãìÛŠm
Ternampak
@ @ÕиŠm
Terpaku
@ @ì×bÏŠm
Tersalut
@ @pìÛbŠm
Terwarna
@ @bã‰ëŠm
Terbuang
@ @ÎaìiŠm
Terdaki
@ @ï×a…Šm
Terembun
@ @æìjßaŠm
Tergamam
@ @áßb™Šm
Terikat
@ @oØíaŠm
Terkatup
@ @Òìmb׊m
Termakan
@ @å×bߊm
Terolah
@ @éÛëaŠm
Terqada
ﺗﺮﻗﻀﺎﺀ
Tertanam
bmŠm
20 AKHIRAN Akhiran yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah –an, -i dan –kan. Dalam tulisan Jawi akhiran ini ditulis seperti berikut: i. a.
Akhiran –an Ada tiga cara penulisan akhiran ini iaitu:
æa ) ditulis pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf wau (ë) seperti: (
Buruan
@ @æaë‰ìi
Duluan
@ @æaìÛë…
Getuan
@ @æaìn™
Ibuan
@ @æaìjía
Kayuan
@ @æaìíb×
Maluan
@ @æaìÛbß
Pacuan
@ @æaìbÏ
Satuan
@ @æaìmb
Catuan
@ @æaìmb
Garuan
@ @æaë‰b™
Hiduan
@ @æaë†îç
Jamuan
@ @æaìßbu
Laluan
@ @æaìÛü
Nafsuan
ﻧﻔﺴﻮﺍﻥ
Raguan
@ @æaì™a‰
Tipuan
@ @æaìÐîm
21
b.
æõ) Ditulis pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf alif (a ) seperti: (
Pembawaan
@ @æõaëbjàÏ
Berdua-duaan
@ @æõaë…-aë…Ši
Jelmaan
@ @æõbàÜu
Lama-kelamaan
@ @æõbßý×-âü
Celaan
@ @æõý
Guna-gunaan
@ @æõbãì™-bãì™
Keadaan
@ @æõa…d×
Pembelaan
@ @æõýjàÏ
Kepura-puraan
c.
æõa‰ìÏ-a‰ìÐ×
æ
( ) ditulis pada semua kata dasar kecuali yang sudah
disebut pada (a) dan (b) di atas: Balasan
@ @åÛbi
Debaran
@ @æŠi…
Harian
@ @åí‰bç
Jualan
@ @åÛaìu
Lanjutan
@ @åmìväÛ
Nukilan
@ @åÜî×ìã
Putaran
@ @æŠmìÏ
22
ii.
Sajian
@ @´ub
Urutan
@ @åmë‰ëa
Cacian
@ @´b
Genggaman
@ @åàšÌ™
Idaman
@ @å߆ía
Kuburan
@ @æ‰ìjÓ
Makanan
@ @åä×bß
Olahan
@ @åëa
Rasukan
@ @åÓìa‰
Tarian
@ @åí‰bm
Warisan
ﻭﺍﺭﻳﺜﻦ
Zaliman
@ @åàîÛbÃ
Akhiran –i
Ada dua cara penulisan akhiran ini, iaitu:
ðõ) Ditulis begini pada kata dasar yang diakhiri dengan huruf alif (a ) atau huruf wau (ë ) seperti:
a.
(
Melupai
@ @ðõbÏìÜß
Menandai
@ @ðõa†ääß
Melalui
@ @ðõìÛýß
Menyusui
@ @ðõììrß
23
b.
(
Menyerbui
ðõìiŠrß
Menyertai
@ @ðõbmŠrß
ð) ditulis pada semua kata dasar kecuali yang
sudah disebutkan pada (a) di atas seperti: Mengirimi
@ @ï¹Ìß
Melayani
@ @íýß
Mengatasi
@ @ïmbÌß
Mencurahi
@ @ïç‰ì‚äß
Menggabungi
@ @ïËìibšÌß
Mengidami
@ @ï߆îÌß
Merenungi
@ @ïËìãŠß
Merangkumi
@ @ïßìØËŠß
Mengulangi
@ @ïÌÛìÌß
Memahami
@ @ïàè¾
Menjalani
@ @Ûbväß
Mengasihi
@ @ïèîbÌß
Membasahi
@ @ïèbj¾
Mendalami
@ @ï½a†äß
Menghalusi
@ @ïìÛbèÌß
Mematuhi
@ @ïçìmb¾
24
Mengkagumi
@ @ïßì™bØÌß
Menziarahi
@ @ïç‰bíŒäß
Menjauhi
iii.
ïçëõbväß
Akhiran –kan (
å×) Akhiran ini ditulis untuk perkataan seperti: Adakan
@ @å×a…a
Berikan
@ @åØíŠi
Masakkan
@ @åØÔbß
Carikan
@ @åØí‰b
Fahamkan
ﻓﻬﻤﻜﻦ
Hentikan
@ @åØînäç
Jauhkan
@ @åØçëõbu
Larikkan
@ @æÚÕí‰ü
Nantikan
@ @åØînäã
Ratakan
@ @å×bma‰
Tanamkan
@ @åظbm
Memperagakan
@ @å×b™aŠÐ¾
Terangkan
@ @åØËŠm
Dalamkan
@ @åؽa…
Elakkan
@ @åØÔÜía
25
Gantikan
@ @åØînä™
Ingatkan
@ @åØnÌía
Kasihkan
@ @åØèîb×
Masukkan
@ @åØÓìbß
APITAN (AWALAN – AKHIRAN) Awalan dan akhiran yang sering digunakan dalam bahasa Melayu ialah beR- -an, beR – kan, di- -i, ke- -an, meN- -i, meN- -kan dan peN- -an. Sistem penulisan imbuhan ini kebanyakannya merupakan gabungan penulisan imbuhan awalan dan akhiran yang telah disebutkan sebelum ini. Dalam tulisan Jawi imbuhan apitan ini ditulis seperti berikut: i.
beR-… -an
Ada tiga cara penulisan imbuhan ini, iaitu:
æa MŠi ) Ditulis untuk kata dasar yang berakhir dengan huruf wau (ë ), seperti:
a.
(
Berburuan
@ @æaë‰ìiŠi
Berseru-seruan
@ @æaëŠM늊i
Bertiru-tiruan
@ @æaëmMëmŠi
Bertinju-tinjuan
@ @æaìväîmMìväîmŠi
Bersenda-gurauan
æaëa‰ì™Ma†äŠi
26
b.
(
a
æõ MŠi ) Ditulis untuk kata dasar yang diakhiri dengan
alif ( ), seperti:
c.
Bersuka-sukaan
@ @æõb×ìMÚìŠi
Berdua-duaan
@ @æõaë…Maë…Ši
(
æ MŠi) ditulis untuk semua kata dasar yang tidak disebut
dalam (a) dan (b) di atas:
Beranggapan
@ @åКËaŠi
Bercakaran
@ @æŠ×bŠi
Berembunan
@ @åãìjßaŠi
Bergulingan
@ @åÌîÛ왊i
Berikutan
@ @åmìØíaŠi
Berkumpulan
@ @åÛìÐßì׊i
Bermandian
@ @åí†äߊi
Berbaringan
@ @åÌí‰biŠi
Berdakapan
@ @åÐ×a…Ši
Berfikiran
ﺑﺮﻓﻴﻜﲑﻥ
Berhamburan
@ @æ‰ìjàçŠi
Berjauhan
@ @åçëõbuŠi
Berlarutan
@ @åmë‰üŠi
27
ii.
Berpasangan
@ @åÌbÏŠi
Bersalaman
@ @åßýŠi
beR-… -kan
Bagi imbuhan ini, awalannya ditulis sama seperti sistem yang terdahulu.
å×) sahaja, seperti:
Sementara akhirannya pula ditulis (
Berasaskan
@ @åØbaŠi
Bercerminkan
@ @åØäîߊŠi
Beremakkan
@ @åØÔßaŠi
Bergincukan
@ @å×ì‚äi
Berjirankan
@ @åØãuŠi
Berlampukan
@ @å×ìнŠi
Bernadakan
@ @å×a…bãŠi
Berpandukan
@ @å×ë†äÏŠi
Berdoakan
@ @å×õbÇ…Ši
Berbuahkan
@ @åØçaìiŠi
Berdasarkan
@ @å׊a…Ši
Berfatwakan
ﺑﺮﻓﺘﻮﺍﻛﻦ
Berilmukan
@ @å×ìàÜÇŠi
Berkipaskan
@ @åØÐî׊i
Bermandikan
@ @åØí†äߊi
28
iii.
Berorientasikan
@ @åØîbnäî÷í‰ëaŠi
Berkiblatkan
@ @åØnÜjÓŠi
Bersulamkan
@ @åؽìŠi
Berulamkan
@ @åؽëaŠi
di-… -i
Untuk imbuhan ini, awalannya ditulis seperti awalan di-, manakala akhirannya adalah seperti akhiran –i, contoh: Diajari
@ @ðŠuc…
Dicurigai
@ @ðõbší‰ì…
Difahami
ﺩﻓﻬﻤﻲ
Dihalusi
@ @ïìÛbç…
Dijangkiti
@ @îØÌu…
Dilayani
@ @íü…
Dinasihati
@ @zî–ã…
Dirasai
@ @ðõba‰…
Dibajai
@ @ðõbubi…
Didahului
@ @ðõìÛìç……
Diganggui
@ @ðõìšÌ™…
Diidami
@ @ï߆íc…
Dikuasai
@ @ðõbaì×…
29
iv.
Dimasuki
@ @ïÓìbß…
Dipatuhi
@ @ïçìmbÏ…
Diselubungi
@ @ïËìiìÜ…
Diubati
@ @iëa…
di-… -kan
Untuk imbuhan ini pula, awalannya ditulis seperti kaedah yang terdahulu, contoh: Diadakan
@ @å×a…c…
Dicamkan
@ @åؼ…
Dielakkan
@ @åØÔÜíc…
Digarapkan
@ @åØωb™…
Diilhamkan
@ @åØßbc…
Dikabulkan
@ @åØÛìjÓ…
Dimaklumkan
@ @åØßìÜÈß…
Dipadankan
@ @åØã…bÏ…
Dibiarkan
@ @å׉bîi…
Didendangkan
@ @å؈äí……
Difahamkan
ﺩﻓﻬﻤﻜﻦ
Diharapkan
@ @åØωbç…
Dijalankan
@ @åØäÛbu…
Diluruskan
@ @åØë‰ìÛ…
30
v.
Dinasihatkan
@ @åØnzî–ã…
Disarankan
@ @åØã‰b…
Ditimbulkan
åØÛìjàîm…
ke-… -an
Bagi imbuhan ini, sistem yang digunakan sama seperti sistem di atas iaitu: Keagungan
@ @åËì™d×
Kecantikan
@ @åÔînä‚×
Keelokan
@ @åÓìÜíd×
Keghairahan
ﻛﻐﲑﻫﻦ
Keikhlasan
ﻛﺄﺧﻼﺻﻦ
Kekuatan
@ @åmaìÔ×
Kemaafan
ﻛﻤﻌﺎﻓﻦ
Kepakaran
@ @æŠ×bÐ×
Kesetiaan
@ @æõbîn×
Keunggulan
@ @åÛìšËëd×
Kebesaran
@ @æŠj×
Kedegilan
@ @åÜ×
Kefahaman
ﻛﻔﻬﻤﻦ
Kehalusan
@ @åìÛbè×
Kejahilan
@ @åÜîçbv×
31
vi.
Kelajuan
@ @æaìuý×
Kenakalan
@ @åÜ×bä×
Kerajaan
@ @æõbuaŠ×
Ketaatan
@ @³Çbİ×
meN-… -i
Sistem yang sama juga digunakan bagi imbuhan ini:
Mengalami
@ @ï½bÌß
Mencampuri
@ @ð‰ìÐà‚äß
Memahami
@ @ïàè¾
Mengharungi
@ @ïËë‰bèÌß
Menjalani
@ @Ûbväß
Melayani
@ @íýß
Merasai
@ @ðõbaŠß
Membasahi
@ @ïèbj¾
Mendampingi
@ @ïÌîÐ߆äß
Mengganggui
@ @ðõìšÌšÌß
Mengimbangi
@ @ïÌjàîÌß
Menguasai
@ @ðõbaìÌß
Memerangi
@ @ïËŠ¾
32
@ @Çbİäß
Mentaati
iìÌß
Mengubati
vii.
meN-… -kan
Sistem yang sama juga digunakan, seperti: Mengabadikan
@ @åØí…bibÌß
Mencurahkan
@ @åØç‰ì‚äß
Mengelakkan
@ @åØÔÜîÌß
Menggalakkan
@ @åØÔÛbšÌß
Mengibaratkan
@ @åØm‰bjÈÌß
Menguatkan
@ @åØmaìÌß
Memasukkan
@ @åØÓìb¾
Mematahkan
@ @åØèmb¾
Menyatukan
@ @å×ìmbrß
Membiarkan
@ @å׉bîj¾
Mendebarkan
@ @å׊i†äß
Memikirkan
@ @å×Øî¾
Mengharumkan
@ @åØßë‰bèÌß
Menjalankan
@ @åØäÛbväß
Melambatkan
@ @åØnjàÜß
Menamakan
@ @å×bßbäß
33
viii.
Merasakan
@ @å×baŠß
Mengubatkan
@ @åØniìÌß
peN-… -an
Sistem yang sama juga digunakan, seperti: Pengakuan
@ @æaì×bÌÏ
Pencalonan
@ @åãìÛb‚äÏ
Pengelokan
@ @åÓìÜîÌÏ
Penghabisan
@ @åîibèÌÏ
Penjualan
@ @åÛaìväÏ
Perlumbaan
@ @æõbjßìÛŠÏ
Penamaan
@ @æõbßbäÏ
Pematahan
@ @åèmbàÏ
Penyesalan
@ @åÜrÏ
Perbuatan
@ @åmaìiŠÏ
Pendalaman
@ @å½a†äÏ
Penggunaan
@ @æõbãìšÌÏ
Pengindahan
@ @åç†äîÌÏ
Pengkajian
@ @´ubØÌÏ
Pemakanan
@ @åä×bàÏ
Pengolahan
@ @åìÌÏ
34
Perasmian
@ @´aŠÏ
Peniruan
@ @æaëäÏ
PARTIKEL Ada empat partikel yang digunakan dalam bahasa Melayu, iaitu lah, kah, tah dan pun. Di bawah ini digariskan cara-cara penggunaan partikel dalam penulisan Jawi. i.
lah (
éÛ )
Partikel ini ditulis seperti berikut: Ambillah
ﺍﻣﺒﻴﻠﻠﻪ
Carilah
@ @éÜí‰b
Eloklah
@ @éÜÓìÜía
Galilah
@ @éÜîÛb™
Ikutlah
@ @éÜmìØía
Kacaulah
@ @éÛëbb×
Mandilah
@ @éÜí†äß
Buatlah
@ @éÜmaìi
Diamlah
@ @éÜßbí…
Fahamlah
ﻓﻬﻤﻠﻪ
Habislah
@ @éÜîibç
Janganlah
@ @éÜäËbu
Larilah
@ @éÜí‰ü
Nantilah
@ @éÜînäã
35
ii.
é×)
kah (
Cara menulisnya adalah seperti berikut:
iii.
Adakah
@ @é×a…a
Curikah
@ @éØí‰ì
Benarkah
@ @é׊äi
Dudukkah
@ @éØÓë…ë…
Fahamkah
ﻓﻬﻤﻜﻪ
Indahkah
@ @éØç†äía
Kilatkah
@ @éØnÜî×
Mandikah
@ @éØí†äß
Patutkah
@ @éØmìmbÏ
Silapkah
@ @éØÐÜî
ém )
tah (
Partikel ini tidak banyak digunakan, contoh:
iv.
pun (
Apatah
@ @émbÏa
Bilatah
@ @émýîi
æìÏ)
Penggunaan partikel ini adalah seperti berikut: Apapun
@ @æìÏbÏa
Biarpun
@ @æìωbîi
36
Bagaimanapun
@ @æìÏbãb¹b™bi
Kendatipun
@ @æìÐîma†ä×
Lagipun
@ @æìÐî™ü
Meskipun
@ @æìÐîØß
Mahupun
@ @æìÏìçbß
Sungguhpun
@ @æìÐçìšËì
Walau apapun
@ @æìÏbÏa@ëüaë
Walau bagaimanapun
@ @æìÏbãb¹b™bi@ëüaë
KATA GANTI SINGKAT Kata ganti singkat yang digunakan dalam bahasa Melayu ialah kau, ku, mu dan nya. i.
ëb× )
kau (
Kata ini ditulis sekali, seperti: Kauambil
@ @Ýîjßaëb×
Kaucabut
@ @pìibëb×
Kaufitnah
@ @ﻛﺎﻭﻓﺘﻨﻪ
Kauhembus
@ @ìjàçëb×
Kaujanji
@ @ïväuëb×
Kaulontar
@ @ãìÛëb×
Kaupijak
@ @ÕvîÏëb×
Kaubawa
@ @aëbiëb×
37
ii.
Kauduga
@ @ë…ëb×
Kaugali
@ @ïÛb™ëb×
Kaukibar
@ @î×ëb×
Kauminta
@ @bnäîßëb×
Kauragut
@ @pì™a‰ëb×
)ﻛﻮ
ku (
Kata ini ditulis sekali, seperti: Kuangkat
@ @oØËaì×
Kucincang
@ @Í‚äîì×
Kuenap
@ @Ñãaì×
Kugaru
@ @ë‰b™ì×
Kuingkar
@ @ŠØÌíaì×
Kukejar
@ @Šv×ì×
Kubuang
@ @Îaìiì×
Kudengar
@ @ŠË…ì×
Kufikir
ﻛﻮﻓﻴﻜﲑ
Kuhalang
@ @ÍÛbçì×
Kujual
@ @Þaìuì×
Kulambak
@ @Õj½ì×
Kurasa
@ @a‰ì×
38
iii.
) ﻣﻮ
mu (
Kata ini ditulis sekali, seperti: Anakmu
@ @ìàÔãa
Cucumu
@ @ìßìì
Emakmu
@ @ìàÔßa
Gambarmu
@ @ìßßb™
Intanmu
@ @ìàänäía
Kasutmu
@ @ì·ìb×
Matamu
@ @ìßbmbß
Ongkosmu
@ @ììØËëa
Bapamu
@ @ìßbÏbi
Datumu
@ @ìßìma…
Fikirmu
ﻓﻴﻜﲑﻣﻮ
Harimu
@ @칉bç
Jarimu
@ @칉bu
Lampumu
@ @ìßìн
Nasimu
@ @ìàîbã
Pasumu
@ @ìßìbÏ
Suratmu
@ @ì·‰ì
39
iv.
nya (
t)
Kata ini ditulis sekali, seperti: Asalnya
@ @sܕa
Cintanya
@ @tbnäî
Emaknya
@ @sÔßa
Gurunya
@ @të‰ì™
Imannya
@ @sãb¹a
Kesalnya
@ @sÜ×
Matinya
@ @sîmbß
Ototnya
@ @smìmëa
Resamnya
@ @s‰
Tuanya
@ @taìm
Warungnya
@ @sËë‰aë
Buahnya
@ @sçaìi
Dulunya
@ @tìÛë…
Fikirnya
@ @tﻓﻴﻜﲑ
Hasilnya
@ @sÜî–y
Jadinya
@ @sí…bu
Lajunya
@ @tìuü
Nisabnya
@ @sj–ã
40
Pahitnya Sumpahnya
@ @snîçbÏ sèÐßì @ @ @ @ @ @@ @ @ @ @@ @ @
