Nota Bijzondere Bijstand en voorzieningen voor minima Gemeente Neerijnen

Nota Bijzondere Bijstand en voorzieningen voor minima 2008 Gemeente Neerijnen Heerenlanden College – zie pag 8 e.v.

Februari 2008 Beursplein Tiel Afdeling Werk en Inkomen Gemeente Tiel in opdracht van de Gemeente Neerijnen

1

Inleiding........................................................................................................................................... 1 Cliëntenparticipatie................................................................................................................. 2 Leeswijzer .............................................................................................................................. 2 Gemeentelijk beleid ........................................................................................................................ 3 2.1 Bijzondere bijstand individueel............................................................................................... 3 2.1.1 Categoriale bijzondere bijstand ......................................................................................... 3 2.1.2 Collectieve Zorgverzekering .............................................................................................. 3 2.1.3 Gemeentelijk collectief zorgpakket .................................................................................... 4 2.2 Categoriale bijzondere bijstand voor chronisch zieken en gehandicapten en....................... 4 categoriale bijzondere bijstand voor ouderen ...................................................................................... 4 2.3 Categoriale bijzondere bijstand en ambtshalve uitvoering .................................................... 7 Neerijnense Regelingen ................................................................................................................. 8 3.1 Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen ................................................................ 8 3.2 Restpakket i.p.v. declaratiefonds ........................................................................................... 9 3.3 Witgoedregeling langdurige minima..................................................................................... 10 3.4 Computer in gezinnen met minderjarige kinderen ............................................................... 12 3.5 Reiskosten kinderen in verband met scholing ..................................................................... 13 Draagkracht en drempelbedrag .................................................................................................... 15 4.1 Inkomen................................................................................................................................ 15 4.1.1 Vaststellen van het inkomen............................................................................................ 15 4.2 Vermogen............................................................................................................................. 16 4.2.1 Tegoeden op betaalrekening ........................................................................................... 16 4.2.2 Tegoeden op de betaalrekening én vermogen op spaarrekening(en). ........................... 17 4.2.3 Vermogen in de vorm van een eigen huis ....................................................................... 17 4.2.4 Reservering voor uitvaartkosten ...................................................................................... 19 4.2.5 Vermogen in de vorm van een auto, caravan en motor .................................................. 20 4.3 Draagkrachtberekening........................................................................................................ 21 4.4 Draagkrachtperiode.............................................................................................................. 23 4.5 Drempelbedrag .................................................................................................................... 23 Voorliggende voorzieningen voor medische kosten ..................................................................... 25 5.1 Individuele aanvullende zorgverzekering............................................................................. 25 5.2 Zvw en AWBZ zijn voorliggende voorzieningen................................................................... 26 5.2.1 Zorgverzekering en eigen risico....................................................................................... 26 5.3 Verplicht eigen risico Zorgverzekeringswet ......................................................................... 26 5.4 Bijzondere bijstand en eigen bijdragen Zvw en AWBZ........................................................ 27 5.4.1 Afwijking vanwege dringende redenen............................................................................ 28 5.4.2 Buitenwettelijk beleid ....................................................................................................... 28 5.5 Aanvullende verzekering en bijzondere bijstand. ................................................................ 29 Bijzondere bijstand en (enkele) specifieke medische kosten ....................................................... 31 6.1 Brillen ................................................................................................................................... 31 6.1.1 Vast bedrag bijzondere bijstand voor brillen.................................................................... 31 6.1.2 Vast bedrag bijzondere bijstand voor brillen.................................................................... 32 6.1.3 Brillen met speciale glazen .............................................................................................. 32 6.1.4 Contactlenzen .................................................................................................................. 33 6.1.5 Contactlenzenvloeistof..................................................................................................... 33 6.1.6 Ooglaserbehandeling....................................................................................................... 34 6.2 Tandartskosten .................................................................................................................... 34 6.3 Hoortoestellen ...................................................................................................................... 35 6.3.1 Vast bedrag bijzondere bijstand voor hoortoestellen....................................................... 37 6.3.2 Kosten van batterijen voor hoortoestellen ....................................................................... 37 6.4 Overige medische kosten..................................................................................................... 38 6.5 Eigen bijdragen Wet maatschappelijke ondersteuning........................................................ 39 6.5.1 Kosten van hulp bij het huishouden................................................................................. 39 6.5.2 Eigen bijdragen woonvoorzieningen................................................................................ 40 6.5.3 Eigen bijdragen vervoersvoorzieningen .......................................................................... 41 Duurzame gebruiksgoederen en inrichtingskosten ...................................................................... 42 7.1 Duurzame gebruiksgoederen en overige inrichtingskosten................................................. 42 7.1.1 Duurzame gebruiksgoederen .......................................................................................... 42 7.1.2 Overige inrichtingskosten en verhuiskosten .................................................................... 43 1.1 1.2

2

3

4

5

6

7

2 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

8

Vorm van de bijzondere bijstand .................................................................................................. 44 Bijstand om niet.................................................................................................................... 44 Geldlening ............................................................................................................................ 44 Aflossing geldlening ............................................................................................................. 44 Kosten van rente en aflossing van een geldlening. ............................................................. 45 9 Overige kostensoorten.................................................................................................................. 48 9.1 Jongeren 18 t/m 20 jaar ....................................................................................................... 48 9.2 Reiskosten............................................................................................................................ 49 9.3 Overige vervoerskosten ....................................................................................................... 49 9.4 Woonkosten ......................................................................................................................... 50 9.5 Overige noodzakelijke kosten i.v.m. wonen......................................................................... 50 9.6 Diverse overige (noodzakelijke) kosten ............................................................................... 51 9.7 Kosten maaltijdvoorzieningen .............................................................................................. 52 9.8 Fiscale regelingen ................................................................................................................ 54 10 Schulden en bijstand .................................................................................................................... 55 10.1 Bureau Schuldhulpverlening Tiel ......................................................................................... 55 10.2 Bijstand voor schulden ......................................................................................................... 55 10.3 Bijzondere bijstand in de vorm van een borgstelling ........................................................... 56 10.4 Kosten van bewindvoering ................................................................................................... 56 10.5 Kosten van inkomensbeheer................................................................................................ 57 11 Voorzieningen voor minima .......................................................................................................... 59 11.1 Langdurigheidstoeslag ......................................................................................................... 59 11.1.1 Doelgroep langdurigheidstoeslag................................................................................ 59 11.2 Kwijtschelding gemeentelijke heffingen ............................................................................... 60 12 Communicatie en voorlichting....................................................................................................... 61 12.1 Extern ................................................................................................................................... 61 12.2 Multichanneling ( 'meerkanalen'-aanpak) ............................................................................ 61 12.3 Taalgebruik........................................................................................................................... 61 12.4 Nieuwe externe communicatie ............................................................................................. 62 12.5 Intern .................................................................................................................................... 63 13 Uitvoering...................................................................................................................................... 64 13.1 Afdeling Werk en Inkomen Tiel ............................................................................................ 64 13.2 Efficiënte uitvoering.............................................................................................................. 64 13.2.1 Vereenvoudiging.......................................................................................................... 64 14 Kosten bijzonder bijstandsbeleid .................................................................................................. 65 14.1 Begroting .............................................................................................................................. 65 14.2 Kostenontwikkeling bijzonder bijstand en minimabeleid...................................................... 66 14.3 Dekkingsmiddelen................................................................................................................ 67 8.1 8.2 8.3 8.4


1

Inleiding

De gemeente Neerijnen heeft de uitvoering van de taken op gebied van de Wet werk en bijstand (WWB) en de Wet Voorzieningen Gehandicapten (per 01-01-2007 Wet maatschappelijke ondersteuning) uitbesteed aan de gemeente Tiel. De samenwerking met de gemeente Tiel is gestart op 01-05-2005. Voordien waren deze werkzaamheden uitbesteed aan de gemeente Geldermalsen. De samenwerking tussen Neerijnen en Tiel betekent dat zowel uitvoerende als beleidsmatige werkzaamheden op gebied van de WWB worden uitgevoerd door de afdeling Werk en Inkomen (W&I) van de gemeente Tiel. De bestuurlijke en politieke besluitvorming en verantwoording liggen geheel in Neerijnen. Het college van burgemeester en wethouders acht het wenselijk dat het totale bijzondere bijstandsbeleid geactualiseerd en gebundeld wordt. Het huidige beleid is verouderd en bevat mede daardoor ook nog niet ingevulde beleidsvelden. Op een aantal specifieke beleidsvelden heeft actualisatie al plaatsgevonden dat al bekrachtigd is door een college- en/ of Raadsbesluit. Voorbeelden zijn de Regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen voor de jaren 2005, 2006 en 2007 en het aanbieden van een collectieve zorgverzekering aan WWB-ers en overige minima. Bij het opstellen van deze nota is gebruik gemaakt van de ervaringen van de gemeenten Tiel en Neder-Betuwe met het bijzondere bijstandsbeleid zoals dat na de invoering van de WWB is gevoerd. Landelijke ontwikkelingen zoals onlangs tijdens de behandeling van de Rijksbegroting 2008 aangekondigd zijn tevens verwerkt in de nota. De in deze nota gedane beleidsvoorstellen passen in de huidige tijd. Hoewel de economie steeds beter wordt wonen er in elke gemeente mensen die daar geen voordeel uit (kunnen) halen. Het is vaak ook dezelfde groep mensen die geen beroep doen op voorzieningen die hun leefomstandigheden (wellicht) kunnen verbeteren. Het bereiken en "binnenhalen" van deze mensen is moeilijk en is een bijzonder aspect van de zorg voor minima. In de nota is dat ook als bijzonder aandachtspunt opgenomen. Artikel 35 WWB is zodanig geformuleerd dat de uitvoering van de bijzondere bijstand specifiek wordt neergelegd bij het college van burgemeester en wethouders. Daar waar beleidskeuzes gemaakt kunnen worden is dat aan het college en niet aan de Gemeenteraad. Uiteraard is de Gemeenteraad een primaklankbord voor het college op dit gebied en bovendien ook nog eens verantwoordelijk voor de beschikbaarstelling van het voor de uitvoering noodzakelijke budget. De afweging over het gebruik van de beleidsruimte die het college heeft ten aanzien van het bijzondere bijstands- en minimabeleid vindt plaats in de volgende kaders; Wat moeten we De in artikel 35 lid 1 WWB aan het college van burgemeester en wethouders toegekende bevoegdheid is geen discretionaire bevoegdheid maar een gebonden bevoegdheid. Dat betekent dat indien voldaan is aan de wettelijke voorwaarden voor de uitoefening van die bevoegdheid, het college gehouden is de gevraagde bijzondere bijstand te verlenen. Dat brengt met zich mee dat het verlenen van individuele bijzondere bijstand geen keuze is maar een wettelijke verplichting. Wat kunnen we Binnen de wettelijke verplichting heeft het college echter op verschillende plaatsen de ruimte om zelf invulling te geven aan die bevoegdheid. Zo dient het college voor de 'reguliere' bijzondere bijstand regels te maken ten aanzien van het aanmerken van middelen en het bepalen van draagkracht. Ook dient de noodzaak tot het verlenen van bijstand steeds individueel getoetst te worden. Om de rechtsgelijkheid en rechtszekerheid kunnen gewaarborgd worden door het opstellen van beleidsregels. Die zijn ook van belang voor de doelmatigheid. Bij de uitvoering van de categoriale bijzondere bijstand heeft het college wel discretionaire bevoegdheid. Het college kan besluiten om geen categoriale bijzondere bijstand aan de aangewezen groepen te verlenen. Als wel categoriale bijzondere bijstand wordt verleend kan het college binnen de grenzen van het rechtmatige en redelijke naar eigen inzicht regels stellen.


Wat willen we Deze nota sluit aan bij hetgeen het college kenbaar heeft gemaakt in Collegeprogramma gemeente Neerijnen 2006-2010. Er is sprake van herijking van bestaand beleid en nieuw beleid gericht op verbetering van omstandigheden van inwoners met een minimuminkomen. Het is daarbij de wens van het college om zoveel mogelijk minima te bereiken om hen te wijzen op en uit te nodigen om gebruik te maken van het voorzieningenaanbod. Het realiseren van een groter bereik heeft, bij succes, gevolgen voor de uitgaven minimabeleid. Een groter doelgroepbereik heeft tot gevolg dat de gemiddelde uitgaven voor het minimabeleid toenemen. Dat is in beeld gebracht in hoofdstuk 14 waarin de financiering van de kosten van het bijzondere bijstandsbeleid aan de orde komt. Omdat het bijzondere bijstandsbeleid veelomvattend is, om zoveel mogelijk duidelijkheid te verstrekken over de complexe materie en omdat bij de invoering van de WWB het bijzondere bijstandsbeleid slechts op enkele punten ad hoc is aangepast, is deze nota niet beperkt tot hoofdpunten.

1.1

Cliëntenparticipatie

Volgens artikel 47 WWB is de gemeenteraad verplicht een Verordening cliëntenparticipatie vast te stellen. Deze Verordening is op 8 december 2005 vastgesteld en op 1 januari 2006 in werking getreden. De cliëntenraad bestaat uit tenminste 3 en maximaal 7 leden, waarvan minimaal de helft moet bestaan uit cliënten die een uitkering op grond van de WWB ontvangen. In Neerijnen is een cliëntenraad in oprichting. Er zijn nu 4 (potentiële) leden.

1.2

Leeswijzer

Deze nota bestaat uit 14 hoofdstukken. In vervolg op dit eerste hoofdstuk is in het tweede en derde hoofdstuk ingegaan op de beleidsruimte die het college van burgemeester en wethouders op grond van de Wet werk en bijstand hebben. Tevens is beschreven hoe deze beleidsruimte aangebruikt kan worden bij de uitvoering van de wettelijk vastgestelde categoriale bijzondere bijstandsregelingen en de speciale regelingen gericht op de Neerijnense minima. Hoofdstuk vier gaat over de inkomens- en vermogensbepalingen en de voorgestelde wijzigingen. De hoofdstukken vijf, zes, zeven, acht, negen en tien bevatten samengevatte voorstellen betreffende aanpassing de verlening van bijzondere bijstand in diverse kostensoorten. In hoofdstuk elf is kort weergegeven welke overige voorzieningen tot het minimabeleid worden gerekend. Hoofdstuk twaalf gaat in op communicatie en voorlichting gericht op het beter en meer bereiken van de minima. Hierin kunt u lezen welke ontwikkelingen er op dit gebied plaats (gaan) vinden. De uitvoering van de WWB is neergelegd bij de afdeling Werk en Inkomen van de gemeente Tiel. In hoofdstuk 13 is kort ingegaan op een deel van de uitvoering en het streven naar vereenvoudiging daarvan. In hoofdstuk 14 is geschetst wat de financiële aspecten van de gedane voorstellen en het vergroten van de doelgroep (kunnen) zijn.


2 2.1

Gemeentelijk beleid Bijzondere bijstand individueel

Bijzondere bijstand is een individuele aangelegenheid. Artikel 35 lid 1 WWB bepaalt dat de alleenstaande of het gezin recht heeft op bijzondere bijstand voorzover − de alleenstaande of het gezin niet beschikt over de middelen om te voorzien in de uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten van het bestaan, én; − deze kosten naar het oordeel van het college niet kunnen worden voldaan. De nadruk ligt op bijzondere omstandigheden die het maken van kosten met zich meebrengen en de middelen die belanghebbenden zelf hebben om deze kosten te kunnen voldoen. Er is sprake van een maatwerkprincipe waarbij altijd een toetsing van omstandigheden van het individuele geval dient plaats te vinden. Het kan om zeer diverse kostensoorten gaan, temeer daar het recht op bijzondere bijstand, behoudens het gestelde in artikel 15 WWB (voorliggende voorziening), niet naar kostensoort is begrensd. De individuele uitvoering van de bijzondere bijstand laat onverlet dat gemeentelijke beleidsregels en richtlijnen worden vastgesteld. Beleidsregels en richtlijnen dragen bij aan de rechtsgelijkheid en rechtszekerheid en zijn mede van belang voor de doelmatigheid van de uitvoering. Bij de toetsing van een aanvraag aan de beleidsregels dient altijd rekening te worden gehouden met de feitelijke noodzaak van de kosten. Voorstellen ten aanzien van veel beleidsregels en richtlijnen vindt u terug in deze nota. 2.1.1 Categoriale bijzondere bijstand Met de komst van de WWB zijn de wettelijke mogelijkheden voor de verlening van de categoriale bijstand beperkt. De Rijksoverheid stelt dat inkomenspolitiek niet de taak van gemeenten is en heeft om die reden expliciet aangegeven wat gemeenten op dat gebied nog wel mogen doen. Invoeringswet WWB (IWWWB) In artikel 10 lid 2 van de IWWWB is bepaald dat colleges ook na de inwerkingtreding van de WWB bijzondere bijstand in de vorm van een collectieve aanvullende ziektekostenverzekering kunnen verstrekken. In artikel 10 lid 3 van de IWWWB is bepaald dat in afwijking van artikel 35 lid 1WWB bijzondere bijstand ook aan een persoon van 18 jaar en ouder, doch jonger dan 65 jaar, behorend tot een categorie chronisch zieken of gehandicapten, kan worden verleend, zonder dat wordt nagegaan of ten aanzien van die persoon kosten in verband met chronische ziekte of handicap ook daadwerkelijk noodzakelijk zijn of gemaakt zijn, indien ten aanzien van de categorie waartoe hij behoort aannemelijk is dat die zich in bijzondere omstandigheden bevindt die leiden tot bepaalde noodzakelijke kosten van het bestaan waarin de algemene bijstand niet voorziet en die de aanwezige draagkracht te boven gaan. Artikel 35 lid 3 WWB biedt de mogelijkheid om voor de specifieke doelgroep personen van 65 jaar en ouder categoriale bijzondere bijstand te verlenen. 2.1.2 Collectieve Zorgverzekering Inwoners van Neerijnen met een WWB uitkering komen vanaf 1 januari 2006 in aanmerking voor deelname aan de collectieve zorgverzekering van Menzis. Ook overige minima met een inkomen dat niet meer bedraagt dan 110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm komen daarvoor in aanmerking. Er zijn aan het huidige contract geen kosten verbonden voor de gemeente. Het contract met Menzis is afgesloten voor de duur van één jaar. Verlenging vindt stilzwijgend plaats met dezelfde termijn. Ontwikkelingen op het gebied van de collectieve zorgverzekering worden consequent gevolgd. Samen met een aantal andere regio Rivierenland gemeenten heeft Neerijnen aansluiting gezocht bij het overleg dat de regiogemeenten rondom Arnhem voeren met Menzis. De gemeenten krijgen daarbij ondersteuning van het adviesbureau BS&F. 3 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

Jaarlijks wordt het contract met Menzis geëvalueerd en beoordeeld of voortzetting daarvan wenselijk is. Het aanbod van de collectieve zorgverzekering aan genoemde doelgroepen is een onderdeel van het gemeentelijk minimabeleid. 2.1.3 Gemeentelijk collectief zorgpakket Menzis biedt gemeenten de mogelijkheid om een contract te sluiten voor een gemeentelijk zorgpakket. De gemeente is hierbij de premie voor elke deelnemer verschuldigd. Uitgangspunt voor het aanbieden van een gemeentelijk zorgpakket is dat het voordelen moet opleveren voor de deelnemers en de gemeente. Daarbij moet het ook financieel haalbaar zijn binnen het huidige budget bijzondere bijstand. Menzis biedt aan gemeenten in de regio Midden een door hen vastgesteld gemeentelijk pakket aan: het Garant Middenpakket. Dat pakket, zo stelt Menzis, is ingevuld in overleg met enkele gemeenten in de regio Midden. De regio Midden omvat een groot gedeelte van Gelderland en is min of meer gesitueerd rond de gemeente Arnhem. Het Garant middenpakket omvat 8 kostensoorten voor algemene zorg en 2 voor tandartsenzorg waarvoor, in aanvulling op de aanvullende verzekeringen, extra vergoedingen worden verstrekt. Gelet op de aard van de kostensoorten en de uitgaven bijzondere bijstand voor deze 8 kostensoorten kan gesteld worden dat er voor de gemeente vrijwel geen voordeel gehaald kan worden uit het afsluiten voor een gemeentelijk zorgpakket. Er wordt geen besparing van uitvoeringskosten verwacht omdat aanvragen voor bijzondere bijstand mogelijk blijven voor kosten die niet of niet volledig vergoedt worden uit het gemeentelijk pakket. De gevraagde investering van de gemeente staat niet in verhouding tot de besparing op de uitgaven bijzondere bijstand. Ook het voordeel van belanghebbenden is gering omdat slechts een gering aantal een beroep doet op bijzondere bijstand voor deze kostensoorten. Een veel voorkomende kostensoorten zoals die voor huishoudelijke verzorging (WMO) maakt geen onderdeel uit van het Garant middenpakket. Adviesbureau BS&F, gemeenten en Menzis zijn bezig om het "ideale pakket" te ontwikkelen. Het "ideale pakket" kan samengesteld worden uit verschillende kostensoorten zoals medische kosten bijzondere bijstand, kosten WMO verstrekkingen en AWBZ kosten. Het is nog niet bekend of en wanneer dit modulaire pakket beschikbaar komt. Gelet op deze onduidelijkheid omdat er op dit moment zeer weinig voordeel wordt gezien in het aanbieden van het Garant middenpakket wordt voorgesteld om het aanbod voor deelname collectieve verzekering niet te wijzigen Beleidsregel Collectieve zorgverzekering Collectieve zorgverzekering voor WWB-ers en overige minima bij Zorgverzekeraar Menzis blijven aanbieden.

2.2

Categoriale bijzondere bijstand voor chronisch zieken en gehandicapten en categoriale bijzondere bijstand voor ouderen

Huidig beleid / richtlijn − Regeling chronisch zieken gehandicapten en ouderen, voortgezet met besluit van het college op 2808-2007, heeft een werking tot 01-01-2008. − Chronisch zieken en gehandicapten per kalenderjaar € 250,00. − Ouderen per kalenderjaar € 100,00. Artikel 10 lid 3 IWWB en artikel 35 lid 3 WWB maken het mogelijk om categoriaal bijzondere bijstand te verlenen aan een 3 tal groepen mensen.


Chronisch zieken en gehandicapten 18 tot 65 jaar Artikel 10 lid 3 van de Invoeringswet (IW) WWB biedt de wettelijke mogelijkheid om categoriale bijstand aan chronisch zieken en gehandicapten te verlenen die ouder zijn dan 18 jaar en jonger zijn dan 65 jaar. Dat is een beperking van de doelgroep chronisch zieken en gehandicapten die in eerdere besluitvorming niet nadrukkelijk aan de orde is geweest. Ook chronisch zieken en gehandicapten ouder dan 65 jaar zijn op grond van artikel 10 lid 3 IW WWB in aanmerking gebracht voor de bijdrage o.g.v. de regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen, gelijk aan de "jongeren". Juridisch gezien is dat niet correct geweest. Ouderen Artikel 35 lid 3 WWB biedt de wettelijke mogelijkheid om categoriale bijstand aan personen van 65 jaar en ouder, die tot een bepaalde categorie horen, te verlenen. Het onderscheiden van de volgende categorieën is mogelijk: 1. 65 jaar en ouder zonder kenmerken die wijzen op chronische ziekte(n) en handicap(s) 2. 65 jaar en ouder met kenmerken die wijzen op chronische ziekte(n) en handicap(s) Keuzemogelijkheden 1. Categoriale regeling voor verborgen kosten in stellen (voortzetten) voor de doelgroepen chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. 2. Per (kalender-)jaar aan personen ouder dan 65 jaar een bedrag verstrekken van € 100,-. 3. Bedragen voor chronisch zieken en gehandicapten ongewijzigd vaststellen. 4. Bedragen voor chronisch zieken en gehandicapten vanwege kostenstijgingen in de afgelopen jaren vaststellen op € 350,- per persoon per kalenderjaar 5. Per (kalender-)jaar aan chronisch zieken en gehandicapten tussen 18 en 65 jaar een bedrag verstrekken. 6. Per (kalender-)jaar aan personen ouder dan 65 jaar die tevens chronisch ziek en gehandicapt zijn een bedrag verstrekken. De afgelopen jaren zijn alle kosten gestegen. Dus ook de zogenoemde verborgen kosten. Ingaande 01-01-2008 wordt een eigen risico van € 150,- per persoon per kalenderjaar in de Zvw verplicht. Chronisch zieken en gehandicapten worden weliswaar (extra) gecompenseerd doch aangenomen wordt dat ze gemiddeld toch hogere zorgkosten hebben. In deze nota is geen voorstel opgenomen om een extra verzekering tegen het eigen risico aan te bieden. Gelet op de toegenomen kosten is het alleszins redelijk om bijdrage voor chronisch zieken en gehandicapten te verhogen. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat de gemiddelde financiële positie van ouderen de afgelopen jaren gestabiliseerd is. Alle minima, dus ook ouderen, worden met de invoering van het verplichte eigen risico gecompenseerd. Vooralsnog wordt nog geen reden gezien om de bijdrage voor ouderen te verhogen. Het hanteren van twee categorieën personen van 65 jaar en ouder maakt het mogelijk om de 65 plusser met zowel verborgen kosten van chronische ziekte(n) en handicap als kosten die te maken hebben met kosten a.g.v. ouderdom een bijdrage te verstrekken die gelijke is aan de bijdrage die aan "de jongere" met dezelfde verborgen kosten wordt verstrekt. Indicatie Mensen die in aanmerking willen komen voor de bijdrage voor chronische zieken en gehandicapten dienen aan te tonen dat ze daadwerkelijk chronisch ziek en of gehandicapt zijn. Daarvoor dienen ze nu het volgende te overleggen • een verklaring van een huisarts of andere medicus waaruit blijkt dat de ziekte of aandoening naar ernst, duur en verloop als chronisch is aan te merken; • de beschikking AWBZ/Thuiszorg over verlenen thuiszorg of toekenning van een persoonsgebonden budget of huishoudelijke hulp • de beschikking WVG/AAW of ziekenfonds/AWBZ op grond van de regeling hulpmiddelen 1996 over hulpmiddelen voor wonen/werken, vervoer, lopen, rolstoel of autovoorziening • de beschikking arbeidsongeschiktheidsuitkering waaruit volledige arbeidsongeschiktheid blijkt. In de uitvoeringspraktijk blijkt dat het verkrijgen van een verklaring van de huisarts ongewenste effecten met zich meebrengt. Jaarlijks worden huisartsen geconfronteerd met patiënten die zelf van mening zijn dat ze chronisch ziek of gehandicapt zijn terwijl de klachten in medische termen niet als 5 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

zodanig onder de terminologie chronisch ziek of gehandicapt geschaard worden. De huisarts kan dan, mede gezien de bestaande relatie arts – patiënt niet objectief een verklaring afgeven. Om die reden wordt nu voorgesteld om de verklaring van een huisarts niet langer als indicatie voor chronische ziekte of handicap aan te nemen. Het Kabinet heeft besloten om de Zorgverzekeringswet per 01-01-2008 te wijzigen. Er wordt een verplicht eigen risico voor volwassen verzekerden ingevoerd. Minima en mensen met meerjarige, onvermijdbare kosten, door bijvoorbeeld chronische ziekte of handicap, worden financieel gecompenseerd. In de Zvw wordt een systeem van beoordeling van het recht op financiële compensatie opgenomen. In dit systeem is financiële compensatie van toepassing is op personen die in een farmaceutische kostengroep (FKG) zitten (met uitzondering van de FKG ‘hoog cholesterol’). Bij deze methodiek zijn verzekerden chronisch ziek wanneer zij minimaal 180 dagdoseringen van een medicijn voorgeschreven hebben gekregen. Er zijn echter ook veel gehandicapten die geen gebruik maken van medicijnen. Door, bij de uitvoering van de regeling voor chronisch zieken en gehandicapten, aansluiting te zoeken bij de bepalingen van de Zorgverzekeringswet t.a.v. deze doelgroep is het mogelijk om aan de hand van objectieve normen ook tot toekenning van categoriale bijzondere bijstand over te gaan. Naast deze wijziging in de Zorgverzekeringswet is het kabinet ook voornemens om de regeling voor chronisch zieken en gehandicapten onder te brengen in de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Het is echter nog niet duidelijk of en wanneer dat gerealiseerd wordt. Voorgesteld wordt om de beleidsregels categoriale bijzondere bijstand voor chronisch zieken en gehandicapten te wijzigen en voor de indicatie van chronische ziekte aan te sluiten bij de bepalingen van de Zvw. Voor gehandicapten die geen of minder medicijnen gebruiken dan de 180 dagdoseringen is voornoemd indicatie instrument niet toepasbaar. Voorgesteld wordt om mensen op wie een van de volgende situaties van toepassing is in aanmerking te laten komen voor een tegemoetkoming wegens verborgen kosten die het gevolg zijn van chronische ziekte of handicap • in het bezit zijn van een Gehandicaptenparkeerkaart (GPK) • WMO/ Wvg /AWBZ voorziening voor wonen, vervoer, rolstoel, langdurige huishoudelijke hulp Dit lijkt ook een flinke beperking van de doelgroep doch aannemelijk is dat vrijwel alle mensen op wie (een van) de eerdere indicatoren van toepassing waren of een GPK of een WMO/Wvg (overgang)/WMO voorziening hebben. Als belanghebbenden aangeven bekend te zijn bij de productgroep WMO van de gemeente Tiel is het niet noodzakelijk dat zij zelf die beschikking(en) overleggen. Behandelend ambtenaar dient deze stukken dan intern te verzamelen (zorgdossier). Beleidsvoorstel: Doelgroepbepaling regeling chronisch zieken en gehandicapten Behorend tot de doelgroep voor de regeling chronisch zieken en gehandicapten worden aangemerkt personen die • chronisch ziek en / of gehandicapt zijn en die in verband daarmee van Rijkswege gecompenseerd worden in de kosten van het eigen risico Zvw • een voorziening (wonen, vervoer, rolstoel) hebben op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning • (voor zichzelf) een voorziening voor huishoudelijke hulp hebben op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning • (voor zichzelf) beschikken over een parkeervoorziening (Gehandicaptenparkeerkaart). Toekenning per kalenderjaar Het gaat bij deze regeling om verborgen kosten. Uitgangspunt is dat deze niet aangetoond kunnen en hoeven te worden. In afwijking van aanvragen voor incidentele bijzondere kosten is het niet nodig om deze aanvraag in te dienen voordat de kosten gemaakt worden. Dat laat erg veel ruimte voor het tijdstip van indiening en ook voor aanvragen om bijstand met terugwerkende kracht. Het is wenselijk 6 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

om het tijdstip van aanvragen en de periode waarover aanspraak op bijstand bestaat in te kaderen. Voorgesteld wordt om vast te stellen dat recht bestaat op deze uitkering in het kalenderjaar waarin voor de eerste maal een aanvraag is ingediend. Uitbetaling vindt plaats als bedrag ineens op een door de gemeente vast te stellen tijdstip / periode. Recht op bijstand gaat niet eerder in dan op 1 januari van het kalenderjaar in welke voor de eerste maal een aanvraag is ingediend. Beleidsvoorstel (gewijzigd): Categoriale bijzondere bijstand chronisch zieken en gehandicapten 1. Categoriale vergoedingsregeling voor verborgen kosten in stellen (voortzetten) voor de doelgroep chronisch zieken, gehandicapten. 2. Categoriale regeling alleen toepassen op basis van de hiervoor gestelde indicatoren. 3. Per (kalender-)jaar aan chronische zieken en gehandicapten tussen 18 en 65 jaar een bedrag verstrekken van € 350,-. 4. Recht op bijstand gaat niet eerder in dan op 1 januari van het kalenderjaar in welke voor de eerste maal een aanvraag is ingediend. 5. Lokale draagkrachtregels toepassen op deze regeling Beleidsvoorstel (gewijzigd): Categoriale bijzondere bijstand voor ouderen 1. Categoriale vergoedingsregeling voor verborgen kosten in stellen (voortzetten) voor de doelgroep ouderen. 2. Per (kalender-)jaar aan personen ouder dan 65 jaar een bedrag verstrekken van € 100,-. 3. Per (kalender-)jaar aan personen ouder dan 65 jaar die tevens chronisch ziek en gehandicapt zijn een bedrag verstrekken van € 350,-. 4. Recht op bijstand gaat niet eerder in dan op 1 januari van het kalenderjaar in welke voor de eerste maal een aanvraag is ingediend 5. Lokale draagkrachtregels toepassen op deze regeling

2.3

Categoriale bijzondere bijstand en ambtshalve uitvoering

Als bij de eerste aanvraag eenmaal vastgesteld is dat men tot de doelgroep behoord zal dat in vrijwel alle gevallen steeds zo blijven. Omdat belanghebbenden en de uitvoeringsorganisatie daar baat bij hebben wordt de regie voor het aanvragen door de gemeente Tiel gevoerd. Deze groep mensen krijgt dan jaarlijks de bijdrage ambtshalve toegekend.


3

Neerijnense Regelingen

Het verstrekken van bijzondere bijstand is maatwerk. Dit maatwerk kan ook geleverd worden bij gebruikmaking van groepskenmerken. Dat kan binnen de huidige juridische kaders van de WWB bij verlening van individuele bijzondere bijstand. Bovendien kan dat bijdragen in de beperking van de uitvoeringskosten. De uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten vloeien in veel gevallen ook rechtstreeks voort uit het feit dat de belanghebbende tot een bepaalde –op een minimuminkomen aangewezen- specifieke groep personen of huishoudens behoort. Verlening van individuele bijzondere bijstand kan plaatsvinden op basis van groepskenmerken. Als men tot een bepaalde groep behoort staat vast dat bepaalde kosten ook daadwerkelijk gemaakt worden. In tegenstelling tot categoriale bijzondere bijstand staat dus vast dat iedereen die bijzondere bijstand op basis van de groepskenmerken ontvangt de kosten ook daadwerkelijk heeft gemaakt. Om tot rechtmatige verstrekking van bijzondere bijstand over te kunnen gaan moet wel vastgesteld worden dat de kosten daadwerkelijk zijn gemaakt. Er dient wel controle plaats te vinden of en zo ja, in hoeverre de kosten daadwerkelijk zijn gemaakt. Een flexibele invulling daarvan is wel mogelijk. Door rekening te houden met verschillende kostensoorten en leeftijdscategorieën kan nog meer en beter maatwerk geboden te worden. Denk bijvoorbeeld aan verschillende schooltypen. Naar mate de doelgroep verder wordt gespecificeerd kan dié groep bediend worden die ondersteuning het meest nodig heeft. Bijvoorbeeld ouders van schoolgaande kinderen met een inkomen tot 110% van het wettelijke minimumloon. Selectie van de doelgroep met specifieke kostensoorten kan tot stand gebracht worden in het eigen uitkeringsbestand of via andere bestandskoppelingen. Ook actieve benadering kan hiermee tot stand komen.

3.1

Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen

Op 18 december 1998 is de Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen door de gemeenteraad vastgesteld. Deze Verordening heeft tot doel om ook inwoners met een inkomen op bijstandsniveau in de gelegenheid te stellen sociaal en maatschappelijk deel te nemen aan onze maatschappij. Mensen met een laag inkomen bezuinigen meestal als eerste op uitgaven die te maken hebben met sociale, educatieve, culturele en sportieve activiteiten. Het specifieke aan deze Verordening is dat zonder inhoudelijke beoordeling van de noodzaak van de kosten (op aanvraag) een bijdrage van maximaal € 68,07 per gezinslid per jaar toegekend kan worden. De invoering van de WWB heeft ook gevolgen voor de Verordening Declaratiefonds. De WWB heeft geen verandering gebracht in de voorzieningen voor maatschappelijke participatie. Voor de voorzieningen voor maatschappelijke participatie, zoals stadspassen, geldt dat die uitsluitend betrekking mogen hebben op sociaal-culturele en sportieve activiteiten. Volgens de Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen is ook verlening van een bijdrage in maatschappelijke en educatieve kosten mogelijk. De Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen is destijds bewust niet opgenomen in het bijzondere bijstandsbeleid. Reden hiervoor was dat volgens de Wetgever een dergelijke Verordening “niet paste" binnen de kaders van de bijzondere bijstand. Inmiddels zijn regelingen als deze geaccepteerd als zijnde noodzakelijk en onder voorwaarden passend binnen de bijzondere bijstand. Het integreren van deze Verordening in het gemeentelijke bijzondere bijstandsbeleid is hierdoor mogelijk geworden. Dat is de reden waarom verderop in deze nota een voorstel wordt gedaan, om deze kostensoort op te nemen in het bijzondere bijstandsbeleid. De Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen dient dan ingetrokken te worden. Het beschikbare budget (€ 8.900, - over 2007) kan toegevoegd te worden aan het budget voor de bijzondere bijstand. Beleidsregel: Intrekken verordening Declaratiefonds 1. Gemeenteraad voorstellen om de Verordening Declaratiefonds Neerijnen in te trekken. 2. Budget declaratiefonds toevoegen aan het budget bijzondere bijstand


3.2

Restpakket i.p.v. declaratiefonds

Huidig beleid / richtlijn (zie hiervoor bij Verordening Declaratiefonds) De Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen. Bijdrage kan gevraagd worden voordat kosten zijn gemaakt. Nadat kosten voor deelname aan welzijnsactiviteiten gemaakt zijn kunnen deze gedeclareerd worden tot een bedrag van maximaal € 68,07 * per persoon per kalenderjaar. Betaling vindt plaats tot het bedrag waarvan de bonnetjes zijn overgelegd. * inmiddels opgehoogd naar € 100 Veel gemeenten hebben een Minima Effect Rapportage (MER) door het Nibud laten opstellen. In verschillende rapportages is het effect van landelijke en lokale regelingen op de financiële positie van verschillende typen huishoudens met een minimuminkomen zichtbaar gemaakt. Om die effecten in beeld te brengen maakt het Nibud gebruik van (huishoud) begrotingen. Bij de begroting is het inkomen een vast punt. De uitgaven zijn moeilijker in te vullen. Het Nibud stelt daarom dat er twee soorten uitgaven zijn: het basispakket en het restpakket. Het basispakket omvat alle uitgaven die –gemeten naar de maatstaven in ons land- als noodzakelijk kunnen worden beschouwd. Daarin zijn kosten opgenomen van wonen, kleden, voeden, gezondheid, zekerheid en informatie opgenomen. Ook moeilijk of niet vermijdbare uitgaven (bijvoorbeeld kosten woon-werkverkeer bij werkenden) zijn daarin opgenomen. In het restpakket zitten de 'vrije bestedingen'. Dat is geld dat na aftrek van het basispakket overblijft om naar eigen inzicht uit te geven. Een deel daarvan zal gebruikt worden voor kostenposten die ook voorkomen in het basispakket, zoals voeding, kleding en inventaris. Een ander deel zal worden gebruikt voor andere kosten posten zoals vervoer, zakgeld kinderen, krant, sociaal-culturele en sportieve activiteiten. Voor uw beeldvorming betreffende restpakketten: Bij het Tielse onderzoek zijn door het Nibud drie combinaties van restpakketten doorberekend, het meest uitgebreide en duurste pakket A, een iets goedkopere combinatie B en het minste uitgebreide en goedkoopste pakket C. A x x x x x x x x x x

Openbaar vervoer Lidmaatschap van een sport- of hobbyclub Lidmaatschap en gebruik bibliotheek Een krant Zakgeld (voor kinderen) Recreatie Één tijdschrift Huisdier Één roker Extra kleding voor de volwassenen

B x x x x x x x x

C x x x x x x

Het college van Tiel heeft in de besluitvorming rond de restpakketten gekozen om de kostensoorten zoals opgenomen onder C aan te merken als kosten welke bijzonder zijn aan te merken en waarvoor onvoldoende ruimte bestaat om in te voorzien als men alleen beschikt over algemene bestaanskosten tot 110% van het minimuminkomen. Uit de begrotingen van het Nibud werd geconcludeerd dat in de Tielse situatie vooral gezinnen met één of meer kinderen in de leeftijd tussen 6 en 18 jaar niet kunnen voorzien in deze kosten. Om die reden is besloten om het recht op bijzondere bijstand in de kosten van het restpakket alleen vast te stellen voor personen met dat huishoudtype. Het pakket C bestaat hoofdzakelijk uit kostensoorten die sociaal-culturele en sportieve elementen bevatten. Het verlenen van bijzondere bijstand in die kosten is niet in strijd met de visie van de wetgever bij invoering van de WWB en afschaffing van de categoriale bijzondere bijstand. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer is gesteld dat bijzondere bijstand voor "stadspasachtige activiteiten" mogelijk moeten blijven.


Om binnen het bijzondere bijstandsbeleid binnen de WWB “bestaansrecht ” te hebben moet voldaan worden aan het maatwerkprincipe. Dat is niet nieuw. Ook niet als het gaat om deze regeling. Keuzemogelijkheden: − Afzonderlijke Verordening Declaratiefonds gemeente Neerijnen in standhouden. − Vergoeding kosten deelname maatschappelijke participatie opnemen in het bijzondere bijstandsbeleid − In het geheel geen vergoeding meer verstrekken voor deelname aan sociaal-culturele en sportieve activiteiten. − Variëren met het bedrag van de vergoeding, bedrag per persoon of per gezin, Maatschappelijke participatie en het voorkomen van sociaal isolement zijn belangrijk voor het welzijn en welbevinden van mensen. Getracht dient te worden om te voorkomen dat mensen door slechte financiële omstandigheden niet kunnen participeren. Het verstrekken van een bijdrage in de kosten daarvan is daarom van belang. Maatschappelijke participatie en deelname aan sociaal-culturele en sportieve activiteiten brengen extra kosten met zich mee. Naast de directe kosten kunnen ook aanverwante kosten, zoals noodzakelijke attributen en kleding en ten behoeve van het bezoek aan de activiteit gemaakte reiskosten, in aanmerking komen voor vergoeding, voor zover zij voor rekening van de aanvrager komen. Omdat de regeling toegespitst is op het sociaal-culturele en het maatschappelijke is het schoolzwemmen als zelfstandige activiteit daar niet meer onder te scharen. Verlening van bijstand in die kosten is daarom dan niet meer mogelijk. Het huidige bedrag van de vergoeding is gebaseerd op de omrekening van guldens naar de euro. Sindsdien heeft dus geen indexering plaatsgevonden terwijl kosten wel zijn gestegen. Tiel en enkele regiogemeenten verstrekken een vergoeding van € 100,- per persoon per kalenderjaar. Om meer mogelijk te maken voor de rechthebbende(n) en i.v.m. afstemming van het beleid wordt voorgesteld om de bijdrage ook vast te stellen op € 100,- per persoon en per kalenderjaar. Indien het ene gezinslid meer kosten heeft dan het andere gezinslid, dan is de bijzondere bijstand overdraagbaar binnen het gezin. Op verzoek van de gemeente dienen gemaakte kosten aangetoond te worden binnen een jaar na uitbetaling van de bijstand. Als de ontvanger dat niet kan, kan besloten worden tot terugvordering van de vergoeding. Beleidsregel: Restpakket 1. Kosten voor maatschappelijke participatie van gezinnen met kinderen van 6 tot 18 jaar verbonden aan sociaal-culturele activiteiten en sportieve activiteiten in groeps- en of verenigingsverband aanmerken als bijzondere kosten in welke bijzondere bijstand verleend kan worden. 2. Bijzondere bijstand vaststellen op € 100,00 per gezinslid per kalenderjaar verstrekken, waarbij bijzondere bijstand overdraagbaar is binnen het gezin. 3. Bijzondere bijstand tot maximumbedrag per gezin in een keer betaalbaar stellen. 4. De draagkrachtregels welke in deze nota zijn voorgesteld toepassen op deze regeling. 5. Bij steekproefsgewijze controle heeft de ontvanger een aantoonplicht voor deze kosten binnen 12 maanden na verstrekking.

3.3

Witgoedregeling langdurige minima

In de Nota Armoedebeleid 1997 is de per 01-07-1997 mogelijk geworden categoriale bijstandsverlening beschreven. Naar aanleiding daarvan is in de Nota Bijzondere bijstand 1997 de categoriale verlening van bijzondere bijstand voor een 3 tal specifieke duurzame gebruiksgoederen opgenomen: Koelkast, wasmachine en gasfornuis. Het huidige beleid is nog steeds daarop geënt. Huidig beleid / richtlijn 1. Bijstand voor duurzame gebruiksgoederen: koelkast, wasmachine en gasfornuis wordt verstrekt "om niet" wanneer gedurende een periode van 3 jaar een inkomen op minimumniveau wordt ontvangen. 2. Bijzondere bijstand wordt bepaald aan de hand van de richtprijzen Nibud en rekening houdend met een afschrijvingsperiode van 10 jaar. 10 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

Vooral personen die langdurig op een minimuminkomen zijn aangewezen, blijken niet in staat om voor die noodzakelijke kosten te reserveren. Daarom is destijds deze regeling ingevoerd. Aan personen ouder dan 21 jaar, met gedurende ten minste 3 jaar een inkomen op minimumniveau en zelfstandig wonend kon bijzondere bijstand worden verstrekt voor de vervanging of reparatie van duurzame gebruiksgoederen. Indien werd voldaan aan die voorwaarden werd bijzondere bijstand ‘om niet’ verstrekt voor een wasmachine; koelkast; gasfornuis. De WWB sluit “een regeling” voor bijzondere bijstand in de kosten van duurzame gebruiksgoederen niet uit. Een "zelfstandige Witgoedregeling" is ook mogelijk doch wordt te beperkt geacht. Het verdient de sterke voorkeur om dit onder de uitzonderingsregeling van de hiervoor beschreven regels voor verlening van bijzondere bijstand in de kosten van duurzame gebruiksgoederen en overige inrichtingskosten in te voegen. Keuzemogelijkheden: Regeling voor duurzame gebruiksgoederen voortzetten doch met andere voorwaarden en criteria betreffende; − Hoogte van de normvergoeding − Termijn gedurende waarin men inkomen op minimumniveau moet hebben gehad − Termijn waarvoor het normbedrag als vergoeding geldt − Personen met een langdurigheidstoeslag of 65 plus norm niet in aanmerking brengen − voor deze regeling − Normbedrag per huishoudtype verstrekken − Regeling niet langer beperken tot goederen als koelkast, wasmachine en gasfornuis − Draagkrachtregels wel/niet toepassen op de witgoedregeling Het huidige beleid "witgoed" beleid beperkt zich tot de koelkast, wasmachine en gasfornuis. Er zijn echter ook nog andere als witgoed te typeren apparaten in de meeste huishoudens. Voor deze regeling is een duurzaam gebruiksgoed een goed dat binnen een huishouden gedurende meerdere jaren (kan) worden gebruikt. Voorbeelden zijn: wasmachine, vaatwasser, wasdroger, (combi)magnetron, fornuis, oven, koelkast, diepvries, stofzuiger, strijkijzer/strijkplank, vloerbedekking, gordijnen, bankstel, eethoek, kast, bed met toebehoren, pc met toebehoren (geen software). Deze opsomming is niet limitatief. Ieder goed dat binnen een huishouden gedurende meerdere jaren (kan) worden gebruikt valt eronder. Dit "witgoed" is allemaal aan slijtage onderhevig en regelmatig aan reparatie / vervanging toe. Om die reden is het wenselijk om de "witgoedregeling" niet (langer) te beperken tot de hiervoor vermelde 3 apparaten. Voor elk van de 3 apparaten staat een maximaal bedrag, de Nibud richtprijs. Deze bedragen zijn al jaren niet meer aangepast. Vanwege de beoogde uitbreiding van de apparaten wordt voorgesteld om niet meer uit te gaan van een bedrag per apparaat maar om een normbedrag per huishouden De uitgaven zijn ongeacht de huishoudvorm i.c. het benodigde duurzame gebruiksgoed gelijk. Een stofzuiger of een wasmachine enz. is voor een alleenstaande net zo duur als voor een echtpaar. Dus wordt dat normbedrag voor ieder gelijk. Door een bedrag van € 500,- te hanteren wordt aan deze criteria voldaan. Dit is afwijkend van de eerdere regeling De omstandigheid dat de aanvrager al 3 jaar of langer een minimuminkomen heeft wordt als bijzonder aangemerkt. Daarom dient voor de toepassing van de regeling voor witgoederen uitgegaan worden van het volgende: indien een belanghebbende in de afgelopen 4 jaar al 3 jaar is aangewezen op een inkomen tot 110% van de bijstandsnorm wordt verondersteld dat dit inkomen geen mogelijkheid meer biedt om te reserveren of gespreid achter af te betalen. Gemiddelde vervangingskosten van duurzame gebruiksgoederen kunnen per 3 jaar vastgesteld worden op € 500.-. Verlening van deze bijstand in deze kosten kan in vervolg op deze aanname éénmaal per 3 jaar plaatsvinden. Deze termijn sluit ook aan bij de in de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) gehanteerde uitgangspunten. De WSNP geeft aan dat problematische schuldsituaties meer behelzen dan alleen financiële aspecten (betalingsachterstanden, het niet meer aan kunnen schaffen van duurzame gebruiksgoederen). De WSNP hanteert voor het merendeel van het aflossen van schulden een termijn van 3 jaar, daar een langere termijn zou kunnen leiden tot 11 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

verarming of ontwrichting van de leefsituatie (belemmering in de deelname aan het maatschappelijk verkeer). Overigens, de periode van 3 jaar sluit ook aan bij het binnen deze gemeente vigerende beleid met betrekking tot het verstrekken van leenbijstand of het afgeven van een borgstelling voor een lening. De bijstand kan alleen verstrekt worden als de noodzaak van de aanschaf / vervanging vastgesteld is. Bijstand wordt verleend tot het bedrag volgens de aanvraag en overgelegde (pro-forma) nota doch met het maximum van € 500,- per 3 jaar. Bedragen de aangevraagde kosten minder dan € 500,00, dan wordt alleen het bedrag tot de kostprijs van het duurzame gebruiksgoed toegekend. Bij latere aanschaf van een ander duurzaam gebruiksgoed dient de aanvrager weer een volledige aanvraagprocedure en de medewerker weer een volledige afhandelprocedure te doorlopen. Verandering in deze procedure is wenselijk is. Voorgesteld wordt om een declaratiebudget voor duurzame gebruiksgoederen te gaan gebruiken. Ingeval de kosten minder bedragen dan € 500, - wordt de bijstand verleend in de vorm van een declaratiebudget. Dat wil zeggen dat bijzondere bijstand wordt verleend voor noodzakelijke aanschaf en/of vervanging van witgoederen in één periode van 3 jaar en dat uitbetaling in één of meerdere termijnen plaatsvindt naar aanleiding van overlegging van de (pro-forma) nota tot het totaal bedrag van € 500,-. Uitvoeringstechnisch betekent het dat de aanvrager voor deze kostensoort maar éénmaal per 3 jaar een aanvraag hoeft in te dienen, éénmaal een toekenningsbeschikking krijgt, op basis van declaratie(s) en (pro-forma) nota de betaling(en) vraagt en ontvangt en per betaling een uitvoeringsbeschikking krijgt in welke de hoogte van de uitbetaling wordt vermeldt. Bij niet besteding van het volledige declaratiebudget vervalt na 3 jaar het recht op het niet bestede bedrag. Beleidsregel: Witgoedregeling (duurzame gebruiksgoederen) 1. Bijzondere bijstand in duurzame gebruiksgoederen, waarmee hier specifiek Witgoed wordt bedoeld, op aanvraag en 'om niet' verlenen zodra belanghebbende(n) in een periode van 3 jaar of langer een inkomen heeft van maximaal 110% van het geldende bijstandsniveau, welke periode ligt binnen 4 jaar voorafgaand aan de aanvraagdatum 2. Een normbedrag van € 500,- vaststellen als vergoeding voor deze kosten eenmaal per 3 jaar. 3. Toetsing van de noodzaak en feitelijke doelbesteding uitvoeren 4. Op deze regeling de in deze nota voorgestelde draagkrachtregeling toepassen. 5. Deze beleidsregel onderdeel laten uitmaken van het overige beleid t.a.v. verlening van bijstand in duurzame gebruiksgoederen en overige inrichtingskosten. 6. Bijstand toekennen in de vorm van een declaratiebudget.

3.4

Computer in gezinnen met minderjarige kinderen

Huidig beleid / richtlijn Geen In de dagelijkse onderwijspraktijk wordt op de basisschool al de basis gelegd voor kennis over en gebruik van de pc. Op de scholen wordt al met de pc gewerkt vanaf groep 3 (6 jaar) In de hogere groepen worden kinderen gestimuleerd om ook huiswerk maken m.b.v. de pc. Het is van belang te onderkennen dat kinderen die thuis niet over een pc beschikken een veel grotere kans lopen dat ze een (digitale) ontwikkelingsachterstanden krijgen t.o.v. leeftijdgenoten die daar wel over beschikken. De mogelijkheid om gebruik te maken van computers in openbare ruimten zoals bibliotheken, gemeenschapshuizen en of bij vriendjes/ vriendinnetjes biedt onvoldoende garantie dat deze achterstand niet ontstaat. De meest ideale situatie is dat kinderen thuis over een pc kunnen beschikken. Een pc is een duurzaam gebruiksgoed. In die zin kan/moet er in eerste instantie gebruik worden gemaakt van de regelingen die eerder zijn beschreven. Andere opties zijn a Bij een beroep op de algemene regeling bijzondere bijstand voor duurzame goederen, dient beoordeeld te worden of de kosten van de aanschaf van de pc gemaakt worden a.g.v. bijzondere 12 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

omstandigheden. Als er geen sprake is van bijzondere omstandigheden doch er is wel sprake van een situatie waarbij voor het bezit van een pc min of meer een specifieke noodzaak kent, dan kunnen de aanschafkosten van de pc als bijzondere kosten worden aangemerkt onder voorwaarde dat de aanvrager of een van diens gezinsleden gedurende redelijke tijd al een opleiding betreffende computergebruik volgt. (bijv. langer dan 1e cursus semester) b Bij een beroep op de Witgoedregeling (normvergoeding € 500,-) dan wordt een pc in zijn algemeenheid als noodzakelijk aangemerkt. c In gezinnen met schoolgaande kinderen wordt een pc thuis eerder als noodzakelijk aangemerkt. Kinderen op basisscholen werken al met computers. Ontwikkeling op dit gebied is noodzakelijk om geen digitale achterstand op te lopen. Ze leven in het digitale tijdperk. In gezinnen met minimuminkomens bestaat vaak niet de mogelijkheid om gelden te reserveren voor de aanschaf van een computer. Het is noodzakelijk schoolkinderen uit gezinnen met een minimuminkomen te stimuleren en te ondersteunen in hun digitale ontwikkeling. Eveneens is het wenselijk, zo niet noodzakelijk, om de ouders daarbij te betrekken en ook in die ontwikkeling te stimuleren en ondersteunen. Keuzemogelijkheden 1. Geen pc regeling 2. PC regeling voor iedereen 3. PC regeling voor gezinnen/ huishoudens met schoolgaande kinderen in groep 8 basisonderwijs 4. PC regeling voor gezinnen/ huishoudens met schoolgaande kinderen vanaf het voorgezet onderwijs 5. PC regeling met diverse variabelen qua doelgroep, vergoedingsbedrag, voorwaarden Voornoemde optie onder 3 draagt in de meest reële zin bij om het beoogde doel in gezinnen met schoolgaande kinderen en een minimuminkomen te realiseren. Voor ouders is het belangrijk dat zij het computergebruik door hun kinderen kunnen volgen. Daarom is het ook wenselijk dat de ouder(s) met een computer kunnen omgaan. Aan het verlenen van bijzondere bijstand voor een pc dient daarom ook de mogelijkheid worden verbonden om bijzondere bijstand te verlenen in de kosten van een basiscursus (3 tot 6 maanden) voor de ouder(s) (en kind(eren)). Bij gezinnen waarbij ook de reïntegratie op de arbeidsmarkt van (een van) de ouder(s) aan de orde is kan ook overwogen worden om het volgen van een computercursus verplicht te stellen als voorwaarde bij het verlenen van de bijstand. De kosten van de cursus voor de ouder(s) kunnen dan via het werkdeel vergoedt worden. Het is niet de bedoeling een aanvraag voor een computer af te wijzen als de ouder(s) daaraan niet meewerken. In die situaties staat de ontwikkeling van de kinderen voorop. De gebruiksduur van een via deze regeling gekochte computer kan gesteld worden op 6 jaar. Beleidsregel: Bijzondere bijstand voor een computer voor gezinnen met schoolgaande kinderen 1. Een gezin/huishouden met kinderen komt eenmalig in aanmerking voor een vergoeding van aanschaf van een pc (incl. beeldscherm en printer) tot maximaal € 800,-. 2. Recht op de vergoeding ontstaat op het moment dat het eerste kind uit het gezin/ huishouden groep 8 van de basisschool bezoekt. 3. Naast de vergoeding voor de kosten van pc wordt ook een vergoeding verstrekt voor de noodzakelijke kosten van de basiscursus voor computergebruik van ouder(s) en kind. 4. Niet voor vergoeding komen in aanmerking 'bijkomende' kosten voor bijv. pc tafel, stoel, inktcartridges, internetaansluiting enz. 5. De in deze nota voorgestelde draagkrachtregeling is van toepassing. 6. Gebruiksduur van een via deze regeling gekochte computer is minimaal 6 jaar.

3.5

Reiskosten kinderen in verband met scholing

De reiskosten in verband met scholing en opleiding van ten laste komende kinderen behoren tot de directe schoolkosten waarvoor de Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS) in beginsel een passende en toereikende voorliggende voorziening is. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de WTOS blijkt dat de toelage op grond van deze wet net als de toelage op grond van de WTS geen aparte component voor reiskosten bevat.


Bij de Kamerbehandelingen WTOS (vergaderjaar 2000-2001 27 414 nr. 5) is het vraagstuk rond het opnemen van een reiskostenvergoeding in de WTOS aan de orde geweest. Overwegingen van de regering om af te zien van de component reiskostenvergoeding in de WTOS zijn gelegen in de brede spreiding van onderwijsinstellingen, het relatief gering aantal leerlingen dat per openbaar vervoer reist (10%) en het feit dat van deze leerlingen de helft (5%) minder ver reist dan 15 kilometer. Reiskosten worden gemaakt door een beperkte groep leerlingen. Voor deze leerlingen is vaak ook een onderwijsinstelling in de naaste omgeving aanwezig maar kiezen ouders o.g.v. bepaalde motieven voor een andere onderwijsinstelling die verder van huis ligt. De CRvB is van oordeel dat de WTS, gelet op de doelstelling en inhoud van die wet, als een toereikende en passende voorziening is aan te merken, ook wanneer het gaat om reiskosten van een thuiswonend kind dat in een andere gemeente studeert (zie CRvB 06-07-1999, nr. 98/662 NABW (in casu woonde de studerende in Almere en ging hij in Amsterdam naar school) en zie Pres. CRvB 2408-2001, nrs. 01/3877 NABW-VV en 01/3876 NABW). Gelet op het feit dat de WTOS inzake reiskosten geen verandering brengt ten opzichte van de situatie zoals die in de WTS gold, is aannemelijk dat bovenstaande jurisprudentie ook geldt voor de WTOS. Uitgangspunt dient daarom te zijn dat de WTOS een passende en toereikende voorliggende voorziening is voor reiskosten van kinderen i.v.m. scholing. Reisafstand Zeer bijzondere individuele omstandigheden van de kinderen kunnen reden zijn dat zij toch een school bezoeken die verder van huis ligt. Individuele bijzondere omstandigheden dienen onderzocht en aangetoond worden alvorens gesteld kan worden dat er sprake is van hoge(re) kosten door bijzondere omstandigheden. In deze hoge(re) is dan verlening van bijzondere bijstand mogelijk voor de duur dat het voor het kind noodzakelijk is dat deze een school ver van huis bezoekt. Hoge(re) kosten worden geacht aanwezig te zijn als de school meer dan 15 kilometer van huis is. Dat komt ongeveer overeen met 5 Openbaar vervoerzones (info bron WMO handboek Schulinck betreffende lokaal verplaatsen). Kosten binnen deze straal van 15 kilometer / 5 OV zones dienen uit eigen middelen bestreden te worden. De meerkosten komen dan voor bijzondere bijstand in aanmerking. Beleidsvoorstel: Reiskosten i.v.m. scholing (volledig onderwijs na de basisschool) 1. WTOS aanmerken als passende en toereikende voorliggende voorziening. 2. Afwijken alleen bij zeer bijzondere individuele omstandigheden van het kind. Kosten binnen een straal van 15 kilometer / 5 OV zones dienen altijd uit eigen middelen bestreden te worden.


4

Draagkracht en drempelbedrag

Hoofdregel is dat alle middelen meetellen voor de beantwoording van de vraag of er recht op algemene bijstand bestaat en tot welk bedrag (artikel 19 lid 1 WWB). Artikel 31 lid 2 WWB wijkt hier van af door een aantal middelen op te noemen die bij de vaststelling van het recht op en de hoogte van de algemene bijstand worden vrijgelaten. Bij de vaststelling van het recht op algemene bijstand geldt tevens een vermogensvrijlating. De lijst met vrij te laten middelen van artikel 31 lid 2 WWB is in beginsel niet van toepassing bij de vaststelling van het recht op en de hoogte van de bijzondere bijstand. Op grond van artikel 35 lid 1 WWB kan het college zelf bepalen welke middelen in aanmerking worden genomen door in de draagkrachtregels te bepalen dat een of meer van de middelen genoemd in artikel 31 lid 2 WWB ook in het kader van de bijzondere bijstand worden vrijgelaten. Het voorgaande geldt tevens voor de vermogensvrijlating.

4.1

Inkomen

Huidig beleid Uitvoering geven aan van toepassing zijnde WWB artikelen Het bij de berekening van de draagkracht in verband met een aanvraag bijzondere bijstand in aanmerking nemen van inkomsten die bij de vaststelling van de algemene bijstand wél buiten beschouwing worden gelaten is zeer bewerkelijk. Zowel aanvragers als uitvoerenden krijgen dan te maken met een ingewikkelde uitvoeringsmaterie. Aanvragers met algemene bijstand die bijzondere bijstand aanvragen worden enerzijds “gestimuleerd” door de vrijlating van bepaalde middelen zouden daardoor anderzijds minder of geen bijzondere bijstand krijgen. Gestreefd dient te worden naar een eenduidige en zo duidelijk mogelijke uitvoerbaarheid van de bijzondere bijstand. Voorgesteld wordt daarom gelijk te handelen aan de bepalingen binnen de algemene bijstand. Keuzemogelijkheden − Middelen die volgens artikel 31 lid 2 WWB worden vrijgelaten bij de vaststelling van het recht op algemene bijstand wél in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening bij een aanvraag bijzondere bijstand. − Middelen die bij het bepalen van het recht op algemene bijstand niet in aanmerking worden genomen ook niet in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening bijzondere bijstand. Voor eenduidigheid tussen uitvoering algemene bijstand en bijzondere bijstand is het wenselijk dat op gelijke wijze toepassing wordt gegeven aan de vrijlating van inkomsten i.c. het aanmerking nemen daarvan als middel. Beleidsregel: In aanmerking te nemen inkomen Inkomensbestanddelen die bij de verlening van algemene bijstand niet tot de middelen worden gerekend, bij de uitvoering van de bijzondere bijstand i.c. het vaststellen van de draagkracht ook niet tot de middelen van belanghebbende(n) rekenen. 4.1.1 Vaststellen van het inkomen Voor de vaststelling van het voor de draagkracht in aanmerking te nemen inkomen kan ook rekening gehouden worden met zogenaamde buitengewone uitgaven die ten laste van de belanghebbende komen. Deze kunnen op het inkomen in mindering worden gebracht. Vooral voor mensen met een inkomen boven het minimumniveau kan dat van belang zijn. Op grond van een hoger inkomen bestaat bijvoorbeeld geen recht op (maximale / volledige) huurtoeslag. Een groter deel van hun inkomen dienen zij dan aan te wenden voor betaling van de huur. Het verschil tussen de werkelijk te betalen huurprijs en de huurprijs die voor hun rekening zou komen bij recht op (een hogere) huurtoeslag is dan niet beschikbaar voor betaling van eventuele bijzondere kosten. Als zij dan hoge bijzondere kosten krijgen beschikken ze niet over middelen om daarin te voorzien omdat zij hogere huurkosten hebben. De als buitengewoon aan te merken uitgaven zijn bijvoorbeeld − de inkomensafhankelijke AWBZ-bijdrage; − het huurtoeslagnadeel, zijnde het verschil tussen de daadwerkelijk ontvangen huurtoeslag en de huurtoeslag die zou zijn ontvangen bij een inkomen op bijstandsniveau; 15 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

− − − −

de kosten van alimentatie- of onderhoudsverplichtingen, welke daadwerkelijk zijn voldaan buitengewone verwervingskosten; kosten voor studie en opleiding eigen bijdrage Wet Inburgering.

Deel inkomen niet beschikbaar bij executoriaal beslag. Indien op (een deel van) het inkomen van belanghebbende executoriaal beslag is gelegd waardoor belanghebbende terzake dat (deel van het) inkomen geen feitelijke bestedingmogelijkheid heeft, noch beschikkingsbevoegd is, noch een mogelijkheid heeft om het hem uit te laten betalen, mag het college bij de berekening van de draagkracht in het kader van de bijzondere bijstand met dat (deel van het) inkomen geen rekening houden, omdat belanghebbende niet redelijkerwijs kan beschikken over dat (deel van het) inkomen (zie CRvB 28-03-2006, nr. 04/5465 NABW). Deel inkomen niet beschikbaar bij WSNP. Bij een belanghebbende ten aanzien van wie een schuldsaneringsregeling op grond van de WSNP is uitgesproken, geldt dat het college enkel de draagkracht kan berekenen over middelen waarover belanghebbende daadwerkelijk de beschikking heeft (zie CRvB 01-02-2005, nr. 02/93 NABW). De CRvB neemt hierbij als uitgangspunt dat dit slechts de middelen betreft die op de voet van artikel 295 lid 2 Fw buiten de boedel worden gelaten. Aangezien dit in de praktijk neerkomt op 90% van de bijstandsnorm, betekent dit dat er in het algemeen geen draagkracht zal kunnen bestaan bij een belanghebbende ten aanzien van wie een schuldsaneringsregeling van toepassing is. Beleidsregel: Vaststellen inkomen voor draagkrachtberekening Bij de vaststelling van het voor de draagkracht in aanmerking te nemen inkomen ook rekening houden met zogenaamde buitengewone uitgaven die ten laste van de belanghebbende komen.

4.2

Vermogen

Op grond van artikel 34 lid 2 onderdeel b en lid 4 WWB wordt het vermogen bij bepaling van het recht op algemene bijstand vrijgelaten voor zover dit minder bedraagt dan de toepasselijke vermogensgrens. De hoogte van de vermogensgrenzen is opgenomen in artikel 34 lid 3 WWB. Per 1 januari 2007 gelden de volgende bedragen: − Alleenstaande € 5.245,00 − Alleenstaande ouder € 10.490,00 − Gehuwden samen € 10.490,00. De vaststelling van het vermogen in het kader van de bijzondere bijstand geschiedt op dezelfde wijze als bij de algemene bijstand. Echter, de wettelijke vrijlatingen, met inbegrip van het vrij te laten bescheiden vermogen, zijn niet van toepassing (artikel 35 lid 1 WWB). Dit betekent dat het college het vermogenssaldo in beginsel volledig als draagkracht in aanmerking kan nemen. De draagkrachtregels kunnen echter anders bepalen en toch een deel van het vermogen vrijlaten. Er zijn verschillende vermogensbestanddelen te benoemen die in meer of mindere mate betrokken kunnen worden in de draagkrachtberekening. 4.2.1 Tegoeden op betaalrekening Huidig beleid Geen Het is mogelijk dat van een positief saldo op een lopende rekening bij aanvang van de bijstand nog kosten betaald moeten worden (levensonderhoud, huur etc.). Voor zover deze kosten niet bestaan uit al bij aanvraag bestaande schulden kan het meetellen van een positief saldo op de lopende rekening voor belanghebbende onredelijk uitwerken. Dit geldt eens te meer in het geval het positieve saldo ontstaan is doordat bijvoorbeeld net de kinderbijslag is gestort.


Keuzemogelijkheden − Van het saldo op de lopende rekening wordt bij de aanvraag om bijstand géén bedrag vrijgelaten in verband met lopende uitgaven. Een negatief saldo op de lopende rekening moet als schuld worden aangemerkt en telt daarom mee bij de vaststelling van het vermogen. − Van het saldo op de lopende rekening wordt bij de aanvraag om bijstand een bedrag vrijgelaten van € 1.100,- in verband met lopende uitgaven. Een negatief saldo op de lopende rekening moet als schuld worden aangemerkt en telt dus wel mee bij de vaststelling van het vermogen. De saldi op spaarrekeningen tellen wel volledig mee als vermogen. − Van het saldo op de lopende rekening wordt bij de aanvraag om bijstand een bedrag vrijgelaten ter hoogte van 1-maal de van toepassing zijnde bijstandsnorm in verband met lopende uitgaven. Een negatief saldo op de lopende rekening moet als schuld worden aangemerkt en telt dus wel mee bij de vaststelling van het vermogen. Vanwege lopende kosten is het redelijk om (een deel van) een positief saldo op een lopende rekening niet als vermogen in aanmerking te nemen. Beleidsregel: Tegoeden op lopende betaalrekening 1. Van het saldo op de lopende betaalrekening wordt bij de aanvraag bijzondere bijstand een bedrag ter hoogte van 1-maal de van toepassing zijnde bijstandsnorm niet als vermogen aangemerkt in verband met lopende uitgaven. Bij de draagkrachtberekening blijft dit saldo dan volledig buiten beschouwing. 2. Een negatief saldo op de lopende rekening moet als schuld worden aangemerkt en telt dus wel mee bij de vaststelling van het vermogen. Saldi op spaarrekeningen tellen wel volledig mee als vermogen. 4.2.2 Tegoeden op de betaalrekening én vermogen op spaarrekening(en). Van aanvragers die beschikken over hogere tegoeden op betaal- en/of spaarrekeningen (bank/giro) dan de in artikel 34 lid 3 WWB opgenomen bedragen mag in alle redelijkheid verwacht worden dat zij hun beschikbare vermogen aanwenden voor bestrijding van bijzondere kosten. Beleidsregel Tegoeden op de betaalrekening en vermogen op spaarrekening(en) 1. Het vermogen op lopende en of spaarrekening(en) dat het saldo van de in artikel 34 lid 3 genoemde bedragen overschrijdt volledig in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening. Uitzondering 2. Deze vermogensvrijlating beperken bij eigen woningbezit. Zie paragraaf 5.2.3. 4.2.3 Vermogen in de vorm van een eigen huis In de WWB en de daarop berustende bepalingen wordt onder een woning mede verstaan een woonwagen of een woonschip. Huidig beleid Abw: Bij vermogen in de vorm van een eigen huis dient een krediethypotheek gevestigd te worden. Het te gelde maken van vermogen in de vorm van een eigen woning is een ingewikkelde en kostbare procedure. Ook het berekenen van de hoogte van een dergelijk vermogen indien dat niet te gelde wordt gemaakt is bewerkelijk en ingewikkeld. Hierbij krijgen zowel aanvragers als uitvoerenden dan te maken met een ingewikkelde uitvoeringsmaterie. Het hebben van een eigen huis of een “papierenvermogen” wil nog niet zeggen dat daarmee ook een maandelijks inkomen wordt beschikt dat boven bijstandsniveau (tot 110%) ligt. Het feit dat deze vermogensberekening plaats dient te vinden is vaak al een drempel voor een eigen woningbezitter om een aanvraag voor bijzondere bijstand te dienen. Het niet gebruik van de bijzondere bijstand wordt daarmee in stand gehouden. Het is wenselijk om de vermogensdrempel weg te nemen voor zover het gaat om niet direct ter beschikking staand vermogen. Bij vaststelling van het recht en de vorm van algemene bijstand en eigen woningbezit van de aanvrager dient berekend te worden of het vermogen gebonden in de woning met bijbehorend erf, minder bedraagt dan € 44.300,00 (peil januari 2007), artikel 34 lid 2 sub d WWB. De meerwaarde 17 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

wordt aangemerkt als relevant vermogen. Uit de toelichting op artikel 34 lid WWB blijkt dat het door de wetgever ongewenst of onbillijk wordt gevonden om een aantal vermogensbestanddelen in aanmerking te nemen. De vrijlating van een vast deel van het vermogen in de eigen woning is ingevoerd omwille van vereenvoudiging, zo blijkt uit de toelichting. In artikel 50 lid 2 WWB is bepaald dat algemene bijstand in de vorm van een geldlening verstrekt dient te worden − indien de bijstand over een periode van een jaar, te rekenen vanaf de eerste dag waarover bijstand wordt verleend, naar verwachting meer bedraagt dan het netto minimumloon, bedoeld in artikel 37, eerste lid; en − voorzover het vermogen gebonden in de woning met bijbehorend erf hoger is dan het vermogen, bedoeld in artikel 34, tweede lid, onderdeel d. Het bepaalde in artikel 50 lid 2 onder sub a WWB betekent dat bij verlening van algemene bijstand tot een lager bedrag dan het bedoelde bedrag deze algemene bijstand om niet verstrekt dient te worden en dus niet als een geldlening. Bij bijstandsverlening in die mate wordt het vermogen in de vorm van een eigen woning feitelijk buiten beschouwing gelaten. Omdat het college van burgemeester en wethouders de bevoegdheid hebben om te bepalen welk vermogen in aanmerking genomen wordt bij de bepaling van de draagkracht is het ook mogelijk een soortgelijke bepaling daarvoor op te nemen. Daarmee wordt bereikt dat mensen die alleen over vermogen in de vorm van een eigen woning bezitten eerder en via eenvoudigere aanvraagprocedures in aanmerking kunnen komen voor bijzondere bijstand. Als de aanvrager niet zelf in de eigen woning woont en of als het gaat om een vakantiehuis of andere onroerende zaken is het vraagstuk ten aanzien van de vermogensvrijlating van andere orde. In die situatie kan verlangd worden dat belanghebbende die woning te gelde maakt i.c. extra belast. In dergelijke situaties dient het vermogen bij de draagkrachtberekening volledig in aanmerking genomen te worden. Keuzemogelijkheden 1. Vermogen in de vorm van een eigen woning dat volgens artikel 34 lid 2 sub d WWB wordt vrijgelaten wél in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening. 2. Middelen die bij het bepalen van het recht op algemene bijstand niet in aanmerking worden genomen ook niet in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening. 3. Als de bijzondere bijstand per persoon, met een maximum van 2 personen, meer bedraagt dan het netto minimumloon, bedoeld in artikel 37, eerste lid WWB het vermogen in de vorm van een eigen woning in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening en bijstand verlenen in de vorm van een geldlening zonder vestiging van een krediethypotheek. 4. Als de bijzondere bijstand over de periode gelijk aan het draagkrachtjaar naar verwachting niet meer bedraagt dan het bedrag gelijk aan de van toepassing zijnde norm volgens artikel 21 onder a, b of c WWB het vermogen in de vorm van een eigen woning niet in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening. 5. Als de bijzondere bijstand over de periode gelijk aan het draagkrachtjaar naar verwachting meer bedraagt dan het bedrag gelijk aan de van toepassing zijnde norm volgens artikel 21 onder a, b of c WWB het vermogen in de vorm van een eigen woning in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening en bijstand in de vorm van een geldlening verstrekken zonder vestiging van een krediethypotheek. 6. Bij kosten tot een hoger bedrag dan de van toepassing zijnde bijstandsnorm het vermogen in de vorm een eigen woning volledig in aanmerking nemen bij de draagkrachtbepaling. 7. Bij verlening van bijzondere bijstand in de kosten van duurzame gebruiksgoederen is artikel 51 WWB onverminderd van toepassing. Daarvoor gelden afzonderlijke beleidsregels. Keuzemogelijkheid 4 draagt bij aan vereenvoudiging van de uitvoering. Bijstandsnormen geven de verschillen in huishoudens weer en maken het ook mogelijk om daarmee bij de draagkrachtberekening en de bepaling van de hoogte en vorm van de bijstandsverlening rekening te houden . Het gaat hierbij alleen om niet beschikbare middelen in de vorm van de eigen woning. Beschikt belanghebbende naast de eigen woning over in aanmerking te nemen tegoeden op bank- en of 18 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

girorekeningen, dan worden die tegoeden, met uitzondering van het bedrag ter hoogte van 1 maal de van toepassing zijnde maandnorm, volledig in aanmerking genomen. De keuzemogelijkheid onder 5 zou de mogelijkheid voor belanghebbenden creëren om bij hoge kosten én vermogen in de vorm van een eigen huis een tegemoetkoming in hoge bijzondere kosten te krijgen, weliswaar in de vorm van een geldlening maar toch op een relatief eenvoudige wijze. Artikel 48 lid 1 WWB stelt echter dat bijstand in beginsel 'om niet' verleend dient te worden. Bij de uitzonderingen die het mogelijk maken om bijstand in de vorm van een geldlening of borgtocht te verlenen (artikel 48 lid 2 WWB) wordt de optie van bijzondere bijstand en eigen huis niet genoemd. Juridisch is het daarom niet mogelijk om bijzondere bijstand boven het bedoelde normbedrag in de vorm van een geldlening te verstrekken. Deze dient dan altijd 'om niet' verstrekt te worden. Deze optie is om juridische redenen niet aanvaardbaar. Uiteraard bestaat dan nog de mogelijkheid om het vermogen in de vorm van een eigen huis bij een aanvraag bijzondere bijstand geheel buiten beschouwing te laten en de bijzondere bijstand dan ook 'om niet' te verlenen. Gelet echter op de waardestijgingen van woningen in de afgelopen jaren zal het in de meeste situaties zo zijn dat belanghebbenden, die al langer in de eigen woning wonen, toch in staat zullen zijn om de eigen woning verder te bezwaren met een hypotheek of lening bij een bank of andere geldverstrekker, of op andere wijze een lening aan te gaan. Om budgettaire redenen wordt daarom voorgesteld om het vermogen in de vorm van een eigen huis bij kosten hoger dan de van toepassing zijnde norm volledig als draagkracht aan te merken. Beleidsregel: Vermogen in eigen huis en verlening bijzondere bijstand 1. Bij bezit van een door belanghebbende zelf bewoonde woning en het ontbreken van in aanmerking te nemen tegoeden op bank- of girorekening(en) het vermogen in de vorm van de eigen woning niet in aanmerking nemen bij de draagkrachtberekening indien en zover de te verstrekken bijzondere bijstand naar verwachting niet meer bedraagt dan het bedrag gelijk aan de van toepassing zijnde norm volgens artikel 21 onder a, b of c WWB. 2. Bij kosten tot een hoger bedrag dan de van toepassing zijnde bijstandsnorm het vermogen in de vorm een eigen woning volledig in aanmerking nemen bij de draagkrachtbepaling. 3. Bij verlening van bijzondere bijstand in de kosten van duurzame gebruiksgoederen is artikel 51 WWB (bijstand in de vorm van een geldlening) onverminderd van toepassing. Daarvoor gelden afzonderlijke beleidsregels. 4.2.4 Reservering voor uitvaartkosten Niet iedereen heeft een verzekering tegen uitvaartkosten. Bij ouderen komt het voor dat zij op een bankrekening sparen of geld apart gezet hebben voor de kosten van hun uitvaart. Dit spaargeld maakt deel uit van het vermogen. Dat is van invloed bij de bepaling van de draagkracht en daarmee op het recht op bijstand. Binnen de afdeling Werk en Inkomen zijn geen signalen ontvangen dat mensen afzien van een aanvraag om bijstand omdat ze gelden voor de uitvaart gereserveerd hebben. Binnen de kringen van het ouderenwerk worden die signalen wel ontvangen. Evenals het vermogen in de vorm van het eigen huis is dit gereserveerde vermogen dan een drempel voor het indienen van een aanvraag. Hoewel zij over liquide middelen beschikken kunnen mensen met een minimuminkomen én met voor de uitvaart gereserveerde gelden toch gezien worden als minima. Met het oog op de wens om meer minima te bereiken wordt voorgesteld om vermogen dat aantoonbaar gereserveerd is voor de kosten van de uitvaart van de aanvrager en/of indien van toepassing diens partner buiten beschouwing te laten bij de bepaling van de draagkracht. In de prijzengids van het Nibud zijn uitvaartkosten opgenomen. Niet alle opgenomen kosten zijn als noodzakelijk aan te merken en kunnen om die reden bij de beoordeling van de benodigde middelen buiten beschouwing gelaten worden. Voorgesteld wordt om een bedrag van maximaal € 3.300,- per persoon niet mee te rekenen als er sprake is van overschrijding van het in aanmerking te nemen vermogen. Als belanghebbende bij het indienen van een aanvraag beschikt over vermogen bestemd voor uitvaartkosten maar dat vermogen niet aantoonbaar daarvoor heeft vastgezet op een bankrekening wordt deze alvorens tot afhandeling wordt overgegaan in de gelegenheidgesteld dit bedrag te storten op een depositofonds van een uitvaartverzekeraar.


Vooral ouderen hebben geen verzekering tegen uitvaartkosten en hebben om die reden gespaard. Dat kan echter ook voorkomen bij de jongeren. Om die reden wordt voorgesteld geen leeftijdsgrens voor de vermogensvrijlating toe te passen. Beleidsvoorstel: Draagkracht en uitvaartkosten Geen rekening houden met de overschrijding van het vermogen als het bedrag gereserveerd is voor de kosten van uitvaart onder voorwaarde dat: a. belanghebbende aantoonbaar niet of niet voldoende verzekerd is voor de kosten van uitvaart b. belanghebbende het bedrag (alsnog) aantoonbaar stort in een depositofonds bij een uitvaartvereniging of het op een bankrekening heeft staan waarvan aantoonbaar is dat het vermogen alleen beschikbaar komt voor betaling van de uitvaartkosten c. het maximale bedrag in het depositofonds of op de bankrekening € 3.300,- per persoon bedraagt. d. indien uit gegevens van de al bestaande uitvaartverzekering blijkt dat er sprake is van onder verzekering en het verschil tussen de bestaande verzekering en het bedrag genoemd in c in een depositofonds of op een bankrekening als bedoeld in b wordt gestort. eveneens wordt Het meerdere vermogen wordt volledig als draagkracht in aanmerking genomen. 4.2.5 Vermogen in de vorm van een auto, caravan en motor Huidig beleid Uitvoering geven aan de van toepassing zijnde WWB artikelen Auto, caravan en motor zijn vermogensonderdelen die niet aangemerkt worden als algemeen gebruikelijk. Bij verlening van algemene bijstand geldt het navolgende. De waarde van auto's e.d. dient vastgesteld worden aan de hand van het overgelegde kentekenbewijs deel 1. De waarde van een auto die ouder dan 7 jaar is wordt op nihil gesteld. Indien het hierbij echter een auto uit de hogere prijsklasse betreft (vb Mercedes / BMW / jaguar enz.) of een bijzondere oldtimer dient de waarde toch vastgesteld te worden. Met die waarde dient dan rekening gehouden te worden bij de vaststelling van het vermogen. De waarde van auto's jonger dan 7 jaar wordt vastgesteld aan de hand van de ANWB normen. Voor de waardebepaling wordt gebruikt gemaakt wordt van de ANWB koerslijsten. Als over vermogen wordt beschikt in de vorm van een auto en deze auto voor de bijstandsgerechtigde of leden van diens gezin noodzakelijk is wegens ziekte of handicap wordt de waarde van de auto en daarmee het vermogen op individuele wijze vastgesteld. Keuzemogelijkheden: − Waarde van de auto (caravan, motor) volledig in aanmerking nemen − Alleen waarde van auto's die niet ouder zijn dan 7 jaar in aanmerking nemen. Het is wenselijk om geen onderscheid te maken bij de verlening van algemene bijstand en bijzondere bijstand. De vermogensrichtlijn voor vermogensbepaling bij autobezit (motor en caravan) is toepasbaar bij de vaststelling van het recht op bijzondere bijstand. Deze richtlijn is als volgt: Vermogensbepaling bij autobezit (caravan en motor) Algemeen gebruikelijk Op grond van artikel 34 lid 2 onder a WWB worden niet alleen bezittingen in natura die, gelet op de omstandigheden van persoon en gezin, noodzakelijk zijn, niet als vermogen aangemerkt, maar ook bezittingen in natura die naar hun aard en waarde algemeen gebruikelijk zijn. De waarde van een auto van 8 jaar en ouder wordt op nihil gesteld. De waarde van een auto van 7 jaar en jonger telt volledig mee bij de vermogenvaststelling. Als de waarde van de auto leidt tot een vermogensvaststelling en deze auto voor de bijstandsgerechtigde of leden van diens gezin noodzakelijk is wegens ziekte of handicap deze waarde niet in aanmerking nemen bij de vaststelling van de draagkrachtberekening.


Waardevaststelling Voor de vaststelling van de waarde van de auto's, motoren en caravans (inclusief btw) wordt in beginsel uitgegaan van de koerslijst van de ANWB (inkoopprijzen), zijnde de in aanmerking te nemen waarde in het economisch verkeer (artikel 34 lid 1 onder a WWB). Van deze goederen die wegens hun leeftijd (doorgaans 7 à 8 jaar of ouder) niet meer in deze koerslijsten zijn opgenomen, wordt aangenomen dat de waarde nihil is. Van deze uitgangspunten wordt afgeweken indien er sprake is van een wagen uit de duurdere prijsklasse (vb Mercedes en BMW) en als er sprake is van een oldtimer. Beleidsregel: Vermogen bij autobezit (motor en caravan) 1. De waarde van een auto die niet ouder is dan 7 jaar telt volledig mee bij de vermogenvaststelling 2. Indien er sprake is van een wagen uit de duurdere prijsklasse (vb Mercedes en BMW) en als er sprake is van een oldtimer dient ook bij oudere wagens een afzonderlijke waardebepaling plaats te vinden. 3. Voor de waardebepaling wordt gebruik gemaakt van de koerslijsten van de ANWB (inkoopprijs).

4.3

Draagkrachtberekening

Voor de vaststelling van de hoogte van de bijzondere bijstand zijn twee componenten van belang: − welke middelen in aanmerking worden genomen (= in aanmerking te nemen inkomen en vermogen; en − welke deel van deze in aanmerking te nemen middelen ingezet kan worden ter voldoening van de bijzondere kosten (= draagkracht) Hiervoor is aangegeven welke middelen bij de vaststelling van de draagkracht in aanmerking worden genomen. Huidig beleid: − Van het meerdere inkomen boven het relevante bijstandsniveau wordt bij bijzondere kosten als draagkracht in aanmerking genomen bij − alleenstaanden tot 27 jaar 50% − aanvragers tussen 27 jaar en 57½ jaar 35% − aanvragers ouder dan 57½ jaar 20%. − Bij algemene kosten zoals van wonen wordt 100% van het meerdere inkomen in aanmerking genomen. − Van het vermogen wordt al meerdere boven het volgens de Wet vrijgelaten vermogen in aanmerking genomen als draagkracht. Bij vermogen in de vorm van een eigen huis dient een krediethypotheek gevestigd te worden. De uitvoerbaarheid is door de verschillende percentages moeilijk. Echter nog belangrijker is dat de duidelijkheid voor potentiële rechthebbenden ontbreekt. Bovendien is er sprake van een stuk rechtsongelijkheid. In de huidige Regeling voor Chronisch Zieken, gehandicapten en ouderen is al een andere draagkrachtsystematiek opgenomen. Deze is: − Bij een inkomen tot 110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm wordt aangenomen dat er geen draagkracht is (dus percentage 0%). Van het inkomen boven 110% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm wordt 50% van dat inkomen in aanmerking genomen als draagkracht. − Deel van het vermogen in de vorm van een eigen woning wordt conform artikel 34 lid 2 WWB buiten beschouwing gelaten. Bij de formulering van het hierna beschreven voorstel is vooral gekeken naar; − vereenvoudiging van de bestaande draagkrachtberekening, − minimagerichtheid en uitvoerbaarheid voor veel voorkomende aanvragers van bijzondere bijstand, i.c. mensen met een inkomen net boven bijstandsniveau (pensioentjes, enz.) − uniformiteit in de regio − redelijkheid en billijkheid


Nu dient nog vastgesteld te worden welk percentage daarvan in aanmerking wordt genomen. Door de draagkracht in grote mate toe te passen kan getracht worden het aantal toekenningen (en aanvragen) te verminderen. Anderzijds zou versoepeling plaats kunnen door pas te gaan berekenen vanaf 120% van de bijstandsnorm. Mede van belang is echter dat de uitvoerbaarheid evenals de duidelijkheid een feit blijft. Er zijn vele opties te noemen. Keuzemogelijkheden − Al het inkomen boven bijstandsniveau voor 100 % in aanmerking nemen als draagkracht voor bijzondere kosten. ( i.p.v. 100% kan elk willekeurig percentage worden gekozen) − tot 110, 120, of 130 % van het bijstandsniveau wordt de draagkracht voor 0 % in aanmerking genomen; − tot 110 % bijstandsniveau de draagkracht voor 0 % in aanmerking nemen; daarboven voor 100% (of ander percentage) − bestaande draagkrachtregels handhaven − het in aanmerking te nemen vermogen voor 100% als draagkracht tellen − het in aanmerking te nemen vermogen voor 50% of enig ander percentage in aanmerking nemen Om te voorkomen dat de armoedeval in de hand wordt gewerkt is het wenselijk dat daarmee rekening wordt gehouden bij het vaststellen van de draagkrachtpercentages. Om ook de iets hogere inkomens (net boven bijstandsniveau) met bijzondere uitgaven de mogelijkheid te bieden een beroep te doen op de bijzondere bijstand is het toch ook wenselijk om het draagkrachtloos inkomen iets te verhogen. Hantering van een draagkrachtloos inkomen tot 110% van de toepasselijke bijstandsnorm is daarvoor een goed uitgangspunt. Verschillen in leeftijd zijn geen goede uitgangspunten bij het vaststellen van de verdere draagkrachtpercentages. Het gaat immers om kosten die het gevolg zijn van bijzondere omstandigheden die zich in elke leeftijdsfase kunnen voordoen. Beleidsregel: Berekening draagkrachtpercentages Draagkracht uit inkomen 1. 0 % van het in aanmerking te nemen inkomen tot 110% van de toepasselijke WWB-norm; 2. 50% van het in aanmerking te nemen inkomen voorzover dat meer is dan 110% van de toepasselijke WWB -norm 3. 100% van het in aanmerking te nemen inkomen (= inkomen boven de toepasselijke WWB-norm), indien bijzondere bijstand wordt verstrekt voor de algemene kosten van levensonderhoud (bijv. woonkosten, zorgverzekeringpremie, enz.) Draagkracht uit vermogen 1. 100% van het in aanmerking te nemen vermogen dat de vermogensgrens als bedoeld in artikel 34 lid 3 WWB overschrijdt, indien en zover er sprake is van vermogen dat direct tere beschikking is (saldo op bankrekening en contant geld). 2. 100% van het in aanmerking te nemen vermogen, indien bijzondere bijstand wordt verstrekt voor de algemene kosten van levensonderhoud (bijv. woonkosten, zorgverzekeringpremie, enz.) 3. 100% van het aanmerking te nemen vermogen indien aannemelijk is dat de te verlenen bijzondere bijstand over de periode gelijk aan het draagkrachtjaar naar verwachting meer bedraagt dan het bedrag gelijk aan de van toepassing zijnde norm volgens artikel 21 onder a, b of c WWB. In deze beleidsregel is nadrukkelijk is opgenomen dat draagkracht uit het vermogen voor 100% in aanmerking wordt genomen als bijzondere bijstand het bedrag dat gelijk is aan de van toepassing zijnde norm volgens artikel 21 onder a, b of c WWB overschrijdt. Deze toevoeging kent een relatie met de beleidsregel t.a.v. vermogen in de vorm van een eigen huis én spaargeld op lopende – en spaarrekeningen. Deze beleidsregel heeft tot gevolg dat mensen in bedoelde vermogenspositie en hogere kosten dan de van toepassing zijnde norm niet in een aanmerking komen voor enige vorm van bijzondere bijstand. Overwogen is om voor te stellen bijzondere bijstand in de vorm van een geldlening te verlenen in kosten die boven de van toepassing zijnde bijstandsnorm uitstijgen. In de WWB is echter de vorm van verlening van bijstand nadrukkelijk vastgelegd. Het is juridisch niet toegestaan om 22 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

bijzondere bijstand in de vorm van een geldlening te verlenen anders dan duurzame gebruiksgoederen.

4.4

Draagkrachtperiode

Het college kan zelf ook de draagkrachtperiode vaststellen, d.w.z. de periode waarover de aanwezige geachte draagkracht geacht wordt betrekking te hebben. Huidig beleid: Draagkracht wordt vastgesteld voor de periode van 1 jaar. Het draagkrachtjaar is gelijk aan het kalenderjaar. Door regio gemeenten Zaltbommel, Tiel, Neerijnen en Neder-Betuwe wordt de draagkracht eveneens vastgesteld voor de periode van een jaar. Het draagkrachtjaar is echter gesteld op 12 maanden, waarbij de ingangsdatum van dat jaar wordt bepaald door de datum van indiening van de aanvraag bijzondere bijstand. De eenmaal vastgestelde draagkracht wordt niet gewijzigd als nadien wijzigingen optreden. Bij de bepaling van de draagkracht en draagkrachtperiode worden 2 uitzonderingen gemaakt. Te weten als er i.v.m. het drempelbedrag gewacht is met het indienen van de aanvraag en als het een aanvraag betreft voor algemene bestaanskosten. Beleidsregel: Draagkrachtperiode en draagkrachtjaar 1. De draagkracht vaststellen voor een periode van 12 maanden, beginnend op de eerste dag van de maand waarin de bijstandsaanvraag wordt ingediend. 2. Eenmaal vastgestelde draagkracht wordt niet gewijzigd. Uitzonderingen 1. De draagkracht in het inkomen wordt afwijkend vastgesteld indien het betreft bijstandsverlening ten aanzien van kosten die zijn gemaakt tot 12 maanden vóór de bijstandsaanvraag. In dat geval wordt de draagkrachtperiode vastgesteld voor de periode van een jaar, aanvangende de eerste dag van de maand waarin de kosten zijn gemaakt waarop de bijstandsverlening betrekking heeft. 2. De draagkracht voor kosten van levensonderhoud en verwervingskosten wordt vastgesteld over de maand waarop de bijzondere bijstand betrekking heeft.

4.5

Drempelbedrag

Artikel 35 lid 2 WWB stelt: Het college kan bijzondere bijstand weigeren, indien de bijzondere kosten binnen 12 maanden een bedrag van € 115,00 niet te boven gaan. Gelet op de “kan bepaling” is toepassing van dit drempelbedrag in verschillende vormen mogelijk. Het is ook mogelijk om een ander drempelbedrag vast te stellen. Huidig beleid Het drempelbedrag wordt slechts toegepast voor − de eigen bijdrage voor kosten vergoed door Zvw en AWBZ − de eigen bijdrage gezinszorg − bij leefvoorzieningen van gehandicapten zoals extra verwarming en telefoonkosten − noodzakelijke medische kosten waarvoor geen voorliggende voorziening bestaat, zoals brillen of bepaalde tandartskosten − door bijzondere omstandigheden ontstane noodzakelijke kosten (begrafenis, verhuizing) − bijstand slechts verlenen voor de kosten die het drempelbedrag overschrijden. Voornoemd (huidig) beleid is ontwikkeld ten tijde van de Algemene bijstandswet (Abw). Volgens de Abw was het mogelijk om bijstand te verlenen voor alleen die kosten die het drempelbedrag overschreden. In de WWB heeft het drempelbedrag een "administratieve" functie. Het doel daarvan is het tegengaan van bijzondere bijstandsverlening voor "kruimelvoorzieningen". Het in aanmerking nemen van een drempelbedrag betekent dat, voordat er sprake kan zijn van verlening van bijzondere bijstand, de betreffende kosten meer moeten bedragen dan het drempelbedrag. Zolang de totale kosten lager zijn, blijven deze voor rekening van belanghebbende.


Na overschrijding van het drempelbedrag komen de totale kosten, dus ook de kosten beneden het drempelbedrag voor bijzondere bijstand in aanmerking. In de praktijk is gebleken dat het hanteren van de administratieve financiële drempel het aantal aanvragen en daarmee ook de uitvoeringskosten beperkt. Keuzemogelijkheden zijn: − Drempelbedrag geheel niet toepassen. − Drempelbedrag toepassen bij aanvragers die korter dan 12 maanden een inkomen op minimumniveau hebben (geen langdurige minima). − Bijzondere bijstand verlenen alleen in de kosten die het drempelbedrag overschrijden, waarbij de aanvraag eerst ingenomen wordt als de kosten het drempelbedrag overschreden. Daarmee blijven de kosten < € 114,00 altijd voor rekening van de aanvrager. − Bijzondere bijstand verlenen ook in de kosten beneden het drempelbedrag, waarbij de aanvraag eerst ingenomen wordt nadat de totale kosten het vastgestelde drempelbedrag hebben overschreden. Daarmee wordt bijzondere bijstand verleend in alle kosten die als bijzonder zijn aan te merken. − Het drempelbedrag volgens art 35 lid 2 WWB (€ 117,00 jan.2008) alleen toepassen ter voorkoming van aanvragen voor “kruimelbedragen”. In de WWB heeft het drempelbedrag een "administratieve" functie. Het doel daarvan is het tegengaan van bijzondere bijstandsverlening voor "kruimelvoorzieningen". Het in aanmerking nemen van een drempelbedrag betekent dat, voordat er sprake kan zijn van verlening van bijzondere bijstand, de betreffende kosten meer moeten bedragen dan het drempelbedrag. Zolang de totale kosten lager zijn, blijven deze voor rekening van belanghebbende. Na overschrijding van het drempelbedrag komen de totale kosten, dus ook de kosten beneden het drempelbedrag voor bijzondere bijstand in aanmerking. In de praktijk is gebleken dat het hanteren van de administratieve financiële drempel het aantal aanvragen en daarmee ook de uitvoeringskosten beperkt. De afgelopen jaren heeft het drempelbedrag een administratieve functie gehad. In de uitvoering ervaren medewerk(st)ers dat echter meer als een belasting, zowel voor henzelf als voor de cliënten. Het is aan de casemanagers om te beoordelen of deze strikt met deze beleidsregel omgaat. Met deze beoordelingsvrijheid wordt zeer verschillend omgegaan. Dat kan nadelige gevolgen hebben voor cliënten. De bedrijfsmatige voordelen wegen daar niet tegen op. Voorgesteld wordt in het geheel geen drempelbedrag meer toe te passen. Beleidsregel: Drempelbedrag Geen drempelbedrag hanteren


5

Voorliggende voorzieningen voor medische kosten

Zorgverzekeringswet (Zvw) Vanaf 1 januari 2006 geldt een verzekeringsplicht tegen ziektekosten in Nederland. Iedere Nederlander en daarmee gelijkgestelde is op grond van de Zvw verplicht om zich te verzekeren tegen ziektekosten. Het wettelijk verzekerde basispakket komt overeen met het voormalige ziekenfondspakket. De verzekeringsplichtige is zelf verantwoordelijk voor de keuze van de zorgverzekeraar en het aangaan van een verzekeringsovereenkomst. Voor zorgverzekeraars geldt voor de basisiverzekering een acceptatieplicht. Het doel van de Zvw is iedereen een goede en toereikende verzekering tegen zorgkosten te bieden. Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) De AWBZ heeft tot doel de gehele bevolking te verzekeren tegen het risico van bijzondere ziektekosten. Het gaat daarbij om geneeskundige risico’s, die niet of niet volledig via de Zorgverzekering gedekt zijn, zoals verblijf in een verpleeghuis en instelling voor gehandicapten, geestelijke gezondheidszorg, persoonlijke verzorging, vaccinaties enz.. Zvw en AWBZ vergoeden geheel of gedeeltelijk kosten in verband met medische of paramedische kosten.

5.1

Individuele aanvullende zorgverzekering.

Omdat de Zvw niet alle zorgkosten dekt bieden zorgverzekeraars aanvullende verzekeringen voor zorgkosten aan. Daarbij worden afzonderlijke verzekeringen aangeboden voor algemene zorg en specifiek voor tandheelkundige zorgkosten. De kosten van een aanvullende verzekering, zo blijkt uit een uitspraak van de CRvB, zijn aan te merken als algemene bestaanskosten. Iedereen wordt dus geacht deze te kunnen voldoen uit de bijstandsnorm of ander inkomen dat daarmee gelijk of hoger is. Het zichzelf verzekeren tegen diverse mogelijke kosten is een algemeen maatschappelijk geaccepteerde optie tegen onvoorziene kosten. Er is sprake van een eigen keuze en eigen verantwoordelijkheid. De keuze en verantwoordelijkheid ligt bij iedereen, dus niet alleen bij mensen die bijstand ontvangen. Het aangaan van een aanvullende zorgverzekering is ieders eigen verantwoordelijkheid. Als gemeente kunnen we de inwoners niet verplichten hun eigen verantwoordelijkheid te dragen. Wel kunnen we ervoor zorgen dat zij hun eigen verantwoordelijkheid niet afwentelen op de bijstand. Dat kan door te stellen dat ook een aanvullende verzekering inclusief tandheelkunde, ten minste in de eerste vorm zoals deze door hun Zorgverzekeraar wordt aangeboden, als een passende en toereikende voorliggende voorziening wordt aangemerkt. In artikel 10 lid 2 van de Invoeringswet WWB wordt de mogelijkheid geboden om categoriale bijzondere bijstand in de vorm van een collectieve aanvullende verzekering te verlenen. Keuzemogelijkheden Bijzondere bijstand verlenen in de vorm een collectieve aanvullende verzekering Kosten van de premie van de aanvullende verzekering aanmerken als algemene bestaanskosten. Bij de besprekingen over het aanbieden van een collectieve verzekering is dit ook ter sprake geweest. Vanwege het kostenaspect is echter besloten om het aanbod voor een collectieve verzekering alleen te beperken tot het aanbieden van een collectieve basisverzekering en aanvullende verzekeringen (algemene en tandzorg) met een korting op de premiekosten. Beleidsregel: Premie aanvullende zorgverzekering Kosten van de aanvullende zorgverzekering aanmerken als algemene bestaanskosten die uit eigen middelen voldaan dienen te worden.


5.2

Zvw en AWBZ zijn voorliggende voorzieningen

Inkomensaanvulling i.c. verlening van bijzondere bijstand op grond van de WWB is niet aan de orde wanneer binnen een voorliggende voorziening een bewuste beslissing is genomen voor de noodzakelijkheid van een voorziening in het algemeen of in een specifieke situatie. De Zvw en de AWBZ zijn voor de WWB voorliggende voorzieningen. Daarover is gesteld: Artikel 5 onder f WWB: voorliggende voorziening: elke voorziening buiten deze wet waarop de belanghebbende of het gezin aanspraak kan maken, dan wel een beroep kan doen, ter verwerving van middelen of ter bekostiging van specifieke uitgaven. Artikel 15 lid 1 WWB: Geen recht op bijstand bestaat voorzover een beroep kan worden gedaan op een voorliggende voorziening die, gezien haar aard en doel, wordt geacht voor de belanghebbende toereikend en passend te zijn. Het recht op bijstand strekt zich evenmin uit tot kosten die in de voorliggende voorziening als niet noodzakelijk worden aangemerkt. De Zvw en de AWBZ dekken echter niet alle medische kosten. De wetgever heeft bepaalde kostensoorten bewust, bijvoorbeeld om dat er sprake is van ontwikkelingsgeneeskunde of niet medisch noodzakelijk geachte ingrepen zoals bepaalde cosmetische chirurgie, buiten de dekkingssfeer van de Zvw en AWBZ gelaten. Andere kostensoorten zijn om budgettaire redenen niet of niet volledig opgenomen in de pakketen van de Zvw en AWBZ. Dat betekent dat kostensoorten die volgens de Zvw en of de AWBZ niet worden vergoed, omdat ze niet noodzakelijk worden gevonden, ook niet in aanmerking komen voor bijzondere bijstand. Volgens de CRvB moet namelijk worden aangenomen dat in het kader van de Zvw en of de AWBZ een bewuste beslissing is genomen over de omvang van de medische zorg en hulp. 5.2.1 Zorgverzekering en eigen risico Mensen hebben bij de keuze van de zorgverzekering de mogelijkheid om een verzekering met een eigen risico te nemen. Als zij dat doen worden niet alle o.g.v. de zorgverzekering voor een vergoeding in aanmerking komende kosten volledig vergoedt door de zorgverzekeraar. In de notitie De Zorgverzekering en onze zorg voor de WWB is deze materie ook aan de orde geweest. Daarbij is gesteld dat kosten die voortvloeien uit een door belanghebbende vrijwillig gekozen eigen risico weliswaar zijn aan te merken als noodzakelijke kosten doch dat deze niet aan te merken zijn als kosten die ontstaan zijn door bijzondere omstandigheden. Het kiezen voor het eigen risico is namelijk niet aan te merken als een bijzondere omstandigheid. Een aanvraag bijzondere bijstand dient om die reden afgewezen te worden op grond van artikel 35 lid 1 WWB. Aan dit standpunt wordt vastgehouden in afwachting van jurisprudentie op dit gebied. Beleidsvoorstel: Kosten a.g.v. vrijwillig eigen risico Zvw Kosten die voortvloeien uit een door belanghebbende vrijwillig gekozen eigen risico zijn aan te merken als noodzakelijke kosten doch worden niet aangemerkt als kosten die ontstaan zijn door bijzondere omstandigheden.

5.3

Verplicht eigen risico Zorgverzekeringswet

Het kabinet heeft besloten om per 1 januari 2008 een verplicht eigen risico van € 150,- per volwassene per kalenderjaar op te nemen in de Zvw. Dit eigen risico geldt niet bij de echte basiszorg. Alle minima worden door middel van verhoging van de zorgtoeslag gedeeltelijk gecompenseerd in deze kosten. De zorgtoeslag wordt ingaande 01-01-2008 verhoogd met een bedrag van € 103,- per jaar. Het is bij deze verhoging niet van belang of iemand daadwerkelijk te maken krijgt met kosten van het eigen risico. Chronisch zieken en gehandicapten worden door de Rijksoverheid extra gecompenseerd als zij geconfronteerd worden met kosten door het eigen risico. Zij krijgen, naast de verhoogde zorgtoeslag, een extra bedrag van de overheid van € 47,- per kalenderjaar. Menzis gaat een aanbod doen voor een "verzekering" tegen het eigen risico. De kosten gaan ongeveer € 120,- per deelnemer per kalenderjaar bedragen. In Neerijnen nemen ongeveer 250 26 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

minima, op wie dit betrekking heeft, deel aan de collectieve verzekering. Niet bekend is hoeveel daarvan als chronisch zieken/gehandicapten aan te merken zijn en om de reden door de Rijksoverheid extra gecompenseerd worden. Een schatting is dat 20% van de minima tot die groep behoort. Geraamd wordt dat het bieden van een "collectieve verzekering" tegen de kosten van het eigen risico een jaarlijkse kostenpost van € 24.000, - met zich mee zal brengen. Om budgettaire redenen en omdat verhoging het bedrag van de categoriale bijzondere bijstand voor chronische zieken en gehandicapten is voorgesteld wordt afgezien van voorstel tot het aangaan van een extra verzekering tegen het eigen risico. Menzis brengt de kosten van het eigen risico in rekening bij de verzekerden. Op voorhand biedt Menzis geen betalingsregeling voor deze kosten aan. Veel minima beschikken niet over reserves om een dergelijke extra rekening te voldoen. Met Menzis wordt gesproken over de mogelijkheid van betaling van die nota in termijnen.

5.4

Bijzondere bijstand en eigen bijdragen Zvw en AWBZ

Eigen bijdragen van kostensoorten die slechts ten dele door de Zvw of AWBZ worden vergoed, komen in beginsel in aanmerking voor bijzondere bijstand. Indien een aanvullende of collectief aanvullende verzekering is afgesloten, komt deze eigen bijdrage vaak geheel of gedeeltelijk in aanmerking voor een bijdrage o.g.v. de aanvullende verzekering. Voor het recht op bijzondere bijstand in de kosten van de eigen bijdrage is daarom ook van belang of belanghebbende daadwerkelijk aanvullend of collectief verzekerd is. In dat geval is deze aanvullende verzekering voor belanghebbende een voorliggende voorziening. Besparingsmotief Let altijd goed op waarom een eigen bijdrage wordt gevraagd. Zo worden bijvoorbeeld orthopedische schoenen (zelfs bij een aanvullende of collectieve verzekering) nooit volledig vergoed. Aan de eigen bijdrage voor orthopedische schoenen ligt het besparingsmotief ten grondslag. Immers, iedereen zal regelmatig schoenen moeten aanschaffen. Het wordt daarom billijk gevonden dat ook verzekerden die aangewezen zijn op orthopedische schoenen, een vergelijkbaar bedrag in de aanschaffingskosten van deze schoenen betalen. De bijdrage voor orthopedisch maatschoeisel is vastgelegd op grond van de Regeling zorgverzekering. Een aanvullende verzekering verlaagt die eigen bijdrage nog verder. Overzicht eigen bijdragen Zvw / AWBZ. Het is zeer moeilijk om een compleet overzicht te geven van de vergoedingen op basis van de AWBZ en Zvw. In het Handboek WWB zijn er wel enkele opgenomen. In paragraaf V2.2 onderdeel 7 en paragraaf V2.11 onderdeel 7 van het Handboek WWB worden bij de diverse verstrekkingen wel de eigen bijdragen genoemd die gelden op basis van de AWBZ en de Zvw. Gezien het feit dat de regels continu wijzigen, is het overzicht mogelijk niet compleet. In het Handboek paragraaf B7. 6, onderdeel 15, is een overzicht opgenomen van medische kosten die al dan niet in aanmerking komen voor bijzondere bijstand. Wordt de voorziening in het individuele geval binnen de Zvw wel noodzakelijk gevonden maar worden de kosten om budgettaire redenen niet of niet volledig vergoed, dan heeft het college wel de bevoegdheid (aanvullende) bijstand te verlenen voor zover die kosten door de voorliggende voorziening voor belanghebbende noodzakelijk worden geacht. Voorbeelden hiervan zijn: - de eigen bijdragen - de kosten van ‘normale’ brillenglazen of contactlenzen. Geen Zvw en AWBZ vergoeding Er zijn ook medische kosten die op grond van de Zvw of AWBZ zijn uitgesloten van vergoeding. Soms worden deze kosten toch vergoed op grond van een individuele aanvullende verzekering. Daarbij geldt dan meestal ook een eigen bijdrage. Omdat de kosten toch al buiten het vergoedingenpakket van Zvw en AWBZ vallen, komen deze eigen bijdragen ook niet voor bijzondere bijstand in aanmerking. Dit volgt uit constante jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep (zie CRvB 15-042003, nrs. 00/4276 NABW e.a., CRvB 03-07-2001, nrs. 00/1989 en 00/1993 NABW en Pres. CRvB 13-06-2000, nrs. 00/2588 en 00/2589 NAbw-VV). De rechtspraak ziet weliswaar op de Zfw, maar aangenomen mag worden dat die ook geldt voor de Zvw. Bij de beoordeling van het recht op bijzondere bijstand dient dan ook onderzocht te worden wat de reden is dat de voorliggende voorziening voor de kosten geen vergoeding kent. Daarbij zal ook gekeken moeten worden naar jurisprudentie 27 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

Eigen bijdragen aanvullende verzekeringen Of een eigen bijdrage die op grond van de aanvullende verzekering wordt opgelegd komt in aanmerking voor bijzondere bijstand is afhankelijk van de bepalingen in de basisverzekering. Als op grond van de basis verzekering uit budgettaire overwegingen een eigen bijdrage wordt gevraagd, dan is er sprake van noodzakelijke kosten. Als op grond van de aanvullende verzekering daarvoor ook een vergoeding wordt verstrekt dient daar rekening mee gehouden te worden. Als deze vergoeding niet voldoende is om de volledige eigen bijdrage (uit de basisverzekering) te dekken is de aanvullende verzekering wel passend maar niet toereikend. Dan kan bijzondere bijstand in de resterende kosten van de eigen bijdrage o.g.v. de basisverzekering verleend worden. Als er geen vergoeding o.g.v. de basisverzekering wordt verstrekt omdat de kosten als niet noodzakelijk worden aangemerkt is verlening van bijzondere bijstand ook niet mogelijk. Vanuit het oogpunt van bijstandsverlening gaat het dan ook niet om noodzakelijke kosten. De na aftrek van de vergoeding o.g.v. de aanvullende verzekering voor rekening van belanghebbende blijvende kosten zijn ook niet noodzakelijke kosten. In de paragrafen 5.4.2. en 5.5. wordt aangegeven wanneer op grond van gemeentelijk beleid afgeweken kan worden van dit algemene uitgangspunt. Keuzemogelijkheden − Zvw en AWBZ aanmerken als volledig passende en toereikende voorliggende voorzieningen en daarom geen bijzondere bijstand in medische kosten verlenen in kosten die niet of niet volledig binnen de dekkingssfeer daarvan vallen. − Bijzondere bijstand verlenen in kosten die binnen de Zvw en AWBZ wel noodzakelijk worden geacht maar voor welke om budgettaire redenen toch geen (volledige) Zvw/ AWBZ vergoeding of vergoeding op grond van een aanvullende verzekering wordt gegeven. 5.4.1 Afwijking vanwege dringende redenen In afwijking van het vermelde hiervoor is toch bijstandsverlening mogelijk indien en zolang, gelet op alle omstandigheden, daartoe zeer dringende redenen aanwezig zijn (artikel 16 lid 1 WWB). Het criterium “zeer dringende redenen” mag echter niet al te ruim worden geïnterpreteerd. Het kan alleen worden toegepast bij acute noodsituaties. Daarvan zal, getuige de in deze paragraaf aangehaalde jurisprudentie, ook bij aanvragen om bijzondere bijstand voor medische kosten niet snel sprake zijn. Vast dient te staan dat sprake is van een acute noodsituatie en dat de behoeftige omstandigheden waarin de belanghebbende verkeert op geen enkele andere wijze zijn te verhelpen, zodat het verlenen van bijstand volstrekt onvermijdelijk is (zie TK 2002-2003, 28 870, nr. 3, p. 46-47). Voorbeelden van zeer dringende redenen zijn: • Situaties van levensbedreigende aard • Situaties waarin de kans bestaat op (ernstig) lichamelijk letsel • Situaties waarin weliswaar een beroep op een voorliggende voorziening mogelijk is, maar waarin de daadwerkelijke effectuering daarvan nog enige tijd vergt. 5.4.2 Buitenwettelijk beleid Indien op grond van de algemene voorwaarden geen recht op bijstand bestaat en er ook geen dringende redenen aanwezig zijn om wel tot bijstandsverlening over te gaan, heeft het college op grond van de WWB niet de bevoegdheid om bijstand te verlenen voor de betreffende kosten. Dat is ook van toepassing bij aanvragen om bijzondere bijstand voor medische kosten die om hiervoor genoemde gronden niet door de Zvw en of AWBZ noodzakelijk worden geacht. Indien het college desondanks toch bijstand wil verlenen, dan zal het daarvoor zelf beleid moeten formuleren. Men spreekt in dit verband over buitenwettelijk beleid. De rechter kan buitenwettelijk beleid slechts terughoudend toetsen. Bij toepassing van buitenwettelijk beleid wordt een voorzieningenniveau geboden dat niet langer in overeenstemming is met aard en doel van de bijstandsverlening. Het draagt bij aan het ontstaan van een armoedeval. Een ruimhartig beleid kan uitstroombelemmerend werken. Om die reden is het wenselijk om geen buitenwettelijk beleid te ontwikkelen. Veel mensen die een beroep doen op bijzondere bijstand en minima voorzieningen zijn langdurige minima op wie geen arbeidsverplichtingen rusten. Belemmering van uitstroom is bij deze mensen niet 28 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

aan de orde. De kans op armoedeval is gering. Omdat participatie en deelname maatschappelijk verkeer niet via de status van werknemer plaats vindt maar een andere wijze vorm moeten krijgen is het van belang te voorkomen dat financiële of gezondheidsredenen i.c. het niet hebben van hulpmiddelen belemmerd zijn bij de participatie. Bijzondere bijstand en minima voorzieningen zijn gericht op alle inwoners van de gemeente Tiel doch bereiken hoofdzakelijk langdurige minima. Bij de afweging van het standpunt van de Rijksoverheid en het belang van maatschappelijke participatie speelt dat een belangrijke rol. Door buitenwettelijk beleid toe te passen bij voorzieningen en kosten van medische aard i.c. eigen bijdragen o.g.v. de Zorgverzekeringswet bij kosten waarvan de Zorgverzekeringwet wel stelt dat die wel noodzakelijk zijn wordt toch in meer of mindere mate rekening gehouden met het standpunt van de Rijksoverheid. Het is mogelijk om buitenwettelijk beleid te formuleren dat alleen van toepassing is op mensen die geen verplichtingen richting arbeid hebben. Praktische gronden maken dat echter niet wenselijk. Voorgesteld wordt daarom terughoudend te zijn met het formuleren van buitenwettelijk beleid en dit daarbij alleen te richten op voorzieningen en kosten van medische aard die van belang zijn voor en bij maatschappelijke participatie. Samenvattend: bijzondere bijstand in medische of paramedische kosten alleen verlenen ingeval; − de kosten om budgettaire redenen buiten het Zvw en AWBZ pakket zijn gehouden, − er sprake is van zeer dringende redenen, of − als het college buitenwettelijk beleid heeft vastgesteld. Beleidsregel: Zvw en AWBZ passende en toereikende voorliggende voorzieningen 1. Zvw en AWBZ als passende en toereikende voorliggende voorziening aanmerken. 2. Bijzondere bijstand verlenen voor eigen bijdragen van kostensoorten die om louter budgettaire redenen slechts gedeeltelijk op grond van de Zvw of AWBZ door zorgverzekeraars worden vergoedt. 3. Buitenwettelijk beleid niet uit sluiten ten aanzien van voorzieningen en kosten van medische aard i.c. eigen bijdragen o.g.v. de Zorgverzekeringswet bij kosten waarvan de Zorgverzekeringwet of AWBZ en de nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima stelt dat die wel noodzakelijk zijn. Voor beoordeling van de hoogte van de vergoeding uit de basisverzekering en de aanvullende verzekeringen van elke zorgverzekeraar kan gebruik gemaakt worden van de website http://www.vergoeding.net, kennissysteem voor bijzondere bijstand en zorgkosten. Hiervoor heeft de gemeente een kosteloos abonnement dat onderdeel uitmaakt van het contract met Menzis. Vergoeding.net is opgesteld en wordt onderhouden door het Kenniscentrum voor Werk, Inkomen en Zorg (KWIZ) te Groningen.

5.5

Aanvullende verzekering en bijzondere bijstand.

In de Notitie Collectieve Zorgverzekering van januari 2006 is aangekondigd dat een standpunt ingenomen dient te worden ten aanzien van de aanvullende verzekering. Het hebben van een goede zorgverzekering wordt erg van belang geacht. Om bij te dragen in het realiseren en in standhouden van de (verplichte) zorgverzekering wordt door de gemeente een collectieve zorgverzekering aangeboden aan WWB-ers en overige minima. De kosten die via een aanvullende verzekering worden vergoedt zijn kosten die om budgettaire redenen of vanwege het ontbreken van de medische noodzakelijkheid niet via de Zvw of de AWBZ worden vergoedt. Het hebben van een aanvullende verzekering is niet verplicht doch wordt wel van belang geacht. De gemeente kan niemand verplichten om zich aanvullend te verzekeren. Door een aanvullende verzekering voor de gewone zorgkosten en tandheelkundige kosten aan te merken als een voorliggende voorziening die, gezien haar aard en doel, wordt geacht voor de belanghebbende toereikend en passend te zijn, is het wel mogelijk zijn om het belang van een goede aanvullende verzekering door te laten klinken in het gemeentelijk bijstandsbeleid. Over de mogelijkheid om een collectieve aanvullende verzekering aan te bieden, waarvan de kosten van de premie door de gemeente als categoriale bijzondere bijstand wordt verstrekt, wordt om budgettaire redenen geen voorstel gedaan. Het bijzondere bijstandsbudget zou zwaar belast worden. 29 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

Uit diverse uitspraken van de CRvB blijkt dat een voorliggende voorziening als passend en toereikend wordt aangemerkt als belanghebbenden daar daadwerkelijk een beroep op kunnen doen. Mensen die géén aanvullende verzekering hebben afgesloten kunnen op het moment dat de kosten gemaakt worden daar dan ook géén beroep op doen. Het alsnog afsluiten van een aanvullende verzekering zal evenmin tot een vergoeding leiden. Niet alle belanghebbenden hebben een zorgverzekering afgesloten bij Menzis. Alle zorgverzekeraars bieden aanvullende verzekeringen. Het is mogelijk om de basisverzekering en de aanvullende verzekering bij 2 verschillende zorgverzekeraars te sluiten. De aanvullende verzekeringen verschillen onderling. Het is daarom niet mogelijk om te stellen dat bij de beoordeling van het recht op bijzondere bijstand rekening gehouden dient te worden met de vergoeding volgens een bepaalde aanvullende verzekering of van een bepaalde zorgverzekeraar. Zodra een belanghebbende een aanvullende verzekering heeft is het wel mogelijk om te stellen dat deze wordt aangemerkt als een voorliggende voorziening als bedoelt in artikel 15 lid 1 WWB. Aanvullende verzekeringen dekken kosten die op grond van de Zvw noodzakelijk worden geacht maar door de Overheid om budgettaire redenen niet (volledig) worden vergoedt. Tevens wordt echter door veel zorgverzekeraars dekking van kosten geboden die op grond van de Zvw niet als noodzakelijk zijn aan te merken en waarvoor om die reden formeel ook geen recht bestaat op bijzondere bijstand. Om te stimuleren dat mensen zich aanvullend verzekeren is het mogelijk te bepalen dat ook recht bestaat op (aanvullende) bijzondere bijstand in die kosten die op grond van (bepaalde) aanvullende verzekeringen ook voor vergoeding in aanmerking komen. Deze kosten worden dan op grond van gemeentelijk (deels buitenwettelijk) beleid als noodzakelijk aangemerkt. De bijzondere bijstand kan bij deze kosten begrensd worden tot een maximaal bedrag per kostensoort. Algemene aanvullende verzekering Voorgesteld wordt om kosten die volgens de nota bijzondere bijstand als noodzakelijk zijn aan te merken en die op grond van de algemene aanvullende verzekering (1 en verder) voor vergoeding door de zorgverzekeraar in aanmerking komen eveneens aan te merken als kosten in welke bijzondere bijstand verleend kan worden tot een maximumbedrag per kostensoort, welke in nadere beleidsregels wordt vastgesteld (zie ook specifieke toelichtingen diverse kostensoorten). Aanvullende tandverzekering Voorgesteld wordt om kosten die op grond van aanvullende tandverzekering (1 en verder) voor vergoeding door de zorgverzekeraar in aanmerking komen eveneens aan te merken als noodzakelijke kosten in welke bijzondere bijstand verleend kan worden tot een maximum bedrag welke in nadere beleidsregels wordt vastgesteld (zie ook paragraaf tandheelkundige kosten). Om te benadrukken dat de gemeente het van belang acht dat mensen zelf een aanvullende verzekering afsluiten is onderstaande beleidsregel opgesteld. Beleidsregel: Aanvullende verzekering als voorwaarde voor bijzondere bijstand in medische kosten 1. Kosten en eigen bijdragen van medische kosten die op grond van de Zvw/AWBZ niet noodzakelijk worden geacht komen voor bijzondere bijstand in aanmerking als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan - Belanghebbende heeft aanvullende verzekeringen - De kosten zijn volgens gemeentelijk beleid (nota bijzondere bijstand) aan te merken als noodzakelijk 2. Bij aanwezigheid van een aanvullende verzekering wordt de vergoeding die op grond daarvan wordt verstrekt in mindering gebracht op de vastgestelde noodzakelijke kosten, artikel 15 lid 1 WWB.


6

Bijzondere bijstand en (enkele) specifieke medische kosten

In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op een aantal specifieke medische kostensoorten. Er zijn diverse soorten medische zorg welke kosten met zich brengen voor ontvangers daarvan. In het handboek WWB is een verdere uitwerking van deze specifieke medische kostensoorten opgenomen. Voor kostensoorten waar hierna niet verder op in wordt gegaan is het in het handboek opgenomen beleid van toepassing.

6.1

Brillen

Budgettaire overwegingen zijn de reden geweest dat brillenglazen nog slechts in zeer bijzondere gevallen op grond van de Regeling zorgverzekering Hulpmiddelenzorg van de Zvw basisverzekering door Zorgverzekeraars worden vergoed. Dit betreft gevallen waarbij sprake is van (een beperkt aantal) bijzondere medische indicaties. Omdat er sprake is van budgettaire overwegingen binnen de Zvw zijn de kosten van aanschaf van een bril of daarmee vergelijkbare contactlenzen, waarvoor geen voorliggende voorziening in de vorm van de aanvullende verzekering bestaat, aan te merken als kosten in welke bijzondere bijstand verleend kan worden. Huidig beleid Voor de uitvoering is aansluiting gezocht bij de richtlijnen van de gemeente Arnhem. Deze richtlijnen zijn ingetrokken door de gemeente Arnhem. Verlening van bijzondere bijstand in de aanschafkosten van een bril / contactlenzen is op verschillende manieren mogelijk. Belangrijk is echter eenvoudige afhandeling van aanvragen, duidelijkheid voor de aanvragers, besparing van de bijstandsuitgaven, vermindering van de uitvoeringskosten. En dat is te realiseren door toepassing van richtprijzen / normbedragen voor de brillen (inclusief alle extra’s). Als uit de nota van de opticien blijkt dat een bril is aangeschaft kan tot verlening van bijzondere bijstand worden overgegaan. Een inhoudelijk langdurend onderzoek naar de noodzakelijke kosten per “extra” is niet meer nodig. Zowel organisatie als aanvrager is gebaat bij een eenvoudigere afhandelingsprocedure. Het zonder meer vaststellen of maximeren van de hoogte van de te verstrekken bijzondere bijstand op de toepasselijke richtprijzen / normbedragen is niet altijd toegestaan. Indien de belanghebbende de kosten van de betreffende noodzakelijke kosten niet kan voldoen uit bijstand ter hoogte van de gehanteerde richtprijzen / normbedragen, is het nodig om hiervan af te wijken (en tot een hoger bedrag bijzondere bijstand te verstrekken). Volgens de CRvB mag het college er namelijk niet zonder meer van uitgaan dat de noodzakelijke kosten in een individuele situatie overeenkomen met de richtprijzen / normbedragen. Dit zal vooral van toepassing zijn voor de brillenglazen waarbij de medische noodzaak maakt dat er niet gesproken kan worden over normale brillenglazen. Aanvullende verzekeringen Vrijwel alle Zorgverzekeraars verstrekken op basis van de aanvullende verzekering een vergoeding in de aanschafkosten van brillenglazen en of monturen of verstrekken via afspraken met opticiens een bril in natura. 6.1.1 Vast bedrag bijzondere bijstand voor brillen Zorgverzekeraars gebruiken allemaal maximale vergoedingen en vaste vervangingstermijnen. Dit is een geaccepteerde handelwijze. Het eerdere voorstel ten aanzien van het werken met richtprijzen is ook van toepassing op brillen. Kosten van brillen worden gevormd door de brillenglazen maar ook door het montuur. Beide kostensoorten zijn beïnvloedbaar door de gebruiker. De kosten van glazen zijn in mindere mate beïnvloedbaar zodat daarvoor een hogere maximumbedrag reëel is. In de regiogemeenten is de maximale bijzondere bijstand voor brillen tot stand gekomen door aansluiting te zoeken bij de IZA zorgverzekering. Deze is € 186.00 (zie hiervoor) Door de samenwerking met Menzis en het onderzoek naar de mogelijkheid om een gemeentelijk zorgpakket 31 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

aan te bieden via Menzis geniet het de voorkeur om voor het bijzondere bijstandsbeleid t.a.v. brillen aansluiting te zoeken bij Menzis. 6.1.2 Vast bedrag bijzondere bijstand voor brillen Zorgverzekeraars gebruiken allemaal maximale vergoedingen en vaste vervangingstermijnen. Dit is een geaccepteerde handelwijze. Het eerdere voorstel ten aanzien van het werken met richtprijzen is ook van toepassing op brillen. Kosten van brillen worden gevormd door de brillenglazen maar ook door het montuur. Beide kostensoorten zijn beïnvloedbaar door de gebruiker. De kosten van glazen zijn in mindere mate beïnvloedbaar zodat daarvoor een hoger maximum bedrag reëel is. In de regiogemeenten is de maximale bijzondere bijstand voor brillen tot stand gekomen door aansluiting te zoeken bij de IZA zorgverzekering. Deze is € 186.00. Door de samenwerking met Menzis en het onderzoek naar de mogelijkheid om een gemeentelijk zorgpakket aan te bieden via Menzis geniet het de voorkeur om voor het bijzondere bijstandsbeleid t.a.v. brillen aansluiting te zoeken bij Menzis. Menzis heeft, zoals vrijwel elke andere Zorgverzekeraar, in de eerste aanvullende verzekering een korting (of vergoeding) bij aanschaf bij bepaalde opticienketens opgenomen. Door rekening te houden met de voorliggende voorziening in de vorm van de bestaande voorliggende voorziening zijnde de aanvullende verzekering bedraagt de bijzondere bijstand maximaal het verschil tussen de vergoeding uit de aanvullende verzekering en de maximaal vastgestelde bijzondere bijstand ad € 200,-. Rekenvoorbeeld Maximale

Kosten bril

Basisver- Vergoeding Vergoeding Vergoeding Vergoeding Bijzondere totale zekering EV1 EV2 EV3 EV4 bijstand

vergoeding

Arrangement

€ 400,€ 400,€ 400,€ 400,-

100% of korting € 0,00 € 50, € 100.€ 200, -

€ 0, zonder ev

€ 200, -

€ 200.€ 150.€ 100, € 0, -

€ 200, € 200.€ 200.€ 200,

Eigen kosten Variabel van € 0,- tot max. € 200, € 200, € 200.€ 200, € 200, -

Beleidsregel: Bijzondere bijstand in kosten van bril 1. Normbedrag voor brillen vaststellen op maximaal € 200,- per 2 kalenderjaren. 2. Vergoeding op grond van de aanvullende verzekering in mindering brengen op de bijzondere bijstand. 6.1.3 Brillen met speciale glazen Brillen met bijzondere glazen brengen hogere kosten met zich. Dat blijkt ook uit de verschillende arrangementen voor multifocale, bifocale en variofocus glazen. Het huidige bijzondere bijstandsbeleid van de regiogemeenten voorziet in die extra kosten door middel van een vastgestelde hogere richtprijs voor brillen met speciale glazen. Zowel de basisverzekering als de samengestelde aanvullende pakketen van de diverse zorgverzekeraars kennen een dergelijke aparte regeling voor brillen met speciale glazen niet. Pas als er sprake is van zorginhoudelijke aspecten, van een sterkte van meer dan 10 dioptrieën of bij bijzondere individuele hulpvragen kent de Regeling zorgverzekering een vergoedingsgrond. De regiogemeenten hebben hun bijzondere bijstandsbeleid in afwijking daarvan vastgesteld. Tiel vergoedt o.a. bij een sterkte groter dan 4 dioptrieën (+/-) de extra kosten tot maximaal € 340,-. Neder-Betuwe gebruikt een richtbedrag van maximaal € 300,-- als er medische indicatie is of als optometrist opgeleide opticien de noodzaak van de bijzondere glazen heeft vastgesteld. De in de Zvw en aanvullende verzekeringen vastgelegde vergoedingsgrenzen / richtprijzen rechtvaardigen de vraag of het aan gemeenten is om "extra" bijzondere bijstand te verstrekken in deze kosten terwijl deze kosten in de voorliggende voorziening niet als zodanige "extra" kosten worden aangemerkt dat daar een vergoeding tegenover wordt gesteld. Het bijzondere bijstandsbeleid van de diverse gemeenten in het land is bijzonder divers. Het varieert van het niet verstrekken van bijzondere bijstand in extra kosten tot het verstrekken van bijzondere 32 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

bijstand tot het volledige bedrag van de extra kosten. Er wordt zowel uitgegaan van richtprijzen als van daadwerkelijke kosten. Zoals eerder aangegeven vereenvoudigt het gebruik van richtprijzen de uitvoering. In bijzondere situaties kan daar echter niet mee volstaan worden. De bijzondere omstandigheden dienen dan toch individueel beoordeeld te worden. Zo ook bij brillen met speciale glazen. Door het aanhouden van een ruimere richtprijs komt de inhoudelijke beoordeling van de bijzondere omstandigheden minder snel aan de orde. Dat komt dan toch wel weer ten goede van de uitvoering. Beleidsregel: Bijzondere bijstand voor brillen met speciale glazen. 1. Normbedrag voor brillen met speciale glazen vaststellen op maximaal € 300,- indien er sprake is van hogere kosten door bijzondere medische omstandigheden. 2. Bij hogere kosten medisch advies van de GGD/CIZ vragen. 3. Meerkosten (t.a.v. de lagere richtprijs) i.c. de noodzaak daarvan moet blijken /aangetoond worden door aanvrager. 4. Vervangingsperiode stellen op 2 jaar indien aan vervanging geen medische aspecten ten grondslag liggen. 5. Vergoeding o.g.v. de (aanvullende) verzekering in mindering brengen. 6.1.4 Contactlenzen De budgettaire overwegingen binnen de Zvw om geen vergoeding meer voor brillen te verstrekken treft eveneens de kosten voor contactlenzen. Evenals voor brillen geldt dat slechts op basis van zorginhoudelijke criteria een vergoeding in de kosten daarvan op grond van de regeling zorgverzekering wordt verstrekt als de aanschaf plaatsvindt binnen 12 maanden na een eerdere aanschaf daarvan (artikel 2.13 Regeling zorgverzekering). Veel gebruikers van contactlenzen doen dat om cosmetische redenen, d.w.z. zonder gegronde medische noodzaak. Om die reden kan volstaan worden met het verlenen van bijzondere bijstand tot de kosten van een vergelijkbare bril. In geval medische oorzaken het dragen van contactlenzen noodzakelijk maken kan verlening van bijzondere kosten in de werkelijke aanschafkosten van de lenzen en de periodieke kosten van de vloeistof verleend worden. Een medisch advies van de GGD/CIZ dient daaraan ten grondslag te liggen. Beleidsregel: Bijzondere bijstand voor medisch noodzakelijke contactlenzen 1. Bijzondere bijstand in de kosten van contactlenzen verlenen tot maximaal het bedrag aan bijzondere bijstand van een vergelijkbare bril, eenmaal per 2 jaar. 2. Bij vastgestelde medische noodzaak voor gebruik van contactlenzen en contactlenzenvloeistof bijzondere bijstand verlenen tot maximaal het bedrag aan bijzondere bijstand van een vergelijkbare bril met bijzondere glazen, eenmaal per 2 jaar. 3. Medische noodzaak dient te blijken uit een advies van de GGD/CIZ . 4. Vergoeding o.g.v. de (aanvullende) verzekering in mindering brengen. 6.1.5 Contactlenzenvloeistof De aan het gebruik van contactlenzen verbonden extra kosten, zoals die van de contactlenzenvloeistof, worden niet vergoedt op grond van de regeling zorgverzekering. Bij aanschaf van een bril zijn er alleen eenmalige kosten van aanschaf. Aanschaf en gebruik van contactlenzen brengt extra kosten met zich mee omdat deze vaker vervangen dienen te worden. Daarnaast worden extra kosten gemaakt door het gebruik van contactlenzenvloeistof. Deze extra kosten zijn te vermijden door aanschaf en gebruik van een bril en zijn daardoor ook niet noodzakelijk te noemen. De kosten van contactlenzenvloeistof komen niet voor bijzondere bijstand in aanmerking. Als uit voornoemd extern medisch advies blijkt dat het gebruik van contactlenzen medisch noodzakelijk is, kan ook bijzondere bijstand in de kosten van contactlenzenvloeistof verleend worden.


Beleidsregel: Geen bijzondere bijstand voor contactlenzen vloeistof 1. Bij algemeen gebruik van contactlenzen géén bijzondere bijstand verlenen voor de bijkomende kosten van contactlenzen vloeistof. 2. Bij gebruik van contactlenzen om medische redenen bijzondere bijstand in kosten van contactlenzenvloeistof verlenen. 3. Medische noodzaak dient te blijken uit een advies van de GGD/CIZ 4. Vergoeding o.g.v. de (aanvullende) verzekering in mindering brengen. 6.1.6 Ooglaserbehandeling Ooglaserbehandeling valt onder de medische terminologie refractiechirurgie. De kosten van de "nieuwe" techniek worden niet vergoedt op grond van Zvw / regeling zorgverzekering. De kosten zijn in vergelijking tot de kosten van een bril hoog. Medisch is nog niet aangetoond dat deze techniek langdurig de noodzaak van aanschaf van een bril voorkomt. Brillen en daarmee de vergoedingen die door de zorgverzekeraars in de kosten daarvan worden verstrekt zijn goede voorliggende voorzieningen.

6.2

Tandartskosten

Huidig beleid Voor de uitvoering is aansluiting gezocht bij de richtlijnen van de gemeente Arnhem. De AWBZ en Zvw vergoeden de medisch noodzakelijke geachte kosten die verband houden met medische of paramedische behandeling. Beide regelingen gelden samen in het kader van de WWB als een voorliggende voorziening die passend en toereikend is. Bijstandsverlening voor deze kosten is daarom in beginsel uitgesloten (artikel 15 lid 1 WWB). Ook bij tandartskosten geldt dat, als in het kader van de AWBZ en Zvw op grond van een bewuste beslissing over de noodzakelijkheid van een voorziening de keuze is gemaakt om één of meer kostensoorten niet in de voorziening op te nemen of de voorziening in een bepaalde situatie niet noodzakelijk te achten, de WWB zich bij die keuze dient aan te sluiten. Dit betekent in het algemeen dat kostensoorten die niet op grond van de Zvw of AWBZ worden vergoed ook niet in aanmerking komen voor bijzondere bijstand krachtens artikel 35 lid 1 WWB. Met ingang van 1 januari 2004 is de aanspraak op tandheelkundige hulp beperkt. De jaarlijkse controle, de röntgenfoto's en het trekken van tanden en kiezen zijn verdwenen uit het basispakket. Voor lichamelijk en geestelijk gehandicapten en mensen met ernstige tandheelkundige afwijkingen blijft de vergoeding wel in het basispakket. Uit de toelichting bij deze wijzigingen kan worden afgeleid dat bovenstaande beperking van de aanspraak op tandheelkundige hulp is ingegeven door budgettaire redenen. Dit geeft het college op grond van artikel 35 lid 1 WWB de mogelijkheid om bijzondere bijstand te verlenen voor de sinds 1 januari 2004 niet langer op grond van de huidige Zvw vergoedde kosten van tandheelkundige hulp. Om deel te kunnen nemen aan de door de gemeente aangeboden collectieve zorgverzekering is men verplicht zowel een gewone aanvullende verzekering als een verzekering voor tandheelkundige zorg af te sluiten. Een uitzondering daarvoor geldt voor mensen met een uitneembare volledige prothetische voorziening voor de boven- en/of de onderkaak. Die mensen kunnen volstaan met een gewone aanvullende verzekering. Voor de bepaling van de noodzakelijkheid van de kosten kan aangesloten worden bij artikel 2.7. van het Besluit Zorgverzekering. Komt de kostensoort daarin niet voor of is de vergoeding op nihil gesteld, dan wordt die kostensoort niet als noodzakelijke kosten als bedoeld in artikel 35 lid 1 WWB aangemerkt. Voor de kosten van kronen, bruggen en orthodontie voor volwassenen wordt om de reden geen bijstand verleend. De eigen bijdrage verschuldigd voor een uitneembare volledige prothetische voorziening voor de boven- en/of de onderkaak komt in beginsel voor bijzondere bijstand in aanmerking. Dit is het besluit Zorgverzekering afzonderlijk geregeld. Bij kosten die gewoonlijk niet noodzakelijk worden geacht doch die door zeer bijzondere omstandigheden zijn ontstaan dient een incidentele beoordeling betreffende de medische noodzaak plaats te vinden door een onafhankelijke deskundige (bijvoorbeeld het CIZ).


Kronen Kosten van kronen worden op grond van de eerste aanvullende tandartsverzekering niet vergoedt. O.g.v. de tweede en derde aanvullende verzekering wordt wel een vergoeding verstrekt van resp. € 125,- en € 200,- per element met een maximum van 3 elementen per jaar. In de uitvoeringspraktijk wordt advies aan het CIZ gevraagd om de noodzaak van de kosten van kronen bevestigd te krijgen. Het CIZ beoordeelt de noodzaak van aanschaf van de kroon en de door de tandarts geoffreerde kosten. Er is geen medische noodzaak om kronen te plaatsen. Als die er wel zou zijn zou een vergoeding op grond van de Zvw verstrekt worden. Door de kosten van kronen ook in aanmerking te laten komen voor bijzondere bijstand is het niet nodig om een advies bij het CIZ te vragen. Voorgesteld wordt derhalve om de kosten van kronen aan te merken als bijzondere kosten in welke bijzondere bijstand verleend kan worden binnen het maximum bedrag aan kosten dat voor bijzondere bijstand in aanmerking komt. Maximering bijzondere bijstand Gelet op de hoge kosten die tandheelkundige hulp met zich mee kunnen brengen is het wenselijk om aan de verlening van bijzondere bijstand in deze kosten een maximum te verbinden. Voorgesteld wordt om aansluiting te zoeken bij het bedrag dat door Menzis o.g.v. de gemeentelijke zorgpakketten vergoedt. Dat bedrag is € 350, - per kalenderjaar. Deze maximering draagt bij aan de beperking van de uitgaven bijzondere bijstand zonder dat belanghebbenden daar direct door getroffen worden. Deze kan immers altijd in overleg met de tandarts bepalen in welke mate en welke vorm een behandeling plaats zal vinden. De fiscale regeling BU en TBU gelden ook (nog) voor kosten van tandheelkundige zorg die niet via verzekering of bijzondere bijstand voor vergoeding in aanmerking zijn gekomen. Ingaande 01-01-2008 wordt het basispakket voor de tandheelkunde verruimd. Personen tot 22 jaar komen voor vergoeding van de basisbehandelingen in aanmerking Beleidsregel: Bijzondere bijstand tandartskosten 1. Bijzondere bijstand in kosten van tandheelkundige zorg verlenen als belanghebbende(n) de Zvw basisverzekering, een aanvullende zorgverzekering en een tandzorgverzekering hebben. 2. Als belanghebbende géén aanvullende tandzorgverzekering heeft en wél een uitneembare volledige prothetische voorziening voor de boven- en/of de onderkaak bijzondere bijstand in de kosten van de eigen bijdrage verschuldigd voor deze uitneembare volledige prothetische voorziening voor de boven- en/of de onderkaak verlenen tot het bedrag dat op grond van artikel 2.7 lid 6 Besluit Zorgverzekering verschuldigd is (€ 90,- of 25% van de kosten jan.2007). 3. Bijzondere bijstand maximeren tot een bedrag van € 350.- per persoon per kalenderjaar.

6.3

Hoortoestellen

Huidig beleid Voor de uitvoering is aansluiting gezocht bij de richtlijnen van de gemeente Arnhem. Eerder in deze nota is voorgesteld om terughoudend te zijn met buitenwettelijk beleid. Deze en de aansluitende paragrafen betreffen voorstellen om buitenwettelijk beleid vast te stellen. De aanschaf en vervangingskosten van hoortoestellen zijn aanzienlijk. Op grond van het Besluit Zorgverzekering en de Regeling zorgverzekering (hulpmiddelenzorg) bestaat recht op een vergoeding in de aanschafkosten van gehoorhulpmiddelen zoals hoortoestellen. Een verzekerde van 16 jaar of ouder is in de volgende gevallen een eigen bijdrage verschuldigd bij de aanschaf van een hulpmiddel − de aanschafkosten zijn hoger dan € 476,00 en er is sprake van een eerste aanschaf of vervanging na 5 tot 6 jaar na de vorige verstrekking. − de aanschafkosten zijn hoger dan € 566,50 en er is sprake van een vervanging na 6 tot 7 jaar na de vorige verstrekking. − de aanschafkosten zijn hoger dan € 657,50 en er is sprake van een vervanging na 7 jaar na de vorige verstrekking. De eventuele meerkosten van de aanschaf is de verzekerde als eigen bijdrage verschuldigd. 35 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

In het handboek WWB wordt door Schulinck nadrukkelijk vermeld dat in de aanschaf en vervangingskosten van hoortoestellen binnen de kaders van de WWB géén bijzondere bijstand verstrekt kan worden. Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de vergoeding voor hoortoestellen is gebleken dat het geen budgettaire overweging is geweest om de bijdrage uit de Zorgverzekering te maximeren. Schulinck is van mening dat de Zvw een passende en toereikende voorziening is. Bijstandsverlening voor deze kosten is daarom in beginsel uitgesloten (artikel 15 lid 1 WWB). Zeer veel andere gemeenten verlenen toch bijzondere bijstand in de meerkosten. Dat doen zij op basis van geformuleerd buitenwettelijk beleid. In de jurisprudentie is geen enkele uitspraak betreffende bijzondere bijstand kosten hoortoestellen aangetroffen. Dat is verklaarbaar uit het feit dat gemeenten met het buitenwettelijk beleid aanvrager vrijwel altijd tegemoetkomen in hun verzoek om bijzondere bijstand in de kosten van hoortoestellen. Aanschaf van een hoortoestel vindt plaats op advies van een KNO specialist, audicien of een audioloog. Hoortoestellen kunnen aangeschaft worden bij diverse winkels. Naast de gespecialiseerde audiciens hebben ook enkele van oorsprong opticienketens zich op de markt voor hoortoestellen gericht. Enkele bekende namen zijn Schoonenberg (landelijk), Specsavers (vanaf 2007 landelijk), Hans Anders (landelijk), Beter Horen (landelijk) en Stufkens (Tiel). Aanschafkosten van een hoortoestel zijn mede afhankelijk van de keuze van de gebruiker zelf. Er zijn hoortoestellen verkrijgbaar waarvan de kosten niet meer bedragen dan de Zvw bijdrage. Over het algemeen zijn deze goedkopere hoortoestellen wat eenvoudiger, en hebben ze minder extra mogelijkheden dan duurdere hoortoestellen. Voldoet een goedkoper hoortoestel niet door de persoonlijke situatie of als men een luxer hoortoestel wil, dan kan een duurder toestel aangeschaft worden. De aanschafkosten variëren niet alleen per soort hoortoestel maar vooral ook leverancier. Zowel Hans Anders als Schoonenberg adverteren met de mededeling dat ze 'gratis' digitale hoortoestellen leveren, dat wil zeggen na aftrek van de standaardvergoeding van de zorgverzekeraar. Zie hebben een overeenkomst met alle zorgverzekeraars betreffende de declaratie van de vergoeding. Prijsvergelijk (bron Internet) tussen de diverse leveranciers wijst uit dat de kosten kunnen oplopen tot ruim € 1.100,, na aftrek van de standaardvergoeding. Zowel Hans Anders als Schoonenberg hebben een vestiging in Tiel. Mensen die een hoortoestel aan moeten schaffen kunnen in principe een 'gratis' hoortoestel krijgen. Aanvullende zorgverzekering Elke zorgverzekeraar heeft in (een van) de aanvullende verzekeringen een vergoeding voor hoortoestellen opgenomen. Menzis vergoedt o.g.v. de aanvullende pakketten Extraverzorgd 1, 2, 3 en 4 resp. € 100,-, € 200, € 300,- en € 500,- per hoortoestel. Uitgesloten van vergoeding zijn onderhoudscontracten, batterijen, schoonmaaksetjes en afstandbediening. Keuzemogelijkheden − Zvw aanmerken als passende en toereikende passende voorliggende voorziening. − Bijzondere bijstand in de volledige kosten van de eigen bijdrage bij aanschaf van een hoortoestelverlening. na aftrek aanvullende verzekering. − Bijzondere bijstand in een deel van de kosten van de eigen bijdrage bij aanschaf van een hoortoestelverlening. na aftrek aanvullende verzekering. Hoogte bijzondere bijstand koppelen aan hoogte aanvullende verzekering. Het kunnen horen draagt bij in sociale participatie en het voorkomen van een sociaal isolement. Slechthorendheid en doofheid komen in meerdere mate voor bij senioren. Dat is ook een groep mensen die door andere omstandigheden wat sneller in een sociaal isolement terecht kunnen komen. Maatschappelijke participatie is een belangrijk thema in het sociale beleid van Tiel. Vanuit dat oogpunt wordt voorgesteld om bij kosten van hoortoestellen af te wijken van het principe om géén buitenwettelijk beleid te gaan voeren. Een 'gratis' hoortoestel is te krijgen. Belanghebbenden hebben zelf de mogelijk om de aanschafkosten te beïnvloeden door te kiezen voor een eenvoudig of een lux(-er) hoortoestel. Dat is hun eigen 36 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

verantwoordelijkheid. Gelet op die verantwoordelijkheid wordt voorgesteld om de bijzondere bijstand te beperken tot een deel van de aanschafkosten. De keuze voor luxe komt dan voor rekening van de belanghebbende zelf. 6.3.1 Vast bedrag bijzondere bijstand voor hoortoestellen Omdat de kosten van het hoortoestel min of meer beïnvloedbaar zijn geniet het de voorkeur om ook bij de verlening van bijzondere bijstand in de kosten van hoortoestellen, net als bij brillen, gebruik te maken van een richtprijs. Door de samenwerking met Menzis en het onderzoek naar de mogelijkheid om een gemeentelijk zorgpakket aan te bieden via Menzis geniet het de voorkeur om voor het bijzondere bijstandsbeleid t.a.v. hoortoestellen aansluiting te zoeken bij Menzis. Het Garant Midden Pakket is een gemeentelijk zorgpakket dat Menzis heeft samengesteld in overleg met een aantal gemeenten rond Arnhem. Ook Arnhem zelf biedt dit pakket aan. De vergoeding uit het Garant Midden Pakket bedraagt maximaal € 150,- per hoortoestel. Op deze vergoeding wordt, in tegenstelling tot dat wat bij brillen wel het geval is, de vergoeding o.g.v. de aanvullende verzekering niet in mindering gebracht. Rekenvoorbeeld Kosten hoortoestel Arrangement € 800,€ 800,€ 800,€ 800,-

BasisverMaximale zekering Vergoeding Vergoeding Vergoeding Vergoeding Bijzondere totale

EV1

100% € 476,€ 476,€ 476,€ 476,-

EV2

EV3

EV4

bijstand

500, -

0, 150, 124.24, 0, -

100, 200, 300.-

vergoeding 0, 726, 800.800, 800, -

Eigen kosten € 0,74, 0.0, 0, -

Beleidsregel: Bijzondere bijstand in kosten van hoortoestellen 1. Bijzondere bijstand in de kosten van hoortoestellen verlenen tot een bedrag van maximaal € 150,per hoortoestel. 2. Maximumbedrag jaarlijks aanpassen aan ontwikkelingen gemeentelijk zorgpakket. 3. Voor de beoordeling van de gebruiksduur van hoortoestellen wordt aangesloten bij de termijnen genoemd in de Zvw. 4. Vergoeding o.g.v. de aanvullende verzekering niet in mindering brengen op bijzondere bijstand Het gaat hierbij alleen om kosten van hoortoestellen. Kosten van aanverwante artikelen zoals onderhoudscontracten, schoonmaaksetjes en afstandbediening komen op grond van deze beleidsregel niet in aanmerking voor bijzondere bijstand. 6.3.2 Kosten van batterijen voor hoortoestellen Kosten van hoortoestellen worden noodzakelijk gevonden. Ook de kosten van batterijen voor hoortoestellen zijn aan te merken als noodzakelijke kosten. Gebruiksduur van batterijen is beperkt. In het belang van belanghebbende en de uitvoering is het wenselijk om eenmaal per jaar bijzondere bijstand in de aanschafkosten te verlenen. Op verzoek van de gemeente dienen belanghebbenden de aanschafnota's te overleggen. Voorgesteld wordt om voor de bepaling van de hoogte van de bijzondere bijstand eveneens aansluiting te zoeken bij het Garant middenpakket. De vergoeding volgens dit pakket bedraagt € 35,per jaar.

Beleidsvoorstel: Bijzondere bijstand in kosten van batterijen voor hoortoestellen Bijzondere bijstand in de kosten van batterijen voor hoortoestellen verlenen tot een bedrag van € 35.per gebruiksjaar.


6.4

Overige medische kosten

Alarmeringsapparatuur Het verstrekken van persoonlijke alarmeringsapparatuur voor lichamelijk gehandicapten bij medische indicatie (indien de lichamelijk gehandicapte een verhoogde risicosituatie verkeert) valt onder de basis zorgverzekering en is geregeld in de regeling zorgverzekering. Het aanvragen van dit hulpmiddel kan via de Zorgcentrale. De installatie- en abonnementskosten zijn afhankelijk van de indicatie. Deze kosten komen meestal voor eigen rekening. Deze kosten komen voor bijzondere bijstand in aanmerking. Alternatieve geneeswijze Voor de behandeling van medische klachten is de reguliere geneeskunde de aangewezen weg. Alternatieve geneeskunde wordt, voor zover dit niet is opgenomen in de Zorgverzekeringswet, niet noodzakelijk geacht. De kosten daarvan komen niet in aanmerking voor verlening van bijzondere bijstand. Als vanwege een geldige reden geen gebruik is gemaakt van een voorliggende voorziening én een reguliere geneeswijze behandelingswijze geen genezing biedt én de behandeling medisch noodzakelijk is én een geregistreerde arts de behandeling verricht kunnen de kosten toch aangemerkt worden als noodzakelijke kosten. Verlening van individuele bijzondere bijstand is dan mogelijk. Onder het hiervoor genoemde "geldige reden" wordt verstaan een medische reden. Bij de beoordeling van de noodzaak van deze kosten is een advies van het CIZ onontbeerlijk. Dieetkosten In beginsel behoren die dieetkosten, die de normale voedingskosten niet of niet in belangrijke mate overtreffen, tot de algemene noodzakelijk kosten die uit de algemene middelen bestreden dienen te worden. Dat houdt in dat normaliter geen bijzondere bijstand kan worden verstrekt voor dieetkosten, tenzij het een dieet betreft, dat in belangrijke mate kostenverhogend is t.o.v. reguliere voeding. Een voorgeschreven dieet hoeft in beginsel niet te leiden tot meerkosten. Medisch advies over de noodzaak en de kosten van een dieet dient gevraagd te worden aan het CIZ. Medicijnen / geneesmiddelen Door het Geneesmiddelenvergoedingensysteem (GVS) wordt bepaald welke geneesmiddelen door de zorgverzekeraar worden vergoed. Als een geneesmiddel niet onder het GVS valt, is daarvoor meestal een alternatief geneesmiddel te vinden dat er wel onder valt. Als voor geneesmiddelen die onder het GVS vallen een eigen bijdrage verschuldigd is, kan bijzondere bijstand in de kosten van de eigen bijdrage verleend worden. Er bestaat geen recht op bijzondere bijstand voor kosten van geneesmiddelen die niet onder de GVS vallen. Orthopedisch schoeisel / orthopedische steunzolen Voor de eigen bijdrage dien met moet betalen bij de aanschaf van (semi) orthopedisch schoeisel kan bijzondere bijstand worden verleend. Omdat iedereen schoenen dient aan te schaffen wordt van de eigen bijdrage, naast de vergoeding(en) uit –aanvullende- verzekering(en), een bedrag afgetrokken dat bespaart wordt omdat geen gewoon schoeisel aangeschaft hoeft te worden. Voor de bepaling van dat bedrag wordt aansluiting gezocht bij het bedrag dat het Nibud heeft vastgesteld als aanschafprijs van gewone schoenen. Het bedrag dat na aftrek van beide bedragen voor rekening van de aanvrager blijft komt voor bijzondere bijstand in aanmerking. De kosten van orthopedische steunzolen worden vergoedt tot het bedrag dat na aftrek van de vergoeding o.g.v. de aanvullende verzekering voor eigen rekening blijft. Pedicure Vooral bij chronisch zieken, gehandicapten en ouderen (70-plussers) kan periodieke behandeling door een pedicure medisch noodzakelijk zijn indien ook de gezondheidssituatie niet goed is. Er is dan geen CIZ advies nodig. Indien de cliënt nota's, betaalbewijzen of een verklaring van een medisch specialist heeft overgelegd kan de medische noodzaak worden vastgesteld. Bij twijfel of bijzondere omstandigheden kan de medische noodzaak worden vastgesteld met een CIZ advies. Als de medische noodzakelijkheid is vastgesteld kunnen de kosten worden vergoed. Bij aanvraag of periodiek heronderzoek dient de afsprakenkaart overgelegd te worden om de frequentie te kunnen vaststellen. Als er sprake is van incidentele behandelingskosten is verlening van bijstand niet mogelijk omdat deze dan behoren tot de algemene bestaanskosten.


Podotherapie / podotherapeutische hulpmiddelen Bij behandeling door een, door de zorgverzekeraar erkende, podotherapeut is het mogelijk dat de zorgverzekeraar de kosten van behandeling en onderzoek gedeeltelijk vergoedt uit de aanvullende verzekering. De behandeling moet dan echter van te voren zijn aangevraagd en goedgekeurd. Als dat het geval is kan bijzondere bijstand verleend worden in de eigen bijdrage die in rekening wordt gebracht. Psychologische zorg Vanaf 01-01-2008 worden de kosten van psychologische zorg op grond van de Zvw vergoedt. In de ste 1 8 behandelingen is een eigen bijdrage per behandeling verschuldigd. Bijzondere bijstand kan verleend worden in de kosten van die eigen bijdrage indien geen vergoeding op grond van de aanvullende verzekering wordt ontvangen. Als de volledige kosten na verloop van tijd niet meer op grond van de voorliggende voorziening (Zvw) worden vergoedt bestaat ook geen recht meer op bijzondere bijstand. Personenalarmeringssysteem Belanghebbenden kunnen om medische en sociale redenen aangesloten worden op een personenalarmeringssysteem. Dat wordt verzorgd door de St. Thuiszorg en algemeen maatschappelijk werk Rivierenland i.c. Kruiswerkservice Rivierenland. Kruiswerkservice Rivierenland regelt alle aanvragen voor de sociale indicatie en de medische aanvragen van zorgverzekeraar Menzis. De beoordeling van Kruiswerkservice namens Menzis of rechtstreeks van een andere zorgverzekeraar aangaande de noodzakelijkheid wordt als voldoende indicatie beschouwd. Als er sprake is van medische redenen, dan komt de eigen bijdrage in aansluitkosten en abonnement voor vergoeding via de bijzondere bijstand in aanmerking. Rekening gehouden dient te worden met de voorliggende voorzieningen. Vervoer van en naar ziekenhuis Kosten van vervoer van en naar het ziekenhuis worden o.g.v. de Zorgverzekeringswet alleen nog vergoed als er sprake is van liggend vervoer. Uitzondering is gemaakt voor nierdialysepatiënten, radiotherapie- en chemokuurpatiënten, visueel gehandicapten en rolstoelgebruikers. Belanghebbenden dienen een eigen bijdrage te voldoen. In die kosten kan bijzondere bijstand worden verleend.

6.5

Eigen bijdragen Wet maatschappelijke ondersteuning

Door de invoering van de WMO krijgen gebruikers van WMO voorzieningen te maken met meer eigen bijdragen, een eigen aandeel en besparingsbijdragen. Deze kosten vloeien voort uit het Besluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Tiel. Bij bepaling van de inkomenscriteria volgens dit besluit is ook gekeken naar de inkomensbepalingen zoals die gelden bij de WWB. Toch zal het voor komen dat mensen met een minimuminkomen een eigen bijdrage in bepaalde kosten opgelegd krijgen. Dat is het zogenaamde vaste deel. Deze kosten zijn, zo kan in het algemeen gesteld worden, aan te merken als kosten die door bijzondere omstandigheden worden veroorzaakt. Mensen kunnen dan ook een beroep doen op bijzondere bijstand om deze kosten te voldoen. Een inkomensafhankelijke WMO bijdrage wordt opgelegd bij een inkomen dat meer bedraagt dan 120% van het relevante sociale minimum. Het relevante sociaal minimum wordt afgeleid van het belastbaar verzamelinkomen. Bij bijstand wordt voor de vaststelling van het draagkrachtloos inkomen tot 110% uitgegaan van het netto inkomen. Ondanks de verschillende inkomensbegrippen en soorten wordt er vanuit gegaan dat de mensen waar het gemeentelijke minimabeleid zich op richt alleen te maken krijgen met de vaste eigen bijdrage. In voorkomende gevallen kan bijzondere bijstand verleend worden in het vaste deel van de eigen bijdrage. 6.5.1 Kosten van hulp bij het huishouden Personen die een beroep doen op huishoudelijke verzorging zijn een eigen bijdrage verschuldigd. Indicatie voor de huishoudelijke verzorging wordt gesteld door het CIZ of door de gemeente. Deze indicatie is voldoende om de noodzaak daarvan aan te nemen. De verschuldigde inkomensafhankelijke eigen bijdrage wordt berekend door het Centraal Administratiekantoor bijzondere zorgkosten (CAK-bz) te 's Gravenhage en door hen in rekening gebracht bij de gebruikers. De bijdrage wordt berekend aan de hand van het belastbare inkomen in het jaar min 2. D.w.z. bij een bijdrage in 2007 wordt uitgegaan van het belastbare inkomen over het jaar 2005. Het belastbare inkomen is een ander inkomen dat bij de berekening van bijzondere bijstand 39 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

wordt gehanteerd. Deze eigen bijdrage voor extramurale AWBZ-zorg, zoals dat voor 01-01-2007 bekend stond, komt voor verlening van bijzondere bijstand in aanmerking. Gebruikers zijn altijd een minimumbijdrage verschuldigd. Gebruik wordt gemaakt van tabellen. Als het laagste eigen bijdrage bedrag in rekening wordt gebracht, staat vast dat de gebruiker een minimuminkomen heeft (gehad). Dat wordt als uitgangspunt gebruikt bij de vaststelling van het recht op bijzondere bijstand. De kosten van huishoudelijke verzorging zijn aan te merken als kosten die ontstaan zijn door bijzondere omstandigheden. De hoogte van de kosten wordt bepaald volgens de eigen bijdrage regeling WMO en het inkomen van belanghebbende. Bij afhandeling van aanvragen bijzondere bijstand dient aandacht te bestaan voor de juistheid van de eigen bijdrage in relatie tot het inkomen van het moment van aanvragen. Het kan zijn dat het huidige inkomen afwijkt van het inkomen dat het CAK-bz heeft gebruikt bij de vaststelling van de eigen bijdrage. Belanghebbende kan het CAK-bz verzoeken om het peiljaar te verleggen. De zogenoemde peiljaarverlegging kan plaatsvinden als het verwachte verzamelinkomen in het zorgjaar ten opzichte van het peiljaar € 1.816,- (2007) of meer gedaald is. Peiljaarverlegging is aan te merken als een voorliggende voorziening. Belanghebbende dient dan zelf het verwachte verzamelinkomen van het zorgjaar aangeven. Door het CAK-bz wordt de eigen bijdrage in rekening gebracht per periode van 4 weken achteraf. De betalingssystematiek van de bijzondere bijstand is gericht op betaling van maandbedragen. Voor de uitvoering is het wenselijk om bij verlening van bijzondere bijstand de omrekening naar een maandbedrag toe te passen en over te gaan tot maandelijkse betalingen. Vooral bij ouderen staat vaak vast dat de huishoudelijke verzorging langdurig noodzakelijk is. In situaties waarin dat vaststaat, is het niet nodig dat de belanghebbende elke 4 weken aantoont dat kosten zijn gemaakt i.c. een rekening overlegt. Voor de duur van de bijstandsverlening kan aansluiting gezocht worden bij de indicatiestelling daarvoor door de productgroep Wmo. In de Wmo beschikking is die termijn opgenomen. Zowel aanvragers als uitvoerders zijn gebaat bij soepele uitvoering. Dit wordt o.a. bereikt door de aantoonplicht te versoepelen en de betaling van bijstand mogelijk te laten zijn zonder maandelijkse overlegging van de rekeningen. Beleidsregel: Hulp bij het huishouden 1. Bijzondere bijstand in de kosten van de door het CAK bz vastgestelde eigen bijdrage voor hulp bij het huishouden verlenen. 2. Bij vastgestelde langdurige zorg bijzondere bijstand aansluiten bij de indicatietermijn voor hulp bij het huishouden en deze betaalbaar stellen zonder maandelijkse aantoonplicht. 3. Afhankelijk van de financiële omstandigheden (geen schulden) bijzondere bijstand uitbetalen per maand, 3 maanden of als bedrag (maximaal 12 maanden) ineens. 4. Steekproefsgewijze controle achteraf. Het CAK legt eigen bijdragen huishoudelijke verzorging op in het kader van de WMO. WMO huishoudelijke verzorging is een gemeentelijke taak. Uitvoering van de bijzondere bijstand is ook een gemeentelijke taak. Aandacht bestaat voor de vraag of t.a.v. mensen met een minimuminkomen ook andere systematiek van het opleggen van een eigen bijdrage gehanteerd kan worden, zoals "interne verrekening WMO – bijzondere bijstand of CAK-bz af laten zien van het opleggen van een bijdrage. Binnen de WMO wordt gewerkt met persoonsgebonden budgetten (PGBw). Betaling van bijzondere bijstand per 3 maanden of per jaar lijkt op het betalingssysteem van de PGB. 6.5.2 Eigen bijdragen woonvoorzieningen De eigen bijdrage is alleen verschuldigd als de woonvoorziening in eigendom wordt verstrekt. Huurders zijn geen eigen bijdrage verschuldigd omdat zij geen eigenaar van de woning zijn. Bij eigen bijdragen WMO gerelateerd aan woningaanpassingen zal het vermogen in de woning een rol spelen bij de draagkrachtbepaling. Woonvoorzieningen met een aanschafwaarde lager dan € 45,- komen niet in aanmerking voor een WMO vergoeding. Het betreft hier voorzieningen zoals een standaard handgreep of een beugel. Deze voorzieningen zijn verkrijgbaar bij verschillende “doe-het-zelf”-zaken. Hiervoor is gekozen omwille van de kostenbeheersing. Met als doel om gemeentelijke regelgeving enigszins op elkaar af te stemmen wordt voorgesteld om deze lijn ook te volgen binnen de uitvoering WWB bijzondere bijstand. In situaties van klaarblijkelijke 40 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

hardheid, zoals samenloop van diverse kosten, moet het wel mogelijk blijven om bijzondere bijstand te verlenen. Beleidsregel: Eigen bijdrage WMO woningaanpassing 1. Geen bijzondere bijstand in kosten van een woningaanpassing verlenen als daarvoor op grond van de Besluit maatschappelijke ondersteuning geen recht op een WMO vergoeding bestaat. 2. Draagkrachtregels toepassen bij verzoeken om bijzondere bijstand in kosten van woningaanpassing bij eigen woningbezit. 6.5.3 Eigen bijdragen vervoersvoorzieningen Het Besluit maatschappelijke ondersteuning voorziet in de verstrekkingen van tegemoetkomingen voor het lokaal verplaatsen per vervoermiddel. De vervoersvergoedingen en de standpunten rondom eigen bijdragen, eigen aandelen, de besparingsbijdrage en de hoogte van de pgb zijn ingekaderd volgens de algemene uitgangspunten van de gemeentelijke zorgplicht. In de vervoersbehoefte m.b.t. zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie van inwoners wordt daarmee voldoende voorzien. De WMO is daarom aan te merken als een passende en toereikende voorliggende voorziening voor de WWB. Beleidsregel: Kosten WMO vervoersvoorzieningen WMO vervoersvoorzieningen m.b.t. zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie aanmerken als passende en toereikende voorliggende voorziening


7

Duurzame gebruiksgoederen en inrichtingskosten

In artikel 51 WWB is de verlening van bijzondere bijstand in de kosten van duurzame gebruiksgoederen geregeld. Het artikel geeft de vorm en de volgorde van verlening van bijstand aan. − Geldlening − Borgtocht − Bedrag om niet. Voor bekostiging van specifieke uitgaven is in artikel 5 onder f WWB bepaald dat een beroep gedaan dient te worden op een voorliggende voorziening, Een voorliggende voorziening als het gaat om een geldlening is een kredietverstrekkende instantie. Huidig beleid Bijstand voor duurzame gebruiksgoederen wordt verstrekt in de vorm van een geldlening. Verstrekking kan alleen maar wanneer het niet mogelijk is voor de kosten een lening af te sluiten bij de stadsbank.

7.1

Duurzame gebruiksgoederen en overige inrichtingskosten

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen de kosten voor duurzame gebruiksgoederen en overige inrichtingskosten. Met overige inrichtingskosten worden de kosten van inrichting bedoeld die niet zien op duurzame gebruiksgoederen, zoals verf en behang. Het onderscheid is van belang voor de vorm waarin de bijzondere bijstand kan worden verstrekt. Het gaat hierbij niet om bijzondere bijstand die aan langdurige minima op grond van de witgoedregeling kan worden verleend. 7.1.1 Duurzame gebruiksgoederen Bijzondere bijstand wordt in beginsel om niet verleend (artikel 48 lid 1 WWB). In afwijking hiervan bepaalt artikel 51 lid 1 WWB dat bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen kan worden gegeven in de vorm van een geldlening, borgtocht of als een bedrag om niet. Voor wat betreft de vorm van de bijzondere bijstand geldt de volgende voorkeur: 1. borgtocht bij een geldlening via de normale kredietverlenende instanties als vaststaat dat, zonder optreden van de bijstand als borg, de lening door de kredietverlenende instelling niet zal worden verstrekt; 2. leenbijstand 3. bijstand om niet De wetgever acht deze volgorde aangewezen omdat ook de aanschaf, vervanging of reparatie van gebruiksgoederen met een duurzaam karakter tot de algemeen voorkomende noodzakelijke kosten van het bestaan behoren. Doet zich evenwel de bijzondere situatie voor, dat bijvoorbeeld een dergelijk goed aan vervanging toe is, terwijl belanghebbende nog niet voldoende heeft gereserveerd, dan ligt het voor de hand dat de dan te verstrekken bijzondere bijstand, mede gezien het duurzame karakter van het goed, de vorm heeft van een geldlening. Wel dient vast te staan dat de belanghebbende de benodigde geldlening niet kan krijgen via de normale kredietverlenende instanties. Een lening bij een kredietverlenende instantie geldt immers als voorliggende voorziening. Er bestaat slechts aanleiding voor het verlenen van borgtocht, indien vaststaat dat de lening, zonder optreden van de bijstand als borg, niet zal worden verstrekt. Dit volgt uit de toelichting op artikel 51 WWB. De hoogte van de te verstrekken bijzondere bijstand wordt in redelijkheid bepaald aan de hand van de richtprijzen zoals die zijn vermeld in de Nibud-prijzengids. Indien de belanghebbende de kosten van de betreffende goederen niet in redelijkheid kan voldoen uit bijstand ter hoogte van de richtprijzen is het nodig om hiervan af te wijken. In de Nibud-prijzengids worden normen van vermeld van duurzame gebruiksgoederen per stuk en voor complete woninginrichtingen. Bij complete woninginrichtingen worden de normen naar grootte van het huishouden aangegeven. In de uitvoeringspraktijk is gebleken dat de Nibud-normen t.a.v. de kosten van woninginrichting relatief hoog liggen. Gebleken is dat inrichting met een percentage van 75% van de aangegeven norm de inrichting op heel behoorlijke wijze kan plaatsvinden. Bij een complete woninginrichting kan daarom uitgegaan worden van noodzakelijke kosten tot een bedrag van maximaal 75% van de in tabel 17 van de Nibud-prijzengids genoemde bedragen. 42 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

Op deze voor bijstand in aanmerking komende kosten wordt de (eventueel) aanwezige draagkracht, in overeenstemming met de regels in mindering gebracht. Als bijzondere bijstand verleend wordt kan dit geheel of gedeeltelijk direct worden betaald aan de leverancier van de goederen. Dit om te voorkomen dat de bijstand aan andere zaken wordt besteed of dat het een negatief banksaldo aanvult zonder dat de belanghebbende de bijstand voor bedoelde kosten kan aanwenden. Echter de eigen verantwoordelijkheid van de aanvrager staat voorop. Aan de bijstand wordt een bestedingsverplichting verbonden en de verplichting om betalingsbewijzen te overleggen. Specifieke verplichtingen kunnen ook worden opgelegd indien de bijstand wordt verleend in de vorm van een geldlening of borgtocht. 7.1.2 Overige inrichtingskosten en verhuiskosten Artikel 51 lid 1 WWB is niet van toepassing op inrichtingskosten die niet aan te merken zijn als duurzame gebruiksgoederen. Bijzondere bijstand in die kosten dient in principe 'om niet' verleend te worden. Voorbeelden daarvan zijn kosten van verf en behang en verhuiskosten. Bij de beoordeling van het recht op bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen dient naast de noodzakelijkheid ook de (on)mogelijkheid van reservering voor deze kosten aan de orde te komen. Beleidsregel: Bijzondere bijstand in kosten van duurzame gebruiksgoederen en overige inrichtingskosten 1. Bij de beoordeling van het recht en de vorm van bijstand de navolgende volgorde aanhouden 2. Lening bij een kredietverlenende instantie (vb Stadsbank Arnhem) aanmerken als voorliggende voorziening bij de aanschaf of vervanging van duurzame goederen. 3. Bijzondere bijstand verlenen in de vorm van een borgstelling voor een lening bij de Stadsbank Arnhem als of indien deze lening niet wordt verstrekt zonder deze borgstelling en belanghebbende in eigen kring geen borg heeft kunnen vinden, 4. Bijzondere bijstand in de vorm van een geldlening verstrekken als de Stadsbank Arnhem het verzoek om een lening heeft afgewezen. 5. Ingeval van individuele zeer bijzondere omstandigheden voor deze kosten bijzondere bijstand om niet verstrekken. 6. Bijzondere bijstand in overige inrichtingskosten en verhuiskosten 'om niet' verstrekken. 7. Voor het in redelijkheid bepalen van de hoogte van de noodzakelijke kosten bij complete woninginrichting uitgaan van maximaal 75% van de in (tabel 17 van) de Nibud-prijzengids genoemde bedragen.


8

Vorm van de bijzondere bijstand

In beginsel wordt bijzondere bijstand om niet verleend. De WWB geeft echter ook de mogelijkheid (en soms de verplichting) om in een limitatief aantal gevallen bijstand in de vorm van een geldlening, bij wijze van borgtocht of in natura te verstrekken.

8.1

Bijstand om niet

In artikel 48 lid 1 WWB is bepaald dat bijstand, dus ook de bijzondere bijstand wordt in beginsel om niet word verleend. Dat wil zeggen dat de bijstand in beginsel niet terugbetaald hoeft te worden. Afwijking van deze hoofdregel is alleen toegestaan als de WWB daartoe de mogelijkheid biedt. Wanneer bijstand om niet wordt verstrekt, wil dat echter nog niet zeggen dat die bijstand nooit terugbetaald hoeft te worden. Er zijn omstandigheden denkbaar dat eenmaal om niet verstrekte bijstand toch moet worden teruggevorderd of verhaald.

8.2

Geldlening

Bijstand kan op grond van artikel 48 lid 2 WWB worden verleend in de vorm van een geldlening of borgtocht indien: a. redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de belanghebbende op korte termijn over voldoende middelen zal beschikken om over de betreffende periode in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien; b. de noodzaak tot bijstandsverlening het gevolg is van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan; c. de aanvraag een door de belanghebbende te betalen waarborgsom betreft; d. het bijstand ter gedeeltelijke of volledige aflossing van een schuldenlast betreft. Bijstand in de kosten van duurzame gebruiksgoederen kan op grond van het gestelde in artikel 51 lid 1 WWB verleend worden in de vorm van een borgtocht of geldlening.

8.3

Aflossing geldlening

Termijn Uitgangspunt is dat bijstand in de vorm van een geldlening op enig moment wordt terugbetaald. De WWB kent geen algemene regels inzake de terugbetaling van bijstand die in de vorm van een geldlening is verstrekt. Wel bepaalt artikel 51 lid 2 WWB dat indien een bijstand in de vorm van een geldlening voor de kosten van noodzakelijke duurzame gebruiksgoederen wordt verstrekt het college de aflossingsbedragen en de duur van de aflossing mede afstemt op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van de belanghebbende. Aangenomen moet worden dat deze regels ook gelden voor andere situaties waarin het college de bijstand in de vorm van een geldlening verstrekt. Met het bepalen van de hoogte van de aflossing wordt ook de looptijd van de lening bepaald door het college. Het is wenselijk om aansluiting te zoeken bij het standpunt van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) ten aanzien van de termijn waarbinnen schulden, en dat is leenbijstand, terugbetaald dienen te worden. De NVVK hanteert daarbij een termijn van maximaal 36 maanden. Deze termijn van 36 maanden wordt verlengd in situaties waarbij door eigen toedoen van de cliënt terugbetaling binnen die termijn niet kan plaatsvinden. Als de bijstand is verleend als gevolg van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid geldt de termijn van 36 maanden terugbetaling niet. Dan dient een termijn van 60 maanden gehanteerd te worden. Hoogte aflossing Bij de vaststelling van de aflossingsbedragen is het van belang dat de belanghebbende blijft beschikken over een inkomen dat minimaal gelijk is aan de beslagvrije voet bedoeld in artikel 475d van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. De beslagvrije voet is gelijk aan 90% van de relevante bijstandsnorm inclusief toeslagen / verlagingen en vakantietoeslag. De hoogte van de aflossing bedraagt dan 10% van de relevante bijstandsnorm. Het hanteren van de beslagvrije voet vindt meestal plaats bij invordering wegens schulden en heeft dan (vrijwel) altijd een voorgeschiedenis van wanbetaling en of ander onverantwoordelijk gedrag.


Bij verlening van bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen in de vorm van een geldlening is er sprake van bijzondere omstandigheden en vaak een langdurige periode waarin inkomen op bijstandsniveau is ontvangen. Dat vraagt om een ander standpunt ten aanzien van de hoogte van de aflossing. Het geniet de voorkeur om niet de inzet van de maximale aflossingscapaciteit van belanghebbenden te verlangen. Bij het vaststellen van de aflossingscapaciteit in het kader van de Wet Sanering Natuurlijke Personen (WSNP) hanteren de Rechtbanken ook een lagere aflossingscapaciteit. Zij gaan uit van een vrij te laten bedrag (vltb) van 95%. De afdeling schuldhulpverlening maakt gebruik van de Recofarekenmethode en hanteert ook een vtlb van 95%. Om aangegeven redenen wordt voorgesteld om de hoogte van de aflossing te stellen op 5% van de bijstandsnorm, zolang de aflossing op vrijwillige basis plaats vindt. Als er sprake is van een gemeentelijk incassotraject voor inning van de verstrekte bijstand in de vorm van een geldlening dient de aflossing plaats te vinden met een bedrag gelijk aan 10% van de bijstandsnorm. Bij een inkomen dat uitgaat boven de bijstandsnorm kan het aflossingsbedrag worden verhoogd. Voor de berekening van de aflossingsbedragen kan dan aansluiting gezocht worden bij de draagkrachtregels. Omzetting geldlening in bijstand om niet Als belanghebbende de geldlening niet binnen de termijn van 36 maanden heeft terugbetaald maar wél heeft voldaan aan de vastgestelde terugbetalingsverplichting, dat wil zeggen elke maand vrijwillig een betaling heeft verricht van 5% van de bijstandsnorm, kan de resterende geldlening omgezet worden in bijstand om niet. Dit is niet van toepassing als bijstand in de vorm van de geldlening is verleend als gevolg van tekortschietend besef van verantwoordelijkheid. Beleidsregel; Aflossing bijstand in de vorm van een geldlening. 1. Bijstand in de vorm van een geldlening dient binnen maximaal 36 maanden terugbetaald te worden. 2. Terugbetaling dient met ingang van de eerste maand na toekenning van de bijstand plaats te gaan vinden. 3. Terugbetaling dient maandelijks maximaal 5% van de relevante bijstandsnorm te bedragen. 4. Als de terugbetaling met 5% binnen 36 maandelijkse termijn niet gerealiseerd is, wordt de resterende bijstand in de vorm van een geldlening omgezet in bijstand 'om niet', zulks alleen als de volledige en regelmatige betalingen gedurende 36 maanden hebben plaatsgevonden. 5. Over deze bijstand wordt geen rente in rekening gebracht. 6. Als bijstand in de vorm van een geldlening verleend is als gevolg van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid geldt deze maximale termijn (36 maanden) van terugbetaling niet. 7. In de situatie zoals genoemd onder 6 wordt het bedrag van de terugbetaling gesteld op 10% van de relevante bijstandsnorm. De volledige bijstand dient dan terugbetaald te worden. 8. Over deze bijstand wordt geen rente in rekening gebracht.

8.4

Kosten van rente en aflossing van een geldlening.

Woninginrichting of duurzame gebruiksgoederen / suppletie Een lening bij de Stadsbank Arnhem wordt aangemerkt als een voorliggende voorziening als het gaat om aanschafkosten van duurzame gebruiksgoederen en complete woninginrichting. Ten einde te zorgen dat de lening als voorliggende voorziening ook passend en toereikend is kan het in situaties voorkomen dat verlening van aanvullende bijstand op de eigen aflossingscapaciteit noodzakelijk is. Bij het aangaan van een lening kan het, vooral bij complete woninginrichting (nieuwkomers), voorkomen dat de aflossingscapaciteit van belanghebbende(n) niet voldoende is om aan de aflossingsverplichting en verplichting tot betaling van rente te voldoen. Bijzondere bijstand als suppletie (aanvulling) op de aflossingcapaciteit van belanghebbende kan dan verleend worden om het voor de belanghebbende(n) mogelijk te maken de lening aan te gaan en de kosten van rente en aflossing van de benodigde geldlening te kunnen voldoen. Een lening bij de Stadsbank moet in maximaal 36 maandelijkse termijnen terugbetaald worden. Om in aanmerking te kunnen komen voor bijzondere bijstand mogen de noodzakelijke kosten waarvoor de lening gevraagd wordt niet hoger zijn dan de eerder vermelde (Nibud) richtprijzen. De 45 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

kosten van de netto lening verhoogd met kosten en rente (bruto lening) zijn aan te merken als kosten die in aanmerking komen voor verlening van aanvullende bijzondere bijstand. Belanghebbenden worden altijd geacht een eigen aflossingscapaciteit te hebben. De hoogte daarvan is niet wettelijk bepaald. Er zijn meerdere opties om deze te bepalen denkbaar. Voor eenduidigheid geniet het de voorkeur om dit gelijk te stellen aan de aflossingscapaciteit bij terugbetaling van leenbijstand; dus 5%. In de kosten van de maandelijkse rente én aflossing van de lening die de eigen aflossingscapaciteit van 5% van de relevante bijstandsnorm te boven gaat is verlening van bijzondere bijstand mogelijk. Betalingsfrequentie suppletie Het is mogelijk om deze bijzondere bijstand gedurende 36 maandelijkse perioden betaalbaar te stellen (rechtstreeks aan de Stadsbank). Vanwege (gemiddeld) halfjaarlijkse wijziging van bijstandsnormen dient elk halfjaar een herberekening van de eigen aflossingscapaciteit en de bijzondere bijstand plaats te vinden. Het is ook mogelijk om de eigen aflossingscapaciteit bij eerste vaststelling aan te nemen als vaste aflossingscapaciteit gedurende 36 maanden, zijnde de periode waarbinnen de lening terugbetaald dient te zijn. Bij deze aanname kan de benodigde bijzondere bijstand over de periode van 36 maanden volledig berekend worden en zelfs al aan de Stadsbank uitbetaald worden als voortijdige aflossing van de lening. Maandelijkse betalingen en periodieke herberekeningen hoeven dan niet meer plaats te vinden en door snelle i.c. vervroegde aflossing van de lening is de uitstaande lening en de daarover verschuldigde rente lager. De Stadsbank is dan verantwoordelijk voor bewaking van de aflossing van de lening die belanghebbende met zijn aflossingscapaciteit kan realiseren. Met deze methode vindt een besparing plaats op de uitvoeringskosten en kosten van de rente, in welke ook bijstand wordt verleend. Keuzemogelijkheden 1. Bijzondere bijstand in de kosten van rente en aflossing van een lening bij de Stadsbank verlenen. 2. Eigen aflossingscapaciteit vaststellen op 5% van de bijstandsnorm incl. vakantietoeslag. 3. Bijstand halfjaarlijks herberekenen i.v.m. normwijzigingen. 4. Bijstand maandelijks (vooruit) betaalbaar stellen. 5. Bijstand halfjaarlijks (vooruit) betaalbaar stellen. 6. Bijstand jaarlijks berekenen en (vooruit) betaalbaar stellen. 7. Bijstand bij aanvang voor de duur van 36 maanden berekenen en direct betaalbaar stellen en de stadsbank. Gelet op de wettelijke bepalingen en het feit dat de gemeente geen kredietverlenende instantie is dient de mogelijkheid tot verlening van deze bijzondere bijstand te bestaan. Voor eenduidige uitvoering geniet het de voorkeur om de eigen aflossingscapaciteit te bepalen op 5% van de relevante bijstandsnorm. Bij de draagkrachtbepalingen is gesteld dat de eenmaal vastgestelde draagkracht in de periode van 12 maanden niet gewijzigd wordt bij tussentijdse wijzigingen in omstandigheden. Ook bij deze bijzondere bijstandssoort is een dergelijke gedachte passend. Eenmaal vaststellen voor een periode van 36 maanden en direct uitbetalen. Het draagt bij aan de besparing van uitvoeringskosten en biedt zekerheid voor de cliënt. Het financiële "risico" voor de gemeente is gering te noemen. Deze bijstandssoort wordt veelal verleend aan mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Integratie en reïntegratie krijgen sterke aandacht doch vergen vaak meerdere jaren. Bij inschakeling in arbeid vindt dat vrijwel uitsluitend plaats in minimumloon schalen. Van belanghebbenden met een inkomen uit arbeid boven bijstandsniveau mag verwacht worden dat deze de volledige draagkracht voor de aflossing aanwenden. Dat is dan de aflossingscapaciteit. Vanwege verwervingskosten wegens arbeid kan de aflossingscapaciteit dan alleen bestaan uit de draagkracht. Deze dient wel minimaal gelijk te zijn aan 5% van de bijstandsnorm. Verhoging van de draagkracht met aflossingscapaciteit begrepen in de bijstandnorm blijft dan achterwege. Dit zal sporadisch voorkomen.


Beleidsregel: Suppletie kosten lening Stadsbank 1. In de situaties waarin belanghebbende de (totaal) benodigde geldlening voor incidenteel voorkomende noodzakelijke kosten van het bestaan niet tot stand kan brengen bij een (normale) kredietverlenende instantie omdat de door de kredietverlenende instantie berekende aflossingcapaciteit van belanghebbende ontoereikend is, bijstand om niet verlenen voor dat deel van de noodzakelijk kosten dat de eigen aflossingscapaciteit te boven gaat. 2. De eigen aflossingscapaciteit wordt gesteld op 5% van de relevante bijstandsnorm incl. vakantietoeslag 3. De hoogte van de bijzondere bijstand is gelijk aan het verschil tussen de maandelijkse termijnverplichting (aflossing plus rente) en de eigen aflossingscapaciteit. 4. Bijzondere bijstand vaststellen voor periode van 36 maanden en direct overmaken naar de Stadsbank. 5. Bij een inkomen uit arbeid boven bijstandsniveau de volledige draagkracht aanmerken als aflossingscapaciteit. Dat in afwijking van de hoofdregel t.a.v. draagkracht. Deze aflossingscapaciteit dient gelijk te zijn aan minimaal 5% van de relevante bijstandsnorm.


9

Overige kostensoorten

In de eerdere hoofdstukken zijn enkele specifieke kostensoorten beschreven. Omdat vragen als − Betreft het (aantoonbare) noodzakelijke kosten van het bestaan? − Betreft het kosten waarin wordt voorzien? − Is er sprake van bijzondere omstandigheden in het individuele geval? − Kunnen de kosten worden voldaan uit de aanwezige middelen? in deze volgorde relevant zijn voor de beoordeling van het recht op bijzondere bijstand zijn er nog veel meer kostensoorten te noemen die voor bijzondere bijstand in aanmerking komen. Het gaat te ver om deze allemaal met specifieke uitwerking op te nemen in deze nota. Om praktische redenen wordt u verwezen naar het handboek WWB in welke vrijwel alle bekende kostensoorten zijn opgenomen. Enkele kostensoorten worden hierna toegelicht vanwege de mate waarin ze voorkomen.

9.1

Jongeren 18 t/m 20 jaar

Zelfstandig wonend Personen van 18 t/m 20 jaar die niet in een inrichting verblijven, kunnen recht hebben op een jongerennorm als bedoeld in artikel 20 WWB. Deze jongerennormen zijn afgeleid van de niveaus van de kinderbijslag. De jongerennormen kunnen niet worden verhoogd met een toeslag, maar in beginsel wel worden verlaagd met een verlaging op grond van de toeslagenverordening als bedoeld in artikel 30 WWB. Personen van 18 t/m 20 jaar voor wie de lage jongerennorm onvoldoende is om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te kunnen voorzien, zullen een beroep moeten doen op hun ouders. Deze hebben ingevolge Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek een onderhoudsplicht totdat het kind de leeftijd van 21 jaar bereikt heeft. Gezien het karakter van de bijstand als sluitstukvoorziening is het gerechtvaardigd om de bijstandsverlening daarop af te stemmen. Er kan echter niet zonder meer van worden uitgegaan dat de jongeren altijd voor hun bestaanskosten volledig een beroep op de ouders kunnen doen. Voor zover dit beroep niet mogelijk is, wordt voorziet artikel 12 WWB in een recht op bijzondere bijstand. Artikel 12 WWB is van toepassing op: • alleenstaanden van 18 t/m 20 jaar; • alleenstaande ouders van 18 t/m 20 jaar; • gehuwden waarvan één of beide partners 18 t/m 20 jaar zijn. In de noodzakelijke kosten van een zelfstandig, dat wil zeggen niet bij zijn/haar ouders, wonende jongere wordt deze geacht te kunnen voorzien met een bedrag gelijk aan de norm + toeslag – verlaging voor een 21 tot 65 jaar zelfstandige wonende persoon. Het verschil tussen de jongere norm en de op grond van de bijzondere omstandigheden noodzakelijke norm voor een 21 tot 65 jarige wordt verstrekt in de vorm van bijzondere bijstand. Verhaal van deze bijzondere bijstand op de ouders is mogelijk. In de debiteurennota die later dit jaar wordt voorgelegd wordt hier op teruggekomen. In een inrichting Personen van 18 t/m 20 jaar die in een inrichting verblijven, zijn uitgesloten van het recht op algemene bijstand (artikel 13 lid 2 onderdeel a WWB). In hun algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan wordt grotendeels voorzien door de inrichting waar ze verblijven. Voor zover niet in de algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan van de jongeren van 18 t/m 20 jaar wordt voorzien door de inrichting waar zij verblijven - denk aan: ouderbijdrage, zaken kleedgeld en overige bijzondere kosten die de inrichting niet vergoedt - zal eerst een beroep op de ouders moeten worden gedaan. Deze hebben ingevolge Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek een onderhoudsplicht totdat het kind de leeftijd van 21 jaar bereikt heeft. Er kan echter niet zonder meer van worden uitgegaan dat de jongeren altijd voor hun bestaanskosten volledig een beroep op de ouders kunnen doen. Voor zover dit beroep niet mogelijk is, wordt voorzien in een recht op bijzondere bijstand.


Omdat het hier verlening van bijzondere bijstand betreft, zal de uiteindelijke hoogte van de bijstand afgestemd moeten worden op de individuele omstandigheden. Er zal altijd onderzoek moeten plaatsvinden naar de hoogte van de noodzakelijke kosten van het bestaan.

9.2

Reiskosten

Reiskosten zijn algemene kosten van bestaan. Belanghebbende wordt geacht uit een inkomen ter hoogte van de bijstandsnorm de vervoerskosten te kunnen voldoen om in aanvaardbare mate deel te kunnen nemen aan het leven van alledag en sociale contacten te onderhouden. Slechts als er sprake is van bijzondere omstandigheden kan in reiskosten die binnen Nederland (artikel 11 lid 1 WWB, territorialiteitsbeginsel) gemaakt worden bijzondere bijstand verleend worden. Deze omstandigheden kunnen te maken hebben met detentie, omgangsregeling, scholing en opleiding, woon-werkverkeer en ziekenbezoek. Reizen dient op de goedkoopst mogelijke manier plaatsvinden. Korte afstanden kunnen ook met de fiets worden afgelegd. Kan niet met de fiets gereisd worden dan dient gebruik gemaakt te worden van openbaar vervoer. Openbaar vervoer is een geschikte reisvoorziening. Taxivervoer bij bezoeken aan een specialist waarvoor de zorgverzekeraar een vergoeding verstrekt wordt ook daaronder begrepen. De eigen bijdrage wordt dan aangemerkt als bijzondere kosten. In die situaties dat geen gebruik gemaakt kan worden van openbaar vervoer kan bijzondere bijstand in de vorm van een kilometervergoeding voor gebruik van eigen auto verleend worden. Voor bepaling van de hoogte van de kilometervergoeding wordt aansluiting gezocht bij artikel 2.38 van de Regeling Zorgverzekering. In dat artikel is de hoogte van de kilometervergoeding bij ziekenvervoer per particuliere auto vastgelegd. Deze bedraagt € 0,25 per kilometer (2007). Voor kosten in verband met her, om, en bijscholing in het kader van reïntegratie kan geen bijzondere bijstand verleend worden. De reïntegratieverordening is dan aan te merken als een voorliggende voorziening. Beleidsregel: Kosten van reizen 1. Goedkoopste vorm van openbaar vervoer aanmerken als toereikend en passend. 2. Als gebruik van openbaar vervoer niet mogelijk is kilometervergoeding verstrekken tot bedrag als genoemd in artikel 2.38 van de Regeling Zorgverzekering (€ 0,25 per kilometer in 2007) 3. Bijstand verlenen als aanvulling op voorliggende voorziening en rekening houdende met de bepalingen van de voorliggende voorzieningen.

9.3

Overige vervoerskosten

Reiskosten bezoek aan uit huis geplaatst kind Reiskosten voor bezoek van uit huis geplaatste kinderen aan hun familie moeten worden voldaan uit de pleegvergoeding die de pleegouders of de instelling hiervoor ontvangen. Reiskosten voor bezoek aan een uit huis geplaatst kind door de ouder(s) komen wel voor bijzondere bijstand in aanmerking. Bijzondere bijstand kan verstrekt worden voor bezoek met een frequentie van 2 maal per maand en tot de kosten van de goedkoopste vorm van openbaar vervoer. Bij gebruik eigen vervoer is de kilometervergoeding gelijk aan het eerder in deze nota gestelde bedrag bij eigen vervoer. Geen recht op bijzondere bijstand bestaat wanneer het kind in de woongemeente verblijft. Als bezoekfrequentie volgens de Raad voor de Kinderbescherming hoger moet zijn, kan afgeweken worden van de gestelde frequentie. Reiskosten ziekenbezoek / bezoek gedetineerde Als aanvulling op de vergoeding uit de aanvullende verzekering bij reiskosten i.v.m. bezoek aan een gezinslid i.v.m. ziekenhuisopname buiten Tiel en binnen Nederland kan bijzondere bijstand verleend worden, In aanmerking voor bijzondere bijstand komen de kosten van de eerste 500 kilometer (of anders bij een andere zorgverzekeraar dan Menzis) die niet door de zorgverzekeraar worden vergoedt. De kosten moeten blijken uit een specificatie van de vergoeding van de zorgverzekeraar. Bij gebruik eigen vervoer is de kilometervergoeding gelijk aan het eerder in deze nota gestelde bedrag bij eigen vervoer. Bij gebruik van openbaar vervoer wordt een vergoeding gegeven voor maximaal 2 gezinsleden per bezoekdag.


Als een gezinslid in een gevangenis in Nederland verblijft en reiskosten voor het bezoek aan dat gezinslid worden gemaakt kan bijzondere bijstand in die reiskosten verleend worden. Dat tot een frequentie van maximaal 2 maal per maand. Bij gebruik eigen vervoer is de kilometervergoeding gelijk aan het eerder in deze nota gestelde bedrag bij eigen vervoer. Bij gebruik van openbaar vervoer wordt een vergoeding gegeven voor maximaal 2 gezinsleden per bezoekdag.

9.4

Woonkosten

Huurwoning Het kan voorkomen dat huurders geen of geen volledig recht hebben op huurtoeslag ingevolge de Wet huurtoeslag (WHT). Deze regeling is nog niet geheel sluitend. Er bestaat alleen recht op bijzondere bijstand indien er aantoonbaar sprake is van noodzakelijke kosten van het bestaan. Daarvan is geen sprake als de huurder een huurcontract aan is gegaan voor een woning met een huur boven de aftoppingsgrens (relatie inkomen in relatie tot huur) of met een huur boven de maximale huurgrens. Verlening van bijzondere bijstand in de vorm van een woonkostentoeslag is altijd tijdelijk. Van belanghebbende(n) dient verlangd te worden dat direct pogingen ondernomen worden om te verhuizen naar een bij zijn / haar inkomen passende huurwoning (verhuisplicht) indien géén recht op passende huurtoeslag ontstaat (per eerstvolgende mogelijkheid). Het is reëel om te verwachten dat een verhuizing binnen uiterlijk 12 maanden gerealiseerd kan worden. De maximale termijn waarover bijzondere bijstand verleend kan worden dient daarom gesteld te worden op 12 maanden. Eigen woning Eigenaren van woningen hebben geen recht op huurtoeslag. Bij een laag inkomen en hoge woonkosten kunnen zij in aanmerking komen voor woonkostentoeslag. Bij bepaling van de hoogte hiervan wordt (meestal) aangesloten bij de regels voor woonkostentoeslag aan huurders, dus het systeem van de WHT. Een verschil is echter dat woonkostentoeslag aan eigenaren jarenlang kan voortduren, terwijl huurders doorgaans doorschuiven naar de huurtoeslag. Een belangrijke overeenkomst tussen huurders en eigenaren is, dat er bij woonkosten boven de maximale huurgrens ook bij eigenaren een verhuisplicht wordt opgelegd. Het opleggen van de verhuisplicht en de termijn waarbinnen dat dient te gebeuren expliciet opnemen in de beschikking waarin de woonkostentoeslag wordt toegekend. Ook bij eigen huisbezit is het reëel om te verwachten dat verkoop en verhuizing binnen 12 maanden gerealiseerd kan worden. De maximale termijn waarover bijzondere bijstand verleend kan worden dient daarom gesteld te worden op 12 maanden. Bijzondere bijstand in de woonkosten, ook van een eigen woning, wordt om niet verleend. Beleidsregel: Bijzondere bijstand woonkosten 1. Bijzondere bijstand in woonkosten verlenen indien er sprake is van aantoonbare niet verwachte noodzakelijke kosten van huur of relevante kosten eigen huis. 2. Verhuisplicht beoordelen en indien van toepassing, expliciet vermelden in de toekenningsbeschikking. 3. Bijzondere bijstand om niet verlenen. 4. Aanwezige draagkracht dient volledig (100%) ingezet te worden.

9.5

Overige noodzakelijke kosten i.v.m. wonen

Verhuiskosten Verhuiskosten zijn algemene bestaanskosten. In niet voorzienbare verhuiskosten door medische of sociale noodzaak kan, bij bijzondere omstandigheden, bijzondere bijstand verleend worden. De kosten van eerste huur, waarborgsom, administratiekosten en (eventuele) transportkosten worden aangemerkt als verhuiskosten. Voor de transportkosten is de gemeente van vertrek de aangewezen gemeente. Voor de overige kosten de gemeente van vestiging, De bijzondere bijstand wordt in principe in de vorm van een geldlening verstrekt. In heel bijzondere situaties, zoals die van statushouders of op grond van een bijzondere regeling toegelaten vreemdelingen die voor de eerste maal zelfstandige huisvesting krijgen, kan de bijstand om niet worden verleend. 50 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

Dubbele huur Bij een noodzakelijke verhuizing is veelal sprake van een periode waarin voor twee woningen woonlasten verschuldigd zijn. Voor het betrekken van een nieuwe woning is een termijn van maximaal 3 weken aan te merken als acceptabel. Voor de overlappende periode kan bijzondere bijstand worden verstrekt voor de huur van de nieuwe woning, waarbij rekening gehouden dient te worden met het (eventuele) recht op huurtoeslag.

9.6

Diverse overige (noodzakelijke) kosten

Babyuitzet Kosten van een babyuitzet zijn algemene bestaanskosten die uit de eigen middelen voldaan dienen te worden. Bij heel bijzondere omstandigheden kan bijzondere bijstand verleend worden. Deze bijstand heeft de vorm van een geldlening. Voor de bepaling van de hoogte daarvan wordt aansluiting gezocht bij het Nibud. Begrafenis- of crematiekosten Er bestaat geen recht op bijzondere bijstand als aanspraak gemaakt kan worden op een voorliggende voorziening. Voorliggende voorzieningen zijn: uitvaart-, levens-, of ongevallenverzekeringen en de nalatenschap. Bijzondere bijstand t.b.v. uitvaartkosten kan verleend worden aan erfgenamen en bloed- en aanverwanten die krachtens de artikel 392-396 van Boek I van het Burgerlijk Wetboek tot onderhoud van de overledene verplicht zouden zijn geweest, voorzover de uitvaartkosten niet uit de nalatenschap voldaan kunnen worden en de erfgenaam of bloed-/aanverwanten niet over toereikende middelen beschikt om (zijn aandeel in) de uitvaartkosten te voldoen. Aan gehuwden en (niet) geregistreerde partners (ongehuwd samenwonenden) waarvan de partner is overleden kan alleen bijzondere bijstand in de vorm van een geldlening worden verstrekt voorzover de uitvaartkosten niet uit de nalatenschap kunnen worden voldaan en zij niet over toereikende middelen beschikken om de uitvaartkosten te voldoen. Begrafenis in het buitenland Bijstandsverlening is beperkt tot het grondgebied van Nederland. Voor kosten van een begrafenis in het buitenland wordt geen bijzondere bijstand verleend. Ook voor de reiskosten naar het buitenland om een begrafenis bij te wonen wordt geen bijzondere bijstand verleend. Het territorialiteitsbeginsel is niet van toepassing op de reiskosten tot aan de Nederlandse grens. Voor de bepaling van de hoogte van de kosten wordt aansluiting gezocht bij het Nibud. Bijzondere bijstand kan tot een maximumbedrag van € 3.300,- verstrekt worden. Doorbetaling vaste lasten bij detentie Gedetineerden die een vrijheidsstraf moeten ondergaan komen in beginsel niet voor bijstand in aanmerking omdat er veelal geen sprake is van een zeer dringende reden. Doorbetaling vaste lasten bij opname van alleenwonenden in een inrichting Bij opname in een verpleegtehuis, psychiatrisch ziekenhuis, centrum voor verslavingszorg of iets dergelijks is het vaak niet duidelijk hoelang de opname zal plaatsvinden. In principe is het van belang dat de woning in de tussentijd wordt aangehouden. Bij personen die een WWB-uitkering ontvangen wordt de uitkering van de lopende maand en de twee maanden daarna tijdens verblijf in een inrichting door de belanghebbende voortgezet. Daarmee wordt beschikt over middelen om de vaste lasten te voldoen. Het is in die periode dan niet nodig om bijzondere bijstand in de kosten van de vaste lasten te verlenen. Als de opname langer duurt (dan de lopende maand en de twee maanden daarna) en niet over middelen wordt beschikt om de kosten van de vaste lasten te voldoen, kan bijzondere bijstand verleend worden in de kosten van huur, energie (alleen vastrecht), abonnementen van kabeltelevisie en telefoon en van de inboedelverzekering. Bijstandsverlening kan niet plaatsvinden als terugkeer naar de maatschappij niet of niet binnen 1 jaar te verwachten is. Als terugkeer naar de maatschappij niet (meer) te verwachten is, kan vanaf dat moment nog voor ten hoogste 2 maanden bijzondere bijstand worden verstrekt voor het betalen van de vaste lasten.


Als er sprake is van "deeltijdopname"en belanghebbende deels in een inrichting en deels in de eigen woning verblijft wordt algemene bijstand met de norm voor verblijf in inrichting verstrekt gedurende de periode van daadwerkelijk verblijf in de inrichting. Tijdens verblijf thuis wordt bijzondere bijstand verleend ter hoogte van een "daguitkering" gebaseerd op de bijstandsnorm welke van toepassing zou als belanghebbende niet in een inrichting zou verblijven. Over de dagen dat thuis wordt verbleven bestaat dan géén recht op bijzondere bijstand. Legeskosten verblijfsvergunning, naturalisatie Legeskosten voor een eerste aanvraag voor een verblijfsvergunning (ook indien er sprake is van een 'eerste' aanvraag waarbij asiel is aangevraagd op andere gronden dan waarvoor een andere eerste aanvraag is afgewezen) komen niet in aanmerking voor bijzondere bijstand. De legeskosten worden tot de incidenteel voorkomende algemene noodzakelijke kosten van het bestaan gerekend. Die kosten dienen uit de algemene bestaanskosten voldaan te worden. Rechtsbijstand Bij gesubsidieerde rechtsbijstand is een eigen bijdrage verschuldigd. De hoogte daarvan wordt vastgesteld door de Raad voor Rechtsbijstand. In de kosten van door de Raad voor Rechtsbijstand vastgestelde eigen bijdrage voor rechtshulp kan bijzondere bijstand verleend voorzover het de allerlaagste eigen bijdrage én de kosten van het griffierecht betreft.

9.7

Kosten maaltijdvoorzieningen

Tot de algemeen voorkomende noodzakelijke kosten van het bestaan behoren ook de kosten van voeding. Aangezien de algemene bijstand dan wel een inkomen op bijstandsniveau voorziet in deze kosten kan er in beginsel geen bijstand worden verleend voor deze kosten. Alleen indien er sprake is van bijzondere omstandigheden in het individuele geval kan er voor de meerkosten van een maaltijdvoorziening aanleiding zijn bijzondere bijstand te verlenen. Deze bijzondere omstandigheden kunnen zich vooral voordoen bij senioren. Echter ook bij jongeren kunnen zich bijzondere omstandigheden voordoen. Door diverse buiten de persoon gelegen factoren kunnen mensen niet in staat zijn om zelf de warme maaltijd te verzorgen. Zij zijn dan afhankelijk van een maaltijdvoorziening door andere mensen of instanties. In Neerijnen zijn diverse organisaties actief in het aanbieden van maaltijden. Het zoekwoord Maaltijdvoorziening in het Loket Wonen Welzijn en Zorg levert 27 organisaties op die voor/in de gemeente Neerijnen bezighouden met het aanbieden van maaltijdvoorzieningen. Aanbieders zijn o.a. de Stichting Welzijn Ouderen Neerijnen (SWON), St. zorgcentra Rivierenland (diverse locaties o.a. zorgcentrum afd. de Krieken in Haaften), Zorgcentrum de Wittenberg Haaften. De doelgroepomschrijving van alle aanbieders op het WWZ loket is zeer ruim: senioren, volwassenen, mannen, vrouwen, omwonenden zorgcentra, gezond en met beperkingen. Van de afzonderlijke organisaties in niet bekend hoe de indicaties plaatsvinden. Keuzemogelijkheden − Kosten maaltijdvoorziening scharen onder de kosten categoriale bijstand chronisch zieken − Kosten maaltijdvoorziening alleen als bijzondere kosten aanmerken bij ouderen en minder-validen. − Kosten maaltijdvoorziening aanmerken als algemene kosten − Meerkosten maaltijdvoorziening t.o.v. Nibud prijs gebruikelijke maaltijd aanmerken als bijzondere kosten Het Nibud heeft berekend hoe hoog de kosten van voeding zijn wanneer men zelf inkopen doet en kookt. Daarbij is men uitgegaan van voedingspakketten die zijn samengesteld door het Voorlichtingsbureau voor de Voeding. Voor het berekenen van de kostprijs zijn CBS cijfers gebruikt. De kosten van voeding voor verschillende leeftijdscategorieën zijn niet gelijk. In onderstaande tabel zijn de kosten van een warme maaltijd vermeldt. Leeftijd Warme maaltijd

22-49

50-64

65+

€ 2,07

€ 2,04

€ 1,95


De kosten van kant en klare (warme) maaltijden die bereidt en bezorgd worden door de verschillende instanties liggen aanzienlijke hoger omdat de bereidings- en bezorgingskosten worden doorberekend. Een gebruiker van maaltijdvoorziening kan deze kosten niet beïnvloeden. Deze meerkosten kunnen aangemerkt worden als kosten die door bijzondere omstandigheden zijn ontstaan. De meerkosten van de maaltijdvoorziening ten opzichte van een gebruikelijke maaltijd kunnen aangemerkt worden als kosten ontstaan door bijzondere omstandigheden. Bijzondere omstandigheden die het onmogelijk maken om voeding in te kopen en maaltijden te bereiden kunnen voorkomen bij personen in elke leeftijdscategorie. Indicatiestelling De criteria om in aanmerking te komen voor een maaltijdvoorziening hebben geen van de aanbieders duidelijk omschreven in de productomschrijving op het WWZ loket. Daardoor is de noodzaak i.c. zijn de bijzondere omstandigheden die leiden tot hogere kosten van de maaltijdvoorziening niet vast te stellen op grond van het simpele feit dat de maaltijdverstrekking plaatsvindt. In de voorlichting op het WWZ loket verwijst alleen de SWON naar de mogelijkheid van het aanvragen van een tegemoetkoming in de extra kosten bij de gemeente. De SWON organiseert de maaltijdverstrekking voor alle inwoners van Neerijnen die om de één of andere reden (tijdelijk) niet voor zichzelf kunnen koken en niet met een magnetron overweg kunnen, aldus de informatie op het WWZ loket. De indicatie voor de maaltijdverzorging vindt plaats door coördinatoren van de SWON. Hoofdzakelijk gaat het om 60 plussers en minder validen. Uitgangspunt voor een indicatie is dat het bijdraagt in het zelfstandig kunnen blijven wonen. De maaltijden worden samengesteld in de keukens van de verzorgingshuizen De Wittenberg (Haaften) en Westlede (Tiel). Er wordt dagelijks een maaltijd zonder keuzemogelijkheden aangeboden. De prijs voor de gebruiker bedraagt € 5,75 per maaltijd (peil 2007). In Neerijnen maken gemiddeld 67 mensen gebruik van de maaltijdvoorziening (bron SWON). Voorgesteld wordt om de indicatie van de SWON voor maaltijdvoorziening aan te merken als indicatie van bijzondere omstandigheden die hogere kosten van een warme maaltijdvoorziening noodzakelijk maken. Met een SWON indicatie voor maaltijdvoorziening staat de noodzaak vast en wordt naar de noodzakelijkheid geen verder onderzoek ingesteld. Ook als een aanvrager een CIZ indicatie voor maaltijdvoorziening heeft en van een andere organisatie maaltijden afneemt is dat aan te merken als indicatie van bijzondere omstandigheden die hogere kosten van een warme maaltijdvoorziening noodzakelijk maken. Ook met een CIZ indicatie voor maaltijdvoorziening staat de noodzaak vast en wordt naar de noodzakelijkheid geen verder onderzoek ingesteld. De meerkosten van de maaltijdvoorziening via SWON zijn aanzienlijk. De kosten van een gebruikelijke maaltijd voor 65 plussers zijn door het Nibud vastgesteld op € 1,94 per maaltijd (peil 2007). De aan de maaltijdvoorziening verbonden kosten zijn aanzienlijk hoger dan de kosten die het zelf bereiden van een maaltijd met zich brengen. Deze meerkosten kunnen aangemerkt worden als kosten die door bijzondere omstandigheden zijn ontstaan. De hoogte van de bijzondere bijstand kan afgestemd worden op de meerkosten van de maaltijdvoorziening ten opzichte van een gebruikelijke maaltijd. De kosten van een gebruikelijke maaltijd kunnen bepaald worden aan de hand van de Nibud tabellen. Beleidsregel: Bijzondere bijstand kosten warme maaltijdvoorziening 1. Bijzondere bijstand verlenen in de meerkosten van de warme maaltijdvoorziening indien door aanvrager over een SWON indicatie of een CIZ indicatie beschikt. 2. Nibud tabellen hanteren bij vaststelling van kosten gebruikelijke maaltijden per leeftijdscategorie. 3. Afhankelijk van de financiële omstandigheden (geen schulden) bijzondere bijstand uitbetalen per maand, 3 maanden of als bedrag ineens. 4. Gebruikelijke draagkrachtregeling toepassen. Deze beleidsregel heeft alleen betrekking op warme maaltijden. Of en in hoeverre er ook sprake is de van voorzieningen voor ontbijt en 2 broodmaaltijd is niet bekend. Er worden alleen voorzieningen de voor warme maaltijden aangeboden. Bij aanvragen wegens (extra) kosten voor ontbijt en 2 maaltijdvoorziening zal een individuele beoordeling plaats moeten vinden.


9.8

Fiscale regelingen

De fiscale regelingen BU en TBU zijn in het leven geroepen om mensen met hoge (niet vergoede) ziektekosten te compenseren met behulp van belastingmaatregelen. Deze fiscale regelingen zijn géén voorliggende voorzieningen voor de WWB. Het zijn echter wel voorzieningen waarop een beroep gedaan kan worden als men géén of slechts gedeeltelijke bijzondere bijstand ontvangt voor medische kosten. Dus bij het niet of niet volledig ontvangen van bijzondere bijstand bestaat de mogelijkheid om via een beroep op die regelingen nog belasting terug te krijgen. In het kader van voorlichting is het wenselijk om deze informatie aan bijstandsaanvragers te verstrekken. Belastingteruggaven i.v.m. een beroep op deze middelen worden niet in aanmerking genomen bij de bepaling van de draagkracht, artikel 31 lid 2 onder f WWB, tenzij voor betreffende kosten bijzondere bijstand wordt verleend. Het kabinet is voornemens om deze fiscale regelingen over te hevelen naar de Wet maatschappelijke ondersteuning. Aannemelijk is dat dit op zijn vroegst per 2009 zal zijn.


10 Schulden en bijstand Schuldhulpverlening is een belangrijk bestanddeel van armoedebestrijding. Landelijke en lokale signalen duiden er op dat steeds meer mensen in zodanige financiële problemen komen dat ze een beroep moeten doen op schuldhulpverlening. Neerijnense gemeentelijk beleid op dit gebied ontbreekt nog. Schuldhulpverlening in de gemeente Neerijnen dient nog vorm te krijgen. De subsidieaanvraag bij het Ministerie van SZW om dat te realiseren is gehonoreerd. In 2007 zal onder andere gemeentelijk beleid worden vastgesteld en een onderzoek naar de doelgroep voor de schuldhulpverlening in Neerijnen worden uitgevoerd. In afzonderlijke voorstellen zal dat aan het college worden uitgewerkt en toegelicht. Om de Schuldhulpverlening in Neerijnen te realiseren is dit opgenomen in het contract met de gemeente Tiel.

10.1

Bureau Schuldhulpverlening Tiel

De afdeling W&I van de gemeente Tiel heeft een eigen Budget Advies Centrum (BAC) en bureau Schuldhulpverlening. Doel is dat Integrale schuldhulpverlening wordt geboden. De werkwijze van het Landelijk Platform Integrale Schuldhulpverlening, zoals beschreven in de handreiking Integrale Schuldhulpverlening wordt daarbij gevolgd. De gemeente Tiel heeft zich daarvoor ook aangesloten bij de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet. De gemeente Tiel verstrekt zelf geen kredieten bij schuldhulpverlening. Daar waar kredieten wenselijk zijn sluit de schuldenaar deze zelf, eventueel met zelf "meegebrachte"borg, af met de Stadsbank Arnhem. Budgetbeheer en bewindvoering voert de afdeling W&I niet in eigen beheer uit. Daarvoor zijn afspraken gemaakt met een aantal budgetbeheerbureaus. De kosten van schuldhulpverlening, zoals rente over de lening bij de Stadsbank Arnhem en kosten van budgetbeheer, komen voor rekening van de schuldenaar. Hierdoor blijft per saldo minder geld beschikbaar voor betaling van de schulden. Verzoeken van inwoners van de gemeente Neerijnen worden op dezelfde manier afgehandeld als die van inwoners van de gemeente Tiel.

10.2

Bijstand voor schulden

Verlening van bijstand voor schulden is in principe niet mogelijk. De artikelen 13, 48 en 49 WWB hebben onder andere betrekking op de vraag in welke gevallen, op welke wijze en in welke vorm bijstand kan worden verleend voor schulden. Uitgangspunt is dat géén bijstand wordt verleend voor schulden. De schuldenlast hoeft niet altijd voort te vloeien uit tekort schietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. Bijstand 'om niet' voor schulden wordt door de wetgever als zeer ongewenst geacht. Een ieder draagt de verantwoordelijkheid voor zijn schulden. In het licht van de gemeentelijke verantwoordelijkheid en de maatwerkgedachte kan ingevolge artikel 49 de mogelijkheid geboden worden om bijstand voor schulden in de vorm van borgtocht. Een opsomming van “dringende redenen" is vrijwel onmogelijk. Per geval zal beoordeeld moeten worden of daarvan sprake is. Als de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) op iemand van toepassing is, is het aan deze persoon niet “toegestaan” een nieuwe verplichting aan te gaan zoals een lening of het kopen op afbetaling over te gaan. Immers dan vervalt de WSNP. Toch komt afsluiting van voorzieningen geregeld voor in deze situaties, ondanks de begeleiding van een bewindvoerder. Uitgangspunt is dat de bijzondere bijstand voor schulden dan ook in de vorm van een geldlening wordt verstrekt. Ingeval er al sprake is van een grote schuldenlast maakt het verstrekken van een nieuwe geldlening de problematiek alleen maar groter. Bovendien is de kans dat deze wordt terugbetaald zeer gering. Het is daarom niet realistisch om een geldlening te verstrekken in deze situaties. Daarom dient het mogelijk te zijn om bijzondere bijstand “om niet” te verlenen in situaties als hiervoor geschetst.


Beleidsregel: Bijstand en schulden 1. Zeer terughoudend zijn met het verlenen van bijzondere bijstand voor betaling van schulden. Indien toch noodzakelijk dan bijzondere bijstand altijd in de vorm van een geldlening verstrekken. 2. Indien er sprake is van dringende redenen (jurisprudentie) of duidelijk geen sprake is van tekortschietend besef van verantwoordelijk bij het ontstaan van de schulden de bijzondere bijstand om niet verstrekken.

10.3

Bijzondere bijstand in de vorm van een borgstelling

Huidig beleid / richtlijn De wet (Abw) biedt de mogelijkheid, om bij schuldhulpverlening bijstand te verlenen in de vorm van een borgtocht. Er is een begrotingspost bijzondere bijstand (leningen). Het verstrekken van een borgtocht voor een lening bij de stadsbank is een vorm van verlening van bijzondere bijstand welke toegestaan is ingeval van dringende redenen. Indien een borgstelling voor een saneringskrediet wordt gevraagd door de Stadsbank Arnhem of het verzoek door de Stadsbank wordt bevestigd is het aannemelijk dat een borgstelling noodzakelijk is voor het slagen van een schuldhulpverleningstraject. Indien vastgesteld kan worden dat de schuldenaar er niet in geslaagd is om in eigen kring iemand te vinden die borg kan staan, kan overgegaan worden tot verlening van deze vorm van bijstand. Op dat moment wordt alleen “het risico” gedragen en worden (nog) geen kosten gemaakt. Beleidsregel: Bijzondere bijstand in de vorm van borgstelling bij schulden 1. Indien borgstelling voor de Stadsbank noodzakelijk is voor het slagen van een schuldenregeling bijzondere bijstand in de vorm van een borgstelling verlenen als vaststaat dat de schuldenaar deze niet in zijn of haar "eigen kring" heeft kunnen vinden. 2. Als door gedragingen van de schuldenaar een beroep gedaan wordt op de borgstelling de bijzondere bijstand terugvorderen.

10.4

Kosten van bewindvoering

Huidig beleid / richtlijn Geen Bewindvoering op indicatie Rechtbank Er bestaat recht op bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering indien de goederen van een meerderjarige door de Kantonrechter onder bewind zijn gesteld én de kosten van bewindvoering door de Kantonrechter afwijkend van de hoofdregel (5% van de netto opbrengst van de onder bewind staande goederen) zijn vastgesteld. Bewindvoering in het kader van de WSNP De vergoeding van kosten van bewindvoering in het kader van de WSNP is apart geregeld. De WSNP-bewindvoerder ontvangt een subsidie op grond van het Besluit subsidie bewindvoerder schuldsanering en een salaris van € 44,63 of € 52,96 incl. BTW per maand op grond van het Besluit salaris bewindvoerder schuldsanering (bedragen gelden per 1 juli 2006). Het salaris van de bewindvoerder van degene wiens schulden gesaneerd worden, komt ten laste van de onder bewind staande goederen (de boedel) en moet op grond van artikel 320 lid 7 Fw met voorrang daaruit worden betaald. Indien de rechtbank op verzoek van de bewindvoerder het salaris, gedurende of aan het einde van het WSNP-traject hoger vaststelt, kan het zijn dat de boedel ontoereikend is om dit salaris te voldoen. De omstandigheid dat het salaris van de bewindvoerder niet uit de boedel kan worden voldaan, heeft in beginsel niet tot gevolg dat het WSNP-traject wordt afgebroken. Voor de kosten van bewindvoering in het kader WSNP bestaat geen recht op bijzondere bijstand. Het besluit subsidie bewindvoerder schuldsanering en het Besluit salaris bewindvoerder schuldsanering gelden dan als voorliggende voorziening.


Hoogte bijzondere bijstand bewindvoering Het bedrag waarop de Kantonrechter de beloning voor de bewindvoerder afwijkend heeft vastgesteld komt voor bijstandsverlening in aanmerking. Om dat te kunnen vaststellen moet het vonnis van de kantonrechter overgelegd en geverifieerd worden. Op deze voor bijstand in aanmerking komende kosten worden de eventueel aanwezige voorliggende voorziening en de (eventueel) aanwezige draagkracht, in mindering gebracht. Indien de kantonrechter de beloning in de hiervoor bedoelde situatie echter wel afwijkend vaststelt, hanteert hij hiervoor in beginsel de zogeheten 'Taken- en tarievenlijst beroepsbewindvoerders' die door het Landelijk Overleg van Coördinerend Kantonrechters (LOK) in overleg met de brancheorganisatie voor bewindvoerders tot stand is gekomen. Op basis van deze lijst worden de vergoedingen voor bewindvoerders vastgesteld. Deze Tarievenlijst is opgenomen in het WWB handboek van Schulinck. Bijzondere bijstand kan verleend worden tot de op deze lijst vermelde kosten en kostensoorten. Beleidsregel: Bijzondere bijstand in kosten bewindvoering 1. Indien bewindvoering op basis van een vonnis van de Rechtbank of indicatie van het bureau Schuldhulpverlening plaats vindt en indien en voor zover de kosten daarvan niet uit de onder bewindstaande goederen of op grond van een voorliggende voorziening voldaan kunnen worden, kan bijzondere bijstand in de kosten van bewindvoering worden verleend. 2. Bijzondere bijstand wordt verleend tot maximaal het bedrag zoals opgenomen in de Tarieven- en takenlijst beroepsbewindvoerders én voor de daarin genoemde kostensoorten (taken). 3. Indien bewindvoering o.g.v. de WSNP plaats vindt bestaat geen recht op bijzondere bijstand voor de kosten van de door de Rechtbank aangewezen WSNP bewindvoerder, behoudens in situaties dat de Rechtbank expliciet heeft uitgesproken dat betaling van die kosten niet ten laste komen van de onder bewind staande goederen.

10.5

Kosten van inkomensbeheer

Indicatie voor kosten van inkomensbeheer Naast bewindvoering en beschermingsbewind (curatele) komt ook inkomensbeheer voor. Als dit inkomensbeheer plaatsvindt op indicatie van het bureau schuldhulpverlening kan voor de kosten daarvan zonder verder onderzoek naar de noodzaak bijzondere bijstand worden verleend. Het komt geregeld voor dat de in het kader van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) benoemde bewindvoerder van mening is dat inkomensbeheer dient plaats te gaan vinden. Als voor de kosten van dit inkomensbeheer bijzondere bijstand aangevraagd dient voor de besluitvorming een advies van bureau schuldhulpverlening gevraagd te worden. Alleen als bureau schuldhulpverlening ook van mening is dat in de persoon gelegen factoren het noodzakelijk maken dat inkomensbeheer plaats gaat vinden kan bijzondere bijstand in de kosten daarvan verleend worden. Voor de hoogte van de kosten van inkomensbeheer zijn geen landelijke tarieven afgesproken. Ieder inkomens- budgetbeheerbureau hanteert eigen tarieven. De tarieven van de met de afdeling W&I samenwerkende inkomens- budgetbeheerbureaus zijn acceptabel. Looptijd bijzondere bijstand inkomensbeheer Inkomensbeheer dient tijdelijk te zijn. Mensen voor wie inkomensbeheer plaatsvindt dienen binnen redelijke termijn zelf in omstandigheden gebracht te worden dat ze zelf in staat zijn om hun eigen inkomen (weer) te beheren. Om te bevorderen dat daar naar toegewerkt wordt is het noodzakelijk dat de termijn waarover bijzondere bijstand in de kosten van inkomensbeheer wordt verleend te beperken. Voorgesteld wordt om bijzondere bijstand in kosten van inkomensbeheer te verlenen voor een periode van maximaal 12 maanden. Slechts bij bijzondere omstandigheden kan, op indicatie van bureau schuldhulpverlening, de periode verlengd worden met 12 maanden. Cursus budgetbeheer Inkomensbeheer is een tijdelijke oplossing. De mensen op wie dat van toepassing is worden geacht tijdelijk ondersteuning nodig te hebben bij het beheren van hun inkomen. Zij moeten na verloop van tijd zelf in staat zijn om het beheer van hun inkomen weer op te pakken. Om mensen te helpen bij het beheren van hun inkomen biedt het ROC Rivor een cursus inkomensbeheer aan. Aan deze cursus (geringe) kosten verbonden. Deze kosten zijn voor mensen die in inkomensbeheer zitten aan te merken als kosten die ontstaan zijn door bijzondere omstandigheden. Voorgesteld wordt daarom om bijzondere bijstand te verlenen in de kosten van de budgetcursus van het ROC Rivor, voor zover deze


kosten die voor eigen rekening van belanghebbende(n) blijven, en onder de voorwaarde dat de cursus volledig wordt gevolgd. Beleidsregel: Bijzondere bijstand in kosten inkomensbeheer en cursus budgetbeheer 1. Indien inkomensbeheer op basis van een vonnis van de Rechtbank of indicatie van het bureau schuldhulpverlening plaats vindt en indien en voor zover de kosten daarvan niet uit de eigen middelen voldaan kunnen worden, kan bijzondere bijstand verleend worden in die kosten. 2. Als er alleen sprake is van inkomensbeheer wordt belanghebbende geacht de kosten daarvan te kunnen voldoen uit eigen middelen voor zover die kosten niet meer bedragen dan 5% van de van toepassing zijnde bijstandsnorm. 3. De draagkrachtregels welke in deze nota zijn voorgesteld zijn van toepassing.


11 Voorzieningen voor minima 11.1

Langdurigheidstoeslag

In artikel 36 WWB is aan het college van burgemeester en wethouders de wettelijke plicht opgelegd om een langdurigheidstoeslag te verlenen. De doelgroep is afgebakend. Alleen mensen van 23 jaar tot 65 jaar kunnen onder voorwaarden in aanmerking komen voor een langdurigheidstoeslag. De langdurigheidstoeslag is in het leven geroepen om mensen die geen arbeidsperspectief hebben en dus ook geen uitzicht hebben op de verhoging van hun inkomen, een vergelijkbare positie te bieden als personen van 65 jaar en ouder. De uitkeringsnorm voor personen van 65 jaar en ouder is maandelijks hoger dan die voor personen jonger dan 65 jaar. De uitkeringsnorm voor 65 plussers is gelijk aan de AOW-uitkeringen die door de Sociale Verzekeringsbank wordt uitgekeerd. Dwingend is door de wetgever bepaald dat de langdurigheidstoeslag alleen op aanvraag door het college verstrekt mag worden. Hierin is dus geen beleidsvrijheid gelaten. Achterliggende gedachte is dat het alleen aan het Rijk is voorbehouden om inkomenspolitiek te bedrijven. De langdurigheidstoeslag is een openeind regeling en dient bekostigd te worden uit het Inkomensdeel WWB. Aan het inkomensdeel WWB wordt jaarlijks een percentage van 1.06 onttrokken en toegevoegd aan het budget voor bekostiging van de langdurigheidstoeslag. De langdurigheidstoeslag bestaat afzonderlijk naast de algemene bijstand en de bijzondere bijstand. Voor de afhandeling van aanvragen is meer nodig dan alleen de bepaling van artikel 36 lid 1 WWB. Dat artikel geeft op een aantal punten geen eenduidige aanwijzingen voor de afhandeling en voorziet niet altijd in antwoorden op praktijksituaties. In veel gevallen kan wel een redelijke inschatting gemaakt worden van de bedoeling van de wetgever respectievelijk hoe hiermee in de rechtspraak omgegaan zal worden. Toch blijft het artikel interpretabel. Het betreft daarbij geen beleidsvrijheid maar ruimte voor beoordeling. De wetswijziging van artikel 36 met datum inwerkingtreding 01-09-2006 met terugwerkende kracht tot 01-01-2006 geeft meer ruimte voor beoordeling door gemeenten. Die ruimte is geboden op de beoordeling van de feitelijke aanwezigheid van arbeidsmarktperspectief daar waar het gaat om verwerving van geringe inkomsten en een beperkte duur waarover dat plaatsvindt. 11.1.1 Doelgroep langdurigheidstoeslag De doelgroep van de langdurigheidstoeslag beperkt zich niet tot de mensen die langdurig een WWBuitkering ontvangen. Ook mensen die via het UWV en de SVB een minimum uitkering ontvangen behoren tot de doelgroep. Actieve benadering van deze mensen kan plaatsvinden via bestandskoppeling met de UWV en de SVB. Bij de afdeling W&I kan de check op het recht op langdurigheidstoeslag ingebed worden in de werkprocessen. Bij heronderzoeken en afhandeling van aanvragen bijzondere bijstand en minima voorzieningen is een dergelijk check mogelijk. De doelgroep Langdurigheidstoeslag is een doelgroep aan welke in het kader van het tegen gaan niet-gebruik specifieke aandacht geschonken kan worden. In artikel 36 WWB is aan het college van burgemeester en wethouders de wettelijke plicht opgelegd om een langdurigheidstoeslag te verlenen. De doelgroep is afgebakend. Alleen mensen van 23 jaar tot 65 jaar kunnen onder voorwaarden in aanmerking komen voor een langdurigheidstoeslag. De wetwijzing van artikel 36 WWB met datum inwerkingtreding 01-09-2006 geeft meer ruimte aan het college. Die ruimte wordt geboden bij de beoordeling van de feitelijke aanwezigheid van arbeidsmarktperspectief daar waar het gaat om verwerving van geringe inkomsten en een beperkte duur waarover dat plaatsvindt. Voorgesteld wordt om ten aanzien van de verwerving van geringe inkomsten te stellen dat het hebben van inkomsten tot maximaal de van toepassing zijnde algemene bijstandsnorm gedurende een periode van maximaal 6 maanden om die reden geen gevolgen voor het recht op langdurigheidstoeslag heeft.


Het college dient ook te beoordelen of belanghebbende gedurende een periode van 60 maanden voldoende heeft getracht algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en te aanvaarden. In het huidige beleid zijn, in navolging van wat in de landelijke handleiding is geformuleerd, 3 situaties genoemd die in dit kader bijzondere aandacht dienen te krijgen. Dat zijn • Verblijf in het buitenland • Studie • Detentie Thans is bepaald dat het verblijf in het buitenland minder dan 3 maanden niet aangemerkt wordt als een periode van onderbreking en beide andere situaties wél. De uitvoeringspraktijk en jurisprudentie geven aanleiding voor aanpassing. Daarom wordt voorgesteld een onderbreking van de periode van 60 maanden door verblijf in het buitenland als verschoonbaar aan te merken als deze onderbreking korter is dan 3 maanden. Beleidsvoorstel: Langdurigheidstoeslag 1. Bij arbeid waarvoor inkomsten tot maximaal de van toepassing zijnde algemene bijstandsnorm gedurende een periode van maximaal 6 maanden is verworven wordt arbeidsmarktperspectief niet aanwezig geacht 2. Belanghebbende heeft naar het oordeel van het college voldoende getracht algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en aanvaarden in de periode van 60 maanden als bedoeld in artikel 36 lid 1 onder a WWB indien onderbreking van die periode heeft plaatsvonden gedurende een periode van korter dan 3 maanden in één kalenderjaar door verblijf in het buitenland. Overige redenen van onderbreking worden niet als verschoonbaar aangemerkt.

11.2

Kwijtschelding gemeentelijke heffingen

Kwijtschelding van gemeentelijke heffingen werd tevens gezien als onderdeel van het lokale armoedebeleid. Per 1 januari 2006 is de kwijtschelding van de Onroerende Zaak Belasting vervallen door wijzigingen op gebied van gemeentelijke heffingen. De begroting is hiervoor al aangepast. Het budget voor de kwijtschelding is verlaagd. Het resterende budget wordt gebruikt om in incidentele gevallen alsnog kwijtschelding te kunnen verlenen. Voor hondenbelasting wordt vanaf 2007 geen kwijtschelding meer verleend


12 Communicatie en voorlichting Collegeprogramma 2006-2010 Ligt de verantwoordelijkheid voor het uitzoeken waarvoor minima inkomensondersteuning kunnen krijgen bij de minima zelf, of dient de gemeente hen actief te benaderen? In het collegeprogramma heeft het college van burgemeester en wethouders het antwoord op deze vraag al gegeven. Het college wil Neerijnense huishoudens die te maken hebben met armoedeproblematiek actief bereiken om stille armoede en sociaal isolement te bestrijden. Daarvoor wil zij hen beter bereiken en uitnodigen om meer gebruik te maken van het voorzieningen aanbod. Aannemelijk is dat het landelijke probleem van "De onbereikte minima" ook in Neerijnen speelt. De gemeente Tiel heeft n.a.v. een onderzoek aldaar vastgesteld dat dit probleem ook in Tiel speelt. Tiel heeft een communicatieplan opgesteld dat gericht is op het beter verspreiden van informatie en voorlichting over bijzondere bijstand en minimabeleid. Bestaande methoden van communicatie en voorlichting krijgen een structurele plaats binnen het gemeentelijke voorlichtingskader. Nieuwe en nog verder te ontwikkelen methoden gaan dat ook krijgen. Met de gemeente Tiel kan besproken worden onder welke condities de gemeente Neerijnen "mee kan liften" op de Tielse ontwikkelingen op dat gebied. Voorgesteld wordt om rekening te houden met daaraan verbonden kosten. De afdeling Werk en Inkomen Tiel heeft zeer recent samen met de afdeling communicatie van de gemeente Tiel een communicatieplan opgesteld.

12.1

Extern

Extern wordt op de volgende wijze informatie verspreid over bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima en vindt communicatie hierover plaats: Structureel − Persoonlijke mondelinge voorlichting door casemanagers − Periodieke nieuwsbrief Werk en Inkomen, gericht aan cliënten en intermediairs (4x per jaar) Incidenteel − Tijdens contacten met casemanagers/consulenten − Mailing aan bekende cliënten over bijzondere ontwikkelingen (vb start collectieve zorgverzekering) − Persberichten in lokale weekbladen

12.2

Multichanneling ( 'meerkanalen'-aanpak)

Om in de klantcommunicatie samenhang en sturing te geven hanteren organisaties daar een 'meerkanalen'-aanpak voor of wel multichanneling. Klantcommunicatie vindt plaats via 5 kanalen: internet; telefoon; post; balie; email. Via de 5 kanalen dient dezelfde informatie aan de cliënt verstrekt te worden. Discrepantie in de informatie vanuit de verschillende kanalen dient vermeden te worden. Klantgericht communiceren is uitgangspunt. Om klantgericht te communiceren moet de cliënt niet meer gevraagd worden dan strikt noodzakelijk. Daarbij is bijvoorbeeld van belang dat beschikt wordt authentieke bronnen die men kan raadplegen voor de eigen werkprocessen. Ook voor de afdeling W&I is multichanneling van belang. Ook cliënten van W&I gaan steeds meer over tot het gebruik van internet en email. Het is van belang dat in het communicatieplan Multichanneling ook aan de orde komt.

12.3

Taalgebruik

Eenvoudig taalgebruik is belangrijk. In de brief met de beslissing op een aanvraag gebruikt de afdeling W&I eenvoudige taal. Alle standaardbeschikkingen zijn opgesteld in Klare Taal. Klare Taal is gericht op de lezer. Ook in het voorlichtingsmateriaal en aanvraagformulieren wordt zoveel mogelijk Klare Taal gebruikt. Het gebruik van Klare Taal is uitgangspunt bij de communicatie door de afdeling. Dat dient aandacht te blijven krijgen. 61 Nota bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima 2008 gemeente Neerijnen

12.4

Nieuwe externe communicatie

Gepersonaliseerde voorlichting Gepersonaliseerde voorlichting vindt niet plaats. Deze methode van communiceren heeft, aldus communicatie deskundigen, een groter rendement. Gepersonaliseerde voorlichting kan o.a. plaatsvinden d.m.v. persoonlijke en telefonische contacten, persoonlijk geadresseerde voorlichting en per email. Communicatie kan plaatsvinden met bekende cliënten en met mensen die (nog) geen persoonlijke relatie met de afdeling Werk en Inkomen hebben. Van de bekende cliënten zijn NAW gegevens geregistreerd. Email adressen worden niet gevraagd en geregistreerd. Voor uitbreiding van de communicatie mogelijkheden dienen deze gegevens ook gevraagd en geregistreerd te worden. Voorgesteld wordt om de NAWE van bekende cliënten ook te gaan registreren. Zowel van mensen die periodiek een uitkering ontvangen als van mensen die incidentele bijzondere bijstand ontvangen. Via bestandskoppelingen is het mogelijk om mensen die tot de doelgroep behoren maar niet bekend zijn bij de afdeling W&I te traceren. In vervolg daarop kan gepersonaliseerde voorlichting plaatsvinden. Doelgroep gerichte voorlichting Van belang is dat de bestandskoppeling afgestemd wordt op het onderwerp en doel van de voorlichting. Het is dan mogelijk om echt alleen die mensen die tot een bepaalde doelgroep behoren te traceren en die ook daadwerkelijk recht op bijzondere bijstand zouden kunnen hebben. Voorlichtingsmateriaal specifiek gericht op de specifieke omstandigheden van die doelgroep kan dan ontwikkeld worden. Vb. onderwerp: computer schoolgaande kinderen: Alleen gezinnen met minimuminkomen en kinderen in groep 8 van de basisschool. "Actief de boer op" Vorenstaande activiteiten vinden allen "vanachter het bureau" plaats. Het is ook mogelijk om actievere communicatie en voorlichtingsmethoden te gebruiken. Voorbeelden van actieve methoden zijn; − Verzorgen van voorlichtingsmiddagen/ -avonden op diverse locaties; verzorgingshuizen, wijkcentra, moskee, kerken. scholen. − Verzorgen van informele middagen /-avonden op dezelfde locaties. − Contactmomenten met lokale maatschappelijke en belangenorganisaties. − Inzetten van formulierenbrigade. − Inzet van zorgen/of ouderenadviseurs − Voorlichting aan werkgevers /ondernemers (t.b.v. henzelf en medewerkers) − Participeren bij activiteiten van andere organisaties zoals bij banenbeurs CWI, Werkgeversadviespunt Rivierenland (WAPR), ROC, kerkelijke instanties. Het voordeel daarvan, voor zowel de inwoner als de gemeente, is direct contact met leden en of vertegenwoordigers van de doelgroep en het daardoor verkrijgen van 'insite information' en de mogelijkheid om voorlichting en communicatie te combineren. Een nadeel voor de gemeente is de grotere tijdsinvestering die dit vergt. Mediabeleid De wekelijkse uitgave Neerijnen Informatief kan gebruikt worden bij de voorlichting en informatieverstrekking. In de gemeente Neerijnen worden meerdere weekbladen verspreid. Het is mogelijk om persberichten en voorlichting in meerdere weekbladen te laten plaatsen. De lokale radio en televisie en de kabelkrant zijn mediabronnen die niet gebruikt worden. Bij de afdeling W&I is niet bekend hoe de kijk- en luisterdichtheid van deze lokale media is. Gezien de eenvoudige toegankelijkheid lijkt het de moeite waard om te onderzoeken of deze media gebruikt kan worden als instrument voor het verstrekken van voorlichting.


Voorlichting en informatiemateriaal De afdeling W&I beschikt alleen over enkele algemene folders en het zgn. BUG-boekje voor Tielse cliënten bijzondere bijstand. Deze folders zijn aanbodgericht. Mede gelet op het gemeentelijk issue vraaggerichte dienstverlening wordt het wenselijk geacht om ook in de voorlichtingssfeer vraaggericht te gaan werken. Het is wenselijk om speciaal informatiemateriaal te ontwikkelen en te gebruiken welke gericht is op specifieke doelgroepen. Voorlichtingscampagnes worden niet gebruikt. Toch is dat ook een bruikbaar instrument. Denk aan grote pakkende posters op abri's, in buurthuizen, wijkcentra, gezondheidscentra, ziekenhuis, gemeentelijke gebouwen, de voedselbank enz.. Ook internet is een belangrijk voorlichtingsinstrument. De mogelijkheden daarvan worden steeds groter. Op de gemeentelijke webloket (www.Neerijnen.nl) en het loket Wonen Welzijn en Zorg staat veel informatie over de producten van de afdeling Werk en Inkomen. Ook deze informatie dient aangepast en uitgebreid te worden. Kosten Communicatie en voorlichting zijn de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Zeker op het gebied van sociale zekerheid vergt het bijzonder veel inspanning om dit op de juiste wijze uit te voeren. Samenwerking tussen de Neerijnense gemeentelijke voorlichtingsmedewerk(st)er(s) en de daarmee belaste medewerker van de afdeling W&I dient plaats te gaan vinden. Aparte voorlichting aan de inwoners/minima in de gemeente Neerijnen is dan een nieuw product van Tiel voor Neerijnen. De inzet van uren ten behoeve van voorlichting aan inwoners van Neerijnen en het voorlichtingsmateriaal wordt door de gemeente Tiel doorberekend aan de gemeente Neerijnen. Rekening gehouden dient te worden met deze nieuwe kosten Beleidsvoorstel: Communicatie en voorlichting 1. Voorlichting inzetten om het bereik van de bijzondere bijstand ter bestrijding van stille armoede en sociaal isolement te vergroten, waarbij aangesloten wordt bij de inspanningen van de gemeente Tiel. 2. Vraaggericht voorlichtings- en foldermateriaal ontwikkelen voor Neerijnense minima. 3. Rekening houden met kosten voor communicatie met minima. 4. Overschrijding van de begrotingsposten bijzondere bijstand incalculeren.

12.5

Intern

De communicatie in het kader van de bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima moet niet alleen naar buiten gericht zijn, maar ook naar binnen. Iedere medewerker van de gemeente Tiel die daarmee te maken heeft dient optimaal geïnformeerd te zijn. De volgende middelen worden hiervoor o.a. gebruikt: − − − −

werkinstructies werkoverleg informatie per email WWB internethandboek

Bij het formuleren van nieuw beleid dient communicatie plaats te vinden tussen uitvoerenden medewerkers en beleidsmedewerkers. Van beide partijen wordt die inspanning verwacht. Informatiebijeenkomsten en deskundigheidsbevordering zijn interne communicatie mogelijkheden die meer gebruikt gaan worden.


13 Uitvoering 13.1

Afdeling Werk en Inkomen Tiel

Het contract met de gemeente Tiel voor de uitvoering van de werkzaamheden op gebied van Wet werk en bijstand omvat tevens de uitvoering van de bijzondere bijstand, het minimabeleid en Declaratiefonds. In het contract en de dienstverleningsovereenkomst is opgenomen dat Neerijnen haar beleid zoveel mogelijk aan zal laten sluiten bij het beleid van de gemeente Tiel. Uniformiteit heeft zowel voordelen voor de inwoners van Neerijnen als voor de uitvoering door de gemeente Tiel. Met eenduidige regelgeving in beide gemeenten wordt de uitvoering vereenvoudigd. De vraag van de inwoner wordt beter en sneller beantwoordt. Ook neemt de kans op onjuiste voorlichting en fouten af.

13.2

Efficiënte uitvoering

Doorlopend wordt getracht de aanvraag- en afhandelingstrajecten te verkorten en vereenvoudigen. Daarbij wordt gekeken naar nieuwe verkorte aanvraagformulieren, gestandaardiseerd voor belanghebbenden die al bijstand ontvangen, verkorte “beslisstructuren” en nieuwe efficiëntere uitvoeringsmethoden. Gewerkt wordt aan de mogelijkheid tot het digitaal aanvragen van bijzondere bijstand. Om de uitvoering efficiënt te maken worden de volgende 4 uitvoeringsmethoden toegepast: Volledige behandeling voor individueel maatwerk − Bijzondere (medische) kosten − Duurzame gebruiksgoederen Volledige behandeling maar met standaardisering: − Medische kosten (normbedrag) − Tandartskosten (normbedrag) Behandeling met vergaande standaardisering − Brillen/contactlenzen (maximale bedragen) − Hoortoestellen en batterijen (maximale bedragen bijstand) − Restpakket − Duurzame gebruiksgoederen (witgoed) − Huishoudelijke verzorging Gestandaardiseerde categoriale uitvoering − Categoriale bijzondere bijstand aan chronisch zieken, gehandicapten, 65 jaar en ouder − Collectieve Zorgverzekering voor WWB-ers en overige minima. Deze 4 methoden hebben als uitgangspunt het waarborgen van doelmatigheid en de rechtmatigheid alsmede dat aanvrager en uitvoerder voordeel hebben van deze methoden. 13.2.1 Vereenvoudiging Vereenvoudiging van procedures kan plaatsvinden door een andere wijze van omgang met verplichtingen en controlemogelijkheden. Het overleggen van aankoopbonnen en betalingsbewijzen is een van de verplichtingen die bij verlening van bijzondere bijstand veelvuldig van toepassing is. Deze verplichting wordt opgelegd vanuit de vraag of de cliënt wel daadwerkelijk de kosten maakt waarvoor deze bijzondere bijstand aanvraagt. Het gaat daarbij dus om een vertrouwenskwestie. Het is mogelijk om daar in een aantal situaties op een andere wijze mee om te gaan. Waarom is een telefonische mededeling van het CAK BZ betreffende de kosten van huishoudelijke verzorging niet voldoende om aan te nemen dat betreffende cliënt die kosten heeft? Waarom moet een cliënt van de afdeling W&I die al lange tijd bijstand voor levensonderhoud ontvangt een jaaropgave overleggen bij het aanvragen van kwijtschelding voor lokale heffingen? Waarom wordt een aanslag gemeentelijke heffingen opgelegd als we als organisatie kunnen weten wie voor kwijtschelding in aanmerking komt? Bij het verder onderzoeken van de mogelijkheden tot het vereenvoudigen van procedures is dit een van de punten waar aandacht aan geschonken wordt.


14 Kosten bijzonder bijstandsbeleid De financiering van de bijzondere bijstand vindt plaats uit de Algemene Uitkering van het Rijk. In de afgelopen jaren zijn de uitgaven bijzondere bijstand aanzienlijk toegenomen. Hoofdoorzaken daarvan zijn overheidsmaatregelen ten aanzien van het opleggen van eigen bijdragen, vermindering van overige vergoedingen en de stijging van vele algemene en bijzondere bestaanskosten die niet in verhouding staan tot de inkomensontwikkeling van minima.

14.1

Begroting

In de meerjarenbegroting zijn de geraamde uitgaven voor het minimabeleid van afgelopen jaren zichtbaar. In onderstaande tabel is dat weergegeven. Kostensoort Schuldhulpverlening Bijzondere bijstand om niet Chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Bijzondere bijstand (leningen) Schuldregeling (kredietbank) Bijzondere bijstand (declaratiefonds) Kwijtschelding gemeentelijke heffingen Subtotaal Langdurigheidstoeslag

Begroting 2003 2.000, 36.000, -

Begroting 2004 2.000, 36.000, -

Begroting 2005 500, 50.817, -

Begroting 2006 500, 50.817, -

Begroting 2007 500, 50.817, -

Begroting 2008 500, 73.217, -

-

3.210, -

3.210, -

23.210, -

12.500, -

12.500, -

12.500, -

1.000, -

1.000, -

1.000, -

8.900, -

8.900, -

8.900, -

5.000, -

5.000, -

10.000, -

10.000, -

1.000, -

1.000, -

41.000, -

41.000, 0, -

83.717, 0, -

86.927, 0, -

77.927, 0, -

97.927, 0, -

Met de invoering van de WWB in 2004 is wettelijk bepaald dat aan het college langdurigheidstoeslagen dient te verstrekken (artikel 36 WWB). Ter financiering van de uitgaven is de jaarlijkse uitkering (uit het Fonds Werk en Inkomen) t.b.v. het inkomensdeel WWB verhoogd met 1.06%. Het fictieve budget Inkomensdeel WWB voor Neerijnen voor 2008 bedraagt € 707.618,-. Daarvan is dus 1.06% ofwel € 7.500,- bedoeld voor dekking van de uitgaven langdurigheidstoeslag. De uitgaven langdurigheidstoeslag zijn de afgelopen jaren gedekt uit het budget bijzondere bijstand. Hierdoor is geen reëel beeld gegeven van de werkelijke uitgaven voor bijzondere bijstand en de uitgaven voor voorzieningen voor minima. Het is wenselijk om de bekostiging van de uitgaven langdurigheidstoeslag plaats te laten vinden uit het Inkomensdeel WWB. Voorgesteld wordt derhalve om een budget in de begrotingspost Langdurigheidstoeslag op te nemen, jaarlijks ter hoogte van 1.06% van het Inkomensdeel WWB. 1

Uitgaven 2006 De uitgaven in 2006 bedroegen € 114.263,65. De afdeling Werk en Inkomen Tiel registreert de uitgaven per kostensoort. Deze informatie wordt gebruikt voor managementinformatie en de verantwoording aan het CBS. In de tabel hierna is weergegeven hoe de verdeling van de uitgaven naar kostensoorten heeft plaatsgevonden. Kostensoorten cbs Directe levensbehoeften Duurzame gebruiksgoederen Voorzieningen voor huishouden Voorzieningen voor wonen Voorzieningen voor opvang Kosten maatschappelijke zorg Financiële transacties Uitstroombevordering Medische dienstverlening Overige kostensoorten

1

Nadere specificatie Witgoed/duurz.gebruiksgoed

Kosten identificatie (leges)

Uitgaven 9.631,73 2.807,24 1.399,64 43.682,17 4.099,14 1.508,82 2.953,07 188,00 3.317,99 3.474,26

Omdat de uitgaven 2007 op dit moment nog niet exact bekend zijn worden de cijfers over 2006 gebruikt


Toepassing categoriale verlening bijzondere bijstand

Langdurigheidstoeslag (CBS kenmerk (CBS code 03)

Extra kosten 65 jaar en 92 550,00 ouder Extra kosten chronisch 93 24.591,60 zieken e/o gehandicapten Declaratiefonds Neerijnen 94 Langdurigheidstoeslag 95 6.289,00 alleenstaanden Langdurigheidstoeslag 97 2.125,00 alleenstaande ouder Langdurigheidstoeslag 98 2.365,00 echtparen Totale uitgaven bijzondere bijstand 2006

25.141,60 5.260,99

10.779,00 114.263,65

De overschrijding in 2006 is grotendeels het gevolg van hogere uitgaven in de kostensoorten voorzieningen van wonen en categoriale verlening van bijzondere bijstand. Oorzaak van de excessieve stijging van de kosten voor wonen is te vinden in het feit dat zich in 2006 5 gezinnen van statushouders in de gemeente hebben gevestigd. Zij hebben allen voor de kosten van woninginrichting aanspraak op bijzondere bijstand gemaakt. De stijging van de kosten van categoriale bijstandverlening is veroorzaakt doordat het college in 2006 heeft besloten om deze regeling voor ouderen en chronisch zieken uit te voeren met terugwerkende kracht tot 01-01-2005. Een "besparing" in 2005 is daardoor een extra kostenpost in 2006 geworden. Al een aantal jaren bestaat landelijk de indruk dat onvoldoende bijzondere bijstand daar terechtkomt waarvoor het bedoeld is. In de gemeente Neerijnen wordt het budget bijzondere bijstand jaarlijks wel volledig aangesproken. Er is de laatste 2 jaar zelfs sprake van overschrijding van het geraamde budget. Deze hogere uitgaven zijn het gevolg van een groter beroep op de bijzondere bijstand door de economische recessie en bezuinigingen op andere gebieden door de Wetgever. De verwachting is dat het beroep op bijzondere bijstand in de komende jaren, door genoemde oorzaken maar ook door vergrijzing, verder zal toenemen. De ontwikkeling van de uitgaven bijzondere bijstand wordt op de voet gevolgd en aan het college gerapporteerd via managementsrapportages.

14.2

Kostenontwikkeling bijzonder bijstand en minimabeleid

In de afgelopen jaren zijn de uitgaven bijzondere bijstand aanzienlijk toegenomen. Hoofdoorzaken daarvan zijn overheidsmaatregelen ten aanzien van het opleggen van eigen bijdragen, vermindering van overige vergoedingen, de stijging van vele algemene en bijzondere bestaanskosten die niet in verhouding staan tot de inkomensontwikkeling en de vergrijzing. Een van de eerder genoemde doelen is om de bijzondere bijstand daar terecht te laten komen waar die het meeste nodig is. Om dat te bereiken zal ook, zoals eerder afgesproken is, voorlichting aan onze inwoners beter en frequenter plaats gaan vinden. Aannemelijk is dat dit tot gevolg heeft dat het aantal aanvragen bijzondere bijstand en daarmee ook de uitgaven bijzondere bijstand zal stijgen. Verwacht wordt dat de invoering van de Wmo en de wijzigingen in de financiering van de thuiszorg tot een groter beroep op de bijzondere bijstand gaan leiden. De geraamde uitgaven 2008 bedragen Uitgaven individuele bijzondere bijstand 2008 incl. specifieke regelingen Uitgaven chronisch zieken en gehandicapten 2008 2 Uitgaven langdurigheidstoeslag 2008 Toename aantal aanvragen 5% Verdere toename aanvragen door actieve benadering doelgroep 10% Totaal

2

€ € € € € € € €

73.000, 23.000, 7.500, 103.500, 5.175, 108.675, 11.000, 119.675, -

Bekostiging uit Inkomensdeel WWB


De trendmatige stijging van de uitgaven specifieke regelingen en de regeling voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen is hierin opgenomen. De geraamde uitgaven chronisch zieken zijn gebaseerd op de uitgaven 2007. Stijging van uitgaven door een groter bereik en mogelijke afname van rechthebbenden door de gewijzigde indicatie voorwaarden zijn tegen elkaar afgezet. Het college heeft een actievere benadering van de doelgroep als actiepunt in het Collegeprogramma opgenomen. Dat is reden om een stijging van de uitgaven met 10% op te nemen. De daadwerkelijke toename en verdere toename van het aantal aanvragen is moeilijk in te schatten.

14.3

Dekkingsmiddelen

Het kabinet heeft onlangs bekend gemaakt dat extra middelen beschikbaar worden gesteld voor de bestrijding van armoede en schuldhulpverlening door gemeenten. Deze middelen zijn beschikbaar gesteld voor de periode 2008 tot 2011 en lopen jaarlijks op tot structureel € 80 miljoen. De middelen worden, niet geoormerkt- beschikbaar gesteld via de uitkering uit het gemeentefonds. Armoedebestrijding Exacte cijfers zijn op dit moment nog niet bekend. Indicatieve cijfers echter al wel. De verwachting is dat de volgende middelen beschikbaar komen voor armoedebestrijding 2009 2010 2011 Jaar 2008 Bedrag € 1.611 € 3.221 € 19.327 € 25.770 Schuldhulpverlening In afwijking van de gelden voor armoedebestrijding worden de gelden voor het terugdringen van het aantal huishoudens met problematische schulden al ingaande 2007 beschikbaar gesteld. Ook de jaren waarover deze beschikbaar worden gesteld zijn anders. De exacte cijfers zijn op dit moment nog niet bekend. Indicatieve cijfers echter al wel. De verwachting is dat de volgende middelen beschikbaar komen voor 2008 2009 Jaar 2007 Bedrag € 7.480 € 4.779 € 3.894 Extra middelen armoedebestrijding bij kinderen De motie van Geel het Kabinet heeft doen besluiten voor de jaren 2008 en 2009 extra middelen beschikbaar te stellen stelt voor bevordering van deelname aan sport- en cultuuractiviteiten door kinderen uit arme gezinnen. De in de nota bijzondere bijstand voorgestelde verstrekking van bijzondere bijstand Restpakket heeft dit ook tot doel. De volgende middelen komen beschikbaar voor Jaar 2008 2009 Bedrag € 5.000 € 5.000 Voorgesteld wordt om ook deze extra middelen voor 2008 en 2009 toe te voegen aan het budget voor bijzondere bijstand. Door toevoeging van de extra middelen aan het budget bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima zijn de dekkingsmogelijkheden voor deze raming vrijwel toereikend. Zoals hiervoor aangegeven zijn de volgende dekkingsmiddelen beschikbaar Begroot bijzondere bijstand 2008 Begroot chronisch zieken en gehandicapten 2008 3 Inkomensdeel WWB langdurigheidstoeslag 2008 Extra middelen armoedebestrijding Extra middelen schuldhulpverlening Extra middelen armoedebestrijding kinderen (motie van Geel) Totaal

€ € € € € € €

73.217, 23.210, 7.500, 1.611, 4.779, 5.000, 115.317, -

Hoewel dat niet voldoende is om geraamde kosten te dekken wordt het nu nog niet noodzakelijk gevonden om op dit moment al andere dekkingsmiddelen te benoemen. In de raming van de uitgaven 2008 is geen rekening gehouden met het feit dat steeds meer mensen gaan werken en dat hierdoor ook het aantal minima kan afnemen. 3

Bekostiging uit Inkomensdeel WWB


Voorstel: Vaststelling nieuw bijzondere bijstandsbeleid en dekking van eventuele extra kosten 1. In de nota Bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima gedane (beleids-)voorstellen aannemen en uitvoering geven aan de bijzondere bijstand conform deze voorstellen. 2. Stijging van de lasten bijzondere bijstand zien als resultaat van verbetering van voorzieningen voor inwoners die door omstandigheden niet in staat zijn om zelf te voorzien in kosten die zijn ontstaan door bijzondere omstandigheden. 3. Budget in de begrotingspost Langdurigheidstoeslagen opnemen ad € 7.500,- voor 2008 welke gedekt wordt uit het Inkomensdeel WWB (1.06%). 4. Lastenontwikkeling volgen via de kwartaalmanagementsrapportages. 5. De aan het gemeentefonds toegevoegde extra middelen voor armoedebestrijding, schuldhulpverlening en bestrijding van armoede onder kinderen toevoegen aan het budget bijzondere bijstand en voorzieningen voor minima.


Nota Bijzondere Bijstand en voorzieningen voor minima Gemeente Neerijnen

Recommend Documents