Noord- en Zuid-Amerika

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004

regiospecial

Noord- en Zuid-Amerika In de grote economieën van de regio’s Noord- en Zuid-Amerika zijn ontwikkelingen van politieke aard gaande die ook de Nederlandse agribusiness raken. Denk aan de komende presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten, de nog jonge minderheidsregering in Canada, of de Mexicaanse overheid die wil dat de sector de eigen broek ophoudt. Een ‘booming’ economie als die van Brazilië, de inhaalslag in Argentinië, de stabiliteit in Chili of de economische groei in Uruguay zetten de deuren open voor nieuwe kansen. Opvallend is dat juist de landbouwsector en agribusiness een dynamiek vertonen die ook het Nederlands bedrijfsleven tot actie uitdaagt. Dr. Ir. Marie-Josée Jenniskens Hoofd regio -en landenbeleid

Canada:

Verdubbeling export landbouwproducten in tien jaar tijd Canada. De belangrijkste exportmarkt voor Canadese landbouwproducten zijn de Verenigde Staten: een zeer lucratieve markt, maar deze eenzijdigheid brengt tevens de nodige risico's met zich mee, zoals duidelijk werd tijdens de BSE-crisis in 2003. Nieuwe minderheidsregering geleid door Minister-President Martin De Liberale Partij van Minister-President Paul Martin heeft bij de laatste federale verkiezingen 135 zetels binnengehaald (gedaald van 172 zetels tijdens de verkiezingen in 2001). De liberalen verloren daarmee de absolute meerderheid in het House of Commons, waarvoor 155 van de 308 beschikbare zetels nodig zijn. Voorafgaand aan de verkiezingen waren de verwachtingen hoog gespannen voor de Conservatieven, geleid door Stephen Harper, die volgens de opiniepeilingen de Liberale Partij gemakkelijk zouden verslaan. De Conservatieven behaalden slechts 99 zetels; het Bloc Quebecois, dat naar een onafhankelijk Quebec streeft, kwam op 45, zetels en de linkse Nieuwe Democraten (NDP) op 19 zetels. De verkiezingsuitslag heeft tot gevolg dat de partij van regeringsleider Martin het land zal leiden met een minderheidsregering. Deze zal zeer afhankelijk zijn van steun van de linkse NDP of het Bloc Quebecois. De meeste minderheidsregeringen houden het echter nauwelijks twee jaar vol. Met de dreiging van vroegtijdige verkiezingen zal Minister-President Martin kiezers te vriend willen houden.

Canada Oppervlakte 9.9 mln km2 Aantal Inwoners 31 miljoen BNP CAN$ 1013 miljard BNP/Capita CAN$ 33.000

Canada is na Rusland het grootste land ter wereld en heeft een zeer lage bevolkingsdichtheid. Van de bevolking is 85% geconcentreerd binnen een straal van 300 kilometer van de Amerikaanse grens. Het is zowel economisch als technologisch vergelijkbaar met de Verenigde Staten. De federale en de provinciale overheden verwelkomen hard werkende immigranten en hun families. Jaarlijks zoeken rond een kwart miljoen immigranten, waaronder boerenfamilies, een nieuw bestaan in pagina 2

Canadese landbouwsector kan profiteren Voor Canadese boeren, die een belangrijk electoraat vormen in het zeer landelijke Canada, is dit mogelijk goed nieuws. De regering zal eerder geneigd zijn extra steun te verlenen aan veehouders. De rundvee- en melkveehouderijsector hebben zware tijden

achter de rug als gevolg van het sluiten van de Amerikaanse grenzen voor rundvlees en levend vee, nadat in 2003 voor het eerst BSE werd vastgesteld. De sector heeft inmiddels Can$ 1,7 miljard steun ontvangen van de Canadese overheid. Vooralsnog is het onzeker wanneer de Verenigde Staten hun grenzen weer volledig zullen openen. De verwachting is dat een linkse alliantie van de Liberalen, hierin gesteund door de NDP en zeker het Bloc Quebecois, minder bereid zijn invoertarieven die van belang zijn voor de Canadese zuivel- en pluimveevleessectoren te verlagen of de monopoliepositie van de Canadian Wheat Board in te perken. Canada staat onder stevige druk in de internationale landbouwonderhandelingen om op deze terreinen beleidswijzigingen door te voeren. Liberale Landbouwminister Bob Speller, die in december 2003 Lyle Vanclief verving, zal overigens niet terugkeren in de nieuwe regering. Speller is gevangen door Andy Mitchell, die in 1993 tot lid van het House of Commons werd gekozen en hij werd in 2003 aangesteld tot minister voor Indian Affairs and Northern Development. Mitchell heeft een achtergrond in bankierszaken. Agrarische handel: zowel export als import stijgt In de afgelopen tien jaar is de Canadese export van landbouwproducten bijna verdubbeld. Van de Canadese agrarische export gaat 80% naar drie landen: Verenigde Staten (67,5%), gevolgd door Japan (9,5%) en Mexico (2,5%). Deze consolidatie van exporten naar slechts een beperkt aantal landen kan desastreuze gevolgen hebben voor een bepaalde sector, zoals duidelijk werd tijdens de recente BSE-crisis. De inkomsten van veehouderijen daalden van Can$ 7,7 miljard in 2002 tot Can$ 5,2 miljard in 2003, een verlies van 33%.

Totaal Canadese agri-export en -import 1998-2002 in miljoenen CAN$ 1998

1999

2000

2001

2002

export

22.564

21.817

23.400

26.640

25.880

import

16.363

16.526

17.400

19.230

20.700

Exportstijging 1993-2002 Waarde in 1993

Waarde in 2002

Percentage groei tussen

(in miljoen CAN$)

(in miljoen CAN$)

1993-2002

15.896,7

30.544,5

92%

Tomaten, vers

8,3

274,2

3.183%

Zuivelproducten

0,3

8,3

2.423% 1.665%

Totaal

Margarine

2,4

42,1

Pluimvee

13,1

124,3

851%

Sauzen en specerijen

35,1

285,9

715%

Garnalen

14,0

110,2

689%

Honing

15,1

87,9

483%

Krab

154,2

757,4

391%

Chocolade

219,2

826,7

277%

Brood, deeg en cakes

280,1

1.037,5

270%

Naast vee en vleesproducten zijn de belangrijkste exportcategorieën: vis en schaaldieren, granen, levende dieren, oliezaden, verwerkte graanproducten, groenten, (alcoholische) dranken en verwerkte groenten en fruit. De Canadese export van een aantal producten is exceptioneel gestegen in de afgelopen tien jaar (zie tabel). Andere agrarische exportproducten waarvan de Canadezen hoge verwachtingen hebben, zijn diervoeding, water in fles en nationale wijnen. De Canadese export van landbouwproducten liet jaarlijks een groei zien van ongeveer 3,6%. De invoer van landbouwproducten groeit met 6,2%. De agrarische handelsbalans is tussen 1997 en 2002 met Can$ 847 miljoen gedaald. De meeste landbouwproducten worden geïmporteerd uit de Verenigde Staten (65%), EU (12,5%) en Mexico (2,5%). De invoer van wijnen staat bovenaan de lijst, gevolgd door voedingsmiddelen, maïs, crackers en biscuits, huisdierenvoeding, rundvlees, suiker, mixen voor de voedingsmiddelensector en bier. Kansen binnen de voedingsmiddelensector In 2002 werd op detailhandelsniveau Can$ 306,4 miljard uitgegeven, een stijging van 6% vergeleken met 2001. De detailhandel is in hoge mate geconsolideerd. In Canada opeert een tweetal nationale supermarktketens, een klein aantal regionale supermarkten, twee zogenoemde merchandisers (waar naast voedingsmiddelen ook andere huishoudelijke producten worden aangeboden, zoals Wal-Mart) en een clubwarenhuis (Costco). De verkoop via de traditionele supermarkt daalt, terwijl de supercentra in populariteit toenemen. Canada beschikt over een relatief welvarende, goed opgeleide bevolking, waarvan het aantal senioren zich in de afgelopen 25 jaar

heeft verdubbeld. In 2011 zal 35% van de bevolking ouder zijn dan 50. Bijna 20% van de bevolking bestaat uit eerste- of tweedegeneratie immigranten, voor een groot deel afkomstig uit Azië. Er bestaat veel belangstelling voor gezonde voedingsmiddelen in gemakkelijke (eenpersoons)verpakkingen, etnische gerechten, magnetronmaaltijden, verse groenten en fruit, zuivelproducten, pizza, diepvriesgerechten, frisdranken, vruchtensappen, rijst en pasta. Goede potentie hebben ook snacks met nieuwe smaken, chocolade, verse groenten, met name meer aparte soorten zoals Chinese kool, knoflook en prei, bevroren voorverpakte vis, ingeblikte vis, bevroren bakkerijproducten, water in fles en slasauzen. De tuinbouwsector verandert mee In Canada vindt een belangrijk deel van de tuinbouwproductie plaats onder glas. De provincie Ontario beschikt over 52% van de beschermde teelt, gevolgd door British Columbia met 25%. Quebec staat op de derde plaats met 12% van het oppervlak. De snelst groeiende regio voor productie onder glas is Alberta. Hoewel in het afgelopen jaar het oppervlak slechts beperkt is uitgebreid, maakt de verkoop van kasproducten

een indrukwekkende groei door en steeg tot Can$ 2,1 miljard. Naast kasproductie van de meer traditionele producten, zoals sierteelt- en kwekerijproducten, stekken en groenten (tomaten, komkommers, sla en paprika’s), is in het afgelopen jaar ook de teelt van medicinale planten en kruiden gestegen. Mede als gevolg van de toegenomen belangstelling voor functionele voedingsmiddelen en de implementatie van een nieuwe regelgeving, die wildgroei van deze producten aan banden moet leggen. De Natural Health Products Regulations (NHP), die in de komende jaren gefaseerd worden ingevoerd, stellen onder meer de eis dat medicinale planten afkomstig moeten zijn van gecertificeerde bedrijven. Ook moeten de producten worden voorzien van duidelijke etiketten met een licentienummer. De sector hoopt een graantje te kunnen meepikken van de internationale handel in medicinale planten. De waarde wordt geschat op Can$ 12 miljard, waarvan Can$ 5 miljard in de Verenigde Staten en Can$ 500 miljoen in Canada. Photo's supplied by Agriculture and Agri-Food Canada

Varkenshouderij in Canada

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004 | pagina 3

Verenigde Staten:

Op naar de presidentsverkiezingen in 2004 VS Oppervlakte 9,1 miloen km2 Aantal Inwoners 288 miljoen BNP US$ 10.400 miljard BNP/Capita US$ 36.000 Agro-BNP US$ ca. 104 miljard

Met de keuze van de Democratische presidentskandidaat John Kerry voor John Edwards als “running mate” is de laatste fase in gang gezet voor de presidentsverkiezingen die op 2 november van dit jaar worden gehouden. Voor Bush zijn de belangrijkste campagne-onderwerpen de oorlog in Irak en de dreiging van nieuwe terroristische aanslagen. Het team Kerry-Edwards richt zich met name op de huidige economische situatie en de onder Bush ontstane discrepantie tussen de rijken en de middenklasse, met name ten aanzien van de inkomstenbelasting. Verkiezingen Met de belofte van betaalbare ziektekostenverzekeringen, onderwijs en beter betalende banen hopen de Democraten de verkiezingen in de wacht te slepen. Met de keuze

van Edwards, van wie wordt verwacht dat hij cruciale stemmen in het Zuiden kan binnenhalen (denk aan het Florida debacle), steeg Kerry meteen in de opiniepeilingen en zou volgens de laatste cijfers het presidentschap in de wacht slepen. Zou Bush echter besluiten Cheney te vervangen door bijvoorbeeld Colin Powell, dan zou Bush waarschijnlijk een tweede termijn kunnen regeren. Vooralsnog heeft Cheney aangegeven niet van plan te zijn te vertrekken.

De verwachtingen voor de agrarische sector in de VS zijn goed

pagina 4

De komende vier maanden zullen beide presidentskandidaten hun plannen voor de toekomst moeten ontvouwen, waarbij met name de plannen van Kerry-Edwards met veel interesse zullen worden gevolgd. Een groot aantal staten in het Middenwesten (o.a. Ohio, Wisconsin, Iowa) met een flinke agrarische sector is tot dusver onbeslist en van groot belang voor beide partijen. Ten aanzien van landbouw heeft Kerry inmiddels aangegeven het boerenfamiliebedrijf te willen beschermen tegen ongelimiteerde importen van melkproteïne-concentraten, momenteel in het Congress een uiterst actuele discussie. Ook is hij van plan de verschillende bilaterale handelsovereenkomsten nog eens goed onder de loep te leggen. 2004 mogelijk top-jaar economie Terwijl Kerry-Edwards met de huidige economische stand van zaken stemmen proberen te winnen, blijkt het met de Amerikaanse economie eigenlijk helemaal niet zo slecht te gaan. Uit een recente peiling onder Amerikaanse top-economen is naar voren gekomen dat deze groep veel vertrouwen heeft in de economie. Ondanks de gestegen

olieprijzen en de lichte renteverhoging is de verwachting dat 2004 een uitstekend jaar zal zijn, met nog steeds redelijk lage rentes, substantiële groei in de werkgelegenheid en een gezond investeringsklimaat. De economie zal mogelijk in de tweede helft van dit jaar met 2-5% groeien, terwijl het Bruto Nationaal Product zal stijgen met 4,7%. Dat zou de beste groei zijn sinds 1984, het jaar waarin president Reagan werd herkozen.

Totale agrarische invoer in NL vanuit VS in 1000 Euro 1998-2002

Positieve agrarische handelsbalans Ook de verwachtingen voor de agrarische sector zijn goed. De export van agrarische producten zal dit jaar mogelijk een nieuwe recordhoogte halen. Het ministerie van Landbouw voorspelt dat in 2004 de agrarische export zal toenemen tot $ 61,5 miljard, een stijging van bijna 9% vergeleken met 2003, toen de agrarische export $ 56,2 miljard bedroeg. Grotere exportvolumes en betere prijzen voor veevoergranen, rijst, katoen, rundvlees en tuinbouwproducten zijn de drijfkracht achter de groei, gesteund door de gunstige dollarkoers, afgenomen concurrentie voor tarwe, maïs en katoen en de robuuste afzet van oliezaden en katoen in China. De voorspellingen zijn dat ook de invoer van agrarische producten zal stijgen tot $ 51,5 miljard, een toename van $ 5,8 miljard. De invoer van tuinbouwgewassen en -producten is verantwoordelijk voor bijna de helft van de groei.

exportmarkten heeft echter niet geleid tot een crisis in de veehouderijsector, zoals in Canada het geval was. De binnenlandse markt was in staat het extra aanbod op te vangen. De sector werd daarin geholpen door de populariteit van het Atkins dieet (zie verderop) en beperkingen op de invoer van Canadees rundvlees en levende runderen, als gevolg van BSE in een koe in Alberta eerder in 2003. Met de constatering van BSE zijn het ontwerp en de implementatie van een nationaal identificatie-, registratie- en traceringssysteem voor vee een prioriteit geworden voor het Congress, het ministerie van Landbouw en de sector. Op dit moment bestaat veel belangstelling voor kennis en technologie op dit gebied.

In december 2003 werd overigens voor het eerst BSE vastgesteld bij een koe in Washington State. Dit heeft veel gevolgen gehad voor de export van rundvlees. Een groot aantal landen sloot zijn grenzen, waaronder Japan, de belangrijkste exportmarkt voor Amerikaans rundvlees. Het verlies van

1998

1999

2000

2001

2002

1.303.852

1.470.640

1.769.122

1.554.930

1.280.251

sojabonen

342.809

381.229

501.154

445.697

320.427

mengvoeders

153.885

136.027

148.155

125.491

115.179

(grond)noten

92.606

87.647

110.007

92.669

102.424

siergroen

46.447

47.799

57.679

55.281

52.640

vruchtensappen

33.284

40.794

50.058

43.296

42.996

invoer in NL

Top 5

Meer aandacht voor gezonde voeding De gemiddelde Amerikaanse consument gaat twee keer per week naar de supermarkt en geeft per keer $ 26 uit. Bij elkaar opgeteld wordt jaarlijks voor bijna $ 450 miljard op detailhandelsniveau aan voedingsmiddelen verkocht en voor $ 50 miljard aan alcoholische dranken. Het percentage Amerikanen dat aan een ernstig overgewicht lijdt, is in de afgelopen jaren gestegen tot 31%. Van de jongeren is 17% te zwaar. Terwijl de populariteit van

vetvrije producten nog steeds groot is, heeft het Atkins en South Beach dieet, die beide de consumptie van koolhydraten beperken, een grote opmars gemaakt. Het zogenoemde “low-carb” dieet beperkt de inname van suikers en granen, zoals rijst, brood, crackers enz., terwijl de consumptie van dierlijke en plantaardige eiwitten, gecombineerd met verse groenten, wordt gestimuleerd. Vele nieuwe Low-carb-producten zijn het afgelopen jaar in de schappen verschenen en een groot aantal restaurantketens, waaronder McDonalds, Burger King, Panera biedt low-carb-gerechten aan. Volgens de laatste cijfers beperkt 22% van de consumenten met een inkomen boven $ 75.000 de inname van koolhydraten. De verwachting is dat ook deze rage op den duur zal afnemen, maar evenals de populariteit van low-fat-producten zullen lowcarbproducten een gedeelte van de consumenten blijven aanspreken. De tabel op de volgende pagina geeft een overzicht van andere trends. Vraag naar verse groenten en fruit het gehele jaar door stimuleert de invoer van deze producten. De verwachting is dat ook de invoer van vlees (varkens-, schapen-, lams- en geitenvlees), wijn, bier en tropische producten, zoals koffie, thee, cacao en

Top 4 agrarische import vanuit Nederland 2003 (x miljoen ¤) Bier

¤ 948

Cacaoboter/-poeder

¤ 144

Snijbloemen/bollen

¤ 91/¤ 72

Tomaten/paprika’s

¤ 42/¤ 86

Totaal

¤ 2.050

Top 4 agrarische export naar Nederland 2003 (x miljoen ¤) Sojabonen Ruwe tabak Meng-/veevoeders Tropisch fruit en noten Totaal

¤ 342 ¤ 105 ¤ 85/¤ 13 ¤ 54 ¤ 1.055

Veel vraag naar verse groenten en fruit

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004 | pagina 5

plantaardige oliën, zuivelproducten (kaas en caseïne), crackers en wafels in 2004 zal toenemen. Sierteeltsector in de lift De totale waarde van de invoer van snijbloemen en kwekerijproducten bedroeg $ 1,2 miljard in 2003. De verwachting is dat de invoer met meer dan 15% zal stijgen tot $ 1,4 miljard in 2004. Naast kansen voor de export van levend materiaal is ook het vooruitzicht voor de toeleverende sector positief. Nadat veel Amerikaanse kwekers de afgelopen jaren als gevolg van de economische recessie en de oorlog in Irak een afwachtende houding hadden, lijkt dit jaar een inhaalslag plaats te vinden: • Amerikaanse kwekers realiseren zich steeds vaker dat modernisering, vernieu-

•

•

•

•

Aandacht voor nieuwe soorten sier(pot)planten

wing en aanpassing aan veranderende marktomstandigheden voorwaarden zijn om winstgevend te blijven opereren. Ook kleinere kwekers gaan over op bijv. geautomatiseerde transport- en teeltsystemen in de kas. De overstap naar een meer winstgevend sierteeltproduct wordt eerder en makkelijker gemaakt. Bovenstaande geldt niet alleen voor de kweker, maar ook onder distributeurs ontstaat steeds meer het besef dat, om concurrerend op de Amerikaanse markt te kunnen blijven opereren, een meer gevarieerde selectie aan sierteeltproducten moet worden aangeboden. Veel aandacht voor nieuwe soorten sier(pot)planten, meer en grotere bloemen, nieuwe kleuren, betere resistentie tegen o.a. plantenziekten. Door de aanmerkelijk hogere prijzen voor energie in Noord-Amerika en de veronderstelling dat dit op de langere termijn niet zal veranderen, bestaat meer belangstelling voor energiebesparende technologieën, waaronder scherminstallaties, klimaatbeheersing, watermanagement (waaronder waterrecycling). Ook de grote verkoopcentra voor sierteeltproducten zoals Home Depot richten zich steeds meer op kwaliteitsproducten, voorheen slechts aangeboden via onafhankelijke (zeer prijzige) tuincentra.

Consumptietrends Biologische producten

De verkoop van biologische voedingsmiddelen is in 2003 met 20,4% gestegen tot meer dan $ 10 miljard. Hoewel groenten en fruit veruit de belangrijkste categorie is, bestaat steeds meer belangstelling voor biologische snacks, sauzen, vlees en vis.

Water

Deze categorie heeft tussen 1998-2003 een jaarlijkse groei van 9% doorgemaakt.

Verse groenten en fruit

Consumptie van verse groenten en fruit neemt toe, onder meer door overheidsgesponsorde campagnes zoals “5-a-day”. Ook verwacht de consument veel variëteit.

Zuivelproducten

Meer gevarieerde zuivelproducten, zoals een combinatie van zuivel en frisdrank. Consumptie neemt toe door promoties als “3-a-day” en onderzoek dat een positief verband laat zien tussen zuivel en gewichtsafname.

Nieuwe, pittige smaken

Amerikanen hebben een voorkeur voor pittige smaken, zoals chipotle en habanero-pepers, limoen en passiefruit. Deze trend wordt gedreven door het grote aantal Latijns-Amerikaanse immigranten, voor wie aparte marketingstrategieën worden opgezet. Overigens wordt jaarlijks voor meer dan $ 1,8 miljard aan specerijen verkocht in de supermarkt, de belangrijkste specialty food categorie.

Kant-en klaar-maaltijden, evenals voorgewassen en gesneden producten

Zowel verse maaltijden als diepvriesmaaltijden blijven populair, wel is er meer nadruk op “gezondere” voedingsmiddelen. Ook voorbewerkte producten in nieuwe, handige verpakkingen zijn populair.

Functionele voedingsmiddelen Voedingsmiddelen die niet alleen goed smaken, maar ook de gezondheid bevorderen. Bijvoorbeeld door het risico van hartziekten, kanker en diabetes te reduceren, zoals OptaFlex, een product van Cargill, in frisdrank tegen pijn in de gewrichten.

pagina 6

Gevolgen implementatie Bioterrorism Act lijken beperkt De Bioterrorism Act van 2002 verplicht fabrikanten, verwerkers, verpakkers en opslagbedrijven die voedingsmiddelen op de Amerikaanse markt verkopen, zich te registeren bij de federale overheid (FDA). Aan deze verplichting moet sinds december 2003 worden voldaan. Inmiddels hebben meer dan 200.000 bedrijven zich bij de FDA opgegeven, iets meer dan de helft daarvan zijn buitenlandse bedrijven. In totaal hebben zo’n 1.000 Nederlandse bedrijven zich opgegeven. Verder moeten alle voedingsmiddelen die op de Amerikaanse markt voor invoer worden aangeboden, sinds december 2003 voorafgaand worden aangemeld door middel van een “Prior Notice”. Tot dusver zijn rond 2.500 zendingen aangehouden in verband met het ontbreken van de Prior Notice of het indienen van een onvolledige Prior Notice. Na 12 augustus van dit jaar worden alle zendingen vastgehouden totdat aan alle eisen is voldaan. Tot dusver is de invloed van de nieuwe regels beperkt geweest. Registratie gebeurt relatief simpel en snel. Ook aan de Prior Noticeeisen kan vrij gemakkelijk worden voldaan, doordat de notificatie kan worden ingediend via het Automatic Customs System van de Amerikaanse douanedienst. Verder wordt op korte termijn de definitieve versie van de Recordkeeping-regel verwacht: de vierde en laatste regel onder de Bioterrorism Act van 2002. De grote vraag is nog steeds of ook buitenlandse bedrijven die voedingsmiddelen exporteren naar de Verenigde Staten, aan de eisen, opgenomen in deze regel, zullen moeten voldoen. In het voorstel van de FDA worden voedingsmiddelenfabrikanten verplicht een bestand bij te houden met gedetailleerde informatie over de leveranciers van alle ingrediënten voor een bepaald voedingsmiddel én van de afnemers van de producten.

Mexico:

De siësta is echt voorbij! Mexico is een land van uitersten. Onvoorstelbare rijkdom naast grote armoede. Van de ruim 100 mln inwoners is naar schatting 50% van de bevolking arm, 10% rijk tot zeer rijk en er is een middengroep van 40%. Dit beeld komt ook terug in de agri-sector. Je vindt er op de markt gerichte megabedrijven en zelfvoorzieningslandbouw. Maar gelukkig zijn er ook bedrijven ertussenin, met ondernemers die vooruit willen. Experimenteren Ook ondernemers van buiten de landbouw willen in de agri-sector investeren, vooral in de tuinbouw. Bedrijven met duizenden hoog-productieve melkkoeien zijn geen uitzondering. Daarnaast, vooral in de tropische gebieden, bedrijfjes met een paar laagproductieve koeien voor vlees en melk. Een ondernemer van buiten de tuinbouw zette in één keer 30 ha tomatenkassen neer. Simpele kassen, maar toch! Om eens te kijken hoe dat ging en dat ging dus niet. Ook met simpele kassen is tuinbouw een vak! Een ander zette met een degelijke voorbereiding 40 ha high-techkassen neer en wil deze oppervlakte nu verveelvuldigen. Daarnaast eenvoudige bloementeelt met schermdoek en belichting door een rij peertjes aan een stroomdraad hangend boven het gewas. Als je niet beter zou weten, lijkt het wel of er een feestje aan de gang is. Overigens kan daarmee nog best aardig worden verdiend. Voor de marktgerichte bedrijven is de siësta dus echt voorbij, als die er al was! Kansrijke sectoren In Mexico is behoefte aan hoogwaardige technologie en daarbij kijkt men nadrukkelijk ook naar Nederland. Dit geldt voor de tuinbouw (kasgroenten en bloemen), maar ook de intensieve veehouderijketens: melk, varkens en pluimvee. Verder de aardappelketen, al is de import van Nederlands poot-

goed niet toegestaan. Volgens Mexico om fytosanitaire redenen, volgens Nederland om de locale pootgoedproducenten te beschermen. Mexico’s biodiversiteit biedt een breed scala aan productiemogelijkheden. Dit is met name in de tuinbouw belangrijk. Verder beslaat de markt niet alleen Mexico zelf, maar ook de NAFTA-partners: de VS en Canada, in totaal ruim 350 mln consumenten. De agri-financiering is nog een zwak punt: moeilijk te krijgen en duur. Vandaar dat beschikbaarheid van goedkope exportfinanciering zwaar weegt bij de aankoopbeslissing. Hierbij hebben Nederlandse exporteurs het vaak moeten afleggen tegen de concurrentie uit bijvoorbeeld Frankrijk, Spanje en Israël.

Mexico Oppervlakte 1.923.040 km2 Aantal Inwoners 104.907.991 (juli ‘03)

Logistieke problemen De watervoorziening wordt een steeds groter probleem. Water voor landbouwgebruik wordt vaak niet in rekening gebracht. Maar in veel productiegebieden ligt het grondwater steeds dieper, soms tot op honderden meters. Dan lopen de pompkosten behoorlijk op. De belangstelling voor waterbesparende technologieën groeit dan ook. In een aantal sectoren ontbreekt een agricluster zoals wij die in Nederland kennen. In de melkvee-, varkens- en pluimveehouderij zijn er integraties voor de grote bedrijven. Dit gaat echter vaak gepaard met transport van boerderij naar verwerker over honderden kilometers. De grote producenten van kasgroenten en bloemen organiseren zelf hun afzet. De kleinere zijn aangewezen op tussenhandelaren en groothandelsmarkten, veelal zonder koelketens. Nederland als model De Mexicaanse overheid wil dat de sector

BNP US$ 637,2 miljard Agro-BNP US$ 45,8 miljard

zelf de broek ophoudt, maar geeft wel ondersteuning, al zijn de fondsen daarvoor beperkt. Het gaat om het verschaffen van kapitaal, steun voor innovatie, marktontwikkeling en ondersteuning van duurzame landbouw. De Mexicaanse overheid heeft duidelijke ideeën waar de groeikansen lig-

Ondertekening MOU Nederland - Mexico

Exportgegevens Mexico (in miljard US$)

Totale export Mexico

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Var % 03/93

117,5

136,4

166,5

158,4

160,8

164,9

218,0%

Waarvan agro-export

6,7

6,9

7,6

7,5

7,7

8,7

161,0%

Totale import Mexico

125,2

142,0

174,5

168,3

158,7

170,6

170,9%

Waarvan agro-import

8,6

8,5

9,7

11,0

11,4

12,4

133,6%

Bron: Ministry of Economics - Mexico www.economia.gob.mx

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004 | pagina 7

gen en durft daarbij ook de nek uit te steken. Zo wil men een bloemenindustrie naar Nederlands model. Speciaal voor dat doel reisde de Mexicaanse minister van Landbouw Usabiaga november 2003 naar Nederland. Bij die gelegenheid tekende hij met minister Veerman van LNV een Memorandum of Understanding met als doel nauwere agri-samenwerking.

Kasgroententelers vinden opleiding personeel prioriteit Tijdens het jaarlijkse congres van de Mexicaanse organisatie van kasgroententelers (AMPHI) werd het belang van de opleiding van personeel nog eens onderstreept. Ook de Mexicaanse regering wil hier een impuls aan geven met de oprichting van een tuinbouwtechnologie-transfercentrum (TTC) naar het model van het PPO (Plant Praktijk Onderzoek) in Naaldwijk. Nederland is gevraagd hierin te participeren. De Mexicaanse groententeelt onder glas, plastic of schermdoek groeit nog steeds stormachtig. Ging het in 1999 nog om 550 ha en 175 ha in aanbouw, in 2004 is er 2800 ha en 600 ha in aanbouw. Eind dit jaar zal er naar verwachting 3200 ha in productie zijn. Volgens AMPHI gaat het bij de bedekte groententeelt inmiddels om een totale investering van US$ 450 mln. In het seizoen 2003/4 was de exportwaarde US$ 300 mln. Het gaat grotendeels om eenvoudige technologie: 52% plastic kassen, 44% schermdoek en 2% glazen kassen. De grootste groei zit in schermdoek, met name in het noordwesten van het land. Volgens AMPHI is het technologisch niveau in Mexico 40% van hetgeen mogelijk is. Zo wordt 90% nog in de grond geteeld, inclusief zandsubstraat.

Steeds weer zijn er geluiden, ook van moderne goed georganiseerde bedrijven, dat Mexico geen land zou zijn voor high tech kastuinbouw. Daarbij wordt vooral aangehikt tegen de hoogte van de investering. In een TTC zou Nederland kunnen laten zien dat investering in high tech wel degelijk verantwoord is. Tevens kan zo personeel worden opgeleid, essentieel om high tech tot een succes te maken. Vandaar dat het ministerie van LNV thans nagaat of een Nederlandse participatie in het TTC mogelijk is. AMPHI stelt dat de buitenlandse toeleveranciers van kastechnologie en uitgangsmateriaal de motor achter de ontwikkeling van de Mexicaanse kasgroententeelt zijn. Die wil men dan ook meer bij de activiteiten betrekken. Dit zou ook heel goed kunnen via betrokkenheid bij het TTC. De conclusie van de discussies was dat kasgroententeelt in Mexico, mits professioneel aangepakt, een goede business is! Men is overtuigd dat Mexico zal uitgroeien tot “de” leverancier van kasgroenten van Noord-Amerika.

Ook heeft de Mexicaanse overheid een nationaal kwaliteitsmerk voor agri-producten ontwikkeld: Mexico Calidad Suprema, dat per sector kan worden toegekend. De overheid betaalt 100% van de promotiekosten en 50% van de certificerings- en opstartkosten, op voorwaarde dat minimaal 70% van de sector meedoet. Op tentoonstellingen manifesteert Mexico zich onder de slogan MEXBEST. Onderwijs, onderzoek en voorlichting staan nogal ver af van de praktijk. De Mexicaanse overheid wil hier verandering in brengen, ook om budgettaire redenen. Daarbij kijkt men nadrukkelijk naar Nederland. De Mexicaanse minister van Landbouw heeft Wageningen University and Research Center gevraagd haar Mexicaanse counterpart door te lichten. Voor een nieuw op te richten tuinbouwtechnologie-transfercentrum vraagt men Nederlandse steun. Het ministerie van LNV kijkt of hiervoor fondsen kunnen worden vrijgemaakt. Het betreft nl. ook een Nederlands belang. De Nederlandse tuinbouwtechnologie kan zich op die manier onderscheiden van de concurrentie uit Frankrijk, Spanje en Israël. Die landen hebben vaak een streepje voor doordat hun eenvoudiger technologie in eerste instantie beter lijkt aan te sluiten bij de Mexicaanse situatie. Goede training is een essentieel onderdeel van projecten met Nederlandse tuinbouwtechnologie. Meestal gaat het om werknemers zonder ervaring op dit gebied. Dan is het risico groot dat het verkeerd gaat en dat wordt dan gemakkelijk geweten aan de Nederlandse technologie. Zware tijden voor zelfvoorzieningslandbouw De zelfvoorzieningslandbouw stagneert door kleinschaligheid, onduidelijkheid over grondeigendom, onvoldoende toegang tot kennis, financiering en markt. Deels is dit een gevolg van de landhervormingen in de eerste helft van de vorige eeuw. Het gaat hier veelal om basisproducten, zoals granen, suiker en bonen. Dit levert onvoldoende werkgelegenheid, met als gevolg een

pagina 8

Handelsgegevens Mexico en Nederland (in duizend ¤)

Totale export Nederland / Mexico Waarvan agro-export

1998

1999

2000

2001

2002

2003

341.776

341.472

479.934

548.237

656.215

534.392

63.593

60.429

95.481

94.052

92.557

78.780

12.524

Voornaamste exportproducten Kaas en wrongel Moutextract voor menselijke consumptie Producten voor menselijke consumptie

9.864

10.701

17.501

19.735

19.035

14.669

14.826

19.873

16.265

17.972

11.971

6.315

6.796

5.934

8.881

7.831

11.779

Bollen, knollen en wortelstukken

2.924

3.737

4.802

6.704

7.609

10.093

Levende paarden, ezels, muildieren en muilezels

1.248

2.016

6.266

6.388

3.687

4.413

Melk en room

5.731

1.385

17.157

5.624

3.203

3.795

556

541

3.144

3.783

4.958

3.504

3.029

5.410

2.879

4.012

4.927

2.708

Chocolade + bereidingen voor menselijke consumptie

760

1.342

2.179

3.670

3.353

2.697

Zaaigoed en sporen

435

289

693

273

1.163

2.086

313.715

389.191

708.636

743.263

620.417

514.969

49.376

50.729

68.420

64.399

60.687

54.159

11.176

10.129

14.957

14.681

8.459

9.937

4.801

5.949

7.298

8.151

7.415

6.969

-

-

734

247

183

5.146

Cacaopoeder, zonder toegevoegde suiker of zoetstoffen Boter en andere van melk afkomstige vetstoffen

Totale import Mexico / Nederland Waarvan agro-import

Voornaamste importproducten Koffie, incl. cafeïnevrije, gebrand en ongebrand Loof, takken en andere delen van planten Zonnebloemzaad-, saffloer- en katoenzaadolie Citrusvruchten, vers of gedroogd

5.128

6.419

7.935

8.713

5.881

3.768

Dadels, vijgen, ananassen, avocado's en guaves

6.298

4.723

4.186

3.039

2.857

3.312

Ongegiste vruchten- en groentesappen

7.230

4.818

5.572

5.098

13.615

3.085

Sauzen en preparaten voor sauzen

1.090

1.354

1.936

2.784

2.882

3.038

264

174

740

1.735

2.606

2.483

Vruchten en andere eetbare plantendelen Peper, gedroogd, fijngemaakt of gemalen

646

1.172

3.587

2.102

2.090

2.405

Ethylalchohol, niet gedenatureerd

945

1.456

1.703

1.869

2.409

2.008

Bier van mout

353

619

1.317

1.626

671

1.311

Bron: Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

trek naar de steden en de Verenigde Staten. Vaak blijven de ouderen, vrouwen en kinderen achter, een sociaal onwenselijke situatie. De organisaties van kleine boeren liggen geregeld in de clinch met de overheid. De problemen van de traditionele landbouw wijten zij aan het liberale overheidsbeleid, vooral de NAFTA-overeenkomst met de Verenigde Staten en Canada. De gesubsidieerde landbouwproducten uit de Verenigde Staten moeten het uiteraard, en terecht, ontgelden. Toch is het echte probleem dat de traditionele landbouw onvoldoende bestaansmogelijkheden biedt. Behoud van de traditionele levenswijze en landbouw wordt gezien als een recht. De overheid zou hiervoor in de optiek van de traditionele boeren de faciliteiten moeten creëren. Dit zou ook duurzamer zijn dan de moderne landbouw. Niet onjuist, maar voor een land dat zo veel monden moet vullen, natuurlijk geen reële optie. De Mexicaanse overheid zoekt het

echter in intensivering, zoals bloementeelt, om zo op het platteland meer werkgelegenheid te scheppen: in de primaire landbouw, toelevering, verwerking en dienstverlening. Daarnaast wordt geprobeerd de lieve vrede zo veel mogelijk te bewaren met maatregelen als een noodfonds, kredietgaranties, schuldverlichting, energiesubsidies en infrastructurele werken. MEXBEST-stand op Hortifair

Kansen voor Nederland Voor Nederland biedt de Mexicaanse markt zeker kansen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om technologie in de tuinbouw- en intensieve veehouderijketens, inclusief uitgangsmateriaal. Verder is er vooral belangstelling voor samenwerking op commercieel en productieniveau. Zeker ook met het oog op marktposities in de Verenigde Staten en Canada. Klimaat, transportafstanden, valutakoersen en te zijner tijd ook de afbouw van de EU-exportsteun maken het interessant om klanten in de VS te bedienen met producten uit Mexico.

De export van voedingsmiddelen is beperkt en betreft vooral zuivel. Voor speciale (merk)producten is er zeker een markt. Het Nederlandse exportpakket van voedingsmiddelen naar Mexico is echter kwetsbaar op veterinair en fytosanitair gebied, denk aan de MKZ-, varkenspest- en vogelpestproblematiek. Verder de euro-dollar-koers en op termijn de afbouw van de EU-exportsteun. Ook zijn er belangrijke, deels potentiële, concurrenten in Amerika, waarbij ook namaak een rol speelt, zoals bij Nederlandse kazen.

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004 | pagina 9

Brazilië Oppervlakte 8,54 miljoen km2 Aantal inwoners 178 miljoen BNP US$ 452,4 miljard BNP/Capita US$ 2.570 (2002 tegen marktprijzen) Ago BNP ca. US$ 95 miljard

Brazilië:

De grootste economie van Zuid-Amerika Algemeen Berichten uit Brazilië doen vermoeden dat ontwikkelingen “booming” zijn. De overheid tracht haar positie op de wereldmarkt te profileren en de binnenlandse economie te stimuleren. De agrarische sector fungeert daarbij als boegbeeld. Beleid Het overheidsplan ‘Fome Zero’ (geen honger) is erop gericht de ruim 40 miljoen mensen in Brazilië die niet of onvoldoende eten hebben, drie maaltijden per dag te garanderen. Belangrijk onderdeel van dat plan is het creëren van arbeidsplaatsen en de vestiging van de vele duizenden landloze boeren. Hierdoor worden twee grote sociale problemen aangepakt. Met name de agrarische sector schept veel arbeidsplaatsen. Het tot nu toe zeer behoedzame economisch beleid van de regering heeft er tot dusver niet toe geleid dat het aantal arbeidsplaatsen fors is gestegen. Dankzij het gewicht dat Brazilië in de schaal legt, speelt het in de WTO-onderhandelingen een cruciale rol. Binnen de G-20 steunt het land het standpunt van de ontwikkelingslanden, namelijk afbraak van exportsubsidies voor landbouwgoederen en tegelijkertijd heeft het daarvan zelf de grootste voordelen. De opstelling van de pagina 10

G-20 heeft inmiddels geleid tot een aanzienlijke aanpassing van het aanbod van de EU voor de verdere onderhandelingen. En uiteraard speelt Brazilië een belangrijke rol in de onderhandelingen van de Mercosul met de EU. Ook hierin heeft de EU een aanbod gedaan dat vérgaand tegemoet komt aan eisen van de Mercosul of Brazilië. In de onderhandelingen voor een Free Trade Area of the Americas, die in principe in 2005 moet zijn gerealiseerd, deelt Brazilië met de Verenigde Staten het voorzitterschap. De standpunten liggen nog ver uiteen en de verwachting is dan ook dat de deadline van 2005 niet zal worden gehaald.

tenlandse investeringen maken rond de 2% deel uit van het BNP. Volgens de UNCTAD neemt Brazilië, temidden van de leidende twintig landen, een vooraanstaande positie in bij het aantrekken van directe buitenlandse investeringen. Na de sectoren (tele)communicatie en financiën staat de sector van de voedingsmiddelen qua buitenlandse investeringen op de derde plaats. Brazilië biedt de investeerder enkele belangrijke voordelen. De bevolking is niet alleen jong, 50% is jonger dan 20 jaar, maar is met meer dan Top 5 agrarische import vanuit Nederland 2003 (x miljoen ¤)

Economie Brazilië is de grootste economie van ZuidAmerika en bezet wereldwijd gezien de achtste plaats. De Braziliaanse economie zal dit jaar, volgens de prognose van de regering, met 3,4% groeien. De sterkste twee regio’s, São Paulo en de zuidelijke deelstaten, vertegenwoordigen samen 45% van het BNP. Het BNP, met een omvang van ongeveer 450 miljard dollar, is voor een belangrijk deel opgebouwd uit mijnbouw en industrie. De agri-sector draagt voor meer dan 33% bij aan het BNP en is verantwoordelijk voor 44% van de exporten en voor 37% van de werkgelegenheid. Directe bui-

Mengvoeders

¤ 11,8

Aardappelproducten Stekken/bollen

¤ 3,8 ¤ 1,2/¤ 2,5

Vruchtensappen

¤ 3,5

Zuivel

¤ 2,5

Totaal

¤ 54

Top 4 agrarische export naar Nederland 2003 (x miljoen ¤) Sojabonen

¤ 622

Vruchtensappen

¤ 285

Perskoeken (veevoer)

¤ 170

Rundvlees Totaal

¤ 102 ¤ 1.724

178 miljoen mensen ook van behoorlijke omvang. Brazilië is rijk aan grondstoffen en mineralen en heeft op drie landen na de grootste houtreserves van de wereld. De goederen die Brazilië het meest exporteert zijn agrarische producten, ijzer- en staalproducten, koffie, aardolieproducten, machines. De belangrijkste exportmarkten zijn de Verenigde Staten, de Europese Unie, Japan en Argentinië. Brazilië exporteert naar Nederland vooral landbouwproducten, ijzererts en aluminiumlegeringen. Goederen die Brazilië het meest importeert, zijn machines en machine-onderdelen, elektronica, aardolie, chemische producten en voedingsproducten. De voornaamste handelspartners met betrekking tot import zijn de Verenigde Staten, Argentinië, Duitsland, Japan en Italië. Nederland voert vooral investeringsgoederen en chemische producten, kunstmeststoffen, vliegtuigonderdelen, medische apparatuur en elektronische componenten naar Brazilië uit. Kansen voor Nederlandse ondernemers liggen vooral in de liberalisering van de Braziliaanse markt en de technologische modernisering van de (voedingsmiddelen)industrie. Landbouweconomie De agri-sector groeit relatief sneller dan de economie. De afgelopen drie jaar bedroeg de groei in de agri-sector 13,3%. De groei van de sector is vooral gestimuleerd door de sojateelt. Het is dankzij de agri-sector dat de handelsbalans een positief saldo vertoont. De Braziliaanse handelsbalans vertoont dit jaar een overschot van meer dan € 23 miljard. Opvallend daarbij is dat slechts 17 ondernemingen verantwoordelijk

Brazilië beschikt over 15% van al het zoetwater van de wereld

Overzicht van de in- en uitvoer van agrarische producten in 1000 Euro

indices (2002=100)

2002

2003

waarde

Totale invoer uit Brazilië

2.180.056

2.298.002

105,4

w.v. Agrarische producten

1.747.539

1.723.823

98,6

80

75

Totale uitvoer naar Brazilië

725.493

569.901

78,6

w.v. Agrarische producten

81.827

54.128

66,1

11

9

Handelssaldo totaal

-1.454.563

-1.728.101

w.v. Agrarische producten

-1.665.712

-1.669.695

De Nederlandse in- en uitvoer

in % van het totaal

in % van het totaal

zijn voor maar liefst 43% van de Braziliaanse agrarische export. Productie Brazilië is inmiddels de grootste sojaproducent ter wereld, de grootste rundvleesproducent en de grootste kipproducent. Daarnaast staat het ook met suiker, katoen en maïs in de top-drie. Om nog maar te zwijgen over citrussap, koffie, rubber, cacao, fruit als papaja’s, mango’s en druiven, cellulose en papier. Bovendien beschikt het land over 15% van al het zoetwater van de wereld. Rivieren van vele tientallen kilometers breed en vol met voor ons onbekende vissoorten. Vissen van meer dan 2 meter lang zijn absoluut geen uitzondering. Was het noordoosten vijf jaar geleden nog een dorre droge vlakte, waarvan de boeren uit pure armoede wegtrokken naar de grote stad in de hoop op een beter leven, nu groeien op onafzienbare velden de geïrrigeerde druiven en mango’s. Alles als vanzelfsprekend op EurepGAP-voorwaarden en HACCP. Hier wordt maatschappelijk verantwoord ondernomen en het te realiseren doel is meer export naar Europa, de Verenigde Staten en Japan. Dat lukt nu al en in de zeer nabije toekomst zal het alleen nog maar beter gaan. Sierteelt Bloemen zijn ook zo’n product, waarvan slechts een enkeling in dit land had gedroomd dit ooit op commerciële schaal te kunnen produceren, laat staan het vanuit Brazilië naar Nederland (het Mekka van de wereldbloemenhandel) te kunnen exporteren. Ook dat is inmiddels gelukt en er vertrekken nu wekelijks bloemen uit het door iedereen opgegeven droge noordoosten. Nederlandse ondernemingen weten de weg

naar Brazilië goed te vinden. Naast handel in bijvoorbeeld plantaardig uitgangsmateriaal als stekken, jonge planten of zaden voor de sierteelt- of groentesector of toelevering aan de voedingsmiddelenindustrie, zijn er ook directe investeringen. Rundvlees In de afgelopen jaren is veel aandacht besteed aan efficiency-verbeteringen van de rundvleessector. De rundvleesproductie is sinds de jaren negentig met meer dan 17% gegroeid. Dit is vooral te danken aan de verdere groei van de Braziliaanse rundvleesconsumptie; per hoofd van de bevolking wordt circa 39 kilo vlees per jaar geconsumeerd. Dit is wereldwijd gezien één van de hoogste consumptiecijfers. Sinds 1990 is de Braziliaanse export van rundvlees verzesvoudigd. Verwacht wordt dat deze export de komende jaren verder zal stijgen. Pluimveevlees De productie en de export van pluimveevlees is sinds de jaren negentig meer dan verdubbeld en is één van de efficiëntste ter wereld. De verwachting is dat de export verder blijft groeien. De Braziliaanse pluimveesector is sterk geïntegreerd. Grote pluimveeboerderijen beschikken over een grote hoeveelheid kippen, een omvangrijk productiesysteem en een goed logistiek netwerk. Eéndagskuikens worden samen met voedsel en medicatie naar kleinere boeren vervoerd. Die mesten de dieren volgens een vooraf afgesproken schema en krijgen een premie als ze hun doelstellingen halen. Soja Voor soja wordt voor de oogst van 2003/2004 een opbrengst verwacht van 58 miljoen ton, een toename van 6 miljoen ton. Dit is vrijwel allemaal bestemd voor

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004 | pagina 11

export en de havens kunnen de hoeveelheden nu al niet aan. Het transportprobleem wordt nog eens versterkt door de toezeggingen aan China van de minister van Landbouw, Roberto Rodrigues, voor de toekomstige levering van agrarische producten in verband met de exodus van het platteland naar de stad die zich daar momenteel voltrekt. De gedane toezeggingen rechtvaardigen een haven aan de kant van de Stille Oceaan. Grootste opgave is nu deze spectaculaire groei vast te houden. Voedingsmiddelen De levensmiddelensector is goed ontwikkeld. Binnen de sector wordt verwacht dat met name het dienstverlenende deel een sterke groei zal laten zien in de komende jaren (15% per jaar) en als gevolg daarvan worden in deze sector grote investeringen gedaan. Verder is ook de Braziliaanse consument steeds meer gediend met gemak. Een indicatie hiervan is de gestegen vraag naar kant-en-klare maaltijden en bevroren producten. De levensmiddelenindustrie van Brazilië is grotendeels in handen van buitenlandse multinationals. Financiering en investeringen Brazilië is een belangrijke groeimarkt voor de levensmiddelen- en verpakkingsindustrie. De export van voedingsmiddelen staat hoog op de agenda van de Braziliaanse regering, die bovendien graag ziet dat de toegevoegde waarde van de te exporteren levensmiddelen wordt verhoogd. Uiteraard vraagt dit om vernieuwing en dus om investeringen in voedselverwerkende installaties. Om deze investeringen mogelijk te maken, heeft de overheid een aantal interessante fondsen beschikbaar gesteld en het loont voor buitenlandse investeerders zeker de moeite hier nadrukkelijk rekening mee te houden.

Veeveiling in Brazilië pagina 12

Met de thuismarkt (voor een groot deel een omvangrijke koopkracht en een interessante regio) biedt Brazilië volop kansen voor buitenlandse ondernemingen. De markt is goed bekend met levensmiddelen van hoge kwaliteit en met luxe producten. Voor buitenlandse ondernemingen bieden de ontwikkelingen in Brazilië bijzonder goede perspectieven, met name voor bedrijven die actief zijn in de toelevering in de zuivel-, vlees- en bakkerijsector. De Braziliaanse overheid heeft voor ondernemers een aantal financieringsprogramma’s beschikbaar gesteld. Enkele belangrijke zijn: • FINAME - financieringsprogramma gericht op de industriële sector voor de aanschaf van nieuwe machines en van equipement; • FINAME Agrícola - gericht op de agrarische sector. Maakt tot 100% financiering mogelijk van machines en equipment tegen 13,95% rente op jaarbasis: voor Braziliaanse begrippen een lage rente; • Het BNDES Automático programma beoogt ten behoeve van de implementatie van projecten de expansie en modernisering van ondernemingen te financieren. Daarnaast zijn er financieringsprogramma’s voor bepaalde sectoren, zoals de zuivel, de agro-industrie en de fruitsector. Bovendien kan de Nederlandse ondernemer die activiteiten wil ontwikkelen in of met Brazilië, ook een beroep doen op een aantal steunmaatregelen van de Nederlandse overheid. Bij Senter (www.senter.nl) is over de volgende voor Brazilië relevante maatregelen informatie beschikbaar: PESP, GOM, FMO: IFOM, TAOM, IBTA, ORET/Miliev. Tegenstellingen Brazilië is met 178 miljoen mensen en te weinig voedsel, in combinatie met een relatief hoge werkloosheid, een land van tegenstellingen. Naast voedsel voor de hongerigen zijn er ook programma’s tegen overgewicht. Het is één van de grootste producenten van kleinere vliegtuigen en produceert op grote schaal auto’s als Fiat, Mercedes en VW voor export naar Amerika, Azië en Europa. De stad São Paulo, met meer dan 18 miljoen inwoners, heeft een grotere helikopterdichtheid dan Washington. Het land kent een hoge mate van bureaucratie en tegelijkertijd manieren, “jeitinhos” zeggen de Brazilianen, om daar omheen te komen. Het is een Zuid-Amerikaans land, maar mede door het grote aantal Europese emigranten is aansluiting bij de Braziliaanse cultuur erg snel gevonden.

Brazilië: agrarische export naar nieuw record De Braziliaanse agri-sector heeft de afgelopen maand voor US$ 3,748 miljard geëxporteerd, een stijging van 44,4% ten opzichte van de maand juli vorig jaar, toen al een nieuw record werd gevestigd. Het handelsoverschot in de agrarische sector is met US$ 3,257 miljard 55,5% groter dan in dezelfde maand vorig jaar. In de eerste zes maanden van dit jaar bedroegen de agrarische exporten in totaal meer dan US$ 22,25 miljard, met een handelsoverschot van US$ 19,45 miljard. De importen in deze sector zijn ten opzichte van 2003 gestegen met 3,17% tot US$ 319 miljoen. De minister van Landbouw verwacht op basis van deze cijfers dit jaar dan ook een handelsoverschot van US$ 30 miljard. De stijging van de export komt grotendeels voor rekening van de stijging (76,5%) van de export van rundvlees, suiker en alcohol (67,8%) en soja (56,1%). Maar ook de exporten van zuivel, hout, koffie en granen (266%) zijn fors gestegen ten opzichte van vorig jaar. De exporten gaan naar vrijwel alle economische blokken, al is daarvan de EU met 51% de belangrijkste, gevolgd door Azië met 44%.

Braziliaanse agri-export (US$ mln.) 2003

2004

25.000 22.244

20.000

15.000

13.497

10.000

5.000 2.595

3.784

0 juli

jan-juli

Argentinië, Chili en Uruguay:

De landbouw is een hoofdzaak Het werkgebied van het LNV-bureau Buenos Aires bestaat uit Argentinië, Chili en Uruguay. De verschillen tussen deze drie landen zijn groot, zoals uit het vervolg zal blijken. Er zijn echter ook overeenkomsten. De drie landen zijn sterk georiënteerd op de landbouw en de export van landbouwproducten is voor de economie van de landen van levensbelang. In het verband van deze artikelen is het signaleren van de eenzijdige relatie met Nederland relevant: Nederland importeert vooral uit deze landen, de agrarische export vanuit Nederland naar deze regio valt daarbij in het niet. Zeker bij de huidige wisselkoersverhoudingen worden voedingsmiddelen vrijwel zonder uitzondering in de eigen regio ingekocht. Gezien de potenties en het ontwikkelingsniveau van dit gebied ligt het voor de hand de agrarische exportkansen van Nederland vooral in de hoek van kennis en technologie te zoeken. Chili heeft sinds kort een vrijhandelsverdrag met de Europese Unie en is zeer tevreden over het effect ervan voor de agrarische export. Argentinië en Uruguay hebben op het gebied van de landbouw grote verwachtingen van een verdrag tussen de EU en de Mercosur (Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay). Berichten over de lopende onderhandelingen met “Brussel” zijn hier belangrijke nieuwsfeiten en aan de interpretatie ervan hebben journalisten een dagtaak.

Argentinië Inhaalslag of economische groei Argentinië heeft een vier jaar durende recessie achter de rug, de ernstigste crisis uit de historie van dit land. In de periode 1998-2002 kromp de economie met 25% tot het niveau van 1993. Economen zijn er nog niet uit in hoeverre er op dit moment sprake is van een inhaaleffect of dat er al sprake is van een gezonde en stabiele economische groei. In ieder geval: in 2003 bedroeg die 8%. De verwachting voor dit jaar is 7%. De inflatie was bescheiden (3,7%). De uitvoer groeide met 14% en de vrijwel stilgevallen invoer zelfs met 53%. De werkloosheid daalde van 18 naar 14%. Het bankwezen is nog lang niet op orde. Zolang de kwestie van de buitenlandse schuld niet geregeld is, zullen buitenlandse investeerders terughoudend zijn. De centrumlinkse

Argentinië Oppervlakte 2.800.000 km2 Aantal inwoners 38 miljoen BNP US$ 139 miljard

regering-Kirchner heeft het moeilijk met het IMF en de schuldenproblematiek. Het IMF oordeelt in ieder geval dat de monetaire en de fiscale politiek sterk zijn verbeterd. Het land heeft grote sociale problemen: 50% van de bevolking leeft onder de armoedegrens.

industrie is gebaseerd op de verwerking van landbouwproducten. De EU neemt 30% van de export af en is daarmee de grootste handelspartner van Argentinië. Kansen voor Nederlandse export en investeringen liggen vooral in de sectoren met de meeste dynamiek.

Landbouw De landbouw speelt bij het economische herstel een hoofdrol. In Argentinië geldt nog het meest dat de landbouw dé economische hoofdzaak is. Ieder jaar in juli wordt in Buenos Aires de Rural gehouden. Een grote, traditionele landbouwexpositie, met veel vee en meer dan een miljoen bezoekers. In 2003 kwam de president niet bij de opening, maar hij bezocht de expositie een paar dagen later; er wordt nóg schande van gesproken. Argentinië heeft agrarische radio- en TV-zenders. De grote dagbladen komen zaterdags met een landbouw-bijlage. De TV-reclame bij de voetbalwedstrijden van het nationale elftal bestaat voor 90% uit landbouwwerktuigen.

Het belang van soja en maïs In 2003 bedroeg de export van soja US$ 7 mld. Voor het seizoen 2004-2005 is de oogstverwachting 40 mln. ton op een areaal van ruim 13 mln. ha. Het bedrijfsleven heeft omvangrijke investeringen aangekondigd in verwerkende industrie, havens en andere logistieke functies. Argentinië is mondiaal gezien de grootste exporteur van sojaolie en nummer drie van sojabonen. Bij dit gewas is de toepassing van genzaden het verst gevorderd (95%).

Het belang van de landbouw laat zich eenvoudig illustreren aan de export. Bijna tweederde van de totale uitvoer van het land bestaat uit verse en bewerkte agrarische producten en een groot deel van de

Ook op het gebied van maïs zijn belangrijke ontwikkelingen te verwachten. Argentinië is de op één na belangrijkste exporteur van dit gewas. De productiviteit is de laatste jaren sterk toegenomen. De toekomst van het gewas is nauw verbonden met de ontwikkelingen in de varkens- en de pluimveesector. Men verwacht dat de huidige productie van 2,3 mln ton binnenkort zal zijn toegenomen tot 5,7 mln. ton, en dat hierbij

Agro-food export en import (in mln. US$) Argentinië

Agro-export

Agro-import

van Argentinië

van Argentinië

naar Nederland

uit Nederland

Agro-export

Agro-import

1998

15.365

1.991

1.005

1999

13.337

1.662

895

25

2000

13.208

1.629

594

18

2001

13.538

1.449

649

14

2002

13.508

512

903

12

Belangrijkste exportproducten van Argentinië naar Nederland: soja, zonnebloemolie, pinda’s, rundvlees en citroen. Importproducten: dierlijke producten voor de farmaceutische industrie en hoogwaardige plantaardige oliën en vetten.

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004 | pagina 13

de rol van genetisch gemodificeerde zaden zeer bepalend zal zijn. In juli heeft de Argentijnse overheid de deur opengezet voor maïs RR van Monsanto. Om deze productiegroei te realiseren, worden ook steeds meer gronden in productie genomen. Soms kan de (provinciale) overheid de verleiding niet weerstaan recent aangewezen beschermde natuurgebieden te verkopen aan landbouwers. Met de opbrengsten worden dan bijvoorbeeld wegen geasfalteerd. Pluimvee- en varkenssector Argentinië is natuurlijk in de eerste plaats een rundvleesland, maar ook de witvleessector biedt interessante perspectieven. Door gunstiger wisselkoersen en door veterinaire problemen elders neemt de productie van kippenvlees toe. Het laatste jaar met meer dan 20%. De export is beperkt: slechts 60.000 ton, wat neerkomt op 8% van de productie. De investeringen in deze sector zijn gericht op groei van de export van kwaliteitsproducten. In het eerste kwartaal van 2004 steeg de export met 40% in volume en 66% in waarde ten opzichte van het eerste kwartaal van 2003. Argentinië heeft toegang tot de moeilijke markten van Japan en Singapore weten te bewerkstelligen. Nederland neemt 5% van het volume en 10% van de waarde van de export af. In de varkenssector zijn de grootste 30 producenten nu verantwoordelijk voor 60% van de productie. De binnenlandse consumptie beperkt zich in hoofdzaak tot ham en worst. Ook deze sector breidt zich uit, met het oog op de exportmogelijkheden. Men overweegt belangrijke investeringen in stalinrichtingen en uitbreiding van het aantal zeugen. De meest recente exportcijfers laten een verdubbeling zien. Hong Kong en Bolivia zijn de belangrijkste exportbestemmingen. Biologische landbouw Argentinië is na Australië de tweede biologische landbouwproducent ter wereld. De productie-omstandigheden zijn uitgesproken gunstig. Om aan de internationale vraag van bijvoorbeeld biologische vruchtensappen te kunnen voldoen, ontbreekt vooral de verwerkingscapaciteit. Groenten en fruit De tuinbouwsector is van oudsher één van de belangrijke sectoren. Argentinië beschikt door de uiteenlopende klimaatzones het hele jaar door over een binnenlands aanbod. Met name de fruitsector en de verwerpagina 14

king van fruit zijn al vele jaren exportgericht en kennen hierdoor een redelijke tot goede organisatie. Bij de export naar Europa is levering van fruitsoorten die ook bij ons voorkomen gedurende het “tegenseizoen” van groot belang. In het afgelopen jaar was de totale Argentijnse export van verse groenten en fruit US$ 660 mln. en van verwerkte producten US$ 420 mln. Nederland importeerde vooral vers fruit (waarde US$ 71,5 mln.) en vruchtensappen (US$ 50,5 mln.). In veel gevallen worden de producten doorgeleverd aan andere Europese landen. Naar verwachting liggen er groeikansen voor Argentinië bij de export van kersen en bessensoorten. Het systeem van commercialisering en distributie van groenten en fruit is tot nu toe weinig transparant en er bestaat ook geen duidelijk prijssysteem. Eén van de zwakke punten is het transport van de producten van de productieregio’s naar de consumentenmarkten en het grote gebrek aan koelcapaciteit tijdens het transport en de distributie. Nederland kan een rol spelen bij de levering van uitgangsmateriaal en bij het verbeteren van de verwerkingscapaciteit en de logistiek.

Chili Oppervlakte 760.000 km2 Aantal inwoners 15 miljoen BNP US$ 70,6 miljard

Chili

tie van gespecialiseerde kwaliteitsproducten voor externe markten. Er wordt veel geïnvesteerd in de agro-industrie. Chili is bovendien het enige land in Latijns-Amerika met een goed functionerend systeem van agrarische kredietverlening. De productie in Chili is in het algemeen van hoge kwaliteit en belangrijke zaken als ketengerichtheid, kwaliteitscontrole en traceerbaarheid worden in de Chileense landbouw met succes toegepast.

Stabiel Chili is verreweg het meest stabiele land in de Latijns-Amerikaanse regio. Om deze reden hebben veel grote bedrijven hun regionale hoofdvestiging in Santiago. Het Nederlandse AKZO Nobel gaat er binnenkort zijn regiokantoor openen voor de geneesmiddelensector in Noord- en Zuid-Amerika, het Midden-Oosten en Afrika. In Chili vallen, naast de heel bijzondere langgerekte geografische structuur, twee dingen op: de sterke oriëntatie op de export en de goede samenwerking tussen bedrijfsleven, wetenschap en overheidsinstanties. De landbouw (met uitzondering van de akkerbouw) is de laatste jaren ingrijpend gemoderniseerd in de richting van produc-

Samenwerking De goede samenwerking blijkt uit het feit dat men coherent dezelfde prioriteitstelling hanteert en ook acties en projecten op elkaar afstemt. Dit is merkbaar bij gesprekken op het ministerie van Landbouw, bij de organisatie voor exportbevordering Pro Chile, bij de Stichting voor agrarische innovatie (FIA) en bij bijvoorbeeld Corfo. Corfo is een overheidsorganisatie gericht op de stimulering van strategische investeringen door het bedrijfsleven. De organisatie heeft een budget van US$ 600 mln. per jaar. Men verricht technische studies en marktverkenningen voor exportindustrieën, verstrekt marktconforme langetermijnkredieten, technische

Agro-food export en import (in mln. US$) Chili

Agro-export

Agro-export

Agro-import

Agro-import

van Chili

van Chili

naar Nederland

uit Nederland

1998

4.333

1.262

173,2

16,9

1999

4.721

1.156

169,0

12,0

2000

4.976

1.201

138,5

12,5

2001

4.785

1.133

214,0

22,5

2002

5.185

1.203

215,2

14,0

Belangrijkste exportproducten van Chili naar Nederland: tafeldruiven, appels, wijn, kiwi’s en peren. Import vanuit Nederland: tarwegluten, bloembollen, bestanddelen voor voedings- en diervoederindustrie, aardappelconserven.

assistentie aan het exporterende bedrijfsleven, bevordert technische productontwikkeling, geeft hulp bij het aantrekken van buitenlandse experts, de organisatie van studiebezoeken naar het buitenland en helpt bij het aantrekken van buitenlandse investeringen. Een andere belangrijke organisatie die haar partij meeblaast in dit harmonische koor, is de Fundación Chile. Deze organisatie is gericht op de overdracht van technologie ter stimulering van de export. De specialisten van Fundación Chile hebben goed zicht op de markt en onderhouden nauw contact met overheidsinstellingen. De vele projecten worden in samenwerking met het bedrijfsleven en universiteiten uitgevoerd. Viskweek Deze sector is via eerdergenoemde wijze van samenwerken op de kaart gezet. De ruimtelijke en milieu-omstandigheden in Chili langs de zeer lange kustlijn zijn ideaal voor deze bedrijfstak. Zalmkweek is nu een belangrijke activiteit voor Chili en is de laatste tien jaar elk jaar met 10% gegroeid. Qua omvang komt deze bedrijfstak op de vierde plaats na koper, fruit en hout. In 2003 heeft Chili Noorwegen verdrongen als grootste zalmproducent ter wereld. Het mondiale marktaandeel bedraagt 35%. Nutreco is de grootste zalmproducent van Chili. De jaren 2001 en 2002 werden gekenmerkt door lage opbrengstprijzen. In 2003 trad verbetering op. Chili verwacht dit jaar een groei van 10 à 15%, terwijl elders de productie terugloopt. Fundación Chile stond aan de wieg van de zalmkweek in Chili met het oprichten van drie bedrijven en werkt op dit moment met bedrijven uit Chili, Japan, Spanje en ZuidAfrika aan diversificatie en verdere ontwikkeling van de viskweek. Verschillende projecten zijn gereed of in uitvoering: - introductie van nieuwe soorten (b.v. tarbot); - milieuprojecten (recirculatie) en afvalverwerking tot producten voor de chemische en cosmetische industrie; - er is een nieuw vaccin ontwikkeld, dat 70% van het gebruik van antibiotica in de zalmkweek moet terugdringen. Novartis gaat dit in licentie produceren; - genetische verbetering van uitgangsmateriaal; - verbetering van transport van levende vis; - productontwikkeling voor visverwerking (betere temperatuurbeheersing, verpakkingen, nieuwe conserven, toepassing van algen).

Het Centrum voor biotechnologie van de universiteit van Concepción bestaat nog maar twee jaar. Het rekent de visserijsector tot één van de topprioriteiten. De visvangsten lopen immers door overbevissing terug. Het Centrum houdt zich enerzijds bezig met de artesanale visserij, die meer toegevoegde waarde moet krijgen en niet meer in hoofdzaak in vismeel moet uitmonden. En anderzijds houdt het zich bezig met de viskweek. Een samenwerkingsproject met de Spaanse industrie is bijvoorbeeld gericht op de versterking van het immuunsysteem van schelpdieren. De kweek van St. Jakobsschelpen lijkt een groot succes te kunnen worden. Japan heeft veel belangstelling. De problemen zitten volgens het Centrum nu vooral nog bij gebrek aan zakelijk inzicht aan de Chileense kant en bij de logistiek. Voor Nederlandse bedrijven liggen in deze sector goede investeringsmogelijkheden. “Tegenseizoen” Net als Argentinië en Nieuw-Zeeland kan Chili door de ligging op het zuidelijk halfrond in de plantaardige sector van het “tegenseizoen” gebruikmaken om jaarrond te produceren. Chili heeft door zijn geïsoleerde ligging (achter de Andes en tegen de Stille Oceaan) een hoge en veilige fytosanitaire status, wat de export naar andere delen in de wereld gunstig beïnvloedt. Nederlandse bedrijven benutten deze situatie bijvoorbeeld in de fruitsector en de bollensector. Chili is op dit moment met US$ 1,65 mld. de grootste fruitexporteur ter wereld (tafeldruiven, peren, appels en meloenen). Nederland is een belangrijke afnemer voor eigen consumptie en doorvoer naar andere Europese bestemmingen. De verwerkingsindustrie is sterk aan het moderniseren. De sierteelt is in Chili een sector van zeer bescheiden omvang. De binnenlandse sierteeltmarkt groeit langzaam en wordt kwalitatief steeds beter. De Chileense export van bloemen is zeer beperkt: lelies, tulpen en pioenrozen beslaan slechts US$ 4 mln. per jaar naar de Verenigde Staten en Europa. Circa eenderde deel gaat naar Nederland. De vrachttarieven zijn hoger dan in Ecuador en Colombia. De bollenkweek en de zaadteelt zijn belangrijker voor de export (elk ca. US$ 10 mln). Er zijn enkele Nederlanders actief in Chili. Positieve factoren voor vestiging in Chili: klimaat, het tegenseizoen, goedkope arbeid, kwaliteit en prijs van de grond. De sector zou gebaat zijn bij uitbreiding, omdat dit door een groter volume betere vrachttarieven zou kunnen opleveren.

Varkens en pluimvee Ook in de varkens- en pluimveesector zijn (bescheiden) mogelijkheden voor toepassing van Nederlandse kennis en technologie. Chili richt zich in tegenstelling tot bijvoorbeeld Brazilië op nichemarkten die hogere kwaliteit vragen. De groei is in beide sectoren volledig afhankelijk van de export. De varkensvleesproductie bedraagt 450.000 ton, export 20% (Japan, Korea en Mexico zijn verreweg de belangrijkste bestemmingen). Er zijn 150 producenten. De kleinere verdwijnen geleidelijk in verband met de hoge exportvereisten. De huidige pluimveevlees-productie is 500.000 ton per jaar, waarvan 12% wordt geëxporteerd, met name naar Europa (Italië en Verenigd Koninkrijk) en Mexico. Er zijn vijf grote producenten; de grootste twee hebben een marktaandeel van 70%. Nederland heeft een goede naam; gesprekspartners noemen Nederlandse bedrijven en verwijzen geregeld naar publicaties van de Rabobank. Denemarken is het meest actief op het gebied van deze technologie-export.

Uruguay Oppervlakte 176.220 km2 Aantal inwoners 3,4 miljoen BNP US$ 12,3 miljard

Uruguay Economische groei Uruguay ligt ingeklemd tussen twee reusachtige buurlanden: Brazilië en Argentinië. Op de kaart van Zuid-Amerika lijkt het een klein land, maar het is toch 5x zo groot als Nederland. Uruguay zit in de nadagen van een diepe economische crisis, die duurde van 1998 tot begin 2003. In 2003 toonde de economie weer een groei van 11%. De agrosector groeide zelfs met ruim 14%. De exporten namen met 30% toe. Van het bancaire systeem is tijdens de crisis 40% ver-

Berichten Buitenland Regiospecial | September 2004 | pagina 15

dwenen, maar – in tegenstelling tot Argentinië – het internationale geldverkeer is overeind gebleven. De agro-industriële ontwikkeling is beperkt. Net als in Argentinië wordt over het algemeen (te) weinig geïnvesteerd in modernisering van de industrie. Buitenlandse investeerders zijn vooral te vinden in de sojateelt (Argentijnen), de rijstbouw (Brazilianen) en de bosbouw (Finnen en Spanjaarden). Kansen voor de Nederlandse agribusiness? Ruim 80% van het oppervlak is in gebruik bij de landbouw. Extensieve rundvee- en schapenhouderij op natuurlijke graslanden zijn beeldbepalend voor het grondgebruik. Tweederde van Uruguay wordt zo gebruikt. Andere belangrijke sectoren zijn rijst, soja, zonnebloemen, maïs, citrusfruit en bosbouw. Met name in de sojateelt heeft het gebruik van genetisch gemodificeerde zaden een grote vlucht genomen.

In Uruguay is de rundvleessector sterk op de export georiënteerd: 47% van de productie wordt geëxporteerd. De totale rundvleesexport bedroeg in 2003 US$ 380 mln. Ongeveer de helft van deze export is gericht op de EU. De heer Roberto Vazquez Platero, voorzitter van het belangrijke nationaal vleesinstituut (INAC). In deze organisatie werken vleesproducenten en de verwerkende industrie samen. Deze organisatie mikt op twee manieren op productdiversificatie: via certificeringsprogramma’s van vooral biologische productie en via het opkrikken van het kwaliteitsniveau door modernisering van de verwerkende industrie. Op beide terreinen liggen aangrijpingspunten voor activiteiten van Nederlandse bedrijven. Conaprole is de grootste zuivelcoöperatie van het land. De coöperatie bestaat volgend jaar 70 jaar en telt 2.500 aangesloten boeren. De melkprijs ligt op 14 dollarcent per liter. Boeren kunnen voor deze prijs rendabel produceren. Per jaar wordt door Conaprole 800 mln. liter melk verwerkt; 55% wordt geëxporteerd voor meer dan US$ 200 mln. Export is gericht op de regio, Mexico, de V.S. en enkele Afrikaanse landen. Het marktaandeel van Conaprole in Uruguay is 70%.

pagina 16

Agro-food export en import (in mln. US$) Uruguay Agro-export

Agro-import

1998

-

-

1999

-

-

Agro-export

Agro-import

van Uruguay

van Uruguay

naar Nederland

uit Nederland

74

1,2

66

0,8

2000

-

-

35

1,1

2001

1.324,5

251,7

38

1,4

2002

1.320,9

149

35

1,0

Totale export ligt rond US$ 1 à 0,5 mld. Totale import rond US$ 0,5 mld. Bij de exporten van Uruguay naar Nederland overheersen vlees en vleesproducten.

Uit de im- en exportcijfers blijkt duidelijk dat de agrarische relatie tussen Nederland en Uruguay bepaald niet intensief is. De vraag of er goede kansen zijn om die relatie te verstevigen, is niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Uiteindelijk worden de kansen ook bepaald door de interesse in Nederland voor de realisatie ervan. Rundveehouderij Het I&H-rapport “The Beef Sector in Uruguay” vermeldt dat er in 2000 ruim 57.000 landbouwbedrijven waren, waarvan 27.300 rundvleesbedrijven en 6.200 melkveehouderijen. Het land telt 11 miljoen stuks rundvee. Er wordt veel waarde gehecht aan het natuurlijk imago en daarmee aan de biologische sector. De gemiddelde veebezetting is 1 dier per 1,5 ha. Na MKZ-uitbraken in 2000 en 2001 heeft Uruguay nu de status van “vrij van MKZ met vaccinatie”. Men is bijzonder ingenomen met het predikaat “vrij van BSE”, hoewel dit nog weinig economisch voordeel heeft opgeleverd. Biotec Plaza Ongeveer 15 km buiten Montevideo ligt de Zona America. Aanvankelijk een gebied waar bedrijven een aantal belastingvoordelen genoten. Nu vooral een technologiepark met 120 bedrijven op het gebied van logistiek, informatietechnologie (Uruguay is de grootste exporteur van software van Latijns-Amerika) en biotechnologie. Wellicht staat Zona America niet model voor Uruguay, maar het is wel een model voor de modernisering van het land. Het Centrum voor biotechnologie, Biotec Plaza, is twee jaar geleden met particulier kapitaal (40% Belgisch) opgericht. Het verenigt een aantal interessante functies: • Het biedt infrastructuur aan biotechnologiebedrijven die hier willen starten of een nevenvestiging openen op het gebied van de farmacie of de landbouw. • Dienstverlening aan bedrijven in de vorm

van shared services en aanbieding van laboratoriumartikelen. • De ontwikkeling van projecten (o.a. met EU-financiering): starten van nieuwe bedrijven, versterking van het midden- en kleinbedrijf en samenwerkingsprojecten gericht op de toepassing van resultaten van onderzoek. Binnenkort zal zich hier de Latijns-Amerikaanse federatie van biotechnologiebedrijven vestigen.

Washington

Werkgebied: Verenigde Staten van Amerika (incl. Puerto Rico), Canada, tevens Wereldbank Contact: Ir. W.L.A.G. Tacken, LNV-Raad Mw. I. Hamid-Hardenberg, LNV-Attachee Adres: Ambassade der Nederlanden, 4200 Linnean Avenue, N.W. Washington, D.C 20008-3896, Verenigde Staten van Amerika Tel.: (00-1) 202.274.2716/2718 Fax: (00-1) 202.244.3325 E-mail: [email protected] 2e E-mail: [email protected] Website: http://www.netherlands-embassy.org/

Mexico

Werkgebied: Mexico, Cuba Contact: Ir. J.A. Landstra, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Av. Vasco de Quiroga 3000, Piso 7, Col. Santa Fe, 01210 Mexico D.F., Mexico Postadres: Apartado Postal 10-656, 11000 Mexico D.F., Mexico Tel.: (00-52) 55.5258.9921 tst. 215 (LNV) Fax: (00-52) 55.5258.8139 E-mail: [email protected] [email protected] 2e E-mail: Website: http://www.paisesbajos.com.mx

Brasília

Werkgebied: Brazilië Contact: Dhr. J.G. van de Vooren, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Ses Avenida das Nações, Q 801, Lote 05 70405-900 Brasília – DF, Brazilië Postadres: Caixa Postal 07/0098, 70359-970 Brasília - DF, Brazilië Tel.: (00-55) 61.321.4769 (BZ) Fax: (00-55) 61.323.5342 (LNV) E-mail: [email protected] 2e E-mail: [email protected] Website: http://www.embaixada-holanda.org.br

Buenos Aires

Werkgebied: Argentinië, Chili, Uruguay Contact: Drs. M. van Genne, LNV-Raad Bezoekadres: Ambassade der Nederlanden, Edificio Porteño Plaza II, Olga Cossenttini 831, Pisos 3 y 4, C1107 BVA Buenos Aires, Argentinië Postadres: Ambassade der Nederlanden, Olga Cossenttini 831, C1107 BVA Buenos Aires, Argentinie Tel.: (00-54) 11.4338.0090 (LNV) Fax: (00-54) 11.4338.0091 (LNV) E-mail: [email protected] 2e E-mail: [email protected] Website: http://www.embajadaholanda.int.ar