uaAoq JeeU Iielse laq IlaJJoq apJee ap U! uaJa!lI JOOO a!Jolouq~all.•nn~eN••
Zonder asfalt kunnen skaters niet lekker rollen, wordt Nederland een verkeersinfarct en zijn onze daken niet waterdicht. Je zou bijna vergeten dat asfalt een natuurproduct is, zo oud als de wereld.
ie je die cashewboom daar?' CyrilI, rastaman en officiële gids van het grootste natuurlijke asfaltmeer ter wereld, wijst over de vlakte voor ons. Zijn hond springt intussen uitgelaten m~t zijn besmeurde poten tegen mIJ op. 'Daar is laatst een jongen tot aan zijn neus in het asfalt weggezakt toen hij nootjes voor zijn vriendin probeerde te plukken. We hebben hem er uit moeten scheppen. Hij had brandwonden over zijn hele lichaam.' Van een afstand ziet Pitch Lake, zoals de plek in Zuidwest-Trinidad bekend staat, er onschuldig uit. Bijna als een wat slordig geasfalteerd speelplein. Er groeit lieflijk groen omheen, overal klinken de vogeltjes, en op het meer pootjebaden vrolijke Trini's in enkele poelen met regenwater. Van dichtbij lijkt het oppervlak op de grijze gepantserde huid van een olifant, inclusief ribbels en diepe plooien. Bij elke stap veert de ondergrond prettig mee, op sommige plekken wat meer dan op andere. CyrilI vertelt dat de veerkracht van de versheid van het asfalt afhangt. Het zachtste deel van het meer wordt gevoed door 'asfaltaders', waardoor verse aardolie naar boven borrelt. 'Dat is het Oog van het Meer', vertelt CyrilI met gevoel voor drama. 'Het heeft dezelfde werking als drijfzand en werd de verliefde jongen bijna fataal.'
I
Z
• Asfalt is eeuwenoud Natuurlijk asfalt bestaat uit aardolie waaruit vluchtige stoffen als gasolie en benzine zijn verdampt. Dit gebeurt wanneer de aardolie het aardoppervlak bereikt. Wat overblijft, is het zwaarste deel van de olie: het bitumen, een zwarte taaie stof die zich vermengt met steentjes, zand en elk ongelukkig wezen dat blijft plakken. Hoe langer aardolie blootgesteld is aan de lucht, hoe harder deze wordt. Maar onder hoge temperaturen wordt het net zo makkelijk weer vloeibaar. Deze eigenschap maakt het uitstekend materiaal om wegen mee aan te leggen en om bijvoorbeeld daken en houten boten waterdicht te maken. Voor wegenbouw moet het bitumen bij hoge temperaturen (tussen de 160 en 180 graden) worden verwerkt tot asfaltbeton, een mengsel van steen, zand, vulstof en zo'n vijf procent bitumen. Naast Trinidad (of Trinidad en Tobago, zoals het Caribische olie-
paradijs tegenover Venezuela formeel heet), beschikken ook Venezuela en Californië (zelfs tot in het hart van Los Angeles) over natuurlijke asfaltbronnen. Verder is ook nog asfalt te vinden in het Midden-Oosten, Cuba en Peru. Vanwege de asfaltvlekken op het wateroppervlak en op de oevers noemden de Grieken de Dode Zee vroeger Lacus Asphaltites. Nog steeds komen mensen met huidziekten vanuit de hele wereld hierheen om te kuren met mineralen en asfalt. De Babyloniërs kenden andere toepassingen van het bitumen. Ze maakten er hun schepen en waterreservoirs mee waterdicht. Asfalt is dus niet zozeer een uitvinding van onze moderne tijd, maar eerder een eeuwenoude ontdekking.
• Wegdek is dikke vla De weg naar Pitch Lake vanuit de hoofdstad Port-of-Spain is bijna letterlijk een reis terug in de tijd, naar de oorsprong van het asfalt zoals wij dat bijvoorbeeld kennen opdeA2. Een klein stukje buiten de stad begint een moderne, glad geasfalteerde snelweg waarop, zoals op alle plaatsen ter wereld, veel te hard wordt gereden. Vervolgens gaat die over in een iets minder ~
Kamerbreed
asfalt
H
et heeft ook wel wat: tegen de visite kunnen zeggen dat je de woonkamer hebt laten asfalteren. Een beetje purist houdt het dan natuurlijk bij pikzwart (verbastering van pekzwart). Maar andere kleuren zijn tegenwoordig ook mogelijk. De grote voordelen van gietasfalt, de 'gedomesticeerde' versie van asfalt, is dat het naadloos kan worden aangebracht en dat het waterdicht is.
Natuur I Technologie
Natuurasfalt ~ gladde, maar toch keurig geasfalteerde weg door de vissersdorpjes langs de Caribische kust. Dan draaien we een straat in waar op het eerste gezicht ook al niets mis mee is. Het voelt alleen een beetje hobbeliger met hier en daar een gat, dat is alles. Maar hoe dichter we bij Pitch Lake komen, hoe meer de grond naast de weg op de rijbaan gaat lijken: alsof werkelijk álles is geasfalteerd. Niet netjes zoals de weg, maar eerder alsof een losgeslagen wegenbouwer overal in het naburige dorpje La Brea asfalt heeft uitgestort. Hier zijn overduidelijk natuurkrachten aan het werk. Het parkeerterrein voor toeristen is een onmogelijke woestenij van asfalthobbels en kuilen. De weg rechtsaf naar het fabrieksterrein waar het asfalt wordt verwerkt tot exportproduct, is er nog erger aan toe. Zonder hoge fourwheeldrive valt er eigenlijk niet te rijden. Wie niet op de keurige snelweg van net had gereden, zou denken dat de Trini's geen fatsoenlijke wegen kunnen bouwen, ook al hebben ze dan alle asfalt van de wereld. Maar niets is minder waar. Want natuurlijk asfalt zoals het in La Brea opborrelt, heeft een erg vervelende eigenschap: het is altijd in beweging. Als je een glad wegdek wilt, kun je hier tot Sint Jutternis blijven afgraven en gladstrijken. Door de
heeft één onhebbelijkheid: het is altijd in beweging wisselendetemperaturen overdag en 's nachts en de wisselende druk van verkeer op het wegdek blijft het asfalt van vorm veranderen. Dit is lastig voor de dagelijkse weggebruikers, maar de bezoeker maakt het prachtig inzichtelijk hoe natuurlijk asfalt werkt. Als dikke vla.
• Voorraad raakt op Pitch Lake is niet een oneindige bron van natuurlijk asfalt, wat vaak wordt gedacht. De aardoliereserve raakt immers ooit een keer op. Toch is deze veronderstelling op het eerste gezicht best logisch, want elk gat dat gegraven wordt, vult zich na verloop van
tijd vanzelf weer op. Maar dat is gezichtsbedrog, weet mr. Robert, een gepensioneerde onderwijzer die een beetje bijverdient als taxichauffeur. Bij elke flinke hobbel en diepe kuil kermt hij invoelend met zijn arme auto mee. Terwijl hij de wagen behendig over de psychedelische weg stuurt, legt hij het geheim van het meer uit. 'Het meer is zo elastisch dat het oppervlak ongemerkt wegzakt door de afgravingen van de asfaltfabriek verderop.' Keston Morrison, technicus van Lake Asphalt of Trinidad and Tobago Ltd, zal later bevestigend knikken als we de geologische anomalie bespreken. 'Eens is het
op. Als we uitgaan van een jaarproductie van 20.000 ton, zal dat over 400 jaar zijn, schatten we.' Pitch Lake is nu nog 40 hectare groot en reikt op het diepste punt tot 75 meter. Volgens schattingen van wetenschappers moet het meer tussen zes en tien miljoen ton asfalt bevatten, dat zich ondergronds uitstrekt van het nabijgelegen dorpje La Brea tot aan de zee. Voorlopig kan het staatsbedrijf landen als de Verenigde Staten, Canada en Japan voorzien van de belangrijkste grondstof van asfaltbeton, bitumen. China is met 24.000 ton de grootste klant van dit moment.
• Nederland haakte af Ook Nederland haalde ooit zijn asfalt uit Trinidad, maar daar
kwam volgens Evert de Jong van de Vereniging tot Bevordering van Werken in Asfalt, een einde aan toen de milieueisen werden aangescherpt. Het bevat naar zijn zeggen teer. Dit bindmiddel is weliswaar net zo zwart en taai als het bitumen in natuurlijk asfalt, maar het ontstaat op een totaal andere manier: door de (natuurlijke) verhitting (niet verbranding) van hout en steenkool. Dit maakt het goedje kankerverwekkend, net zoals teer in sigarettenrook. Rijkswaterstaat gebruikt daarom al sinds 1980 geen teer meer voor nieuwe wegen. Vanaf 1991 geldt een totaalverbod. Het bitumen op de Nederlandse wegen komt tegenwoordig uit raffinaderijen in Antwerpen, het Duitse Brunbuttel en het Franse ~
•
Natuur I Technologie
Het asfaltmeer zakt steeds verder weg Asfalt als straf olgens een V oude legende van de Chaimaindianen, de oorspronkelijke bewoners van Trinidad, zijn hun goden verantwoordelijk voor het ontstaan van Pitch Lake. Leden van de stam zoud in een ver verleden na hun overwinning op een
andere groep indianen heilige kolibries hebben gevangen en opgegeten. Dit ontstemde de goden zozeer dat ze het dorp van de feestvierders door de aarde lieten verzwelgen. Wat overbleef was een grote plas asfalt. Als bewijs komen
~ Le Havre. In Rotterdam wordt op dit moment geen bitumen meer geproduceerd omdat het economisch rendabeler is om met de hightech installaties aardolie te distilleren tot en met de laatste druppel brandstof. In principe kan elke olieverwerker bitumen maken, al zijn er onderling wel verschillen in de hardheid van het materiaal. De andere ingrediënten voor asfaltbeton halen de producenten uit zand- en steengroeven.
• Toeristen gezocht Trinidad produceert nog altijd flinke hoeveelheden natuurlijk asfalt voor de export. Maar Pitch Lake als melkkoe heeft wel betere
zo nu en dan wat potscherven en botten bovendrijven. Tegenwoordig is de kolibrie de onofficiële nationale vogel van Trinidad en Tobago.
tijden gekend. Zo voorzag het eiland tussen 1875 en 1900 nog in negentig procent van de wereldwijde vraag naar asfalt, blijkt uit gegevens van Lake Asphalt of Trinidad and Tobago Ltd. Vrij snel daarna kregen olieraffinaderijen de overhand. 'Fabrieksasfait' heeft volgens De Jong van VBW-Asfalt dan ook een groot voordeel. Het kent een veel constantere kwaliteit dan de natuur kan bieden. Daarbij is de vraag naar asfalt wereldwijd vele malen groter dan Trinidad ooit zou kunnen leveren. De resterende acht miljoen ton natuurlijk asfalt uit Pitch Lake valt in het niet bij het jaarlijkse bitumengebruik van
Europa en Amerika bij elkaar: veertig miljoen ton. Toch kunnen de Trini's voorlopig wel hun boterham verdienen met hun natuurlijke bron. Want bij een bepaald soort projecten heeft hun asfalt nog altijd een streepje voor. Zo is het asfalt van Trinidad volgens Morrison slijtvaster en daardoor geschikter voor zwaar gebruik, zoals bij vliegvelden en bruggen. Trots somt hij de meest aansprekende voorbeelden op: de Lincoln Tunnel in New York, de Mall nabij Buckingham Palace in Londen, de testbanen van BMW en Mercedes in Duitsland en de startbanen van JFK International Airport in New York. Vroeger, in koloniale tijden, was Pitch Lake particulier bezit. Maar tegenwoordig leidt de staat het bedrijf. De fabriek heeft net groot in nieuwe installaties geïnvesteerd en in de ontwikkeling van nieuwe asfaltproducten. De regering van Trinidad hoopt daarmee, naast inkomsten uit olie, aardgas en toerisme, de staatskas verder aan te vullen. Gids Cyrill en zijn trouwe hond hopen vooral op wat meer animo onder toeristen voor hun fascinerende, al is het dan wat plakkerige achtertuin. Want die belangstelling lijkt met de grond een beetje weggezakt. •
co
M3*IWi']iWml
www.vbwasfalt.org: Vereniging tot Bevordering van Werken in Asfalt. www.visittnt.com: informatie over Trinidad en Tobago.
