NJCM JAARVERSLAG (CONCEPT) 2008

NJCM/ICJ

NJCM JAARVERSLAG (CONCEPT) 2008 Inhoudsopgave 1. Inleiding – beleid 2008 en 2009 2. International Commission of Jurists (ICJ) 3. Activiteiten Schaduwrapportages Commentaren en brieven Studieavonden Website 4. Samenwerking met derden 5. NJCM Organisatie NJCM ALV Bestuur Werkgroepen College van Advies Secretariaat 6. Verslagen werkgroepen

1

Inleiding – beleid 2008 en 2009

Het afgelopen jaar, waarin de viering van 60 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (60 jaar UVRM) centraal stond, was een bijzonder en productief jaar voor het NJCM. Aan de ene kant werd veelvuldig en intensief samengewerkt met derden, bijvoorbeeld met andere leden uit het Breed Mensenrechten Overleg ten behoeve van de organisatie van het Right Now Festival op 10 december en met collega’s uit het Platform Mensenrechteneducatie (PMRE) aan het project ‘Mijn rechten = jouw rechten’. Aan de andere kant verdiepten nieuwe bestuursleden zich aan de hand van interviews en vragenlijsten in het interne reilen en zeilen van de Vereniging NJCM om de huidige doelstellingen, thema’s en middelen te evalueren en een heldere, effectieve strategie te bedenken voor de komende jaren. In 2008 is het onderzoekende werk verricht, in 2009 komen de nodige (beleids-)documenten tot stand in overleg met de werkgroepen en het College van Advies en na akkoord van de Algemene Ledenvergadering. Met commentaren op wetsvoorstellen, brieven over mensenrechten in het binnen- en buitenlands beleid en rapportages over de implementatie van internationale verdragen aan de Mensenrechten Comités van de Verenigde Naties (VN) heeft het NJCM ook in 2008 de naleving van de mensenrechten door de overheid kritisch gevolgd. Daarnaast heeft het NJCM met onder meer het Right Now Festival, het project ‘Mijn rechten = jouw rechten’ en studieavonden mensenrechten onder de aandacht van een breed publiek gebracht.

340

NJCM-Bulletin, jrg. 34 (2009), nr. 3

njcm/icj JAARVERSLAG (CONCEPT) 2008

Het NJCM heeft in 2008 meerdere malen de landelijke media gehaald. Zo verschenen in april verschillende berichtten in kranten en op de radio naar aanleiding van de eerste Universal Periodic Review (UPR) van Nederland voor de VN-Mensenrechtenraad in Genève (ANP, BNR Nieuwsradio, NRC Handelsblad, Telegraaf, Volkskrant, Wereldomroep). In mei schreef de uitvoerend secretaris van het NJCM op uitnodiging van Amnesty International een weblog op www.amnesty.nl over haar werk bij het NJCM, de viering van 60 jaar UVRM en het project ‘Mijn rechten = jouw rechten’ van het Platform Mensenrechteneducatie. In september verscheen in de Staatscourant een interview met de voorzitter van het NJCM over het nationaal mensenrechteninstituut (NIRM), ‘Het moet meer worden dan een kamer bij de Ombudsman’. In de maanden oktober en november meerdere radio-interviews over mensenrechten en milieu in verband met de studieavond over ‘Water als mensenrecht’ en het NJCM-standpunt over mensenrechten en klimaatverandering. In december publiceerde de NCRV-gids een interview met de voorzitter over mensenrechten(-voorvechters) in Nederland.

2

International Commission of Jurists (ICJ)

Op vrijdag 14 en zaterdag 15 maart 2008 organiseerde het NJCM samen de ICJ en JUSTICE (ICJ-sectie uit het Verenigd Koninkrijk) de ‘ICJ European Sections Meeting’ in Leiden. Tijdens deze bijeenkomst werd geïnventariseerd hoeveel actieve ICJ-secties er zijn, hoe zij zijn georganiseerd en werden de verschillende agenda’s naast elkaar gelegd om de mogelijkheden van een eventuele samenwerking op bepaalde terreinen te verkennen, zoals op het gebied van vreemdelingenbeleid en de gevolgen van antiterrorismemaatregelen. Een vervolgbijeenkomst zal in het najaar van 2009 worden georganiseerd door de Zweedse sectie. In december heeft een tussentijdse bijeenkomst van het Europese netwerk van de ICJ plaatsgevonden in Genève. Met deze bijeenkomst werd het ‘World Congres 2008’ van de ICJ afgesloten, waar NCJM werd vertegenwoordigd door twee bestuursleden en de voorzitter van het College van Advies, Jenny Goldschmidt, tevens ICJ-Commissioner. Het congres stond in het teken van ‘Judiciary in times of crises’. In een slotverklaring werd de ICJ Declaration and Plan of Action on Upholding the Rule of Law and the Role of Judges and Lawyers in Times of Crisis aanvaard door de aanwezige vertegenwoordigers van nationale secties, affiliated organisaties en ICJ-Commissioners. Van deze bijeenkomsten is een uitgebreid verslag opgenomen in NJCM-Bulletin jrg. 34 nr. 2.

3

Activiteiten

Schaduwrapportages In 2008 droeg het NJCM bij aan vier schaduwrapportages: · het NJCM heeft via werkgroep Jeugdrecht bijgedragen aan de totstandkoming van de schaduwrapportage bij het 3e periodieke rapport van Nederland inzake het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK). De coördinatie ligt in de handen van het Kinderrechtencollectief waarvan het NJCM deel uitmaakt. De aanbevelingen van het VNKinderrechtencomité zijn in januari 2009 verschenen. NJCM-Bulletin, jrg. 34 (2009), nr. 3

341

NJCM/ICJ

·

·

·

het NJCM organiseerde in samenwerking met Justitia et Pax Nederland en de ICJ een side event op 15 april in Genève met als sprekers staatssecretaris Albayrak, Lukas Machon (ICJ) en Maria Lourijsen (voorzitter werkgroep IBM). Het proces van de UPR en de Nederlanse NGO-schaduwrapportage stonden hierbij centraal. het NJCM heeft de totstandkoming van de schaduwrapportage bij het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten (BuPo) gecoördineerd en er inhoudelijk aan bijgedragen. De rapportage is in augustus 2008 ingediend bij het VN-Mensenrechtencomité. Vervolgens zijn in oktober twee het NJCM-ers naar Genève afgereisd om d.m.v. lobby de punten uit het rapport kracht bij te zetten. In samenwerking met Art. 1 verzorgt het NJCM de coördinatie van de schaduwrapportage bij het 17e en 18e periodieke rapport van Nederland bij het VN-Verdrag voor de Uitbanning van Rassendiscriminatie (CERD). Dit rapport wordt mid 2009 aangeboden aan het CERDcomité.

Commentaren/ brieven/ standpunten In 2008 schreef het NJCM één artikel, één commentaar, twee brieven, vier standpunten en één steunverklaring: · Commentaar over de positie van mensen met een 1F-status en hun gezinsleden (24 januari) · Standpunt over het kabinetsbesluit inzake gelaatsbedekkende kleding (12 februari) · Brief t.b.v. het Algemeen Overleg inzake de mensenrechtenstrategie van minister Verhagen (7 april) · Schriftelijke inbreng voor het Ronde Tafelgesprek inzake de toepassing van artikel 1F van het Vluchtelingenverdrag (27 augustus) · Steunverklaring bij de klacht die Defence for Children International heeft ingediend bij het Europees Comité voor Sociale Rechten (ECSR) tegen de Nederlandse Staat om het recht van alle kinderen op onderdak te realiseren ongeacht hun verblijfsstatus. (1 september) · Artikel: ‘BIBOB langs de mensenrechtelijke meetlat’, in: Idee, jaargang 29, nr 4, september 2008 · Standpunten het NJCM over ‘mensenrechten en milieu’ en ‘mensenrechteneducatie’ t.b.v. het bezoek van de Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa. · Brief over het ‘Kennisembargo’ ten aanzien van Iraanse onderdanen (21 oktober) · Position paper on Climate Change and Human Rights. Stakeholder input by NJCM, August 2008 for the 2008 OHCHR study on Climate Change and Human Rights. Jan van de Venis, voorzitter werkgroep DOEM, is op 22 oktober in Genève geweest voor de OHCHR bijeenkomst over dit onderwerp. Studieavonden In 2008 organiseerde het NJCM drie studieavonden. Advocaten die aan de studieavonden deelnamen kregen hiervoor opleidingspunten van de Permanente Opleiding Advocatuur. · ·

342

Godsdienstvrijheid: afschaffen of beschermen? - ALV-symposium (8 mei) Incl. publicatie met dezelfde titel. Water als Mensenrecht (4 november)



·

Mensenrechten in het onderwijs (onderdeel project ‘mijn rechten = jouw rechten’) Samenwerking met Platform Mensenrechteneducatie (PMRE) en de nationale UNESCO Commissie (2 december)

Andere activiteiten · Medeoprichter van de Stichting 60 jaar UVRM met Aim for human rights, Justitia et Pax Nederland en het Nederlands Helsinki Comité. Voorzitter Quirine Eijkman is namens het NJCM bestuurslid van de stichting. · Medeorganisator van het Right Now Festival dat onder de vlag van de Stichting 60 jaar UVRM is gehouden voor de viering 60 jaar UVRM (10 december) · Initiatiefnemer korte filmpjes over kinderrechten t.b.v. 60 jaar UVRM · Bijdrage van verschillende NJCM-ers aan de debatten op het Right Now Festival · Coördinator/organisator project ‘Mijn rechten = jouw rechten’ van het Platform Mensenrechteneducatie en de Stichting 60 jaar UVRM · Organisator Kick-off event project ‘Mijn rechten = jouw rechten’ (22 mei) · Intern onderzoek naar het functioneren van het NJCM onder de actieve leden, waaronder de KG, het CvA, de NJCM-Bulletin redactie, de werkgroepen en enkele prominente NJCMers. Hieruit volgen verschillende bestuurlijke discussies in 2009 die na consultatie van de actieve leden zal leiden tot het NCJM-strategiedocument. Dit document zal de lijn uitzetten voor activiteiten in de komende jaren. · Deelname aan Civil Society Debate van Bureau Europees Parlement (28 mei) · Ontvangst Noord-Afrikaanse en Midden-Oosten delegatie van de Club van Madrid ter gelegenheid van hun studiereis door Nederland (25 juni) · Bijdrage aan voorbereidend bezoek van de staf van de Commissaris voor de Rechten van de Mens Thomas Hammarberg van de Raad van Europa aan Nederland (24 april) en het daaropvolgende bezoek van de Commissaris (22 september) · Reis naar Wenen t.b.v. eerste bijeenkomst van NGO’s die deel uitmaken van het EUGrondrechtenplatform (6-8 oktober) · Oprichting Breed Mensenrechten Overleg Nederland/ BMO-NL (18 november) Website Het merendeel van de inschrijving voor studieavonden komt sinds de lancering van de nieuwe website via een inschrijfformulier op de website binnen. Daarin kunnen mensen onder meer aanvinken of zij zich opgeven voor een eventueel diner, PO-punten willen verdienen, en of zij een syllabus willen ontvangen.

4

Samenwerking met derden

In maart 2008 werd de Stichting 60 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens opgericht door Aim for human rights, Justitia et Pax, Nederlands Helsinki Comité en het NJCM ten behoeve van de viering van dit jubileum. De voorzitter van het NJCM is bestuurslid van de stichting en de uitvoerend secretaris maakte deel uit van de coördinatiegroep van het Right Now Festival voor jongeren dat plaatsvond op 10 december 2008 in Den Haag. Zie NJCM-Bulletin, jrg. 34 (2009), nr. 3

343

NJCM/ICJ

www.RightNowFestival.nl Jonge mensenrechtenverdedigers en mensenrechteneducatie stonden centraal op het festival en in de campagne. Voor de invulling van het festival werd samengewerkt met de Nationale Jeugd Raad, jonge mensenrechtenverdedigers uit Nederland en het buitenland, met een twintigtal mensenrechtenorganisaties, de Roosevelt Academy, en Gemeente Den Haag. Na een succesvol festival dat meer dan 1200 jongeren trok en tientallen duizenden bereikte met de ‘Write your own right’-campagne wordt de Stichting in 2009 na rapportage aan de sponsoren opgeheven. Als lid van het Platform Mensenrechteneducatie (PMRE) en medeoprichter van de Stichting 60 jaar UVRM droeg het NJCM bij aan de ontwikkeling en uitvoering van het gezamenlijke project ‘Mijn rechten = jouw rechten’. Met dit project zijn in het kader van de viering 60 jaar UVRM enerzijds scholen en leerlingen (van groep 7&8 Basis Onderwijs, klas 3&4 VMBO en HAVO/VWO) betrokken bij mensenrechten door middel van leskoffertjes, mensenrechtenlessen en wedstrijden voor verschillende niveaus. Anderzijds is met dit project en een symposium over mensenrechten in het onderwijs op 2 december 2008 gelobbyd voor een vaste plaats voor mensenrechten in het Nederlandse onderwijs. Het NJCM heeft ook in 2008 actief deelgenomen aan het Breed Mensenrechten Overleg (BMO), een samenwerkingsverband van niet-gouvernementele mensenrechtenorganisaties dat de mensenrechtenontwikkelingen in het Nederlands buitenlands beleid volgt en het ministerie van Buitenlandse Zaken daarover adviseert. Leden van het BMO zijn: Aim for human rights, Amnesty International, CLAT-Nederland, COC Nederland, Defence for Children International Nederland, Hivos, ICCO, Johannes Wier Stichting, Justitia et Pax, Peace Brigades International, Young Women’s Christian Association (YWCA). Waarnemers zijn: Adviesraad Internationale Vraagstukken en het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) deelnemen. In november 2008 werd het Breed Mensenrechten Overleg Nederland (BMO-NL) opgericht vanuit de behoefte aan overleg bij NGO’s en verschillende ministeries over de naleving van mensenrechten in Nederland. Het BMO-NL is een samenwerkingsverband van mensenrechten NGO’s, die elkaar wederzijds informeren en die gezamenlijk in eerste instantie de overheid beïnvloeden ten gunste van mensenrechten in Nederland. Organisaties aangesloten bij het BMONL zijn: Aim for human rights, Amnesty International, COC Nederland, Johannes Wier Stichting, Justitia et Pax, Nederlands Helsinki Comité, NJCM, en YWCA. Daarnaast heeft het BMO-NL andere organisaties en mensenrechtelijke instituten uitgenodigd om lid dan wel waarnemer te worden. Verschillende ministeries zijn op de hoogte gesteld van de oprichting en uitgenodigd voor deelname aan het periodieke overleg. De eerste gezamenlijke actie van het BMO-NL was een brief aan minister Ter Horst betreffende de op- en inrichting van het NIRM.

5

NJCM

Organisatie NJCM De organisatie het NJCM bestaat uit twee onderdelen: de vereniging NJCM, die activiteiten ontplooit en de Stichting NJCM-Boekerij, die publicaties uitgeeft. Het werk binnen de vereniging wordt geheel gedaan door vrijwilligers die ondersteund worden door een professioneel secretariaat.

344



Vereniging NJCM Het hoogste orgaan van het NJCM is de Algemene Ledenvergadering (ALV), die eenmaal per jaar bij elkaar komt en het beleid van het NJCM vaststelt. Het bestuur van het NJCM, dat bestaat uit een dagelijks bestuur, algemene bestuursleden en vertegenwoordigers van de werkgroepen van het NJCM, doet jaarlijks voorstellen voor beleid. Het College van Advies adviseert het bestuur hierin. De werkgroepen, die bestaan uit actieve NJCM-leden, volgen ontwikkelingen in de mensenrechten die zich voltrekken op hun rechtsgebied in het nationaal en buitenlands beleid. Daarop initiëren zij activiteiten, zoals het organiseren van studieavonden en het schrijven van onder meer brieven, commentaren, en schaduwrapportages. Daarmee zijn de werkgroepen grotendeels verantwoordelijk en verdienstelijk voor de activiteiten van het NJCM. Stichting NJCM-Boekerij Eind december 2008 telde de Stichting 221 abonnees. De Stichting NJCM-Boekerij geeft naast het Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten, het NJCM-Bulletin, tevens losse publicaties uit. NJCM-Bulletin jaargang 33 (2008) heeft een omvang van 1192 pagina’s. Verder bracht de Stichting dit jaar nummer 45 in haar reeks uit. Dit nummer betreft de publicatie ‘Juridische ruimte voor gewetensbezwaren?’ Verslag van het symposium georganiseerd door de Van Asbeck-leerstoel en het E.M. Meijers Instituut voor rechtswetenschappelijk onderzoek van de Universiteit Leiden op 1 februari 2008. Prof. mr. M. (Martin) Kuijer (voorzitter), Mr. M.K. (Mielle) Bulterman (vice-voorzitter), Mr. Th.J. (Dick) Blommesteijn, RA (penningmeester) Mr. G.J.M (Trudy) Veerman (secretaris). Eind 2008 nam M. Kuijer afscheid als voorzitter van de Stichting NJCM-Boekerij. M. Bulterman heeft de functie van voorzitter overgenomen. ALV Het NJCM had op 1 januari 2008: 1032 leden en op 1 januari 2009: 982 leden. In 2008 zijn er 66 nieuwe leden bijgekomen en hebben 80 leden hun lidmaatschap opgezegd. Bij activiteiten die het NJCM organiseert wordt er actief aan ledenwerving gedaan. De Algemene Ledenvergadering vond plaats op 8 mei 2008. Op 3 april 2009 verschijnt een publicatie naar aanleiding van de ALV met de gelijknamige titel ‘Godsdienstvrijheid: afschaffen of beschermen?’. In de pauze van dit symposium werd de Thoolen NJCM-scriptieprijs aangeboden aan Shekufeh Jalali Manesch door jurylid Egbert Meijer voor haar scriptie ‘Het recht van het kind op behoorlijke huisvesting en het BLOEM-model’. Bestuur Dagelijks bestuur (DB) In de verslagperiode was het DB als volgt samengesteld: mr. dr. Q.A.M. (Quirine) Eijkman – voorzitter prof. mr. C. (Caroline) Forder – vice-voorzitter mr. Th.J. (Dick) Blommesteijn RA – penningmeester


345

NJCM/ICJ

Kerngroep (KG) In de verslagperiode was het KG als volgt samengesteld: mr. drs. J.R. de Hoog (Josta) – algemeen bestuurslid mr. F.M.J. den Houdijker (Marina) – voorzitter werkgroep staats- en bestuursrecht mr. dr. R.A. Kok (Ruth) – lid werkgroep strafrecht mr. dr. S.T. Oemrawsingh (Sangini) – lid werkgroep DOEM mr. S. Ouchan (Saloua) – lid werkgroep IBM mr. H.J.E. Veerbeek (Herman) – algemeen bestuurslid dr. C.M.J. Ryngaert (Cedric) – voorzitter werkgroep Europees recht mr. S. Tans (Simon) – lid werkgroep Europees recht Werkgroepen Het NJCM heeft de volgende werkgroepen: · Europees recht · Duurzame Ontwikkeling En Mensenrechten (DOEM) · Internationale Bescherming Mensenrechten (IBM) · Jeugdrecht (incl. Gezondheidsrecht) · Staats- en bestuursrecht · Strafrecht · Vreemdelingenrecht College van Advies In de verslagperiode was het College van Advies als volgt samengesteld: prof. mr. J.E. Goldschmidt (voorzitter) prof. mr. E.A. Alkema mr. P. van Dijk mr. J.A. Peters mr. A.M.M. Orie mr. W.M.A. Thomassen mr. R. de Winter Secretariaat Het secretariaat bestaat uit een uitvoerend secretaris en een secretariaatsmedewerker. Mr. F. (Franka) Olujic´ – uitvoerend secretaris C.M.H. (Toos) Verhaar – secretariaatmedewerker

6

Verslagen werkgroepen

Werkgroep Duurzame Ontwikkeling En Mensenrechten (DOEM) De werkgroep DOEM heeft zich het afgelopen jaar verder verdiept in de internationale juridische aspecten betreffende de relatie tussen duurzame ontwikkeling en mensenrechten. Dit werd onder meer bewerkstelligd door internationale ontwikkelingen op dit vlak in de werkgroepver-

346



gaderingen te bespreken en door deelname van werkgroepleden aan verscheidene (inter)nationale lezingen en symposia. Ook leverde de werkgroep een bijdrage aan het onderzoek van de OHCHR naar ‘Climate Change and Human Rights’. Het namens het NJCM ingediende rapport is op de websites van OHCHR en het NJCM te downloaden (www.ohchr.org en www.njcm.nl). De voor dit onderzoek georganiseerde Consultation meeting in Genève werd eveneens door DOEM bezocht. Tevens is contact gelegd met de heer Jan Juffermans van De Kleine Aarde om te bezien of in de toekomst mogelijk een moot court zal kunnen worden georganiseerd waarbij een juridische mensenrechtelijke aansprakelijkheidsprocedure van Zuid tegen Noord zal worden gespeeld. De werkgroep heeft in 2008 een succesvolle studieavond over ‘Water als mensenrecht’ georganiseerd in de Raadzaal te Utrecht. De werkgroep was bijzonder vereerd met de aanwezigheid van de mensenrechtenambassadeur, de heer mr. A.P. Hamburger die de studieavond inleidde. De sprekers waren de heer J.I. (Jan) van de Venis, advocaat JustLaw, voorzitter van stichting Stand Up For Your Rights en werkgroep DOEM, mevrouw mr. dr. P.A. (Antoinette) Hildering, universitair docent internationaal recht Universiteit Utrecht, en de heer dr. M.S. (Maarten) Krol, universitair hoofddocent waterbeheer aan de Universiteit Twente. Een verslag van deze studieavond is opgenomen in dit nummer van het NJCM-Bulletin. De werkgroep is voornemens op 23 juni van dit jaar een studiemiddag te organiseren over ‘Mensenrechten en Bedrijfsleven’. De werkgroep bestaat uit juridische professionals uit verschillende disciplines. Naast advocaten zijn tevens promovendi, mensen uit het bedrijfsleven en de overheid actief. Medio 2008 heeft werkgroep initiator Eveline van Dongen het voorzitterschap overgedragen aan Jan van de Venis. De werkgroep is Eveline zeer erkentelijk voor haar inzet en initiatieven en hoopt dat zij bij DOEM betrokken blijft. Voorts werd de nieuwe functie van secretaris in het leven geroepen. Deze functie wordt thans vervuld door Richard Coenraad. De werkgroep is voornemens in 2009 nieuwe actieve en enthousiaste leden te werven die kunnen bijdragen aan de kwaliteit van de werkgroep.

Werkgroep Europees recht De werkgroep Europees recht is in 2008 heropgestart. De werkgroep heeft toegewerkt naar de organisatie van een studieavond over de Kadi-zaak (H.v.J.), die is gehouden op 15 januari 2009. De werkgroep kampte echter met een gebrek aan actieve leden. Er is een wervingscampagne gestart, die begin 2009 al enige vruchten had afgeworpen. Aan de jaarplanning voor 2009 wordt nu de laatste hand gelegd. Het voorlopige programma ziet er als volgt uit: 1. Contactgroep andere NJCM-werkgroepen 2. Organisatie symposium EU en mensenrechten, i.s.m. NVER, 19 november 2009 3. Opvolging EU Fundamental Rights Agency - http://fra.europa.eu/ 4. Mapping van mensenrechtengerelateerde werkzaamheden van Nederlandse europarlementariërs 5. Europees recht en privacybescherming (opvolging NJCM-lustrumactiviteit) 6. Sociaal-economische rechten in de EU NJCM-Bulletin, jrg. 34 (2009), nr. 3

347

NJCM/ICJ

7. Business and human rights - access to justice - European perspective (zie ook activiteit werkgroep DOEM, juni 2008) 8. Europese antiterrorismemaatregelen en mensenrechten

Werkgroep Internationale Bescherming Mensenrechten (IBM) De werkgroep IBM houdt zich bezig met het volgen van ontwikkelingen op het gebied van de internationale bescherming van de rechten van de mens (VN, Raad van Europa, EU) en het buitenlandse beleid van de Nederlandse regering inzake de rechten van de mens. Elke laatste maandagavond van de maand komt de werkgroep IBM bijeen om met elkaar te spreken over deze actualiteiten. IBM coördineert voor het NJCM het schaduwrapportageproces, behorende bij verdragen van de Verenigde Naties (VN) en de zitting van de VN-Mensenrechtenraad. Een belangrijke rol die leden van IBM voor het NJCM uitvoeren is het lobbyen bij en overleggen met ministeries en organisaties in binnen- en buitenland. Leden van IBM vertegenwoordigen het NJCM al jaren bij het Breed Mensenrechten Overleg (BMO). In aansluiting op de activiteiten rondom de Universal Periodic Review (UPR) van Nederland hebben Nederlandse NGO’s, waaronder het NJCM, op 18 november 2008 een Breed Mensenrechten Overleg Nederland opgericht(BMO-NL), een Nederlands equivalent van het internationale BMO. Schaduwrapportages, follow-up van schaduwrapportages en lobbywerk. Leden van de werkgroep IBM hielden zich in 2008 met een drietal mensenrechtenrapportages bezig. Een rapport dat IBM samen met andere NGO’s al in 2007 opstelde was het eerste rapport ten behoeve van de Universal Periodic Review (UPR) van de VN-Mensenrechtenraad. Nederland werd in april 2008 voor het eerst onder de loep genomen door de Raad. Het NJCM organiseerde samen met mensenrechtenorganisatie Justitia et Pax een side event op de dag van de Nederlandse UPR in Genève. Sprekers waren Staatssecretaris Albayrak, Lukas Machon (ICJ) en M. Lourijsen (IBM). In juli 2008 werd de schaduwrapportage bij het internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten ingeleverd. D. Mulabegoviæ en M. Graven hebben gelobbyd bij de commissie vlak voor de pre-session op 29 oktober in Genève. De werkgroep IBM en de werkgroep Vreemdelingenrecht coördineren samen met Art. 1 de schaduwrapportage bij het internationaal verdrag inzake de uitbanning van rassendiscriminatie dat in 2009 ingediend wordt bij het betreffende comité. Projecten Samen met de werkgroepen DOEM, SBR en mensenrechtenorganisatie Justitia et Pax werd ter voorbereiding van het bezoek van dhr. Hammarberg, Commissaris voor de Mensenrechten van de Raad van Europa op 24 april een voorbereidende sessie georganiseerd. In september spraken vertegenwoordigers van de werkgroepen DOEM en SBR met de Commissaris. Commentaren/brieven/standpunten/artikelen In 2007 schreef IBM enkele commentaren, brieven en standpunten van het NJCM.

348



Ten behoeve van het Algemeen Overleg inzake de Mensenrechtenstrategie van minister Verhagen werd in april een brief verzonden over het mensenrechtenbeleid van de minister. In augustus werd voor schriftelijke inbreng gezorgd voor het Ronde Tafelgesprek inzake de toepassing van artikel 1F van het Vluchtelingenverdrag. Naar aanleiding van de BUPO-schaduwrapportage en het bijbehorende persbericht, verscheen op 14 november 2008 een artikel in Orde van de dag.nl, ‘VN kritisch over vreemdelingenrechtspraak en terrorismewetgeving’.

Werkgroepen Jeugdrecht (incl. Gezondheidsrecht) Begin 2008 stond de werkgroep Jeugdrecht (incl. Gezondheidsrecht) op een laag pitje. In nieuwe samenstelling is de werkgroep onder leiding van Wilma Duijst en Caroline Forder in april 2008 een tweede leven ingeblazen. Op dit moment – april 2009 – telt de groep negentien leden, die om de twee maanden vergaderen in het gebouw van het Landelijk Bureau van de Raad voor de Kinderbescherming. Dit jaar heeft de werkgroep zich vooral bezig gehouden met gesloten jeugdzorg. Beroepsleden in de rechtspraktijk – rechters en advocaten – blijken grote problemen te ervaren met de nieuwe wetgeving op dit terrein. Er is zelfs sprake van meervoudige verdragsschendingen, en de dreiging ervan. Om meer licht te laten schijnen over deze problematiek, organiseerde de werkgroep op 19 maart 2009 te Utrecht een studieavond met de titel ‘Gesloten jeugdzorg: de beslissing tot opname’. Dat er behoefte was aan informatie bleek wel toen het NJCMsecretariaat begin maart de inschrijvingen moest stopzetten, omdat de grote Raadzaal de vraag niet aankon. Deze studieavond ging over de beslissing tot opname van minderjarigen in gesloten jeugdzorg, maar er zijn meer problemen op dit gebied die de aandacht verdienen. De werkgroep werkt het onderwerp gesloten jeugdzorg dan ook verder uit. Zo komt in februari 2010 een studieavond over de drie verschillende regimes (bijv. discipline, contact met familie) van kinderen in de gesloten jeugdzorg: gesloten jeugdzorg, justitiële jeugdinstellingen en gedwongen opname in psychiatrische ziekenhuizen. Tenslotte volgt in april/mei 2010 een studieavond over de behandeling van kinderen die worden opgesloten. De aanpak van de studieavonden is multidisciplinair. Naast de studieavonden werken de leden aan een boek met als werktitel: ‘De mensenrechtelijke aspecten van de opsluiting van kinderen wegens vervelend gedrag’.

Werkgroep Staats- en bestuursrecht De leden van de werkgroep Staats- en bestuursrecht volgen de ontwikkelingen op het gebied van het staats- en bestuursrecht en de gevolgen daarvan voor de mensenrechten. De werkgroep telt momenteel elf leden, die werkzaam zijn in onder meer de wetenschap, de Raad van State en enkele ministeries. Het afgelopen jaar heeft bovendien enige vernieuwing in het ledenbestand van de werkgroep gebracht. Liselot Egmond die de werkgroep jarenlang verdienstelijk voorzat, heeft helaas afscheid moeten nemen. De werkgroep bedankt haar ook op deze plaats zeer hartelijk en wenst haar nogmaals veel plezier in haar nieuwe functie. Zij werd opgevolgd door NJCM-Bulletin, jrg. 34 (2009), nr. 3

349

NJCM/ICJ

Marina den Houdijker, die inmiddels – wegens verblijf in het buitenland – vervangen wordt door Marloes van Noorloos en Jerfi Uzman. De werkgroep heeft in 2008 aandacht gehad voor verschillende onderwerpen. Zo werd, in samenwerking met de werkgroep Europees recht, een studieavond georganiseerd over de gevolgen van de Kadi-uitspraak van het Hof van Justitie EG en de problematiek van terreurlijsten (hoewel die uiteindelijk werd gehouden in januari 2009). Sprekers tijdens de studieavond, die werd voorgezeten door werkgroeplid mr. Jerfi Uzman (Universiteit Leiden), waren prof.mr. Rick Lawson (Universiteit Leiden), prof.mr. Mies Westerveld (Lid Eerste Kamer) en dr. Cedric Ryngaert (Universiteit Utrecht). De studieavond werd druk bezocht en er werd – niet in de laatste plaats dankzij de interessante bijdragen van de verschillende sprekers – geanimeerd gediscussieerd. Twee leden van de werkgroep leverden voorts een bijdrage aan een themanummer van Idee, het wetenschappelijk tijdschrift van D66, waarin zij de Wet BIBOB langs de menselijke maat legden. Verschillende leden van de werkgroep zijn bovendien betrokken (geweest) bij enkele werkgroepoverstijgende activiteiten zoals de organisatie van het lustrumcongres van het NJCM en de organisatie van een symposium omtrent godsdienstvrijheid (Afschaffen of beschermen?). Voorts werd een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de schaduwrapportage bij het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten. Naast de zojuist genoemde studieavond inzake terreurlijsten en de rechtspraak van het Hof van Justitie EG, is de werkgroep voornemens in 2009 enkele studieavonden te organiseren omtrent onderwerpen die samenhangen met de op handen zijnde Staatscommissie Grondwetsherziening. In dat kader zijn er concrete plannen voor een studieavond omtrent de toegevoegde waarde van het opnemen van een recht op toegang tot de rechter in de Grondwet. Voorts wordt gewerkt aan een standpunt over de kabinetsplannen omtrent wijziging van bepalingen omtrent godslastering en groepsbelediging (artikel 147, respectievelijk 137c Sr.). Verdere aandachtspunten betreffen onder meer de grondrechten op de BES-eilanden en parlementaire ontwikkelingen die samenhangen met de positie van minderheden. De werkgroep vergadert eens in de vier weken op dinsdag- of woensdagavond in Leiden. Geïnteresseerden in actieve deelname aan deze werkgroep kunnen met het NJCM-secretariaat contact opnemen.

Werkgroep Strafrecht De Werkgroep Strafrecht volgt de ontwikkelingen op het terrein van het (inter)nationale strafrecht en strafprocesrecht en de gevolgen van deze ontwikkelingen voor de mensenrechten. Het afgelopen jaar heeft de Werkgroep een aantal nieuwe leden mogen verwelkomen, en heeft er een wisseling van het voorzitterschap plaatsgevonden. Berfin Yesilgoz heeft in verband met haar nieuwe baan het voorzitterschap overgedragen aan Marloes van Noorloos. Berfin blijft nog wel actief binnen de Werkgroep; wij willen haar graag bedanken voor het goede werk dat zij als voorzitter heeft gedaan. De werkgroep is in 2008 bezig geweest met de organisatie van een symposium over de levenslange gevangenisstraf, dat in 2009 heeft plaatsgevonden. Het symposium was een succes, mede dankzij de samenwerking met advocatenkantoor CMS Derks Star Busmann (tevens de

350



locatie van het symposium). Ongeveer 50 deelnemers, waaronder 14 advocaten in het kader van hun opleiding, hebben de activiteit bijgewoond. Sprekers op het symposium waren Prof. Constantijn Kelk (Universiteit Utrecht), Mr. Floris van Laanen (Universiteit van Tilburg), Mr. Wiene van Hattum (Rijksuniversiteit Groningen & voorzitter Forum Levenslang) en Dhr. L. Diepenhorst (Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming), en dagvoorzitter was dhr. Ruud Verbunt (rechter-plaatsvervanger Rechtbank Den Bosch). Centrale vraag van de avond was hoe de huidige praktijk van tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf in Nederland er uit ziet, en of deze in overeenstemming is met internationale mensenrechtenstandaarden (met name het EVRM). De uitstekende bijdragen van de sprekers en de dagvoorzitter zorgden voor een levendige discussie; we kunnen daarom terugkijken op een zeer geslaagde avond. De komende tijd zal de Werkgroep de resultaten van het symposium gaan verwerken in een stuk voor het NJCM-Bulletin. Verder heeft de Werkgroep zich in 2008 bezig gehouden met de veranderingen in de gefinancierde rechtsbijstand op het gebied van het strafrecht, en hoe dit zich verhoudt tot mensenrechtenstandaarden. Enkele werkgroepleden zijn bezig met het schrijven van een artikel over dit thema; gezien de voortschrijdende ontwikkelingen op dit gebied wordt het stuk momenteel aangepast. Recentelijk heeft de Werkgroep tevens enkele nieuwe onderwerpen ter hand genomen, zoals de aanpak van internationale misdrijven door Nederland (Wet Internationale Misdrijven), waarover een activiteit georganiseerd zal worden. Tevens is het plan opgevat om actiever bezig te zijn met het volgen van de actualiteit, o.a. door het schrijven van commentaren. De Werkgroep Strafrecht vergadert iedere laatste dinsdag van de maand in Amsterdam. Geïnteresseerden in actieve deelname aan deze werkgroep kunnen via het NJCM-secretariaat contact opnemen met Marloes van Noorloos.

Werkgroep Vreemdelingenrecht De werkgroep Vreemdelingenrecht zet zich in voor de rechten van asielzoekers en vreemdelingen in Nederland. Daarnaast houdt deze werkgroep zich bezig met de rechten van etnische minderheden in Nederland. Het afgelopen jaar heeft de werkgroep haar aandacht vooral gericht op twee onderwerpen, te weten de kabinetsplannen voor een effectievere asielprocedure en de positie van vreemdelingen aan wie op grond van artikel 1F van het Vluchtelingenverdrag een verblijfsvergunning is geweigerd en hun gezinsleden. Op 24 januari 2008 heeft de werkgroep een commentaar gepubliceerd over de situatie van de zogenoemde 1F’ers die hier niet kunnen verblijven, niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst en ook niet strafrechtelijk worden vervolgd voor de aan hen toegedichte misdrijven. De kritieken van het NJCM en enkele andere mensenrechtenorganisaties hebben veel media-aandacht teweeggebracht. Uiteindelijk is er in september 2008 een overleg geweest met de Vaste Kamercommissie van Justitie, waarbij ook het NJCM was vertegenwoordigd. In voorbereiding op dit overleg heeft de werkgroep op 29 augustus 2008 haar standpunt omtrent 1F’ers en hun gezinsleden uitgebracht. Inmiddels heeft de staatssecretaris van Justitie een wijziging in het beleid doorgevoerd. De gezinsleden kunnen onder bepaalde voorwaarden NJCM-Bulletin, jrg. 34 (2009), nr. 3

351

NJCM/ICJ

na tien jaar toch een verblijfsvergunning krijgen. Het NJCM is verheugd over deze kleine vooruitgang, maar is van mening dat er nog een aantal belangrijke punten is blijven liggen. Dit onderwerp zal dan ook op de agenda van de werkgroep blijven staan. In reactie op de kabinetsnotitie ‘Naar een effectievere asielprocedure en een effectiever terugkeerbeleid’ heeft de werkgroep middels een brief van 8 december 2008 aan de Tweede Kamer en de staatssecretaris van Justitie haar standpunten kenbaar gemaakt. Momenteel wordt gekeken naar de mogelijkheden van het omzetten van de kabinetsplannen in wetgeving. Het NJCM zal dit proces scherp in de gaten blijven houden en proberen daar invloed op uit te oefenen. Ten slotte heeft de werkgroep bijgedragen aan het schrijven van een schaduwrapport inzake het VN Verdrag tegen rassendiscriminatie en ondersteunt het de klacht van Defence for Children bij het Europees Comité voor Sociale Rechten (zie de steunverklaring van 10 september 2008). Momenteel is de werkgroep bezig met het organiseren van een studieavond op 18 mei 2009 over het begrip openbare orde in de Europese regelgeving. Naast de voortgang ten aanzien van de kabinetsplannen, zal de werkgroep zich het komende jaar bezighouden met o.a. de herijking van het AMV-beleid en ad hoc-problematiek waarop gereageerd dient te worden.

352


NJCM JAARVERSLAG (CONCEPT) 2008

Recommend Documents