Stichting Natuurvrienden Capelle aan den IJssel e.o.
Nieuwsbrief» Honingbij
Het jaar 2012 is het jaar van de bever, van de das, van de his torische buitenplaatsen, van de draak en van nog een aantal za ken. Maar 2012 is ook het jaar van de bijen en daarover gaat het in deze nieuwsbrief. www.natuurismooi.nl
nummer 2 april 2012 Metselbijen
Bijen Bijen zijn insecten. Hun voedsel bestaat uit stuifmeel en nectar van bloemen. Bijen vliegen voor dit voedsel van bloem naar bloem. Hierdoor zorgen bijen meteen voor de bestuiving van de plant. Het stuifmeel wordt gebruikt als eerste voedsel voor de larven. Daarna verpoppen de larven zich en, meestal pas het volgende jaar, komen de nieuwe bijen te voorschijn. Zonder bloemen komen er geen nieuwe bijen. Zonder bij en komen er geen nieuwe bloemen. Bijen zijn heel “bloemvast”. Zij bezoeken steeds dezelfde bloemsoort totdat alle bloemen van die soort leeggesnoept zijn. Mede hier door zijn bijen zo belangrijk voor onze fruit- en groenteteelt. Van alle plantensoorten in Nederland is ongeveer 80% afhankelijk van bestuiving door bijen. Daarom is het belangrijk dat deze insecten in groten getale rond blijven vliegen.
Kees Guequierre, blog.kees.nl
Stel je eens voor, dat er maar 20% van alle planten over zou blijven, omdat 80% van de planten zich, bij gebrek aan bijen, niet meer kan voortplanten! Honingbij
www.natuurismooi.nl
Kees Guequierre, blog.kees.nl
Honingbijen
Bijen die in een groep leven Honingbij Bijna iedereen weet wat een honingbij is: een insect, dat zorgt voor onze honing. Honingbijen leven met vele individuen bij elkaar (een bijenvolk) in een bijenkast en maken raten die vol met honing zitten. Koningin en werksters overwinteren in de kast. Omdat honingbijen als volk bij elkaar in een nest wonen, verdedigen ze dit nest tegen indringers door te steken. Een bijenangel heeft grove tandjes waarmee de angel in het slachtoffer kan worden geboord. In een mensenhuid haakt de angel zo stevig vast dat de bij om te kunnen ontsnappen, de angel moet losscheuren waar door zij overlijdt. Een bijenangel is immers niet bedoeld om grote dieren of mensen te steken maar om kleine diertjes en insecten te verhinderen om het nest binnen te dringen. In een dunne (insecten)huid blijft de angel niet achter na een steek.
www.onzenatuur.nl
Alleen vrouwtjes bijen hebben een angel. Dit is bij alle insecten zo. Steenhommel Steenhommel
Hommel
Kees Kees Guequierre, Guequierre, blog.kees.nl blog.kees.nl
Ook de hommel is bijensoort die met meerdere individuen bij elkaar leeft. Over het algemeen zijn ze groter en ster ker behaard dan de honingbijen. De hom mels leven ‘s zomers als een volk. Alleen de koningin overwintert op een beschut plekje en zoekt in het vroege voorjaar een geschikte plek om een nieuw volk te stichten. Hommelvrouwtjes kunnen ook steken maar ze zijn minder agressief. Hommels hebben een langere tong dan honingbijen. Zij kunnen dus de nectar ook uit diepere bloemen halen.
Zijdebij www.vogeldagboek.nl
Solitair levende bijen De grootse groep van bijen is die van de solitaire bijen. Deze bijen stichten geen volk, maar leggen hun eitjes op een veilige plek en laten de ontwikkeling aan de natuur over. Tot deze groep behoren de zijdebijen, behangersbijen, zandbijen, groefbijen en de metselbijen.
Zandbij
www.natuurfotoalbum.eu
Metselbijen Metselbijen hebben hun naam te danken aan het feit, dat zij de ruimte waarin zij hun eieren leggen dicht metselen. Hoe dat in zijn werk gaat, is van nabij te volgen als er in de tuin voldoende nestgelegenheid is. Voorwaarde is wel, dat er veel bloeiende planten in de nabije omgeving staan. De bijen leggen hun eitjes bij voorkeur in een langwerpige holte, bijvoorbeeld in gaten van schroeven. Om ze een handje te helpen, kan je een blok (onbewerkt) hout nemen en er gaten in boren van verschillende di ameter met een doorsnede tussen de 0,8 en 1,2 cm. en een lengte van 10 tot 15 cm. Zorg daarbij, dat de achterkant van het boorgat dicht blijft. Om schade aan hun vleu gels te voorkomen moet de ingang met een schuurpapiertje glad gemaakt worden. Een goede plek om dergelijke nesten op te hangen, is daar waar de ochtendzon er op kan schijnen. Zorg ook dat het blok niet al te nat kan worden, door de bovenkant met bijvoorbeeld een stuk plastic af te dekken. Plaats het nestblok op een beschut plekje. Ook een kastje gevuld met holle riet- of bamboestengels is geschikt als nestgelegen heid.
Solitair levende bijen hebben ook een an gel met weerhaakjes en gaan ook dood nadat zij hebben gestoken. Zij hebben echter geen korf met een koningin, larven en honing om te verdedigen. Zij moeten zelf voor voortplanting zorgen en zullen daarom wel uitkijken om te steken.
Rosse metselbij
Rosse metselbij De meest voorkomende metselbij in tuinen is de Rosse metselbij. Als ze een geschik te opening gevonden hebben, wordt er door het vrouwtje helemaal achterin een eitje gelegd. Bij dit eitje komt ook een balletje stuifmeel om als voedsel te dienen voor de larve wanneer die uit het ei komt. Nadat het eitje gelegd is, metselen de bijen dit kamertje dicht met een mengsel van speeksel en plantaardig materiaal. Nu wordt het volgende eitje in dezelfde gang gelegd met ook weer een balletje voedsel. Dit gaat zo door tot er allemaal aparte kamertjes achter elkaar zijn waarin één eitje ligt met voedsel. Als de metselbijen eenmaal een goede nestgelegenheid hebben ontdekt, vliegen ze af en aan om de hele gang vol te maken met kamertjes.
www.vogeldagboek.nl
De larve komt, afhankelijk van de temperatuur na circa 14 dagen uit het eitje en voedt zich met het balletje stuifmeel. Hierna spint de larve een cocon om zich heen en blijft als pop in zijn kamertje overwinteren. Het volgende voorjaar komt de jonge metselbij uit de pop en knaagt zich een weg naar buiten. De grootte van het balletje stuifmeel is bepalend voor het geslacht van de larve. Uit het voorste kamertje komt meestal een mannetje. Dit mannetje blijft in de buurt van de opening zitten wachten, tot de andere bijen, meestal vrouwtjes uit de holte te voorschijn komen. De paring vindt plaats zodra het vrouwtje naar buiten komt. Je kunt Rosse metselbijen zien vliegen van begin april tot begin juni. Daarna gaan ze dood. Metselbijen zijn niet kieskeurig in hun bloemkeuze, als het stuifmeel maar bereikbaar voor ze is. Hoewel ze een kleine angel hebben, zullen ze die maar zelden gebruiken.
Commercieel worden metselbijen ingezet o.a. bij de bestuiving van vruchtbomen of in kassen. Voorwaarde is wel, dat er dan genoeg nestgelegenheid wordt geboden.
Van het houtblok, dat vorig jaar april in onze tuin is opgehangen, waren alle 21 gaten in gebruik genomen door metselbijen. Niet alle gaten waren tot het einde toe op gevuld met kamertjes. Aan het eind van de winter bleek dat er een aantal inbraken was geweest. In het afsluitende vlies zat een gaatje. Koolmezen worden ervan ver dacht de cocons uit de voorste kamertjes gehaald te hebben. Ze hadden in de winter meer dan normale belangstelling voor het houtblok. Een andere bedreiging vormen sommige sluipwespen. Deze wespen leggen hun ei tjes in of bij de larven van de metselbijen. Deze sluipwesplarven groeien op ten koste van de metselbijlarven.
Is hier een inbraak gepleegd?
Voor wie niet zo handig is om zelf een metselbij-onderkomen te maken... Er zijn op internet diverse firma’s te vin den die kant-en-klare insectenhotels aan bieden.
Kees Guequierre, Blog.Kees.nl
Oproep om natuurvriend(in) te worden
Vooraankondiging excursie
Dauwtrap-
Als u ons financieel wilt steunen, kunt u uw bijdrage overmaken op: banknr. 42.89.550 t.n.v. Stichting Natuurvrien den Capelle aan den IJssel e.o., te Ca pelle a/d IJssel.
Op donderdag 17 mei (hemelvaartsdag) is er om 6 uur ‘s morgens een dauwtrap excursie. Een uitnodiging met nadere bij zonderheden volgt nog. foto: Simone
Donaties Wij bedanken de natuurvrienden die in februari, maart en april een donatie naar ons overmaakten.
Website Bezoek ook onze website: www.natuur vriendencapelle.nl. Hier vindt u o.a. Ruud’s blog.
Facebook, Hyves, Twitter en Google+ U vindt ons ook op Facebook, Hyves, Twitter en Google+
Colofon Tekst: Anneke van den Berg en Ina Scheek Opmaak: Ina Scheek en meneer F. Foto’s: Adri de Groot, Kees Guequierre, Paul Sinnema, SNC
Schollebos 6 uur ‘s morgens
